üniversite reformu

7/30/2019 niversite reformu

1/40

1933 NVERSTE REFORMU-STANBUL NVERSTES-

HAZIRLAYAN

GKHAN KKEN070625003


2/40

Atatrk, Trk topraklarnda maddeninmnlat, hayatn kymet olduulaboratuvarlar, bir baka deyile,Trk nesillerininruhsal olu ve istiklallerinde yapc bir unsurolarak grd Trk niversitelerininkurulmasn istiyordu.


3/40

Eitime byk nem veren dneminhkmetleri, gelimesini ve ilerlemesini salamakve toplumun deien ihtiyalarna cevap verecek

kuaklar yetitirmek amacyla stanbulDarlfnununa 1923-1932 yllar arasndaHkmi ahsiyet ile birlikte bilimsel zerklik

tanmt.


4/40

stanbul Darlfnunu, kendisine tannan buhaklara ve 1920lerde yaplmaya balanan bazdzenlemelere ramen, dnemin devrimciyneticilerini pek tatmin edememiti. Byk bir

deiim srecindeki Trk toplumuyla tutucuzihniyete sahip bir niversite badaamazd.


5/40

Dnemin maarif vekili Dr. Reit Galip,Darlfnunla ilgili honutsuzluu yleaklamtr:

Memlekette byk politik ve toplumsal

dalgalanmalar olmaktayd. Darlfnun,bunlara tamamen ilgisiz grnyordu.

Hukukta radikal deiiklikler oldu.Darlfnun bunlardan habersiz grnd.


6/40

ktisadi sahada esasl hareketler oldu. Darlfnun

bunlardan tamamen habersiz grnd; yalnzca yenikanunlar tedrisat programna almakla iktifa etti.

Yeni bir tarih telakkisi, milli bir hareket halinde btnlkeyi sarmt. Darlfnunun buna kar ilgisiniuyandrmak iin, yl beklemek ve uramak lazm geldi.

stanbul Darlfnunu artk durmutu. Kendisinekapanmt. Vstai bir tecerrt iinde harici alemden elini

ayan ekmiti.


7/40

Darlfnun hakknda ileri srlen eletiriler ikinoktada toplanmaktadr:

1. niversite, devrimlerin hazrlanmasna ya dayrtlmesine yardmc olmamtr. Gerekleenreformlara ya Latin harfi meselesinde olduu gibikar gelmi, ya da pasif bir dayanmayla kaytszkalmtr.


8/40

2. Darlfnunda ciddi bir alma yoktur.retim yeleri orijinal bilimsel almayapmamaktadr.Yaynlanan birka kitap, yabanc

dille yazlm asllarndan yaplm ktevirilerden ibarettir. retim yesi atamalarndabilimsel liyakate deil, torpil ve iltimasa dikkatedilmektedir.


9/40

Atatrkn kendisinin de bu eletirilere katldn,

1933te TBMMnin alnda yapt konumasndananlyoruz. Atatrk:

niversitenin donatmna verdiimiz nemivurgulamak istiyorum. Hi kuku yoktur ki, yarm

alnm nlemler verimsizdir. Btn tasarlarmzdaolduu gibi retim ilerinde ve kurulacak niversitedede kktenci nlemlerle hareket etmekte kesinkararlyz. diyerek reform konusundaki kararlln

ortaya koymutur.


10/40

Bu dnemde niversitedeki retim yeleri deikiye ayrlm durumdayd.

Baz profesrler reforma kesinlikle kar

olduklarn aklamlard.Kendi yerlerini korumaendiesi iinde kktenci tedbirlerdenekinmekteydiler.


11/40

Profesrlerin birou ise, pek ok eksiklikolduunun farkndayd. Uygun bir reformbekliyorlard ve bunun yaplacak almalara

katlmaya hazrdlar.


12/40

1931 ylnda toplanan Cumhuriyet Halk Partisi,niversitede reform isteyen bir karar tznegeirmitir.


13/40

Yine 1931 ylnda eitim btesinin meclistekonuulmas srasnda Darlfnunundzeltilmesi hakknda bir rapor vermek zere,

Avrupal bir uzmann arlmas iin denekayrlmtr.


14/40

1932 ylnda bir reform nerisi hazrlamakamacyla, Trk Hkmeti, Cenevreniversitesinden Prof. Albert Malcheyi resmen

davet etmitir.


15/40

Albert Malche, drt aylk almas srasnda

Faklteleri, klinikleri ziyaret eder; laboratuvarlar,seminerleri ve ktphaneleri grr.Politikaclarla, profesrlerle, idari memurlarla verencilerle konuan Malche, sonunda istenenraporu hazrlayarak Eitim Bakanlnasunmutur.


16/40

Malchenin raporu ksmdan olumutur.

Birinci ksmda aratrmalarnn ama ve yntemlerinibildirir.

kinci ksmda Darlfnunun o gnk durumununeletirel bir incelemesini verir.

nc ksmda ayrntl reform teklifleri sunar.


17/40

Malche, Darlfnun hakknda zellikle aadaki

eletirel gzlemleri ortaya koymaktadr: 1. Her eyden nce Trke bilimsel yaynlar eksiktir.

2. Profesrlere dk cret denmesi, onlar yan

grevler almaya zorlamaktadr. 3. niversitenin otonomisi, onu toplumdan ve

hkmetten yaltma eilimindedir. Bakanlkla sk bir

ibirlii gerekmektedir.


18/40

4. Ders metodu, hibir ey vaat etmeyecek ekildeeskimitir.(Malcheye gre eletirisinin en ar maddesibudur.)

5. Trk rencilerin yabanc dil bilgisi yetersizdir.Galatasaray Lisesinden, Alman ve ngiliz okullarndanmezun olanlar aznlkta bulunmaktadr.(Malche bunlaraniversitenin sekinleri demitir.)


19/40

6. Gelecein Trk profesrlerinin stanbulniversitesinde yetimesi henz mmkn deildir. Buyndeki eitim mutlaka yurtdnda yaplmaldr.

7. eitli dersler hibir fayda salamayacak ekildeparalel olarak yrtlmektedir; rnein HukukFakltesindeki, Mlkiye ve Yksek Ticaret Okulundakidersler gibi.


20/40

8. Darlfnunun faklteleri arasnda bilimsel almaortakln salayacak balant yoktur.

9. Basit bir tercmenin bir tez olarak kabuledilmesi,kiisel aratrma ve telif eserlerinin deerinihie indirmitir.


21/40


22/40

Raporunu 29.05.1932de Trk Hkmetinesunan Malche, ksa sre sonra svireye dnd.

Malche, daha sonra Mays 1933ten,1934

baharna kadar srecek ikinci bir ziyaret iinTrkiyeye tekrar geldi. Bu sre iinde, Trkreform komisyonuyla birlikte, eskiDarlfnunun yeni stanbul niversitesi halinedntrlmesi almalarn ynetti.


23/40

Milli Eitim Bakanlnca hazrlanan Darlfnunun

kapatlmas dair kanun tasars, 15.05.1933 tarihliBakanlar kurulu toplantsnda meclise sunulmutur.

Nitekim 31 Mays 1933 tarih ve 2252 sayl kanunlastanbul niversitesi kurulmutur. Bu kanun gereince:

stanbul Darlfnunu ve ona bal btnmesseseler kadro ve tekilatlarla beraber 31 Temmuz1933ten itibaren mlgadr.


24/40

Dnemin Milli Eitim Bakan Dr. ReitGALP yeni niversitenin alkonumasnda u hususu nemle ifade

etmitir: Bugn almaya balayan stanbul niversitesi

ile dnk Darlfnun arasnda hibir iliki

yoktur. niversite, yeni bir kurulutur.


25/40

Atatrk, stanbul Darlfnununun kapatlmasn

takiben18 Kasm 1933 gn stanbul niversitesininretime almas mnasebetiyle kendisine ekilen sayg

ve ballk telgrafna u cevab vermitir: stanbul niversitesinin almasndan ok sevin duydum. Bu

yksek ilim ocanda, kymetli profesrlerin elinde Trkocuunun mstesna zeka ve esiz kabiliyetinin ok bykgelimelere erieceine eminim.


26/40

Trkiye Cumhuriyetinde niversite reformununbalangc olan 1933den 1943e kadar ok bykilerlemeler kaydedilmitir. 1943de 2531 sayl kanunlastanbuldaki Mlkiye Mektebi, Siyasal BilgilerFakltesi olmu ve Ankaraya tanmtr. Yine 1925dekurulan Ankara Hukuk Mektebi Hukuk Fakltesiadn almtr.


27/40

Yine bu 10 yllk sre ierisinde stanbul niversitesiTp Fakltesinde 14, Fen Fakltesinde 14, ktisatFakltesinde 12 ve Hukuk Fakltesinde 5 olmak zere

toplam 45 enstit kurulmu; bu enstitlere ek olarakTp Fakltesinde 16 klinik almtr.


28/40

Bu dnemde Almanyada politik nedenlerle

almak istemeyen Alman profesrlerinalmas gndeme gelmitir. Bu amalaZrichte kurulan Yabanc lkelerdeki AlmanBilim Adamlar htiya Birlii ile ilikiye

geilmi, bu ilikiyi uzun sren grmelerizlemi ve bir ou dnya apnda ne sahip 42kadar Alman profesr, gen Trkiye

Cumhuriyetine gelmi ve niversite reformuerevesinde Trkiyede almlardr .


29/40

Trkiyeye gelen bilim adamlar arasnda, kendi

alanlarnda dnyaca ne sahip olanlar dabulunmaktayd. Bunlara birka rnek vermek gerekirseu isimleri saymak mmkndr: ktisat profesrleri W.Rpke, A. Rstow, G. Kessler, F. Neumark; kimyaprofesrleri F. Arndt, F. Haurowitz, E. M. Alsleben; tpprofesrleri P. Schwartz, R. Nissen, A. Eckstein; mzikprofesrleri P. Hindemith, C. Ebert, E. Zuckmayer;

hukuk profesr E.Hirsh; kent bilimci Prof. E. Reuter.


30/40

Sadece stanbul Tp Fakltesinde 1933 ile 1945 yllar

arasnda 19 Alman tp profesr, klinik ve enstitdirektr olarak grev almlard.

Bunlarn yan sra Akil Muhtar zden, Mazhar Osman,Hulusi Behet, Tevfik Salim Salam Paa, Neet mergibi kendi sahalarnda nl bir ok Trk hocalarn dastanbul Tp Fakltesi retim kadrosunda yer almolmalar neticesi stanbul Tp Fakltesi, 1933teki

niversite Reformundan sonra Avrupann en nemlitp fakltelerinden biri haline geldi.


31/40

1933 niversite Reformunun temel zelliklerini YahyaAkyz yle belirlemektedir:

zerklik kaldrlmtr. niversite, Eitim Bakanlnnemrine girmitir. dari ynden herhangi bir okuldan

fark kalmamtr. Darlfnun hocalar byk lde elenmitir. 151

kiiden yalnz 59u yeni niversiteye alnmtr.


32/40

Batda okuyup gelenler doktora art aranmakszndoent olarak atanmlardr

Nazi basksndan kaan Alman ve Orta Avrupalhocalara kaplar almtr. Bunlardan Trk hocalaryetitirmeleri ve Trkiyede bilimsel aratrma geleneiyerletirmeleri beklenmitir.


33/40

Yabanc retim yeleri hakkndaki fakl iki gr

ortaya kmt. Hkmet, hedefine bu yabanc profesrler olmakszn

eriemeyeceini biliyordu.Hkmet, aslnda yetersizhatta var olmayan bir temel zerinde modern birniversite kurmaya alldnda ortaya kmaskanlmaz olan byme sanclarndayd.


34/40

Ernst Hirsch, yabanc profesrlere ynelik eletirileri

yle belirtmektedir: -Szleme artlarna uymamak,

-Ders kitab ya da baka bilimsel yayn hazrlamamak,

-Trkeyi renmemek ve dersleri tercmanlararaclyla srdrmek.


35/40

1933-1952 yllar arasnda Trkiyede kalan, ayrlrken de

bir rapor veren Ord. Prof. P. Schwartz, 1933reformunun bekleneni vermediini, sebepleriyle yleaklar:

Birok Trk aydnndaki yetersizlik duygusu ve bunun

sonucunda bbrlenmek, alkan ve baarl olanlarekememek, Yine bu aydnlardaki mevki, makam ve zel ilere

bilimden daha ok vakit ayrma hrs, bilimsel gelimeyi

engellemitir.


36/40

Bunun dnda;

brokrasi,

Laboratuvar ve ktphanelerin yetersizlii,

Yerli ve yabanc hocalar arsndaki ztlama,

Yabanclardan kalmalar iin esirgenen baz teminatlar,

Asistanlk kurumunun tam yerlememesi gibi nedenlerle1933 reformu isteneni verememitir.


37/40

Aadaki istatistik sonular btn olumsuzluklararamen, niversite reformunun Trkiyeyekazandrdklarn daha net bir ekilde ortaya

koymaktadr:


38/40

Yl

Kurulu

retim yesi Says

renci Says

1923-1924 9 307 2.914

1933-1934 17 574 5.851

1943-1944 26 1.403 18.293


39/40

Sonu olarak 1933 niversite Reformu eitimsistemimizin ekillenmesinde ok nemli bir roloynamtr.


40/40

KAYNAKA

Gler, A.,(1994).Trkiyede niversite Reformlar.Adm Yaynclk, Ankara

Widmann H., (2000). Atatrk ve niversite Reformu,

ev: Kazancgil,A. ve Bozkurt,S. Kabalc. Yay., stanbul Ergn M., (1982). Atatrk Devri Trk Eitimi III, DTC

Fak. Yay., Ankara

Documents

üniversite reformu