Necatibey Eitim Fakltesi Elektronik Fen ve Matematik Eitimi Dergisi (EFMED) Cilt 3, Say 1, Haziran 2009, sayfa 58-79.
Necatibey Faculty of Education Electronic Journal of Science and Mathematics Education Vol. 3, Issue 1, June 2009, pp. 58-79.
Snf retmenlerinin Fen ve Teknoloji Dersi dev Srecine likin Grleri1
Y. Do. Dr. Ali ERSOY* ve Y. Do. Dr. engl S. ANAGN**
*Anadolu niversitesi, Eitim Fakltesi, lkretim Blm
**Eskiehir Osmangazi niversitesi, Eitim Fakltesi, lkretim Blm
[email protected] [email protected] Makale Gnderme Tarihi: 1 Ocak 2009 Makale Kabul Tarihi:07 Mays 2009
zet-Fen ve Teknoloji dersinin uygulanmasna ynelik yaplan aratrmalar retmenlerin devler konusunda
farkl sorunlar yaadklarn ortaya koymaktadr. 2005-2006 retim ylnda Trkiye genelinde uygulamaya
konulan Fen ve Teknoloji Dersi retim Programnda devler retme-renme srecinin tamamlayc bir esi
olarak grlmektedir. Bu almann genel amac snf retmenlerinin Fen ve Teknoloji dersi dev srecine
ilikin grlerini incelemektir. Aratrma nitel yaklamla gerekletirilmitir. Aratrma verileri 2007-2008
retim yl gz dneminde Eskiehirdeki iki ilkretim okulunda sekiz snf retmeni ile gerekletirilen yar-
yaplandrlm grmeler yoluyla toplanmtr. Veriler betimsel olarak analiz edilmitir. Aratrma sonular,
retmenlerin daha ok renilenleri pekitirme amal dev verdiklerini, rencilerin yaratclklarn
sergileyebilecekleri devlere yeterince yer vermediklerini ortaya koymutur. Bunun yan sra aratrma sonular
retmenlerin dev konusunda internet, renci ve veli kaynakl sorunlar yaadklarn da ortaya koymutur.
Anahtar Kelimeler: Fen ve teknoloji dersi, ev devi, snf retmeni.
Elementary Teachers Views About Homework Process In
Science and Technology Course
Abstract - Researches on the application of Science and Technology course indicates that teachers have various
problems about homework. That is, homework is seen as a part of teaching-learning process at Science and
Technology Course Curriculum which was applied in 2005-2006 academic year. The main purpose of this study
is to examine teachers opinions about homework process. The research has been conducted qualitatively. Data
were collected from eight elementary school teachers working at two elementary schools through semi-
structured interviews in 2007-2008 academic year. The data were analyzed in descriptive data analysis methods.
The findings showed that the teachers give homework mostly for the purpose of reinforcement, and asked for
homework that prevents creative skills. Research findings also indicated that teachers have problems about
homework with regard to web, students, and their parents.
Key Words: Science and technology course, homework, elementary teacher. 1 Bu alma, Paris Uluslararas Eitim, Ekonomi ve Toplum Konferansna sunulan (17-19 Temmuz 2008) ve zet olarak baslan bildiri metnine dayal olarak hazrlanmtr.
59 SINIF RETMENLERNN FEN VE TEKNOLOJ DERS DEV SRECNE LKN
Giri
Fen eitimin nemli ilevlerinden biri, bilim-okuryazar bireyler yetitirmektir. Bu
bireyler bilgiye daha hzl ulaabilir, yeni bilgiler retebilir, ada teknolojileri etkili ve
verimli kullanabilir, yeni sistem ve teknolojiler gelitirebilirler (Yaar, 1998). Bu amala, Fen
ve Teknoloji dersinde farkl retim etkinliklerin yan sra devlerden de yararlanlabilir.
retim programyla btnletirilmi devler; rencilere, bilgiye ulamada ada
teknolojileri kullanma, ulalan bilgilerden yeni bilgiler retme ve yaratclklarn kullanma
gibi olanaklar sunar.
devler, rencilere belli bir konuyla ilgili olarak retmenler tarafndan ders d
zamanlarda yaplmas iin verilen derse hazrlk, derste renilenleri pekitirme ve
gelitirmeyi amalayan almalardr (Arkan & Altun, 2007; Cooper, 2001). Hazrlk
devlerinde, rencilerin derste ilenecek konuyu nceden almalar ve konuyla ilgili temel
bilgileri kazanmalar beklenir. Pekitirme devlerinde, rencilerin derste edindikleri yeni
bilgi ve becerileri uygulamalar, gzden geirmeleri, pekitirmeleri ve tekrar etmelerini
salamak amalanr. Gelitirme devlerinde ise; rencilerin, hayal gc, yaratclk ve
eletirel dnme becerilerini kullanarak rendiklerini gelitirmeleri temeldir (Trkolu,
flazolu & Karaku, 2007). Bu dev trlerinin tmnden retme-renme srecinde farkl
amalar iin yararlanlabilir. rencilerin gerek derslere hazrlkl gelmeleri gerekse okulda
rendiklerini pekitirmeleri ve gelitirmeleri asndan devler dengeli bir biimde
verilmelidir. Bu dorultuda dev konusunun retim program ile btnletirilmesinde
retmenlerin bilgi ve becerilerini etkili bir biimde ie komalar gerekir. nk, dev
konusunda temel sorumluluk retmende olmakla birlikte genelde devler okul dnda
yapld iin bu srete velilerin de nemli sorumluluklar vardr. Ayrca, devin
amalarndan biri de eitim srecine veli katlm salamaktr.
Epsteine (1995) gre, veliler eitim srecine devi de ierecek biimde alt balkta
katlm gstermektedir. Bunlardan birincisi, ailelerin ocuklar iin evde temel
sorumluluklarn yerine getirmeleriyle ilgili ebeveynliktir. kincisi, ocuun geliimini ve
okuldaki eitim programn desteklemek amacyla okul-ev arasnda salkl bilgi al veriini
salayan iletiim srecidir. ncs, okuldaki etkinliklere velilerin isteyerek katlmalarn
gerektiren gnlllktr. Drdncs, velilerin eitim program ve devlerle ilgili
almalarda ev ortamnda ocuklarna yardmc olmalarn ieren evde renmedir. Beincisi,
okuldaki ynetim srelerinin ve dier etkinliklerin gerekletirilmesinde ailelerin grlerini
yanstmalarn salayan karar vermedir. Sonuncusu ise; velilerin, ocuklarn renmesine ve
Necatibey Eitim Fakltesi Elektronik Fen ve Matematik Eitimi Dergisi
ERSOY, A., & ANAGN, . S. 60
geliimine destek olacak, kendilerine ynelik dzenlenecek etkinliklerde toplumsal
kaynaklardan ve hizmetlerden yararlanmalarn gerektiren toplumsal ibirliidir.
Scot-Jonesa (1995) gre; veliler, ocuklarnn renmesini artrd iin devi nemli
bulmakta, dev yapma srecini izlemekte ve yaplan devi kontrol ederek ocuklarna
yardmc olmaktadr. Kimi veliler ise ocuklarnn devlerini bizzat kendisi yapabilmektedir.
Ancak, bir velinin ocuunun devini yapmas devin amac ve ilevi bakmndan doru
deildir. nk devin yaplmasndaki temel sorumluluk rencinindir (Epstein, 2001).
Warton (1997), rencilerin kendi devlerini bakalarnn yapmasn istemediklerini ortaya
koymutur. Bunun iin renciler, devi kendisi yapmazsa renemeyeceini, dev
yapmayarak retmenini zmek istemediini ve retmenlerinin devi kendisinin yapmas
iin verdiini belirtmitir. Ancak, baz renciler devlerinin bakalar tarafndan
yaplmasndan rahatsz olmayabilir. devin neminin anlalmasnda; retmenin dev
srecindeki tutumu, devleri deerlendirmesi, sonular rencilerle paylamas ve velilerle
gelitirdii ibirlii belirleyici olmaktadr. zellikle velinin dev srecine katlmnda; velinin
eitim dzeyi, rencinin snf, retmenin yaklam ve ibirliine ak olmas gibi etmenler
etkili olabilmektedir. Bu nedenle, dev konusunun retim programyla btnletirilmesinde
retmenlerin bilgi ve becerilerini etkili bir biimde ie komalar gerekir.
Epstein ve Pollowaye (1993) gre retmenler, verecekleri devleri renme ilkeleri
ve rencilerin hazr bulunuluk dzeylerine uygun bir biimde planlamaldr. Aratrma
sonularna gre retmenler; devin planlanmas (Epstein & Van Voorhis, 2000) ve
rencinin baarsna katk salayacak biimde uygulamaya yanstlmas (Cooper, Lindsay,
Nye & Greathouse, 1998) konularnda sorunlar yaamalarna karn devin renme
srecinde nemli bir yeri olduunu dnmektedir. Bu kapsamda, ilkretimde Fen ve
Teknoloji dersinde dev konusuyla ilgili yaplm aratrmalardan bazlar aada verilmitir.
Gennaro ve Lawrenz (1992) yaptklar aratrmada, aile ve rencilerin fene ynelik
tutumlarnda devin etkisini belirlemeyi amalamlardr. Aratrma sonularna gre, fen
eitiminde ailelerin %88i ocuklaryla birlikte dev yaparak renmeyi elenceli
bulduklarn belirtmitir. Ayn aratrmada rencilerin %80den fazlas dev araclyla yeni
renmeler gerekletirdiini aklamtr. Postlethwaite ve Wiley (1992), 23 lkenin
rencileri zerinde ev devine harcanan zaman ile fen baars arasndaki ilikiyi
aratrmtr. Aratrma sonularna gre, ev devine ayrlan zamann fazla olduu lkelerdeki
rencilerin fen baarlarnn yksek olduu ortaya kmtr.
NEF-EFMED Cilt 3, Say 1, Haziran 2009
61 SINIF RETMENLERNN FEN VE TEKNOLOJ DERS DEV SRECNE LKN
Beaton ve dierleri (1996) yaptklar aratrmada, nc TIMSS snavna katlan 41
lkeden 13 ya grubundaki rencilerin fen baars ile deve ayrdklar zaman arasndaki
ilikiyi incelemitir. Aratrma sonularna gre, Yunanistan, Macaristan, Japonya Kuveyt, ve
Rusya Federasyonu gibi lkelerde gnlk fen dersinde dev yapmaya bir saatten fazla zaman
ayran rencilerin daha az zaman ayran rencilere gre fen baarlarnn yksek olduu
bulunmutur.
Kaplan (2006) tarafndan yaplan aratrmada, fen bilgisi dersinde devin rencilerin
baarlarna ve kavram renmelerine etkisi incelenmitir. Aratrma sonularna gre, fen
bilgisi dersinde verilen devlerin rencilerin baarlarnda arta neden olduu, ancak devin
kavram renmeyi daha fazla etkiledii sonucuna ulalmtr. zben-Gndoan (2006),
aratrmasnda, ilkretim rencilerinin fen bilgisi dersindeki baarlarna devin etkisini
belirlemeyi amalamtr. Aratrma sonularna gre, fen bilgisi dersinde devlerin renci
baarsn olumlu ynde etkiledii bulunmutur.
Yukarda verilen aratrma sonularna gre, ilkretim fen eitiminde verilen devlerin
akademik baar ve fen tutumuna olumlu etki salad grlmektedir. Nitekim Fen ve
Teknoloji dersi retim programnda dev programn tamamlayc bir esi olarak yer
almaktadr (MEB, 2005). Bir aratrma konusu olarak dev eitim alannda uzun yllardr
allmaktadr. Ancak, zellikle dev srecinde retmen rolne ilikin ok az aratrma
vardr (Epstein & Van Voorhis, 2001). dev srecinde retmenin rol ve bu srece ilikin
retmenin bak as verilecek devlerin trn, amacn, niteliini, dev konusunun
seimini ve devin deerlendirilmesini etkileyecektir. Fen ve Teknoloji dersinde devle ilgili
yaplan aratrmalarda, daha ok devin akademik baar zerindeki etkisine odaklanld
grlmektedir. dev srecinin retmen bak asyla nitel aratrma yaklamna dayal
incelenmesi bu srecin daha iyi anlalmasn salayacaktr. Ayrca, Fen ve Teknoloji
dersindeki dev srecinin st snflardaki uygulamalarnn istenilen biimde gerekletirilmesi
ve devlerin amacna uygun bir biimde yaplmas ancak ilkretimin birinci basamanda
yaplan uygulamalarn istenilen biimde gerekletirilmesi ile olanakldr. Bu nedenle snf
retmenlerinin Fen ve Teknoloji dersi dev srecine ilikin grlerinin incelenmesinin
nemli bir aratrma konusu olduu sylenebilir.
Aratrmann Amac
Bu aratrmann genel amac, ilkretim beinci snf Fen ve Teknoloji dersi dev
srecini snf retmeni grlerine gre incelemektir. Bu genel ama dorultusunda
aratrmada u sorulara yant aranmtr:
Necatibey Eitim Fakltesi Elektronik Fen ve Matematik Eitimi Dergisi
ERSOY, A., & ANAGN, . S. 62
Fen ve Teknoloji dersinde snf retmeleri;
ne tr devlere yer vermektedir?
hangi amalarla dev vermektedir?
devleri deerlendirmede hangi tekniklerden yararlanmaktadr?
dev verme srecinde ne tr sorunlar yaamaktadr?
dev verme srecinde yaanan sorunlarn zmne ilikin neler nermektedir?
Yntem
Desen
Aratrma, betimsel nitel aratrma yaklamyla gerekletirilmitir. Nitel aratrma;
gzlem, grme ve dokman analizi gibi nitel veri toplama tekniklerinin kullanld, alglar
ve olaylarn doal ortamda gereki ve btncl bir biimde ortaya konmasna ynelik nitel
bir srecin izlendii aratrma (Yldrm & imek, 2005) yaklam olarak tanmlanabilir.
Nitel betimsel yaklam, aratrma katlmclar ve ortamna ilikin ayrntl aklamalar
yapmay gerektirir (Cresswell, 2005). Gerekletirilen aratrmann verileri, yar-
yaplandrlm grme tekniiyle toplanm ve veriler betimsel olarak analiz edilmitir.
Aratrmada nitel betimsel aratrma yaklamnn benimsenmesinin birden fazla nedeni
bulunmaktadr. Bu nedenler arasnda unlar saylabilir:
1. Snf retmenlerinin Fen ve Teknoloji dersinde dev srecine ilikin grlerini
ayrntl ve btncl olarak onlarn anlattklarna ve alglarna gre incelenmek.
2. Aratrma verilerini grme sorularn temel alarak analiz etmek.
3. Snf retmenlerinin her bir grme sorusuna ilikin aklamalarndaki benzerlik
ve farkllklar ortaya karmak.
Katlmclar
Aratrma katlmclar nitel aratrma yaklam iinde yer alan amal rnekleme
yntemlerinden lt rnekleme yoluyla belirlenmitir (Yldrm & imek, 2005). Bu amala
katlmclarn belirlenmesinde, aratrmaya gnll katlm ve ilkretim beinci snf
retmeni olma biiminde iki temel lt dikkate alnmtr. Aratrmaya 2007-2008 retim
yl gz dneminde Eskiehir ilinde iki devlet ilkretim okulunda beinci snfta grev yapan
sekiz snf retmeni katlmtr. Aratrmaya katlan retmenlerin kiisel zellikleri Tablo
1de verilmitir.
NEF-EFMED Cilt 3, Say 1, Haziran 2009
63 SINIF RETMENLERNN FEN VE TEKNOLOJ DERS DEV SRECNE LKN
Tablo 1 Aratrmaya Katlan retmenlerin Kiisel zellikleri
Katlmc Cinsiyet renim Durumu Mesleki Deneyim
(Yl) 1 E Eitim Yksek Okulu Snf retmenlii Blm 16 2 K letme Fakltesi Ynetim Blm 12 3 K Fen Fakltesi Biyoloji Blm 12 4 E Eitim Fakltesi lkretim Blm Snf retmenlii Program 1 5 K Eitim Fakltesi Yabanc Diller Eitimi Blm Almanca
retmenlii Program 14
6 K Eitim Yksek Okulu Snf retmenlii Blm 15 7 K Eitim Yksek Okulu Snf retmenlii Blm 13 8 K letme Fakltesi Ynetim Blm 12
Tablo 1e gre, retmenlerin renim durumlar deerlendirildiinde, 3nn Eitim
Yksek Okulu, 2sinin Eitim Fakltesi, 2sinin letme Fakltesi ve 1nin de Fen Fakltesi
mezunu olduu grlmektedir. renim durumlarna gre retmenlerin 4 retmen
yetitiren kurumlarn snf retmenlii blm ya da programndan, 4 ise eitim fakltesi
dndaki fakltelerden mezun olduklar ortaya kmtr. retmenlerin 2si erkek, 6s
bayandr. retmenlerin 7si 10-16 yl arasnda mesleki deneyime sahipken bir retmenin
mesleki deneyimi 1 yl olarak ortaya kmtr.
Verilerin Toplanmas ve Analizi
Aratrma verileri yar-yaplandrlm grme tekniiyle toplanmtr. Grmeler,
ikinci yazar tarafndan Aralk 2007-Ocak 2008 aylar boyunca srmtr. Grmeler
yaklak 20 dakika ile 60 dakika arasnda deien srelerde yaplmtr. Grmelerden elde
edilen veriler drt aamada betimsel olarak analiz edilmitir (Miles & Huberman, 1994).
Betimsel analiz yaklam, verilerin aratrma sorularnn ortaya koyduu temalara gre
oluturulmasna ve grmede kullanlan sorular dikkate alnarak sunulmasna olanak verir
(Yldrm & Simsek, 2005). Grmeye dayal nitel aratrma verilerinin analizinde, ses
kaytlarnn yazya dklmesi, dkmlerin doruluunun kontrol edilmesi, grme
indekslerinin oluturulmas ve gvenirlik almasnn yaplmas nemli aamalardr (Kvale,
1996). Aratrmada kullanlan betimsel analiz srecinin amalar ve her bir aamada yaplan
ilemler yle zetlenebilir:
1. Analiz ncesi hazrlk: ncelikle, ses kaytlar yazya dklm, yazya dklen
veriler bilgisayarda hazrlanan grme dkm formuna aktarlm ve ses kaytlarnn
doruluu dkmler zerinde kontrol edilmitir. Bu ilemi aratrmaclar birbirinden bamsz
olarak yapmtr. Analiz srecinde kullanlan grme dkm formu, balamsal bilgiler
(Grme tarihi, grlen kii, grmeci, tarih vb), betimsel indeks, betimsel veri,
Necatibey Eitim Fakltesi Elektronik Fen ve Matematik Eitimi Dergisi
ERSOY, A., & ANAGN, . S. 64
grmeci yorumu ve genel yorum blmleri olmak zere be blmden olumaktadr. Bu
forma dayal olarak, betimsel veri blmnde retmenlerin sorulara ilikin belirttikleri
grlerini en iyi yansttn dnlen bir szck ya da szck grubu betimsel indeks
blmne yazlmtr. Bylece veriler grme sorularyla eletirilecek aamaya getirilmitir.
2. Veri eletirme: Birinci aamada oluturulan betimsel indeks blmndeki veriler
gruplandrlarak ilgili olduu grme sorusu altnda eletirilmitir. Grme sorular tema
kabul edilmitir. . Bunun iin aratrmaclar birbirlerinden bamsz olarak grme kodlama
anahtar oluturmulardr. Grme kodlama anahtarnn oluturulmasnda, retmenlerin her
bir soruya verdikleri yantlarn bulunduu betimsel indeks blm temel alnmtr. Daha
sonra, aratrmaclar bir araya gelerek kodlama anahtarlarndaki eletirmeleri gzden
geirmitir. Uygun olmayan eletirme varsa, uygun olduu temayla ilikilendirilmitir.
3. Veri snflandrma: Veri eletirilmesi aamasnda elde sonulara gre
retmenlerin grleri snflandrlmtr. Bir nceki aamada grme sorularna dayal
temalarn altnda oluturulan alt temalar gzden geirilmitir. Tema ve alt temalar
kesinletirildikten sonra, verilere son biimi verilmi ve veriler dzenlenmitir.
4. Veri analizi: Veri snflandrma aamasnda belli temalar altnda kodlanan retmen
grlerinden hangilerinden dorudan alnt yaplacana bu aamada karar verilmitir.
Bylece, bu aamada retmenlerin belirtikleri grler arasnda balantlar kurulmu ve
grleri destekleyen alntlar yaplmtr. Bu ilemlerden sonra analiz ilemine son verilerek
aratrma bulgularnn yazmna geilmitir.
Yukarda belirtilen analiz srecinin her bir aamas iki aratrmac tarafndan ayr ayr
yaplmtr. Ayrca, aratrmada inanrl (trustworthiness) salamak amacyla farkl ilemler
yaplmtr. Bunlar; verilerin ncelikle yorumsuz olarak sunulmas, verilerinin analizini birden
fazla aratrmacnn yapmas, verilerin analizinde srekli karlatrma ynteminin
benimsenmesi ve verilerin analizinde kuramsal evreye bal kalnmas biiminde
sralanabilir (Freeman, deMarrais, Preissle, Roulston, & St. Pierre, 2007; Lincoln & Guba,
1985). Yaplan analizler sonucunda retmenlerin grleri drt tema altnda toplanmtr.
Bulgular
Aratrmann bulgularna dayal olarak; Fen ve Teknoloji dersindeki devlerin tr ve
amac, Fen ve Teknoloji dersindeki devlerin deerlendirilme teknikleri, Fen ve Teknoloji
dersi dev srecinde yaanan sorunlar ve Fen ve Teknoloji dersi dev srecinde yaanan
sorunlarn zmne ilikin neriler olmak zere drt tema oluturulmutur. Aratrmada
ortaya kan bulgular, snf retmenlerinin Fen ve Teknoloji dersinde verdikleri devin tr
NEF-EFMED Cilt 3, Say 1, Haziran 2009
65 SINIF RETMENLERNN FEN VE TEKNOLOJ DERS DEV SRECNE LKN
ve amac, devleri deerlendirme teknikleri, dev srecinde yaanan sorunlarn kayna ve bu
sorunlarn zmne ilikin getirilen neriler Tablo 2de karlatrmal olarak verilmitir.
Tablo 2 Snf retmenlerinin Fen ve Teknoloji Dersinde Verdikleri dev Tr, Amac,
Deerlendirme Teknikleri, Sorunlarn Kayna ve zm nerilerine likin Grleri
Katlmc dev Tr devin Amac dev Deerlendirme
Teknikleri
dev Srecinde Yaanan
Sorunlarn Kayna
dev Srecinde Yaanan Sorunlarn zmne likin
neriler
1 Hazrlk Pekitirme
Derse hazrlkl gelmelerini salama Derste renilenleri tekrar etmelerini salama Eksik renmeleri belirleme
Yapm-yapmam
nternet Veli
Deerlendirme sonularn rencilerle paylama erie uygun dev konusu verme rencilere devin amacn aklama rencilere dev iin yeterli zaman verme
2 Gelitirme Pekitirme
Aratrma becerilerini gelitirme Derste renilenleri tekrar etmelerini salama
Rubrik nternet renci Veli
nternet sitelerinin adresini verme dev konusunda velileri bilgilendirme Temel kaynaklara ynlendirme
3 Gelitirme Pekitirme
Aratrma becerilerini gelitirme Derste renilenleri tekrar etmelerini salama
Akran Deerlendirme z-deerlendirme Rubrik
renci Veli
dev konusunda velileri bilgilendirme rencilere devin amacn aklama
4 Pekitirme Aratrma becerilerini gelitirme
Dnt-Dzeltme Rubrik Sergileme
nternet renci Veli
erie uygun dev konusu verme nternet sitelerinin adresini verme Temel kaynaklara ynlendirme
5 Gelitirme Yaratcl gelitirme
Rubrik nternet renci Veli
nternet sitelerinin adresini verme
6 Pekitirme Derste renilenleri tekrar etmelerini salama rencide sorumluluk bilinci gelitirme
Akran Deerlendirme z-deerlendirme Rubrik
nternet renci
nternet kullanm konusunda velileri bilgilendirme
7 Hazrlk Pekitirme
Derse hazrlkl gelmelerini salama Derste renilenleri tekrar etmelerini salama
Rubrik Veli Kitaplardaki devlerden yararlanlmal
8 Pekitirme Derste renilenleri tekrar etmelerini salama
Yapm-yapmam
nternet rencilere devin amacn aklama
Snf retmelerinin Fen ve Teknoloji dersi dev srecine ilikin grlerinden ortaya
kan bulgular, ilgili tema balklar altnda ncelikle Tablo 2deki bulgular ierecek biimde
yorumlanmtr. Daha sonra katlmclarn grlerinden dorudan alntlar yaplmtr.
Necatibey Eitim Fakltesi Elektronik Fen ve Matematik Eitimi Dergisi
ERSOY, A., & ANAGN, . S. 66
Fen ve Teknoloji Dersindeki devlerin Tr ve Amac
Tablo 2ye gre, aratrmaya katlan retmenlerden biri (5) dnda kalanlar, Fen ve
Teknoloji dersinde daha ok pekitirme devini snfta renilenlerin tekrar edilmesi amacyla
verdiini belirtmilerdir. Bu retmenlerden biri (1) pekitirme devinden, renilenlerin
tekrar edilmesinin yan sra rencilerin eksik renmelerini belirlemek, baka bir retmen
(4) ise, rencilerin aratrma becerilerini gelitirmek ve veli katlmn salamak amacyla
yararlandn ifade etmitir. retmen gelitirme devini, rencilerin aratrma (2, 3)
ve yaratclk becerilerini gelitirme (5) amacyla verdiini belirtmitir. ki retmen (1,
7) ise, hazrlk devini rencilerin derslere hazrlkl gelmelerini salamak amacyla ie
kotuklarn sylemitir. Aratrmaya katlan retmenlerden bazlarnn (1, 7) hazrlk ve
pekitirme devlerini birlikte verirken, baz retmenlerin ( 2, 3) gelitirme ve pekitirme
devlerini birlikte verdii, baz retmenlerin (4, 6, 8) ise, yalnzca pekitirme devini
ve gelitirme devini (5) tercih ettikleri grlmektedir. Bu bulgulara gre, retmenlerin
dev trlerinden en az birine Fen ve Teknoloji dersinde farkl amalarla yer verdikleri, ancak
dev trlerinin tmne ayn anda yer vermedikleri anlalmaktadr. Hazrlk ve pekitirme
trnde dev verdiini syleyen bir retmen, bu konudaki grlerini ve dev verme
amacn aadaki biimde ifade etmitir:
Ev devlerini ounun bir sonraki derse hazrlk [yapmas] amacyla veriyorum ben. retmen
dersi snfta anlatmadan nce en azndan kendisinin evde konu hakknda bilgi sahibi olmas iin.
() [Daha sonra] ben de tamamlayc bilgi vererek konuyu pekitirmek amacyla dev veriyorum
(1).
retmenlerden Fen ve Teknoloji dersinde birden fazla amac btnletirerek dev
verdiini belirtenler olmutur. rencilerin, derse konuyla ilgili aratrma yaparak gelmeleri,
derste renilenleri pekitirmeleri ve geniletmeleri amacyla dev verdiini syleyen bir
retmen grn yle aklamtr:
Ev devlerini ncelikle o konu hakknda [rencilerin] bir aratrma yapmalarn gerektiini
dndm iin dev veriyorum, ncelikle. n bilgilerini gelitirmek amacyla veriyorum. Daha
sonra konu ilendikten sonra pekitirme amal dev veriyorum ya da gelitirme amal
rendiklerini (2).
Aratrmaya katlan snf retmenlerinden, Fen ve Teknoloji dersinde dev verme
amacn veli katlmn salama (4) ve rencilerde sorumluluk bilinci gelitirme (8)
biiminde ifade edenler olmutur. Ancak, bu amalara dnk Fen ve Teknoloji dersinde
devin kullanmnn daha az tercih edildii grlmektedir. Snf retmenlerinin Fen ve
Teknoloji dersinde verdikleri dev trleri benzerlik gsterirken dev verme amalarnda
NEF-EFMED Cilt 3, Say 1, Haziran 2009
67 SINIF RETMENLERNN FEN VE TEKNOLOJ DERS DEV SRECNE LKN
farkllklarn olduu sylenebilir. Bununla birlikte, snf retmenlerinin tamamnn Fen ve
Teknoloji dersinde farkl ama ve trde de olsa retme-renme srecinin tamamlayc bir
esi olarak deve yer verdii grlmektedir.
Fen ve Teknoloji Dersindeki devlerin Deerlendirilme Teknikleri
Tablo 2ye gre, retmenlerin verdikleri devleri farkl teknikleri kullanarak
deerlendirdikleri ortaya kmtr. Alt retmen (2, 3, 4, 5, 6, 7 ) devleri
deerlendirmede rubrik kullandn belirtmitir. retmenlerin grlerine gre, dev
deerlendirmede yararlandklar teknikler rubrikten sonra srasyla, akran deerlendirme (3,
6), z-deerlendirme (3, 6), yapm-yapmam (1, 8), dnt-dzeltme (4) ve
sergileme (4) biimindedir. Bu bulgular, retmenlerin devleri deerlendirmede Fen ve
Teknoloji Dersi retim Programnda yer verilen rubrik, akran deerlendirme ve z-
deerlendirme gibi teknikleri (MEB, 2005) daha ok kullandklarn gstermektedir. Bu
durum, aratrmaya katlan retmenlerin verdikleri devin trne ve amacna gre farkl
deerlendirme tekniklerini kullandklar biiminde aklanabilir.
retmenlerin aklamalarna gre, Fen ve Teknoloji dersinde gelitirme trnde bir
performans grevi verilmise deerlendirme teknii olarak rubrik; performans grevi, konuya
ilikin yaplacak bir Powerpoint sunusu ise akran deerlendirme ve z-deerlendirme formu
kullanlmaktadr. Kimi retmenler, yalnzca devin yaplm/yaplmam olma durumuna
baktn ve bunu bir deerlendirme teknii olarak kullandn ifade etmitir. Kimi
retmenler ise, deve dnt verdiini ve amaca uygun olarak hazrlanan devleri snf
panosunda sergileyerek deerlendirme yaptn aklamtr. retmenlerden biri performans
grevi devlerini nasl deerlendiini aadaki grleriyle aklamtr:
Evet her performans devinin, grevinin ltleri var. Ben onlara nceden bu ltleri de
hazrlyorum. Fotokopi ektirip ocuklara datyorum ve diyorum ki, onlara bu ltlere gre
performans devinizi hazrlayacaksnz. nk bilginiz olsun. Ona gre ben de size puan
vereceim diyorum ve de ou ok gzel gerekten ltlere uygun hazrlayp gelen ok gzel
hazrlayan rencilerimiz var. () Sunumlar yaptktan sonra ocuklara akran deerlendirme
formlarn datyorum. Bir de z deerlendirme formlarn datyorum. Ona gre tabi ki hepsi
puan veriyorlar. Ve onlar da yine performans grevi ltlerine ekliyorum (3).
retmenlerden biri, Fen ve Teknoloji dersinde verdii devleri dnt-dzeltme ve
panoda sergileme yoluyla deerlendirdiini, dier retmen ise, dereceli puanlama anahtar
kullandn aadaki grleriyle belirtmilerdir:
Onun iin genel anlamda dnt dzeltme, doru yanllar renciye reterek o yntemi tercih
ediyoruz. Bunun yannda tabi ki gzel olan rnekleri rnek olmas asndan panolara astmz
zamanlar da oluyor (4).
Necatibey Eitim Fakltesi Elektronik Fen ve Matematik Eitimi Dergisi
ERSOY, A., & ANAGN, . S. 68
lekleri [dereceli puanlama anahtar] var. O ltlere gre deerlendiriyorum. Muhakkak nce
belirliyorum. O lte gre deerlendiriyorum (5).
Fen ve Teknoloji dersi devlerinin deerlendirilmesinde retmenlerin farkl teknikleri
ie kotuklar ortaya kmtr. retmenlerden verdii devin deerlendirilmesinde hangi
ltlere dikkat edeceini nceden aklayanlar ve deerlendirme formalarn rencilere
verdiini syleyenler olmutur. Kimi retmenler, deerlendirmede devi bir sorumluluk
olarak grdn ve rencilerin bu sorumluluu yerine getirip getirmediine odaklandn
sylemitir. Kimi retmenlerin ise, rencileri gdlemek iin devleri panolarda sergileme
yolunu setii ve deerlendirme srecine rencileri katt ortaya kmtr. Sonu olarak,
aratrmaya katlan retmenlerin tm verdii devi farkl deerlendirme teknikleri
kullanarak deerlendirdiini ifade etmitir. retmenlerin verdikleri devleri
deerlendirmede izledikleri yaklamn Fen ve Teknoloji Dersi retim Programnda
ngrlen deerlendirme teknikleriyle tutarl olduu grlmektedir.
Fen ve Teknoloji Dersi dev Srecinde Yaanan Sorunlar
Tablo 2ye gre, snf retmenleri Fen ve Teknoloji dersi dev srecinde internet (1,
2, 4, 5, 6, 8), veli (1, 2, 3, 4, 5, 7) ve renci kaynakl (2, 3, 4, 5,
6) sorunlar yaadklarn aklarken, hibiri retmen kaynakl sorunlardan sz etmemitir.
Fen ve Teknoloji dersi dev srecinde internet, veli ve renci kaynakl sorunlar ilgili
balklar altnda daha ayrntl olarak sunulmutur.
nternet kaynakl sorunlar
Fen ve Teknoloji dersi dev srecinde internet kaynakl temel sorunlar; rencilerin
aratrma becerilerindeki yetersizlik, rencilerin internetten dzeylerine uygun bilgi
bulamamas ve internetten bulunan bilgilerin kopyalanarak dev biiminde getirilmesi olarak
ortaya kmtr. Bu konudaki retmen grlerinden rnekler aada verilmitir:
Mesela, interneti tam verimli bir ekilde kullanamyorlar. Bilgisayar kullanamyorlar. Yani
bilgiyi nereden aratracan biliyor ocuk. Konuyu yazyor. Ama iinden neyi szp alacan
daha tam olarak bilmiyor (6).
nternet yaygnlamadan nce yeni kaynaklardan [kitap, dergi ve ansiklopedi] yararlanyorlard
() Kopyalama yoktu. ocuk en azndan kendisi okuyordu. Orada kendisine gre notlar
karyordu. Ama internet yaygnlatktan sonra artk i ok kolaylat. () [nternetten]
okuduunda da zaten anlamyor ama kty olduu gibi getiriyor. Sayfalarca. Be on cmlelik
aklama yaplacak bir alma sayfa, drt sayfa ktlarla geliyorlar. Yani internet zellikle
bizim ilkretimin birinci kademesi iin biraz bana ar geliyor. Yani bizim seviyemize uygun
bilgi kaynaklar biraz az gibi geliyor (1).
NEF-EFMED Cilt 3, Say 1, Haziran 2009
69 SINIF RETMENLERNN FEN VE TEKNOLOJ DERS DEV SRECNE LKN
nternetten kardn olduu gibi bana getiriyor. Benim istediimin ok stnde olan bilgiler.
Ama zamanla bunu hayr ben bu ekilde istemiyorum. Bu devleri kabul etmiyorum. Bana bizim
iin gerekli olan ksmn karp yazyorsunuz dedim (2).
retmenlerin Fen ve Teknoloji dersi dev srecinde belirtikleri internet kaynakl sorunlarn
rencilerin dev yaparken internette nasl aratrma yapacaklarn bilmemeleri ya da bu
konuda ynlendirmeye gereksinimleri olduu biiminde yorumlanabilir. Bu sorunun zm
iin retmenler, farkl yollar ie komakla birlikte, zellikle internet kaynaklarndan
dorudan kt alnp getirilmesini istemediklerini belirtmilerdir.
Veli kaynakl sorunlar
retmenler, Fen ve Teknoloji dersi dev srecinde yaanan kimi sorunlarn veli
kaynakl olduunu ifade etmilerdir. retmenler veli kaynakl sorunlar; ilgisizlik, devi
velinin yapmas, velinin devin yararna inanmamas ve ocuu adna snav kaygs yaamas
biiminde sralamlardr. Bu konuda retmenlerin aklamalarndan, Fen ve Teknoloji
dersinde verilen devlerle ilgili, kimi velilerin devle hi ilgilenmedii, kimi velilerin ise,
devi ocuu iin bir rekabet arac olarak grp kendisinin yapt ya da konu uzmanna
yaptrd biiminde sorunlarn yaand anlalmaktadr. dev konusunda veli kaynakl
sorunlarn bir baka tr de, velinin devin gerekliliine inanmamas ve ocuunun daha ok
snava (Seviye Belirleme Snav-SBS) dnk almalar yapmasn istemesidir.
retmenlerden biri (2), velilerin ocuklar adna yaadklar snav kaygsn, Snav kaygs
olmad srece. Program yrtlrse ok gzel bir program biimindeki gryle
aklamtr. Bu retmen, velilerin snav kaygsna dayal olarak dev ve projelere ilikin
olumlu dnmediklerini ve dev verilmesini istemediklerini ifade etmitir. Ayn retmene
gre, eer velilere rencilerin devler araclyla da rendikleri anlatlrsa, Fen ve
Teknoloji Dersi retim Programnda ngrlen devler daha ilevsel olabilecektir. Baka bir
retmen (1) ise, Fen ve Teknoloji dersi dev srecinde veli kaynakl sorunlar aadaki
grleriyle aklamtr:
dev konusunda ben velilerin pek bilinli olduuna inanmyorum. Yok deil iinde ok bilinli
veliler var. Baz veliler ok devi ok renme olarak kabul ediyorlar. Baz veliler ise gerekten az
devle daha iyi rendiini, istekli yaptn, almalarn kaliteli olduuna inanyor. Ama bazlar
da ok dev istiyor. () Ayrca, bir de zellikle el becerisine dayal proje, performans devleri
verilirken son almalarda grdk. rencinin kendisi yapmas gereken almalar annesi-
babasnn yardmn da brak, artk o yardm biz kabul ediyoruz. () Yani bu iin uzman,
ustasna gtrp adeta byle tam usta elinden km rnler geliyor. () Proje devleri de ve
performans devlerinde de renciden ziyade yani renciden bakalar yapyor. Bunun da pek
yararl olmadna inanyorum.
Necatibey Eitim Fakltesi Elektronik Fen ve Matematik Eitimi Dergisi
ERSOY, A., & ANAGN, . S. 70
retmenlerin Fen ve Teknoloji dersi dev srecinde belirtikleri veli kaynakl sorunlar
verilen devlerin yaplmasndaki veli-renci-retmen ibirliinin nemine iaret
etmektedir. Bu konuda velilerin ocuklarna dev yapma srecinde nasl yardm edeceklerine
ilikin bilgilendirmeye gereksinimleri olduklar grlmektedir. zellikle velilerin el becerisi
gerektiren proje almas ve performans grevi biimindeki devleri, ocuklarnn yerine
kendilerinin yapmas ya da bakalarna yaptrlmasna yardmc olmalar Fen ve Teknoloji
dersi devlerinin yaplmasnda nemli bir sorun olarak ortaya kmaktadr.
renci kaynakl sorunlar
retmenler, Fen ve Teknoloji dersi dev srecinde sorumluluk bilinci gelimeyen
rencilerin devlerini zamannda yapmamasn nemli bir sorun olarak aklamtr.
retmenlerden rencilerde dev araclyla sorumluluk bilincinin gelimesinde aile rolne
vurgu yapanlarn belirtikleri grlerden rnekler aada verilmitir:
Mzmin birka rencim var. Hangi dersten olursa olsun o rencilere dev yaptrmakta
zorlanyorum. Ya da yapmsa verilen proje ya da performans devini deerlendirme ksmn eksik
brakyor. Ya grup deerlendirmesi yapmyor ya akran deerlendirmesi yapmyor ya kendi z
deerlendirmesini yapmyor ya da dosyasn hazrlamyor. Performans ya da proje dosyasn
hazrlamyor. O da veliden kaynaklanyor (2).
En byk sorunum performans devini ya da grevini gnnde getirmeyen ocuklar oluyor. ()
Baz velilerimizin ok ilgisiz olduklarn hala performans grevi devlerinin tam ne olarak
anlalmadn. Aslnda toplantlarda aklamama ramen hem geen sene akladm, hem bu sene
banda yaptm toplantda aklamama ramen hala ilgisiz velilerle karlayoruz (3).
Yani bir kere dev konusunda yani bir kere ocukta sorumluluk bilinci olacak. Yani dev olsun
baka bir ey olsun ocuk mutlaka kendisine verilen bir eyin [grevin] bilincinde olacak (6).
Yukardaki grlerine ek olarak gr aklayan retmen (2), dev srecinde grup
almasnn nemine inanmayan rencilerin, grup devlerinin yaplmasnda sorunlara neden
olduunu ifade etmitir. Bu retmen, Grup almasna ocuk her zaman grup almasnn
faydasna inanacak. Yani grupta verilen grevin yerine getirilmesini becerecek biimindeki
gryle dev yapmada grup almas ve sorumluluk bilincinin nemini vurgulamtr.
retmenlerin aklamalarna gre, sorumluluk bilinci gelimeyen ve zamannda
devlerini yapmayan renciler olabilmektedir. Bu rencilere devlerini yapmalar iin ek
sre verilse bile renciler sorumluklarn yerine getirmemektedir. Bu durumu retmenler,
renci-veli tutumlaryla ilikilendirerek aklamaktadr. retmenler, rencilerde
sorumluluk bilincinin gelimesinde sadece retmenin dev vermesinin yeterli olmadn bu
srete ailenin de ocuklaryla ilgilenmesi gerektiini vurgulamtr.
NEF-EFMED Cilt 3, Say 1, Haziran 2009
71 SINIF RETMENLERNN FEN VE TEKNOLOJ DERS DEV SRECNE LKN
Fen ve Teknoloji Dersi dev Srecinde Yaanan Sorunlarn zmne likin neriler
Tablo 2ye gre, snf retmenleri Fen ve Teknoloji dersi dev srecinde yaadklar
sorunlarn zm iin farkl neriler getirmilerdir. nternet kaynakl sorunlarn zm iin
retmenler; rencilere devle ilgili internet sitelerinin adresleri verilebilir (2, 4, 5),
renciler temel kaynaklara (dergi, kitap, ansiklopedi) ynlendirilebilir (2, 4) ve veliler
internet kullanm konusunda bilgilendirilebilir (6) biiminde neriler getirmitir. Bu
konuda retmenler (2, 3) veli kaynakl sorunlarn zm iin dev konusunda veliler
bilgilendirilebilir nerisini ileri srmtr. renci kaynakl sorunlarn zm yolu olarak
retmenler (1, 3, 8) devin amac rencilere aklanmal nerisini belirtmitir.
Tablo 2de grld gibi, Fen ve Teknoloji dersi dev srecinde retmen kaynakl
sorunlar yaand belirtilmemesine karn, katlmclardan retmenlere ynelik neriler
getirenler de olmutur. Bu neriler, ierie uygun dev konusu verilmeli (1, 4),
deerlendirme sonular rencilerle paylalmal (1), rencilere dev iin yeterli zaman
verilmeli (1) ve kitaplardaki devlerden yararlanlmal (7) biiminde sralanmtr.
retmenler, Fen ve Teknoloji dersi dev srecinde yaanan sorunlarn zmne
ynelik farkl neriler getirmitir. retmenlerin nerileri; internette rencilerin dzeyine
uygun Trke ierik gelitirilmesi, velilerin dev konusunda bilgilendirilmesi, retmenlerin
konuya uygun dev vermesi, aratrma iin yeterli zamann verilmesi ve devin amacnn
rencilere aklanmas biimindedir.
retmenler Fen ve Teknoloji dersi dev srecinde yaanan internet kaynakl sorunlarn
zmne ilikin baz neriler sunmutur. Bu neriler; rencilere devle ilgili internet
sitelerinin adresini verme, velileri dev ve internet konusunda bilgilendirme, rencileri
internetin yan sra kaynak kitaplara ve ansiklopedilere ynlendirme ve internetten bulunan
bilgilerin elle rapor biiminde yazlmasn isteme biiminde sralanmtr. Bu konuda gr
belirten retmenlerin ifadeleri aada verilmitir:
Ben onlar [rencileri] eitim sitelerine ynlendiriyorum. Btn eitim sitelerinin adreslerini
verdim. Aratrmalarn oralardan yapyorlar. Ama son zamanlarda kaynak kitaplardan,
ansiklopedilerden de yararlanmalar gerektiini dndm iin ona [temel kaynaklara]
ynlendirmeye de alyorum (2).
Kontroll bir ekilde olsun bu [internet] ya da neyi seeceinde ocua yardmc olunsun. O
konuda, hangi konuda yani onun iinden neyi szp alacana ocuklara yardmc olun eklinde
velilere bilgilendirdik biz. Ama yine de tabi [sorunlar] oluyor (6).
retmenlerden biri (6), Fen ve Teknoloji dersinde verilecek performans grevi ve
proje biimdeki devlerde rencinin yan sra velinin de bilgilendirilmesinin nemini
Necatibey Eitim Fakltesi Elektronik Fen ve Matematik Eitimi Dergisi
ERSOY, A., & ANAGN, . S. 72
belirtmitir. Bu amala bilgilendirme formlar kullanlabileceini ve ailelerin ocuklarnn
devlerine daha bilinli katk getirebileceini belirten baka bir retmenin (2) bu konudaki
gr aada verilmitir:
imdi verilen proje ve performans devlerinde renciyi bilgilendirmenin yan sra aileyi
bilgilendirici baz formlar gnderiyoruz. Bu almalar u kriterler dahilinde yaplmal. Ona gre
deerlendirilecek diye. Bunun iin ailelerde o ynergeleri dikkate alarak ocuklarna destek
oluyorlar (2).
Fen ve Teknoloji dersi dev srecinde yaanan sorunlarn zm iin neriler getiren
baka bir retmen (1), derste verilen devlerinin ilevsel olabilmesi iin, ncelikle derste
ilenen ierie uygun bir dev konusunun seilmesinin, daha sonra devin amacnn
rencilere aklanmasnn gerektiini vurgulamtr. Ayrca, rencilere dev aratrmas
iin yeterli zamann verilmesini ve devin mutlaka deerlendirilerek sonucun renciyle
paylalmasn nermitir. Bu konudaki retmen gr aada verilmitir:
Ben bu anlattm konular [derste anlatlan] ocuklarn yapabilecei, aratrabilecei, sevebilecei
nasl bir dev verebilirim? diye konuyu ilerken [retmen] verecei dev konularn tespit etmesi
lazm. () Amasz dev, kontrolsz dev, dev deildir. Eer dev verdiysek mutlaka bir
amacmz olmas lazm. () Bir katkda bulunmas lazm ocua. Ders knda dev veriyorsun.
Bir gn sonra ocuktan o devi hazrlamasn istiyorsun. () Mutlaka bir sre verilmesi lazm. O
ocuk ona emek ekecek, dokman arayacak, onlar okuyacak, inceleyecek zaman vermediin
zaman ne olacak o? (1).
retmenler Fen ve Teknoloji dersi dev srecinde yaanan sorunlarn zmne
ynelik getirdikleri nerilerinde, ncelikle rencilere internette dev yaparken yetikin
destei verilmesinin nemini vurgulamlardr. Bu destek, retmen-veli ibirliinin
salanmas ve rencilerin internetten elde ettikleri bilgileri kitap ve ansiklopedi gibi temel
kaynaklarla da karlatrmalar gerektiini belirtmilerdir. devin amacna ilikin renci ve
velilerin bilgilendirilmesinin Fen ve Teknoloji dersi devlerinin amacna ulamasnda nemli
olduu vurgulanmtr.
Sonu ve Tartma
Aratrmaya katlan retmenlerin tamam Fen ve Teknoloji dersinde dev verdiklerini
belirtmitir. retmenlerin genelde snfta renilenlerin tekrarlanmas iin pekitirme
devini tercih ettikleri, bunun yan sra hazrlk ve gelitirme trndeki devlere de yer
verdikleri aklamalarndan anlalmaktadr. Farkl aratrmalara gre, retmenler daha ok
snfta renilenlerin tekrar edilmesi amacyla pekitirme trndeki devleri (Cooper, 2001;
Hizmeti & flazolu, 2006; Muhlenbruk, Cooper, Nye & Lindsay, 2000) tercih ettikleri
NEF-EFMED Cilt 3, Say 1, Haziran 2009
73 SINIF RETMENLERNN FEN VE TEKNOLOJ DERS DEV SRECNE LKN
sonucuna ulalmtr. retmenlerin Fen ve Teknoloji dersinin ileniinde devlere yer
vermeye almalar onlarn devi nemsedikleri biiminde yorumlanabilir. Ancak, dev
srecinde daha ok pekitirme devlerine arlk verilmesi Fen ve Teknoloji dersinin
ilenmesinde bir snrllk olarak grlebilir. nk Fen ve Teknoloji dersinde verilecek
devlerin amac yalnzca pekitirme deil rencilerin bilimsel sre becerileri, z-disiplin,
z-gven ve renme sorumluu kazanmalarn, velilerin eitim srecini katlmalarn
salama (MEB, 2005) olarak sralanabilir. Bu amalarn gerekletirilmesinde farkl trdeki
devlerin renciler tarafndan yaplmas nemlidir. Ayrca, farkl aratrmalarda Fen ve
Teknoloji dersinde dev yapan rencilerin akademik baarlarnda art olduu bulunmutur
(Kaplan, 2006; zben-Gndodu, 2006; Tymms, 1997). Bu nedenle, retmenlerin Fen ve
Teknoloji dersinde verdikleri devlerde pekitirme tr dev dndaki dev trlerini de
dikkate almalar dersin ilenii ve devin retme-renme srecinin tamamlayc bir gesi
olmas bakmndan daha ilevsel olacaktr.
Snf retmenleri Fen ve Teknoloji dersinde farkl amalarla dev vermektedir. Bu
amalar arasnda, ncelikle snfta renilenlerin tekrar edilerek pekitirilmesi, daha sonra
eitim srecine veli katlm salama, rencilerde sorumluluk bilinci gelitirme, rencilerin
yaratclklarn gelitirme, rencilerin derse hazrlkl gelmesini salama ve rencilerin
aratrma yapmasn salama saylabilir. Epstein (2001) tarafndan yaplan aratrmada,
retmenlerin derste renilenleri pekitirme, derse hazrlkl gelme, veli katlmn salama,
bireysel geliimi destekleme, dev politikas oluturma ve halka ilikileri (okulda yaplan
almalar hakknda velileri bilgilendirme) gelitirme amacyla dev verdii bulunmutur.
Gerekletirilen aratrmada retmenlerin dev verme amalar ile Epsteinin (2001)
aratrmasndaki bulgularn bu anlamda ksmen benzerlik gsterdii sylenebilir. Yine
Hizmeti ve flazolu, (2006) ile Muhlenbruk ve di.nin (2000) aratrmalarndaki
retmenlerin daha ok pekitirme amacyla dev verdikleri bulgusu ile Johnson ve Pontius,
(1989) tarafndan yaplan aratrmadaki retmenlerin rencilerde sorumluluk bilinci
gelitirmek amacyla dev verdikleri bulgusu, gerekletirilen aratrmann bulgularyla
benzerlik gstermektedir. Ancak, Muhlenbruk ve di.nin (2000) aratrmasndaki, dev
verme amac olan rencilerin zaman etkili kullanabilme becerisini gelitirmek bulgusu
gerekletirilen aratrmayla rtmemektedir. Hatta gerekletirilen aratrmada hibir
retmen, dev ile rencilerde zaman etkili kullanma becerisi kazandrma arasndaki
ilikiden sz etmemitir. Yalnzca bir retmen, dev iin gerekli zamann rencilere
verilmesi gerektiine deinmitir. Aratrmaya katlan baz retmenlerin aklamalarndan
dev verme amac ile dev trnn rtt grlmektedir. rnein, pekitirme trnde
Necatibey Eitim Fakltesi Elektronik Fen ve Matematik Eitimi Dergisi
ERSOY, A., & ANAGN, . S. 74
dev verdiini belirten retmenler, daha ok derste renilenlerin tekrar edilmesine ynelik
devler verdiini aklamtr.
retmenlerin Fen ve Teknoloji dersinde verdikleri devlerin deerlendirilmesinde;
rubrik, yapm/yapmam, akran deerlendirmesi ve z-deerlendirme gibi teknikleri
kullandklar ortaya kmtr. Bu durumun Fen ve Teknoloji Dersi retim Programnda
ngrlen deerlendirme teknikleriyle (MEB, 2005) tutarlk gsterdii sylenebilir.
retmenlerin belirtikleri grlere gre, devin deerlendirilmesinde tercih edilen
deerlendirme tekniini devin tr ve amac belirlemektedir.
Aratrmaya katlan retmenlerin aklamalarndan Fen ve Teknoloji dersindeki dev
srecinde internet, renci ve veli kaynakl olmak zere temel sorunun yaand ortaya
kmtr. retmenler internet kaynakl sorunlar; internetten kopya dev yapma, aratrma
becerilerindeki yetersizlik ve internetten dzeyine uygun bilgiyi seememe eklinde ifade
etmitir. retmenlerin dev yapma srecinde internet kaynakl belirtikleri sorunlarn genelde
internet ve dev yapma konusunda ilkretimden yksek retime kadar yaanan bir sorun
olduu grlmektedir. niversite rencilerinin de internetten kopya dev yaptklar (Birinci
& Odaba, 2006; Park, 2003) ve internetten bulduklar bilgileri seme ve deerlendirme
konusunda sorunlar yaadklar tespit edilmitir (McCabe & Trevino, 1996; Stebelman, 1998).
retmenlerin belirtikleri, rencilerin internette aratrma yapma becerisindeki yetersizliin
birok nedeni olabilir. Durmu ve Kaya (2008) tarafndan yaplan aratrmada, velilerin
bilgisayar aratrma amal kullanmlar ile ocuklarnn ayn amala bilgisayar kullanmlar
arasnda anlaml bir iliki bulunmutur. Akst, Kankl, Altunkaya ve Selek (2008)
tarafndan yaplan aratrmada, ilkretim sekizinci snf rencilerinin dev yapmada
internetin yararl olduunu dndkleri ve dier kaynaklar yerine internetten yaptklar
devlerde yeterli notu aldklarn dndkleri ortaya kmtr.
retmenlerin Fen ve Teknoloji dersi dev srecinde internet kaynakl belirtikleri
sorunlardan rencilerin internetten aratrma yapmadaki yetersizlikleri zamanla geliebilecek
bir beceri olarak grlebilir. Ancak, rencilerin devlerini internetten kopyalayarak
getirmeleri nemli bir sorun olarak deerlendirilebilir. Bylece renciler hem kolaycla
alabilmekte hem de verilen devin amac gereklememektedir. nternetten kopya dev
yapmay nlemede retmenlerin belirttikleri devin elle yazlmas biimindeki zm yolu
ilevsel bir yol olabilir. rencilerin bilgisayar kullanm becerilerinin gelimesi iin devlerin
bilgisayarda yazlmas ya da hazrlanmas bu srete gz ard edilmemelidir. nk
rencilerin internetten dev yapmalarnn engellenmesi ya da snrlandrlmas yerine onlarn
NEF-EFMED Cilt 3, Say 1, Haziran 2009
75 SINIF RETMENLERNN FEN VE TEKNOLOJ DERS DEV SRECNE LKN
interneti doru bir biimde kullanmalarnn zendirilmesi gerekmektedir. nternet
teknolojisinin ilkretimde ve evlerde yeni kullanlyor olmas nedeniyle yaanan bu sorunlar
zamanla alabilecektir. Burada retmenlerin temel amac rencilerin gerek internet
kaynaklarn kullanmalarn gerekse amaca uygun dev yapmalarn salamak olmaldr.
Ayrca, retmenler rencilerin anne-babalaryla da grerek ocuklarnn internetten dev
yaparken nelere dikkat etmesi gerektii ve ailenin bu konuda nasl yardmc olaca
konularnda aileleri bilgilendirebilir. Aile ve rencilere dev yapmann bir grevi yerine
getirmenin tesinde renme amal yapld bilinci verilmelidir.
Veli kaynakl sorunlar; veli ilgisizlii, devi velinin yapmas, velinin devin yararna
inanmamas ve snav sistemi ile dev almalarnn uyumamasndan dolay velilerin basks
biiminde belirtilmitir. devlerin okul ile veliler arasnda atmalara ve velilerin baz
ikyetlerine neden olduu belirtilmektedir (Cooper, 2001). Bu ikyetlerin zellikle devin
renmeye katks olmad ve rencilerin ileride girecekleri SBS snavnn ieriiyle
rtmemesi konularnda younluk kazand retmenlerin aklamalarndan
anlalmaktadr. Oysa, fen eitiminde yaplan devlere ayrlan zaman arttka rencilerin fen
baarlarnn da art bulunmutur (Beaton & dig., 1996; Postlethwaite & Wiley, 1992). Bu
nedenle, zellikle velilere ve rencilere dev araclyla da renmenin gerekletiinin
anlatlmas gerekmektedir.
dev srecinde renci kaynakl sorunlar, sorumluluk bilinci gelimeyen rencilerin
devini yapmamas ve grup devlerine kimi rencilerin katk salamamas biiminde ortaya
kmtr. retmenlere gre bu rencilerin saylar olduka azdr ve ne yaplrsa yaplsn bu
renciler sorumluklarn yerine getirmemektedir. retmenler bu rencilerin velilerinin
daha ilgisiz olduunu ve sorumluluk kazandrmada velinin de okul ve retmen kadar
sorumlu olduunu dndklerini ifade etmitir. Van Voorhis (2001) yapt aratrmasnda
rencilerin byk ounluunun (%74) fen devlerinden en az birinde anneleri ile
altklar belirlenmitir. zellikle Fen ve Teknoloji dersi dev srecinde veli kaynakl
yaanan sorunlarn zmnde retmenlerle rencilerin anneleri arasnda ibirlii
gelitirebilir. Nitekim retmenler de dev srecinde yaanan sorunlarn zm iin velilerin
bilgilendirilmesinin nemini belirtmitir.
Aratrmaya katlan retmenler Fen ve Teknoloji dersinde verdikleri devleri
rencilerin daha ok internet kaynaklarn kullanarak yaptklarn ifade etmitir. Ancak,
rencilerin internetten hazr dev getirmeleri ya da dzeylerinin zerinde bilgi ieren devler
yapmalar gibi nedenlerine bal olarak retmenler, rencileri belirledikleri internet
Necatibey Eitim Fakltesi Elektronik Fen ve Matematik Eitimi Dergisi
ERSOY, A., & ANAGN, . S. 76
adreslerine, kitap ve ansiklopedi gibi farkl kaynaklara da ynlendirdiklerini belirtmitir.
retmenlerden bazlar Fen ve Teknoloji dersinde proje ve performans devlerinin
yaplmasnda rencilere ek sre verilebileceini vurgulamtr. Aratrmann bu bulgusu,
Butlerin (1987) aratrmasndaki, proje devlerinde rencilere ek zaman verilmeli
biimindeki bulguyla benzerlik gstermektedir.
neriler
Aratrmadan elde edilen sonulara gre gelitirilen neriler Fen ve Teknoloji dersi
dev srecine ve ileri aratrmalara ynelik neriler olmak zere iki balk altnda
sunulmutur. Fen ve Teknoloji dersi dev srecine ilikin neriler:
retmenler pekitirme devlerinin yan sra dier dev trlerine de yer verebilir.
rencilerin devlerinde interneti etkili ve verimli bir biimde kullanabilmeleri
iin ncelikle onlara internette aratrma yapma becerisi kazandrlabilir.
ocuklarnn devlerine nasl yardm edecekleri konusunda veliler
bilgilendirilebilir.
ocuklarnn devler araclyla da renebilecekleri ve devlerin dersin
tamamlayc bir esi olduu konularnda veliler ikna edilebilir.
leri aratrmalara ynelik neriler:
Aratrma daha fazla sayda ilkretim okulu ve snf retmeniyle yaplabilir.
Aratrma katlmclar veliler ve rencileri de kapsayacak biimde olabilir.
Aratrma verileri gzlem yoluyla daha uzun bir srete toplanarak ve rencilerin
yaptklar devler incelenerek de gerekletirilebilir.
Kaynaka
Akst, M., Kankl, E. G., Altunkaya, F., & Selek, . (2008). lkretim rencilerinin
devlerini yapmada internetten yararlanmaya ilikin tutumlar. VIII. Uluslararas Eitim
Teknolojileri Konferans Bildiriler iinde (ss. 630-633). Ankara: Nobel Yayn Datm.
Arkan, Y. D. & Altun, E. (2007). A research on preschool and primary student-teachers use
of online homework sites. Elementary Education Online, 6(3), 366-376. [Online].
http://www.ilkogretim-online.org.tr/
Beaton, A. E., Martin, M. O., Mullis, I. V. S., Gonzalez, E. J., Smith, T. A., & Kelly, D. L.
(1996). Science achievement in the middle school yeras: IEAs Third International
NEF-EFMED Cilt 3, Say 1, Haziran 2009
http://www.ilkogretim-online.org.tr/
77 SINIF RETMENLERNN FEN VE TEKNOLOJ DERS DEV SRECNE LKN
Mathematics and Science Study (TIMMS). Chestnut Hill, MA: Boston College, Center
for the Study Testing, Evaluating, and Educational Policy.
Birinci, G., & Odaba, H. F. (2006). Akademik almalarda internet kullanm: Etik bunun
neresinde? 6. Uluslararas Eitim Teknolojileri Konferans Bildiriler 1 iinde (ss. 289-
295). Gazimausa, Kuzey Kbrs Trk Cumhuriyeti.
Butler, J. A. (1987). Homework: School improvment research series. Retrieved January 10,
2008, from http://nwrel.org/scpd/sirs/1/cu.html.
Cooper, H., Lindsay, J. J., Nye, B., & Greathouse, S. (1998). Relationships among attitudes
about homework, amount of homework assigned and completed, and student
achievement. Journal of Educational Psychology, 90, 70-83.
Cooper, H., Lindsay, J. J., & Nye, B. (2000). Homework in the home: How student, family
and parenting-style differences relate to the homework process. Comtemporary
Educational Psychology, 25, 464-487.
Cooper, H. (2001). The battle over homework: Common ground for administrators, teacher,
and parents. Thousand Oaks, CA: Corwin Press.
Creswell, J. W. (2005). Educational research: Planning, conducting, and evaluating
quantitative and qualitative research. (Second Edition). New Jersey: Pearson Education
Inc.
Durmu, A., & Kaya, S. (2008). lkretim rencilerinin bilgisayar kullanm alkanlklar
ile velilerin bilgisayar kullanm alkanlklar arasndaki iliki. VIII. Uluslararas Eitim
Teknolojileri Konferans Bildiriler iinde (ss.121-126). Ankara: Nobel Yayn Datm.
Epstein, M. H., & Polloway, E. A. (1993). Homework: A comparison of teachers and
parents perceptions of the problems experienced by students identified as having
behavioral disabilities or no disabilities. Remedial and Special Education, 15, 40-49.
Epstein, J. L. (1995). School/family/community partnerships: Caring for the children we
share. Phi Delta Kappan, 76, 701-712.
Epstein, J. L., & Van Voorhis, F. L. (2000). Teachers Involve Parents in Schoolwork (TOPS)
interactive homework training materials. Baltimore, MD: Johns Hopkins University,
Center on School, Family, and Community Partnerships.
Epstein, J. L. (2001). School, family, and community partnerships: Preparing educators and
improving schools. Boulder, CO: Westview.
Necatibey Eitim Fakltesi Elektronik Fen ve Matematik Eitimi Dergisi
ERSOY, A., & ANAGN, . S. 78
Epstein, J. L. & Van Voorhis, F. L. (2001). More than minutes: Teachers roles in designing
homework. Educational Psychologist, 36, 181193.
Epstein, J. L., Coates, L., Salinas, K. C., & Simon, B. S. (1997). Involving parents in
homework in the middle grades (Research Bulletin No: 18). Baltimore MD: Johns
Hopkins University, Center of Evaluation, Development and Research.
Freeman, M., deMarrais, K., Preissle, J., Roulston, K., & St. Pierre, E. A. (2007). Standards of
evidence in qualitative research: An incitement to discourse. Educational Researcher,
36, 25-32.
Gennaro, E. & Lawrenz, F. (1992). The effectiveness of take-home science kits elementary
level. Journal of Research in Science Teaching, 29, 985-994.
Hizmeti, S. & flazolu, A. (2006). lkretim birinci kademe snf retmenlerinin ev
devleri hakkndaki grlerine ilikin nitel bir alma rnei. Ulusal Snf
retmenlii Kongresi Bildiri Kitab 2 iinde (ss. 427434). Ankara: KK Yaynclk.
Hizmeti, S. (2007). lkretim 5. snf rencilerinin dev stilleri ile akademik baarlar
arasndaki ilikinin incelenmesi. Yaymlanmam yksek lisans tezi. ukurova
niversitesi Sosyal Bilimler Enstits, Adana.
Hoover-Dempsey, K. V., Bassler, O. C., & Burow, R. (1995). Parents reported involvement
in students homework: Strategies and practices. Elementary School Journal, 95, 435
450.
Johnson, J. K., & Pontius, A. (1989). Homework: A survey of teacher beliefs and practices.
Research in Education, 41, 71-78.
Kaplan, B. (2006). lkretim 6. snf Yaammz Ynlendiren Elektrik nitesinde ev devi
verilmesinin renci baarsna ve kavram renmeye etkisi. Yaymlanmam yksek
lisans tezi. Marmara niversitesi Eitim Bilimleri Enstits, stanbul.
Kvale, S. (1996). Interviews: An introduction to qualitative research interviewing. California:
Sage Publication.
Lincoln, Y. S., & Guba, E. (1985). Naturalistic inquiry. Newbury Park, CA: Sage.
McCabe, D. L., & Trevino, L. K. (1996). What we know about cheating in college:
Longitudinal trends and recent developments. Change, 28, 28-33.
MEB. (2005). lkretim fen ve teknoloji dersi (4 ve 5. snflar) retim program. Ankara:
Talim ve Terbiye Kurulu Bakanl.
NEF-EFMED Cilt 3, Say 1, Haziran 2009
79 SINIF RETMENLERNN FEN VE TEKNOLOJ DERS DEV SRECNE LKN
Necatibey Eitim Fakltesi Elektronik Fen ve Matematik Eitimi Dergisi
Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). An expanded sourcebook qualitative data analysis.
Second Edition. California: Sage Pablications, Inc.
Muhlenbruk, L., Cooper, H., Nye, B., & Lindsay, J. J. (2000). Homework and achievement:
Explaining the different strengths of relation at the elementary and secondary school
levels. Social Pyschology of Education, 3, 295-317.
zben-Gndoan, B. (2006). lkretim ikinci kademe rencilerinin fen bilgisi dersindeki
baarlarna ev devi almalarnn etkisi. Yaymlanmam yksek lisans tezi. Gazi
niversitesi Eitim Bilimleri Enstits, Ankara.
Park, M. (2003). In Other (Peoples) Words: Plagiarism by university studentsliterature and
lessons. Assesment ve Evaluation in Higher Education, 28, 471-488.
Postlethwaite, T. N., & Wiley, D. E. (Eds). (1992). Science achievement in twenty-three
countries the IEA study of science II. Oxford: Perganom Pres.
Scot-Jones, D. (1995). Parent-child interactions and school achievement. In Ryan, B.A.,
Adams, G. R., Gullota, T. P., Weissberg, R. P. & Hampton, R. L. (Eds.). The family-
school connection: Theory, research, and practice 2 (pp.75-107). Thousand Oaks, CA:
Sage.
Stebelman, C. (1998). Cybercheating: Dishonesty goes digital. American Libraries, 29, 48-51.
Trkolu, A., flazolu, A. & Karaku, M. (2007), lkretimde dev. stanbul: Morpa
Yaynclk.
Tymms, P. (1997). Science in primary schools: An investigation into differences in the
attainment and attitudes of papils across schools. Resarch in Science ve Technological
Education, 15, 149-159.
Warton, P. M. (1997). Learning about responsibility: Lesson from homework. British Journal
of Educational Pyschology, 67, 213-221.
Van Voorhis, F. L. (2001, April). Teachers use of inretactive homework and its effects on
family involvement and science achievement of middle grade students. Annual Meeting
Paper of the American Educational Research Association, Seattle, WA.
Yaar, . (1998). ada bilim anlay. ada yaam ada insan. Can. G. (Ed.). (ss. 154-
162). Eskiehir: Anadolu niversitesi Akretim Fakltesi Yaynlar.
Yldrm, A., & imek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel aratrma yntemleri. (5. Bask).
Ankara: Sekin Yaynclk.