TussenDOOR
2
Inhoudsopgave
Redactioneel
De motivatie om anderen te helpen
Portretten
Portret - Orfeo
Trainingen voor vrijwilligers
Van koken voor 50 man naar de
huldiging van een Olympisch team
Portret - Johan
Het Maatjeswerkvan Onno Bult
Portret - Pino
De dames van BOKA in de lift
Ja maar, daar heb ik nog wel een
mooi voorbeeld van
Portret - Witte Nijs
Dag van de Activering
Portret - Barry NEC
Bloed, Zweet en Lachen
Kerststukjes bij TVZ
Colofon
Met dank aan
2
3
5
5
7
7
9
10
11
12
13
17
18
20
21
23
23
Redactioneel
Ja, maar waarom?
Dat is een goede vraag. Waarom een blad over
vrijwilligers en over omdenken? Dat is nou het
mooie van omdenken. Van Ja-maar naar Ja – en.
Hoe dat precies zit lees je in deze Tussendoor.
Onder andere in een dubbelinterview met Jules
en de grondlegger van het Ja-maar denken:
Berthold Gunster.
Daarnaast is 2011 het Europees jaar van de
vrijwilliger, extra reden dus om meer informatie
voor en over vrijwilligers te geven. Bijvoorbeeld:
wat zijn de drijfveren van Smulhuis vrijwilligster
Tamara?
Tot slot vind je in deze Tussendoor her en der een
aantal mooie portretten. Een groep beheerders
van de nachtopvang in zelfbeheer in Nijmegen
(NunN) is in november een week op oriëntatie
geweest in Roemenië. We vroegen Frans
(Brinkman, red. Inmiddels bekend van het stuk
over dakloosheid in Roemenie uit de vorige
Tussendoor) in beeld en woord een portret van
de mannen te maken.
Snel lezen dus…en geen ge – maar!
Keer het om
Omdenken begint met spelen met taal.
Keer alles om. Maak van een ‘probleem’
de ‘bedoeling’. Van een ‘fout’ een ‘goed’.
Van een ‘crisis’ een ‘kans’. Van een
‘ondanks’ een ‘dankzij’.
Bron: Ja-maar…Omdenken- kijk – denk - creëer
Berthold Gunster, 2009, Utrecht
3
TussenDOOR
De motivatie
om anderen te helpen2011 is het Europees jaar van de vrijwilliger. Dit houdt in dat de Europese Commissie vrijwilligerswerk extra wil
stimuleren. Het doel is om het huidige vrijwilligersbeleid een impuls te geven. Door bewustmaking van het
belang en de waarde van vrijwilligerswerk wil zij meer erkenning voor vrijwilligersactiviteiten krijgen,
vrijwilligers worden in het zonnetje gezet.
Judith Welle
In totaal telt de Tussenvoorziening 320 vrijwilligers,
verspreid over verschillende locaties: de BOKA,
Meisjesstad, de Sleep Inn, ’t Smulhuis, PLUSpunten,
het Imagoproject, het Maatjesproject en bij Wegwijs:
Vriendendienst, de inloopwinkel en Sociaal Juridische
Dienstverlening. Bij een aantal locaties zijn ook
ervaringsdeskundigen als vrijwilliger werkzaam: als
beheerder bij de NoiZ, als voorlichter bij het
Imagoproject, bij het Maatjesproject en in de
cliëntenraad. Maandelijks wordt er 5600 uur
vrijwilligerswerk verricht.
Elke voorziening heeft een eigen vrijwilligers-
coördinator ter plekke, daarnaast beschikt de
Tussenvoorziening over een centrale coördinator
vrijwilligerszaken: Ilse Beerman. Ilse vertelt ons over
haar functie en de doelen van de Tussenvoorziening
met het oog op de vrijwilligers.
Als vrijwilligerscoördinator heeft Ilse zicht op het
vrijwilligerswerk bij de voorzieningen, fungeert zij als
centraal aanspreekpunt voor vrijwilligerszaken en is
gesprekspartner voor het management. Daarnaast
heeft Ilse de regie over het vrijwilligersregistratie-
systeem: “Voorheen waren vrijwilligers alleen per
voorziening geregistreerd, door dit systeem is nu ook
centraal inzicht mogelijk”. Ook heeft zij de regie over
het verzorgen van trainingen en bijeenkomsten voor
vrijwilligers. Deze bijeenkomsten zullen dit jaar gaan
plaatsvinden en zijn bedoeld om vrijwilligers te
bedanken voor hun inzet en hen meer te betrekken
bij De Tussenvoorziening.
“We gaan het vrijwilligersbeleid voor de gehele
organisatie vaststellen, er moet duidelijk zijn wat de
Tussenvoorziening van haar vrijwilligers verwacht,
maar ook wat vrijwilligers van ons kunnen
verwachten”. Voorheen waren veel zaken decentraal
georganiseerd, de bedoeling is om hier meer
uniformiteit in te krijgen. Ondanks het feit dat er
meer uniform geregeld gaat worden blijft de
autonomie van de locaties wel bestaan. “Het doel is
dat vrijwilligers het prettig vinden om voor de
Tussenvoorziening te werken, dat zij het
vrijwilligerswerk kunnen doen dat bij hen past en dat
mensen kunnen werken vanuit de positieve gedachte
om een ander te helpen”.
Ilse benadrukt dat alle zaken omtrent het
vrijwilligerswerk op alle locaties al heel goed verlopen
Wat maken de vrijwilligers van de Tussenvoorziening
allemaal mogelijk?
420 maaltijden per week in ’t Smulhuis
90 maatjescontacten per week
Voorlichting aan scholen en bedrijven over
dak- en thuisloosheid door voorlichters van het
Imagoproject
Extra zorg en aandacht voor cliënten op
verschillende locaties
TussenDOOR
4
en dat het zaak is om dit te verfijnen. “Het is slim om
meer gebruik te maken van elkaars kennis en
ervaringen. We kunnen veel van elkaar leren . Het is
voor het management lastig om altijd op de hoogte
te zijn van wat er gebeurt met vrijwilligers op de
verschillende locaties, het is goed om hier meer
duidelijkheid in te creëren” .
Zoals eerder genoemd is het Europees jaar van de
vrijwilliger erop gericht om een impuls te geven aan
vrijwilligerswerk. Dit is ook wat de Tussen-
voorziening wil doen. “Vrijwilligers zijn voor ons heel
erg belangrijk, wij zien dan ook graag dat zij een
prettige werksfeer hebben. Door de groei van de
organisatie verschuift de rol van de vrijwilliger op
sommige plekken, de Tussenvoorziening wil niet dat
de vrijwilliger ondersneeuwt” .
Als ik haar vraag of je kunt spreken van ‘De
Tussenvoorziening vrijwilliger’ antwoord zij:
“Iedereen die vrijwilligerswerk doet kiest zelf
specifiek voor een locatie, omdat op die plek het
soort vrijwilligerswerk is dat zij willen doen. De
verbindende factor tussen alle vrijwilligers is hun
motivatie, ze willen allemaal iets doen voor een
ander en dat is belangrijk”.
Wat maken de vrijwilligers van de Tussenvoorziening
allemaal mogelijk?
Sociaal Juridische Dienstverlening aan mensen
met een psychiatrische achtergrond
Nachtelijke bezetting bij de BOKA en
Meisjesstad
Het beheren van de NoiZ
De bevoorrading van de voedselbanken in
Utrecht door PLUSpunten
Het informeren van de Tussenvoorziening,
door de cliëntenraad, hoe de cliënten de
hulpverlening ervaren
om anderen te helpen
5
TussenDOOR
Een groep beheerders van de nachtopvang in
zelfbeheer in Nijmegen (NunN) is in november
een week op oriëntatie geweest in Roemenië.
De mannen werden vergezeld door
medewerkers, een fotograaf en een gids/
tolk.Het was ook een beetje vakantie. In
Vizureşti hadden ze op de heen- en terugweg tijd
om te acclimatiseren en een en ander te laten
bezinken. In Bacău werd vooral gekeken naar
werkmogelijkheden via Asociaţia Betania (een
organisatie die zich richt op gehandicapte
kinderen, hun gezinnen en jeugdigen die nog
niet zelfstandig kunnen worden). Vanuit Bacău
werd toeristisch de indrukwekkende Bicaz-kloof
bezocht. Vanuit Vizureşti Boekarest, maar daar
was het druk en mistig…
De deelnemers hebben de kosten van de
excursie uit eigen budget betaald.
Goliath
Toen de Israëlieten voor het eerst oog
in oog stonden met de reus Goliath
was hun reactie: ‘die is zo groot, die
kunnen we nooit verslaan.’ David
sprak echter: ‘Die is zo groot. Die kan
ik nooit missen.’
Bron: Ja-maar…Omdenken- kijk – denk - creëer
Berthold Gunster, 2009, Utrecht
Leeftijd: 42 jaar
Burgerlijke staat: ongehuwd
Dakloos tussen 1997 en 2003
Orfeo
Portretten Frans Brinkman
Belangrijke aanleiding: "Korte relaties, samen-
wonen, maar door druggebruik liepen relaties
stuk. Toen geprobeerd zelfstandig te wonen,
maar dat ging na een jaar fout. Soms onderdak bij
kennissen. Bij mijn familie hoefde ik niet meer
aan te kloppen omdat zij al eerder hulp boden,
maar ik deed niets aan m'n drugsprobleem.
In 2003 kwam ik in een dag- en nachtopvang en
ben ik gaan werken aan m'n probleem, door me
aan te melden bij zorgklinieken (Iriszorg). Ik heb
de voordelen ervan beetje bij beetje opgepikt,
zoals sociale omgang, zelfstandig zijn en wonen.
Vooral bij NunN heb ik geleerd verantwoording te
nemen door mee te doen aan verschillende hulp-
projecten binnenshuis en ook in de groen-
voorziening met taakstraffers en dagloners.
Nu, na negen maanden behandeling via Iriszorg
in Arnhem, ben ik woonachtig in Weurt, ook een
woongroep in zelfbeheer. Het gaat nu stukken
beter: geen schulden meer, alleen de gewone
woononkosten.”
TussenDOOR
6
“Ons bezoek aan Roemenië was spannend. Voor
veel van ons was het voor het eerst vliegen en
naar het buitenland. Ook had niet iedereen
bergen gezien. We waren in Vizureşti, een dorpje
met veel Roma-zigeuners, waarbij we logeerden.
Erg gezellig met lekker eten. Eén keer heb ik voor
de groep gekookt, maar niet alle specerijen
waren er. Verder waren we in Bacău, een stad in
het noorden. Daar werden we prachtig
ontvangen door Asociaţia Betania. We bezochten
een kinder- en jongerenopvang, behandel-
afdelingen en een paar straatarme gezinnen.
Ik heb heel veel aantekeningen gemaakt.
Misschien een verhaal voor Straatnieuws?"
7
TussenDOOR
Van koken voor 50 man naar de huldiging van een Olympisch teamIngrid Verkerk
Trainingen voor vrijwilligers
Je krijgt van elke training een uitnodiging toe-
gestuurd.
Aanmelden kan nu ook al door een mail te sturen
naar de centrale vrijwilligerscoördinator:
14 maart
Wat is verslaving?
“Feeling krijgen met verslaafde mensen en hun
complexe problemen”
26 mei
Kennismaken met de doelgroep.
Voorlichting door het Imagoproject.
6 september, 20 september en 4 oktober
Psychiatrie Training van drie dagdelen. Theorie over
psychiatrie en oefenen met ervaringsdeskundigen.
Wil je als vrijwilliger meer weten over de proble-
matiek van de cliënten van de Tussenvoorziening?
Volg dan één van onderstaande trainingen.
Omdat Tamara als freelancer werkt en zij soms wat
meer tijd tussen evenementen had, wilde zij zich
nuttig maken. Gezien haar interesse voor de
doelgroep kocht zij een Straatnieuwskrant om te
kijken of hier leuk vrijwilligerswerk aangeboden
werd. Dat was het geval bij het Smulhuis. De
doelgroep in combinatie met koken sprak haar aan.
Daarnaast was de flexibele inzet een groot voordeel
aangezien zij niet altijd weet wanneer een volgend
evenement zich voordoet.
Tamara start haar dienst om 15.00 samen met de
Smulpaap, om zo in 3 uur tijd een lekkere en ge-
zonde maaltijd klaar te maken. Vaak staat er niet
zomaar een aardappel met groenten op de ‘kaart’,
maar uitgebreid, buitenlands en lekker eten. De
gasten zijn namelijk niet de makkelijkste en worden
behoorlijk verwend. Wat het werken in het Smulhuis
leuk maakt, is dat je niet alleen aan het koken en
opscheppen bent. Je eet ook met de gasten mee,
maakt een praatje, biedt een luisterend oor of speelt
een spelletje schaak. Op deze manier kun je net dat
beetje extra betekenen.
Zoals gezegd, de groep is qua eten behoorlijk
verwend en niet snel tevreden. Maar voor die vier of
vijf bedankjes die je wel krijgt doe je het en krijg je
weer voldoende energie om vervolgens aan de afwas
en het opruimen te beginnen, wat meestal nog zo’n
1,5 uur in beslag neemt…
De gasten krijgen vaak nog extra gezelschap, en wel
van de “Smulkat” die zijn dagelijkse gang naar het
Smulhuis ook heeft gevonden. Grappig is het om de
Wie: Tamara Kalf
Leeftijd: 24 jaar
Sinds: 2 jaar werkzaam bij het Smulhuis
Betaald werk: Freelancer op het gebied van
het organiseren van evenementen
TussenDOOR
8
koken voor 50 man naar de van een Olympisch team
zien dat de meest ruige en stoere gasten graag hun
jas aanbieden als bedje en hun vlees met de kat
delen.
Ik vraag Tamara wat je moet hebben en kunnen om
in het Smulhuis te helpen.
Zij geeft aan dat je benaderbaar moet zijn en een
open en positieve persoonlijkheid moet hebben.
Stevig in je schoenen staan en een zekere afstand
bewaren is tevens belangrijk.
Op de vraag waarom je
iemand zou aanbevelen
bij het Smulhuis te gaan
helpen, antwoordt zij dat
vooral de flexibiliteit en de
diversiteit van het team het
werk leuk maken. Je kunt je
diensten redelijk flexibel in-
delen doordat je in een groot
team werkt. Het team bestaat
uit mensen met de meest
uiteenlopende achter-
gronden. Van universitair
geschoold en advocaat tot
studenten en zelfstandig
ondernemers, er loopt van
alles rond. Ook qua leeftijden
varieert het heel erg. Dat
maakt het werken erg
afwisselend en de sfeer
goed. De waardering voor elkaar, ongeacht vrij-
willigers of medewerkers, is ook groot.
Al met al een hele leuke plek om
iets extra’s te kunnen bijdragen!
9
TussenDOOR
Leeftijd: 48
Burgelijke staat: gescheiden (1 zoon)
Dakloos gedurende 7 jaar, nu 1 jaar bij NunN in beheerderswoning
Frans Brinkman
Portret
Johan
Belangrijke aanleiding: “Met name 25-jarig
cokegebruik en drugshandel, door criminele
antecedenten is het zeer moeilijk een woning
toegewezen te krijgen. De politie blijft je ook
altijd verdenken. Nu huisvesting via NunN, dat is
bijna ‘undercover’: ze zijn medeverantwoordelijk
en de politie heeft er niks over te zeggen. Via de
dagopvang kwam ik in de nachtopvang en toen in
deze huisvesting.”
“We hebben voor we naar Roemenië gingen een
korte fietsvakantie gedaan. Zo ontstond er een
goede onderlinge sfeer, ook al klikt het met de
een beter dan met de ander. In Roemenië
was de ontvangst overal super! Het
viel me ook mee, ik had veel meer
armoede verwacht. Toch is er nog
veel te doen in toekomstige werk-
vakanties. Er zijn mensen die heel
slecht wonen, bijvoorbeeld tussen
kartonnen platen. Sommige van
hen hebben geen stromend
water of geen w.c. in huis.
Bij Betania kunnen we vast
wel wat kleine dingen
opknappen. Ook kunnen
we in Nederland spullen
voor ze inzamelen. Wij
zullen het beeld dat
daklozen, junks en
dronkaards iks kunnen
eens goed gaan ver-
anderen! Ik voel mijzelf
van binnen ook ver-
anderd, rustiger.”
TussenDOOR
10
“De reden dat ik maatjeswerk ben gaan doen
komt voort uit mijn motivatie om voor De
Tussenvoorziening te willen werken. Ik was op
zoek naar meer nut in mijn werk, werk met een
maatschappelijke relevantie, dat heb ik bij De
Tussenvoorziening gevonden. Om het een
persoonlijker aspect te geven heb ik mij
aangemeld als maatje”. Vervolgens zijn Onno en
zijn maatje Jan op basis van interesses aan elkaar
gekoppeld. “ Vriendendienst en het Maatjes-
project werken als een soort matchmaker. Aan de
hand van je interesses worden koppels bij elkaar
gezocht, dan volgt een kennismaking om te kijken
of het klikt. Vervolgens kun je aangeven of je het
met elkaar ziet zitten”.
Elke maandagavond om de week spraken zij af,
vanaf ongeveer half 6 tot 10 of 11 uur. Altijd
gingen ze samen eten, de ene keer verzorgde
Onno het eten, de andere keer deed Jan dat. Die
wederkerigheid is voor Onno erg belangrijk: “Het
moet van twee kanten komen. Als Jan het eten
verzorgde deed hij hiervoor altijd erg zijn best, als
hij bijvoorbeeld stamppot maakte gebruikte hij
altijd verse groente uit de moestuin”. Daarnaast
ondernamen zij allerlei soorten activiteiten.
“Fietsen, wandelen, spelletjes scrabble of
rummikub, naar de bioscoop en koffiedrinken bij
het pannenkoekenhuis en we praatten veel. Als
Jan het moeilijk had probeerde ik hem hierin te
steunen en daarnaast hielp ik hem met praktische
zaken”. Er is één activiteit die voor hen heel
bijzonder is: “Jan heeft altijd veel korte verhalen
geschreven, die verhalen zijn gebundeld in een
boekje dat is uitgebracht, dit boekje heet ‘Voor
wie niet slapen kan’. Hier heeft Onno hem bij
geholpen, onder andere met het ontwerpen
van de cover.
Op de vraag of hij aan Jan merkt dat het
maatjescontact hem goed doet antwoordt
Onno volmondig: Ja. “Dit merkte ik direct.
Naast dat Jan dit rechtstreeks uit kon ik
merken dat hij tegen het eind van de avond
meer energie en praatjes had”. Andersom is dit
ook het geval, “Maatjeswerk kan soms
confronterend zijn, het geeft een beeld van de
maatschappij dat je wel aan het denken zet”.
Ik vraag hem of hij 15 jaar geleden had gedacht
dat hij maatje zou worden. “Nee, ik had dat
niet verwacht. Maar ik was al wel langer op
zoek naar zinvol werk. En toen ik eenmaal bij
De Tussenvoorziening werkte, was voor mij wel
vrij snel de stap naar vrijwilligerswerk
genomen”.
Onno denkt dat het sowieso voor iedereen
goed is om in aanraking te komen met de
doelgroep.
“Ik kan het iedereen aanraden, voor mij voegt
het echt wat toe. Zeker als je werkervaring
buiten het maatschappelijk werkveld ligt. Er
worden ook koppeldagen georganiseerd,
waarbij je met alle maatjeskoppels een etentje
of feestje hebt, of je gaat de hele dag op pad.
Je ziet dan ook de andere koppels en hoe die
met elkaar omgaan, dat is heel mooi om te
zien”.
Het Maatjeswerk van Onno Bult Judith Welle
In de volgende Tussendoor wordt het Bedrijfsbureau belicht, de afdeling die Onno Bult onder zijn hoede
heeft. Maar naast zijn functie als manager van het Bedrijfsbureau doet Onno ook ander belangrijk werk,
namelijk vrijwilligerswerk. Zo werkte hij 1,5 jaar via Vriendendienst als maatje. Zijn motivatie en
ervaringen deelt hij met ons.
11
TussenDOOR
Belangrijke aanleiding: Het verhaal kan Pino wel
dromen. Hij is altijd en overal verwaarloosd en
mishandeld. Thuis en in internaten was er sprake
van geweld. Zijn moeder is door een
geweldsdelict omgekomen. Een tijdje inwoning bij
zijn oma leek wat rust te brengen, maar zijn oma
overleed en hij kon niet in de huurwoning blijven.
Het ongeregelde leven bracht hem in contact met
onder andere heroïne en (straat)bendes. Het
meeste van wat God verbood, hebben ze
gedaan. Pino is een NunN-deelnemer van
het eerste uur en woont alweer 9 jaar
in een beheerderswoning. Door
activiteiten en aanspraak binnen
NunN en via Dagloon is zijn leven
een stuk stabieler.
En hoe was Roemenië? “Dat
was verpletterend. Het heeft
op iedereen veel indruk
gemaakt. Er zijn daar echt
mensen die meer hulp
nodig hebben dan wij.
Betania doet goed werk.
Die kinderen krijgen de
juiste aandacht en thuis
zouden ze door lichame-
lijke handicaps
misschien nooit
buiten komen.
Portret
Pino Leeftijd: 47
Burgelijke staat: ongehuwd (2 zoons)
Dakloos tussen circa 1996 en 2001
Een paar families bezochten we. Zoiets had ik nog
nooit gezien: wat een ellendige toestand! Een
autistisch kind zou er extra aan onderdoorgaan.
Ik heb veel om over na te denken. We moeten
iets doen en dan in het bijzonder ook nog:
Nederlandse daklozen helpen straatarme
Roemenen.“
Frans Brinkman
TussenDOOR
12
Woonbegeleiders van crisisopvang BOKA dachten
in het kader van samenwerking eens op visite te
gaan bij crisisopvang Meisjesstad.
We werden goed ontvangen, ondanks het feit dat
iedereen middenin de Sinterklaasviering zat.
Sandra van Meisjesstad was zo lief ons rond te
willen leiden. We begonnen in de kelder en
zouden vanaf daar naar boven toe werken. Hoe
fijn is het dan dat Meisjesstad een lift heeft!
Na wat aarzeling om met 5 personen in een 4-
persoonslift te stappen, lieten wij ons toch
gewoon liften.
Goed plan? Nee dus, want na een soort van
‘aardbevingachtig gevoel’, stond de lift stil tussen
twee verdiepingen!
De dames van BOKA in de lift Betty Korssen en collega’s
Woonbegeleiders van crisisopvang BOKA
dachten in het kader van samenwerking eens op
visite te gaan bij crisisopvang Meisjesstad.
Gezellig hoor. Vanuit onze positieve
herstelwerkachtige gedachten bedachten we ons
dat het eigenlijk geweldig is om rustig de tijd te
kunnen nemen om elkaar beter te leren kennen,
om de lift uitvoerig te bekijken, gewoon een
beetje tot rust komen.
EIGENLIJK* duurde het toch wat lang. Na 35
minuten in een zweterige lift met een
claustrofobische stagiaire kwam dan eindelijk de
monteur. Die overigens niet gecharmeerd was
van 5 meiden in een 4-persoonslift. ‘300 kilo kan
erin hoor meneer’, zeiden we nog. We hebben de
kilo’s opgeteld en we kwamen HEUS niet boven
de 300 met z’n 5en bij elkaar….!!
*aangezien we geen MAAR meer mogen zeggen in het kader
van de Ja-maar theorie , gebruiken we nu het woord
EIGENLIJK ☺.
13
TussenDOOR
Berthold Gunster is begonnen als
theaterregisseur. In 1996 bedenkt hij het
concept van de Ja-maar programma’s. Vanaf
2005 raakt het bedrijf in stroomversnelling en
schrijft hij zijn eerste boek ‘Ja- maar wat als
alles lukt?’ . Hij start met het opleiden van
trainers en acteurs, om zich meer te kunnen
richten op verdere ontwikkelingen van de Ja-
maar filosofie. Inmiddels is zijn vijfde boek
gepubliceerd. Op 11 januari 2011 presenteerde
hij de Ja-maar show voor de
Tussenvoorziening.
Ja maar, daar heb ik nog wel een mooi voorbeeld vanJudith Welle
Maran van Scheppingen
Berthold en Jules zijn al jarenlang vrienden en squashpartners. Het feit dat Berthold Jules (en dus de
Tussenvoorziening) zo goed kent in combinatie met de frisse (Ja-maar)blik maakte de redactie enthousiast voor
een dubbelinterview. Na instemming van beide heren konden we over de stellingen gaan brainstormen. Deze
stellingen zijn niet zomaar uit de lucht gegrepen, maar tot stand gekomen door de input van verschillende
(soorten) medewerkers. Het gaat om thema’s die op dit moment actueel zijn en een belangrijke rol (gaan)
spelen bij de Tussenvoorziening.
Op een druilerige donderdagmiddag in januari is het
dan zover. We fietsen naar het huis annex werkplek
van Berthold. Daar aangekomen doet de hartelijke
ontvangst ons de natte pakjes snel vergeten. We
komen in een aangenaam warme werkruimte en
krijgen heerlijke cappuccino voorgezet.
Het is duidelijk dat Jules en Berthold elkaar al vele
jaren kennen, er worden nieuwtjes en een
Nieuwjaarsknuffel uitgewisseld. De opzet van het
interview wordt kort uitgelegd: Jules en Berthold
kunnen kiezen uit een stapeltje stellingen en gaan
over deze stellingen in dialoog. We kunnen
beginnen.
Stelling 1: We hebben ons werk goed gedaan als we
over 5 a 10 jaar 30% gekrompen zijn
Jules: “We gaan van opvang naar preventie en
herstel. Dus die 30% gaat dan daarin zitten.”
Berthold: “Het is eigenlijk gek dat je als organisatie
succesvol bent als je verdwijnt of krimpt.
Er wordt vaak aangenomen dat groeien geld kost,
maar dit klopt niet altijd. De kosten voor opvang zijn
hoog, maar de kosten om iemand rond te laten lopen
kunnen veel hoger zijn. Neem bijvoorbeeld een
gevangene, als je deze kunt opvangen en begeleiden,
waardoor hij geen terugval heeft, zal dit op den duur
minder kosten dan een plek in de gevangenis.”
Stelling 2: De clusters Wonen, Opvang en
Geldbeheer zouden een eigen Cliëntenraad moeten
hebben
Jules: “De clusters worden steeds zelfstandiger, de
directie wordt steeds meer bestuurder in plaats van
manager, dus het zou op den duur wel een logische
ontwikkeling zijn.”
Stelling 3: Tijdens de weg naar professionalisering
verdwijnen vrijwilligers meer naar achtergrond
Jules: “Volgens mij groeien ze met de
Tussenvoorziening mee, maar het soort vrijwilligers
TussenDOOR
14
heb ik nog wel een mooi voorbeeld van
verandert wel. We hebben bijvoorbeeld veel
studenten die een jaar vrijwilligerswerk bij de TV
doen, dan een jaar dierenbescherming en daarna
weer iets anders..”
Berthold: “Er is een verandering gaande in de
maatschappij wat betreft eigen verantwoordelijkheid.
Het is normaal geworden dat de overheid zaken
overneemt waar mensen zich voorheen zelf
verantwoordelijk voor voelden. Bijvoorbeeld in
Hardenberg, daar worden de stoepjes geveegd door
de gemeente en worden de mensen boos als dit een
jaartje niet gebeurd, in plaats van zelf de verant-
woordelijkheid te nemen. Het is tekenend voor
vrijwilligers dat ze eigen verantwoordelijkheid nemen
zonder dat de overheid daarvoor moet betalen.”
Jules: “Wat nieuwe soorten vrijwilligers betreft,
ervaringsdeskundigen bieden zich ook steeds meer
aan.”
Berthold: “Dat is positief, als je net bent uitbegeleid
kun je heel waardevol zijn voor mensen die nog in
begeleiding zitten.”
Stelling 4: Wijkgericht werken heeft de toekomst
Jules: “Dat klopt.”
Berthold: “De naam Tussenvoorziening suggereert
dat jullie een tussenstap zijn om van A naar B te
komen. Maar jullie houden je bijvoorbeeld ook met
de armoedecoalitie bezig, daar spreekt de ambitie uit
om je ook met de voorkant van de keten bezig te
houden.”
15
TussenDOOR
Jules: “Het is een zoektocht naar wat kan en wat
moet. Wie moet welke rol aannemen? Dat gaat soms
moeizaam.”
Berthold: “Is dat een probleem van beleid of van
mensen?”
Jules: “Dat is lastig, het heeft ook te maken met
ambities die mensen hebben. Het eerste telefoontje
van een wijkwelzijnswerker die iemand doorverwijst
moet nog komen.”
Berthold: “Laten we dan zeggen dat het een kwestie
van mentaliteit is en niet van beleid.”
Stelling 5: Ja maar, mijn cliënt kan het niet alleen
Berthold: “Hier heb ik wel een mooi voorbeeld bij.
Een docent aan de Universiteit had een klas
studenten die hele lage cijfers haalden. Er was al van
alles geprobeerd om het op te lossen maar niets
hielp. Toen heb ik een college van die man
bijgewoond en naar mijn mening legde hij
kraakhelder uit. Wat bleek nu, juist doordat hij zo
goed uitlegde waren de studenten lui geworden. Die
dachten juist: die man legt zo goed uit, ik snap het
allemaal dus ik hoef niet te leren. Die docent heeft
toen zijn les omgegooid, hij ging tips geven als: dit
moeten jullie thuis goed bestuderen want dat is heel
lastig en ik heb geen tijd om het allemaal uit te
leggen. De cijfers schoten omhoog.
Misschien is dat bij jullie ook wel zo, hoe harder de
hulpverlener werkt, hoe minder hard de cliënt
werkt.”
Jules: “Een mooie uitspraak van Sonja vind ik: je kunt
pas loslaten nadat je hebt vastgehouden.
Onze hulpverleners kiezen bewust voor dit vak, zij
willen zorgen en meehelpen. Dat maakt het extra
moeilijk om los te laten. Maar sommige mensen
kunnen het ook gewoon echt niet alleen. Sinds kort
hebben we ook een voorziening als Housing First en
al langer kennen we Langdurig Wonen. De
begeleiders, die meer gericht zijn op vasthouden dan
op loslaten zijn daar heel geschikt voor.”
Berthold: “Het is naïef om te
denken dat het grootste goed
zelfredzaamheid is. Mensen zijn
per definitie afhankelijk van elkaar
en van netwerken. Er moet
gekeken worden naar wat een
cliënt wel kan en er moet worden
geaccepteerd wat ze niet kunnen.
Ik heb een voorbeeld van een
jongen die er slecht voor stond
voor zijn eindexamen. Daarna
wilde hij een jaar gaan reizen. Zijn
ouders oefenden steeds druk uit
dat hij moest gaan leren, maar na
verloop van tijd dachten ze “hoe
erg is het nou eigenlijk als hij het
examen niet haalt”. Waarop ze
hem zeiden dat het niet erg was
TussenDOOR
16
omdenken (dacht om, h. omgedacht);
(denk) techniek om problemen te
transformeren in mogelijkheden, syn. ja-
en-denken; vgl. tegenoverg. vastdenken,
ja-maar-denken, denken in termen van
bedreigingen en beren-op-de-
weg. Bijvoorbeeld: de Raad van Bestuur
wist met doortastend omdenken het
wantrouwen van de pers weg te nemen;
de psychiater adviseerde het stel om het
patroon van hun relatie eens grondig om
te denken; nadat de OR en de werkgever
de vastgelopen onderhandelingen
hadden omgedacht, leek het alsof er
nooit een conflict had bestaan.
vastdenken (dacht vast, h. vastgedacht);
manier van denken waarbij problemen
alsmaar groter worden, van de regen in
de drup komen, werderk. zichzelf
vastdenken, in zijn eigen denken verstrikt
raken, vgl. tegenoverg. omdenken.
Bijvoorbeeld: de interim-directeur kwam
tot de slotsom dat de organisatie zichzelf
voortdurend had vastgedacht; de
advocaat van de verdachte betoogde dat
zijn cliënte zich vanaf haar vroegste
jeugd vastdacht in relaties met mannen;
de bemiddelaar hielp beide partijen door
het proces van wederzijds vastdenken
onder de loep te nemen.
Bron: www.omdenken.nl
als hij het niet zou halen, “dan blijf je toch nog een
jaar bij ons”. Hiervan schrok de jongen zo dat hij als
een gek is gaan leren en zijn examen heeft gehaald.
Misschien motiveer je cliënten wel meer door te
zeggen van “nou dit is het voor jou, blijf maar lekker
hier”. En motiveert dit hen juist om verder te
werken.”
Stelling 6: Ja maar, woonbegeleiders hebben het al
zo druk
Uitleg bij deze stelling: er staan steeds meer
verschillende hulpverleners om een cliënt heen.
Woonbegeleiders moeten samenwerken en
afstemmen met deze hulpverleners. Tegelijkertijd
hebben ze het hier te druk voor. Een lastige situatie.
Berthold: “Hoe meer mensen om een cliënt heen
staan, hoe onmogelijker het wordt.”
Jules: “Het is aan de andere kant ook wel begrijpelijk
dat er veel mensen omheen staan, in het ziekenhuis
heb je ook overal een specialist voor en hebben
mensen soms drie behandelaars tegelijk. Daar vindt
men het heel normaal.”
Berthold: “Het is ook dan wel belangrijk om
informatie over de cliënt live uit te wisselen,
gelijktijdigheid wordt steeds belangrijker.”
Jules: “Maar bijvoorbeeld bij de ACT-methode heeft
het team dagelijks twee uur overleg en dan hebben
ze nog geen cliënt gezien.”
Berthold: “Misschien is het te veel gericht om het
mijden van fouten , omdat je veel harder wordt
afgerekend als je een fout maakt, dan beloond
wanneer je iets goed hebt gedaan, zoals het zoeken
van afstemming met andere hulpverleners.”
Jules: “Ja, dat kan beter. Je zou moeten zoeken naar
manieren om dat te stimuleren of belonen.”
17
TussenDOOR
Portret
Witte Nijs Frans Brinkman
Leeftijd: 48
Burgelijke staat: gescheiden (1 zoon)
Dakloos gedurende 7 jaar, nu 1 jaar bij NunN in beheerderswoning
Belangrijke aanleiding: drugs (heroïne vanaf 14de
)
en huwelijksproblemen, en vooral ook te trots om
een beroep te doen op familie en hulpverlening.
Teveel eergevoel als zelfstandig ondernemer in
sloopauto’s en oud-ijzer. Aanvankelijk veel
bivakkeren in tuinhuisjes. Lichamelijke klachten
maakten een beroep op NunN nodig. Nu doet hij
het wat rustiger aan met methadon en heroïne.
“Roemenië was indrukwekkend. Mooi land,
aardige mensen. In Vizureşti en Bacău voelden we
ons heel erg welkom. De instellingen van Betania
zijn heel modern – jammer dat ze moeten
bezuinigen. Ik ben er ook van geschrokken dat
verschillen in Roemenië zo groot kunnen zijn.
Sommige onderkomens zijn een kleine, koude
hutten waarin zes mensen huizen en kinderen op
blote voeten in de modder lopen. En wij maar
klagen in Nederland – wij lijken wel gek, zij wonen
pas echt in een hel; ze hebben niks. Hopelijk
kunnen we onze voornemens vasthouden
en echt iets gaan betekenen. Zo’n reis
grijpt je aan. Een plan is om twee
grote caravans erheen te brengen
die mensen tijdelijk kunnen
gebruiken, terwijl we met
hen hun woning verbeteren.
Oh ja, en sinds lange tijd
kon ik op het platteland
weer eens koetsier zijn…”
TussenDOOR
18
1 december 2010
Dag van de Activering Elly Woertman
Een ijskoude dag, woensdag 1 december 2010, de Dag van de Activering in stadion Galgenwaard van FC
Utrecht. Deze dag is georganiseerd door Aan de slag in Utrecht met de samenwerkende cliëntenraden
(De Achterkant), de jongerenorganisatie U-2bHeard en de Stadsbrug.
De Dag van de Activering gaat over participatie, dagbesteding, vrijwilligerswerk, scholing en werk en is
gericht op de medewerkers en cliënten van de Utrechtse Maatschappelijke Opvang en de (O)GGZ
Na de kou buiten is er een warme ontvangst en
krijgt men een tas met handig materiaal
aangereikt met als opschrift: ‘je kunt meer.nl’ .
Voor iedereen is er wat te drinken en we kunnen
plaatsnemen in een grote zaal met uitzicht op het
mooie stadion van FC Utrecht. Helaas gaat de
rondleiding niet door omdat de volgende dag de
UEFA-wedstrijd gespeeld wordt tegen Napoli. Wel
zien we de mannen op het grasveld oefenen.
Ralf Embregts, de dagvoorzitter vertelt dat er
getwitterd kan worden zodat tips die deze dag
naar voren komen verzameld kunnen worden.
Vervolgens wordt onze Sonja Appelman naar
voren geroepen om de dag te openen.
Een groot aandeel bij de totstandkoming van de
dag hebben Letitia Grant, Naoual Mulay Ali en Ad
van Emmerik (voorzitter), leden van de
Cliëntenraad van de Tussenvoorziening . Zij zitten
ook in de Cliëntenraad van de Achterkant. Ad van
Emmerik zal deze dag twee keer optreden. In de
ochtend met de voordracht: “Roeien tegen de
stroom in” waarin hij duidelijk maakt wat er wel
en niet werkt op het gebied van activering. ‘s
Middags leidt hij samen met Gids de workshop “
Activering: verplicht of vrijwillig”. Tijdens de
workshop blijkt weer dat men zowel voor als
tegen is, de tijd snel gaat en het laatste woord
nog niet gezegd is.
Activering leeft onder cliënten, begeleiders,
managers, directeuren en beleidsmakers. In
totaal zijn er 400 personen op deze dag
19
TussenDOOR
afgekomen. Het programma is interessant en er
komen belangrijke thema’s aan bod. Centrale
vraag is: “Waar kom jij je bed voor uit en wat zou
je nog meer kunnen?”
Zowel in de ochtend als in de middag is er keuze
uit verschillende workshops , zo kun je
deelnemen aan een forumdiscussie, een
sportworkshop en interactief theater volgen. De
keuze is lastig, het liefst wil je alles meemaken en
doen. In de middagpauze is er een heerlijke lunch
en kun je een kijkje nemen op de informatiemarkt
van aanbieders op het gebied van activering.
Aan de Slag Utrecht
Belangrijke activiteiten en instrumenten die
vanuit Aan de slag in Utrecht werden
gepresenteerd:
• Het invoeren van de participatieladder, met
behulp van deze participatieladder zien
cliënten en begeleiders waar de persoon
staat. Op basis hiervan kunnen doelen op het
gebied van dagbesteding en werk worden
gesteld.
• Het verder benutten van de website
www.jekuntmeer.nl . Op deze website staat
een overzicht van projecten op het gebied
van dagbesteding, re-integratie en werkleer
trajecten in Utrecht. Met behulp van deze
website kunnen cliënten en begeleiders vraag
en aanbod matchen.
Aandachtspunten
Aan het eind van de dag werden de leerpunten
van de dag in ontvangst genomen door Jan
Berndsen (voorzitter Raad van Bestuur SBWU).
Belangrijke aandachtspunten die Jan hieruit heeft
gehaald:
• Cliënten en zorgorganisaties moeten in
Utrecht de komende jaren meer werk maken
van dagbesteding en werk.
• De participatieladder wordt binnen Utrechtse
zorginstellingen ingevoerd. Op basis hiervan
kunnen cliënten en begeleiders gericht aan de
slag.
• Er moet goed geluisterd worden naar
cliënten. Dagbesteding en werk moet mede
worden afgestemd op behoeften en vragen
die bij hen leven.
• Het kunnen belonen van (vrijwilligers)werk is
belangrijk. Er moet goed gekeken worden
naar ruimere mogelijkheden. Helaas is de
wettelijke ruimte beperkt.
• Over anderhalf jaar weer een dergelijke dag
organiseren en kijken of er in Utrecht vooruit-
gang is geboekt op het gebied van activering.
Het is in ieder geval duidelijk dat de aandacht
voor werk en dagbesteding niet eenmalig is. De
komende jaren staat dit onderwerp zeker op de
agenda van de gemeente Utrecht en alle
betrokken instellingen.
TussenDOOR
20
Portret
Barry NEC Frans Brinkman
Leeftijd: 47
Burgelijke staat: ongehuwd (los-vaste relatie)
Het begin van de dakloosheid is niet precies aan te geven.
Belangrijke aanleiding: In het ouderlijke gezin
waren huwelijksproblemen, waarbij zijn vader
gewelddadig was. Hij heeft 15 jaar zelfstandig
gewoond, verkeerde ook in de krakerscène. Hij
wilde tegelijk graag voor zijn zieke moeder
zorgen. Drank speelt altijd wel ergens een rol in
zijn leven. Ruzies met geweld leidden tot 4,5 jaar
detentie. Na de detentie stond hij echt op straat.
In de periode van de komst van de straatkranten
(toen Impuls), begon ook de actie van een
werkgroep van daklozen die zou uitmonden in
het huidige NunN.
“Roemenië was zwaar confronterend. Op twee
manieren. Je komt je eigen jeugd tegen. Ik zag die
kinderen die het nu goed hebben. Ze doen erg
hun best bij Betania en de medewerkers zijn
aardig en deskundig. Naar mij keek niemand om
en dan raak je vanzelf op straat voor aandacht.
Verder kwamen we bij gezinnen die misschien
wel leken op dat van mij vroeger, maar dan tien
keer zo erg.
En wij maar zeuren in Nederland en bij de NunN
en onder elkaar ook. Oh ja, wat ik opvallend
vond was dat we goed werden ontvangen en
serieus genomen. Eén avond was er bonje en
één avond was ik onrustig. Maar het viel me
nog mee, gezien alle indrukken en de ver-
moeidheid. Over een paar jaar wil ik er
naartoe emigreren.”
21
TussenDOOR
Bloed, Zweet en Lachen
Kerststukjes bij TVZ Maarten van Zuidam
Elly Woertman
Bij TVZ hebben begeleiders het initiatief genomen om een activiteitencommissie te starten. Dit is een
club van cliënten met woonbegeleiders die bij elkaar komen om activiteiten te bedenken en vorm te
geven. Er zijn al verschillende activiteiten geweest, zoals een boswandeling en een picknick, maar ook
ruigere dingen, zoals het bijwonen van een wedstrijd van FC-Utrecht.
Bij TVZ hebben begeleiders het initiatief genomen
om een activiteitencommissie te starten. Dit is een
club van cliënten met woonbegeleiders die bij
elkaar komen om activiteiten te bedenken en
vorm te geven. Er zijn al verschillende activiteiten
geweest, zoals een boswandeling en een picknick,
maar ook ruigere dingen, zoals het bijwonen van
een wedstrijd van FC-Utrecht.
Onlangs kwam er een uitnodiging bij de
Tussendoor redactie om kerststukjes te komen
maken en hier een verslag over te schrijven. Deze
activiteit vond plaats bij Wegwijs, op dinsdag 21
december 2010 vanaf 13.00 uur. TVZ zorgde voor
materiaal en koffie, thee of sap en iets lekkers er
bij. Ik (Elly) besloot er op af te gaan.
Bij binnenkomst valt mij de gezellige drukte en de
warme sfeer direct op. Er zijn zeker twintig
mensen met de activiteit aan de gang. Het past
allemaal net in de vergaderruimte bij Wegwijs.
Iedereen is druk in de weer met zijn of haar
kerststukje, of in overleg wat er wel of niet in kan
en hoe mooi het stukje van de ander er uitziet.
Met name sterren en vlinders zijn erg in trek!
Kinderen zijn ook bezig met het maken van
kerststukjes en Danny laat trots zijn
kerstkunstwerk zien.
Marjan vertelt dat het voor haar de laatste keer is,
want begin 2011 gaat zij het alleen doen, zonder
begeleiding van TVZ. Zij heeft meerder stukjes
gemaakt en zegt dat ze er ook een op een graf
gaat neerzetten waar niemand komt. Altijd weer
verrassend wat mensen beweegt en waar men het
voor doet.
TussenDOOR
22
Ramon blijkt een ‘oude rot’ in het vak, hij geeft
aan een ieder die het wil aanwijzingen en tips, hij
weet waar hij het over heeft, hij is vroeger
bloemist geweest.
Er is een compleet Turks gezin, vader, moeder en
drie kinderen. De oudste dochter Sehada laat mij
haar werk zien.
Het lijkt mij ook wel wat en ik begin vol goede
moed aan een krans, maar dat valt tegen. Al snel
heb ik bloed aan mijn duim, een snee in mijn vinger in
plaats van in de kersttak. Ik blijk niet de enige die
daar last van heeft.
Het lijkt zo eenvoudig, maar dat valt tegen. Ik hoor
ook allerlei uitspraken die betrekking hebben op het
maken van het kerststukje en die in een groter
perspectief geplaatst kunnen worden:
“Ik ben eerst bezig geweest met het werk naar
binnen toe, ik ga nu van binnen naar buiten toe
werken.”
“Je hebt wel uithoudingsvermogen nodig.”
“Je kan niet alles bij elkaar zetten, maak een
afweging wat wel en niet past.”
“Het fleurt de boel wel op.”
“Wil jij mij uitleggen hoe ik dat kan doen?” - ”Ik denk
eerst na, voordat ik aan de slag ga.”
“Ik wist helemaal niet dat ik dit in mij had.”
Na deze bijeenkomst is mijn conclusie: het doen van
een gezamenlijke activiteit verbroedert, je maakt
contact met elkaar, je leert veel van de ander en het
levert zelfvertrouwen op.
23
TussenDOOR
Colofon
Redactie
Elly Woertman
Ilse Beerman
Ingrid Verkerk
Judith Welle
Maran van Scheppingen
Vormgeving
Marianne Király
Drukker
Q Promotions
Oplage
700
Kopij, reacties en eventuele aanmelding als (gast)
redactielid sturen naar:
Vrijwilligers zijn natuurlijk ook van harte welkom
in de redactie!
Met dank aan
Berthold Gunster
Betty Korssen
Frans Brinkman
Jules van Dam
Maarten van Zuidam
Medewerkers Stafbureau
Onno Bult
Sandra Buis
Sharon
Tanja
Truus
Barry
Johan
Orfeo
Pino
Witte Nijs