Download pdf - Thí nghiệm thực hành trường THPT môn Sinh học Chương trình Phát triển Giáo dục Trung học, 2011

8/13/2019 Thí nghiệm thực hành trường THPT môn Sinh học Chương trình Phát triển Giáo dục Trung học, 2011

http://slidepdf.com/reader/full/thi-nghiem-thuc-hanh-truong-thpt-mon-sinh-hoc-chuong-trinh-phat 1/164

www.daykemquynhon.ucoz.com

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TÀI LIỆUTHÍ NGHIỆM THỰC HÀNH

TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG

Mô !" # #$%

&T'" (")* (+* #' # ," -,.

H' N,"/ 0#1 2 3 45 6788

1

CHƯ9NG TR:NH PHÁT TRI;NGIÁO DỤC TRUNG HỌC

VỤ GIÁO DỤC TRUNG HỌC




N#<5 01% 2"= -"> ?@A 0'" (")*

1. GS.TS. Vũ Văn Vụ2. PGS.TS. Mai Sỹ Tuấn3. ThS. Lê Đình Tuấn4. TS. Ngô Văn Hưng

. ThS. Ngu!"n Th# Linh

B"> 0 ," * 2 TS. Ngô Văn Hưng

2




LE" <" F *

Nh$% &'i(n )hai Đ* +n ,h+& &'i(n h- &h ng &'ư/ng THPT 0hu!ên giai n2 1 5 2 2 6 78i %ụ0 &iêu n9ng 0a 0hấ& :ư;ng < ! h=0 &' ng 0+0 &'ư/ng THP0hu!ên 7> ,h+& &'i(n 0hu!ên %ôn 0h gi+ 7iên 0hu!ên ?inh6 @A Gi+ <ụ0 7>Đ> & &B 0hC0 Diên ? n &>i :i-u EThF nghi-% &h 0 h>nh &'ư/ng THPT %Sinh h=0 . Đ( +, Cng !êu 0Iu Bi %8i < ! h=0 &ăng 0ư/ng < ! &hF nghi-%&h 0 h>nh 7> &hi 0h=n h=0 ?inh giJi ?inh h=0 THPT6 @A Gi+ <ụ0 7> Đ> &%/i 0+0 0+n DA u n : 0hO < ! h=06 0+0 gi ng 7iên i h=0 7> 0+0 nh)h a h=06 gi+ 7iên &' 0 &i , gi ng < ! 0hưQng &'ình 0hu!ên ?inh h=0 0R nhi*u&h>nh &F0h &' ng 0ông &+0 D i <ư ng h=0 ?inh giJi 7> nghiên 0Cu )h a h=&ha% gia 7i & &>i :i-u n>!. Uấu &' 0 &>i :i-u g % 0RW

PhIn 1. Gi8i &hi-u 0hung 7* &hF nghi-% &h 0 h>nh %ôn Sinh h=0PhIn 2. 1 D>i &hF nghi-% &h 0 h>nh %ôn Sinh h=0. MXi D>i ư;0 7i &

&hY 0ấu &' 0W- Mụ0 &iêu- UQ ?Z )h a h=0

- Thi & D#6 hRa 0hấ&6 %[u 7\&- Ti n h>nh &hF nghi-%- Ph9n &F0h ) & u 7> :\, D+ 0+- U9u hJi +nh gi+ 7> %Z 'Ang 7ấn *PhIn 3. Phụ :ụ0 ]gi8i &hi-u %A& ? D>i &hi &h 0 h>nh 0â _@` .Mb0 <c &>i :i-u ư;0 7i & 'ấ& 0ông ,hu6 Ti(u Dan &hd% #nh %ôn Sinh

h=0 =0 gR, 7> Diên &\, nAi <ung nhưng )hR &'+nh )hJi 0en 0R nhfng ?Q

?R& nhấ& #nh. U+0 &+0 gi % ng nh\n ư;0 gR, 0â u &hI! 0ô gi+ 7A0 gi )hi ? <ụng &>i :i-u.

T'9n &'=ng 0+% Qn Ti(u Dan &hd% #nh 7> D n =0.Tha! %b& 0+0 &+0 giTS. Ngô Văn Hưng

3




M % ( %

T'ang

L/i nRi Iu 3Mụ0 :ụ0 4Hư8ng <[n ? <ụng &>i :i-u P# 8 G"J" 0#")* %#* 2 K 0# 2#")5 0# % #' # 5ô !" # #$% Vai &'e 0â < ! h=0 &h 0 h>nh i 78i h=0 ?inh &'ư/ng THPT 0hu!ên Th 0 &' ng &hF nghi-% &h 0 h>nh %ôn Sinh h=0 THPT7> 0+0 gi i ,h+,0 i &i n &h 0 &' ng

Nhfng !êu 0Iu 0In &hi & < ! &h 0 h>nh ?inh h=0 0R hi-u u jkn & >n &hF nghi-% &h 0 h>nh ?inh h=0 13lêu 0Iu 7* )ỹ năng &h 0 h>nh ?inh h=0 ]&hY _@` 3 P# 6 87 -'" 0# 2#")5 0# % #' # 5ô !" # #$% Q@>i 1. Nh\n Di & %A& ? &h>nh ,hIn hRa h=0 0â & D> 34@>i 2. mnh hưZng nhi-& A6 ,H6 0+0 0hấ& )ì% hK% :ên h & A0â Yn !%. o+0 #nh h & A 0â %A& ? Yn !%Y

@>i 3. puan ?+& & D> <ư8i )Fnh hi(n 7i. q4ThF nghi-% 0 7> ,h n 0 ngu!ên ?inh@>i 4. Th 0 h>nh :ên %Yn Y&i:i0 qj@>i . Tì% hi(u h & Ang 0â &i% 0h 3@>i q. ThF nghi-% 7* i-n ?inh h=0 @>i . Uhi & ' & ?r0 & &s :+. o+0 #nh &Fnh 0 % uang 0â 0: ' ,hin @>i . UhCng %inh u+ &'ình hô hấ, &Ja nhi-& % nh j1@>i j. puan ?+& 0+0 < ng A& Di n NST &'ên &iêu D n 0 #nhha! &'ên &iêu D n & % &h/i j4@>i 1 . TFnh A ,h ng ,h 0â : >i 7> )F0h &hư80 uIn &h( 11P# P# ( % 86Phụ :ụ0 123T>i :i-u &ha% )h 1q3Thông &in 7* &+0 gi 1q

4




Ht NG vwN Sx vyNG Tz_ L_{|

Uu n &>i :i-u n>! ư;0 ? <ụng 0cng 78i 0u n ET>i :i-u D i <ư ng ,h+& &'i(n 0hu!ên %ôn 0h gi+ 7iên &'ư/ng THPT 0hu!ên nă% 2 11 %ônSinh h=0 0â @A GvĐT ]&h+ng nă% 2 11 .

UR hai uan ni-% ?ai :I% 0In &'+nh :>W5 UhO )hi n> 0R ^ &'ang &hi & D#6 hRa 0hấ&6 %[u 7\& như &' ng &

&hì %8i 0R &h( &i n h>nh &hF nghi-% &h 0 h>nh ?inh h=0 ư;0. Nă% Iu &0R &h( 0h=n nhfng &hF nghi-% &h 0 h>nh ,hc h;, 78i i*u )i-n 0â #a ,hưQng ( &h 0 hi-n &'ư80 ]7F <ụ như D>i nh\n Di & 0+0 0hấ& hfu 0Q &'& D> 6 D>i uan ?+& & D> 6 D>i :ên %Yn6 D>i 0hi & ' & ?r0 & 6 u D n NST6} ng &h/i 0R ) h 0h )hr0 ,hụ0 )hR )hăn6 &'Z ng i ( &h 0hi-n h & 0+0 nAi <ung &h 0 h>nh &' ng nhfng nă% ?au.

5 S~ ?ai :I% n u 0h '$ng 0hO 0In &h 0 hi-n như nAi <ung 0+0 D>i &h 0h>nh &' ng &>i :i-u :> & & ' i. Nhfng nQi 0R i*u )i-n 7* &'ang &hi & D#gi+ 7iên 0R &h( %Z 'Ang nAi <ung D>i &h 0 h>nh. VF <ụ D>i 1 0R &h( unAi <ung nh\n Di & ung i0 7> a•i& ung i0€ D>i 3 0R &h( ung nAi <un

% ? :ư;ng & D> € } T' ng 0u n ET>i :i-u D i <ư ng ,h+& &'i(n 0hu!ên%ôn 0h gi+ 7iên &'ư/ng THPT 0hu!ên nă% 2 11 %ôn Sinh h=0 0R gi8i&hi-u 'ấ& nhi*u D>i &h 0 h>nh )h+0 nfa.

Đ( ? <ụng &>i :i-u hi-u u nhấ& •in :ưu %ấ! i(% ?auW5 Đ=0 ) nAi <ung ,hIn 1W EGi8i &hi-u 0hung 7* &hF nghi-% &h 0 h>nh

%ôn Sinh h=0 . Gi+ 7iên 7> h=0 ?inh ,h i &ư/ng %inhnhững yêu cầu cầnthiết dạy thực hành sinh học có hiệu quả, quy trình một bài thực hành sinh

học, quy tắc làm iệc tr!ng "h#ng th$ nghiệm, à %&c biệt là 'yêu cầu ( )*n+ng thực hành sinh học.

5 Đ=0 ) nAi <ung &sng D>i &h 0 h>nh Z ,hIn 26 0ăn 0C 7> &h 0 &i"#a ,hưQng ( u! & #nh %ụ0 &iêu 0ụ &h( 0h &sng nAi <ung &h 0 h>nh

nghi-% K 0h=n 0h < ! h=0 ha! &hi &u!(n h=0 ?inh giJi. ‚hi 0h=n nAi<ung &h 0 h>nh 0In &Fnh n &h/i gian h >n &h>nh 0h %Xi nAi <ung R D &'F < ! h=0 ha! &hi 0 0h h;, : .

5




5 Nghiên 0Cu ) ,hIn 0Q ?Z )h a h=0 0â &hF nghi-% &h 0 h>nh. Đ9!0hFnh :> 0ăn 0C ( gi i &hF0h 0+0 hi-n &ư;ng uan ?+& ư;0 &' ng &nghi-%. Gi+ 7iên 0R &h( <>nh &h/i gian hư8ng <[n ]h b0 )i(% &'a h=0

?inh nAi <ung n>!.5 Gi+ 7iên ,h i &ì% hi(u 7> 0hudn D# I! ^ &hi & D#6 hRa 0hấ&6 %

7\& !êu 0Iu &' ng %Xi &hF nghi-% &h 0 h>nh ]0h W 0R &h( &ha! &h &hhRa 0hấ&6 %[u 7\& ?ƒn 0R 0â #a ,hưQng %> )hông nhấ& &hi & ,h i như &' ng &>i :i-u K 7i &€ ( )F0h &hF0h &ư <u! 0â h=0 ?inh 0R &h( &ha? :i-u )h+0 78i hư8ng <[n &' ng &>i :i-u ' i !êu 0Iu h=0 ?inh gi i &hF0h 7ì?a ) & u &hF nghi-% : i )h+0 ? 78i &' ng &>i :i-u . T'ư80 )hi &h 0 h>

nhấ& #nh h=0 ?inh ,h i &h>nh &h 0+0 Dư80W )i(% &'a <ụng 0ụ &hi & 0hấ&6 %[u 7\&€ &'ình & 0+0 Dư80 :>% &hF nghi-% &h 0 h>nh.

5 T' ng %Xi D>i &hF nghi-% &h 0 h>nh6 gi+ 7iên 0In nghiên 0Cu &h\) nAi <ung E,h9n &F0h ) & u 7> D+ 0+ ( hư8ng <[n h=0 ?inh ghi 0h„) & u &h 0 h>nh6 • :F 0+0 ? :i-u &hu ư;06 &'ình D>! D+ 0+ .

5 PhIn 09u hJi +nh gi+ 7> %Z 'Ang 7ấn * :> nhfng g;i Dư80 Iu.T' ng &h 0 &i"n < ! h=0 &h 0 h>nh gi+ 7iên 0R &h( ưa &hê% nhi*u &

hu ng %8i ( )F0h &hF0h &ư <u! 0h h=0 ?inh6 &h\% 0hF :ấ! nga! &ình hu n0ụ &h( &' ng DuBi &h 0 h>nh ( h=0 ?inh ,h9n &F0h6 &h :u\n. Uh &)h 0+0 D>i &hi &h 0 h>nh 0â _@` ư;0 gi8i &hi-u Z ,hIn ,hụ :ụ0.

5 Gi+ 7iên 7> h=0 ?inh 0R &h( 7> &'ang …†@ 0â DA %ôn Sinhh=0Wh&&,W‡‡?i&Y?.g g:Y.0 %‡?i&Y‡<iYn<an0hu!Yn?inh( & i 7* nhfng &ư:i-u 7> D>i &h 0 h>nh K ư;0 ua! Dăng.

Uu i 0cng n u &' ng u+ &'ình &h 0 hi-n 0R gb, )hR )hăn gì &hì :iên h-78i 0h ng &ôi &hY #a 0hO &' ng %ụ0 EThông &in 7* &+0 gi Z 0u i &>

6

http://sites.google.com/site/diendanchuyensinh





P# 8 G"J" 0#")* %#* 2 K 0# 2#")5 0# % #' # 5ô !" # #$%

I V " 0S % A #$% 0# % #' # FW" KJ" #$% ?" # 0S+E 2 THPT %#* >E} ‚hông &h( hình <ung ư;0 7i-0 gi ng < ! ?inh 7\& h=0 &' ng nh>

&'ư/ng %> : i )hông 0R uan ?+&6 )hông 0R &hF nghi-% h=0 &\,. -./. 01i"2" 3tr!ng cu2n những c4 s5 c67 889:;.puan ?+& 7> &hF nghi-% :> 0+0 ,hưQng ,h+, nghiên 0Cu 0Q D n 0â )h a h=0 & nhiên6 0â 0+0 %ôn )h ah=0 &h 0 nghi-%6 &' ng R 0R ?inh h=0. Sinh h=0 :> %A& )h a h=0 K 7> )hông &h( ,h+& &'i(n ư;0 n u )hông 0R uan ?+&6 &hF nghi-%.

puan ?+& 7> &hF nghi-% K & )h năng 0h 0+0 nh> )h a h=0 ,h+&hi-n 7> )hai &h+0 0+0 ? )i-n6 hi-n &ư;ng %8i6 •+0 #nh nhfng u! :u\&%8i6 ' & 'a nhfng ) & :u\n )h a h=0 7> &ì% 0+0h 7\n <ụng 7> &h 0 &i"n.

Đ i 78i u+ &'ình < ! h=0 0+0 %ôn )h a h=0 & nhiên6 )h a h=0 &h 0nghi-%6 uan ?+& 7> &hF nghi-% 0ũng :> ,hưQng ,h+, :>% 7i-0 0â h=0 ?inh]HS 6 nhưng 78i HS nhfng D>i &\, uan ?+& h b0 0+0 &hF nghi-% ư;0 gi+7iên ]GV &'ình D>! ha! < 0hFnh 0+0 Y% &i n h>nh %A& 0+0h A0 :\, ]&hh>nh uan ?+&6 &hF nghi-% 0â HS <ư8i ? &B 0hC06 hư8ng <[n 0â G

&hư/ng ( gi i u! & nhfng 7ấn * K Di & &' ng )h a h=06 ' & 'a nhfng ):u\n 0ũng K Di & &u! 7\! i 78i 0+0 Y% HS 7[n :> %8i.Thông ua uan ?+&6 &hF nghi-%6 D$ng 0+0 &ha &+0 &ư <u! ,h9n &

&Bng h;,6 &'su &ư;ng hRa 7> )h+i u+& hRa gi , 0+0 Y% •9! < ng 0+0 )h+ini-%. @$ng 0+0h R 0+0 Y% nr% )i n &hC0 %A& 0+0h 7fng 0hr0 7> gi , 0h&ư <u! ,h+& &'i(n.

puan ?+& 7> &hF nghi-% ei hJi ,h i 0R nhfng &hi & D# < ! h=0 như

&'anh nh6 %ô hình6 0+0 %[u 7\& & nhiên 7> 0+0 ,hưQng &i-n &hi & D# ,7ụ 0h 7i-0 &i n h>nh 0+0 &hF nghi-%.puan ?+& 7> &hF nghi-% )hông 0hO 0h ,h„, HS : nh hAi &'i &hC0 %A

0+0h ?9u ?r06 7fng 0hr0 %> 0en & 0h 0+0 Y% %A& Ang : 0 Dên &' n&h 0 d! 0+0 Y% &hê% hăng ?a! h=0 &\,.

Tụ0 ngf 0R 09u'<r+m ngh= )h>ng b?ng một th@y6 ^ nRi :ên 7ai &'e0â uan ?+& &hF nghi-%. Ngư/i ˆn ĐA 7> ngư/i T'ung H a 0ũng K nRiW

'Agh= thì qu=n, nhìn thì nhB, làm thì hiCu .7




Nhfng ,h9n &F0h &'ên 9! )hông 0hO 0h 0h ng &a &hấ! '‰ &I% uan&'=ng 0â &hF nghi-% &h 0 h>nh %> 0en nhấn % nh n ,hưQng ,h+, ?<ụng 0+0 &hF nghi-% &h 0 h>nh R ( 0R &h( & ư;0 hi-u u 0a +, C

%ụ0 &iêu < ! h=0 hi-n na! 0â ? nghi-, gi+ <ụ0.II T# % 0SA 2 0# 2#")5 0# % #' # 5ô !" # #$% THPTK' %1% 2"="

#1 %=" 0"X 0# % 0SA 2Hi-n na! ? :ư;ng 7> 0hấ& :ư;ng &hF nghi-% &h 0 h>nh ?inh h=0 0hưa

+, Cng ư;0 !êu 0Iu 0â 7i-0 < ! h=0 nRi 0hung 7> b0 Di-& :> !êu 0Iu7i-0 Bi %8i < ! h=0 nRi 'iêng. Tình &' ng R 0R &h( 0R nhi*u ngu!ên nh9n6 ,hIn 7ì )inh ,hF 0h )hu 7 0 n>! 0en h n hŠ, &u! K 0R nhi*u 0 grng6

,hIn 7ì &'+0h nhi-% 0â nh> ? n •uấ& ]0en %> )hông <cng ư;06 <cngư;0 &hì 0ũng 0hRng hJng 6 ,hIn 7ì &hi u %A& ? u n :F 0hO 6 Ang

nhfng ngư/i & &6 7i-0 & & &' ng ? <ụng 7> 0 i &i n ?+ng & &hF n&h 0 h>nh ?inh h=0 hi-n 0R. Như K ,h9n &F0h6 hi-u u < ! h=0 0en &c!&huA0 7> ,hưQng ,h+, ? <ụng 0+0 &hF nghi-% &h 0 h>nh. N u %A& D&'anh6 %A& &hF nghi-% 0hO ư;0 ? <ụng ( %inh h=a 7> 0^ng 0 nhfng

i*u GV K &'ình D>! I! ^ 7* ,hưQng <i-n : &hu! & ?~ h n 0h &ư <u

?+ng & 0â HS6 HS hIu như )hông &hu :ư;% ư;0 &hê% gì 7* )i n &hC06n u )hông ,h i 0hO ( '‹n :u!-n ) năng uan ?+&6 &hF nghi-%.

Nhưng n u ư;0 ? <ụng &hY 0 n ư/ng &ì% &ei nghiên 0Cu ])h+% ,h+ ( i n )i n &hC0 0In : nh hAi ])i n &hC0 %8i ?~ 0R ngh a )h+ Di-& 0Q D n ? 78i : i hình &hF nghi-% nêu &'ên6 nR gi , HS 0R i*u )i-n0Q hAi ,h+& &'i(n &ư <u! ?+ng & Œ %A& ,hd% 0hấ& 7> năng : 0 0In 0R Zngư/i %8i %> nh> &'ư/ng 0R &'+0h nhi-% > & .

Đi &hY 0 n ư/ng n>!6 ?au )hi K hi(u ư;0 nhi-% 7ụ 0In :>% ?+ng&J ]%ụ0 F0h 0â &hF nghi-% D$ng &ư <u! &F0h 0 06 HS ?~ hình &h>nh 0+0 gi #nh ]&' ng nghiên 0Cu )h a h=0 9! 0hFnh :> Dư80 •9! < ng gi&hu! & 7* 7ấn * nghiên 0Cu &s ? n ! ?inh 09u hJiW EĐi*u gì ?~ • ! 'an u} . U9u hJi ư;0 hình &h>nh &s nhfng :iên &ưZng < a &'ên 7 n )i n&hC0 7> )inh nghi-% K 0R 0â HS.

‚hi gi #nh ư;0 hình &h>nh6 &' ng R h>% 0hCa 0 n ư/ng ,h i gi iu! &6 HS •9! < ng ) h 0h gi i u! & ( 0hCng %inh 0h gi #nh K

8




nêu. Hai Dư80 nêu gi #nh 7> •9! < ng ) h 0h gi i u! & 0hCng %inh0h gi #nh :> hai Dư80 ei hJi &ư <u! &F0h 0 0 7> ?+ng & . Đ9! :> nhfn0Q hAi '‹n :u!-n &u <u! ?+ng & 0h HS 'ấ& & &6 :> giai n &i n h>nh

nghi-% &ưZng &ư;ng ]E&hF nghi-% &' ng &ư <u! #nh hư8ng 0h h>Ang &hF nghi-% &i , &hY < a &'ên ) h 0h K ư;0 HS &hi & ) ]) h

< )i n . Uu i 0cng6 0ăn 0C 7> ) & u 0â &hF nghi-%6 HS ' & 'a ) & :u\ngh a :> HS : nh hAi ư;0 )i n &hC0 &s &hF nghi-% %A& 0+0h 0h^ Ang ])hông ,h i < &h>! &'u!*n & 7> HS &i , &hu %A& 0+0h &hụ Ang .

Hi-n na! hIu h & 0+0 D>i &h 0 h>nh &hF nghi-% ?inh h=0 Z THPT &' ng0hưQng &'ình 7> SG‚ ư;0 D &'F Z 0u i %Xi 0hưQng 0hO %ang &Fnh 0h

0^ng 0 %inh h=a 0h 0+0 )i n &hC0 : &hu! & K ư;0 &'ình D>! &' ng 0 D>i h=0 0â 0hưQng &'ình <ư8i hình &hC0 ,hIn :8n :> ED>! ?ƒn &sng Dư800h HS. HQn nfa ? &i & &h 0 h>nh u! #nh &' ng 0hưQng &'ình 7> SG0ũng 0en 'ấ& h n 0h . Ž i 9!6 0hr0 0hrn ? &i & n>! 0R &h( ?~ ư;0 n9n:ên 0h ,hc h;, 78i •u &h 0hung 0â gi+ <ụ0 &h gi8i 7> &ưQng Cng 78i&Fnh 0hấ& 0â 0+0 %ôn )h a h=0 &h 0 nghi-%.

T'ư80 %r& &' ng )hi 0h/ ;i6 ei hJi :eng nhi-& &9% 7ì ? nghi-, gi+

<ụ0 0â 0+0 &hI! 0ô ang &i n h>nh 0+0 D>i &h 0 h>nh hi-n 0R &hY ,hưQ&hC0 %8i Z nhfng nAi <ung ,hc h;, 7> 0ũng 0R &h( DB ?ung &hê% 0+0 &hFnghi-% &h 0 h>nh ?inh h=0 7> 0+0 &i & < ! )hi 0R &h( 7> 0R i*u )i-n &hFh;,.

T' ng &>i :i-u n>!6 ng >i %A& ? &hF nghi-% &h 0 h>nh K uYn :>0h ng &ôi ?~ gi8i &hi-u %A& ? D>i &hF nghi-% &h 0 h>nh 0R &Fnh g;i 0+0 Qn 7# &ha% )h 7> 7\n <ụng &' ng i*u )i-n 0R &h(6 0ũng 0R &h( &h>nh hình &hC0 ng i )hRa h b0 i n 0+0 0Q ?Z 0R i*u )i-n 7* &'ang &hi D# &hF nghi-% &h 0 h>nh ?inh h=0 ( h=0 &\,.

III N#Y 2 >* % * % 0#"X0 A 0# % #' # ?" # #$% %< #")* Z*=v ! &h 0 h>nh6 %ụ0 F0h 0hFnh :• >rDn cEc )F n+ng th7! tEc chGn

t7y6 0+0%Hc t$nh )iên nhIn, biết ch@" nhJn thK thEch7>tự tìm cEch LMtqu7 cEc thEch thHc ( & ư;0 %ụ0 &iêu 0â %ình. Vì 7\! h=0 ?inh ,h i &

%ình :>% &hF nghi-% 0h <c 0+0 &ha &+0 Dan Iu 0en 7ụng 7* 7> 0R &&hấ& D i. Như 7\!6 n u uan ni-% &h 0 h>nh 0hO :> %inh h=a6 &'ình <i"n 9




h=0 ?inh •Y% &hì 7i-0 &B 0hC0 0h 0 :8, h=0 ?inh 7> %A& ,heng &hnghi-% :>% 0cng : 0 :> ư;0 nhưng h=0 ?inh )hông &h( hình &h>nh ư;0)ỹ năng 0ũng như '‹n :u!-n ư;0 nhfng C0 &Fnh 0In &hi & 0â ngư/i :>%

)h a h=0. Uen n u ( h=0 ?inh & :>% &hì : i ,h i 0hia :8, &h>nh nhi*unhR% nhJ ]& i a )h ng 1 Y% &hì 0+0 Y% %8i 0R &h( & :>% &hF ngư;0 7> h=0 ?inh 0hO hình &h>nh ư;0 )ỹ năng )hi ư;0 :>% i :>% : i

nhi*u :In %A& )ỹ năng nhấ& #nh.MA& uan ni-% )hông ng 7* < ! &h 0 h>nh :> gi+ 7iên &hư/ng

)h>ng %L7 r7 cEc tình hu2ng )hEc thLNng ( < ! h=0 ?inh 0+0h ,h9n &F0h' & 'a 0+0 ) & :u\n ,hc h;, 0ũng như )hông Di & 0+0htìm r7 nguyên nhGn

)hi &hF nghi-% )hông ^ng hA gi &hi & Dan Iu. UR &h( :ấ! 7F <ụ 0ụ &h(W:>% D>i &h 0 h>nh 0hCng %inh nh hưZng 0â 0ư/ng A +nh ?+ng n &

A uang h;, Z 09! &h^! ?inh :> ' ng uôi 0hR. Uư/ng A uang h;, ư;0&Fnh D$ng :ư;ng `2 &h +& 'a ] % D$ng ? D=& )hF‡,h & h b0 D$ng )h i:ư;ng ` 2 &hu ư;0 &' ng ng nghi-% 0en 0ư/ng A +nh ?+ng 0R &h( ư;0&ha! Bi DZi )h ng 0+0h 0hi u ?+ng h b0 DZi 0ông ?uấ& 0â DRng ‹nT' ng D>i h=0 n>! ng >i &hF nghi-% &'ên6 gi+ 7iên 0R &h( & 'a &ình hu

&' ng R 0cng %A& 09! ' ng uôi 0hR Z &hF nghi-% &'ư80 & 'a 'ấ& nhi*u2

&hì &' ng &hF nghi-% )h+0 : i )hông nh 'a %A& D=& )hF `2 n> 0h <c 0R0h ‹n 7> gIn hQn h b0 0ông ?uấ& DRng ‹n &ăng :ên nhi*u :In. H=0 ?inhư;0 !êu 0Iu ,h i &ì% 'a ngu!ên nh9n ] ưa 'a gi &hu! & 7> :>% &hF

nghi-% ^ng hA gi &hu! & 0â %ình :> ng. Như 7\!mOc %$ch c2t lPi c67dạy thực hành làrèn các kỹ năng khéo léo tr!ng cEc th7! tEc t7y chGn,cEckỹ năng bố trí thí nghiệm , thu thập kết quả , giải thích kết quả thựcnghiệm, lQ giảiđưa ra các giả thuyết àt tiến h!nh các thí nghiệm "ngh# hay bác b$ giả thuyết c67 mình0hC )hông Qn &huIn :> %inh h=a 0h0+0 D>i : &hu! &. Như 7\! < ! &h 0 h>nh ,h+& &'i(n 0+0 )ỹ năng &Bng h;7> < 7\! &ấ& 0 0+0 h=0 ?inh 0In ư;0 < ! &h 0 h>nh. Lưu :> nga! 0&' ng 0+0 ) &hi `:!%,i0 Sinh h=0 pu 0 & 0R ? <ụng 0+0 &'ang &hi & Dhi-n i như i-n &hi & D# ]&'s ,hi h=0 ?inh 0hưa ư;0 :>%

uYn 78i &hi & D# R . Vì ? <ụng &hi & D# hi-n i 0ũng 0hO ( &hu &10




:i-u6 &' ng )hi R 0+0 )ỹ năng Qn gi n như "h7 l!Rng hó7 ch@t 6 1K lQ s2liệu thu %LMc như S %T thU6rVt r7 cEc )ết luJn "hW hM"6biết cEch sắ" 1ế"thNi gi7n hM" lQ 77} : i u! & #nh ) & u 0u i 0cng.

pui &'ình 0h %A& D>i &hF nghi-% 0R &h( g % 0+0 Dư80 như ?auW5XhuYn bU th$ nghiệmW GV ,h i 0R ) h 0h % D 0hudn D# I! ^

<ụng 0ụ6 hRa 0hấ&6 %[u 7\& 7> 0+0 i*u )i-n 0In &hi & )h+0 ( &hF nghi&h>nh 0ông. UR &h( gia 0h HS 0hudn D# nhưng ,h i )i(% &'a.

Z /h[ biến nội qui 7n t!àn "h#ng th$ nghiệmW Nga! )hi Dr& Iu %A& D>i &h 0 h>nh6 gi+ 7iên 0In ,h i hư8ng <[n 0h h=0 ?inh 7* ui &r0 an& >n &' ng ,heng &hF nghi-%. Đi*u n>! :> h & ?C0 0In &hi & 7> ,h i :>

nga! %Xi :In h=0 ?inh 7> ,heng &hF nghi-%. @ên 0 nh R 0ũng 0In ,hB Di n 0+0h 0ấ, 0Cu &' ng nhfng &'ư/ng h;, 0In &hi & như DJng hRa 0hấ&6 Dăng DR )hi D# &hưQng 77}

- @ư80 1W GV nêu %ụ0 &iêu &hF nghi-% ]h b0 hư8ng <[n h=0 ?inh ,h+& Di(u %ụ0 &iêu &h 0 h>nh 6 ,h i % D %Xi HS nh\n &hC0 '‰ %&iêu :>% &hF nghi-% ( :>% gì

- @ư80 2W GV hư8ng <[n HS 0+0h &i n h>nh &hF nghi-%6 ,h i %

D %Xi HS nh\n &hC0 '‰ :>% &hF nghi-% như &h n> @$ng 0+0h n>\iE! iên giBi thiệu qui trình th$ nghiệmW H=0 ?inh 0R &h( & =0 ui

&'ình &hF nghi-% ]n u 0R ?ƒn &' ng D>i &h 0 h>nh h b0 gi+ 7iên gi8i &h0h h=0 ?inh. Sau R h=0 ?inh & )i(% &'a 0+0 : i hRa 0hấ& &hi & D#6 7\& •Y% 0R +, Cng ư;0 78i !êu 0Iu D>i &h 0 h>nh ha! )hông.

<iến hành th$ nghiệmW H=0 ?inh & &i n h>nh &hF nghi-% &hY ui &'ìnK 0h ( &hu &h\, ? :i-u.

- @ư80 3W Mô & ) & u &hF nghi-%. HS 7i & 'a ]h b0 nRi 'a 0) & u %> h= uan ?+& &hấ! &' ng u+ &'ình :>% &hF nghi-%.

]K lQ s2 liệu thực nghiệmW H=0 ?inh • : ? :i-u 7> 7i & D+ 0+ &hFnghi-% nA, 0h gi+ 7iên. Uu i DuBi gi+ 7iên 0R &h( ưa 'a 0+0 &ìnhhu ng )h+0 78i &hF nghi-% ( h=0 ?inh ?u! ng[% 7> &ì% 0+0h : gi i. PhInn>! GV 0R &h( &ha% )h ?+0h Sinh h=0 0â Ua%,DY:: ŽYY0Y Z %ụ0EĐ" * 2[ X*\] ?au %Xi &hF nghi-% %> ?+0h ưa 'a.

11




- Gi i &hF0h 0+0 hi-n &ư;ng uan ?+& ư;0W 9! :> giai n 0Rnhi*u &hu\n :;i ( &B 0hC0 HS h=0 &hY ,hưQng ,h+, &F0h 0 0. GV 0R &h<cng h- &h ng 09u hJi <[n <r& &hY )i(u nêu 7ấn * gi , HS & gi i &hF0

0+0 ) & u .- Ž & 'a ) & :u\n 0In &hi &W GV !êu 0Iu HS 0ăn 0C 7> %ụ0 &iêu

Dan Iu &'ư80 )hi :>% &hF nghi-% ( +nh gi+ 0ông 7i-0 K :>%.- Uh W U+0 &hF nghi-% ?inh h=0 0R &h( :> &hF nghi-% #nh &F

ha! #nh :ư;ng. U+0 &hF nghi-% #nh &Fnh &hì )hông nên u+ &i & )i-%ngu!ên :i-u6 ?~ )hR uan ?+& ) & u . U+0 &hF nghi-% #nh :ư;ng &hì 0In0hFnh •+0 h>% :ư;ng 0+0 0hấ& :>% &hF nghi-% %8i 0R ) & u . VF <ụW

:>% &hF nghi-% &+0h 0hi & kvN6 n u 0h F& <#0h :=0 ha! F& 0hấ& &d! 'u+ F& nư80 0 & <Ca &hì ?~ 'ấ& )hR 0R ) & u )h uan.

T<5 0^0 Z* 0S[ # 5,0 -'" 0# % #' #• @ư80 1. o+0 #nh %ụ0 &iêu ]0h GV 7> 0h HS . lêu 0Iu 0â

Dư80 n>! :> HS ,h i nh\n &hC0 ư;0 7> ,h+& Di(u '‰ %ụ0 &iêu ]&' :/i 09uhJiW ( :>% gì

• @ư80 2. ‚i(% &'a )i n &hC0 0Q ?Z 7> )i(% &'a ? 0hudn D# &h 0h>nh ]&' :/i 09u hJiW 0R :>% ư;0 )hông .

• @ư80 3. o+0 #nh nAi <ung &h 0 h>nh ]&' :/i 09u hJiW :>% như&h n>

• @ư80 4. Ti n h>nh 0+0 h & Ang &h 0 h>nh ]&' :/i 09u hJiWuan ?+& &hấ! gì Thu ư;0 ) & u 'a ?a .

• @ư80 . Gi i &hF0h 7> &'ình D>! ) & u 6 ' & 'a ) & :u\n ]&' 09u hJiW & i ?a Mụ0 &iêu K h >n &h>nh ha! 0hưa .

• Vi & D+ 0+ &h 0 h>nh.

12




IV _ 0@' 0# 2#")5 0# % #' # ?" # #$%

%& 'guy(n l) an to!n *inh h+c

Ngu!ên : 0Q D n 0â an & >n ?inh h=0 :> ,heng ngsa6 :> :>% gi %&hi(u h b0 h n 0h ngu! 0Q g9! h i 0h 0 n ngư/i 7> %ôi &'ư/ng )hi &i ,• 0 78i ?inh 7\& 7> 0+0 7\& :i-u :9! nhi"% :ưu gif &' ng ,heng &hF nghi-%.

Ngu!ên : an & >n ?inh h=0 ư;0 •+0 #nh :> ? ) & h;, 0â Da nh9n& ,heng ngsa &' ng &h 0 h>nh 7> ) &hu\& ,heng &hF nghi-%6 &hi & D& >n 7> &hi & ) i*u )i-n :>% 7i-0 & &. Ngư/i &a 0hia Di-n ,h+, ,heng ngsa&h>nh hai : i6 ,heng ngsa ?Q 0ấ, 7> ,heng ngsa &hC 0ấ,.

/h#ng ng^7 s4 c@" W :> D 7- ngư/i 7> %ôi &'ư/ng &hF nghi-% )hJi&+0 h i 0â 0+0 &+0 nh9n g9! ô nhi"%. Pheng ngsa ?Q 0ấ, Da g % 0h^ ! u0+0 ) &hu\& an & >n &' ng ,heng &hF nghi-% 7> )hi &i , • 0 78i ?inh 7\&.

/h#ng ng^7 thH c@" W :> D 7- %ôi &'ư/ng Dên ng >i ,heng &hFnghi-% )hJi ? ,h+& &+n 0â 0+0 7\& :i-u :9! nhi"%6 Da g % 0 7i-0 &hi &) ,heng &hF nghi-%6 :8, h=06... ?a 0h an & >n 7> % D 7- ?inh :a

Ang.

Z /h#ng ng^7 tr!ng thực hành à )* thuJt "h#ng th$ nghiệm_Pheng &hF nghi-% 0In ,h i ư;0 •9! < ng % D u! #nh 7* an

& >n ?inh h=06 &' ng R 0In •+0 #nh '‰ 0+0 &+0 nh9n 7> 0hấ& ngu! h&h( 0R &' ng ,heng &hF nghi-%. o+0 #nh '‰ 0+0 ) &hu\& :>% 7i-0 b0 D7> ưa 'a 0+0 0+0 u! #nh '‰ '>ng nh$% gi % &hi(u h b0 h n 0h ? Dcng ,h+& 0â 0+0 &+0 nh9n g9! h i.

Nh9n 7iên %8i ư;0 &u!(n <ụng 7> :>% 7i-0 &' ng ,heng &hF nghi-%6

h=0 ?inh 7> ?inh 7iên &8i h=0 &' ng ,heng &hF nghi-% 0In ,h i ư;0 0hO<[n 0hu + 7* 0+0 &+0 nh9n g9! h i b0 hi-u6 ư;0 h=0 7* )i n &hC0 7> )&hu\& ,heng &hF nghi-%6 ư;0 ,hB Di n 0+0 u! #nh an & >n &' ng ,hen&hF nghi-% ?inh h=0.

Z <hiết bU 7n t!àn_Thi & D# an & >n &'ư80 h & nh$% D 7- &' 0 &i , nhfnh ngư/i &i ,

78i ?inh 7\& 7> 0+0 &+0 nh9n h9! h i. U+0 &hi & D# an & >n ,hB Di n ,heng &hF nghi-% ?inh h=0 Da g % &^ 0ấ! an & >n ?inh h=06 &hi & D# :i

13




an & >n6 0+0 <ụng 0ụ an & >n ng %[u 7\& ]<ụng 0ụ &h^! &inh6 nghi-%6... 6 <ụng 0ụ % D an & >n 0+ nh9n như găng &a!6 uIn + DhA :a Ang6 + 0h >ng6 )hdu &'ang6 %ũ D 7-6....

T^ 0ấ! an & >n :> ,hưQng &i-n Dr& DuA0 ? <ụng ( ngăn ngsa ? :9!nhi"% )hi &h 0 h>nh 7i ?inh 7\&. UR Da : i 0ấ! an & >n ?inh h=06 &^ 0ấ! : i _ 7> __ % D an & >n ?Q 0ấ, 0h 0+h=0 ?inh 7> ?inh 7iên )hi :>% &hF nghi-%6 ng &h/i D 7- %[u 7\& &hFnghi-% ]7i ?inh 7\&6 & D> 6... &'+nh D# nhi"% )hudn &s Dên ng >i. T^ 0an & >n ?inh h=0 ___ 0R 0ấu & b0 Di-& % D %C0 A an & >n 0a0h 0+n DA 7> ?inh 7iên &' ng ,heng &hF nghi-%.

Thi & D# :i &9% an & >n ? <ụng ng :i &9% 0R nr, \!6 &'+nh Dụi nư&h +& 'a ng >i )hi :i &9% g9! h i 0h 0 n ngư/i 7> %ôi &'ư/ng ,heng &hFnghi-%.

T' ng nhi*u &'ư/ng h;, )hông &h( &h 0 hi-n &hF nghi-% &' ng &^ 0ấ!an & >n ?inh h=0 &hì &hi & D# an & >n 0+ nh9n :> 7\& <ụng & i 0In &hi0h 'î ' 0h 0 n ngư/i. VF <ụ6 )hi &i n h>nh %B Ang 7\&6 )hi ' a 7> D<ư ng 0+0 &hi & D# &hF nghi-% 0In ? <ụng I! ^ <ụng 0ụ D 7- 0+

nh9n.5 /h#ng ng^7 tr!ng thiết )ế à 1Gy dựng cEc c4 s5 làm iệc %ảm bả!

7n t!àn à ệ sinh l7! %ộng WPheng &hF nghi-% ư;0 &hi & ) ng u! 0+0h6 0R &'ang &hi & D# &

Cng 78i 0hC0 năng 7> 0ấ, A an & >n ?inh h=0 0â ,heng6 % D an & >7> 7- ?inh :a Ang. U+0 ,heng &hF nghi-% 0R 0ấ, A an & >n ?inh h=0 _ 7>__ 0In ư;0 &hi & ) &+0h 'iêng 78i : i i 0ông 0Ang6 nQi &iêu A0 7> )hu ?inh.

,& 'guy(n t-c ph.n lo/i tác nh.n *inh h+c th0o nh1m r"i ro 2! c3p đ#an to!n *inh h+c

U+0 &+0 nh9n ?inh h=0 ư;0 ,h9n : i &hY nhR% 7> ,h9n &h>nh D n0ấ, A )h+0 nhau. Ngu!ên &r0 ,h9n : i &c! &huA0 7> &sng u 0 gia 0+00+0 &B 0hC0 u 0 & )h+0 nhau như 0ấ, A an & >n ?inh h=0 0â Liên %in

Uh9u ‘u6 0ấ, A an & >n ?inh h=0 0â 7i-n l h=0 pu 0 gia Mỹ6.... Sau 9!14




:> 7F <ụ 7* ,h9n : i nhR% 'î ' 7> 0ấ, A an & >n ?inh h=0 &hY u! #nan & >n ?inh h=0 ,heng &hF nghi-% 0â …H`W

5 NhR% 'î ' : i 1 ]ŽG1 W g % nhfng ?inh 7\& <ư/ng như )hông

g9! 'î ' h b0 g9! 'î ' &hấ, 0h 0 n ngư/i 7> Ang 7\&.5 NhR% 'î ' : i 2 ]ŽG2 W g % 0+0 ?inh 7\& 0R )h năng g9! D-nh

0h 0 n ngư/i nhưng Z %C0 A )hông nghiê% &'=ng. UR &h( 0R )h năng:9! nhi"% D-nh &s ,heng &hF nghi-% nhưng K 0R Di-n ,h+, ,heng ngsa 7>0hfa &'#6 h n 0h ư;0 ? :an &'u!*n D-nh.

5 NhR% 'î ' : i 3 ]ŽG3 W g % 0+0 ?inh 7\& 0R )h năng g9! D-nh0a 0h 0 n ngư/i6 nhưng &hông &hư/ng )hông :an &'u!*n &s ngư/i n>!

?ang ngư/i )h+0 7> K 0R Di-n ,h+, ,heng 7> 0hfa 0h ! hi-u u .5 NhR% 'î ' : i 4 ]ŽG4 W g % 0+0 &+0 nh9n g9! 'î ' 0a 0h 0 n

ngư/i 7> Ang 7\&6 D-nh 0R &h( :9! &'u!*n &s ngư/i n>! ?ang ngư/i )h+0 7>0hưa 0R Di-n ,h+, ,heng 7> 0hfa &'#.

Ts 7i-0 ,h9n : i 0+0 nhR% 'î ' 6 ngư/i &a 0R &h( •9! < ng 0+0 &iêu0hudn 0ụ &h( 0h %Xi 0ấ, A an & >n ?inh h=0.4& 5h6ng bệnh ngh7 nghiệp 2! đ7 ph6ng tai n/n

ThY TB 0hC0 :a Ang pu 0 & ]_L` 6 ư80 &Fnh h$ng nă% 0R &8i 1&'i-u &Bn &hưQng &'ên &h gi8i < &ai n n :a Ang6 q 51 &'i-u &'ư/n%r0 D-nh ngh* nghi-, 7> )h ng 2 . ngư/i & 7 ng )hi :>% 7i-0. ’Vi-& Na%6 ư80 &Fnh nă% 2 6 0R &8i 4. 1 ngư/i :a Ang ,h+& hi-n D-nngh* nghi-,6 3334 ngư/i D# & i n n :a Ang6 j41 ngư/i D# &hưQng nbng6331 ngư/i & 7 ng.

T' ng %ôi &'ư/ng :a Ang nRi 0hung6 %ôi &'ư/ng h=0 &\, 7> nghiên0Cu ?inh h=0 &' ng ,heng &hF nghi-% ?inh h=0 nRi 'iêng :uôn &i*% dn )hnăng %r0 ,h i nhi*u D-nh &\&. ‚hi %ôi &'ư/ng D# ô nhi"% DZi 0+0 ?inh 7\&g9! h i &hì <" <>ng &'u!*n D-nh 0h 0 n ngư/i. Ngu!ên &r0 0hung 0â ,heng D-nh :9! &'u!*n &s ?inh 7\& :> W

5 U+0h :! ngư/i 0R Di(u hi-n D-nh6 &hY <‰i6 D+ 0+ 7> • : D-nh.5 Ngăn 0 n ? ,h+& &+n %I% D-nh D$ng 0+0 ,hưQng ,h+, &i-& &'cng6

&iêu &6 &h 0 hi-n 7- ?inh ,heng &hF nghi-%.5 S <ụng 7r0 •in 7> 0+0 &hu 0 0In &hi & ( ,heng &'s.

15




5 Nhfng ngư/i 0R ngu! 0Q %r0 D-nh < :>% 7i-0 &' ng ,heng &hFnghi-% ?inh h=0 0In ư;0 )h+% D-nh q &h+ng‡ :In nh$% ,h+& hi-n 0+0 D-nh ,hB Di n như W D-nh ,hBi ]:a 6 Dụi ,hBi6... 6 D-nh 7iê% gan6 7iê% : „

<a6 D-nh nấ%6 7iê% ,h u n n % &Fnh6 hYn ,h u n....€ U+0 0hO &iêu nghi-% 0Q D n như W •„& nghi-% %+u 78i 0+0 0hO ? HDkSg6 SG`T6SGPT6...€ •„& nghi-% nư80 &i(u 78i 0+0 0hO ? k:Du%in6 ?r0 & %\&6 %u%\&€ ?iêu 9% gan€ 0hụ, o uang ,hBi€ &ì% @) &' ng /%€ ,h n CngMan& u•€ & 0 A %+u :rng6....

Hi-n na! nhfng nghiên 0Cu 7* D-nh ngh* nghi-, &' ng < ! h=0 0en0hưa nhi*u6 &u! 7\! &' ng %Xi i*u )i-n 0ụ &h(6 0h ng &a 0In &ì% 'a 0+0

,hưQng ,h+, ,heng &'s nh$% ngăn 0 n D-nh. VF <ụ như •9! < ng &iêu0hudn 7* D>n 7> gh &' ng ,heng h=0 ,hc h;, W

5 Uhi*u 0a gh ng i ,h i % D 0h 2 D>n 0h9n 0h % ấ&6 2 n0h9n 7uông gR, 78i %b& ấ&. 2 ci 7uông gR0 78i ng 0h9n. Như 7\!60hi*u 0a gh ,h i •ấ, •O 78i ng 0h9n.

5 Uhi*u 'Ang 0â %b& gh )hông u+ 'Ang h b0 u+ hŠ,6 D$ng 2‡3 n“ 0hi*u <>i ci.

5 Uhi*u 0a 0â D>n &hF0h h;, 0h ngư/i ng i 7i & ư;0 •+0 #nh :> D$ng 0hi*u 0a gh n )hu”u &a! )hi &a ng i nga! ngrn &'ên gh 6 0+nh &a!+, ?+& n+0h6 ngRn &a! 0+i n$% &hY &'ụ0 <=0 78i 0 ng &a!6 Iu ngRn b&

uôi %r& 0cng Dên.5 Uhi*u 'Ang 0â D>n & i &hi(u D$ng 0hi*u <>i 0â &a!.Đ( ngăn ngsa D-nh 7* %r& 0In ,h i &u9n &h^W5 Pheng h=0 0R ^ +nh ?+ng6 D ng )hông :Ra.5 ‚hi =0 ?+0h 0In ng i &h ng6 )h ng 0+0h &hF0h h;, gifa %r& 7>

?+0h :> )h ng 3 53 0%.5 Gif %r& ? 0h ?~6 0R &h( 7- ?inh %r& D$ng 0+0 <ung <#0h 0hu!ên

<ụng.5 Uung 0ấ, ^ 7i&a%in 0h 0Q &h(6 nhấ& :> 7i&a%in k ( &'+nh D-n

u+ng g> 7> D-nh )hô %r&.5 ‚h+% %r& #nh )ì ( )hi 0In &hi & ? <ụng )Fnh Y %r& ,hc h;,.

8& 9hái niệm 27 an to!n *inh h+c16




kn & >n ?inh h=0 ]@i ?a–Y&! :> 7i-0 &h 0 hi-n 0+0 0hFnh ?+0h6 0Q 0u n :F 7* u! &'ình :>% 7i-06 &hi & ) &i-n nghi6} u! #nh ? <ụng

nhfng &'ang &hi & D# an & >n ( ngăn ngsa ? :an &'u!*n 0+0 &+0 nh9n ?i

h=0 g9! h i &8i nhfng ngư/i :>% 7i-0 7> h=0 &\, &' ng ,heng &hF nghi-%?inh h=06 nhfng ngư/i •ung uanh 7> %ôi &'ư/ng. kn & >n ?inh h=0 Dag % W

5 U+0 Di-n ,h+, u n :F an & >n &' ng 0+0 h & Ang nghiên 0Cu )hh=06 ,h+& &'i(n 0ông ngh- 7> )h nghi-%€ ? n •uấ&6 )inh < anh 7> ?<ụng€ nh\, )hdu6 •uấ& )hdu6 :ưu gif 7> 7\n 0hu!(n 0+0 ?inh 7\& Di n BigYn€ ? n ,hd%6 h>ng hRa 0R ngu n g 0 &s ?inh 7\& Di n Bi gYn.

:ình ` . ‚F hi-u 0 nh D+ ngu! hi(% ?inh h=05 kn & >n ?inh h=0 0en Da g % 0+0 gi i ,h+, &hi & ) ,heng &hF

nghi-%6 ,heng h=0 an & >n )hi :>% 7i-0 7> &i , • 0 78i ?inh 7\&€ u! #nh7i-0 0ung 0ấ, 0+0 &hi & D# an & >n ?inh h=0.

5 Ng>! na! an & >n ?inh h=0 0en Da g % 0 ,h % &'c an ninh ?inhh=0 ,heng &hF nghi-%.

:ính c3p thiết c"a an to!n *inh h+cU+0 ,heng &hF nghi-% ?inh h=06 b0 Di-& :> ,heng &hF nghi-% 7i ?inh

7\& h=0 :> %ôi &'ư/ng b0 Di-& :uôn &i*% dn ngu! 0Q :9! nhi"% D-nh 0h0 n ngư/i :>% 7i-0 7> h=0 &\, &' ng ,heng &hF nghi-% 7> 0Ang ng <9n0ư •ung uanh. T' ng nhfng nă% gIn 9! 0R nhi*u &'ư/ng h;, :9! &'u!*n<#0h D-nh &s ,heng &hF nghi-% ?inh h=0 7> ! ?inh6 như <#0h D-nh &hưQngh>n6 D-nh & 6 D-nh u n 7+n6... Z ngư/i6 D-nh :Z % % : ng %Rng Z &'9u De

Ngu!ên nh9n 0â 7i-0 :an &'u!*n D-nh 0R &h( :> < 7i-0 <cng &hi & D#

&hF nghi-% )hông ,hc h;, ]như <cng % % ( h & ,i&Y& h b0 ? <ụng )i%17




&iê% )hông ng 0+0h g9! :an &'u!*n D-nh k_vS6... 6 h b0 < &hi & D# &nghi-% )hông ^ &iêu 0hudn6 )hông % D &iêu 0hudn an & >n ?inh h=0.

Uông ngh- ?inh h=0 ng>! 0>ng ,h+& &'i(n 0R )h năng & 'a nhi*u

?inh 7\& Di n Bi gYn. v 7\!6 nghiên 0Cu 7> ? <ụng 0+0 ?inh 7\& Di n BgYn %A& 0+0h an & >n 0h 0 n ngư/i6 %ôi &'ư/ng 7> a < ng ?inh h=0 :> h?C0 0In &hi &.;& 9ỹ thuật ph6ng thí nghiệm 2! thiết b< an to!n

MXi ,heng &hF nghi-% 0In ư;0 •9! < ng +, Cng 0+0 &iêu 0hudn 7*an & >n ?inh h=0. Ngu!ên &r0 ,heng ngsa 0In ư;0 &h( hi-n &' ng nhfng0ông 7i-0 h$ng ng>!6 &' ng 0+0 nAi u! ,heng &hF nghi-%. ‚hi &h 0 h>nh

&' ng ,heng &hF nghi-% )hông 0R )h năng )i(% ? +& &'i-& ( 0+0 &+0 nh9n?inh h=0 ngu! h i6 &hì ,h i &ì% 0+0 Di-n ,h+, DB ?ung 0In &hi & )h+06 nh$%h n 0h 'î ' 0â 0+0 &+0 nh9n g9! h i.

Thi & D# an & >n ng >i &^ 0ấ! an & >n ?inh h=0 ]@SU 6 <ụng 0ụ an ng 0+0 %[u 7\&6 7\& <ụng D 7- 0+ nh9n ]như K * 0\, &' ng D>i 1

0en 0R nhi*u &hi & D# )h+06 7F <ụ như W5 U+0 &hi & D# 0+0h :i Da –i:% %*% +, ?uấ& 9%6 :> &hi & D# D

Iu ( ngăn 0hbn 0+0 7\& :i-u ?inh h=0 A0 h i. ‚hF i 7> Dên &' ng &hi & D# 0+0h :i n>! ua %A& DA :=0 H†Pk 7> )hF i 'a ng >i ua 2 DA :=0 H†Pk67ì 7\! ngăn 0 n ư;0 ?inh 7\& g9! h i ,h+& &+n 'a Dên ng >i.

5 U+0 &hi & D# hX &'; <cng ,i,Y& gR, ,hIn h & <ung <#0h an & >n.5 U+0 &hi & D# nghi*n ng &h(6 %+! :r06 %+! &'An 7> &hi & D# <cn

?iêu 9% ư;0 &hi & ) &' ng 0+0 @SU ha! ư;0 ,h^ )Fn &' ng u+ &'ình ?<ụng6 gR, ,hIn ngăn 0 n u+ &'ình g9! 'a 0+0 ? : )hF A0 h i.

5 puY 0ấ! Iu &'en <cng %A& :In6 )hông 0In )h &'cng6 <cng ư;0&' ng @SU 7> ? :F như '+0 &h i nhi"% Ddn )hi ?au )hi <cng.

5 puY 0ấ! 7i ?inh 7\& )h &'cng D$ng nhi-& 0R 7J D=0 D$ng &h^! &inh@' ?i:i0a& ha! ?C gi , )h &'cng &i-n :;i 7> hi-u u .

5 U+0 Di-n ,h+, D 7- &hi & D# như D 7- ng &iê%6 :>% ? 0h 0&hi & D# ng %[u 7\&€ 0+0 Di-n ,h+, D u n %[u %+u6 <#0h 0Q &h(67> 0+0 0hấ& D>i &i &. U+0 Di-n ,h+, ,hB Di n nhưW

18




— @i-n ,h+, &hu &h\,6 <+n nhKn 7> 7\n 0hu!(n %[u 7\&. U+0 %[u 7\&nên ư;0 b& &' ng <ụng 0ụ ng u! 0+0h6 ghi nhKn 7> u! #nh ? <ụn'‰ '>ng.

— U+0h %Z ng ng %[u h b0 7\& ng :ấ! %[u Cng u! 0+0h6 & &nhấ& nên %Z &' ng @SU6 0In i găng &a!6 %b0 & , <*. N & \! <ụng 0ụ 00R %i ng :R& giấ! h b0 g 0 ( &'+nh 0hấ& :Jng Drn 'a.

— V8i 0+0 &hi & D# &h^! &inh 0In 0dn &h\n &'+nh B 7 6 n u 0R &h&ha! D$ng <ụng 0ụ 0hấ& <˜ an & >n hQn.

— S <ụng 0+0 &hi & D# & Ang )hi 0In &hi & nh$% &'+nh g9! &'>n<#0h ha! g9! ? : )hF. U+0 0hấ& D# 7ung 7Ki 0In ư;0 &hu &h\,6 ng &' n

<ụng 0ụ 0R nr,6 ?au R Y% hấ, +, : 0 h b0 • :F như • :F '+0 ô nhi"%.— S <ụng 0+0 0hấ& ?+& )hudn 0ấ, A 0a ( :>% ? 0h 0+0 <ụng 0ụ &

nghi-%. VF <ụ6 0+0 <ụng <#0h h!,' 0: 'i& 0R :ư;ng 0: 1g‡:L 7> g‡: ư;0? <ụng :>% ? 0h 0+0 &hi & D# ng %+u6 g:u&a'a:<Yh!& 0R &h( ? <ụn? 0h D* %b& <ụng 0ụ.

=& >i *inh 2ật 2! an to!n *inh h+cVi ?inh 7\& nhJ D„6 &' ng R b0 Di-& :> 7i'u& &hư/ng 0R & 0 A ?i

&'ưZng nhanh6 )h năng hấ, &hu 7> 0hu!(n hRa 7\& 0hấ& 0a 6 &hF0h Cnnhanh 78i i*u )i-n %ôi &'ư/ng 7> <" ,h+& ?inh A& Di n.

Nhi*u 7i ?inh 7\& :> &+0 nh9n g9! D-nh &'u!*n nhi"%6 0h ng •9% nh\,7> 0Q &h( 0h^ ! u &hông ua 0+0 0 n ư/ng hô hấ, ]như D-nh :a 6 D 0h0Iu6 0 % 6 &iêu hRa ]như 0+0 D-nh &hưQng h>n6 & 6 :™6.... 6 &i , • 0 h b0 niê% % 0 ]như D-nh giang %ai6 :\u6 H_V6... . Nhìn 0hung6 D-nh < 7i

?inh 7\& :an &'u!*n 'ấ& nhanh6 )hi •9% nh\, 7> 0Q &h( 0h ng g9! ' i : i0+0 u+ &'ình &'a Bi 0hấ&6 ,h+ h^! 0hC0 năng 0â & D> 6 )hi ,h+& D-nh&h( g9! & 7 ng.

Vi ?inh 7\& g9! D-nh &c! &hY b0 i(% ?inh h=0 7> 7# &'F ,h9n : iư;0 0hia 'a &h>nh nhi*u nhR% như nhR% 7i )hudn6 7i'u?6 7i nấ%. Ng >i

'a6 &c! &hY %C0 A g9! h i6 7i ?inh 7\& ư;0 ,h9n 0hia &hY nhR% 'î '7> 0ũng &c! 0ấ, A 'î ' %> !êu 0Iu •9! < ng ,heng &hF nghi-% &hY 0ấ,

A an & >n ,hc h;,W19




5 Vi ?inh 7\& &huA0 nhR% 'î ' 1 g % 0+0 7i ?inh 7\& g9! 'î ' &hấ,6)hông 0hr0 g9! D-nh 0h ngư/i h b0 Ang 7\& )hJY % nh. VF <ụ6 0+0 7i)hudn 0sch=richi7 c!li6 nấ% %Yn6 nấ% % 0 ? <ụng :>% 7\& :i-u nghiên

0Cu &' ng ,heng &hF nghi-%.5 Vi ?inh 7\& &huA0 nhR% 'î ' 2 g % 0+0 7i ?inh 7\& g9! 'î ' &'ung

Dình 0h ngư/i :>% 7i-0 7> h=0 &\, &' ng ,heng &hF nghi-%. U+0 7i ?inh7\& &huA0 nhR% 'î ' 2 F& )hi g9! ngu! hi(% 0h ngư/i )hJY % nh6 F& )hig9! Dcng ,h+& :9! nhi"% nghiê% &'=ng )hi K 0R Di-n ,h+, ,heng ngsa. VF<ụ như 7i )hudn &hưQng h>n ]Sa:% nY::a Yn&Y'i0a 6 7i'u? g9! 7iên gan k67i'u? g9! 7iê% gan @6 7i'u? 0 % &hư/ng6 7i'u? ?Zi6 7i'u? uai D#6....

5 Vi ?inh 7\& &huA0 nhR% 'î ' 3 g % 0+0 7i ?inh 7\& g9! 'î ' 0a0h 0 n ngư/i 7> Ang 7\&. Tu! nhiên D-nh )hông :an &'u!*n &s ngư/i n>!?ang ngư/i )h+0 h b0 0R &h( 0R &hu 0 i*u &'#. VF <ụ như 7i )hudn g9! D-nh &han ] -7cillus 7nthr7cis 6 7i )hudn :a ] ayc!b7ct=rium tub=rcul!sis60+0 7i ' & ? & 7>ng6 7iu? H_V6...

5 Vi ?inh 7\& &huA0 nhR% 'î ' 4 g % 7i ?inh 7\& g9! 'î ' 0a 0h0 n ngư/i 7> Ang 7\&. U+0 7i ?inh 7\& g9! D-nh &'u!*n nhi"% nghiê%

&'=ng6 D-nh 0R )h năng :9! &'u!*n &s ngư/i n>! ?ang ngư/i )h+0 h b0)hông 0R )h năng 0hfa &'#. VF <ụ như 7i'u? La??a6 7i'u? †D :a6 7i'u? 0u%k Z gia 0I%. ThY u! #nh u 0 & 6 0+0 7i ?inh 7\& &huA0 nhR% 'î ' 4)hông ư;0 ,h„, nghiên 0Cu & i ,heng &hF nghi-% 0â 0+0 &'ư/ng i h=0.

?& @Ang nghệ BC' 2! an to!n *inh h+c5 Uông ngh- kvN ]ha! 0en g=i :> 0ông ngh- gYn6 0ông ngh- ?inh h=0

,h9n & 6 ) &hu\& gYn6... :> 0+0 ) &hu\& h b0 0Q &h( ? ng.

Nhfng &h>nh 0ông 0â 0ông ngh- kvN &' ng nhfng nă% gIn 9! :>& 'a nhi*u ?inh 7\& Di n Bi gYn %ang nhi*u b0 i(% ?inh h=0 ưu &h . V<ụ như 0> 0hua Di n Bi gYn )hông 0R h &6 &hu 0 :+ 7> ngô năng ?uấ& 0: a 7> ngô %ang gYn 0h#u ư;0 &hu 0 <i-& 0J6...€ %A& ? Ang 7\& Di n

gYn như 0su6 :;n6 De6 <ê6.... %ang nhi*u b0 i(% 0R :;i gi , 0 n ngư/i20




&hu ư;0 0+0 ? n ,hd% i*u &'# D-nh %+u )hR ông6 i*u &'# 7 & &hưQ0h ng nhi"% &'cng6 i*u &'# D-nh &r0 ngh~n % 0h %+u6.... Sinh 7\& Di n gYn 0R nhi*u ưu i(% '‰ '-& nh$% &ăng năng ?uấ& nông nghi-, 7> gR, ,hIn

•Ra Ri gi % ngh‹ &'ên & >n 0Iu.Tu! nhiên6 Dên 0 nh 0+0 :;i F0h6 ?inh 7\& Di n Bi gYn 0R &h( &i*% d

%A& ? 'î ' 0R h i 0h ?C0 )hJY 0 n ngư/i 7> %ôi &'ư/ng6 nên an & >n?inh h=0 0â ?inh 7\& Di n Bi gYn ang ư;0 &'anh :u\n Z nhi*u u 0 gia6nhi*u &B 0hC0 &'ên &h gi8i. Vi-0 ? <ụng ?inh 7\& Di n Bi gYn 0In ư;nghiên 0Cu ) :ư ng6 0hO ? <ụng )hi Di & 0hr0 an & >n 7> 0In ư;0 0 n D+ ( ngư/i ? <ụng 0dn &h\n hQn.

MA& ? 'î ' 0In &hY <‰i i 78i ?inh 7\& Di n Bi gYn :>W- ‚h năng ?inh 7\& Di n Bi gYn 7> ? n ,hd% 0â 0h ng 0hCa 0+0

,' &Yin %8i6 0R &h( g9! A0 h b0 <# Cng 0h 0 n ngư/i6 nh hưZng &8i ?C)hJY.

- U+0 ?inh 7\& Di n Bi gYn &hư/ng 0hCa gYn )h+ng 0hấ& )h+ng?inh nên )hi ? <ụng 0R &h( :>% 0h 7i ?inh 7\& )h+ng : i nhi*u : i )h+ng?inh6 :>% gi % )h năng ngăn 0 n %A& ? D-nh Z ngư/i 7> ?inh 7\&.

- U+0 ?inh 7\& Di n Bi gYn 0R &h( 0 nh &'anh 7> 0hi % ưu &h 78i nhi*u : >i &' ng & nhiên6 g9! &+0 Ang •ấu 7* %b& ?inh &h+i h=0.

D& Euản l) an to!n *inh h+c F >iệt 'amHi-n na!6 nghiên 0Cu 7* 0ông ngh- gYn ang ư;0 uan &9% &h 0

hi-n & i nhi*u ,heng &hF nghi-% ?inh h=0 & i 0+0 7i-n nghiên 0Cu6 0+0&'ư/ng i h=06 +, Cng !êu 0Iu 0ấ, D+0h 0â ,h+& &'i(n 0ông ngh- ?inh

h=0 ,hụ0 7ụ /i ? ng 7> )h a h=0. Nh\n &hC0 ư;0 &I% uan &'=ng 0â an & >n ?inh h=0 &' ng /i ? ng6

Nh> nư80 &a K 'ấ& uan &9% &8i 7ấn * an & >n ?inh h=0. Nga! &s )hi &h>nh &h>nh 7iên &ha% gia Uông ư80 Đa < ng ?inh h=0 7> Ngh# #nh &hUa'&agYna6 UhFnh ,h^ Vi-& Na% K Dan h>nh nhi*u u! & #nh6 u! 0h0hO &h#6.... 7> hư8ng <[n 7* an & >n ?inh h=0. VF <ụ6

- Nă% 1jj36 Dan h>nh Ph+, :-nh @ 7- 7> ‚i(% <#0h &h 0 7\&.

- Nă% 1jj36 Dan h>nh Ph+, :-nh Th !.21




- Nă% 1jjq6 Dan h>nh Ngh# #nh 7* pu n :F gi ng 09! &' ng 7\&nuôi.

- Nă% 2 46 nh> nư80 Vi-& Na% 0hFnh &hC0 &ha% gia Ngh# #nh

&hư Ua'&agYna 7* an & >n ?inh h=0.- Nă% 2 6 UhFnh ,h^ Vi-& Na% Dan h>nh pu! 0h pu n : an

& >n ?inh h=0 i 78i ?inh 7\& Di n Bi gYn€ ? n ,hd%6 h>ng hRa 0R ngug 0 &s ?inh 7\& Di n Bi gYn.

- Nă% 2 6 Nh> nư80 Vi-& Na% K Dan h>nh :u\& Đa < ng ?inhh=0.

UhưQng 4 7> 0+0 i*u &s &8i i*u qj 0â :u\& Đa < ng ?inh h=0 0â

Vi-& Na% K * 0\, &8i 0+0 7ấn * 7* D+ 0+ ašnh giaš 'u›i ' 7êœ ?inh 79& Diêšn ô›i gYn€ &h9›% inh Daš 0aš ašnh giaš 'u›i ' 7êœ ?inh 79& Diêšn ô›i gYn€

u! #nh 0ấ, giấ! 0hCng nh\n %ưš0 an & >n ?inh h=0€ u! #nh 0ung 0ấ,&hông &in 7* an & >n ?inh h=0 0â haœng h ša 0 š 0hưša ?inh 79& Diêšn ô›i gYn€0ung 09š ,6 0ông )hai &hông &in 7* ?inh 7\& Di n Bi gYn€ nghiên 0Cu & 'a?inh 7\& Di n Bi gYn€ )h nghi-% ?inh 7\& Di n Bi gYn€ nh\, )hdu6 ua0a›nh ?inh 7\& Di n Bi gYn€ 0h Di n ?a›n ,h9›% &ưœ ?inh 7\& Di n Bi gYn€ &i ,&h#6 u ng 0+ 6 %ua6 D+n6 0h 6 &ăng ?inh 7\& Di n Bi gYn€ 7\n 0hu!(n6 :ưugif6 &h i DJ ?inh 7\& Di n Bi gYn€ 7> gi i ,hRng ?inh 7\& Di n Bi gYn%ôi &'ư/ng6

V _N TOÀN TRONG PH`NG THÍ NGHIỆM !INH HỌC8 _ 0@' a#" 0"X bc% KJ" ?" # K 0 0S@ 2 # 2 0# 2#")5

‚hi :>% 7i-0 &' ng ,heng &hF nghi-% ?inh h=0 0R &h( D# :9! nhi"%

D-nh < &i , • 0 78i ?inh 7\&. U n ư/ng :9! &'u!*n 0R &h( ua <a6 ua)hông )hF h b0 < ăn u ng 0â 0+0 &+0 nh9n %8i 0hưa ư;0 •+0 #nh an& >n.

T+0 nh9n g9! D-nh 0R &h( :> &s 0+0 %ô6 %+u 0â ?inh 7\& nghiên 0Cu€&s /% <Ki 0â ngư/i D-nh€ &s 7i'u? ,h+& &+n &' ng )hông )hF6...

Gb, nhfng &'ư/ng h;, như 7\! &hì 0In •+0 #nh '‰ 0 n ư/ng :9!&'u!*n6 ngu!ên nh9n 7> %C0 A :9! nhi"%. @-nh 0R )h năng %r0 ,h i

0>ng 0a &hì 0>ng 0In ,h i +nh gi+ nhanh 0hRng 7> &h9n &'=ng.22




6 _ 0@' a#" 0"X bc% KJ" #@1 %#d0 0S@ 2 %1% 0# 2#")5 ?" # #$%Gi ng như 78i an & >n ?inh h=06 an & >n )hi &i , • 0 78i hRa 0hấ& b

ngu!ên &r0 0Q D n :> ,heng ngsa :ên &'ên h &. @ n ngu!ên &r0 0Q D n 0â

h & Ang )i(% ? +& hRa 0hấ& :> WG uy %Unh th7y thế_ L i DJ 0+0 0hấ& h b0 0+0 u+ &'ình A0 h i6

ngu! hi(% h b0 &ha! &h 0h ng D$ng &hC )h+0 F& ngu! hi(% hQn h b0)hông 0en ngu! hi(% nfa. ‚hi &i n h>nh 0+0 &hF nghi-% &' ng u+ &'ình< ! h=0 0 grng : a 0h=n 0+0 0hấ& F& A0 h i 6 F& g9! ngu! hi(% 7F <ụ nghi-% D' % &+0 <ụng 78i nhô% 0R &h( &ha! &h D$ng &hF nghi-% F& hQn như i & &+0 <ụng 78i nhô%. H b0 : i DJ 0+0 0hấ& g9! ngu! hi(% &

<ụ &hF nghi-% 78i &hu” ng9n h b0 a?Yn.Z uy %Unh )h!ảng cEch_ h b0 0hY 0hrn gifa ngư/i :a Ang 7>

hRa 0hấ& nh$% ngăn 0+0h %=i ngu! 0Q :iên uan &8i hRa 0hấ& i 78i ngư/i:a Ang. T' ng < ! h=0 0+0 &hF nghi-% A0 h i h b0 <" nB g9! ngu! hi(% ,h i ư;0 &i n h>nh &' ng &^ h & h b0 0R &ấ% )Fnh %i0a 0hY ,hFa H)h ng 0+0h &i n h>nh 0+0 &hF nghi-% )hông u+ gIn 78i HS.Z uy %Unh th>ng gióW ? <ụng h- &h ng &hông giR &hF0h h;, ( % gi % n ng A A0 h i &' ng )hông )hF 0h ng h n như )hRi6 )hF6 Dụi6 %c. Pheng &hF nghi-%6 ,heng )h h + 0hấ&}0In ,h i &h +ng6 0R h-&hông h & giR6 0R nhi*u 0 a 'a 7> .

Z uy %Unh ( tr7ng bU "hL4ng tiện bả! ệ cE nhGn_ 0h ngư/i :aAng ] HS nh$% ngăn ngsa 7i-0 h + 0hấ& <9! 7> ngư/i như W + D:u6

)Fnh D 7- %r&6 găng &a!6 )hdu &'ang6 ^ng }<Wy th=! iệc sK dOng t^ng hó7 ch@t mà có cEc quy %Unh cO thC.VF

<ụWZ :ó7 ch@t d chEy n[ _ T' ng ,heng &hF nghi-% 0R hRa 0hấ& <" 0h+! nB ,h i u! #nh 0hb&

0h~ 0h A <cng : a6 )hu 7 0 <cng : a6 0R D ng 0hO <[n D$ng 0hf 7> )hi-u 0ấ% : a ( Z nQi <" nh\n &hấ!. ‚hi 0In &hi & ,h i ? a 0hfa 0Q )hF6h>n i-n ha! h>n hQi ,h i 0R Di-n ,h+, :>% 7i-0 an & >n. Tấ& 0 0+0 <ụng0ụ i-n 7> &hi & D# i-n *u ,h i :> : i ,heng 0h ng 0h+! nB. Vi-0 <cng

23




i-n 0h ! %+! 7> i-n &hr, ?+ng Z nhfng nQi 0R hRa 0hấ& <" 0h+! nB ,h i% D 0+0 !êu 0Iu ?auW

— ‚hông ư;0 b& <9! 0+, i-n &' ng 0cng %A& ư/ng 'Knh 0R ng

<[n )hF h b0 hQi 0hấ& :Jng <" 0h+! nB6 )hông ư;0 :;i <ụng ư/ng ngn>! :>% 7\& n i ấ& .

— ‚hi ? a 0hfa6 &ha! &h 0+0 &hi & D# i-n &huA0 nh+nh n> &hì ,hi-n 7> nh+nh R.

— Thi & D# i-n n u )hông ư;0 D=0 )Fn6 an & >n 7* 0h+! nB &hì )hônư;0 b& Z nQi 0R hRa 0hấ& <" 0h+! nB.

— UIu <a 6 0Iu 0hì6 B 0r% i-n ,h i b& ng >i )hu 7 0 <" 0h+! nB. @ấ&

) nh+nh <9! i-n n> 0ũng ,h i 0R 0Iu 0hì ha! &hi & D# D 7- &ưQngưQng.

Tấ& 0 0+0 0hi &i & %+! Ang h b0 <ụng 0ụ :>% 7i-0 *u ,h i :>% D$7\& :i-u )hông ư;0 ,h+& ?inh &ia : a < %a ?+& ha! 7a \,. Tấ& 0 0+0 &'ang D# D$ng )i% : i *u ,h i &i , ấ&.6 0+0 DA ,h\n ha! &hi & D# 0+0h i-n ,h i 0R 0Iu n i &i , <[n. T'ư80 )hi ưa 7> ư/ng ng ha! &hi & D# %A&0hấ& 0R )h năng g9! 0h+! nB6 h b0 &'ư80 7> ?au )hi ? a 0hfa *u ,h i

&h 0 hi-n nghiê% ngb& 0+0 u! #nh ,heng 0h ng 0h+! nB.‚hông <cng &hi & D#6 &hcng 0hCa6 0hai6 := h b0 ư/ng ng D$ng nh

)hông 0h#u ư;0 nhi-& 0hCa hRa 0hấ& <" 0h+! nB. ‚hông ( 0+0 hRa 0hấ& <"0h+! nB 0cng 0hX 78i 0+0 hRa 0hấ& <u! &'ì ? 0h+!. ‚hi un nRng 0+0 0hấ&:Jng <" 0h+! )hông <cng ng=n : a &' 0 &i ,6 %C0 0hấ& :Jng &' ng n i ,h i0a hQn %C0 hQi & Dên ng >i.

T' ng u+ &'ình ? n •uấ&6 ? <ụng hRa 0hấ& <" 0h+! nB ,h i D %!êu 0Iu 7- ?inh an & >n :a Ang. Ph i 0R ng <[n nư806 h- &h ng &h +&nư806 &'+nh ? C =ng 0+0 : i hRa 0hấ& <" 0h+! nB...

Z :ó7 ch@t +n m#nU+0 &hi & D#6 ư/ng ng 0hCa hRa 0hấ& <" ăn %en ,h i ư;0 :>% D$n

7\& :i-u &hF0h h;,6 ,h i % D )Fn. T i nQi :>% 7i-0 0R hRa 0hấ& ăn %e ,h i 0R 7ei nư806 D( 0hCa <ung <#0h na&'i Di0a0D na& ]NaHU`3 n ng A

63ž6 <ung <#0h a•i& a•Y&i0 n ng A 63ž h b0 0+0 0hấ& )h+0 0R &+0 <

24




0ấ, 0Cu )#, &h/i & i 0hX )hi • ! 'a &ai n n. Tấ& 0 0+0 0hấ& &h i *u ,hư;0 • : )hông 0en &+0 <ụng ăn %en &'ư80 )hi ưa 'a ng >i 7.7...

Z :ó7 ch@t %ộc

‚hi &i , • 0 78i hRa 0hấ& A06 ,h i 0R %b& n ,heng A0 &u9n &hYnhfng u! #nh ?auW Ph i 0hCa 0hấ& )h A0 &ưQng •Cng€ UhO ư;0 <cn: i %b& n :=0 )hF A0 )hi n ng A hQi )hF )hông 7ư;& u+ 2ž 7> n ng Aô•! )hông <ư8i 1 ž€ Đ i 78i 0a0Dua •i& ]U` 7> nhfng hXn h;, 0R n ng

A U` 0a ,h i <cng : i %b& n :=0 )hF b0 Di-&.Ti , • 0 Dụi A0 ,h i %b0 uIn + )Fn %a! D$ng 7 i Dông <>! 0R

)hdu &'ang 0h ng Dụi6 uIn + D 7- 0h ng hQi6 Dụi 0hấ& :Jng A0 0I

,h i 0hY )Fn 0B &a!6 0h9n6 ng 0. ‚hi :>% 7i-0 78i <ung %ôi hfu 0Q hea &an&hì ,h i %ang uIn + D 7- )hông &hấ% 7> %b& n 0+0h :!.

Uấ% h & <ung <#0h hRa 0hấ& A0 D$ng %i-ng. ‚hông ư;0 0I% nr%&' 0 &i , hRa 0hấ& A0. U+0 &hi & D# 0hCa hRa 0hấ& A0 <" Da! hQi6 ,)Fn 7> n u )hông < u! &'ình ? n •uấ& Dr& DuA0 &hì )hông ư;0 b& 0cn0hX 78i DA ,h\n )h+0 )hông 0R hRa 0hấ& A0 7.7..

P# 2 %#W 2 %#1 ePheng 0h ng 0h+! nB :> !êu 0Iu 0â &ấ& 0 0+0 ,heng &hF nghi-%.

Pheng &hF nghi-% ?inh h=0 0In +, Cng 0+0 i*u )i-n 0ụ &h( ?au W- UR h- &h ng D+ Ang 0h+!6 nB 7> 0R &h( &i , 0\n h- &h ng R <" <>n- UR 0 a &h +& hi(% ư;0 &hi & ) ng !êu 0Iu6 0R <ấu D+ hi-u ư/n

<[n n 0 a &h +& hi(%.- UR h- &h ng & Ang D+ 0h+! 7> h- &h ng R ư;0 )i(% &'a )h năng

h & Ang &hư/ng •u!ên.- UR ?ƒn 0+0 &hi & D# 0h ng 0h+! nB & i 0hX 7> 0+0 &hi & D# R ư;

&'a &hư/ng •u!ên 7> 0R &h( &i , 0\n <" <>ng.- Đ 0 ư;0 ?r, • , g=n g>ng6 )hông 0 n &'Z : i &h +& hi(% 7> 0hbn

ư/ng &i , 0\n 0+0 &hi & D# 0hfa 0h+!.- U+0 hRa 0hấ& 7> &hi & D# <" 0h+! 0In ( nQi an & >n6 'iêng Z %A& nQ

•a nQi 0R &h( ,h+& nB như ngu n i-n6 : a6... HRa 0hấ& 0In ư;0 <+n

25




nhKn 0 nh D+ I! ^. Pheng &hF nghi-% 0R hRa 0hấ& <" ,h+& nB 0In&h +ng )hF 7> )hông u+ 0h\& 0hAi.

- Nhfng Dình )hF n„n 7> )hF hRa :Jng ư;0 +nh <ấu '‰ '>ng6 0+0 7an

gi % +, ư;0 )i(% &'a &hư/ng •u!ên % D A )Fn &u!-& i. U+0 Dình ng )hF hRa :Jng ư;0 b& 0+0h •a ngu n i-n6 : a6...

- Tấ& 0 0+0 &hi & D# i-n ư;0 D <ư ng &hư/ng •u!ên6 h- &h ng Da ,ha 0In 0R <9! &i , ấ&. U+0 &hi & D# ngr& i-n :uôn &' ng &' ng h & Ang & &6 % D ngr& i-n nga! )hi 0In &hi &. MXi B 0r% 0h? <ụng 0h %A& &hi & D# i-n6 )hông nên <cng &hi & D# n i.Gi+ 7iên 7> h=0 ?inh :>% 7i-0 &' ng ,heng &hF nghi-% ư;0 &hông

D+ ngu! 0Q 0h+! nB6 7> ư;0 &h 0 &\, ,hưQng +n ,h n Cng ng )hi 0h+!nB • ! 'a.

fUg ThC LÀM VIỆC TRONG PH`NG THÍ NGHIỆM Hi_ !INH

I _ 0@' a#" ('5 K")% KJ" b"0 K' a" 58 _ 0@' a#" ('5 K")% KJ" b"0j

- Ph i :>% 7i-0 &' ng &^ h & Dấ& 0C )hi n> un nRng a•i& h b

&h 0 hi-n ,h n Cng 78i 0+0 hQi a•i& & < .- ‚hi ,ha : Kng6 :uôn ,h i 0h a•i& 7> nư80 &'s ,hi ư;0 <cng

&' 0 &i ,.- Gif ( a•i& )hông Drn 7> <a h b0 %r& D$ng 0+0h Y )hdu

&'ang6 găng &a! 7> )Fnh D 7- %r&. N u :>% 7ăng :ên <a6 :\, &C0 ' a nga! D$ng %A& :ư;ng nư80 :8n.

- Luôn ,h i =0 )ỹ nhKn 0â 0hai ng 7> &Fnh 0hấ& 0â 0h ng.

- H2S` 4 W Luôn 0h a•i& 7> nư80 )hi ,ha : Kng6 ? <ụng )hdu&'ang 7> găng &a! ( &'+nh ,heng )hi 7ăng a•i&.

- U+0 a•i& < ng hQi ]HU: &ha &+0 &' ng &^ h & 7> %ang găng &)Fnh D hA.6 _ 0@' a#" ('5 K")% KJ" a" 5

- ‚i*% 0R &h( :>% 0h+! <a6 %r& g9! h i nghiê% &'=ng 0h h- hôhấ,.

26




- Mang găng &a! 0a ?u6 )hdu &'ang )hi :>% 7i-0 78i <ung <#0h)i*% \% b0.

- Tha &+0 &' ng &^ h &6 %ang %b& n 0h ng A0 ( ,heng ngsa

Dụi 7> hQi )i*%.- k% nia0W :> %A& 0hấ& :Jng 7> )hF 'ấ& ăn <a6 %ang găng &a! 0a

?u6 )hdu &'ang6 &hi & D# D 7- h- &h ng hô hấ,. HQi a% nia0 <" 0h+!6 ,hCng % nh 78i 0hấ& •! h +6 ha: gYn6 a•i& % nh.

- k% ni h!<' •!&W 0hấ& :Jng ăn <a6 & hXn h;, nJ 78i nhi*u )i%: i nbngW kg6 PD6 Ÿn ... 7> %u i 0â 0h ng.

- ‚i% : i Na6 ‚6 Li6 UaW ,h n Cng 0 0 % nh 78i nư806 d%6 U`26

ha: gYn6 a•i& % nh6 <[n •uấ& 0: 0â h!<' 0a0D n. T hQi ăn %en )hi0h+!. UIn %ang <ụng 0ụ D 7- <a %r&. UhO ? <ụng 0 n )hô )hi & <ung<#0h na&'i a:0 h :a&Y6 0h 7> &s &s.

- T'+nh & &inh &h( 0Cng )hi h > &an. TưQng & )hi h > &an 78nư806 ng &h/i ,h i :>% : nh nhanh.

- `•i& 0an•i 'ấ& ăn <a6 ,h n Cng 0 0 % nh 78i nư806 0In D 7-<a %r&6 ư/ng hô hấ, < <" nhi(% Dụi •i&.

- Na&'i 7> )a:i h!<' •!&W 'ấ& ăn <a6 ,h n Cng 0 0 % nh 78i nư80.U+0 Di-n ,h+, an & >n như &'ên6 0h &sng 7iên h b0 F& DA& 7> nư80 0)hông ư;0 :>% ngư;0 : i.

II f* 0^% ('5 K")% KJ" #< %#d0 0# 2#")58 H@1 %#d0 0# 2#")5

U+0 h + 0hấ& <cng ( ,h9n &F0h6 :>% &iêu D n6 &i n h>nh ,h n Cng

&' ng ,heng &hF nghi-% ư;0 g=i :> hRa 0hấ& &hF nghi-%. H + 0hấ& 0R &h< ng 'rn ]Na6 Mg`6 Na`H6 ‚U:6 ]UH U`` ...€ :Jng ]H2S` 46 a0Y& n6Y&han n6 0h: ' – '%6 ... h b0 )hF ]U:2 6 NH3 6 N2 6 U2H2 ... 7> %C0 A &inh)hi & )h+0 nhauW

5 S 0h )ỹ &hu\& ]P W A ? 0h j ž5 S 0h ,h9n &F0h ]Pk W A ? 0h ¡ jjž5 S 0h hRa h=0 ]PU W A ? 0h jjž

27




HRa 0hấ& 0R A &inh )hi & )h+0 nhau ư;0 ? <ụng ,hc h;, &hYnhfng !êu 0Iu )h+0 nhau 7> 0hO nên ? <ụng hRa 0hấ& 0en nhKn hi-u.

6 N#k #")* #@1 %#d0jHRa 0hấ& ư;0 D u n &' ng 0hai := &h^! &inh h b0 nh a Rng )Fn 0

nhKn ghi &ên h + 0hấ&6 0ông &hC0 hRa h=06 %C0 A ? 0h6 & , 0hấ&:ư;ng &#nh6 )h i :ư;ng ,h9n & 6 nQi ? n •uấ&6 i*u )i-n D u n.

C1%# ?l 2 K' -=@ Z*= #@1 %#d0j‚hi :>% 7i-0 78i hRa 0hấ&6 nh9n 7iên ,heng &hF nghi-% 0ũng như ?inh

7iên 0In h & ?C0 0dn &h\n6 &'+nh g9! nhfng &ai n n +ng &i 0 0h %ình 7

0h %=i ngư/i. Nhfng i*u 0In nh8 )hi ? <ụng 7> D u n hRa 0hấ&ư;0 &R% &r& như ?auW

- HRa 0hấ& ,h i ư;0 ?r, • , &' ng )h ha! &^ &hY &sng : i ]hfuQ6 7ô 0Q6 %u i6 a0i<6 Da Q6 )i% : i6 ... ha! &hY %A& &hC & a6 D60In <" &ì%.

- Tấ& 0 0+0 0hai := *u ,h i 0R nhKn ghi6 ,h i =0 )ỹ nhKn hi-uhRa 0hấ& &'ư80 )hi <cng6 <cng • ng ,h i &' ng 7# &'F Dan Iu.

- Uhai := hRa 0hấ& ,h i 0R nr,. T'ư80 )hi %Z 0hai hRa 0hấ& ,h i:au ? 0h nr,6 0B 0hai6 &'+nh Dụi Ddn :=& 7> :>% hJng hRa 0hấ& ng &'0hai.

- U+0 : i hRa 0hấ& <" D# &ha! Bi ng >i +nh ?+ng 0In ,h i ư;0gif &' ng 0hai := %>u 7>ng h b0 n9u 7> D u n 7> 0hB & i.

- vụng 0ụ <cng ( :ấ! hRa 0hấ& ,h i &h\& ? 0h 7> <cng • ng ,h i' a nga!6 )hông <cng :[n nr, \! 7> <ụng 0ụ :ấ! hRa 0hấ&.

- ‚hi :>% 7i-0 78i 0hấ& <" nB6 <" 0h+! )hông ư;0 ( gIn nQi <" Dr& : a. ‚hi 0In ? <ụng 0+0 hRa 0hấ& <" D 0 hQi6 0R %ci6... ,h i ưa 7> &h &6 0h \! )Fn nr, ?au )hi :ấ! hRa 0hấ& • ng.

- ‚hông h & D$ng ,i,Y&&Y )hi 0hO 0en F& hRa 0hấ& &' ng :=6 )hông i ha! n % &h hRa 0hấ&.

- ‚hi :>% 7i-0 78i a•i& ha! Da Q % nhW @a gi/ 0ũng B a•i& ha! Da Q 7> nư80 )hi ,ha : Kng ])hông ư;0 B nư80 7> a0i< ha! Da?Y €‚hông h & a•i& ha! Da Q D$ng %i-ng %> ,h i <cng 0+0 <ụng 0ụ 'iêng như

28




ng DR, 0a ?u. T'ư/ng h;, D# DJng 78i a•i& ha! Da Q ' a nga! 78i nư80: nh ' i Dôi :ên 7 & DJng NaHU`3 1ž ]&'ư/ng h;, DJng a0i< h b0UH3U``H 1ž ]n u DJng Da?Y . N u D# Drn 7> %r&6 <Ai % nh 78i nư80

: nh h b0 NaU: 1ž.T'ư/ng h;, D# hRa 0hấ& 7> %i-ng ha! < <>!6 n u :> a•i& ,h i ? 0

%i-ng 7> u ng nư80 : nh 0R Mg`6 n u :> Da Q ,h i ? 0 %i-ng 7> u ngnư80 : nh 0R UH3U``H 1ž.

L+* m %1% a #")* %= # -1@ 2* #"n5W

Uhấ& <" Dr& : a]o i

7> A0 ]on

Uhấ& ăn %en ]U Uhấ& g9! ngu! hi(%78i %ôi &'ư/ng ]N

29




goU CpU Vq rs NtNG THỰC HÀNH !INH HỌC]<r$ch t^ yêu cầu ( )* n+ng thực hành c67 -e n+m f `

PhIn &h 0 h>nh &\, &'ung 7> 7i-0 +nh gi+ năng : 0 gi i u! & 0+07ấn * ?inh h=0 0â 0+0 h=0 ?inh. Đ( 0R ư;0 năng : 0 n>! 0+0 h=0 ?inh0In ư;0 &'ang D# 0+0 ) năng ?auWI C1% au 4 2 a#@ #$% ]?0iYn0Y ,' 0Y?? ?)i::?

1. puan ?+& ]`D?Y'7a&i n .2. Đ 0 ]MYa?u'Y%Yn& .3. Ph9n : i ha! ,h9n nhR% ]G' u,ing ' 0:a??i–i0a&i n .4. Tì% )i % % i uan h- ]ŽY:a&i n?hi, –in<ing .

. TFnh & +n ]Ua:0u:a&i n .q. o :F 7> &'ình D>! 0+0 ? :i-u Da g % 7~ &h#6 :\, 0+0 D ng Di(u6 Di(u 0A&6 ?Q 6 nh 0hụ,.

. Đưa 'a 0+0 &iên +n ]P'Y<i0&i n‡,' ¢Y0&i n .

. Hình &h>nh gi &hu! & )h a h=0 ]H!, &hY?i? – '%u:a&i n.j. o9! < ng )h+i ni-% ]`,Y'a&i na: <Y–ini&i nW ?0 ,Y6 0 n<i&i n6

a??u%,&i n .

1 . o+0 #nh 0+0 Di n 7> i 0hCng ]Va'iaD:Y i<Yn&i–i0a&i n an0 n&' : .

11. Th 0 hi-n &hF nghi-%W &hi & ) &hF nghi-%6 :>% &h 0 nghi-%6&h\, ? :i-u 7> ) & u &hF nghi-%6 gi i &hF0h ) & u &hF nghi-% 7> '0+0 ) & :u\n.

12. @i(u <i"n ) & u &hF nghi-% <ư8i < ng &h# Z %C0 0hFnh •+ ,hc h;, ]? &h\, ,h9n .

II C1% au 4 2 ?" # #$% %v -= ]@a?i0 Di : gi0a: ?)i::?1. puan ?+& 0+0 i &ưQng ?inh h=0 D$ng )Fnh : ,.2. @i & ? <ụng )Fnh hi(n 7i ]7\& )Fnh & i a 4 o .3. @i & ? <ụng )Fnh hi(n 7i ? i nBi ]?&Y'Y %i0' ?0 ,Y .4. @i & 7~ 0+0 nh uan ?+& ư;0 &'ên &iêu D n hi(n 7i ]7~ hình n

&s )Fnh hi(n 7i .. @i & %ô & 0hFnh •+0 0+0 hình 7~ ?inh h=0 D$ng 0+0h ? <ụng

D ng 0+0 &hu\& ngf ?inh h=0 ư;0 +nh <ấu D$ng 0+0 %K ? .30




III C1% #+v 2 #1 ?" # #$% &B"@(@2"% ( 5w0#@ ?.k. C1% #+v 2 #1 0X -'@ #$% ]U!& : gi0a: %Y&h <?1. U+0 ) &hu\& ng9% 7> „, &iêu D n

2. PhưQng ,h+, :>% &iêu D n 7 & Dôi3. PhưQng ,h+, nhuA% & D> 7> &iêu D n hi(n 7i.@. C1% #+v 2 #1 2#"> %x* 2"=" #y* K' ?" # (m 0# % K 01. L>% &iêu D n 0r& ngang h a 7> •+0 #nh 0ông &hC0 h a.2. L>% &iêu D n 0r& ngang 0+0 DA ,h\n )h+0 nhau 0â 09!W '"6 &h9n6

:+ 7> u .3. vcng &a! &+0h 0+0 ,hIn 0â &h9n6 '"6 :+.

4. Thu 0 nhuA% ]7F <ụ &hu 0 nhuA% :ignin 7> nhuA% 0+0 &iêu D%ô &h 0 7\&.

. Đ 0+0 &hông ? 0Q D n 7* uang h;,.q. Đ 0+0 &hông ? 0Q D n 7* hô hấ,C C1% #+v 2 #1 2#"> %x* 2"=" #y* K' ?" # (m F, 2 K 01. MB 0+0 Ang 7\& )hông •ưQng ? ng€ MB 0+0 ,hIn h b0 0+0 0Q

uan 0â Ang 7\& 0R •ưQng ? ng ư;0 nuôi 0h &iêu <cng.

2. L>% &iêu D n 0 0 n 0+0 Ang 7\& )hông •ưQng ? ng : i nhJ]…h :Y 5 % un& ?:i<Y ,'Y,a'a&i n – ?%a:: in7Y'&YD'a&Y?

3. Đ 0+0 &hông ? 0Q D n 7* hô hấ,v. C1% #+v 2 #1 2#"> %x* 0 0 # #$%

Nh\n Di & 7> gi i &hF0h 0+0 h>nh 7i 0â Ang 7\&†. C1% #+v 2 #1 2#"> %x* 5ô" 0S+E 2 K' ?" # 0#1" #$%1. t80 &Fnh %\& A uIn &h( ]†?&i%a&i n – , ,u:a&i n <Yn?i&!2. t80 &Fnh ?inh )h i uIn &h( ]†?&i%a&i n – Di %a?? 3. t80 &Fnh 0+0 &hông ? 0Q D n 0â 0hấ& :ư;ng nư80 ]†:Y%Yn&a'

Y?&i%a&i n – £a&Y' ua:i&!4. t80 &Fnh 0+0 &hông ? 0Q D n 0â 0hấ& :ư;ng )hông )hF

]†:Y%Yn&a'! Y?&i%a&i n – ai' ua:i&!z C1% #+v 2 #1 #{ (@A" &T b@ @5"% 5w0#@ ?.1. S <ụng )h + :ư ng ,h9n ]|?Y – <i0h & % u? )Y!?

31




2. o9! < ng )h + :ư ng ,h9n Qn gi n ]U n?&'u0&i n – ?i%,:Y<i0h & % u? )Y!?

3. Nh\n Di & ư;0 0+0 h= &h 0 7\& 0R h a ,hB Di n nhấ&

]_<Yn&i–i0a&i n – &hY % ?& 0 %% n –: £Y'ing5,:an& –a%i:iY?4. Nh\n Di & ư;0 0+0 DA 0ôn &'cng ]_<Yn&i–i0a&i n – in?Y0& '<

. Nh\n <i-n n ng>nh 7> :8, 0+0 ?inh 7\& )h+0 ]_<Yn&i–i0a&i n – ,h!:a an< 0:a??Y? – &hY' 'gani?%?

IV C1% #+v 2 #1 K 0 (m K' #@1 #$% &P# ?"% ( %#w5"%5w0#@ ?.

1. U+0 ) &hu\& &+0h 0hi & •uấ&W :=0 7> :i &9%6 ?r0 )F.2. U+0 ,h„, &h 0hudn nh\n Di & ư/ng Qn6 ư/ng a6 :i,i&6

,' &Yin ]¤Yh:ing6 _2 in ‚_]a 6 Diu'Y& 3. Uhudn A ]Ti&'a&i n4. Đ :ư/ng ? :ư;ng D$ng ,hưQng ,h+, nhJ gi=& 7> .. Đ %C0 A hấ, &hụ +nh ?+ng.

j. Đi-n 0h#u : a3. U+0 ) &hu\& nuôi 0ấ! 7i ?inh 7\&.

VI C1% #+v 2 #1 0#W 2 a> &!0 0"?0"% ( 5w0#@ ?.1. o+0 ?uấ& 7> ,h9n D •+0 ?uấ&2. @i & 0+0h &Fnh 7> ? <ụng 0+0 gi+ &'# &'ung Dình6 &'ung 7#6 &O

,hưQng ?ai6 A :-0h 0hudn6 ?ai ? 0hudn6 T5&Y?& 7> ,h„, &h ‚hi Dình ,hưQng.

32




VII !l 2 0#"X0 -| &H (" 2 wZ*" 5w 0.v 0+0 Qn 7# 0R &h( 0R 0+0 &hi & D# )h+0 nhau nên 0+0 ) năng n>! 0

ư;0 +nh gi+ n u 0+0 &hF ?inh K ư;0 &hông D+ &'ư80 7* &hu\& &

]a:g 'i&h% 6 0+0h ? <ụng &hi & D#6 0+0h &i n h>nh &hF nghi-% b0 DR 'a ?a 77...

33




P# 6 87 -'" 0# 2#")5 0# % #' # 5ô !" # #$%

B'" 8 N# -"X0 5,0 ?W 0#' # # #< #$% % 0X -'@

I MỤC TIoU1. Pha 0h 7> ? <ụng %A& ? &hu 0 &h 6 hRa 0hấ& &hông <ụng &

hRa ?inh h=0W &hu 0 &h Lug :6 ¤Yh:ing.2. Nh\n Di & ,' &Yin6 a%in a•i& D$ng %A& ? &hu 0 &h b0 &

]ninh!<'in6 @iu'Y&6 HN`2 6 0hCng %inh %A& ? &Fnh 0hấ& 0â ,' &YinW ,hCng %>u 78i %A& ? &hu 0 &h 6 ) & &â &hu\n ngh#0h 7> )hông &hngh#0h.

3. Nh\n Di & &inh DA&6 ?a00ha'i<Y6 ,h9n Di-& ư/ng n 7> ư/ng )hônn ] ư/ng 0en 7> )hông 0en &Fnh )h .

4. Nh\n Di & :i,i<6 0hCng %ình %A& ? &Fnh 0hấ& 0â &'ig:!0Y'i<Y.. Ž‹n 0+0 )ỹ năng &h 0 h>nhW

5 ‚ỹ năng &h 0 h>nh &hF nghi-%6 C0 &Fnh )iên nh[n6 ( & ư;0%ụ0 F0h 0â %ình.

5 ‚ỹ năng uan ?+&6 ghi 0h„, ) & u &hF nghi-%5 ‚ỹ năng &ha &+0 &hF nghi-%6 D &'F &hF nghi-%5 ‚ỹ năng ,h9n &F0h ) & u &hF nghi-%5 ‚ỹ năng D+ 0+ ) & u &h 0 h>nh

II C9 !} rHO_ HỌC_ N# -"X0 S@0w"

9ết t"a prot0in bHng muối trung tính Ikết tuả thuận ngh<chJ

— ]NH4 2S` 4 :> %u i &'ung &Fnh6 7sa 0R &+0 <ụng &'ung hea i-n ]0+0i n &+0 <ụng &ưQng hX 78i 0+0 nhR% &F0h i-n &'+i <ấu 6 7sa : i DJ :8h!<'a& 0â ,hIn & )Y ,' &Yin6 < R :>% ) & &â ,' &Yin. Ph n Cng ) & n>! :> ) & &â &hu\n ngh#0h6 0+0 ,' &Yin )h+0 nhau D# ) & &â Z 0+0 n n%u i )h+0 nhau.

— S 78i a:Du%in6 g: Du:in 0R A &an )„% hQn nên ) & &â &'ư806 hea &an ?~ &an 0h\% hQn.

9ết t"a prot0in bHng aKit hLu cM I9ết t"a khAng thuận ngh<chJ

34




— TUk ]&'i0: a0Y&i0 a0i< :> %A& %u i hfu 0Q 0R &+0 <ụng :>% D&Fnh ,' &Yin ]&ha! Bi &Fnh &an6 h & &Fnh ?inh h=06 0ấu &' 06... ,' &Yin D# ông &ụ : i &h>nh < ng )Y )hông hea &an ]) & &â )hông &h

ngh#0h . U+0 nh9n & )h+0 0ũng 0R &h( g9! Di n &Fnh ,' &Yin như nhi-&0a 6 a•i& 7ô 0Q b06 %A& ? a•i& hfu 0Q6 )i*% b06 %u i )i% : i nbng n

A 0a 6...— Ph n Cng n>! ư;0 ? <ụng 'Ang 'Ki &' ng &h 0 & ( ,h+& hi-n h b

: i DJ ,' &Yin )hJi <ung <#0h6 ,h+& hi-n ,' &Yin &' ng nư80 &i(u ] A nh:ên &8i 6 1 ž .

B N# -"X0 0" # -,0/ ? %%# S" 5hản Nng m!u c"a tinh b#t 2Oi ioP — k%i: ?Y &' ng &inh DA& 0R )h năng &ưQng &+0 & ,hC0 78i &in

hình &h>nh 0ấu &' 0 • rn gif 0+0 ,h9n & i < Z gifa ],hC0 n>! 0R %>u•anh b0 &'ưng . S &ưQng &+0 n>! <" <>ng D# ,h+ 7 )hi un nRng.

5h.n biệt đưQng đMn IglucoRMJ 2! đưQng đAi I*acaroRM J— Ph n Cng 78i &hu 0 &h ¤Yh:ing6 @YnY<i0& ha! &'+ng gưQng *

nhfng ,h n Cng 0hCng %inh g:u0 ?Y 0R &Fnh )h 6 ,h9n Di-& g:u0 ?Y 78i?u0' ?Y. Ph n Cng @YnY<i0& 7> &'+ng gưQng 0R &h( &h 0 hi-n <" <>ng60hấ& <" 0hudn D# ]0h &'+nh ( kgN`3 <9! 'a &a! . Thu 0 &h ¤Yh:ing)hR 0hudn D# ]%u i ?YgnY&&Y . ‚hi &h 0 hi-n ,h n Cng &'+ng gưQng 0R &h 0 hi-n &hê% 78i ?u0' ?Y.

P#= x 2 KJ" 0#*W% 0#l zw#(" 2— T' ng &hu 0 &h ¤Yh:ing6 %u i &a0&'a& 0R 7ai &'e & ,hC0 78i 2—

& i n ,hC0 ¥Uu]U4H4` q 2¦ 2Œ])hi n ¤Yh:ing 0R %>u •anh :Q nh$% ngăn0 n ? & &h>nh ) & &â Uu]`H2 &' ng &hu 0 &h .

— §ng nghi-% _W )hi &+0 <ụng 78i g:u0 ?Y ]H`ŒUH2 Œ]UH`H4 Œ UH¨`6 0R 0hCa g 0 an<Yh!&Y h b0 0+0 0hấ& 0hCa g 0 an<Yh!&Y6 &hun>! & ) & &â Uu2` J. Ph n Cng • ! 'a )hi un nRngW

2Na2¥Uu]U4H4` q 2¦ — Na`H — ŽŒUH` — H2`© Uu2` — ŽŒU``Na — 2H2U4H4` q — 2Na2U4H4` q

— §ng nghi-% __W )hông & ) & &â 7ì ?u0' ?Y ] ư/ng ôi )hông 0R&Fnh )h nên )hông 0R ,h n Cng 78i ¤Yh:ing.35






UH2ÜHŒUH¨` — 2kgN3 — 3NH3 — H2`© UH2ÜHŒU``NH4 — 2NH4 N` 3 — 2kgª¬ Uh W N u &ha! <Iu : 0 D$ng :i,i< )hông 0hCa g:!0Y'!: ]như ?+,

&hì ?~ )hông 0R ,h n Cng n>!. 5hản Nng K! ph6ng h1a— vư8i &+0 <ụng 0â )i*% Na`H6 &'ig:!0Y'i< D# •> ,heng hRa

— ‚hi &hê% UaU:2 7> ?~ & &h>nh ) & &â 0an•i 0â %u i hfu 0Q. V t/o th!nh aKit béo t Po— Thê% H2S` 4 7> <ung <#0h •> ,heng6 <ung <#0h &'Z nên ụ0 < a•i&

D„ ư;0 & &h>nh.2Ž Œ U``Na — H2S` 4 © 2Ž Œ U``H — Na2S` 4

‚hi un nRng6 a•i& D„ nBi :ên &'ên D* %b& <ung <#0h.— ‚hi &hê% Na`H 7> ng nghi-% 0hCa a•i& D„ • ! 'a ,h n Cng

&'ung heaWŽ Œ U``H — Na`H © Ž Œ U``Na — H2`

— ‚hi <ư Na`H6 <ung <#0h 0R %ôi &'ư/ng Da Q :>% ,hYn : ,h&a:Yin)hông %>u 0hu!(n ?ang %>u h ng.

— Thê% <ung <#0h a•i& D„ • ! 'a ,h n Cng &'ung hea Na`H <ư :>%%>u h ng nh & <In6 &i n &8i )hông %>u.

III THI~T B• € Hi_ CH T‚ MƒU V„T8 D 2 %

— §ng nghi-%6 ,i,Y&6 0 0 ng6 ng ng %:6 Dình nRn %:6 ũ&h^! &inh.

— Gi+ ng ng nghi-%6 )Š, gX.— @ n ?C q gi ng6 0 i 0h>! ?C6 0h„n &h^! &inh6 Dình ?r0 ) .

— Giấ! :=06 giấ! u 6 giấ! ?r0 ) 6 giấ! &hấ%6 Dông.37






— Uh 7> <#0h :=0 3g &inh &h( ]NH4 2S` 46 &hấ! &i , &ụ0 •uấ& hi-n ) &&â.

— L=06 &hu :ấ! ) & &â 7> 1 ng nghi-% )h+0.

— Thê% 7> %Xi ng nghi-% ]0hCa 0+0 ) & &â &hu ư;0 )h ng 3%nư80 0ấ&6 :r0 *u6 ? ?+nh ? hea &an ) & &â. ]Uh W ( )h+0h uan6:ấ! :ư;ng ) & &â &ưQng i D$ng nhau6 < ) & &â g: Du:in Da gi/ 0ũnhi*u hQn a:Du%in .

%&,& 9ết t"a prot0in bHng aKit hLu cM I9ết t"a khAng thuận ngh<chJ XhuYn bU_— vung <#0h :eng &'rng &'Cng ž6 &'i0: a0Y&i0 a0i< ]UU:3 ŒU``H

1 ž— §ng nghi-%6 ,i,Y& <iến hành_— Uh 1%: <ung <#0h :eng &'rng &'Cng ž 7> ng nghi-%— Thê% Œ1 gi=& <ung <#0h &'i0: a0Y&i0 a0i< ]TUk 1 ž6 :r0 *

puan ?+& hi-n &ư;ng. ết quả_

\iải th$ch_6 N# -"X0 0" # -,0/ ? %%# S"

,&%& 5hản Nng m!u c"a tinh b#t 2Oi ioP XhuYn bU_— vung <#0h &inh DA& žW Hea &an 6 g &inh DA& &' ng %A& F&

&hê% nư80 0ấ& ang ?ôi 7> 6 )huấ! *u6 &i , &ụ0 un n ?ôi6 ( nguAi6&ụ0 &hê% nư80 0ấ& n ^ 1 %:.

— Thu 0 &h Lug :W Hea &an 26 g ‚_ &' ng 2 %: nư80 0ấ&6 &hê%i <6 :r0 0h &an h &6 &hê% nư80 0ấ& n 1 %:.

— §ng nghi-%6 ,i,Y&6 ‹n 0 n. <iến hành_— Lấ! 2Œ3%: <ung <#0h &inh DA& 7> ng nghi-%.— Thê% 7>i gi=& &hu 0 &h Lug :6 uan ?+& %>u.— Đun nRng ng nghi-% &8i )hi <ung <#0h 7sa %ấ& %>u.— L>% : nh ng nghi-%6 uan ?+& hi-n &ư;ng.

39




— Đun nRng ng nghi-% &8i )hi <ung <#0h %ấ& %>u &hì un &i ,)h ng 3 gi9!.

— L>% : nh ng nghi-% &'Z : i6 uan ?+& hi-n &ư;ng.

ết quả_j \iải th$ch_j,&,&5h.n biệt đưQng đMn IglucA*0J 2! đưQng đAi I*ucrA*0J,&,&%& 5hản Nng 2Oi thuốc thW X0hling XhuYn bU_— vung <#0h g:u0 ?Y 1ž6 ?u0' ?Y 1ž6 Na`H6 &inh &h( UuS`4. H2`6

%u i ?YgnY&&Y ])a:i na&'i &a0&'a&6 Na`ÙŒUH`HŒUH`HŒU``‚.4H2`

ha! U4H4` q Na‚.4H2` .— Pha &hu 0 &h ¤Yh:ingW vung <#0h ¤Yh:ing kW hea &an 64

UuS` 4. H2` &' ng 1 %: nư80 0ấ& ]n u <ung <#0h ụ0 &hì 0In :=0 . vung<#0h ¤Yh:ing @W hea &an 62g U4H4` q Na‚.4H2` 7> 16 g Na`H &' ng 1 %:nư80 0ấ&. Thu 0 &h ¤Yh:ing ]0hO ,ha nga! &'ư80 )hi ? <ụng ( h n 0h ?& &h>nh ) & &â Uu]`H2 W &'An 1 &h( &F0h ¤Yh:ing k 7> 1 &h( &F0h ¤Yh:in@6 :r0 *u6 &hu ư;0 <ung <#0h &' ng6 •anh Di 0.

— §ng nghi-%6 ,i,Y&6 ‹n 0 n. <iến hành_— Uh 7> ng nghi-% kW 1%: g:u0 ?Y 1ž6 ng nghi-% @W 1%:

?u0' ?Y 1ž— Thê% 7> %Xi ng 1%: &hu 0 &h ¤Yh:ing— Lr0 *u 0+0 ng6 un n )hi Dr& Iu ?ôi6 uan ?+& hi-n &ư;ng. ết quả_j \iải th$ch_jf.f.f. 5hản Nng S0n0Pict Ph n Cng n>! 'ấ& b0 &'ưng 7> nh ! 78i ư/ng )h hQn ,h n Cng 78i

&hu 0 &h ¤Yh:ing. XhuYn bU_— vung <#0h g:u0 ?Y 61ž6 UuS`4 1 63ž6 DA& Na2U` 36 DA& na&'i 0i&'a&

H`ÙŒUH2 ŒU]`H ]U``H ŒUH2 ŒU``Na

40




— Pha &hu 0 &h @YnY<i0&W hea &an 1 63g na&'i 0i&'a& &' ng 0ấ& un ?ôi6 &hê% 1 g Na2U` 3 )han6 :>% : nh6 &hê% &s &s 1 %: <ung <#0hUuS` 4 1 63ž6 &hê% nư80 n ^ 1 %:6 <ung <#0h 0R %>u •anh <ưQng.

— §ng nghi-%6 ,i,Y&6 n i 0+0h &h^! 1U <iến hành_— Uh %: &hu 0 &h @YnY<i0& 7> gi=& <ung <#0h g:u0 ?Y 61ž

ng nghi-%— Đb& ng nghi-% 7> n i 0+0h &h^! ang ?ôi &' ng ,h &6 uan ?+

<ung <#0h. ết quả_j

\iải th$ch_ j,&,&4&5hản Nng tráng gưMng Uh W ‚hi &i n h>nh &hF nghi-% 0In 0dn &h\n6 &'+nh ( kgN`3 <9! 'a

&a!. XhuYn bU_ — vung <#0h NH36 kgN`36 g:u0 ?Y ž— §ng nghi-%6 ,i,Y&6 ‹n 0 n

<iến hành_— Uh 7> ng nghi-% 1%: <ung <#0h kgN`3 ž— Thê% &sng gi=& NH36 & &h>nh ) & &â— &hê% NH3 n )hi ) & &â 7sa &an— Thê% 3%: g:u0 ?Y ž 7> un6 uan ?+& hi-n &ư;ng. ết quả_ \iải th$ch_j

N# -"X0 (" "4&%&:hí nghiệm 27 * nhT tưMng h1a XhuYn bU_ — vIu : 06 <ung <#0h •> ,heng : Kng h b0 %\& Ang 7\&— §ng nghi-%6 ,i,Y& <iến hành_— Lấ! 2 ng nghi-%6 0h 7> %Xi ng 4%: nư80 0ấ&— Thê% 3Œ gi=& <Iu : 0 7> %Xi ng

41




— Thê% 6 %: <ung <#0h •> ,heng : Kng ]h b0 7>i gi=& <#0h %\& 7>ng @

— Lr0 *u 0 2 ng6 uan ?+& hi-n &ư;ng.

ết quả_ \iải th$ch_4&,&:hí nghiệm chNng minh mU chNa gốc2( %wS ( Itrong triglyc0riPJ XhuYn bU_ — vIu : 06 &inh &h( ‚HS`46 <ung <#0h kgN`3‡NH3

— §ng nghi-%6 ,i,Y&6 giấ! :=06 ng nghi-% <iến hành_

— Uh 7> ng nghi-% 2Œ3 gi=& <Iu : 0— Thê% %A& F& ‚HS`4 ])h ng 2 %g— Lr0 *u6 un nRng % nh &8i )hi 0R )hRi &'rng &h +& 'a— Lấ! giấ! :=0 &d% kgN`3‡NH3 hQ 7> %i-ng ng nghi-% ang &h +&

)hRi6 uan ?+& hi-n &ư;ng. ết quả_ \iải th$ch_

4&4&5hản Nng K! ph6ng h1a XhuYn bU_ — vIu : 06 <ung <#0h Na`H 6 M &' ng Y&han : ž6 <ung <#0h

UaU:2 1ž.— §ng nghi-%6 ,i,Y&6 Dình nRn %:6 n i 0+0h &h^! 1U6 D , i-n. <iến hành_— Uh 6 %: <Iu : 0 7> Dình nRn %:— Thê% 1 %: <ung <#0h Na`H‡U2H `H— ‚huấ! *u 7> un 0+0h &h^! 1 gi/6 n u 0hưa 0 n &hì :ấ! 'a un n

)hi 0 n )hô— Lấ! ? n ,hd% 'a6 ( nguAi6 &hê% 2 Œ3 %: nư80 0ấ&6 :r0 *u6 ua

?+&— Lấ! 2Œ3%: <ung <#0h &'ên 7> ng nghi-%6 &hê% 1%: UaU:2 1ž6 :r0

*u6 uan ?+& hi-n &ư;ng. ết quả_

42




\iải th$ch_ 4&8&V t/o th!nh aKit béo t Po XhuYn bU_

— v#0h •> ,heng &' ng Dình nRn %: 0en &hsa Z &hF nghi-% &'ên6H2S` 4 b06 Y&hY' Y&h!:i06 Na`H 6 1ž.

— §ng nghi-%6 ,i,Y&6 giấ! u 6 ‹n 0 n. <iến hành_— Thê% 7>i gi=& H2S` 4 b0 7> <ung <#0h •> ,heng &' ng Dình nRn

0h &8i )hi %ôi &'ư/ng 0R ,H a•i& ]&h ,H D$ng giấ! u &F% 6 uan ?+hi-n &ư;ng.

— Đun hXn h;, n ?ôi6 •uấ& hi-n :8, 0hấ& :Jng nBi &'ên D* %b&.— T+0h 'iêng :8, 0hấ& :Jng nBi R6 hea &an &' ng %: Y&hY' Y&h!:i0.— Lấ! 1%: <#0h &'ên 0h 7> ng nghi-%6 &hê% 7>i gi=& ,hYn :

,h&a:Yin6 &hê% Na`H 6 1ž &8i )hi <ung <#0h 0R %>u h ng.— Thê% &s &s <ung <#0h hea &an &' ng Y&hY' Z &'ên6 uan ?+& ?

%>u <ung <#0h. ết quả_

\iải th$ch_ V PH…N TÍCH r~T fU† THÍ NGHIỆM VÀ VI~T BÁO CÁO8 N# -"X0 S@0w"

%&%&9ết t"a prot0in bHng muối trung tính Ikết tuả thuận ngh<chJ Œ G;i ,h9n &F0h ) & u W— U 2 :In &hê% <ung <#0h ]NH4 2S` 4 DK hea 7> &inh &h( ]NH4 2S` 4

0R &hu ư;0 ) & &â ha! )hông ‚ & &â Z :In n> nhi*u hQn— ‚hi :r0 ) & &â 78i nư80 0ấ& &hì hi-n &ư;ng • ! 'a :> gì— ‚ & &â &hu ư;0 Z :In n> &an <" <>ng hQn Œ Gi i &hF0h 0+0 ) & u &hu ư;0. T i ?a &'ư80 )hi :=0 ,h i &hấ%

giấ! :=0 D$ng <ung <#0h ]NH4 2S` 4

Œ ‚ & :u\n ' & 'a :> gì Œ N u &' ng &hF nghi-% &a &ha! <ung <#0h ]NH4 2S` 4 DK hea D$ng

nư80 0ấ& &hì &hu ư;0 ) & u &h n> ngh a 0â &hF nghi-% n>! :> g43




%&,&9ết t"a prot0in bHng aKit hLu cM Œ G;i ,h9n &F0h ) & u W ouấ& hi-n ) & &â ,' &Yin. Œ Gi i &hF0h ) & u &hu ư;0.

Œ ‚ & :u\n ' & 'a :> gì6 N# -"X0 0" # -,0/ ? %%# S"

,&%&5hản Nng m!u c"a tinh b#t 2Oi ioP Œ G;i ,h9n &F0h ) & u W— ‚hi &hê% &hu 0 &h Lug : 7> <ung <#0h h &inh DA&6 •uấ& hi-n

gì— S &ha! Bi %>u như &h n> )hi un nRng€ )hi :>% : nh ng

nghi-% 0hCa <ung <#0h— N u un nhŠ ' i : i :>% : nh &hì ? Di n Bi %>u <i"n 'a &h n>

ThF nghi-% :b, : i n )h ng :In &hC Œ1 &hì ) & u 0R &ha! Bi )hôn]Lưu W ? :In 0R &h( :b, : i ,hụ &huA0 7> 7i-0 un nhŠ nh>ng ha! )hông .

— ‚hi un nRng ) <ung <#0h6 :>% : nh &'Z : i6 <ung <#0h 0R 0en %>u•anh )hông

Œ Gi i &hF0h ) & u &hu ư;0. Œ ‚ & :u\n ' & 'a :> gì,&,& 5h.n biệt đưQng đMn Igluco*0J 2! đưQng đAi I*ucro*0J Œ G;i ,h9n &F0h ) & u W— §ng n> ]k ha! @ •uấ& hi-n ) & &â M>u ) & &â :> %>u gì— ThY : &hu! & &hì %>u ) & &â :> %>u gì T i ?a &h 0 & %>u

: i )h+0 Œ Gi i &hF0h ) & u &hu ư;0. Œ ‚ & :u\n ' & 'a :> gì,&4& 5hản Nng S0n0Pict Œ G;i ,h9n &F0h ) & u W vung <#0h 0hu!(n %>u như &h n> N

? <ụng g:u0 ?Y 1ž &hì 0R &h( &hấ! ) & &â %>u gì Œ Gi i &hF0h ) & u &hu ư;0. Œ ‚ & :u\n ' & 'a :> gì

]Lưu W Ph n Cng n>! 'ấ& b0 &'ưng 7> nh ! 78i ư/ng )h hQn ,h nCng 78i &hu 0 &h ¤Yh:ing .44




N# -"X0 (" "4&%&:hí nghiệm 27 tính tan c"a mU Œ G;i ,h9n &F0h ) & u W

§ngnghi-%

Ngu!ên :i-u6 hRa 0hấ& TFnh &an ‚ & u &hFnghi-%

§ng k 2%: nư80 0ấ& — <Iu : 0

§ng @ 2%: Y&han : — <Iu : 0

§ng U 2%: DYn Yn — <Iu : 0

Œ Gi i &hF0h ) & u &hu ư;0. Œ ‚ & :u\n ' & 'a :> gì4&,& :hí nghiệm 27 * nhT tưMng h1a Œ G;i ,h9n &F0h ) & u W

§ngnghi-%

Ngu!ên :i-u6 hRa 0hấ& TFnh &an M>u 0â<ung <#0h

§ng k 4%: nư80 0ấ& — 3 Œ gi=& <Iu

: 0§ng @ 4%: nư80 0ấ& — 3 Œ gi=& <Iu

: 0 — 6 %: •> ,heng 2ž

Œ Gi i &hF0h ) & u &hu ư;0. Œ ‚ & :u\n ' & 'a :> gì4&4& :hí nghiệm chNng minh mU chNa gốc2( %wS ( Itrong triglyc0riPJ Œ G;i ,h9n &F0h ) & u W— ‚hi un nRng <Iu 78i 0hấ& :ấ! nư806 0R %ci gì b0 Di-& T i ?a 0R

)hRi &'rng &h +& 'a— Uh uan ?+& %>u ?r0 &'ên &/ giấ! :=0 &d% kgN`3‡NH3 hQ 7>

%i-ng ng nghi-% ang &h +& )hRi.— N u &ha! <Iu : 0 D$ng :i,i< )hông 0hCa g:!0Y'!: ]như ?+, &hì ?~ 0R

,h n Cng n>! ha! )hông T i ?a Œ Gi i &hF0h ) & u &hu ư;0. Œ ‚ & :u\n ' & 'a :> gì

45






q. MA& ? h;, 0hấ& hfu 0Q 0hưa ư;0 )i(% &'a ( •+0 #nh : i ,h9n& 0R %b&. H >n &h>nh D ng <ư8i 9!6 0h Di & ngu!ên :i-u &s 1 n 0hấ& gì &' ng 0+0 0hấ&W ,' &Yin6 ư/ng )h 6 &inh DA&6 0hấ& D„ 6 h b

a%in & < ]— ¨ ) & u <ưQng &Fnh . Ngu!ên:i-u

Thnghi-%@YnY<i0&

Thnghi-%Lug :

Thnghi-%@iu'Y&

Thnghi-% Ninh!<'in

Thnghi-%Su<an_V

T':/i

1. 5 5 — 5 52. — 5 5 5 53. 5 — 5 5 5

4. 5 5 5 — 5. 5 5 5 5 —

. HXn h;, 0+0 0hấ& 0hưa Di & ?~ ư;0 )i(% &'a 78i %A& ? &hu 0 &h %>u. V8i 0+0 ) & u &' ng D ng6 •+0 #nh &' ng D n : a 0h=n <ư8i

: a 0h=n n> %ô & ung nhấ& 0+0 &h>nh ,hIn 0â &sng ng.]Uh Di &W — ¨ ) & u <ưQng

§ngnghi-%

Thnghi-%@YnY<i0&

Thnghi-%Lug :

Thnghi-%@iu'Y&

Thnghi-% Ninh!<'in

Thnghi-%Su<an _V

1 5 5 — — 52 — 5 — 5 —3 — — 5 5 —

a. §ng 1W ư/ng )h 7> ,' &Yin §ng 2W :i,i<6 a•i& a%in & < 6 7> ,' &Yin §ng 3W &inh DA&6 ư/ng )h 6 7> :i,i<

D. §ng 1W ,' &Yin 7> a•i& a%in & < §ng 2W &inh DA&6 ,' &Yin6 7> :i,i< §ng 3W a•i& a%in & < 6 &inh DA& 7> ,' &Yin0. §ng 1W ,' &Yin 7> a•i& a%in & < §ng 2W :i,i<6 ư/ng )h 7> ,' &Yin §ng 3W :i,i<6 ư/ng )h 7> &inh DA&<. §ng 1W a•i& a%in & < 7> 0hấ& D„

47




§ng 2W :i,i<6 &inh DA&6 7> a•i& a%in & < §ng 3W &inh DA&6 a•i& a%in & < 6 7> ư/ng )h

. @ n )i(% &'a <ung <#0h 7> 0R ư;0 ) & u như ?auW

vung <#0h ‚ & u 0âLug : TY?&

‚ & u 0â@YnY<i0& TY?&

‚ & u 0â Ninh!<'inTY?&

_______VV

V>ngV>ngĐYn N9uV>ng

oanh <ưQngva 0a%oanh <ưQngoanh Ynoanh <ưQng

TF%‚hông %>u‚hông %>uV>ng‚hông %>u

a. vung <#0h n> 0R 0hCa &inh DA& D. vung <#0h n> 'ấ& 0R &h( 0R ư/ng0. vung <#0h n> 0R 0hCa %A& a•i& a%in )h+0 78i ,' :inY

j. ‚hi ăn &h#& %>u J6 D n ?~ 0R ư;0 nhfng 0hấ& <inh <ư ng n> ]0hO•„& n ,h9n & hfu 0Q Nhfng nh> <inh <ư ng h=0 )hu!ên 0hấ& D„ n>nên 0R &' ng 0h A ăn u ng 0â D n @ n ?~ ? <ụng :/i )hu!ên R như

&h n> 1 . MA& ? 7i&a%in )hông nên <cng u+ nhi*u. ĐR :> 7i&a%inn> T i ?a 11. MA& ? a•i& a%in ư;0 g=i :> a•i& a%in &hi & ! u. Đi*u n>! 0Rngh a :> gì k•i& D„ 78i nhi*u hQn %A& :iên ) & ôi ư;0 0 i :> 0+0 a•i& D„ 0In &hi &.ĐAng 7\& )hông 0R &h( & 'a a•i& D„ 0R nhi*u hQn %A& :iên) & ôi. U+0 ngu n 0â 0+0 a•i& D„ 0In &hi & :> gì

12. Nghi*n nhJ %[u gan :;n h b0 gan g> &' ng 0 i ?C ' i :ấ! 'a %A& F&b& :ên :a% )Fnh. Uh &hê% 7> %[u 7>i gi=& <ung <#0h ‚_. HK! < +n

) & u • ! 'a. UR &h( ' & 'a ) & :u\n gì &s &hF nghi-% n>!13.Ur& nhJ 0ci <sa 0h 7> ng nghi-% 7> 0h &hê% 7> 7>i %: 0 n.

Lư;ng 0 n &' ng ng nghi-% ,h i ng\, h & 0ci <sa6 :r0 *u &' ng F& ,h &.Đ( 0ci :rng •u ng 7> <cng ,i,Y& h & ,hIn <#0h nBi 0h 7> %A& ngnghi-% )h+0 0R ng 3%: nư80. Gi i &hF0h hi-n &ư;ng • ! 'a.

48




14. V> %ca ông6 &h 0 7\& Di n Bi 0+0 :i,i& DK hea &' ng %>ng D> 0â nR 0h a•i& D„ )hông n . Li,i& )hông n :> )hung gif0h 0+0 %>ng & D> :Jng nhi*u hQn DZi 7ì 0h ng )hông &h( ư;0 :iên ) &

78i nhau 0hb& 0h~. UR ,h i :;i &h n>! ?~ gi , 0h 09! &h9n &h ? ngua h & %ca ông

]G;i W )hi D n b& D+& ? , nấu 78i &h#& •ông )hRi &' ng &^ : nh&hấ! •uấ& hi-n 7+ng % &'ên %b& D+& ? ,. T i ?a 7\!

49






— ’ &inh DA&6 :iên ) & gifa 0+0 ,h9n & g:u0 ?Y Z a%!: ?Y ]&h>nh ,h& ,h n Cng %>u 78i _2 &' ng &hu 0 &h Lug : :> ¯Œ1645g:!0 ?i<6 &' ng)hi Z a%!: ,Y0&in :> ¯Œ1645g:!0 ?i< ]% 0h &h ng 7> ¯Œ16q5g:!0 ?i< ]7#

,h9n nh+nh .— §ng k 7> @W ¯Œa%!:a?Y nư80 D=& &h^! ,h9n :iên ) & ¯Œ1645g:!0

Z a%!: ?Y 0â &inh DA& &h>nh 0+0 <Y•&'in &s :8n n nhJ6 0u i 0cngg:u0 ?Y6 &' ng )hi ?u0'a?Y )hông &h^! ,h9n ư;0 &inh DA&6 < R ng k 0h%>u 7>ng ]h b0 J 7>ng6 J n9u &c! A % nh 0â ¯Œa%!:a?Y 78i &hu&h Lug : ]9% &Fnh 6 &' ng )hi ng @ 0h %>u •anh &F% ]<ưQng &Fnh .

— §ng U 7> vW ?u0'a?Y )hông &h^! ,h9n ư;0 &inh DA&6 nhưng &h^!

,h9n :iên ) & ¯Œ1625g:!0 ?i< 0â ư/ng ?u0' ?Y & &h>nh ư/ng g:u0 ?0R &Fnh )h 6 < R ng U 9% &Fnh 78i &hu 0 &h ¤Yh:ing6 0en ng v •hi-n ) & &â Uu2` J g 0h.

B † # #+ˆ 2 #")0 F,/ H/ %1% %#d0 a[5 #k5 (> #@A0 F, % w ‰ 5w \nh hưFng c"a nhiệt đ#— U+0 Yn !%Y &+0h &s 0Q &h( Ang 7\& %+u nRng h & Ang % nh

Z 3 Œ4U6 ng >i gi8i h n n>! h & A *u gi %6 b0 Di-& )hi un nRng&'ên U 0+0 Yn !%Y *u D# Dấ& h & h >n & >n.

— v R n u &inh DA& )hông D# &h^! ,h9n ?~ & ,hC0 %>u •anh &78i i < &' ng &hu 0 &h Lug :.

— N u &inh DA& D# &h^! ,h9n <In &h>nh 0+0 <Y•&'in &s :8n n nhJ)hông & &h>nh ,hC0 %>u &F% 78i i < &' ng &hu 0 &h Lug :.

\nh hưFng c"a p] mAi trưQng

— MXi Yn !%Y h & Ang % nh nhấ& Z %A& ,H nhấ& #nh6 Z 0+)h+0 h & A Yn !%Y gi %.— ,H &hF0h h;, 0h h & A 0â Yn !%Y ¯Œa%!:a?Y nư80 D=& Z 7cn

&'ung &Fnh ]gIn < R &' ng )h ng n>! ]q6 Œ 62 6 &inh DA& D# &h?~ 0h ,h n Cng 9% 78i &hu 0 &h Lug :.

\nh hưFng c"a các ch3t kích thích 2! k^m h_m

51




— U+0 i n )i% : i nbng6 )i% : i &'ung Dình ]như Uu2— 0R &+0 <ụng)ì% hK% h & A 0â ¯Œa%!:a?Y nư80 D=&6 &' ng )hi 0+0 i n )i% : i )i*]như Na— 0R &+0 <ụng )F0h &hF0h h & A ¯Œa%!:a?Y nư80 D=&.

C Š1% F| # #@A0 F, % 5,0 ?W w ‰ 5w `ác đ<nh ho/t đ# c"a catala*0 Œ Ngu!ên &r0W— Ua&a:a?Y :> Yn !%Y • 0 &+0 0h ,h n CngW2H2` 2 © ` 2 — 2H2` ]1— Ta #nh :ư;ng 0a&a:a?Y D$ng ‚Mn`4 ( •+0 #nh :ư;ng H2` 2 &'ư80

7> ?au )hi Yn !%Y &+0 <ụng &hY ,hưQng &'ình ,h n CngW H2` 2 — 2‚Mn 4 — 3H2S` 4 © 2MnS` 4 — ‚ 2S` 4 — 2 — H2` ]2— S %g H2` 2 D# ,h9n gi i DZi Yn !%Y &' ng 1g )h ai &9! ]o W

T' ng RWk6 @ Œ &h( &F0h ‚Mn`4 61N <cng ( 0hudn A H2` 2 &' ng Dình k6 @.V16 V2 Œ &h( &F0h Yn !%Y Dan Iu 7> :ấ! ( •+0 #nh.a Œ S ga% ngu!ên :i-u :ấ! nghiên 0Cu.16 Œ H- ? ,h n Cng &Fnh &hY H2` 2 &Fnh &hY ,h n Cng ]2— S Qn 7# 0a&a:a?Y &' ng 1g )h ai &9! &'ên 1 %i0' % : H2` 2 D# ,h9n

gi i ?au 1 ,h &WT' ng RW3 Œ Th/i gian Yn !%Y &+0 <ụng6 34 Œ ‚h i :ư;ng 1°% : H2` 2

— T' ng &hF nghi-% n>! ? <ụng ,hưQng ,h+, 0hudn A ngư;06 <cng<ung <#0h ‚Mn4 61N ( •+0 #nh :ư;ng H2` 2 &'ư80 7> ?au )hi Yn !%Y&+0 <ụng6 &s R &Fnh ư;0 :ư;ng H2` 2 K D# ,h9n gi i

H2` 2 — 2‚Mn 4 — 3H2S` 4 © 2MnS` 4 — ‚ 2S` 4 — 2 — H2Ùhudn A 0h &8i )hi •uấ& hi-n %>u h ng D*n 0hFnh :> %>u ‚Mn`4 <ư.

— @ình &hF nghi-% 0h Yn !%Y &+0 <ụng6 0en Dình i 0hCng 7Yn !%Y D# Dấ& h &6 )hông • ! 'a ,h n Cng ,h9n gi i H2` 2

`ác đ<nh ho/t đ# c"a ur0a*052






— vung <#0h HU: b06 H2S` 4 b0— Giấ! u &F%6 ,hYn : ,h&a:Yin6 &hu 0 &h Lug :6 &hu 0 &h ¤Yh— k0Y&a%i&.

IV TI~N HÀNH THÍ NGHIỆM8 T # F‹% #")* % w ‰ 5w

%&%&:ính đYc hiệu c"a ur0a*0 XhuYn bU_ — |'Ya?Y ]DA& \u &ưQng 6 <ung <#0h u'Ya ž6 <ung <#0h a0Y&a%i& — §ng nghi-%6 ,i,Y&6 giấ! u 6 n & Dấ0 ng nghi-%6 &^ ấ% 3U <iến hành_— Lấ! 2 ng nghi-% ? 0h6 0h 7> ng kW 4%: u'Ya ž6 ng @W 4%:

a0Y&a%i& ž— Thê% 7> %Xi ng 1g DA& \u &ưQng6 :r0 *u.— Đb& &'ên %i-ng %Xi ng %A& %du giấ! u 6 \! %i-ng 2 ng D$ng

n & Dấ0— UR &h( b& 0 2 ng 7> 3U &' ng Œ 1 ,h &6 uan ?+& hi-n &ư;ng. ết quả_ \iải th$ch_ %&,&:ính đYc hiệu c"a Z[amyla*0 nưOc b+t 2! *accaroRM n3m m0n XhuYn bU_ — vung <#0h ¯Œa%!:a?Y nư80 D=&6 ?u0'a?Y nấ% %Yn6 &inh DA&

?a00a' Q 1ž6 &hu 0 &h Lug :6 &hu 0 &h ¤Yh:ing— §ng nghi-%6,i,Y&6 ‹n 0 n <iến hành_— Lấ! 4 ng nghi-%6 0h 7> ng k 7> @W 2%: <ung <#0h &inh

DA&‡ ng€ ng U 7> vW 2%: <ung <#0h ?a00a' Q‡ ng.— Thê% 7> ng k 7> UW 6 %: <ung <#0h nư80 D=&€ ng @ 7> v

6 %: <ung <#0h ?u0'a?Y nấ% %Yn.— Lr0 *u 0+0 ng6 gif Z 3 Œ4U &' ng 1 ,h &.— L>% : nh ng k 7> @6 &hê% 7>i gi=& &hu 0 &h Lug : 7> uan ?

hi-n &ư;ng.54




— Thê% &hu 0 &h ¤Yh:ing 7> ng U 7> v6 un nRng 7> uan ?+& hi-&ư;ng.

ết quả_

\iải th$ch_ 6 T # %#d0 % w ‰ 5w

,&%&\nh hưFng c"a nhiệt đ# XhuYn bU_ — vung <#0h nư80 D=& ,ha : Kng 1 :In6 <ung <#0h &inh DA& 1ž6 &hu

&h Lug :.— §ng nghi-%6 ,i,Y&6 n i 0+0h &h^! 1U6 &^ ấ% 3U6 nư80 +.

<iến hành_— Lấ! 3 ng nghi-%6 0h 7> %Xi ng 2%: <ung <#0h &inh DA& 1ž.— Đb& ng k 7> n i 0+0h &h^! ang ?ôi6 b& ng @ 7> &^ ấ% 3U6

b& ng U :ên nư80 +6 gif 0+0 ng Z nhi-& A &ưQng Cng &' ng 1 ,h &.— T' ng &h/i gian n>! :ấ! 3 ng nghi-% )h+06 0h 6 %: <ung <#0h

nư80 D=& 7> %Xi ng6 b& 0+0 ng 7> n i 0+0h &h^! ang ?ôi6 &^ ấ% U7> nư80 +.

— Sau 1 ,h & 0h <#0h nư80 D=& 7> 0+0 ng k6 @6 U 78i nhi-& &ưQng Cng.

— Sau 1 ,h & ưa 0+0 ng 7* nhi-& A ,heng6 0h 7> %Xi ng 7>igi=& &hu 0 &h Lug :6 uan ?+&.

ết quả_§ng k 7> U 0R %>u •anh &F%6 ng @ %>u 7>ng ]h b0 J 7>ng \iải th$ch_,&,&\nh hưFng c"a p] mAi trưQng XhuYn bU_ — vung <#0h nư80 D=& ,ha : Kng 2 :In6 Na2HP` 4 1‡1 M6 ‚H2P` 4

1‡1 M6 <ung <#0h &inh DA& 6 ž &' ng NaU: 61ž6 &hu 0 &h Lug :.— §ng nghi-%6 ,i,Y&6 D n ?C q gi ng. <iến hành_— Lấ! ng nghi-% ? 0h ]) hi-u &s k n G 6 0h 7> 0+0 ng &h(

&F0h Na2HP` 4 1‡1 M 7> ‚H2P` 4 1‡1 M như ghi &' ng D ng6 :r0 *u.55




§ngnghi-%

Th( &F0h Na2HP` 4

]%:Th( &F0h

NaH2P` 4 ]%: ,H

k 61 46j 63

@ 63 46 6qU 16 46 q62v 26 26 q6† 36 16 62¤ 46 6 6G 46j 61 64

— Uh 7> %Xi ng 1%: <ung <#0h &inh DA& 6 ž‡NaU: 61ž6 :r0 *u— Thê% 7> %Xi ng 1%: <ung <#0h nư80 D=& ,ha : Kng 2 :In6 :r0

*u.— Sau 3 ,h & :ấ! 62%: <ung <#0h %Xi ng 0h :ên D n ?C ( &h ,h n

Cng %>u 78i Lug :6 0C %Xi ,h & &h 1 :In 0h &8i )hi 0R 1 ng 0h ,h nCng 9% &Fnh 78i Lug : &hì 0h 7> %Xi ng 3 gi=& &hu 0 &h Lug :6 :r0

ết quả_ Sau 13 ,h & \iải th$ch_ ,&4&\nh hưFng c"a các ch3t kích thích 2! k^m h_m

XhuYn bU_ — vung <#0h nư80 D=& ,ha : Kng 2 :In6 <ung <#0h &inh DA& 6

NaU: 1ž6 UuS 4 1ž6 &hu 0 &h Lug :.— §ng nghi-%6 ,i,Y&. <iến hành_— Uhudn D# 3 ng nghi-%6 0h 7> ng kW 1%: nư80 0ấ&6 ng @W 6

nư80 0ấ& 7> 62%: NaU: 1ž6 ng UW 6 %: nư80 0ấ& 7> 62%: UuS`4 1ž.— Thê% 7> %Xi ng 1%: <ung <#0h nư80 D=& ,ha : Kng 2 :In6 1%:

<ung <#0h &inh DA& 6 ž6 :r0 *u.— Sau 1 ,h &6 &hê% 7> %Xi ng 7>i gi=& &hu 0 &h Lug :6 uan ? ết quả_ \iải th$ch_

Š1% F| # #@A0 F, % 5,0 ?W w ‰ 5w4&%&`ác đ<nh ho/t đ# c"a catala*0 XhuYn bU_

56




— ‚h ai &9!6 0+&6 DA& UaU`36 ‚%n` 4 61N6 H2S` 4 1 ž6 H2` 2 61ž&' ng -% ,h ?,ha&Y ,H ¨ 6 .

— §ng nghi-%6 ,i,Y&6 0 i6 0h>! ?C6 Du'Y& %:6 Dình #nh %C0 1 %

Dình nRn 2 %:6 n i 0+0h &h^! 1U6 Du'Y& 2 %:.— Uhudn D# <ung <#0h 0a&a:a?YW 09n 2g )h ai &9! 0h 7> 0 i6 ngh

0cng 0+&6 &hê% &s &s 2Œ3%: nư80 7> %A& F& UaU`3 ( &'ung hea <ung <#0h0hi & ] n )hi ngsng & D=& U`2 6 0hu!(n & >n DA %[u K nghi*n 7> Dình

#nh %C06 &hê% nư80 0ấ& n 1 %:6 :r0 *u6 ( :rng )h ng 3 ,h &6 &hu <#0h &' ng.

<iến hành_

— Uh 7> 1 Dình nRn ]Dình k 2 %: <ung <#0h Yn !%Y6 &hê% &i2 %: H2` 2 61ž6 gif Z 3U &' ng 3 ,h &6 &hê% %: H2S` 4 1 ž 7>0hudn A D$ng ‚%n`4 61N n )hi •uấ& hi-n %>u h ng D*n &' ng 1 ,h &.

— Uh 7> Dình nRn &hC hai ]Dình @ 2 %: <ung <#0h Yn !%Y6 b&n i 0+0h &h^! ang ?ôi &' ng ,h & ( Dấ& h & Yn !%Y6 :ấ! 'a ( ngu&hê% &i , 2 %: H2` 2 61ž 7> &i , &ụ0 :>% như Dình k.

ết quả_

\iải th$ch_ 4&,&`ác đ<nh ho/t đ# c"a ur0a*0 XhuYn bU_— vung <#0h u'Ya?Y6 u'Ya 2ž6 PD]UH3U`` 2 ž6 HU: 61N6 0hO &h#

hXn h;,— §ng nghi-%6 ,i,Y&6 Du'Y& 2 %:6 Dình nRn 1 %:6 &^ ấ% 3U6 n i

0+0h &h^! 1 U <iến hành_— Lấ! hai Dình nRn 1 %:6 0h 7> %Xi Dình 1 %: u'Ya?Y.— Gif ngu!ên Dình k6 un ?ôi Dình @ 2Œ3 ,h & ' i h •u ng nhi-& A

,heng.— Uh 7> %Xi Dình 1 %: u'Ya 2ž6 :r0 *u.— Đ( 7> &^ ấ% 3U &' ng 3 ,h &.— Thê% 7> %Xi Dình %: PD]UH3U`` 2 ž6 3Œ gi=& 0hO &h# hXn

h;,6 :r0 *u.57




— Uhudn A 0 2 Dình n )hi <ung <#0h 0R %>u &F% nh &. ết quả_ \iải th$ch_

V PH…N TÍCH r~T fU† THÍ NGHIỆM VÀ VI~T BÁO CÁO8 N# -"X0 5,0 ?W w ‰ 5w

'hận biết amyla*0 Œ G;i ,h9n &F0h ) & u W— ‚hi &h D$ng Lug :W uan ?+& ? Di n Bi %>u <In <In Z <K! gi n

&'ên D n ?C :ấ! hXn h;, ,h n Cng &s ng k 7> <K! gi ng &'ên D n ?C :ấ!hXn h;, ,h n Cng &s ng @ ' i ghi ) & u 7> D ng ?auW

§ngnghi-%

1 ,h &

2 ,h &

4 ,h &

q ,h & ,h &

1 ,h &

§ng k§ng @S ?+nh ) & u Z 0+0 %[u nư80 D=& )h+0 nhau6 0cng %A& &h/i gia

nhưng %>u ?r0 0R gi ng nhau )hông Ngu!ên nh9n 0â hi-n &ư;ng R :>gì

— Th D$ng ¤Yh:ingW ng n> •uấ& hi-n ) & &â M>u ?r0 ) & &^%>u gì Gi i &hF0h ) & u &hu ư;0.

Œ ‚ & :u\n ' & 'a :> gì6 T # F‹% #")* % w ‰ 5w

,&%& :ính đYc hiệu c"a ur0a*0 Œ G;i ,h9n &F0h ) & u W

§ng

nghi-% ThF nghi-%

Hi-n

&ư;ng• ! 'a

§ng k4%: u'Ya ž — 1g DA& \u &ưQng6 :r0

*u. Đb& &'ên %i-ng ng %A& %du giấ!u 6 \! %i-ng ng D$ng n & Dấ0. Đb&ng 7> 3U &' ng Œ1 ,h &.

§ng @4%: a0Y&a%i& ž — 1g DA& \u &ưQng6:r0 *u. Đb& &'ên %i-ng ng %A& %dugiấ! u 6 \! %i-ng ng D$ng n & Dấ0.

58




Đb& ng 7> 3U &' ng Œ1 ,h &. Œ Gi i &hF0h ) & u &hu ư;0. Œ ‚ & :u\n ' & 'a :> gì

,&,&:ính đYc hiệu c"a Z[amyla*0 nưOc b+t 2! *ucra*0 n3m m0n Œ G;i ,h9n &F0h ) & u W§ngnghi-%

ThF nghi-%Hi-n&ư;ng• ! 'a

§ngk

2%: <ung <#0h &inh DA& — 6 %: <ung<#0h nư80 D=&. Lr0 *u6 gif Z 3 Œ 4U&' ng 1 ,h &. L>% : nh. Thê% 7>i gi=&&hu 0 &h Lug :.

§ng@

2%: <ung <#0h &inh DA& — 6 %: <ung<#0h ?a0a' a nấ% %Yn. Lr0 *u6 gif Z3 Œ 4U &' ng 1 ,h &. L>% : nh.Thê% 7>i gi=& &hu 0 &h Lug :.

§ng

U

2%: <ung <#0h ?a0a' a — 6 %: <ung<#0h nư80 D=&. Lr0 *u6 gif Z 3 Œ 4U

&' ng 1 ,h &. Thê% &hu 0 &h ¤Yh:ing.Đun nRng.

§ngv

2%: <ung <#0h ?a0a' a — 6 %: <ung<#0h ?a0a' a nấ% %Yn. Lr0 *u6 gif Z3 Œ 4U &' ng 1 ,h &. Thê% &hu 0&h ¤Yh:ing. Đun nRng.

Œ Gi i &hF0h ) & u &hu ư;0.

Œ ‚ & :u\n ' & 'a :> gì6 T # %#d0 % w ‰ 5w,&4&%&\nh hưFng c"a nhiệt đ# Œ G;i ,h9n &F0h ) & u W

§ngnghi-%

ThF nghi-% Hi-n &ư;ng• ! 'a

§ng 2%: <ung <#0h &inh DA& 1ž . Đb& ng k7> n i 0+0h &h^! ang ?ôi6 gif ng Z59




k nhi-& A &ưQng Cng &' ng 1 ,h &.

§ng

@

2%: <ung <#0h &inh DA& 1ž . Đb& ng @7> &^ ấ% 3U6 gif ng Z nhi-& A

&ưQng Cng &' ng 1 ,h &.§ngU

2%: <ung <#0h &inh DA& 1ž . Đb& ng U:ên nư80 +6 gif ng Z nhi-& A &ưQngCng &' ng 1 ,h &.

Œ Gi i &hF0h ) & u &hu ư;0. Œ ‚ & :u\n ' & 'a :> gì,&4&,&\nh hưFng c"a p] mAi trưQng Œ G;i ,h9n &F0h ) & u W

§ngnghi-

%

Th( &F0h Na2HP` 4

]%:

Th( &F0h NaH2P` 4

]%: ,H

M>u 78i&hu 0 &hLug : ?au

3 ,h &k 61 46j 63@ 63 46 6qU 16 46 q62v 26 26 q6

† 36 16 62¤ 46 6 6G 46j 61 64

Sau 3 ,h & :ấ! 62%: <ung <#0h %Xi ng 0h :ên D n ?C ( &h ,h nCng %>u 78i Lug : &hì &hu ư;0 ) & u như &h n> UC %Xi ,h & &:In &hì ng n> 0h ,h n Cng 9% &Fnh 78i Lug : ‚hi 0h 7> %Xi ng 3gi=& &hu 0 &h Lug :6 :r0 *u ?au 13 ,h & &hu ư;0 ) & u như &h n>

Œ Gi i &hF0h ) & u &hu ư;0. Œ ‚ & :u\n ' & 'a :> gì,&4&4&\nh hưFng c"a các ch3t kích thích 2! k^m h_m Œ G;i ,h9n &F0h ) & u W§ngnghi-%

ThF nghi-%Hi-n&ư;ng• ! 'a

k1%: nư80 0ấ& — 1%: <ung <#0h nư80 D=& ,ha : Kng 2 :In — 1%: <ung <#0h

60




&inh DA& 6 ž6 :r0 *u. Sau 1 ,h &6&hê% 7> 7>i gi=& &hu 0 &h Lug :.

@

6 %: nư80 0ấ& 7> 62%: NaU: 1ž—

1%: <ung <#0h nư80 D=& ,ha : Kng 2:In — 1%: <ung <#0h &inh DA& 6 ž6 :r0*u. Sau 1 ,h &6 &hê% 7> 7>i gi=&

&hu 0 &h Lug :.

U6 n: nư80 0ấ& 7> 62%: UuS`4 1ž —

1%: <ung <#0h nư80 D=& ,ha : Kng 2:In — 1%: <ung <#0h &inh DA& 6 ž6 :r0

*u. Sau 1 ,h &6 &hê% 7> 7>i gi=&&hu 0 &h Lug :.

Œ Gi i &hF0h ) & u &hu ư;0. Œ ‚ & :u\n ' & 'a :> gì

VI C…U H‡I ĐÁNH GIÁ VÀ M} RỘNG V N Đq

1. Ph n Cng Yn i% 0h#u nh hưZng nhfng nh9n & n> †% hK! ưa 'a ,hưQng +n &hF nghi-% 0hCng %inh.

2.U+0 Yn !%Y h & Ang & & nhấ& Z 0+0 gi+ &'# ,H 0ụ &h(. T' n<>! 0â ngư/i Dình &hư/ng6 A ,H ¨ 26 5 36 :> %ôi &'ư/ng 0In &hi & 0h0+0 h & Ang Dình &hư/ng 0â 0+0 Yn !% &iêu hRa Z R. U+0 : i &huk?,i'in6 S <iu% Di0a'D na&Y 5 ]NaHU`3 6 Maa: •6 h!<' •!& %agiY 5¥Mg]`H 2¦ &hư/ng ư;0 ? <ụng ( i*u &'# ±0hCng )hR &iêu a•i&± 0â <<>!6 %A& i*u )i-n &' ng R 7i-0 gi % A ,H g9! &'Z ng i 0h Yn !%Y &ihRa h & Ang hi-u u .

a. L>% &h n> D n 0R &h( gi i &hF0h &+0 Ang 0â nhfng : i &hu 0n>! & & nhấ& Z ,H n> D. Đi*u gì 0R &h( • ! 'a n u <ư &hsa 0â nhfng : i &hu 0 n>! )hi Kư;0 ? <ụng

3. TFnh ,H 0â 0+0 <ung <#0h ư;0 :i-& )ê.vung <#0h ,H

Maa: • ¥H—¦ ¨ 361 • 1 5j M Nư80 D=& ¥H—¦ ¨ 16j • 1 5 M

61




vấ% ¥`H5¦ ¨ 264 • 1 512M 4. TFnh n ng A H— 7> `H5 &' ng nhfng <ung <#0h ư;0 :i-& )ê.vung <#0h ,H ¥H—¦M ¥`H5¦M

NưQ0 0a 0hua

4.2M+u hu! & .4 Nư80 Di(n .2

. @ n 0R D n ng nghi-% 1 %: I! D n <ung <#0h )h+0 nhau'‰ '>ngW .1 M NaH2P` 4€ .1 M Na2HP` 4€ 61 M ,h ?,ha&Y Du––Y'6 ,H 627> nư80 0ấ&. Žấ& &i 0² @ n uên <+n nhKn ng nghi-% 7> &ấ& 0 4nghi-% *u gi ng nhau. @ n nh\n ư;0 0+0 %>u J 7> &h!% :,h5&ha:Yin&s 0+0 ,heng &hF nghi-% 7> &h nghi-% %A& %[u 0â %Xi <ung <#0h6 ghnhKn 0+0 ng nghi-% ng[u nhiên như k6 @6 U6 7> v. @ n ? <ụng 0 ng

J )hi HU: ư;0 &hê% 7> %[u6 7> &h!% :,h&ha:Yin )hi Na`H ư;0 &hê%7> . @ n nh\n ư;0 0+0 ) & u ?auW

§ngnghi-%

M>u ?r0 &'ư80)hi DB ?ung

Thê% M>u ?r0 ?au )hi DB ?ung

kk

ĐJ‚hông %>u

HU: Na`H

ĐJoanh <ưQng

@@

ĐJ‚hông %>u

HU: Na`H

oanh <ưQngoanh <ưQng

UU

ĐJ‚hông %>u

HU: Na`H

ĐJ‚hông %>u

vv

ĐJ‚hông %>u

HU: Na`H

oanh <ưQng‚hông %>u

@ n 0hấ& 0â 0+0 <ung <#0h k6 @6 U6 7> v :> gìq. @ n 0R DA -% 0â ,H 26 46 q6 6 7> 1 6 nhưng D n 0In %A& DA -

,H 0h &h nghi-%. Mô & 0+0h &hC0 D n ?~ :>% 0h 0+0 DA -% ,H .. S ,hụ &huA0 0â & 0 A ,h n Cng Dan Iu ])hZi Iu 7> n ng A

0Q 0hấ& i 78i 3 Yn i% )h+0 nhau ] o6l 7> Ÿ ư;0 &'ình D>! &' ng D ngW

N ng A 0Q 0hấ&] Qn 7# &u

T 0 A )hZi Iu ] Qn 7# &u o l Ÿ

1 6j2 6j1 6 322 16q 16q 61 q

62




4 26 26q 6j1jq 36 36 261

464 4644 36q41 46j 6 6

1 6 q6 6332 q623 q6q 64j3 q6 6 j63j

q6 633 j6 241 462 j6 j j6jq

a. V~ &h# nêu % i uan h- gifa & 0 A )hZi Iu 7> n ng A 0Q 0hấ&. D. †n i% n> ]o 6l6 h b0 Ÿ :> Yn i% i*u h > &hY )i(u 0cng h;, &+00. †n i% n> ]o6 l h b0 Ÿ D# C0 0h DZi 0Q 0hấ& 0â 0hFnh nR

B'" f* ?10 0X -'@ +J" a # #"n K"T# 2#")5 %@ K' #= %@ 2* > ?" #

I MỤC TIoU

15 H=0 ?inh Di & 0+0h :>% &iêu D n & % &h/i 0â & D> &h 0 7uan ?+& hình < ng & D> .

25 H=0 ?inh 0R &h( uan ?+& ư;0 0+0 &h>nh ,hIn 0hFnh 0â & D>

hi-n &ư;ng 0 ngu!ên ?inh 7> ,h n 0 ngu!ên ?inh 0^ng 0 )i n &hC0 7* ?&'a Bi 0hấ& ua %>ng & D> .35 H=0 ?inh 0R &h( :>% ư;0 &hF nghi-% uan ?+& hi-n &ư;ng 0 7>

,h n 0 ngu!ên ?inh Z & D> &h 0 7\&6 0^ng 0 )i n &hC0 7* ? &'a 0hấ& ua %>ng & D> .

45 Ž‹n :u!-n ) năng ? <ụng )Fnh hi(n 7i uang h=0.5 Ž‹n 0h h=0 ?inh &Fnh 0dn &h\n6 &O %O &' ng &ha &+0 &hF nghi-

II C9 !} rHO_ HỌC1. Thd% &hấu :> 0+0h 7\n 0hu!(n nư80 &hụ Ang6 R :> ? )hu 0h &+n

0â 0+0 ,h9n & nư80 ua %>ng D+n &hấ% 0h=n :=0.2. MXi & D> *u 0hCa <ung <#0h nAi D> 0R +, ?uấ& &hd% &hấu

#nh 7> %>ng & D> 0hấ& 0R &Fnh &hấ% nư80 nên 0+0 ,h9n & nư80 0R7> ha! i 'a )hJi & D>

5 TFnh &'ưQng 0â <ung <#0h :> )h năng <ung <#0h :>% 0h & D> :ấ&hê% h b0 %ấ& nư80. TFnh &'ưQng 0â <ung <#0h %A& ,hIn ,hụ &huA0 7

63




n ng A 0+0 0hấ& &an )hông &h( i ua %>ng & D> 0â nR ? 78i n ng0+0 0hấ& R Dên &' ng & D> .

5 vung <#0h ưu &'ưQng :> <ung <#0h 0R n ng A 0hấ& &an 0a hQn ?

78i <#0h nAi D> nên +, ?uấ& &hd% &hấu 0a hQn 7> 0R ?C0 h & <ung nư80 :8n hQn.

5 vung <#0h như;0 &'ưQng :> <ung <#0h 0R n ng A 0+0 0hấ& &an &hhQn nên +, ?uấ& &hd% &hấu &hấ, hQn 7> ?C0 h & nư80 )„% hQn

5 vung <#0h ng &'ưQng :> <ung <#0h 0R n ng A 0hấ& &an D$ng 7<ung <#0h &' ng & D> nên +, ?uấ& &hd% &hấu D$ng nhau 7> < R ?Cnư80 09n D$ng 78i <ung <#0h & D>

3. Hi-n &ư;ng 0 ngu!ên ?inh 7> ,h n 0 ngu!ên ?inh ,h n +nh ? 09n D$ng nư80 Z & D> &h 0 7\& ]& D> 0R &h>nh & D>

5 U ngu!ên ?inh :> )hi b& & D> &h 0 7\& &' ng <ung <#0h ưu &'ưQ&hì & D> D# %ấ& nư80 7> )h i & D> 0hấ& D# 0 : i6 nhăn nh % 7>)hJi &h>nh & D> .

5 ‚hi b& & D> &' ng <ung <#0h như;0 &'ưQng &hì < n ng A <# D> 0a hQn nên K h & nư80 &s ng >i 7> :>% ngu!ên ?inh 0hấ& &'ưQ

,h ng &'Z : i như : 0 Iu6 R :> hi-n &ư;ng ,h n 0 ngu!ên ?inh.III THI~T B• € Hi_ CH T‚ MƒU V„T8 T#"X0 -|j

‚Fnh hi(n 7i 78i 0+0 7\& )Fnh 1 o6 4 o6 :a% )Fnh6 :a%Yn6 )i% %ũi%+06 ‹n 0 n6 0 0 &h^! &inh6 a ng h 6 giấ! &hấ%.6 H@1 %#d0j

Nư80 0ấ&6 <ung <#0h NaU: 1ž 7> 6jž. N u 0hudn D# 0+0 <ung <#0h ưu &'ưQng )h+0 ]‚N`3 h b0 ư/ng &hì

)hông nên ( n ng A u+ 0a ?~ :>% 0 ngu!ên ?inh u+ nhanh )hông )#,uan ?+&

My* K 0jU^ h>nh &ưQi ]h b0 :+ &h>i :>i &Fa .

IV TI~N HÀNH THÍ NGHIỆM8 f*" 0S[ # ?l 2 K' -=@ Z*= a # #"n K"

64




5 ‚ỹ &hu\& :ấ! +nh ?+ngW N u :> )Fnh hi(n 7i <cng ngu n ?+ng ng >i&hì 0In i*u 0hOnh gưQng 0hi u ?+ng€ n u :> )Fnh hi(n 7i <cng i-n &hìhư8ng <[n 0+0 Y% 7# &'F 0ông &r0 7> n & i*u 0hOnh 0ư/ng A +nh ?+ng

5 Đb& 7> 0 #nh &iêu D n &'ên D>n )Fnh ?a 0h %[u 7\& n$% n&'ung &9%6 <cng )Š, gif &iêu D n.

5 puan ?+&W %r& nhìn 7> &h# )Fnh ]n u :> )Fnh 2 %r& &hì 0In ,h i u?+& D$ng 0 2 %r& 6 <cng &a! i*u 0hOnh 0 ?Q 0ấ, ] 0 & ?a 0h u&hấ! '‰ 7\& 0In uan ?+&. Lưu 6 )hông ( 0h &iêu D n 0h % 7> 7\& )F]0R &h( <cng 0 hK%6 h b0 0hOnh 0 ?Q 0ấ, 0h 7\& )Fnh •u ng gIn 0h %7> &iêu D n &hì <sng : i ' i Dr& Iu 7sa uan ?+& 7sa 0hOnh 7\& )Fnh :ê

0h &8i )hi uan ?+& '‰ %[u 7\& . v( nhìn '‰ nhấ& hình nh 0â %[u 7\& 0&h( i*u 0hOnh 0 7i 0ấ, ] 0 nhJ .

5 Nghiê% 0ấ% h=0 ?inh )hông ư;0 ?/ &a! 7> 7\& )Fnh 7> &h# )Fnh6)hông ư;0 ( DA ,h\n n>! &i , • 0 78i nư80 ha! hRa 0hấ& h b0 Dấ& 0C &hCgì ( &'+nh :>% hư hJng 0+0 DA ,h\n n>!.

5 Sau )hi ? <ụng 0In :au )Fnh D$ng )hăn ? 0h ' i 0hụ, Da ni: n ha!0h 7> hA, D u n. Luôn Dê )Fnh D$ng 2 &a! ]%A& &a! 0I%6 %A& &a

,hFa <ư8i6 C1%# ('5 0">* -= 0X -'@ 0# % K 0

5 vcng )i% %ũi %+0 DR0 %A& :8, & D> Di(u Dì h>nh. Đ( &hF nghi-%uan ?+& ư;0 '‰ 0In &+0h :8, Di(u Dì 0>ng %Jng 0>ng & &6 n u )hông &+ư;0 %Jng &hì 0+0 :8, & D> 0h ng :ên nhau 'ấ& )hR uan ?+&.

5 Đb& %i ng Di(u Dì &'ên :a% )Fnh K nhJ ?ƒn %A& gi=& nư806 \:a%Yn 7> uan ?+& 0ấu &' 0 & D> . Lưu h=0 ?inh )ỹ &hu\& \! :a%Yn&iêu D n )hông D# :[n nhi*u D=& )hF 7> 7# &'F 0â %[u Z 7# &'F &'ung &9%:a% )Fnh

f* ?10 #") 0+Œ 2 %@ 2* > ?" # K' #= %@ 2* > ?" #5 NhJ 7> %„, :a%Yn %A& gi=& nư80 %u i NaU: 1ž. Gif ngu!ên

&iêu D n Z 7# &'F n>!6 <cng ng h & nhJ %A& gi=& nư80 Z %„, :a%Yn6 &h/i <cng %i ng giấ! &hấ% b& Z ,hFa Dên )ia :a%Yn ( h & h & ,hIn nư80h n )hi <ung <#0h %u i &ha! &h h >n & >n. Sau 1 Œ 2 ,h & &a &%>ng & D> &+0h )hJi :8, 7J •Yn:u: Q→ &h( &F0h & D> 0hấ& D# &hu hŠ,

65




: i. ĐR :>hiện tLMng c! sinh ch@t .5 Gif ngu!ên &iêu D n Z 7# &'F n>!6 <cng ng h & nhJ %A& 7>i gi=&

nư80 Z %A& %„, :a%Yn 7> Z %„, :a%Yn ,hFa i <i-n6 <cng giấ! &hấ% h &

h & <ung <#0h %u i 'a6 uan ?+& ?~ &hấ! hi-n &ư;ng ngư;0 : i 78i 0 ngu!ên?inh 0hấ&W Th( &F0h 0â & D> 0hấ& 7> 0+0 )hông D> <In <In %Z 'Ang 7* 7# &'F Dan Iu < nư80 ư;0 h & ngư;0 &'Z : i. ĐR :> hi-n &ư;ng "hản c!nguyên sinh.

Q T# 2#")5 FW" %#x 2Gi & 0h & & D> D$ng 0+0h hQ :a% )Fnh &'ên ng=n : a ‹n 0 n 7> :b,

: i &hF nghi-%6 ?au R uan ?+&6 nh\n •„& hi-n &ư;ng.

Uũng 0+0h :>% &ưQng & &'ên6 &a 0h & D> &' ng <ung <#0h N6jž. puan ?+& hi-n &ư;ng • ! 'a 7> gi i &hF0h.

V PH…N TÍCH r~T fU† THÍ NGHIỆM VÀ VI~T BÁO CÁO1. H=0 ?inh 7sa uan ?+& 7> 7~5 Hình < ng & D> 7> 0h &hF0h 0+0 &h>nh ,hIn 0ấu &' 0 0hFnh 0â

D>

5 Hình < ng 0â & D> )hi • ! 'a hi-n &ư;ng 0 ngu!ên ?inh 7> ,h n0 ngu!ên ?inh

2. S ?+nh ) & u &hF nghi-% &' ng 2 &'ư/ng h;, %[u )hông • :nhi-& 7> K ua • : nhi-&.

Ts ) & u ? ?+nh Z ,hIn &'ên !êu 0Iu h=0 ?inh ' & 'a ) & :u\n 7* b0i(% ? ng 0â & D> .

VI C…U H‡I ĐÁNH GIÁ VÀ M} RỘNG V N Đq1. T i ?a )hông nên <cng <ung <#0h ưu &'ưQng 0R n ng A u+ 0a2. Hi-n &ư;ng 0 ngu!ên ?inh 7> ,h n 0 ngu!ên ?inh 0R • ! 'a Z &

D> Ang 7\& )hông Gi i &hF0h.3. ‚hi &' ng 09! &hì %ôi &'ư/ng ấ& ,hc h;, nhấ& :> : i %ôi &'ư/ng

<ung <#0h ấ& 0R &Fnh &'ưQng như &h n>4. ‚hi & D> 0 ngu!ên ?inh6 )h ng &' ng gifa 0hấ& ngu!ên ?inh 7>

&h>nh & D> :> gì. MA& h=0 ?inh K :>% &hF nghi-%W66




Œ Ur& %A& n &h9n h>nh ],hIn &h9n %>u &'rng . vcng :ư i :a% D<=0 &h>nh hai6 ?au R DR0 &+0h 0+0 :+.

Œ @R0 :8, Di(u Dì &' ng 0â :+ h>nh gifa 7> b& :ên :a% )Fnh.

Œ vcng 2 :a%Yn b& hai Dên %i ng Di(u Dì h>nh 7> nhJ 7> gifa %A&gi=& <ung <#0h ư/ng 2 ž6 <cng :a%Yn &hC 3 \! :ên %[u.

puan ?+& <ư8i )Fnh Z 3 &h/i i(%W ?au )hi nhJ ung <#0h ư/ng6 ?au1 ,h & 7> ?au 2 ,h &.

ThY Y% D n h=0 ?inh R uan ?+& &hấ! hi-n &ư;ng gì Gi i &hF0h.=& #t h+c *inh đ_ l!m thí nghiệm

Œ NhJ %A& gi=& %+u ngư/i ]h b0 %+u 0h :ên :a% )Fnh6 \! :a%Yn6

uan ?+& <ư8i )Fnh hi(n 7i Z DAi gi+0 1 o ' i 0hu!(n ?ang DAi gi+0 4 o. Œ NhJ 7> %„, :a%Yn %A& gi=& NaU: 6qž6 uan ?+& Z DAi gi+0 4 o.

Œ Lấ! %A& gi=& %+u )h+06 \! :a%Yn6 nhJ %A& gi=& NaU: 1 ž 7>%„, :a%Yn6 uan ?+& Z DAi gi+0 4 o.

Uh Di & hi-n &ư;ng gì K • ! 'a 7> gi i &hF0h ngu!ên nh9n Đi*n 7> 0+0 ô &' ng &'rng 7> ô &' ng 0R <ấu 0hấ% hJi 09u &' :/i

&hF0h h;,

67

? ? ?

?

?

?

?




B'" Q L> 5w w0"("%

I MỤC TIoU15 H=0 ?inh hi(u '‰ hQn D n 0hấ& 0â u+ &'ình :ên %Yn.25 Gi , h=0 ?inh '‹n )ỹ năng ?r, • , 7> D &'F &hF nghi-%6 &i n h>nh

ư;0 0+0 Dư80 0â &hF nghi-%.

II C9 !} rHO_ HỌC1. Lên %Yn Da g % ư/ng ,h9n 7> 0+0 ,h n Cng &+i ?inh Nkv— nh/

0hu!(n Y:Y0&' n &s NkvH n ,!'u7a& h b0 0+0 <[n •uấ& 0â ,!'u7a&. SauR Nkv— 0R &h( <cng : i ( •i hRa ư/ng nh/ ư/ng ,h9n &s R ?inh 2

kTP &hY 0 n ư/ng ,h ,h 'in hRa %C0 0Q 0hấ&. UR nhi*u )i(u :ên %Yn60hO )h+0 nhau Z ? n ,hd% 0u i 0cng6 hai )i(u ,hB Di n :> :ên %Yn Y&i:i0]:ên %Yn 'ư;u 7> :ên %Yn :a0&i0.

2. Lên %Yn :> )i(u hô hấ, )h+0 78i 0+0 )i(u hô hấ, )h+0 :> ? n ,hd%& 'a :> 0+0 h;, 0hấ& hfu 0Q 7> năng :ư;ng & 'a 'ấ& F&.

3. T' ng u+ &'ình :ên %Yn Y&i:i06 ,!'u7a& D# Di n Bi &h>nh Y&ha&hY hai Dư80. @ư80 Iu :> gi i ,hRng U`2 &s ,!'u7a& 7> ,!'u7a& D# Di n

Bi &h>nh h;, 0hấ& 0R 250a0D n a0Y&a:<Yh!&6 Y&han :.4. Nhi*u 7i )hudn &i n h>nh :ên %Yn 'ư;u &' ng i*u )i-n )# )hF 7>

nấ% %Yn 'ư;u 0ũng :ên %Yn 'ư;u.

III THI~T B• € Hi_ CH T‚ MƒU V„TUh 1 nhR% &hF nghi-%W5 @ình &h^! &inh Œ 1 %:5 3 ng nghi-%6 0R +nh ?5 @+nh %Yn ư;0 giK nhJ :> :ấ! ,hIn DA& %#n ]2 Œ 3g5 vung <#0h ư/ng )Fnh ]?a0a' 1 ž5 2 %: nư80 :K un ?ôi ( nguAi

IV TI~N HÀNH THÍ NGHIỆM1. lêu 0Iu h=0 ?inh ,ha 2 Œ %: <ung <#0h ư/ng ž 5 1 ž

0hudn D# 7> Dình &h^! &inh hình &'ụ.

68




2. Gi+ 7iên 0In 0hudn D# %A& DA &hF nghi-% g % 3 ng nghi-% (:>% %[u &'ư80 )hi 0h h=0 ?inh &hF nghi-% )h ng 4 h &'ư80 &hY &'ình &

5 Uh 7> +! %Xi ng nghi-% ? 2 7> ? 3 )h ng 1g DA& D+nh %Yn

5 ĐB nhŠ &hY &h>nh ng 1 %: <ung <#0h ư/ng 7> %Xi ng 1 7> 25 ĐB nhŠ &hY &h>nh ng 1 %: nư80 ?ôi ( nguAi 7> ng nghi-% 35 vcng giấ! %*% h b0 ni: n DuA0 )Fn %i-ng 0+0 ng nghi-%.3. Gi+ 7iên 0h h=0 ?inh uan ?+& DA &hF nghi-% K 0hudn D# &'ư80

!êu 0Iu h=0 ?inh uan ?+& hi-n &ư;ng • ! 'a.4. Gi8i &hi-u 0+0 <ụng 0ụ &hF nghi-% 7> !êu 0Iu h=0 ?inh D &'F &hF

nghi-% &s 0+0 <ụng 0ụ 7> ngu!ên 7\& :i-u &'ên nh$% %ụ0 F0h uan ?+& 0+

hi-n &ư;ng 0â u+ &'ình :ên %Yn Y&i:i0 như K uan ?+&.. H=0 ?inh :>% &hF nghi-%.

V PH…N TÍCH r~T fU† THÍ NGHIỆM VÀ VI~T BÁO CÁO1. Vi & ,hưQng &'ình :ên %Yn Y&i:i02. puan ?+& &hF nghi-% 7> i*n 0+0 nh\n •„& 7> D ng ]0R —€ )hông 0R 5

Nh\n •„& ng nghi-% 1 ng nghi-% 2 ng nghi-% 3UR D=& )hFUR %ci 'ư;uUR %ci D+nh%YnUR 7# ư/ng

3. lêu 0Iu h=0 ?inh ) & :u\n 7* 0+0 i*u )i-n 0â u+ &'ình :ên %Yn 7> nêungu!ên :i-u 7> ? n ,hd% 0â u+ &'ình :ên %Yn Y&i:i0.

VI C…U H‡I ĐÁNH GIÁ VÀ M} RỘNG V N Đq

1. N u ng nghi-% 2 :> <ung <#0h ư/ng 5 q ž 7> 0R DB ?ung &hê%<#0h nư80 „, h a u K &hanh &'cng &hì ? :ư;ng D=& )hF 0R &h( •uấ& hnhanh 7> nhi*u hQn. Gi i &hF0h.

2. Vi ?inh 7\& ư;0 ? <ụng &' ng &hF nghi-% &'ên :> nấ% %Yn. ’ i*u)i-n hi u )hF nấ% %Yn hô hấ, hi u )hF nhưng )hi )hông 0R `2 nấ% %Yn0hu!(n ?ang :ên %Yn

a. Gi i &hF0h hi-n &ư;ng &'ên. D. S ?+nh hô hấ, hi u )hF 7> :ên %Yn.3.Vi & ?Q 0+0 Dư80 0hFnh 7> ? ?+nhW

69




a. LYn %Yn 'ư;u Y&!:i0 <7c. X=r= isi7=. D. LYn %Yn :a0&i0 < tr="t!c!ccus l7ctis.4. Đ( #nh :ư;ng %A& <ung <#0h ,i'i< •in 0hi & &s h & ngô ang n !

%I%6 ngư/i &a 0hudn D# %A& %ôi &'ư/ng <inh <ư ng :Jng 0hCa &ấ& 0 00hấ& <inh <ư ng 0In &hi & 0h ? ?inh &'ưZng 0â 0h^ngtr="t!c!ccus 7=c7lis6 &'s ,i'i< •in. Ph9n ,h i %ôi &'ư/ng n>! 7> ng nghi-% )h+0nhau6 +nh ? &s 1 n 6 ?au R &i n h>nhW

Œ @B ?ung 7> 0+0 ng nghi-% &s 2 n q nhfng &h( &F0h nhấ& #nh 0%A& <ung <#0h %Š 0hCa 2%g‡ %: ,i'i< •in 0hudn.

Œ @B ?ung 7> 0+0 ng 7> nhfng &h( &F0h nhấ& #nh %A& <ung ư;0 0hudn D# &s h & ngô n ! %I%.

Œ @B ?ung nư80 0ấ& 7> &ấ& 0 0+0 ng nghi-% ( 0h ng & 0%A& &h( &F0h. Œ Sau )hi 0ấ! 7i )hudn ( & n ng A & D> Dan Iu :> 1 & D>

‡%:6 &ấ& 0 0+0 ng ngi-% ư;0 gif &' ng &^ ấ% 3U &' ng 24 gi/ &'ên %+!:r0. Đ ? ?inh &'ưZng D$ng 0+0h % )hudn : 0 &'ên %b& &h 0h 0â )ha ,Y&'i6 ) & u &' ng D ng ?auW§ng nghi-% ? 1 2 3 4 qMôi &'ư/ng <inh<ư ng ]%:vung <#0h ,i'i< •in0hudn ]%:

6 1 16 2 26

vung <#0h ngô n !%I% ]%:

26

Nư80 0ấ& ]%: 46 4 36 3 26 26Sinh &'ưZng 0â 7i?inh 7\& : gN

612 624 63q 63j 64 612 624

a. UR &h( &ha! &h 0h^ng 7i )hudntr="t!c!ccus 7=c7lis &' ng &hFnghi-% &'ên D$ng Dấ& )ì 0h^ng 7i )hudn n> )h+0 ư;0 )hông Vì ?a

D. §ng nghi-% 1 0R 0In &hi & )hông0. U+0 ng nghi-% &s 2 n q 0R &+0 <ụng gì

. Ngư/i &a nuôi 7i )hudn 7i )hudn giấ%3 c=t!b7ct=r sub!1yd7ns;&'ên %ôi &'ư/ng :Jng 0hCa 0+0 0hấ& <inh <ư ng ,hc h;,6 &' ng Dình k)hông 0R a•i& "7r7 Œa%in DYn i0 ]Pk@ 7> &' ng Dình @ 0R h;, 0hấ& n>!.’ &sng &h/i i(% ngư/i &a &Fnh ? ?inh &'ưZng 0â 7i )hudn giấ% &hY :nN

70




¨ –]& 6 ) & u ghi &' ng D ng ?au€ Di & '$ng 0hO 0R 7i )hudn ,h+& &'i(n %ôi &'ư/ng @.

0 &2"E. ( N 0 &2"E. ( N

116 j 1 61 116 1 1q62 116 11 1 63 116 12 1 644 116 13 1 6

1264 14 1 6qq 1362 1 1 6

1461 1q 1 6146j 1 1 6

a. H;, 0hấ& Pk@ :> : i h;, 0hấ& gì 7> 0R 7ai &'e như &h n> i 78i7i )hudn giấ% n>!

D. HK! )˜ &h# ?inh &'ưZng 0â 7i )hudn &hY h>% ? :nN ¨ –]& .0. o+0 #nh 0+0 ,ha ?inh &'ưZng 7> ngh a ?inh :F 0â &sng ,ha.<. Nêu % i :iên h- gifa 2 i :ư;ng :nN& ]: ga'i& N Z &h/i i(% & 7>:nN& — g ]: ga'i& N Z &h/i i(% &—g . @i & '$ng g :> &h/i gian %A& &h

& D> € & 7> &—g *u n$% &' ng ,ha : g ],ha 0ấ, ? %ũ .

Y. HK! &Fnh h$ng ? & 0 A ?inh &'ưZng 'iêng 7> &h/i gian %A& &h0â 7i )hudn n>! ]:ấ! :n2 ¨ 6 .

71




B'" TIŽM HIoU HO_T ĐÔNG CU_ TIM o‘CH

I MỤC TIoU

1. puan ?aš& &i% êš0h h a& ông &hY 0hu )iœ6 ,h9n Diê& 0aš0 ,ha 0u›a %ô&0hu )iœ &i%. 2. Tiœ% 7aœ )iš0h &hiš0h <9! &h9œn )inh gia 0a›% Œ i gia 0a›% ê› hiê›u

0Q 0hêš iêœu h œa &h9œn )inh ôši 7Qši h a& ông 0u›a &i%. 3. Th9š! ưQ0 &aš0 ông 0u›a a<'Yna:in :ên h a& ông 0u›a &i% ê› hiê›u 0Q

0hêš iêœu h œa &hê› <i0h ôši 7Qši h a& ông 0u›a &i%.

II C9 !} rHO_ HỌCTi% 0 gia³n nhi , nhaœng êœu ăn &hY 0hu )iœ. Mô³i 0hu )iœ h a& ông

0u›a &i% Dăš& 9œu &ưœ ,ha &9% nhi³ 0 6 &iêš , š :aœ ,ha &9% &h9š& 0 7aœ 0uôši 0uœng:aœ ,ha gia³n 0hung ]0a› &9% nhi³ 7aœ &9% &h9š& 0uœng gia³n . Tiêš , š :ai Dăš& 9œu%ô& 0hu )iœ &i% %Qši Dăœng ,ha &9% nhi³ 0 . H a& ông 0 gia³n 0u›a &i% 0 š &hê›&hY < ³i Dăœng hê &hôšng 09œn ghi h ă0 ghi :ai ôœ &hi &'ên &'u ghi.

Sư 0 gia³n nhi , nhaœng êœu ăn &hY 0hu )iœ 0u›a &i% :aœ < h a& ông0u›a hê <9³n &'u!êœn &i% ]Da gôœ% nuš& • ang nhi³6 nuš& nhi³ &h9š&6 D š Hi? 7aœ%ang Puôš05)in . Tu! nhiên h a& ông 0u›a &i% ưQ0 iêœu h œa DQ›i &h9œn )inh7aœ &hê› <i0h. Hê &h9œn )inh ?inh <ưQ³ng 7aœ &u!êšn nôi &iêš& &iêš& 'a h š0%ôn 0 š&hê› :aœ% &ăng ha! gia›% nhi , 7aœ :ư0 0 &i%.

U š hai ôi <9! &h9œn )inh ]•u9š& ,haš& &ưœ &'ung ưQng &h9œn )inh 0hi ,hôših a& ông 0u›a &i% :aœ ôi <9! &h9œn )inh gia 0a›% 7aœ ôi <9! &h9œn )inh ôšigia 0a›% ]<9! &h9œn )inh na³ ?ôš o . ´› %ô³i ,hiša 0u›a &i% ]&'aši h ă0 ,ha›i êœu0 š %ô& <9! &h9œn )inh gia 0a›% 7aœ %ô& <9! ôši gia 0a›%. v9! &h9œn )inhgia 0a›% 0 š ?Qi &'ưQš0 ha0h ngăšn 7aœ ?Qi ?au ha0h <aœi6 <9! &h9œn )inh ôšigia 0a›% 0 š ?Qi &'ưQš0 ha0h ]0 š Da %iY:in <aœi 7aœ ?Qi ?au ha0h ngăšn. ŽiêngQ› êš0h6 <9! &h9œn )inh 0a›% 7aœ ôši gia 0a›% Q› %ô³i ,hiša ]&'aši h ă0 ,ha›i 0u›a&i% nh9 , :a i :aœ% %ô& &a &haœnh <9! &h9œn )inh hô³n hQ , ]<9! &h9œn )inh gia0a›%5 ôši gia 0a›% . Như 79! 0 š %ô& ôi <9! &h9œn )inh hô³n hQ , 0hi ,hôših a& ông 0u›a &i%. T' ng %ô³i <9! &h9œn )inh hô³n hQ , 0 š 0a› ?Qi &h9œn )inh

gia 0a›% 7aœ ?Qi ôši gia 0a›%.72




oung &h9œn )inh &ưœ &'ung ưQng &h9œn )inh i &hY <9! &h9œn )inh gia0a›% êšn &i% :aœ% &i% 9 , nhanh 7aœ %anh :ên6 ngưQ0 :ai •ung &h9œn )inh &ưœ&'ung ưQng &h9œn )inh i &hY <9! &h9œn )inh na³ ?ôš o êšn &i% :aœ% &i% 9 ,

0h9% :ai 7aœ !êšu i.k<'Yna:in < ,h9œn &u›! &u!êšn &hưQng &h9n &iêš& 'a &aš0 <ung :ên &i%

&ưQng &ư như &aš0 ông 0u›a <9! gia 0a›%6 :aœ% &i% 9 , nhanh 7aœ %anh :ên.

III THI~T B• € Hi_ CH T‚ MƒU V„T5 µš0h.5 vung 0u %ô› ])Yš6 <a %ô›6 ,anh6 )i% 0h0 &u›!5 ‚ha! %ô›6 )i% gă% êš0h5 @ông &h9š% nưQš06 % š0 &hu›! &inh.5 ‚Y , &i% 0 š Duô0 %ô& an 0hi›.5 Hê &hôšng 09œn ghi h ă0 %aš! ghi ôœ &hi ]&'u ghi6 giaš &'Y 6 gi9š! ghi6

Duš& ghi5 Maš! )iš0h &hiš0h iên6 nguôœn iên q 7ôn.5 vung <i0h ?inh :iš ŽinhgQ <uœng 0h ông 79& Diêšn nhiê& ]Uaš0h

,haW 6qg NaU: — 6 2g ‚U: — 6 2g UaU:2 — 6 2g NaHU`3 — 1 %:nưQš0 09š& . U š &hê› &ha! <ung <i0h ?inh :iš Dăœng nưQš0 %uôši ?inh :iš ]0aš0h ,haW

6qqg NaU: — 1 %: nưQš0 09š& .5 vung <i0h a<'Yna:in 1‡1 h ă0 1‡ .

IV TI~N HÀNH THÍ NGHIỆM8 f* ? ‘0 #@0 Fô 2 %* 0"5 >‘%#

Phaš hu›! &u›! ?ôšng ê› :aœ% êš0h D9š& ông. Uaš0h ,haš &u›! ?ôšng ]hiœnh

1 W U9œ% êš0h Dăœng &a! &'aši6 ê› %ă& :ưng :ên &'ên. Tiœ% nQi &iêš , giaš , giư³a•ưQng ?ôšng 7aœ hô , ? 6 š :aœ 0hô³ : ³% năœ% Q› i›nh 0u›a &a% giaš0 êœu 0 š aš!:aœ ưQœng nôši giư³a hai %ăš& êš0h. ‘šn %anh )i% 0h 0 &u›! •uôšng 0hô³ : ³% 7aœ

9% ?9u •uôšng &u›! ?ôšng6 Nêšu %u³i )i% 0ha% ušng &u›! ?ôšng &hiœ êš0h ?Y³ 0 š ,ha›n ưšng :9š! hai 0hi &'ưQš0 0hY %ă&. Nghiêng 0ašn )i% 0h 0 &u›! 7êœ ,hiša 9œu60hiêœu <aœi )i% &hă›ng haœng 7Qši 0ô& ?ôšng 7aœ iêœu 0hi›nh %u³i )i% 9% ?9u 7aœôšng &u›! •ưQng ?ôšng ê› ,haš &u›! ?ôšng. Nêšu ,haš ušng &u›! &hiœ hai 0h9n êš0h ?Y³

<uô³i &hă›ng 'a.73




:ionh `. /h7p hu y tu y s>png êpchGhi% êš0h năœ% ngư›a &'ên )ha! %ô› 7aœ %ô› :ô &i% Dăœng 0aš0h <uœng ,anh

7aœ )Yš 0ăš& D › %ô& %a›nh <a ngư0 hiœnh &a% giaš0 ]0 š i›nh :aœ % ›% •ưQng ưš07aœ aš! :aœ ưQœng nôši hai )hQš , 7ai . Tiêš , š <uœng ,anh )Y , 7aœ % ›% ?un•ưQng ưš06 nh9š0 &haœnh &'ưQš0 :ôœng ngư0 :ên 7aœ 0ăš& D › i %ô& %a›nh :ôœngngư0 &hY hiœnh &a% giaš0 như a³ 0ăš& Q› <a &'ưQš0 š6 &h9š! &i% :ô ' ³ &' ng• ang Da &i%. ‚Yš hai 0hi &'ưQš0 ?ang hai Dên 7aœ ghi% :ai ê› 7êš& %ô› 'ônghQn 'a. vuœng ,anh )Y , n9ng %aœng Da &i% :ên 7aœ <uœng )Yš 0ăš& ưš& %aœng Da &i%. Như 79! &i% a³ ưQ0 Dô0 :ô h aœn & aœn.

puan ?aš& &'iœnh &ư h a& ông 0u›a &9% nhi³ 7aœ &9% &h9š&6 •aš0 inh 0aš0 ,ha0 &i%.

vuœng )Y , &i% )Y , 7aœ % ›% &i% 7aœ %ăš0 :ên hê &hôšng )huêš0h ai ê›&hY ' ³i h a& ông &i% ,ha›n ašnh &'ên h a& ông 0u›a 09œn ghi. Tiêš , š êš%?ôš nhi , &i% &' ng %ô& ,huš&.

Nêšu ghi ôœ &hi h a& ông 0u›a &i% êš0h &hiœ &iêšn haœnh như ?auWvuœng )Y , &i% )Y , 7aœ % ›% &i%6 )Y , &i% ưQ0 nôši 7Qši hê &hôšng Duš&

ghi Dăœng %ô& ?Qi 0hi›. Điêœu 0hi›nh Duš& ghi 7ưœa ?aš& 7aœ gi9š! ghi &'ên &'u ghi'ôœi 0h &'u ghi 0ha!. @uš& ghi ?Y³ 7Y³ :ên gi9š! ôœ &hi h a& ông 0u›a &i% ]hiœnh3 .

74




:ionh . 4 %>o ghi %>o thi h!7t %>ng cu7 tim êpch. `. <ru ghi f. -upt ghi . = " tim Lưu !šW5 T' ng uaš &'iœnh %ô› nêšu %ašu 0ha›! &hiœ <uœng Dông &h9š% 9³% <ung

<i0h ?inh :iš 7ăš& 7aœ 0hô³ %ašu 0ha›! ê› h œa : a³ng %ašu6 ?au š <uœng Dông a³7ăš& )iê& &h9š% %ašu a³ h œa : a³ng š6 :aœ% như 79! uan ?aš& &i% <ê³ hQn.

5 T' ng uša &'iœnh &hiš nghiê%6 &hưQœng •u!ên nh › <ung <i0h ?inh :iš :ên&i% ê› &i% )hông Di )hô.6 T ‘% Fô2 %* 0#{Ž a" # Fô‘" Kv‘" #@0 Fô 2 %* 0"5 >‘%#

Tiœ% <9! &h9œn )inh hô³n hQ , ]gia 0a›% 5 ôši gia 0a›% W vuœng )Yš 0ăš& D › <a6 •ưQng Q› g š0 haœ% ?aš& 0hi &'ên6 Dên ,hiša %uôšn &iœ% <9! &h9œn )inh],hiša &'aši h ă0 ,ha›i . ‚Yš 0h9n ],hiša &iœ% <9! &h9œn )inh ?ang Dên 7aœ •uôšng ,hiša <ưQši 7aœ ghi% 0h9n :ai6 ôœng &hQœi <uœng ghi% 0ôš inh 9œu êš0h. vuœng

% š0 &hu›! &inh ,haš D › &ô› 0hưš0 :iên )êš& Q› g š0 haœ% 7aœ 0hi &'ưQš0 ?Y³ ê› :ô 'a%ô& hôš0 ?9u. Nhiœn •uôšng aš! hôš0 ê› &iœ% 0Q n9ng Da›. UQ naœ! 0 š hiœnh &a%giaš0 %aœu &'ăšng hôœng u0. Năœ% 7ăš& ngang ua 0Q naœ! :aœ D š %a0h 5 &h9œn)inh6 &' ng š 0 š <9! &h9œn )inh :Qšn hQn 0a› năœ% ?aš& %a0h %ašu š :aœ <9!&h9œn )inh hô³n hQ ,. vuœng % š0 &hu›! &inh &aš0h <9! &h9œn )inh 'a )h ›i %a0h%ašu 7aœ :uôœn ?Qi 0hi› •uôšng ,hiša <ưQši ê› 0 š &hê› n9ng <9! &h9œn )inh :ên 7aœ

ă& 7aœ iên 0ư0 )iš0h &hiš0h ]hiœnh 4 .

75




:ionh . 9Gy thGon )inh gi7! c7m Z %>pi gi7! c7m`. 9Gy thGon )inh gi7! c7mZ%>pigi7! c7mf. iên cLc . uv7 thu y tinhĐêš% nhi , &i% &' ng 1 ,huš&. vuœng %aš! )iš0h &hiš0h iên )iš0h &hiš0h :iên

&u0 <9! &h9œn )inh &' ng )h a›ng 1 5 2 gi9! ])iš0h &hiš0h &hY hê &hôšng 'ung0u›a %aš! . ThY < ³i nhi , &i% &' ng )hi )iš0h &hiš0h 7aœ ?au )hi ngưœng )iš0h&hiš0h. S ?ašnh nhi , &i% &'ưQš06 &' ng )hi 7aœ ?au )hi )iš0h &hiš0h.

U š &hê› ghi ôœ &hi h a& ông 0u›a &i% êš0h )hi )iš0h &hiš0h <9! &h9œn )inhgia 0a›% 5 ôši gia 0a›%. Uaš0h :aœ% như ?auW

U9œ% hai 9œu ?Qi 0hi› ê› n9ng <9! &h9œn )inh :ên 7aœ ă& 7aœ iên 0ư0 0u›a%aš! )iš0h &hiš0h iên. vuœng )Y , &i% )Y , 7aœ % ›% &i%6 )Y , &i% ưQ0 nôši 7Qšihê &hôšng Duš& ghi Dăœng %ô& ?Qi 0hi›. Điêœu 0hi›nh Duš& ghi 7ưœa ?aš& 7aœ gi9š! ghi&'ên &'u ghi 'ôœi 0h &'u ghi 0ha! ê› ghi ôœ &hi h a& ông Diœnh &hưQœng 0u›a&i%6 &iêš , š <uœng %aš! )iš0h &hiš0h iên )iš0h &hiš0h :iên &u0 <9! &h9œn )inh])iš0h &hiš0h &hY hê &hôšng 'ung 0u›a %aš! &' ng )h a›ng &hQœi gian 1 5 2gi9! ê› ghi ôœ &hi &aš0 ông 0u›a <9! &h9œn )inh gia 0a›% 5 ôši gia 0a›% :ênh a& ông &i%.

T ‘% Fô2 %* Sw (" (> #@0 Fô 2 %* 0"5 >‘%# Đêš% nhi , &i% &' ng %ô& ,huš&6 ?au š nh › 7aœi gi & <ung <i0h

a<'Yna:in :ên &i% êš0h 7aœ êš% nhi , &i% &' ng %ô& ,huš&6 uan ?aš& &hê%

76




0ưQœng ô 0 &i%. S ?ašnh nhi , &i% &'ưQš0 7aœ ?au )hi nh › <ung <i0ha<'Yna:in :ên &i%.

V PH…N TÍCH r~T fU† THÍ NGHIỆM VÀ VI~T BÁO CÁO

5 Ghi :ai ?ôš nhi , &i% êš0h &' ng %ô& ,huš&.5 Ghi :ai uan ?aš& h a& ông 0u›a &i%W %ô &a› &'iœnh &ư 0 7aœ gia³n

0u›a &9% nhi³ 7aœ &9% &h9š& &' ng %ô& 0hu )iœ &i%. Tai ?a &' ng %ô³i 0hu )iœ &i%&'iœnh &ư 0 0u›a &9% nhi³ 7aœ &9% &h9š& :ai <iê³n 'a như 79! T'iœnh &ư 0 gia³n0u›a &9% nhi³ 7aœ &9% &h9š& 0 š 7ai &' œ như &hêš naœ &' ng 79n 0hu!ê›n %ašu ua0aš0 Duôœng &i%

5 Nêšu ghi ưQ0 ôœ &hi h a& ông 0u›a &i%6 ha³! <ašn ôœ &hi 7aœ Daš0aš 7aœ ,h9n &iš0h ôœ &hi Dăœng 0aš0h iêœn 0aš0 ,ha 0 &9% nhi³6 0 &9% &h9š& 7aœ ,ha gia³n 0hung 0u›a %ô& 0hu )iœ &i% 7aœ ôœ &hi.

5 Gia›i &hiš0h &ai ?a &i% 0 gia³n nhi , nhaœng &hY 0hu )iœ Ti% 0gia³n nhi , nhaœng như 79! 0 š &aš0 <ung giœ

5 Ghi )êš& ua› êš% nhi , &i% &'ưQš06 &' ng )hi 7aœ ?au )hi )iš0h &hiš0h<9! &h9œn )inh gia 0a›%5 ôši gia 0a›% 7aœ gia›i &hiš0h &ai ?a nhi , &i% :ai &ha!

ô›i 5 Nêšu ghi ưQ0 ôœ &hi h a& ông 0u›a &i% êš0h )hi )iš0h &hiš0h <9!

&h9œn )inh gia 0a›%5 ôši gia 0a›%6 ha³! <ašn ôœ &hi 7aœ Daš 0aš 7aœ ,h9n &iš0hôœ &hi Dăœng 0aš0h ašnh <9šu 7i &'iš &aš0 ông 0u›a &h9œn )inh ôši gia 0a›% 7aœ

0u›a gia 0a›% :ên ôœ &hi.5 vưa 7aœ 09šu &a 0u›a <9! &h9œn )inh gia 0a›% 7aœ ôši gia 0a›% gia›i

&hiš0h &ai ?a )hi )iš0h &hiš0h <9! &h9œn )inh gia 0a›%5 ôši gia 0a›% Q› êš0hnhưng &hQœi iê›% &aš0 ông 0u›a 0hušng :ên &i% :ai )haš0 nhau

5 Ghi :ai )êš& ua› êš% nhi , &i% &'ưQš0 7aœ ?au )hi nh › 7aœi gi & <ung <i0ha<'Yna:in :ên &i% êš0h. S ?ašnh nhi , &i% &'ưQš0 7aœ ?au )hi nh › <ung <i0ha<'Yna:in :ên &i%. Uh Diêš& &aš0 ông 0u›a a<'Yna:in :ên h a& ông 0u›a &i%êš0h

r>‘0 (*{ 5 ‚êš& :u9n 7êœ h a& ông 0u›a &9% nhi³ 7aœ &9% &h9š& &' ng 0hu )iœ &i%.

5 ‚êš& :u9n 7êœ &aš0 ông 0u›a &h9œn )inh gia 0a›% 7aœ ôši gia 0a›% ôši7Qši h a& ông 0u›a &i%.77




5 ‚êš& :u9n 7êœ &aš0 ông 0u›a a<'Yna:in :ên h a& ông 0u›a &i%.

VI C…U H‡I ĐÁNH GIÁ VÀ M} RỘNG V N Đq1. T' ng &'ưQœng hQ , Dênh :iš6 &i% 0 gia³n )hông êœu6 0 š :uš0 D › %ô& 7aœi

nhi , 9 ,6 iêœu naœ! 0 š a›nh hưQ›ng êšn hu!êš& aš , )hông Tai ?a 2. Tai ?a &i% 0 gia³n &ưœng Q& ngăš& ua³ng nhưng %ašu 0ha›! &' ng

%a0h %ašu 79³n &haœnh < œng :iên &u0 3. Tai ?a 0aš0 : aœi &huš 0 š nhi , &i% )haš0 nhau4. T'iœnh Daœ! 0Q 0hêš &h9œn )inh 7aœ &hê› <i0h &' ng iêœu h œa h a& ông

&i%.. ‚hi Di ?&'Y??6 haœ% :ưQng a<'Yna:in &' ng %ašu &ha! ô›i như &hêš naœ

Tai ?a Haœ% :ưQng a<'Yna:in &ha! ô›i a›nh hưQ›ng như &hêš naœ :ên h a&ông 0u›a &i%

78






)Yš 0ăš& D › haœ% &'ên 9œu ]7êš& 0ăš& ?au hai %ăš& 6 &iêš , š <uœng )i% 0h 0 &u›!0h 0 &hă›ng 7aœ ôšng &u›! •ưQng ê› ,haš &u›! ?ôšng.

vuœng )Yš 0ăš& <a 7 œng uanh Dung êš0h 7aœ :ô& D › <a ,h9œn <ưQši &h9n.

Ta! &'aši 09œ% &h9n êš0h ?a 0h 9œu êš0h 0huš0 •uôšng <ưQši 7aœ ,h9œn %ông nhô:ên 0a . vuœng )Yš D9š% ưš& % ›% 0uôši •ưQng 0uœng 7aœ 0ăš& ưš& 0aš0 0Q Dên ,hiša &'aši 7aœ ,ha›i •ưQng 0uœng6 :aœ% như 79! &hiœ •ưQng 0uœng ?Y³ nhô :ên 0a .vuœng )Yš 0ăš& D › •ưQng 0uœng ê› :ô 0aš0 D š <9! &h9œn )inh %aœu &'ăšng i &ưœ&u›! ?ôšng •uôšng hai 0h9n ?au.

:ionh w. X7pch l7om chêp "hGm thGon )inhZc4

Uăš& &aš0h %aœng :iên 0Q ,hiša ?au uœi êš0h 0u›a %ô& Dên 0h9n6 <uœng % š0&hu›! &inh :aš0h •uôšng &iœ% <9! &h9œn )inh &a ]<9! &h9œn )inh ?0ia&i0 . Taš0h<9! &h9œn )inh &a &ưœ 0ô& ?ôšng 0h êšn ?aš& )hQš , 9œu gôši. ‚hi &aš0h <9! &h9œn)inh &a6 09œn 0huš !š &aš0h <9œn <9! naœ! 'a )h ›i 0aš0 %ô 0Q Da uanh ôœng&hQœi 0ăš& ưš& 0aš0 nhašnh <9! nh › &ưœ <9! &h9œn )inh &a i 7aœ 0aš0 0Q uœi. Uăš&ưš& <9! &h9œn )inh &a nga! ?aš& 0ô& ?ôšng ê› <9! <aœi ưQ0 hQn 20%. vuœng

)Yš 0ăš& <ưš& g9n a?in 0u›a ,h9œn 0uôši 0Q Dăš , 0h9n ]0Q ga?&' 0nY%ian 7aœ )Yš

ngưQ0 0Q Dăš , 0h9n 7êœ ,hiša )hQš , gôši. Uăš& ưš& •ưQng Q› ,hiša &'ên 7aœ ,hiša80








VI C…U H‡I ĐÁNH GIÁ VÀ M} RỘNG V N Đq1. T'ưQœng hQ , <uœng %aš! )iš0h &hiš0h iên )iš0h &hiš0h :ên 0Q 0u›a 0hêš

,h9›% 1 &' ng &hiš nghiê% iên &hêš h a& ông6 iêœu giœ •a›! 'a Q› 0a› hai 0hêš

,h9›% Tai ?a2. T' ng &hiš nghiê% iên &hêš nghi› &ai ?a ,ha›i &h9š% DQš& nưQš0 <išnh &'ên

0Q 7aœ ,ha›i <uœng )Yš ?ăš0 a³ ưQ0 :au )hô ê› 0ăš& ôi 0Q 0u›a 0hêš ,h9›% &h9œn)inh 5 0Q &hưš nh9š&

3. Tai ?a ,ha›i <uœng % š0 &hu›! &inh ê› &iœ% <9! &h9œn )inh %aœ )hông<uœng 0aš0 <ung 0u Dăœng )haš0 ] uY )i% : ai6 uY &'Y...

4. ‚hi :aœ% 0hêš ,h9›% &h9œn )inh50Q6 )hông %a! <9! &h9œn )inh Di &ô›n&hưQng6 iêœu naœ! 0 š a›nh hưQ›ng êšn )êš& ua› &hiš nghiê% )hông Tai ?a

. U š nhiêœu 0aš0h :aœ% %ô& 0hêš ,h9›% &h9œn )inh 5 0Q6 ha³! ưa 'a 0a›i&iêšn :aœ% %ô& 0hêš ,h9›%.

q. T'iœnh Daœ! 0Q 0hêš hiœnh &haœnh iên &hêš h a& ông. . Nêu ?ư )haš0 Diê& &' ng <9³n &'u!êœn •ung &h9œn )inh &'ên ?Qi &h9œn

)inh 0 š %iê:in 7aœ )hông 0 š %iê:in.

83




B'" C#"X0 Sc0 ?^% 0W 0“ (1 K' b1% F| # 0 # %=5 Z* 2 % %(@S@

I MỤC TIoU1. puan ?+& ư;0 hXn h;, ?r0 & ' & 'a &s :+W

NhR% 0h: ' ,hin 0R %>u •anh :ụ06 nhR% 0a' &Yn i& 0R %>u 7>ng.T' ng hXn h;, ?r0 & 6 %>u :ụ0 0â 0h: ' ,hin :ấn +& %>u 7>ng 0â0a' &Yn i&6 7ì 0h: ' ,hin 0hi % &” :- 0a 7* h>% :ư;ng. v R hXn h;, ?r0& n>! 0R %>u •anh :ụ0.

2. U^ng 0 )i n &hC0 K h=0 7* ?r0 & uang h;, Z 0+0 D>i :F &hu! &3. Ž‹n ) năng &ha &+0 78i 0+0 <ụng 0ụ 7> h + 0hấ& &' ng ,heng &h

nghi-%6 b0 Di-& :> ) năng &+0h 0hi & hXn h;, <ung <#0h %>u 7> ) năn&i n h>nh 0+0 ,h n Cng hRa h=06 0ũng như ) năng uan ?+&6 nh\n •„& )

u &hF nghi-% &' ng ng nghi-%.

II C9 !} rHO_ HỌC1. v 0R nh9n Mg &' ng 7eng ,!' n %ang &Fnh &an &' ng nư80 7> ) &

h;, 78i ,' &Yin %>ng6 &' ng )hi R uôi <>i 0a0D n 0â g 0 'ư;u ,h!& : : i%ang &Fnh )# nư80 7> hư8ng &8i 0ấu &' 0 :i,i& 0â %>ng &i:a0 i&6 nên ,h

& 0: ' ,hin 0h^ ! u h > &an &' ng <ung %ôi hfu 0Q. Tu! nhiên ( &+0h & &0: ' ,hin 'a )hJi :+6 ngư/i &a )hông <cng ê&Y ,Y&' : ha! DYn Yn6 %> <cng0 n ha! a•Y& n ,ha 78i %A& F& nư80 ( &+0h ư;0 h & ,h9n & 0: ' ,hin :+. U+0 ?r0 & 0â nhR% 0a' &Yn i& 0ũng ư;0 &+0h 0hi & &hY ,hưQngn>!.

2. U: ' ,hin &+0h '/i )hJi ,hC0 h- ?r0 & 7[n 0R )h năng h & Anguang h +6 &C0 :> 7[n 0R )h năng D# )F0h &hF0h DZi +nh ?+ng 7> )hi R

&h( :>% ư;0 7ai &'e 0hu!(n H— 7> Y &'ung gian. Hi-n &ư;ng n>! g=i :> &Fnh0hấ& 0 % uang 0â 0: ' ,hin. T' ng D>i &h 0 h>nh n>!6 <#0h ?r0 & ' & :+ ư;0 <cng :>% 0hấ& &'u!*n i-n & &'ung gian &' ng ,h n Cng •i h +)h . vư8i &+0 <ụng 0â +nh ?+ng 0+0 ,h9n & 0: ' ,hin ?~ 0hu!(n ,' & n7> i-n & &s 0hấ& )h % nh ]a•i& a?0 'Di0 n 0hấ& •i h + % nh %Y&h!: :>% J %Y&h!: %ấ& %>u ] J %Y&h!: Z &' ng &h+i •i h + 0R

J6 )hi Z &' ng &h+i D# )h &hì %ấ& %>u . Ph n Cng •i hRa )h K • !

84






nghi-% . Ti , &ụ0 &hê% 7> %Xi ng nghi-% 1 %: <ung <#0h J %Y&h!:Lr0 % nh hXn h;, 7> b& %A& ng nghi-% 'a +nh ?+ng6 %A& ng nghi-%&' ng & i ] h b0 D=0 ng nghi-% D$ng giấ! Yn . Uen ng nghi-% &hC 36

] ng i 0hCng &a 0h 2 %: 0 n &ha! 0h <#0h ?r0 & 6 ?au R 0ũng 0h aa?0 'Di0 7> J %Y&h!: như 2 ng nghi-% 1 7> 26 b& ng nghi-% 3 ng >i?+ng6 ng nghi-% 4 &' ng & i. Sau %A& &h/i gian )h ng 3 ,h &6 uan ?? &ha! Bi %>u Z 4 ng nghi-%6 ghi : i ) & u &hY &hC & ?auW

§ng nghi-% Th>nh ,hIn hXn h;, Đi*u )i-n1 2%: 0: ' ,hin — a•i& a?0 'Di0 —

1 %: J %Y&h!:?+ng

2 2%: 0: ' ,hin — a•i& a?0 'Di0 —1 %: J %Y&h!:

& i

3 2 %: 0 n — a•i& a?0 'Di0 — 1%: J %Y&h!:

?+ng

4 2 %: 0 n — a•i& a?0 'Di0 — 1%: J %Y&h!:

& i

V PH…N TÍCH r~T fU† THÍ NGHIỆM VÀ VI~T BÁO CÁOGV gi , HS ,h9n &F0h ) & u &hF nghi-% &hY 0+0 hư8ng ?au W5 ‚hi 0hi & ' & ?r0 & &s :+ 09! D$ng <ung %ôi hfu 0Q6 &a 0hO &hu ư

2 nhR% ?r0 & W U: ' ,hin 0R %>u :ụ0 7> Ua' &Yn i& 0R %>u 7>ng. Như&a 0hO nhìn &hấ! <#0h 0hi & 0R %>u :ụ06 7ì U: ' ,hin 0R h>% :ư;ng :8n hQUa' &Yn i& h>ng 0hụ0 :In6 nên %>u 0â nR :ấn +& %>u 0â Ua' &Yn i&.

Sau )hi uan ?+& %>u ?r0 Z 0+0 ng nghi-%6 ?~ &hấ!W5 @r& Iu &hF nghi-% 0 4 ng nghi-% *u 0R %>u J 0â MY&h!: Z

&' ng &h+i •i hRa. Nhưng ?au &hF nghi-%6 )h ng 3 ,h &6 &hấ! nnghi-% 1 %>u J 0hu!(n ?ang %>u :ụ06 0en 0+0 ng nghi-% 26364 7[n gif%>u J.

5 HS ,h i gi i &hF0h ư;0 ? 0hu!(n %>u 0â ng nghi-% 1 :> <U: ' ,hin )hi ư;0 0hi u ?+ng K D# )F0h &hF0h6 i-n & D\& 'a )h MY&h

J. MY&h!: J D# )h K %ấ& %>u J 7> %>u :ụ0 0â U: ' ,hin •uấ& hi-n

LX &' ng i-n & 0â U: ' ,hin ư;0 :ấ, I! DZi i-n & 0â a•i& k?0 'Di0.GŒ" m 0e %#x% 0# % #")86




¬ NAi <ungWH=0 ?inh 0In nr% 7fng ,hưQng ,h+, 0hi & ' & ?r0 & &'ên 0Q ?Z hi(u

Di & 7* )h năng h > &an &' ng <ung %ôi hfu 0Q )h+0 nhau 0â 0+0 ?r0 &

)h+0 nhau.¬ PhưQng ,h+, 7> hình &hC0 &B 0hC0 < ! h=0WSau )hi gi ng • ng ,hIn : &hu! &6 &u &hY &'ang &hi & D# 0â &'ư

%> 0hia h=0 ?inh &h>nh 0+0 nhR% nhJ ( &i n h>nh &hF nghi-%. Gi+ 7iên&hY <‰i 0+0 nhR%. H=0 ?inh :>% &hF nghi-% 7> ghi 0h„, ) & u 7> &h 0 &\, 'iêng.

VI C…U H‡I ĐÁNH GIÁ VÀ M} RỘNG V N Đq1. Vì ?a ,h i &+0h 0hi & hXn h;, ?r0 & D$ng <ung %ôi hfu 0Q2. v a 7> 0Q ?Z )h a h=0 n> ( 0hCng %inh &Fnh 0 % uang 0â

U: ' ,hin Mụ0 F0h 7> ngh a 0â &hF nghi-% 3. V* h- ?r0 & uang h;, 0â &h 0 7\& W

a. Gi i &hF0h & i ?a :+ 09! %>u •anh :ụ0 D. T' ng 0+0 0hấ& ?au 9!6 0hấ& n> %>u ?r0 )hông :iên uan &' 0

&i , n 0hC0 năng 0â nR W 0: ' ,hin6 h ng 0Iu6 0!& 0' %6 ,h!& 0' %0. Ž & ?r0 & 'a )hJi :+ D$ng %A& <ung %ôi hfu 0Q. Sau R ưa <#0h

?r0 & :ên giấ! ?r0 )F 7> 0A& ?r0 )F . U+0 ?r0 & &h>nh ,hIn ?~ ư;0 &+0'a &h>nh 4 7 0h. Uh Di & &ên 0+0 ?r0 & &h>nh ,hIn 7> gi i &hF0h

4. MA& h=0 ?inh K &h 0 hi-n %A& &hF nghi-% như ?au WUhudn D# 3 Dình &hu” &inh 0R n & )Fn k6 @6 U . @ình @ 7> U &'Y

0>nh 09! 0R <i-n &F0h :+ :> 0%2. @ình @ 0hi u ?+ng6 0en Dình U 0hY & i&' ng 2 ,h &. Sau R :ấ! 0>nh :+ 'a ' i 0h 7> 0+0 Dình k6 @6 U6 %Xi Dìn%A& :ư;ng @a]`H2 như nhau6 :r0 *u6 ?a 0h U`2 &' ng Dình ư;0 hấ,&hụ h &. Ti , &hY 6 &'ung h > @a]`H2 0en &hsa D$ng HU:. U+0 ? :i-u &huư;0 :> W 216 1q6 1 6 %: HU: 0h %Xi Dình.

k. HK! 0h=n ,hưQng +n ng )hi ?r, • , 0+0 Dình &ưQng Cng 78i 0+0? :i-u &hu ư;0W

a. k @ U

D. @ k U0. U k @87




<. @ U k Y. k U @ @. ‚hi Di & 1%: HU: &ưQng Cng 78i 6q %g U`26 %A& h=0 ?inh K &Fnh

0ư/ng A uang h;, ]%g U`2 hấ, &hụ‡<%2

:+. gi/ 7> 0ư/ng A hô hấ,]%g U`2 &h i 'a‡<%2 :+. gi/ . HK! 0h=n ) & u ng &' ng 0+0 ) & u ?auW

1. puang h;, Wa. 12 D. 10. 1<. 2

Y. 32. Hô hấ, Wa. 162 D. 160. 26<. 16Y. 36

U. Uăn 0C 7> ) & u &hu ư;06 hK! 0h Di & h=0 ?inh K ? <ụng 0gì ( :>% &hF nghi-% &'ênW

a. 09! U3 D. 09! U40. 09! &huA0 nhR% &h 0 7\& UkM<. 09! U4 ưa ?+ngY. )hông •+0 #nh ư;0v. Đ( 0ư/ng A & 0a nhấ& Z 09! n>!6 ,h i n9ng 0ư/ng A +nh ?+ng

:ên Da nhiêu Wa. +nh ?+ng %b& &'/i & >n ,hIn D. 1‡3 +nh ?+ng %b& &'/i & >n ,hIn0. 1‡ +nh ?+ng %b& &'/i & >n ,hIn<. 1‡2 +nh ?+ng %b& &'/i & >n ,hInY. )hông •+0 #nh ư;0

88




†. Đ( 09! &' ng Dình 0R 0ư/ng A uang h;, D$ng 0ư/ng A hô hấ,6 ,h i &ha! Bi n ng A U`2 &h n> W

a. ,,%

D. 1 ,,%0. 3 5 ,,%<. 51 ,,%Y. ,,%

89






5 Như 7\! ,h i D &'F &hF nghi-% như &h n> ( •+0 #nh 0hFnh •+0ư;0 nhi-& A &ăng :ên &' ng u+ &'ình hô hấ,6 : i ,h i 0hCng %inh ư;0

D$ng :F &hu! &.

Gi+ 7iên 0In :ưu h=0 ?inh )hi :>% D>i n>! ,h i 0h hai i*u W¬ Nên :ấ! %A& :ư;ng h & :8n6 0R )h năng n ! %I% & &6 ( :ư;ng

nhi-& & 'a % nh6 <" •+0 #nh.¬ HA, • , gif nhi-& & & 7> nhi-& ) 0hFnh •+0.

III THI~T B• € Hi_ CH T‚ MƒU V„T5 Đ i &ư;ng W ‚h ng 1 )g h & &hR0 ha! \u6 ngô.5 vụng 0ụ W MA& Dình &hu” &inh %i-ng 'Ang 0R &h( &F0h )h ng 25

0R n &6 %A& nhi-& ) 6 %A& hA, • , & 0+0h nhi-& & & ( ng Dình.IV TI~N HÀNH THÍ NGHIỆM Uh h & 7> Dình &hu” &inh6 B nư80 ng\, h &6 ng9% h & &'

nư80 )h ng 253gi/. Sau R g n h & nư80 )hJi Dình. N & )Fn Dình 7> 0r%%A& nhi-& ) &' 0 &i , 7> )h i h &. Đb& Dình &hu” &inh 0R 0hCa h & d78i nhi-& ) 7> hA, • , 0+0h nhi-&. @ư80 0hudn D# n>! 0In ,h i :>% &'ư80152 ng>!. ThY <‰i nhi-& A : 0 Dr& Iu 0r% nhi-& ) 7> ?au 3 6 q 6 j

,h &. Ghi ) & u nhi-& A &hY &h/i gian 7> &h :u\n6 gi i &hF0h ) & nghi-%.

Lưu W¬Tsng nhR% h=0 ?inh 0R &h( 0hudn D# %A& ,hIn 0ông 7i-0 Z nh>6 (

3 gi/ Z :8, 0hO gi>nh 0h 7i-0 &hY <‰i ) & u &hF nghi-%6 &h :u\n 7i & D+ 0+

¬ N u 0R i*u )i-n6 ? <ụng nư80 ng9% h & :> nư80 ấ% ]nhi-& Anư80 )h ng 3 5 4 U &hì ) & u &hF nghi-% ?~ 0hr0 0hrn hQn.

V PH…N TÍCH r~T fU† THÍ NGHIỆM VÀ VI~T BÁO CÁO HS D+ 0+ ) & u &hF nghi-% W Nhi-& A h & &' ng Dình &hu” &

3 ,h &6 q ,h &6 j ,h &. Uh HS &h :u\n ( gi i &hF0h ) & u nghi-% 7> 7i & D+ 0+ .

UR &h( hư8ng <[n HS &Fnh h- ? hi-u u năng :ư;ng hô hấ, như ?au W

91




H- ? hi-u u năng :ư;ng hô hấ, :> &O ? ]ž gifa ? năng :ư;ng &F0h:uỹ &' ng kTP &hu ư;0 )hi hô hấ, 7> ? năng :ư;ng 0hCa &' ng ngu!ên:i-u hô hấ,.

‚i(% &'a 7Z &h 0 h>nh 0â h=0 ?inh ( +nh gi+ )h năng uan ?+&6&Fnh & +n6 nh\n •„& 7> ?u! :u\n.

G;i nh\n •„&Sau )hi 0R ) & u &hF nghi-%6 gi+ 7iên 0h 0+0 nhR% ? ?+nh6 nh\n

•„& ) & u 6 0cng 78i ? :i-u &Fnh & +n6 h=0 ?inh ' & 'a ) & :u\n 0â D>i &h>nh.

‚ & :u\n W Sau )hi uan ?+& 7> &hY <‰i nhi-& ) 6 h=0 ?inh ?~ i n

:u\n W T' ng u+ &'ình hô hấ, 0â h &6 0R ? & nhi-&.V"X0 0#* #@A%#GV hư8ng <[n h=0 ?inh 7i & D+ 0+ ) & u &hF nghi-% < a 7> )

u 0ụ &h( < uan ?+& 7> < a 7> &Fnh & +n :F &hu! &.GŒ" m 0e %#x% 0# % #")UR hai nAi <ung &'=ng &9% 0In & ư;0 0â D>i &h 0 h>nh n>! W- @ &'F &h>nh 0ông &hF nghi-% ( 0hCng %inh D$ng &h 0 nghi-%

'$ngW Hô hấ, :> %A& u+ &'ình & nhi-&- UhCng %inh D$ng :F &hu! &6 &'ên 0Q ?Z Di & 0+0h &Fnh H- ? h

u năng :ư;ng hô hấ, ]HSHpNLHH .

VI C…U H‡I ĐÁNH GIÁ VÀ M} RỘNG V N ĐqUh %A& ? h & \u :ấ! &s )h gi ng Wa. Uh=n 0+0 i*u )i-n n ! %I% &hY &hC & ưu &iên D. Uh=n 0hấ& ĐHST )F0h &hF0h 7> )ì% hK% n ! %I% 0. HK! ? <ụng 0+0 %I% h & \u ( &i n h>nh 0+0 &hF nghi-% 7* ưu

&h Onh ?inh &'ưZng 7> hư8ng uang.<. Tì% %A& ,hưQng ,h+, •+0 #nh %A& h & \u ?r, nd! %I% 7>

0hưa nd! %I%6 hai ,hưQng ,h+, •+0 #nh nhi*u h & \u ?r, nd! %I% 7>0hưa nd! %I%

Y. Mô & &hF nghi-% ( •+0 #nh nhanh )h năng n ! %I% 0â h &

92






5 ‚i(u nh9n ])a'! &!,Y 0hia DA nhi"% ?r0 ngư/i :>% q nhR%6?r, • , &hY 0hi*u NST nhJ <In &s 15 5o5 52 5l522521.

¬ NhR% kW U+0 NST &huA0 0b, 16 26 3.¬ NhR% @W U+0 NST &huA0 0+0 0b, 46 .¬NhR% UW U+0 NST &huA0 0+0 0b, q6 6 o6 6 j6 1 6 116 12.¬ NhR% vW U+0 NST &huA0 0+0 0b, 1q6 1 6 1 .¬ NhR% †W U+0 NST &huA0 0+0 0b, 1j6 2 .¬ NhR% GW U+0 NST &huA0 0+0 0b, 216 22 7> NST l.5 ‚i(u nh9n ])a'! &!,Y 6 &C0 b0 i(% ,h9n : i 0+0 0b, NST

&' ng DA NSTW¬ ‚F0h &hư80 &ưQng i 0â 0+0 0b, NST &ưQng ngW ĐA <>

&ưQng i 0â NST &hC i ¨ ž ]:i‡Σ:i 6 &' ng R i :> &ên NST n> R &' ng DA6:i :> A <>i NST i ư;06Σ:i :> &Bng A <>i 0â & >n DA 0+0 NST &' ng DA.

¬ UhO ? &9% Ang 0â 0+0 0b, NST &ưQng ngW UhO ? &Ang NST &hC i ¨ ž ],i‡:i 6 &' ng R ,i :> )F0h &hư80 7ai ngrn 0â NST i6 :i

:> )F0h &hư80 & >n DA NST i.¬ @ ng ?r, • , &'\& & 0+0 0b, NST &' ng DA &hY &hC & &s

? 1 n NST l.94




6 f* ?10 N!T/ b1% F| # 2"J" 0 # ˆ 2+E"5 Ngư/i &huA0 nhR% <# nhi"% ?r0 gi8i &Fnh na% ]<# gia & .5 NST o :> NST &9% :-0h6 0R 7# &'F ,h9n : i n$% ?au NST ?

]nhR% U .

NhR% U g % 13514 NST6 &ưQng i gi ng nhau6 nên )hông &h( •+0#nh nhanh NST o6 ,h i :>% )i(u nh9n %8i •+0 #nh NST o ư;0.

¬ T'ư/ng h;, 0R NST &9% % & nhJ :> & D> na% ]2 NST 21 — 2 NST 22 — 1 NST l .

¬ T'ư/ng h;, 0R 4 NST &9% % & nhJ :> & D> nf ]2 NST 21 — 2 NST22 .

5 NST l :> NST &9% % &6 0R 7# &'F ,h9n : i n$% &' ng nhR% NST &9% & nhJ ]216 226 l . NST l ,h9n Di-& NST 21 7> NST 22 DZi hai b0

i(%6 &hC nhấ& :> NST :8n nhấ& &' ng nhR% n>!6 &hC hai :> NST 0R ,h% & &c hQn NST 21 7> NST 22.

f* ?10 F,0 -"X ?W (+Œ 2 N!Tj ()%# -,"/ F -,"8 Đ,0 -"X ()%# -,"5 Tiêu D n A& Di n :-0h DAi ư;0 ? n •uấ& &s & D> 0â ngư/i < ng

Da nhi"% ]&'i? %! 0R &h( Z 0b, NST &hư/ng ha! 0b, NST gi8i &Fnh. ĐA& Di n :-0h DAi Z ngư/i 0R &h( g9! nên 0+0 hAi 0hCngW ‚:inY–Y:&Y'6 Tu'nYTa% nhi"%5o6 ¶a0 D6 7> hAi 0hCng v £n.

5 S )hông ,h9n :! 0â 0b, NST &ưQng ng &' ng gi % ,h9n & gia& ]n — 1 NST 7> gia & ]n Œ 1 NST. T' ng &hụ &inh 0+0 : i gia &) & h;, ng[u nhiên 78i 0+0 gia & Dình &hư/ng 0R ]n NST & nên h;, &0R ]2n — 1 NST h b0 ]2n Œ 1 NST.

6 Đ,0 -"X F -,"95




5 Tiêu D n A& Di n a DAi ư;0 ? n •uấ& &s & D> :!%,h ngư/i D&hư/ng ư;0 • : U :0hi0in. U :0hi0in 0R 0Q 0h C0 0h hình &h>nh &h7ô ?r0 nên b0 &'ưng 0â A& Di n n>! :> & nên 0+0 & D> 0R DA NST

A DAi &ăng 0hƒn ]4n€ n ... .

5 v &+0 Angin itr! nên 0+0 & D> &' ng &iêu D n )hông 0R ? ng*u 7* A DAi.

Q N# A 2 F,0 -"X %d* 0Sc% N!Tj F 0{5/ a#ô 2 0{5

5 NST :> %A& 0ấu &' 0 & >n 7Šn6 )hông & :iên ) & 78i nhau 7ì 0R 0&Y: %Y'Y Z i a ? 0+0 : >i ?inh 7\& nh9n 0hudn :> &'ình & q nu0:YTTk GGG :b, : i :iên &i , nhi*u :In. ‚hi ,h9n & kvN D# &Bn &hưQng C&gK! ôi ]< uD:Y ?&'an< D'Ya) &hì ?~ •uấ& hi-n 0+0 E Iu <Fnh 6 0+0 Iu gb, nhau ?~ • ! 'a &+i :iên ) & ( & nên 0+0 0ấu &' 0 )h+0 &hư/ng ư;0g=i :> A& Di n 0ấu &' 0 NST ha! ?ai hình NST.

5 ‚hi 2 % nh 0R &9% :iên ) & 78i nhau ?~ & nên ?ai hình 2 &9%6 )hi 2% nh )hông &9% :iên ) & 78i nhau ?~ & nên ?ai hình % nh )hông &9%6 )hi1 % nh )hông &9% :iên ) & 78i 1 % nh 0R &9% ?~ & nên ?ai hình 0hu!(n

n.5 Tiêu D n ư;0 0 #nh Z :In ,h9n D> Iu &iên nên 0R hi-n &ư;ng D

hea Qn 7# nhi"% ?r0 7> gi i &hF0h ư;0 &hY 0Q 0h ?ai hình.

96






5 Ngư/i D# D-nh v £n 0R & >n DA 0+0 & D> :ư ng DAi &' ng 0Q &h(&h( Da nhi"% 21 h b0 A& Di n 0ấu &' 0 0â 1 NST 21.

¬ T'ư/ng h;, ? :ư;ng &9% % & nhJ 0R q 0hi 0 :> v £n na%.

¬ T'ư/ng h;, ? :ư;ng NST &9% % & nhJ 0R 0hi 0 :> v £n nf.

’ L'5 0">* -= 0A5 0#E"@>i &h 0 h>nh n>! :> )hR i 78i HS6 nhưng ( '‹n )ỹ năng &h 0 h>nh

&hì ,h i !êu 0Iu HS & :>% &iêu D n & % &h/i. ‚hR )hăn 0h^ ! u :> 0R %[u09! 0â %A& : >i 0R 0+0 < ng A& Di n ? :ư;ng NST. v ng A& Di n 0R&i n h>nh 0h^ ! u :> < ng a DAi &h(. U9! a DAi &h( &hư/ng gb, &' ng &nhiên h b0 0R &h( g9! & . Nhi*u : >i %ang DA NST 2n 0R ? :ư;ng :8n)hông &hu\n &i-n 0h &h 0 h>nh. UR hai : >i &ưQng i &hu\n &i-n 0h &h>nh D>i n>! :> 0+0 09! '+! ]k: 0a?ia < 'a 7> 09! <9u ( nuôi &$%]M 'u? a:Da . T' ng & nhiên &a 0R &h( gb, nhfng 09! '+! :ư ng DAi 2n ¨2 NST h b0 0+0 < ng a DAi 3n ¨ 42 h b0 4n ¨ q NST. U+0 gi ng <9u:ư ng DAi 2n ¨ 2 ]<9u H> @r06 Gi ng puang @i(u} 6 <9u &a% DAi 3n ¨42 ]gi ng &a% DAi ? 6 ? 116 ? 12} 6 <9u &C DAi 4n ¨ q ]gi ng <9

U 1k} .GV 0h HS &hu &h\, 0+0 : i h % <9u 0In &hi & h b0 0+0 0^ '+!. UInghi 7> +nh <ấu nhfng gi ng <9u h b0 #a i(% &hu &h\, 0^ '+! ( &' ng'iêng 7> &sng 0h\u 7> &hu '" h b0 :+ n n &'ư80 DuBi &h 0 h>nh :>% &iê D n. 0R &h( ? <ụng '" 0â 09! )h ai ?= h b0 09! )h+0 0R < ng a DAi. UR&h( 0hia nhR% ( &hu &h\, &sng : i %[u 09!. GV 0R &h( 0hudn D# %[u&'ư806 gif &' ng <ung <#0h 0 #nh ' i 0ung 0ấ, 0h HS.

98




III THI~T B• € Hi_ CH T ‚ MƒU V„T8 V 0 (")*

5 Uh i n n h b0 0hR, '" 0â 09! '+! :ấ! Z 0+0 7cng )h+0 nhau h b0 0+0

09! <9u :ư ng DAi ]2n 6 &a% DAi ]3n h b0 &C DAi ]4n . UR &h( &ha! &h0+0 : >i 09! )h+0 0R 0+0 < ng a DAi. UR &h( ? <ụng '" 0â )h ai ?= h b009! )h+0 0R < ng a DAi.

5 Nư80 0ấ&5 U n j5 U n 5 Uhudn D# <ung <#0h 0•êin 1ž &' ng a•i& a•ê&i0 4 žW

— Pha a•i& a•ê&i0 4 žW :ấ! 4 %: a•i& a•ê&i0 b0 0h 7> %:nư80 0ấ&6 :r0 *u.

— U9n 1g'a% 0•êin 0h 7> 1 %: a•ê&i0 4 ž 7sa 0hudn D# ' iun 0+0h &hu” &s 2 gi/ n 3 gi/6 &' ng u+ &'ình un 0In :ưu 0C ?au

n 1 ,h & : i :r0 %A& :In.]N u %u n NST Dr& %>u \% hQn 0R &h( &ăng :ư;ng 0•êin :ên 4 ha!

g'a% .

6 T#"X0 -| K' 2 %- ‚Fnh hi(n 7i uang h=0 0R 7\& )Fnh 1 •6 4 •6 &h# )Fnh 1 •.- La%- La%Yn- ‚„ 6 <a :a%- ‚Š, nhJ- §ng nghi-% 0h#u nhi-&- Đ‹n 0 n- Tiêu D n 0 #nh 7* 0+0 < ng A& Di n NST ]@A &iêu D n K ư;0

@A GvĐT 0ung 0ấ, .- @A &'anh6 nh 7* 0+0 < ng A& Di n NST.- Đ a Uv 7* )ỹ &hu\& :>% &iêu D n & % &h/i DA NST 0h9u 0hấu ] K

ư;0 @A GvĐT 0ung 0ấ, &s &h+ng ‡2 .

IV ‚ CÁC BƯšC TI~N HÀNH99




8 f* ?10 %d* 0Sc% N!T/ -, N!T/ ?^ bX #{ (@A" %1% #<5/ a˜0#* 0 ( a"n* #{ &a S @0 w.

5 puan ?+& &iêu D n DA NST ngư/i6 &ì% ) gifa ]%Y&a,ha 0R NST '‰'>ng6 hai nhi"% ?r0 & 0en Z < ng ? ng ? ng6 F& 0h ng 0h„ nhau.

5 Đ % ? :ư;ng NST6 0h=n 0+0 ) gifa ]%Y&a,ha 0R ^ 4q Qn 7#nhi"% ?r0.

5 Mô & 0ấu &' 0 i(n hình 0â %A& ? NST 7* 0+0 0hO ? uan ?+nhi"% ?r0 & 6 7# &'F &9% Ang6 Y ?Q 0ấ,6 7ai <>i6 7ai ngrn.

5 MA& ? DA NST %8i Dư80 7> ) gifa ?~ 0R 0+0 NST &9% % & 0R &)‹%W •+0 #nh &h( )‹%6 Y &hC 0ấ,.

5 puan ?+&6 % ? :ư;ng NST &sng nhR%.5 V~ hình uan ?+& ư;0 7> 7Z &h 0 h>nh.6 f* ?10 N!T/ b1% F| # 2"J" 0 # ˆ 2+E"

5 puan ?+& &iêu D n6 &ì% ) gifa ]%Y&a,ha 0R NST '‰ '>ng6 hai nhi"?r0 & 0en Z < ng ? ng ? ng6 F& 0h ng 0h„ nhau.

5 Đ % ? :ư;ng NST6 0h=n 0+0 ) gifa ]%Y&a,ha 0R ^ 4q Qn 7#nhi"% ?r0.

5 puan ?+&6 % ^ q NST 0+0 0b, 136 146 1 6 0+0 NST &9% % & :8n.5 puan ?+&6 % 0+0 NST nhR% &9% % & nhJ6 •+0 #nh gi8i &Fnh.5 puan ?+&6 •+0 #nh NST l.

f* ?10 F,0 -"X ?W (+Œ 2 N!Tj ()%# -,"/ F -,"8 Đ,0 -"X ()%# -,"5 puan ?+& &iêu D n6 &ì% 0+0 %Y&a,ha 0R NST '‰ '>ng6 hai nhi"% ?r0

0en Z < ng ? ng ? ng6 F& 0h ng 0h„ nhau.5 Đ % ? :ư;ng NST 0â 4 Œ ) gifa ]%Y&a,ha ư;0 0h=n6 &iêu D n

0â DA &hi & D# :> &'ư/ng h;, na% h b0 nf &h( Da nhi"% ]&'i? %i 21.5 puan ?+& ? :ư;ng NST nhR% &9% % & nhJ. Ph+& hi-n :-0h DAi.

6 Đ,0 -"X F -,"5 puan ?+& &iêu D n6 &ì% 0+0 ) gifa ]%Y&a,ha 0R NST '‰6 F& 0h

0h„ nhau.

100




5 Tì% 3 ) gifa ]%Y&a,ha 0R 0 % nh\n ? :ư;ng NST )h+0 nhau. ‚gifa ]%Y&a,ha 0R NST '‰6 2 nhi"% ?r0 & '‰ '>ng &hư/ng :> & D> :ư DAi6 ) gifa ]%Y&a,ha 0R NST )hông ,h9n Di-& nhi"% ?r0 & 7> 0R ?

:ư;ng nhi*u &hư/ng :> & D> a DAi.5 puan ?+&6 % ? :ư;ng NST &' ng ) gifa ]%Y&a,ha ( •+0 #nh A

DAi 0â & D> ư;0 0h=n.

Q N# A 2 F,0 -"X %d* 0Sc% N!Tj F 0{5/ a#ô 2 0{55 puan ?+& &iêu D n6 &ì% 0+0 %Y&a,ha 0R NST '‰6 F& 0h ng 0h„ nha5 Tì% 0+0 A& Di n 0ấu &' 0 a &9% ]&hư/ng :> 2 &9% . ‚i(% &'a : i

0hFnh •+0 D$ng 0+0h % ? :ư;ng Qn 7# nhi"% ?r0 &' ng & D> .5 Tì% 0+0 A& Di n % nh )hông &9%W A& Di n % nh )hông &9%

NST n> R D# C& 'a nên &Bng ? Qn 7# nhi"% ?r0 &' ng & D> :uôn D4q — ? :ư;ng % nh ư;0 ,h+& hi-n ]&'+nh nhI% 78i NST &+0h nhau Z )?au .

Š1% F| # -, N!T 0S"?@5" 68/ # A 2 -, N!T D@™ 5/ D@™Y

5 puan ?+& &iêu D n6 &ì% 0+0 ) gifa ]%Y&a,ha 0R NST '‰ '>ng6 hnhi"% ?r0 & 0en Z < ng ? ng ? ng6 F& 0h ng 0h„ nhau.

5 puan ?+& ? :ư;ng NST nhR% &9% % & nhJ.

’ f* ?10 0">* -= 0A5 0#E"’ 8 C#*› -| 5y*

5 Lấ! 0^ 0+0 09! '+! K 0r& h & '" h b0 0+0 n &h9n 09! <9u ]h %

<9u K ngr& DJ :+6 Y% &' ng &' ng 0h\u 0+& h b0 ấ& d%. Uh/ 0h%=0 '" h b0 <9u 0R 0h i n n 7> '" <>i 253 0%. Ur& :ấ! 0hR, '" h b0 0h in n6 ' a ? 0h ' i 0h 7> <ung <#0h 0 #nh ,ha &hY &O :- 3 ,hIn 0 nj W 1 ,hIn a•i& a•ê&i0. Sau )hi 0 #nh 12 gi/6 Y% %[u ' a D$ng 0 n

.5 Đun 0+0h &hu” %[u &' ng <ung <#0h 0•êin a•ê&i0 1ž )h ng 1

,h & n )hi %*% %[u.

’ 6 L'5 0">* -=101






UR &h( 0h=n &iêu D n DA NST Z ) gifa 0â ngư/i na% Dình&hư/ng 7> &iêu D n DA NST Z ) gifa 0â ngư/i nf Dình &hư/ng ' i !êu0Iu h=0 ?inh •+0 #nh &ên 0h %Xi &iêu D n. Uũng 0R &h( <cng &'anh

nh &ha! 0h &iêu D n. f* ?10 F,0 -"X ?W (+Œ 2 N!Tj ()%# -,"/ F -,"

UR &h( ? <ụng D ng ?au 9! ( 7i & D+ 0+ &hu h 0hW

S&& Đ i &ư;ng uan ?+& S NST Gi i &hF0h

1 ‚h ai %ôn6 )h ai?=6 '+! 2n

2 @ình &hư/ng

2 ‚h ai %ôn6 )h ai?= 3n

3 @-nh nh9n Đa

4} } } }

Uũng 0R &h( 0h h=0 ?inh ,h9n Di-& 0+0 &iêu D n K uan ?+& •Y0+i n> :> &iêu D n 2n NST€ 0+i n> :> &iêu D n ]2n — 1 NST ha! ]2n 5 NST€ 0+i n> :> &iêu D n 3n NST€ 0+i n> :> &iêu D n 4n NST.

]G;i W Hư8ng <[n h=0 ?inh 0hO 0In % ? :ư;ng NST 0R )F0h&hư80 :8n nhấ& :> 0R &h( ?u! 'a A DAi &h( :> 3n ha! 4n %> )hông 0In %h & ? :ư;ng NST &' ng &iêu D n€ &ưQng & như 7\! % ? :ư;ng NST )F0h &hư80 D„ nhấ& :> 0R &h( ?u! 'a &'i? %i 21 Z ngư/i :> na% ha! nf .

Q N# A 2 F,0 -"X %d* 0Sc% N!Tj F 0{5/ a#ô 2 0{5 NAi <ung n>! 'ấ& )hR6 nên +nh gi+ ) & u D$ng ,h9n &F0h

&'anh 7~ h b0 nh 0hụ, &iêu D n hi(n 7i. VF <ụW 0h=n hình nh NSTang &+0h nhau Z ) ?au 7> hình nh 0R A& Di n 0ấu &' 0 NST & 0

% nh )hông &9% ' i !êu 0Iu h=0 ?inh ,h9n Di-&. H b0 0R &h( 0h h=0?inh uan ?+& &iêu D n ]ha! nh 0hụ, 0R A& Di n 0ấu &' 0 NST &% nh )hông &9% ' i !êu 0Iu h=0 ?inh •+0 #nh ? :ư;ng % nh )hông&9%.

Š1% F| # -, N!T 0S"?@5" 68/ # A 2 -, N!T D@™ 5/D@™ Y

103




UR &h( 0h=n &iêu D n DA NST Z ) gifa 0â ngư/i ]na% 7>nf &a% nhi"% ]&'i? %i 21 ' i !êu 0Iu h=0 ?inh •+0 #nh &ên 0h %Xi&iêu D n. Nên 0h ? ?+nh 78i < ng Dình &hư/ng ( )hr0 ?9u )i n &hC0.

’ f* ?10 0">* -= 0A5 0#E"Đ+nh gi+ < a 7> ) & u &hu &h\, %[u6 :>% &iêu D n6 uan ?+

+nh gi+ &iêu D n 7> 7~ DA NST &' ng 7Z &h 0 h>nh.UR &h( 0h h=0 ?inh ? <ụng &'r0 7i 7\& )Fnh 7> &'r0 7i &h# )Fnh

•+0 #nh )F0h &hư80 &h 0 0â nhi"% ?r0 &h( &hY hư8ng <[n như ?auW

VI C…U H‡I ĐÁNH GIÁ VÀ M} RỘNG V N Đq 1. Gi i &hF0h 0Q 0h ,h+& ?inh DA nhi"% ?r0 &h( o` ]Tu'nY' 6 ooo]Ta% nhi"% o 6 ool ]‚:inY–Y:&Y' 6 7> hAi 0hCng Đa ]v £n .

2. Gi i &hF0h 0Q 0h ,h+& ?inh DA nhi"% ?r0 &h( 3n6 4n. MA& nh> nghi0Cu &i n h>nh &hụ ,hấn gifa h & ,hấn 0â 1 : >i &h 0 7\& k ]2n¨14 78i

104

Lr, &'r07i &h# )Fnh

T'r0 7i &h# )Fnh ] %% ư;0 0hia &h>nh ,hIn D$ng nhau

V# &'F &'r0 7i&h# )Fnh

V# &'F &'r0 7i7\& )Fnh

Đb& &'r0 7i 7\& )Fnh :ên 0hFnhgifa D>n )Fnh. puan ?+& 7 0h 0hia&'ên &'r0 7i 7\& )Fnh D$ng 7\& )Fnh4 h b0 1 . ‚hi 0+0 7 0h &hấ! 'ấ&'‰6 <cng &a! • a! &'r0 7i &h# )Fnh

( 0+0 7 0h 0hia ? ng ? ng <=0&hY 7 0h 0hia &'ên &'r0 7i 7\&)Fnh. Tì% 7 0h &'cng nhau 7> ghi: i ? 7 0h &'ên %Xi &'r0 7i

T'r0 7i 7\& )Fnh ]1%%F ư;0 0hia *u &h>nh 1

,hIn D$ng nhau

PhRng i ,hIn gifa1 7 0h &ưQng Cng 78i

1%% ¨ 1 %i0' %Y&

U+0h &FnhW1 7 0h 0â &'r0 7i &h# )Fnh D$ng

V 0h &hC 21 0â &'r0 7i &h# )Fnh&'cng 78i 7 0h &hC 0â &'r0 7i 7\& MXi 7 0h &'r0 7i 7\& )Fnh &ưQng Cng 78i 1µ

o+0 #nh )F0h &hư80 7i T'r0 7i &h# )Fnh

Đư/ng )Fnh 0â 7i )hudn

¨ 264×162 ¨ 26 ≈ 26jµS 7 0h ư;0 &'ên&'r0 7i &h# )Fnh :> ( × 100

Lấ! &'r0 7i 7\& )Fnh 'a )hJi )Fnh7> &ha! 7> 7# &'F R :> &iêu D n 0In•+0 #nh )F0h &hư80 hi(n 7i. Đi*u0hOnh )Fnh ( •Y% '‰ %[u6 =0 ?7 0h &ưQng Cng 78i A :8n %[u 0In

puan ?+& &hấ!&'ên )Fnh hi(n 7i

A

B

A




n Kn 0â 1 : >i &h 0 7\& @ ]2n¨1 nhưng )hông &hu ư;0 0 n :ai hfu &hụ Nhưng &' ng 1 &hF nghi-% &i n h>nh gh„, 1 0>nh gh„, 0â : >i k :ên g 00â : >i @ &hì nh> nghiên 0Cu Dấ& ng/ ,h+& hi-n &hấ! & i 7cng &i , gi+, gi

0>nh gh„, 7> g 0 gh„, ,h+& ?inh 'a 1 0h i %8i 0R )F0h &hư80 :8n Dấ&&hư/ng. Uh i n>! ?au R ư;0 0h 'a '" 7> Y% &' ng &hì ,h+& &'i(n &h>nh 09! hfu &hụ 0R 32 NST &' ng & D> ? %a. HK! gi i &hF0h ) & u 0nhfng &hF nghi-% &'ên

1. Gi i &hF0h 0Q 0h ,h+& ?inh 0+0 A& Di n 0ấu &' 0 nhi"% ?r0 &h0hu!(n n6 :b, n6 n6 %ấ& n.

4.a. HK! 0r& &sng NST &' ng hình <ư8i 9! 7> • , 7> &sng nhR% k6

@6 U6 v6 †6 G.

105

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 Y X

Negative or pale-staining G bands ^^^1 ositive Gbands !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! "#ariable bands




4.D. HK! 0r& &sng NST &' ng hình <ư8i 9!6 D n hK! ?r, • , 0+0

nhi"% ?r0 &h( &hY 0b, &ưQng ng ' i <+n %Xi 0b, 7> 7# &'F &hF0h h

&' ng nhR% k6 @6 U6 v6 †6 G.

. H >n &h>nh D ng ?au 9!WT'Cng Tinh

&'cngH;, & Gi8i &Fnh S :ư;ng

&h( @a'' Tên HAi0hCng

oo ooo l` o` l

q. H >n &h>nh D ng <ư8i 9!106




T'Cng Tinh&'cng

H;, & Gi8i &Fnh S :ư;ng&h( @a''

Tên HAi0hCng

o ooo ol

o ò ll

. MA& ngh a &'ang Dên 0 nh %A& <eng ?ông K D# ng\, :ụ& ?au %A& •u9n %ưa :iên &ụ0. Nhi*u uan &>i K D# 7 7> •ưQng n$% ' i'+0. Th>nh 7iên 0â Da gia ình ư;0 0hôn 0ấ& & i 0+0 ngh a &'ang. U+0gia ình %u n ei : i •ưQng 0â &B &iên 0â h= 7> b& 0h ng Z %A& n0hôn 0ấ& ,hc h;,. L> %A& nh> )h a h=0 ,h+, !6 D n K ư;0 !êu 0Iu

&'; gi ,. UR &h( &i n h>nh :>% &h n> ( •+0 #nh 0+0 •ưQng &huA0 ng gia ình h=

. Ngư/i &a & ư;0 3 <eng & D> :ai ngư/i 5 0huA& :> o6 l 7> Ÿ.@ ng <ư8i 9! &Bng h;, 0+0 &Fnh 0hấ& 0â 0h ng. MXi <eng & D> 7>i NST ngư/i %ang ? gYn gi i %K 0h %A& ? Yn !%.

NST h b0 Yn !% eng o eng l eng Ÿ NST 3 5 — 5

NST 5 — — NSTj 5 5 — NST 11 — — 5 NST 1 — 5 5 NST 1 — — — NST 2 — 5 —

Yn i% )h g:u&a&hi nY — — 5Yn i% : i hi<' 0â %a:a& — 5 5Yn i% grn g 0 , 7> ga:a0& a 5 — —

NST ngư/i %ang gYn 0â %Xi Yn !% :> NST n> Ghi 09u &' :/i 7> D ng ?auW

GYn 0â NSTG:u&a&hi nY 'Y<u0&a?YMa:a&Y <Yh!<' gYna?YGa:a0& )ina?Y

j. ‚hi nghiên 0Cu 'ấ& nhi*u 0b, 7; 0h ng )hông 0R h= h>ng gì 78i

nhau6 &' ng R %Xi 0b, *u 0R 7; h b0 0h ng D# D-nh ±o± ]%A& D-nh 'ấ107




hi % gb, 6 ngư/i &a &hấ! gia ình n> 0ũng 0R F& nhấ& %A& ngư/i 0 n D-nh ±o± ]h b0 &'ai h b0 g+i . Ts ) & u n>! &a 0R &h( ' & 'a ư;0 nh\n•„& gì 7* gYn ui #nh D-nh o :> gYn &'Ai ha! gYn :bn6 n$% &'ên nhi"% ?r0

&h( &hư/ng ha! n$% &'ên nhi"% ?r0 &h( gi8i &Fnh ]o h b0 l UR &h( D &&h nghi-% )h a h=0 n> ( 0hCng %inh 0h nh\n •„& R

108






ž144×=

A

n " i

T' ng R6 " :> A ,h ng ,h ]ž 0â : >i &' ng uIn •K € n :> ? 0+&h( 0â : >ii &' ng uIn •K € N :> ? 0+ &h( 0â &ấ& 0 0+0 : >i &' ng uI•K.

ĐA ,h ng ,h 0â : >i :> %A& &' ng nhfng 0hO ? •+0 #nh %C0 A a< ng ?inh h=0 0â uIn •K6 ư;0 +nh gi+ &hY 0+0 %C0 A )h+0 nhauW ])F hi-u — 6 &'ung Dình ]— — 6 nhi*u ]— — — 6 'ấ& nhi*u ]— — — — .

T # 0@1 F, F A 2 % Z* bk 0#w@ %#œ ?W !# @ĐA a < ng 0â uIn •K ư;0 &Fnh & +n < a &'ên ? ,h ng ,h &ưQngi 7* ? :ư;ng 0+ &h( 0â &ấ& 0 0+0 : >i &' ng uIn •K R. ĐA a < ng ư;0 &h( hi-n ,hB Di n <ư8i < ng 0hO ? Shann n ]H ]&hY Shann n Œ

…iYnY' WH ¨ 5 [] " :n " — ] " - :n " - — ] "X :n "X —....]

T' ng R6 k6 @6 U... :> 0+0 : >i &' ng uIn •K6 " :> A ,h ng ,h 0â

%Xi : >i ]:> &O :- ž ư;0 &Fnh như &' ng &hF nghi-% 1 7> :n :> :ôga'i&nhiên. puIn •K n> 0R 0hO ? Shann n ]H 0a :> 0R A a < ng : >i 0ahQn.

VF <ụWĐ( %inh h=a 0h ,hIn : &hu! & &'ên &a 0R &h( &ha% )h 7F <ụ ?au 7

? ?+nh &Fnh a < ng : >i 0â 2 uIn •KW puIn •K 1 7> puIn •K 2 ]•Y%hình.1 . puIn •K n> 0R a < ng : >i 0a hQn

U+0h &Fnh W- V8i uIn •K 1W " ¨ 62 0h %Xi uIn •K67\! H ¨ 5 4 ] 62 :n 62 ¨ 163j.- V8i uIn •K 2WH ¨ 5 [] 6 :n 6 — ] 6 :n 6 — ] 6 :n 6 — ] 61 :n ] ¨

6 1.TFnh & +n &'ên 0h 0h ng &a Di & uIn •K 1 a < ng hQn uIn •K 2.

110




Hình 1. Đa < ng : >i &' ng uIn •K 1 7> uIn •K 2.

T # a %# 0#+J% % Z* 0#n 0# % K 0 K' %1% ?" # K 0 0 " %#‚F0h &hư80 0â uIn &h( :> ? :ư;ng 0+ &h(6 )h i :ư;ng ha! năng

:ư;ng &F0h :uỹ &' ng 0+0 0+ &h(6 ,h9n D &' ng )h ng )hông gian 0âuIn &h(. V8i nhfng uIn &h( 0â 0+ &h( )hông 0R )h năng 0+0 ô &iêu 0hudn.

Hình 3 %inh h=a ,hưQng ,h+, 0hia ô &Fnh ? :ư;ng 0+0 0+ &h( &' ng%Xi ô6 ua R &Fnh )F0h &hư80 0â uIn &h(. Tc! &hY )F0h &hư80 0â ?7\& %> 0hia ô & ha! nhJ. V8i nhfng ?inh 7\& 0R )F0h &hư80 nhJ6 như 09!0J6 )F0h &hư80 ô &hư/ng nhJ W 1% • 1% ]h b0 2% • 2% . V8i nhfng ?inh7\& 0R )F0h &hư80 :8n như 09! gX6 )F0h &hư80 ô :8n W 1 % • 1 %6 h:8n hQn.

111




T' ng %Xi ô & 6 ngư/i &a : i 0hia 'a &sng ô nhJ hQn 7> % ? :ư;ng0+ &h( &' ng %Xi ô nhJ.

‚F0h &hư80 uIn &h( ư;0 &Fnh &s gi+ &'# &'ung Dình 0â %Xi ô nh9

78i ? :ư;ng &ấ& 0 0+0 ô &' ng )hông gian 0â uIn &h(.

Hình 3. S <ụng ô &hF nghi-% 0R )F0h &hư80 1% • 1% ]a 7>ô )F0h &hư80 2% • 2% ]D ( % ? :ư;ng 0+0 09! 0J.

T # a %# 0#+J% % Z* 0#n ?" # K 0 " %#* n # #

U+0 nh> nghiên 0Cu ?inh &h+i h=0 )hông &h( % &ấ& 0 0+0 0+ &0â uIn &h( n u ?inh 7\& nghiên 0Cu 0R &h( &Fnh )F0h &hư80 uIn&h( D$ng 0+0 ,hưQng ,h+, gi+n &i ,6 7F <ụ như )hi &Fnh %\& A &ưQng 0â 0huA& ngư/i &a D#& &ấ& 0 0+0 :X hang 0huA& : i ?au R &Fnh ?0+0 hang D# ,h+ :X 5 R :> 0+0 hang &h 0 ? 0R 0huA&. ‚hi &Fnh %\& 0eng ]%A& : >i gi ng : >i 0ua ? ng &' ng 0+0 DKi :[! 7Yn Di(n ngư/i &< a 7> ? :ư;ng 0+0 hang < 0eng > &'ên %b& ấ&. Tu! nhiên ,hưQng ,h+, ,hB Di & nhấ& :> ,hưQng ,h+, E@r&6 +nh <ấu6 &h 7> Dr& : i g=i &r& :> ,hưQng ,h+, EĐ+nh <ấu Œ Dr& : i . S <ụng 0ông &hC0 ]ThY

Ua%,DY::6 2 j W

z

X a A

×=

]1

112

(a) (b)




]T' ng R6 N :> ? &h( hi-n )F0h &hư80 uIn &h( 5 )F0h &hư80 ư80:ư;ng 0â uIn &h(€ M :> ? 0+ &h( Dr& :In 1 ư;0 +nh <ấu6 U :> ?:ư;ng 0+ &h( Dr& ư;0 :In 2€ Ž :> ? :ư;ng 0+ &h( Dr& :In 2 0R +nh <ấu .

T' ng %A& ? &'ư/ng h;, 0ông &hC0 &'ên 0R &h( &ha! Bi D$ng 0+0hnh9n ]h b0 0Ang6 &'s.. 78i h- ? Di(u hi-n ? &ha! Bi 0â %ôi &'ư/ngh b0 &hY : >i nghiên 0Cu ]0hO ? Lin0 :n . VF <ụ 0ông &hC0 &Fnh W

( ) ( )1 11

1

a X A

z

+ += −

+ ]2

VF <ụ 1W

TFnh )F0h &hư80 uIn &h( 0huA&. S :ư;ng 0huA& D[! ư;0 :In 1 :> 10 n ]M ¨ 1 . Tấ& 0 0+0 0huA& D[! ư;0 *u ư;0 +nh <ấu như %inh h=aZ hình ?au W

S 0huA& D[! ư;0 :In &hC 2 :> 12 0 n ]U ¨ 12 6 &' ng R 0R 2 0 n Kư;0 +nh <ấu &s :In 1 ]Ž ¨ 2 6 như %inh h=a Z hình ?au W

TFnh )F0h &hư80 uIn &h( &hY 0ông &hC0 ]1 W N ¨ ]1 • 12 W 2 ¨ qV\! )F0h &hư80 ư80 &Fnh 0â uIn &h( 0huA& :> q 0+ &h(.VF <ụ 2W U+0 nh> )h a h=0 Z NY£ ŸYa:an< K +, <ụng ,hưQng ,h+,

EĐ+nh <ấu Œ @r& : i ( &Fnh )F0h &hư80 uIn &h( : >i 0+ hY HY0&hi % ]X="h7l!rhynchu h=ct!ri. ĐIu &iên 0+0 nh> )h a h=0 Dr& ng[u nhiên%A& ? 0+ &h( 0+ hY 6 0dn &h\n +nh <ấu &sng 0+ &h( ?au R &h 0h ng Di(n. ĐK •+0 #nh 0R &8i 1 0+ &h( 0+ hY .

Sau 7>i &uIn +nh <ấu 7> &h : i6 )hi 0+ hY hea nh\, &'Z : i uIn &h(0+0 nh> )h a h=0 <cng D[! Dr& : i 0+0 0+ &h( 0â uIn &h( R. ’ :In &hC 2

113




n>!6 0+0 nh> )h a h=0 K % ư;0 44 0+ &h(6 &' ng ? R ư;0 ghi nh\n:> K ư;0 +nh <ấu Z :In Dr& &hC nhấ&. ‚F0h &hư80 0â uIn &h( ]N &&hY 0ông &hC0 ]1 W

zX a A ×

=

v a 7> 0+0 ? :i-u &hu ư;06 0h ng &a &Fnh ư;0 )F0h &hư80 uIn &0â 0+ hY HY0& ' :> W ]1 • 44 W ¨ 1131 0+ &h(.

Đi*u )i-n 0In &hi & ( ,hưQng ,h+, n>! &hu ư;0 ) & u 0hFnh •+0 :>0+0 0+ &h( ư;0 +nh <ấu 7> )hông ư;0 +nh <ấu 0R 0cng )h năng D# Dr&: i h b0 )hông D# Dr& : i6 0+0 0+ &h( D# Dr& :In %A& 0R )h năng hea n&'Z : i uIn &h( 7> <ư/ng như )hông 0R 0+ &h( ?inh 'a6 0h & i6 nh\, 0ưh b0 •uấ& 0ư &' ng &h/i gian &h 0 hi-n ,hưQng ,h+, R.

III THI~T B• € Hi_ CH T‚ MƒU V„T8 T # 5x% F, #@ 2 #c % 5,0 (@'" 0S@ 2 Z* bk

5 1 0h„n nhJ

5 1 0h„n :8n5 U+0 7iên Di %>u •anh6 %>u Yn6 %>u 7>ng 7> nhi*u Di %>u &'rng]&' ng &'ư/ng h;, )hông 0R 7iên Di &hì 0R &h( &ha! D$ng 4 : i h & \u 784 %>u )h+0 nhau6 Di %>u &'rng &ha! D$ng h & g .

5 )ha! &hF nghi-%.6 T # 0@1 F, F A 2 % Z* bk 0#w@ %#œ ?W !# @

5 M+! &Fnh 0I% &a! ( &Fnh & +n

5 Gi+ 7iên 0ung 0ấ, 0+0 D n 7~ %inh h=a &h>nh ,hIn 7> ? :ư;ng0+0 : >i &' ng uIn •K ]7F <ụ như hình 2 <ư8i 9! .

114




Hình. 2W Th>nh ,hIn 7> ? :ư;ng 0+0 : >i &' ng 4 uIn •K W uIn •K 1626 36 4 ]MXi )F hi-u &' ng hình &ư;ng &'ưng 0h %A& : >i .

T # a %# 0#+J% % Z* 0#n 0# % K 0 K' %1% ?" # K 0 0 " %#5 4 0=0 nhJ ]0=0 <>i 2 0% 7> <9! ( 0hia ô5 Uh=n %A& 0+0h ng ( &Fnh )F0h &hư80 uIn &h( 09! &' ng

]Uh )hông nên 0h=n )hu 7 0 u+ :8n ?~ )hông ^ &h/i gian &h 0 h>nhh b0 )hu 7 0 u+ nhJ ? :i-u &hu ư;0 ?~ )hông i <i-n 0h ? :ư;ng 0+

&h( 0â %A& uIn &h(115




Q T # a %# 0#+J% % Z* 0#n ?" # K 0 " %#* n # #TưQng & như &hF nghi-% 16 ,hIn _W5 1 0h„n nhJ

5 1 0h„n :8n5 U+0 7iên Di %>u •anh6 %>u Yn6 %>u 7>ng 7> nhi*u Di %>u &'rng

]&' ng &'ư/ng h;, )hông 0R 7iên Di &hì 0R &h( &ha! D$ng 4 : i h & \u 784 %>u )h+0 nhau6 Di %>u &'rng &ha! D$ng h & g

5 )ha! &hF nghi-%

IV TI~N HÀNH THÍ NGHIỆMT# 2#")5 8j T # 5x% F, #@ 2 #c % 5,0 (@'" 0S@ 2 Z* bk

Gi ? D>i &h 0 h>nh :> &Fnh %C0 A ,h ng ,h 0â : >i &' ng i*u)i-n &hF nghi-% %ô ,hJng W

-LBc `_ Zvcng 0h„n nhJ ng 2 0h„n Di %>u •anh6 1 0h„n Di %>uYn 7> 1 0h„n Di %>u 7>ng. Đ ng &hê% 1 0h„n :8n Di %>u &'rng6 B &ấ&

0+0 Di %>u •anh6 Yn6 7>ng 7> &'rng 7> 0hung &' ng %A& )ha! :8n 7> &'A*u. T' ng &hF nghi-% n>!6 Di %>u &'rng &ư;ng &'ưng 0h 0+0 ?inh 7\&

&' ng %ôi &'ư/ng 0en Di 0+0 %>u 0en : i &ư;ng &'ưng 0h 0+0 : >i ang 0In&Fnh %C0 A ,h ng ,h .

-LBc fW 5 vcng 0h„n :8n ng %A& 0h„n 0+0 hXn h;, Di &'ên6 B 'a)ha!.

-LBc W 5 Ts )ha! %8i B 'a R6 nhb& 'iêng &sng Di %>u •anh6 Yn 7>7>ng 'a &sng )ha! )h+0 nhau. LIn :ư;& % ? :ư;ng Di 0â %Xi %>u.

-LBc W Gi ? Di %>u •anh &ư;ng &'ưng 0h : >i 0+ %‹ ? ng &' ng a 6

Di %>u Yn &ư;ng &'ưng 0h 0+ &'r%6 Di %>u 7>ng &ư;ng &'ưng 0h 0+ 0hS <ụng 0ông &hC0 &Fnh A ,h ng ,h 0â : >i6 hK! &Fnh %C0 A ,h ng ,h0â %Xi : >i 0+ &'ên.

@>i &h 0 h>nh 0R &h( &h 0 hi-n : i nhi*u :In6 ? :ư;ng 0h„n nhJ ng0h %Xi : i Di Z %Xi :In )h+0 nhau ]Dư80 1 ?~ 0h 'a 0+0 ) & u )h+0nhau. ]Đ( 0R &h( &h 0 hi-n ư;0 nhi*u :In 78i 0+0 ? :ư;ng ng )h+0nhau nên 0hudn D# %A& ? :ư;ng :8n 0+0 Di6 F& nhấ& %Xi : i 0R ? :ư;ng0h 3 0h„n nhJ h b0 nhi*u hQn .

116




T# 2#")5 6j T # 0@1 F, F A 2 % Z* bk 0#w@ %#œ ?W !# @Gi ? D>i &h 0 h>nh :> ? ?+nh %C0 A a < ng : >i 0â 4 uIn •K W

uIn •K 16 26 3 7> 4 ]hình 2 . Ta &i n h>nh &hF nghi-% &hY 0+0 Dư80 ?auW

-LBc `W Đ n ? :ư;ng &sng : >i ]ni &' ng %Xi uIn •K 7> &Fnh &Bng ?0+ &h( 0â &ấ& 0 0+0 : >i &' ng uIn •K ]N . Đi*n 0+0 ? :i-u &hu ư;0 ô &' ng &' ng D ng.

U+0 : >iL >i·

L >i¸

L >i¹

L >iº

TBng ? 0+ &h(0â uIn •K ]N

puIn •K 1puIn •K 2puIn •K 3puIn •K 4

-LBc fW TFnh A ,h ng ,h 0â : >i R &' ng uIn •K ]&hY 0ông&hC0 .

-LBc W TFnh 0hO ? Shann n ]H 0â uIn •K. -LBc . S ?+nh 0hO ? Shann n 0â 0+0 uIn •K 7> 0hO 'a %C0 A a

< ng 0â uIn •K.T# 2#")5

T # a %# 0#+J% % Z* 0#n 0# % K 0 K' %1% ?" # K 0 0 " %#*Gi ? D>i &h 0 h>nh :> &Fnh )F0h &hư80 uIn &h( 09! 0J %In &'Iu &'

%A& 0+nh ng &' ng ngô 'Ang 1 %2. -LBc . Uh=n #a i(% ( &hi & :\, 0+0 ô &' ng 0+nh ng ngô. S

:ư;ng ô :> 1 ô6 %Xi ô 'Ang 1% • 1%. ]0h 0h=n 7# &'F ô • , :In :ư;& &hY%b& 0r&6 h b0 ,h9n D *u &' ng )hu 7 0 nghiên 0Cu

-LBc f. vcng 0=0 Rng Z gR0 0â %Xi ô 7uông6 giăng <9! &hY 0hu 7i0â ô. -LBc . Đ % & >n DA ? 09! 0J %In &'Iu 0R &' ng %Xi ô R. -LBc . L\, D ng ghi ? :i-u &hu ư;0 &s %Xi ô &hF nghi-% 7> &' ng

D ng. TFnh gi+ &'# &'ung Dình ? :ư;ng 0+ &h( 09! %In &'Iu ‡ 1 ô. -LBc w. t80 &Fnh )F0h &hư80 uIn &h( D$ng 0+0h nh9n gi+ &'# &'ung

Dình ‡ 1 ô 78i ? :ư;ng &ấ& 0 0+0 ô 0R &' ng )hông gian 0â uIn &h(.

117




]vi-n &F0h nghiên 0Cu :> 1 %2 &hì ? :ư;ng ô &' ng &'ư/ng h;, n>! :>1 .

T# 2#")5 Q T # a %# 0#+J% % Z* 0#n ?" # K 0 " %#* n #

Gi ? D>i &h 0 h>nh :> &Fnh )F0h &hư80 0â uIn &h( 0+ &' ng i)i-n %ô ,hJng 0â ,heng &hF nghi-%. ThF nghi-% ư;0 &i n h>nh &i , n i&hF nghi-% &Fnh A ,h ng ,h 0â 0+ &h( Z ,hIn _ W

-LBc . S <ụng : i 0+0 ? :i-u 7* &Fnh A ,h ng ,h 0â &sng : >i]&ư;ng &'ưng D$ng 0+0 %>u Di )h+0 nhau 7> :>% &i , 0+0 Dư80 ?au.

-LBc f. TFnh ? :ư;ng 0+ &h( 0â 0+ %‹ ]&ư;ng &'ưng D$ng Di %>u•anh D$ng 0+0h W ng 1 0h„n :8n hXn h;, 0â 0+0 7iên Di ]hXn h;, Di 0R

^ 0+0 %>u 6 ' i B 'a )ha!. -LBc . Đ % h & ? :ư;ng 7iên Di 0R %>u •anh 7> DJ 'a %A& )ha!

%8i. Sau R <cng D & < +nh <ấu 7> 7iên Di %>u •anh R ]h b0 &ha! 0+7iên Di %>u •anh n>! D$ng 0+0 7iên Di 0R %>u )h+0 78i &ấ& 0 0+0 %>u ? <ụng &'ư80 R .

]Vi-0 :>% n>! &ư;ng &'ưng 0R 7i-0 +nh <ấu nhfng 0+ &h( K Dr& ư;0

ng >i &h 0 #a . -LBc . ĐB &'Z : i 0+0 7iên Di K +nh <ấu 7> hXn h;, 0+0 7iên Di : 0Iu.

-LBc w. vcng 0h„n :8n ng : i :In 2 ]&ưQng & như K :>% Z :In 1 .ĐB 'a )ha! 7> % : i ? :ư;ng 0+0 7iên Di 0R %>u •anh6 7> 7iên Di 0R %>u•anh K ư;0 +nh <ấu.

-LBc x . L\, D ng6 ghi ? :i-u K &hu ư;0 7> &' ng D ng.

-LBc . S <ụng 0ông &hC0 &Fnh )F0h &hư80 uIn &h( ]1 W

z

X a A

×=

( ư80 &Fnh )F0h &hư80 uIn &h( &' ng i*u )i-n &hF nghi-%. -LBc {. @>i &h 0 h>nh 0R &h( &h 0 hi-n : i nhi*u :In6 ? :ư;ng 0h„n

nhJ ng 0h %Xi : i Di Z %Xi :In )h+0 nhau ?~ 0h 'a 0+0 ) & u )h+0

118




nhau. H=0 ?inh 0R &h( :In :ư;& &Fnh )F0h &hư80 uIn &h( 0â 0+0 : i 0)h+0 nhau &' ng uIn •K.

V PH…N TÍCH r~T fU† THÍ NGHIỆM VÀ VI~T BÁO CÁO

8 T # 5x% F, #@ 2 #c % 5,0 (@'" 0S@ 2 Z* bk5 H=0 ?inh & :\, D ng 7> ghi ) & u &hF nghi-% 7* A ,h ng ,h 0â

&sng : i 0+ ]&ư;ng &'ưng ua 0+0 %Iu Di ua 0+0 :In &h 0 hi-n 7> D ng5 H=0 ?inh 7i & D+ 0+ &hu h 0h g % 0+0 ,hInW— @ ng ghi ) & u ua 0+0 :In &h 0 nghi-%— Liên h- &s ,hưQng ,h+, &i n h>nh &hF nghi-% &' ng D>i &h 0 h>nh

h=0 ?inh & &hi & :\, 1 D n ) h 0h 0h %A& D>i &h 0 h>nh 7* &Fn ,h ng ,h 0â 3 : >i 0h^ ! u 0R &' ng %A& )hu 7ư/n &'ư/ng6 h b0 %A& )hu7ư/n nhJ 0â gia ình.

6 T # 0@1 F, F A 2 % Z* bk 0#w@ %#œ ?W !# @5 H=0 ?inh ghi ) & u &hu ư;0 &s &hF nghi-% 'a giấ!6 &hY &hC &

uIn •K a < ng nhấ& &8i 0+0 uIn •K F& a < ng hQn.5 Liên h- &s ,hưQng ,h+, &hF nghi-% &' ng D>i &h 0 h>nh6 h=0 ?inh &

&hi & :\, 1 D n ) h 0h 0h nAi <ung &hF nghi-% 7* ? ?+nh A a <: >i 0â 2 uIn •K Z gIn &'ư/ng h=06 h b0 2 )hu 7ư/n nhJ 0â gia ình.

T # a %# 0#+J% % Z* 0#n 0# % K 0 K' %1% ?" # K 0 0 " %#5 Ghi ) & u &hF nghi-% 'a giấ!5 S ?+nh ) & u &hF nghi-% 78i 0+0 nhR% h=0 ?inh )h+06 h b0 78i ?

:i-u K &h 0 h>nh Z 0cng #a i(% &'ư80 R ]n u 0R .5 Vi & D+ 0+ 7> nh\n •„& ) & u &hF nghi-%

Q T # a %# 0#+J% % Z* 0#n ?" # K 0 " %#* n # #- H=0 ?inh & :\, D ng 7> ghi ) & u &hF nghi-% 7* )F0h &hư80

uIn &h( &Fnh ư;0 0â &sng : i 0+ ]&ư;ng &'ưng ua 0+0 %Iu Di ua 0:In &h 0 hi-n 7> D ng.

- H=0 ?inh 7i & D+ 0+ &hu h 0h g % 0+0 ,hInW— @ ng ghi ) & u ua 0+0 :In &h 0 nghi-%

119




— Liên h- &s ,hưQng ,h+, &i n h>nh &hF nghi-% &' ng D>i &h 0 h>nhh=0 ?inh & &hi & :\, 1 D n ) h 0h 0h %A& D>i &h 0 h>nh 7* &Fnh&hư80 uIn &h( 0â 1 : >i Ang 7\& 0R &' ng %A& )hu 7 0 ,hc h;, Z gIn

&'ư/ng h b0 gia ình.VI C…U H‡I ĐÁNH GIÁ VÀ M} RỘNG V N Đq8 T # 5x% F, #@ 2 #c % 5,0 (@'" 0S@ 2 Z* bk

5 H=0 ?inh :iên h- D>i h=0 78i 78i D>i :F &hu! & 7> 78i &h 0 &i"n 7* &F ,h ng ,h 0â 0+0 : >i &' ng & nhiên.

5 Th :u\n &' ng nhR% 7> &' :/i 0+0 09u hJi W— L >i 0R A ,h ng ,h 0a nhấ& &' ng %A& uIn •K 0R ,h i :uôn :uôn

:> : >i ưu &h ha! )hông T i ?a — UR &h( +, <ụng ,hưQng ,h+, &Fnh A ,h ng ,h 0â : >i ( < +n

E? ?u! &h +i 0â %A& : >i ư;0 ha! )hông N u ư;0 &hì 0In &hê% i*)i-n gì

6 T # 0@1 F, F A 2 % Z* bk 0#w@ %#œ ?W !# @5 H=0 ?inh :iên h- D>i &h 0 h>nh 78i 78i D>i :F &hu! & 7> 78i &h 0 &i

7* &Fnh a < ng : >i &' ng uIn •K.5 Th :u\n &' ng nhR% 7> &' :/i 0+0 09u hJi W— T i ?a : i 0R &h( 0h '$ng %A& uIn •K 0R %C0 A a < ng : >i 0

?~ 0R &Fnh Bn #nh 7> 09n D$ng ?inh &h+i hQn uIn •K 0R A a < ng :&hấ,

— T' ng &h 0 & 6 0In :>% gì ( D 7- a < ng : >i 0â 0+0 uIn •K

T # a %# 0#+J% % Z* 0#n 0# % K 0 K' %1% ?" # K 0 0 " %#5 H=0 ?inh :iên h- D>i &h 0 h>nh 78i 78i D>i :F &hu! & 7* )F0h &hư8uIn &h(.

5 Th :u\n &' ng nhR% 7> &' :/i 0+0 09u hJi W‚F0h &hư80 0â uIn &h( ,hụ &huA0 7> nhfng ! u & n>

Q T # a %# 0#+J% % Z* 0#n ?" # K 0 " %#* n # #5 H=0 ?inh :iên h- D>i h=0 78i 78i D>i :F &hu! & 7> 78i &h 0 &i"n 7*

)F0h &hư80 uIn &h( 0â 0+0 : >i &' ng & nhiên.120




5 Th :u\n &' ng nhR% 7> &' :/i 0+0 09u hJi WĐi*u )i-n ( 0h &hF nghi-% &Fnh )F0h &hư80 uIn &h( ?inh 7\&

&hY ,hưQng ,h+, EĐ+nh <ấu Œ @r& : i :> gì

T i ?a uIn &h( ?~ D# )h^ng )h ng )hi )F0h &hư80 7ư;& u+)F0h &hư80 & i a h b0 &hấ, hQn )F0h &hư80 & i &hi(u

121




P# P# ( %

!Ự !INH !†N C _ T~ BÀO

I MỤC ĐÍCHpuan ?+& ? ,h9n D> ngu!ên nhi"% Z & D> ?inh <ư ng 7> ,h9n D>gi % nhi"% Z & D> ?inh <ụ0. Hình &h+i 7> h & Ang 0â NST ua 0+00â 2 u+ &'ình ,h9n D> 7> ? ?ai )h+0 0R ngh a 0â 2 u+ &'ình n>!.

II CHUžN B•8 D 2 % j ‚Fnh hi(n 7i6 :a% )Fnh6 :a%Yn6 )i% %ũi %+06 :ư i <a 0 6

‹n 0 n6 0 0 &h^! &inh6 Dình ung Bn nhi-&6 a ng h 6 giấ! &hấ%6 ,)„ .6 H@1 %#d0j vung <#0h 0 #nh ]3 0 n W 1 a•Y&i0 € &hu 0 nhuA% Shi––a•ê& Œ0a'%in 2ž6 H2` 0ấ&6 0 n &u!-& i6 a•i& a•ê&i06 •!:Yn.

My* K 0j U^ h>nh &9!6 h>nh &a6 h & i % 0h ] ( :ấ! '" n n € 0h9u 0hấu0.

III TI~N HÀNH THÍ NGHIỆM

:hí nghiệm % Euan *át ph.n b!o nguy(n nhidm F tế b!o rd h!nh Ng9% 0h h>nh 'a '" &'ư80 &hF nghi-% A 4 ng>! ]ng9% 0^ &' ng 0 0

0R nư80 )h ng 4 ng>! h b0 &' ng h>nh &' ng 0+& d% 2Œ3 ng>! :> ư;0 .

‚hi 0R '" <>i )hJang 10%6 <cng <a 0 0r& 1 n 620% ])( &s 0hR,'" . Sau )hi 0r& '" h>nh6 0hO 0In nhuA% &' ng '0Yin 4Œ ž &' ng a•i& a0Y&4 ž )h ng 1 ,h & :> 0R &h( uan ?+&.

Uh W ‚hi :>% &iêu D n 0r& ,hIn 0hR, '" i &hì 'ấ& <" %ấ& ,hIn On?inh &'ưZng6 )hông &h( uan ?+& ư;0 0+0 )ì ,h9n D> .

8àm tiêu bản b?ng "hL4ng "hE" n|n7> uan ?+& &'ên )Fnh hi(n 7i.Lấ! '" 'a b& :ên :a% )Fnh6 <cng <a :a% 0r& DJ 0hR, '"6 ?au R 0r&

%A& :+& %Jng ,hIn Onh ?inh &'ưZng ],hIn Onh '" nhuA% %>u \% . NhJ&hê% %A& gi=& 4 ž a•Y&i0 h b0 1ž a•ê& Œ0a'%in. Đ\! D$ng :a%Yn 7> b&:a% )Fnh &' ng %A& &/ giấ! &hấ% gấ, ôi6 <cng Iu uY <iê% h b0 Iu ,anh g‰ nhŠ &h ng gR0 :ên %[u. Đưa :a% )Fnh hQ nhŠ &'ên ng=n ‹n 0 n]&'+nh ( ua nRng :>% )hô %[u 7> )hông )hF :=& 7> )h ng Œ 1 gi9!.

122




Đb& :a% )Fnh &'Z : i &/ giấ! &hấ% 7> <cng Iu ngRn &a! 0+i „, &h ng gR0:ên :a%Yn %[u ua :8, giấ! &hấ%.

XhV Q_ Ph i „, *u 7> &h ng gR0 &'+nh 7 :a%Yn %> %[u ư;0 &' i

*u. Đb& :ên )Fnh hi(n 7i6 i*u 0hOnh 0h '‰. puan ?+&6 7~ hình6 ,h9n Di-0+0 ,ha ,h9n 0hia6 g=i &ên 0+0 ,ha R.

]T' ng &hF nghi-% n>!6 &a 0R &h( &ì% &hấ! hình &h+i 0â & D> ,0hia Z 0+0 )ì ,h9n D> . N u :> )ì gifa &hì & >n DA &h( nhi"% ?r0 &\, &'ung&'ên %b& ,h ng •F0h € n u :> )ì ?au &hì 0+0 nhi"% ?r0 &h( K ,h9n :i 7>

ang &+0h •a <In %b& ,h ng •F0h ( 7* hai 0 0 %8i. Ng >i 'a6 0h ng &a0R &h( &hấ! hai & D> 0 n %8i •uấ& hi-n6 )F0h &hư80 & D> 0en D„ ? D> %Š6 &h( nhi"% ?r0 K 0ụ% : i &' ng nh9n Z hai & D> 0 n. Uũng 0R&hấ! 0+0 & D> %Š 0hưa ,h9n 0hia & hQn ? 78i 0+0 & D> 0 n %8i 'a .

Đ i 78i 0+0 &iêu D n & & 0R &h( &i n h>nh 0hụ, nh &'ên )Fnh hi(n 7ih- &h ng 0hụ, nh ?au R 0 #nh &iêu D n.

:hí nghiệm , Euan *át ph.n b!o giảm nhidm F tinh ho!n ch.uch3u đ c

vcng )i% nh=n %B :ấ! &u! n ?inh <ụ0 ]Z gIn ,hIn Dụng 0â 0h9u0hấu. ĐY% ng9% &u! n n>! &' ng <ung <#0h như;0 &'ưQng na&'i •i&'a& 1

( g9! như;0 &'ưQng & D> . Uhu!(n &inh h >n ?ang <ung <#0h 0 #nh0a'n !6 <cng )i% %ũi %+0 &+0h 0+0 & D> 'iêng 'a6 ?au R nhJ <#0h D>:ên :a% )Fnh. NhuA% &iêu D n D$ng hY%a& •i:in ]UR &h( uan ?+& nha D$ng 0+0hW nga! ?au )hi &+0h &inh h >n6 :ấ! %A& F& b& :ên :a% )Fnh. v)i% %ũi %+0 •„ '+0h D> 0Q 0â ng ?inh &inh ( ,h9n &+n & D> . NhJ :ên%[u <ung <#0h a•ê& Œ '0êin h b0 a•ê& Œ0a'%in 2ž ( nhuA% &' ng Œ1 ,h &. Đ\! :a%Yn :ên 7> „, nhŠ D$ng Iu ngRn &a! 0+i6 &hấ% ? 0h &hunhuA% 0en &hsa 7> uan ?+& &'ên )Fnh hi(n 7i . Tinh h >n Da g % h>ngng>n ng <[n &inh6 %Xi ng n>! ,h+& &'i(n h>ng &'i-u &inh &'cng. Nhfng & D> ?inh <ụ0 Iu &iên g=i :> &inh ngu!ên D> . T' ng u+ &'ình ,h+& &'i(n&inh ngu!ên D> ,h9n 0hia &hY )i(u ngu!ên ,h9n :>% 0h ? &inh ngu!ên

D> nhi*u :ên. S ,h+& ?inh &inh &'cng Dr& Iu &s : 0 &inh ngu!ên D> :8&'Z &h>nh nhfng & D> :8n hQn g=i :> &inh D> 0ấ, 1. U+0 &inh D> 0123








Š1% F| # %+E 2 F, 0#@10 #v" +J% - 2 #+v 2 #1 %{ # #

8 N2* > 0^% % #+v 2 #1Th +& hQi nư80 :> %A& u+ &'ình ?inh :F uan &'=ng. ĐR :> Ang :

&'ên5 Ang : 0 h & nư80 &s '" :ên :+. Th +& hQi nư80 0en :>% gi % nhi-& D* %b& :+. Vì 7\! nhfng 09! ưa ?+ng &hư/ng 0R 0ư/ng A &h +& hQi nư800a hQn nhfng 09! ưa DRng.

Uư/ng A &h +& hQi nư80 ư;0 &Fnh D$ng :ư;ng nư80 &h +& 'a &'ên %Qn 7# <i-n &F0h :+ &' ng %A& Qn 7# &h/i gianW ga% nư80‡<%2.gi/

6 ĐW" 0+Œ 2 K' 2 % 0# 2#")55 U>nh 09! 0R nhi*u :+ :ấ! &s 0+0 09! ng >i ?+ng 7> 09! &' ng DRng5 »ng &hu” &inh 0hf |5 U9n ) &hu\& 0hFnh •+0 n 6 1 ga%5 @ông )hông &hấ% nư805 ‚„ h b0 <a ?r06 ‚h an :+5 Đ ng h Dấ% gi9!

C1% -+J% 0"X #' #

U+0h 0r& 0>nh :+W | n 0>nh &' ng 0h\u nư806 0r& n 0>nh ng\,&' ng nư80 ]&hY hình 6 ?au R ưa 0>nh 7> ng &hu” &inh hình 0hf | 0R ?ƒn nư806 <cng Dông D=0 •ung uanh 0>nh 7> n & )Fn h- &h ng. o+0

#nh &'=ng :ư;ng 0â 0 0>nh 09! 7> ng 0hf |6 g=i &'=ng :ư;ng n>! :> P .Sau R ( :+ &h +& hQi nư80 <ư8i 0cng %A& i*u )i-n nhi-& A6 +nh ?+n& 0 A giR. o+0 #nh &'=ng :ư;ng 0â 0>nh 7> ng 0hf | &' ng &h/i gian3 6 q 6 j ,h &6 &a ư;0 P3 6 Pq 6 Pj . Ta &Fnh ư;0 :ư;ng nư80 &h +&

0>nh :+ &'ung Dình 0â 1 ,h & như ?auWP 5 P3 P 5 Pq P 5 Pj

555555555555 — 5555555555 — 5555555555 3 q j P ¨ 555555555555555555555555555555555555555555555 3 TFnh <i-n &F0h :+W vcng ,hưQng ,h+, 09nW Ur& & >n DA :+ &hF nghi

DJ 0u ng6 09n6 g=i &'=ng :ư;ng n>! :> g. vcng )h an :+ )h an )h ng 1 53 D n :+ ]&u &huA0 7> )F0h &hư80 0â )h an . U9n 0+0 D n )h an n126




g=i &'=ng :ư;ng :> g¼ . TFnh <i-n &F0h 0+0 D n )h an :+ < a &'ên ư/ng )Fn0â )h an6 g=i <i-n &F0h n>! :> S¼ ]<%2 . vi-n &F0h :+ &hF nghi-% ]S ?~ :> W

S¼ . g S ¨ 5555555555 ]<%2

g¼Uu i 0cng 0ư/ng A &h +& hQi nư80 ]T ?~ :> W

P . q T ¨ 555555555555 ]ga% nư80 ‡ <%2 . gi/ SQ rX0 (* jS ?+nh ) & u &hF nghi-% 7> nh\n •„&.

THỰC HÀNH PH…N LOẠI/ GI†I PHƒU VÀH:NH THÁI ĐỘNG V„T &OLgMPIC !INH HỌC fU C T~.

I PH…N LOẠI ĐỘNG V„TThY i*u :- 0â _@`6 &hF ?inh 0In ,h i Di & b0 i(% 0hFnh 0â 0+0

ng>nh Ang 7\&. Žiêng i 78i :8, 0ôn &'cng &hì )hông 0hO ,h i Di & b0i(% 0â :8, %> 0en ,h i Di & b0 i(% 0â 0+0 DA. T' ng &'ư/ng h;,ư;0 0ung 0ấ, )h + ,h9n : i &hì &hF ?inh &h\% 0hF ,h i 0R )h năng nh\n

Di & &8i : >i.M[u 7\& 0ung 0ấ, 0h &hF ?inh 'ấ& a < ng. M[u 7\& 0R &h( :> 0+0 n

0hụ, ha! hình 7~ 0+0 0 n 7\& h b0 %[u 7\& K ư;0 0 #nh.B'" 8 P#{ (@A" F, 2 K 0 0S> %1% #[ # K¡ &677 .

ThF ?inh ư;0 0ung 0ấ, hình 7~ 0â 1 0 n 7\& ư;0 +nh ? D$ng 0+0

0hf ? :a %K )‹% &hY D ng 0R &ên ng>nh ] k Œ ‚ ,hụ ng>nh h b0 :8, ]a5) 7> gi ng ]15 1 như nêu <ư8i 9!.

127




N2' # P# 2' #¢ (J G"W 2k Annelida a Anthozoa 1 Araneus@ rthr!"!d7 D X="h7l!"!d7 2 st=r7sU Xh!rd7t7 0 Xh=lic=r7t7 3 X!r7lliumv Xnid7ri7 < Xrust7c=7 4 Xycl!"s† 0chin!d=rm7t7 Y :ydr!}!7 ~7sci!l7¤ a!llusc7 – ns=ct7 q :ydr7G A=m7th=lminth=s g /!lych7=t7 8!cust7H /l7th=lminth=s h cy"h!}!7 ausc7¶ /!ri =r7 ¢ st=}!id=7 j A=r=is‚ /r!t!}!7 ) <r=m7t!d7 1 ="i7

Nhi-% 7ụ 0â &hF ?inh :> +nh <ấu 7# &'F ,h9n : i 0â %Xi 0 n 7\&nh/ ? <ụng &hông &in &s D ng. Vi & %K &ưQng Cng 0â ng>nh6 ,hng>nh‡:8, h b0 gi ng 7> 0 nh 0+0 hình 7~ &' ng &/ &' :/i.

B'" 6 P#{ (@A" %1% (@'" #* Ÿ 0#n %#{ - 2 +J% 2$0 Nhi*u : i 0h9n Dụng ? ng Z nư80 ng=&. Uh ng 0R 7ai &'e uan &'=ng

&' ng h- ?inh &h+i nư80. Nhi*u : >i :> )F 0h^ &'ung gian 0h giun ?+n )F?inh ngư/i 7> gia ? 0. v 7\!6 •+0 #nh ,h9n : i 0h9n Dụng nư80 ng=&)hông 0hO 0R ngh a : &hu! & %> 0en 0R gi+ &'# &h 0 & .

8 N2* > (")*/ 2 % K' 0#"X0 -|1. ‚ha! 0R 1 7J nhu!"n &h( 0h9n Dụng 0In ,h9n : i 12. ‚ha! ( 0h 0+0 7J K <cng 1

3. Thư80 14. @A <ụng 0ụW )Š, 6 )i% ,h[u &hu\& 1

. ‚Fnh ,hRng i 1ThF ?inh ư;0 0ung 0ấ, %A& )ha! ng 1 7J 0â 0+0 : >i

nhu!"n &h( 0R +nh ? )‹% &hY D ng )h + #nh : i 0ũng như nhfng 0hO<[n 0hi &i & 7* 0ấu & 7> )F0h &hư80 0â 7J. Nhi-% 7ụ 0â &hF ?inh :> <

)h + #nh : i ( •+0 #nh 0+0 : >i ?au R <cng %K ? 0â : >i i*n 7>128




D ng ,h9n : i &' ng &/ &' :/i. vư8i 9! :> D ng ,h9n : i ( •+0 #nh 7#&'F ,h9n : i 7> 0+0 %inh h gi i &hF0h 0hi &i & 0ấu & 7> )F0h &hư80

T> (@'" T> ?W K£

Viviparus contectus -ithyni7 t=nt7cul7t7 /hys7 !ntin7lis "l=17 hy"n!rum z7di1 ! 7t7 z7di1 7uricul7ri7 8ymn7=7 st7gn7lis /l7n!rb7rius c!rn=us /l7n!rbis "l7n!rbis

=gm=ntin7 nitid76 r#@1 F| # (@A"

1] 4 . VJ 0R nr,2] 3 . VJ 0a F& nhấ& :> 2 %%6 •anh n9u6 ôi )hi 0R 3 0 nh \% Z

7eng • rn 0u i}}}}}....................... •i i"7rus c!nt=ctus3] 2 . VJ )hông 0a hQn 1 %%6 n9u *u6 )hông 0R

0 nh€€€.....-ithyni7 t=nt7cul7t74] 1 . VJ )hông 0R nr,

] 14 . VJ 0R < ng hình &h+, ha! 0hR, 78i ? 7eng • rn )h+0 nhau.q]j . VJ • rn &'+i

] . VJ 0R hình &'Cng. Uhi*u 0a 7eng • rn gấ, hai :In 0hi*u 0a%i-ng. V>ng n9u h b0 n9u nh &}}}}}}}....... /hys7 !ntin7lis

] . VJ 0R hình &h i6 0hi*u 0a 7eng • rn gấ, hai :In 0hi*u 0a%i-ng. N9u h b0 n9u \%}}}}}..............k,:Y•a h!,n 'u%

j]q . VJ • rn ,h i.1 ] 13 . Uhi*u 0a 7J :8n hQn nhi*u ? 78i 0hi*u 0a 7eng • rn.11]12 . Uhi*u 0a %i-ng gấ, hai :In 0hi*u 'Ang %i-ng.VJ 0a 1 %%6

0hi*u 'Ang :> 1 %%}}}}}}}................ z7di1 ! 7t712]11 . Ua %i-ng 7> 'Ang %i-ng gIn D$ng nhau. Ua 7J &8i 4 %%6

'Ang :> 3 %%}}}}}}........... z7di1 7uricul7ri7129




13]1 . Uhi*u 0a 7eng • rn D$ng h b0 hQn 0h & F& 0a %i-ng. VJ0a &8i q %%}}}}}................ 8ymn7=7 st7gn7lis

14] . VJ <Š,

1 ]1q . Mi-ng 0R hình 0h i6 0hi*u 0a :8n hQn 0hi*u 'Ang. /l7n!rb7rius c!rn=us

1q]1 . Mi-ng 0R hình < ng )h+0 0hi*u 'Ang :8n hQn 0hi*u 0a .1 ]1 . Đư/ng )Fnh 7J :8n hQn %%6 &h>nh 7J <>!6 Œ q 7eng. ĐOnh

0 ng6 +! &h ng. Th>nh 7J %/6 n9u \%}}}......... /l7n!rbis "l7n!rbis1 ]1 . Đư/ng )Fnh 7J F& hQn %%6 &h>nh %Jng6 4 Œ 7eng • rn.

ĐOnh 0 ng 7> +! ,h ng ha! :‰%. Th>nh 7J n a &' ng ?u &6 n9u

nh &.......................... =gm=ntin7 nitid7U+0 ? 7J 0Wk Œ @ W Uhi*u 0a 7J€ U Œ v W ŽAng 7J€ k Œ † W Ua %i-ngv Œ ¤ W ŽAng %i-ng€ @ Œ † W Ua • rn

130




BÀI PH…N LOẠI MỘT ! LOÀI rI~N‚i n :> %A& DA ,h\n uan &'=ng 0â h- ?inh &h+i ấ&. Uh ng 0R ?

:ư;ng 'ấ& :8n &' ng ấ&6 &'ên D* %b& ấ& 7> &'ên 09! 0 i. T' ng nh>6

0 i :> 0R h i nhưng 0h ng : i 0R 7ai &'e ng>! 0>ng ua &'=ng như nhfng 0hO&h# ?inh h=0. V8i : < n>!6 7i-0 nh\n Di & ,h9n : i 0+0 : >i )i n :> 'ấ& 0In&hi &.

8 My* K 0 K' %1% 2 %1. MA& )ha! 78i 1 : >i )i n &' ng Y&han : +nh ? _5o2. ‚Fnh hi(n 7i3. ‚h a ,h9n : i :ư ng ,h9n4. MA& DA <ụng 0ụ ]2 0b, ,anh6 2 )i% %B6 &hư80

. 3 a &hu” &inh ( nghiên 0Cu )i n <ư8i )Fnh hi(n 7iq. Pi,Y& nh a2. r#@1 F| # (@A"ThF ?inh ư;0 0ung 0ấ, 1 : >i )i n ] +nh ? _5o 7> )h + #nh : i

:ư ng ,h9n 0h %A& ? : >i )i n Da g % 0 0+0 : >i K 0h . Hình <ư8gi i &hF0h 0+0 &hu\& ngf <cng &' ng )h +.

Hình 3.1W U+0 &hu\& ngf %ô & 0+0 DA ,h\n 0â )i n Nhi-% 7ụ 0â &hF ?inh :> <cng )h + #nh : i ( •+0 #nh &ên 0+0 : >i

)i n. ThF ?inh 0In :ấ! )i n 'a )hJi := 7> b& <ư8i )Fnh hi(n 7i ( uan ?+&.131




‚hi •+0 #nh • ng %Xi : >i6 0In ghi nga! &' :/i 7> &/ &' :/i D$ng 0+00hf ) hi-u ]%K ,hc h;, 78i : >i K •+0 #nh.

r#@1 F| # (@A" %1% (@'" a"X

1}}}ĐIu 7> Dụng 78i +nh )i% :ụ0 h b0 &Fa€ D* %b& Iu6 &h9n 7> Y0R :X 7> nh+%.................... ehytiPopon0ra m0tallica

2. ĐIu 7> Dụng )hông 0R +nh )i% :ụ0 h b0 &Fa '‰ '-&6 D* %b& Iu6 &h7> Y )hông 0R :X 7> )hông nh+%}}}}}.................................2.

3......MIu Yn h b0 n9u \%................................................................3.4......MIu 7>ng n9u h b0 Yn 7> <a 0a% '‰ '-&.....................................q.

.....‚i n )hông <>i hQn )h ng 354 %%...........................................4.

q......‚i n <>i hQn )h ng %%}}}}}}}}}}}}}.} ....‚hông 0R %ấu Z Y Dụng6 D>n 0h9n 7>ng nh &6 nh & '‰ hQn :> ,hI

ci}}}}}}}}}}}}}}}}}.}. :0chnomyrm0K albip0*.† Dụng 0R %A& %ấu€ D>n 0h9n n9u}}}}}.}.fch0t0llu* glab0r

. .............................P' , <Yu% &'Qn 7> &'en6 )hông 0R gai. Ua%, } P' , <Yu% 0R gai '‰. P :!}.

q..........† Dụng %A& &6 –uni0u:u? )hông 0R 0hu” 3 & 0u i )„ <>i }}}}.. † Dụng hai &6 –uni0u:u? 0R 0hu” 3 & 0u i )„ <>i}}

j }}}}}}}}}...@ụng 7>ng :ụ0 nh & }}}}..

f0cophylla *maragPina................@ụng Yn}}}}}}}}}}}}.}}}.. .

. @ụng 7> Iu Yn€ &h9n 7> Y %Iu <a 0a% ‡n9u ...............@amponotu* con*obrinu*.@ụng 7> Y %Iu Yn€ Iu 7> &h9n J 0an‡n9u}. & purpur0u*j. P' , <Yu% 0R gai '‰ '-& h b0 %ấu : i hình'ăng}}}}}}}}}}}}..1 . P' , <Yu% )hông 0R gai '‰ '-&h b0 %ấu : i hình 'ăng}}}}}}}}}...11.1 ............ĐIu 7> Dụng •+% Yn}}}}}}}}}}}}. 5h0iPol0 *p.

ĐIu 7> Dụng n9u nh &}}}}}}}}}}} 5h0iPol0 m0gac0phala11....¤uni0u:u? 78i 0hu” 0u i 3 & '‰ '-& }}} onomorium pharaoni*

132




¤uni0u:u? )hông 0R 0hu” 0u i 3 & '‰ '-& }}}}}... onomoriumP0*tructor B'" Q Š{ 2 a#@1 F| # (@A" K' b1% F| # 5W" Z* #) #$ #' 2 2"Y

%1% (@'" - 2 %{ %# 2 (@A" #10 ?" #

ThF ?inh ư;0 0ung 0ấ, %[u 7\& )hô 0â : >i 0ôn &'cng )h+0 nhau. Nhi-% 7ụ 0â &hF ?inh :>W

5 Nh\n Di & 0+0 b0 i(% ,h9n : i D$ng %r& &hư/ng h b0 )Fnh hi(n: ,

5 NhR% 0+0 b0 i(%.5 o9! < ng )h + ,h9n : i < a &'ên 0+0 b0 i(% ,h9n : i.5 Đưa 'a 0+0 ) & :u\n 7* )i(u ? ng < a &'ên 0+0 b0 i(% ,h9n : i.

8 My* K 0 K' 2 % j5 ‚Fnh : , 2 %r&6 )i% %B6 ,anh.5 U+0 %[u 7\& &huA0 : >i 0ôn &'cng.L+* mj Vì %[u 7\& )hô nên hK! 0dn &h\n ( sng :>% g[! 0+0 DA

,h\n 0â 0 n 7\&. HK! uan ?+& %[u 7\& D$ng 0+0h 0I% 0+0 Iu )i% 0r%7> 0 n 7\& 0hC sng 0I% &' 0 &i , :ên 0 n 7\&.

Hư8ng <[nW Tấ& 0 %=i ?inh *u 0R %A& &B &iên 0hung 7> %A&i(% n> R &' ng a )hC . T' ng u+ &'ình &i n h + 0+0 : >i *u &hF

nghi 78i 0+0 ?inh 0 nh 0â %ình. v a 7> b0 i(% n>! ngư/i &a 0R &h(nh\n Di & ư;0 0h ng] D$ng 0+0h :\, )h + ,h9n : i 6 ưa 'a 0+0 gi i &hF0h7* &B &iên 0â 0h ng 0ũng như )i(u ? ng 0â &sng : >i.6 Š{ 2 a#@1 F| # (@A"

U+0 ?inh 7\& *u 0R %A& b0 i(% 0hung6 nhfng b0 i(% n>! K i &0hung nhấ& Z nhR% ,h9n : i :8n 7> &'Z &h>nh b0 &hc 0h %C0 A 0+ &v a &'ên 0+0 b0 &Fnh n>!6 ?inh 7\& 0R &h( ư;0 ,h9n : i 7> ngư/i &a 0R&h( •9! < ng 0+0 nhR% ,h9n : i

Đ( 0R &h( nh\n Di & ư;0 %[u 7\& h b0 •9! < ng )h + ,h9n : i &hì

0h ng &a ,h i Di & ư;0 b0 i(% 0â 0+0 ?inh 7\& 7> &\, h;, : i &h>nh &sn133




nhR%. Vi-0 : a 0h=n 0+0 b0 i(% ,h9n : i n>! ?~ 0h &a Di & %C0 Auan h- h= h>ng 0â 0h ng. @Zi 7\!6 ,h9n nhR% 0+0 : >i ?inh 7\& ,h iư;0 Dr& Iu &s 0+0 0ấu &' 0 )h+0 Di-& nhấ& 7> <cng nhfng b0 i(% n>

:>% )h + ,h9n : i 7> •9! < ng 09! 0h^ng : i ,h+& ?inh.U+0 %[u K 0h &huA0 : >i 0ôn &'cng ư;0 +nh ? &s 1 n q6 &hu

hai h= )h+0 nhau. M[u &hC &huA0 %A& h= )h+0 7> ?~ ư;0 <cng ?au R0h %A& %ụ0 F0h )h+0 0â D>i n>!.

ThF ?inh 0In Dr& Iu D$ng 0+0h ,h9n nhR% 0+0 %[u 7\& +nh ? &s 1n q nh/ ? <ụng 0+0 b0 i(% K 0h &'ên ?Q 0â %[u gi #nh nêu Z

hình &'ên. ThF ?inh 0R &h( ,h9n nhR% D$ng 0+0h i &s b0 i(% 0hung &8ib0 i(% 'iêng6 nRi %A& 0+0h )h+06 ,h9n nhR% D$ng 0+0h Dr& Iu &s bi(% 0hung nhấ& ' i ua b0 i(% n>! D n &ì% b0 i(% 0hO 0R Z %A& %

7\&. HK! ,h9n nhR% D$ng 0+0h •9! < ng )h + :ư ng ,h9n. T' ng )hi :>%i*u n>!6 hK! •Y% •„& 0+0 b0 i(% 0hung 0h 0+0 %[u 7\& 7> &'ư80 h

,h9n 0h ng &h>nh 0+0 h= ' i % 0+0 : >i.

MA& )h + ,h9n : i %[u ]U+0 %K ? ? <ụng Z 9! ư;0 • , &hY &hC& ( hư8ng <[n &hF ?inh .

1. MK ? 0â 0+0 b0 i(%Wk16 T26 ‚3 77...... 46 q ] : >i ] h= Œ k ...2555 k26 T16 ‚1 77 ................. 16 26 36 ] : >i ] h= Œ @ ...3‚26 S1.....................................................................5555 : >i

55 ‚46 S2 77.................................................................55555 : >i3......................................................................................555: >i4..................................................................................55555 : >i

.................................................................................55555 : >i@$ng 0+0h ? <ụng 0+0 b0 i(% n>! hK! •9! < ng )h + ,h9n : i

< a &hY h= 7> : >i 0â 0h ng. ThF ?inh 0R &h( ? <ụng %K ? 0â 0+0 i(% nêu &'ên hình Dên &'ên 7> i*n 0h ng 7> )h + ,h9n : i nêu Z <ư8i

h b0 & •9! < ng )h + ,h9n : i 'iêng 0â %ình.134




1. MK ? 0â b0 i(%...........................555556555556 ] : >i ] h= 5 k ....255................................................555556555556555556555556] : >i ] h= 5 @2. ...........................................................................55555 ] : >i

3.............................................................................55555 ] : >i4...........................................................................55555 ] : >i

...........................................................................55555 ] : >i Š{ 2 %{ %# 2 (@A" #10 ?" #

T' ng u+ &'ình &i n h + nhfng uIn &h( ư;0 &+0h Di-& ?au 0cng],h9n nh+nh ]Z 9! :> 0+0 : >i :> nhfng : >i 0R &B &iên gIn gũi nhấ& 7> <

7\! 0h ng 0R nhi*u b0 i(% gi ng nhau hQn. HK! :ưu uan i(% n>!)hi ,h9n : i %[u 7\&.

Sau )hi •Y% •„& %[u 7\& 7* %b& hình &h+i hK! 7~ 09! ,h9n 0h^ng: i ,h+& ?inh nhau.

Q N# -"X0 %1% F‹% F"n5 #[ # 0#1" K' 0#"X0 ( 5W" Z* (">Z* 2"Y %1% F‹% F"n5 K' a"n* ?W 2

Th 0 & 0h &hấ! 0R % i :iên uan 0hb& 0h~ gifa 0+0 b0 i(% hình&h+i 0â ?inh 7\& 7> )i(u 0+0h ? ng 0â 0h ng. @Zi 7\! 0R &h( Di & ư;0)i(u ? ng ha! ?inh h=0 0â 0h ng < a &'ên 0+0 b0 i(% ?inh &h+i 0â0h ng.

T' ng D ng <ư8i 9!6 0+0 b0 i(% ?inh h=0 ư;0 0h Z 0A& Dên &'+i0R :iên uan n 0+0 %[u &s 1 n . HK! +nh <ấu Eo 7> 0+0 ô &ưQnCng 0h %Xi : >i. MA& ? : >i 0R &h( 0R nhi*u hQn %A& b0 i(% 7> nh: >i 0R &h( 0R 0cng %A& b0 i(%.

S %[uU+0 b0 i(% 1 2 3 4 q

S ng &' ng ng h angS ng &' ng ấ&S ng &' ng 0+0 Dụi 09!UQ uan &hFnh gi+0 n$% Z

ôi 0h9n &'ư80135




UQ uan &hFnh gi+0 n$% Z&h9nUh9n )i(u : >i ăn &h nhJ

Uh9n )i(u nh !Uh9n )i(u > D8i

BÀI PH…N LOẠI HỌ CÁNH C¤NGThF ?inh ư;0 0ung 0ấ, Da 0 n D= 0+nh 0Cng ]0 :Y ,&Y'a +nh ? &s

n 3 &huA0 3 gi ng )h+0 nhau. Nhi-% 7ụ 0â &hF ?inh :> •+0 #nh %Xi 0 n D= 0+nh 0Cng &huA0 gi ng n> Đ( :>% ư;0 i*u n>! &hF ?inh 0In ? <ụn)h + ,h9n : i 7> hình nh K 0h &' ng * &hi. Hình 1 0h Di & &ên 0^%A& ? DA ,h\n 0â D= 0+nh 0Cng. U+0 hình 25 14 ư;0 gi i &hF0h &' n)h + ,h9n : i. Đ( 0R &h( nghiên 0Cu D= 0+nh 0Cng <ư8i )Fnh : , 2 %r&6 ,h i <cng &a! gif hai Iu )i% ' i ưa 7> )Fnh : , ( •Y%. HK! 7i & ?0â %Xi 0 n D= 0+nh 0Cng]16263 7> ,hFa &'ư80 &ên gi ng &ưQng Cng <

9!W

}.. k0an&h 0inu? }.. kga&hi<iu% }.. Ua:a&hu?}.. Ua??i<a }.. va?0i::u? }..

v'! ,h& 'u?}.. †:Y< n ,'iu? }..H!: Diu? }..

M!0Y& 0ha'a}.. 0Y ,& %a }.. Ua'aDu? }.. TYnYD'i}.. o!:i&a

r#@1 #{ (@A"1a. U+0 & 35 Z ng >i 0cng 0â '9u ]an&Yn <>i hQn ? 78i 0+0

& )h+0 ] hình 2 7> 3⇒ 2

1D. U+0 & 35 Z ng >i 0cng 0â '9u ]an&Yn <>i &ưQng ưQn

78i 0+0 & )h+0 ] hình 4 7> ⇒ .

136




2a. Đ & &hC nhấ& gIn Iu 0â '9u ] an&Yn <>i gấ, 7>i :In 0+0 &

)h+0 ⇒ 3

2D. Đ & &hC nhấ& gIn Iu 0â '9u ] an&Yn 0R 0hi*u <>i &ưQ

ưQng ? 78i 0+0 & )h+0⇒ 4

3a. Ž9u ]an&Yn 0R 11 & W 1 & 'ấ& <>i6 & Dình &hư/ng 7>

<>!⇒ h!: Diu?

3D. Ž9u ]an&Yn 0R & W 1 & 'ấ& <>i6 4 & Dình &hư/ng 7> 3

⇒ v'! ,h& 'u?

4a. Tấ& 0 0h9n & ] hình q 7> ⇒ `0Y ,& %a4D. Uh9n ?au 4 & ] hình 7> j⇒ kga&hi<iu%

a. Tấ& 0 0h9n & ] hình q 7> ⇒ q

D. Uh9n ?au 4 & ] hình 7> j⇒

qa. M nh :ưng &'ư80 ] % nh :ưng 0â & ng 0 &'ư80 0R D* 'Ang

:8n hQn 2 :In 0hi*u <>i⇒ va?0i::u?

qD. @* 'Ang 0â % nh :ưng & ng 0 &'ư80 0R D* 'Ang nhJ hQn 2

:In 0hi*u <>i⇒

a. MRng ?r0 ] 7u & 0R 'ăng '‰ '-& Z %b& ,hFa &' ng ] hình 1

⇒ Ua:a&hu?.

D. MRng ] 7u & 0R %b& &' ng &'Qn nhƒn ] hình 11⇒ Ua'aDu?

a. Tấ& 0 0h9n 4 &⇒ j

D. Uh9n &'ư80 7> 0h9n gifa 0R &⇒ 1

ja. Ž9u ]an&Yn <>i hQn ? 78i 0hi*u <>i & >n 0Q &h(⇒

k0an&h 0inu?

ja. Ž9u ]an&Yn ngrn hQn ? 78i 0hi*u <>i & >n 0Q &h(⇒ Ua??i<a

1 a. MRng ] 7u & 0R 'ăng Z %b& ,hFa &' ng ] hình 1⇒

M!0Y& 0ha'a.137




1 D. MRng ] 7u & 0R %b& &' ng &'Qn nhƒn ] hình 11⇒ 11

11a. ĐIu 0R g/ nhô 'a Z ,hFa &'ư80 %r&6 '9u ]an&Yn 0r% 7>

<ư8i g/ n>! ] hình 12⇒ 12

11D. ĐIu )hông 0R g/ nhô 'a Z ,hFa &'ư80 %r&⇒ o!:i&a

12a. U+0 0 nh Dên 0â % nh :ưng & ng 0 &'ư80 0R gai 'ăng

0ưa ] hình 13⇒ †:Y< n ,'iu?.

12D. U+0 0 nh Dên 0â % nh :ưng & ng 0 &'ư80 nhƒn ])hông

0R 'ăng 0ưa ] hình 14⇒ TYnYD'i .

@>i q.P#{ (@A" %1% (@'" F, 2 K 0 K' # -"X0 %1% F‹% F"n5 % %#c

]1jj

T' ng D>i &hi &h 0 h>nh n>! &hF ?inh ư;0 0ung 0ấ, 0+0 &iêu D n7> %[u 7\& 0â 'ấ& nhi*u : >i Ang 7\& )( &s ngu!ên ?inh Ang 7\& &'Z i &0+0 DA ,h\n 0â Ang 7\& 0R •ưQng ? ng. Nhi-% 7ụ 0â &hF ?inh :> nh\n Di & 0+0 : i ?inh 7\& n>! 0cng 0+0 b0 i(% 0â 0h ng. vư8i 9! :> 0+009u hJi %>u &hF ?inh ,h i &' :/i ?au )hi uan ?+& 0+0 %[u 7\&.

1.M[u ? 1 Sinh 7\& n>! &huA0}a k% YDaY Œ T' ng k%i, D T'cng ,hRng •0 T'cng :X

< Th &'cngY @=& Di(n

.M[u 7\& ? 3Sinh 7\& n>! ! 0hu!(n Ang nh/}a Lông D Ž i0 Uh9n gi< DJY Nh/ <eng nư80

.M[u 7\& ? 4 Sinh 7\& n>! :>..........a T'cng ' i %r& D T'cng <>!0 T &i(u 0Iu< T'cng ? & '„&Y T'cng hình 0huông

138




3.M[u ? 2 Sinh 7\& n>! &huA0}

a T J D T n9u0 T'cng ' i %r&< T :ụ0Y P :i–Y'a5 San hô ]D=& Di(n

j.M[u 7\& ? 4Sinh 7\& n>! ! 0R}' ia 1 D 20 4< ‚hông 0RY Nhi*u

1 . M[u ? ‚i(u ?inh ? n 0â ?inh 7\& Qn D>n>! :>a Ti , h;, D Ph9n ôi0 Đ ng gia & ] ng gia< ‚hông ng gia & ]<# giaY T gia

. M[u ? 3Sinh 7\& n>! :>}

a T'cng ' i %r& D T'cng ' i )F ?inh0 T :ụ0 Qn D>< T &i(u 0IuY T'cng hình 0huông

11. M[u ? qSinh 7\& n>! :>..........

a T'cng ' i %r& D T'cng ' i )F ?inh0 T :ụ0 Qn D>< T &i(u 0IuY T'cng hình 7uông

q. M[u ? 3Sinh 0 nh 0â ?inh 7\& n>! :>}a Nư80 ng=&

D Nư80 %bn0 ŽuA&< Mi-ng 0â Ang 7\& 0R 7Y M+u ngư/i

12. M[u ? Sinh 7\& n>! &huA0............a Thu” &C0

D L8, ?Ca0 L8, ?an hô< L8, D=& Di(nY L8, giun F& &Q ] giun ấ&

13. M[u ? ‚i(u ?inh ? n n>! :>....a Ti , h;, D Đ ng gia0 Nd! 0h i

2 . M[u ? 1Sinh 7\& n>! 0R .... 0h9na 4 D 4 ôi0 3

139




< N Kn giaY Ph9n ôi

< 3 ôiY ‚hông 0R

1 . M[u ? L i ?inh 7\& n>! &huA0..........a L8, &hu” &C0 D L8, ?Ca0 L8, ?an hô< L8, D=& Di(nY Giun F& &Q

21. M[u ? 1Uấu &' 0 %i-ng n>! :> : i......a Nhai D Li %0 H &< ‚h an ] 0hF0hY ‚h an 7> h & ]h & 7> 0hF0h

1q. M[u ? jSinh 7\& n>! &huA0............

a L8, giun nhi*u &Q D L8, giun F& &Q 0 L8, Oa< L8, gi+, •+0Y L8, 0h9n )ì% ] nh-n6 7Y

22. M[u ? 11L i ?inh 7\& n> <ư8i 9! 0R )i(u

0ấu &' 0 %r& )i(u n>!.......a U+nh 0a% D ĐOa0 S>n :+ gan< M 0Y Sa Di(n

1 . M[u ? jSinh 7\& n>! 0R .... ăng &Yn ] '9ua ‚hông 0R D Hai0 Hai ôi< ‚i*u D n 0h iY @ n ôi

23. M[u ? 12‚i(u Di n &h+i n>! • ! 'a Z.......a vư8i ấ& D T'ên 0>nh 09!0 T'ên <a Ang 7\& 0R 7< T' ng nư80 ng=&Y T'ên 0Q &h( Ang 7\& K 0h &

1 . M[u ? 1Sinh 7\& n>! &huA0

a L8, 0h9n )ì% D @A uôi &Q 0 @A 0+nh *u ]% i < L8, gi+, •+0Y @A 0+nh %>ng

24. M[u ? 12‚i(u Di n &h+i n>!...

a @J D ‚hông h >n & >n0 H >n & >n< @i n &h+i u+ %C0Y ấu &h( ?inh ? n

1j. M[u ? 1Sinh 7\& n>! 0R .... ăng &Yn ] '9ua ‚hông 0R D Hai

2 . M[u ? 12L i ?inh 7\& &'ưZng &h>nh ? <ụng: i &hC0 ăn n> <ư8i 9!.......a ấu &'cng

140




0 Hai ôi< ‚i*u D n 0h iY @ n ôi

D Žau0 pu< M+u Ang 7\& 0R 7

Y Đấ&2q.M[u ? 12Sinh 7\& n>! 0R Da nhiêu '9u.......a Nhi*u D ‚hông 0R0 Hai< Hai ôiY S+u

31. M[u ? 14‚i(u ,h9n 0r& n>!a @* %b& D H >n & >n6 )hông *u0 MA& ,hIn< H >n & >n6 *uY Hình a

2 . M[u ? 13‚i(u &'Cng ang ,h9n 0r& <ư8i 9!&huA0 : i.......a Đ ng n Kn h >ng D T'ung n Kn h >ng0 Đ n n Kn h >ng< T9% n Kn h >ngY GiIu n Kn h >ng

32. M[u ? 14Giai n ,hôi nang n>! ư;0 hình&h>nh Z........a 0h nh+i D Uhi%0 Žca< Sa Di(nY U+ 0R0

2 .M[u ? 13‚i(u ,h9n 0r& n>! :>........a @* %b& ] %uXi6 ng D ‚hông *u ] 0h0 MA& ,hIn< H >n & >n ] *uY MA& ,hIn hình a

33. M[u ? 1Uấu &' 0 n>! :> : i %ô n> <ư8i9! 0â Ang 7\& 0R 7 ......

a S n D oưQng0 Tu™< Tu! n gi+,

Y UQ 2j. M[u ? 14L i ?inh n> <ư8i 9! 0R )i(u

,h9n 0hia n>!.........a 0h nh+i D Uhi%0 Žca< Sa Di(nY U+ 0R0

34. M[u ? 1‚h ng &' ng :8, :8n Z gifa :>......a ng &i & D Đ :angY'han?0 o ang &i &< ng Ha7Yn Z •ưQngY Leng % 0h %+u

141




3 . M[u ? 14Giai n ,hôi nang n>! < )i(u&'Cng .... & nên

a Đ ng n Kn h >ng D T'ung n Kn h >ng0 Đ n n Kn h >ng< T9% n Kn h >ngY GiIu n Kn h >ng

3 . M[u ? 1qMô %+u n>! &huA0a U> 0> 6 0h9u 0hấu

D vQi0 MA& : i :inh &'ưZng< Giun ấ&Y 0h6 0R0

3q. M[u ? 1Uấu &' 0 hình &'en &'ên :+& 0r&ngang ua <a :>.......

a Mô % D Th( &hụ 0 % ,a?0in0 Th( &hụ 0 % U'au?Y< Th( &hụ 0 % Žu––niY Th( &hụ 0 % MYi??nY'

42. M[u ? 22oưQng ?= n>! &huA0a Lư ng &h( )hông uôi

D vQi0 Th$n :$n< U+ &'F0hY U+ D+% +

3 . M[u ? 1Uấu &' 0 n>! 0R 0hC0 năng.......a TF0h % D U % nh\n 7* +, : 00 M[n 0 % 78i nhi-& A 0a< M[n 0 % 78i nhi-& A &hấ,Y Ti & % hôi

43. M[u ? 23U+i 'ăng n>! &huA0a U+ %‹ D Ue0 U+ ?ụn< H i &iêuY VŠ&

3 . M[u ? 1M 0h %+u n>! &hấ! Z %‹ :>a ĐAng % 0h

D T nh % 0h0 Ti(u Ang % 0h< M 0h D 0 hu! &

44. M[u ? 24U+i •ưQng ngư/i n>! :>a Đ & ? ng 0B &hC nhấ&

D oưQng &hr& :ưng0 oưQng ng 0< oưQng 0cngY ĐA& ? ng 0B &hC hai ] Đ & &'ụ0

41. M[u ? 21 Nhfng •ưQng h>% n>! &huA07*.......a ĐAng 7\& 0R 7 D @A 7Š&

142




0 @A 'ca< Lư ng &h( 0R uôiY U+ •ưQng

B'" P#{ (@A" F, 2 K 0 ?W 2 0S@ 2 Fd0T' ng %A& % nh ấ& 0R %\& A 09! & 7> Dụi 09! &ưQng i <I!6

)h+ ?[% %>u6 gi>u 0hấ& hfu 0Q 7> 0R nhi*u Ang 7\& )h+0 nhau ?inh ? ng.M[u ấ& ư;0 :ấ! %A& 0+0h ng[u nhiên Z A ?9u )hông u+ 1 0% &s 0+07cng )h+0 nhau 0â )h nh ấ&. U+0 Ang 7\& 0ũng ư;0 &hu :ư;% (nghiên 0Cu ? a < ng ?inh h=0 &'ên &'+i ấ&. PhIn :8n 0+0 : >i ?inh 7\& hagb, ư;0 ,h9n :\, 7> D u n &' ng 0 n ž.

MXi &hF ?inh ư;0 ,h+& 1 ng &hu” &inh ] +nh ? &s ½15 ½1 . T'%Xi ng 0R hai %[u ư;0 D u n &' ng 0 n. ThF ?inh ,h i uan ?+&6 #n: i %[u 7\& 7> &' :/i 0+0 09u hJi <ư8i 9!W

.1. Đi*n 7> ô &' ng 0+0 %K &' :/i 7* 0+0 ng>nh 0â %Xi %[u 7\&MK &' :/i

1 Giun2 Uh9n &3 ŽuA& )h ang4 Nhu!"n &h( ] Th9n %*%

Giun &'enq Giun <Š&

T' :/i Wng

nghi-%1 2 3 4 q j 1

Ng>nh

.2. Đi*n %K &' :/i 7> 0+0 ô &' ng 0h %Xi %[uMK &' :/i

1 L8, 0h9n )ì%143




2 L8, 0h9n %ôi3 L8, 0h9n )„,4 L8, 0h9n Dụng Œ 0

L8, 0ôn &'cngq L8, Oa

L8, gi+, •+0 L8, giun F& &Q

j L8, 2 0+nh1 L8, giun nhi*u &Q

11 Th!?anu'a12 L8, ?+n 0h9n %*%T' :/iW

ngnghi-%

1 2 3 4 q j 1

Ng>nh

.3. Đi*n 7> ô &' ng %K &' :/i 0h hai b0 &Fnh uan ?+& ư;0 0^%[u &' ng ng nghi-% ] 1 i(%

MK &' :/i1 ăng &Yn Œ '9u3 UY,ha:ô&h'a• — aD< %Yn ] Dụng

UQ &h( hình &'ụ

q UQ &h( <Š, &hY 0hi*u :ưng Œ Dụng @ n ôi 0h9n ( i ĐIu — Ng 0 — @ụng

1 UQ &h( <Š, &hY 0hi*u Dên ?ư/n ]:a&Y'a::!12 MXi & 0R %A& ôi 0h9n14 Uh9n • 0 gi+0

1 ăn &h#&144






B'" ” L'5 0">* -= %= %@ThF ?inh ư;0 !êu 0Iu &i n h>nh :>% &iêu D n 0 0 n %A& : i

Ang 7\& )hông •ưQng ? ng 0 nhJ ]va,hnia6 ' &a& 'ia ... 7> ?au R nh\n

Di & 0+0 b0 i(% ,h9n : i ' i i*n 7> &/ &' :/i.ThF ?inh 0In :>% &iêu D n grn 0 0 n i 78i %Xi %[u. Tiêu D n 0In

,h i &h( hi-n '‰ ư;0 '9u6 ,hIn ,hụ 0â %i-ng. ThF ?inh ? <ụng 0+0ngu!ên 7\& :i-u ư;0 0ấ, 7> <cng %ôi &'ư/ng H !Y' ( grn.

Sau )hi :>% • ng6 hK! +nh <ấu &iêu D n D$ng ? 0â %[u K 0h=n ]½1n ½1 7> ghi ? D+ <anh :ên &iêu D n.

V~ & >n DA &s &iêu D n K :>% 7> +nh <ấu an&Yn 7> ,hIn ,hụ %i- D$ng 0+0h <cng %K &' :/i.

MK &' :/i W 1 an&Yn 2 PhIn ,hụ %i-ngT' :/iW @ n 7~ %[u ½}..

B'" 3 G"=" #y* 0ô5 &_?0 %*?. K' b1% F| # %#x% 4 2% %1% # #

3 8 My* K 0/ 2 % K' 0#"X0 -|1. Tô% 0 12. @A <ụng 0ụ 2 0b,6 )„ 6 <a 6 )i% %B 13. Uh\u %B 14. ‚Fnh ,hRng i 1

. @ông 1

q. Găng &a! 1. Đinh ghi% 1 Œ 1 1. M nh • , 0r% )i% 1

3 6 H+J 2 y 5eTô% 0R 0h9n <Š,3 st7cus l="t!d7ctylus; 'ấ& ,hB Di n Z nư80 ng=&

78i )hF h\u ôn h >6 0R h>% :ư;ng •i h > &an 7> %u i )h +ng h > &an 0a .UhO 0In )Fnh : , 0I% &a! ( nghiên 0Cu 0+0 ,hIn ,hụ.

146




@ n 0In uan ?+& 0hi &i & ? ,h9n & ( ,h9n Di-& 0+0 ,hIn 0â &h9&+0h 0+0 0h9n &s %A& Dên &h9n. o , &hY ng &'\& & &'ên %i ng ?0+0 ghi%. Sau R •+0 #nh 0hC0 năng 7> 7i & 7> &/ &' :/i.

Mô 0= au 0#* 01.UI% 0 n 7\& hư8ng ,hFa Dụng :ên &'ên. Nên <cng :+ Dông 7> găng

0a ?u. Uh 0+0 gai nh=n6 ?r0. vcng : , nghiên 0Cu )ỹ 0+0 ,hIn ,hụ 0â&ấ& 0 0+0 ,hIn &h9n.

2.vcng )Š, &hY &'ình & 6 &+0h 0+0 0h9n &s %A& Dên &h9n 0 n 7\&:>% 7i-0 R6 )Š, 7> g 0 0h9n 7> )„ 'a. @ n 0R &h( <cng )„ h b0 <a

n u 0In.3.o , &hY &'ình & 0+0 0h9n D$ng 0+0 ghi% &hY &hC & 16 26 3}

Iu &s ,hIn Iu. o , 0+0 0h9n &'ên ,hi n ? &hY ng &'\& & .T' ng &/ &' :/i 0â D>i 16 %Xi 0h9n 0R &h( 0R 3 0hC0 năng. HK!

•Y% )ỹ D ng6 •+0 #nh 0hC0 năng 0â %Xi 0h9n. Đ+nh <ấu 0hC0 năng ng0h %Xi 0h9n D$ng 0+0h &ô 7eng &'en ]&ô \% 0+0 7eng &'en .

U+0 ,hIn ,hụUhC0 năng1 o 0 gi+0 Hô hấ, Sinh ? n2 @Qi Nghi*n &hC0 ăn Hô hấ,3 Đưa &hC0 ăn 7>

%i-ngHô hấ, Sinh ? n

4 Sinh ? n Đưa &hC0 ăn 7>%i-ng

U % • 0

Đưa &hC0 ăn 7>%i-ng

Đi @ 7-‡ &ấn 0ông

q @ 7-‡ &ấn 0ông Đưa &hC0 ăn 7>%i-ng

Sinh ? n

Sinh ? n @Qi Hô hấ,@Qi @r& 7> gif % i Sinh ? n

j Sinh ? n Hô hấ, @ 7-‡ &ấn 0ông1 Sinh ? n Đi U % • 011 Sinh ? n Đưa &hC0 ăn 7>

%i-ngĐi

147




12 Đi Nghi*n &hC0 ăn U % • 013 Đi Sinh ? n @ 7-‡ &ấn 0ông14 Đi Hô hấ, Sinh ? n1 @ 7-‡ &ấn 0ông @Qi Đi

1q @Qi Nghi*n &hC0 ăn Hô hấ,1 Sinh ? n U % • 0 @Qi1 @Qi Đưa &hC0 ăn 7>

%i-ngHô hấ,

B'" 87j G"=" #y* # # 5") 2 % %#{* %#d*

87 8 N#")5 K % 0# ?" # 0S@ 2 -'" 0#" ' ('ji. o+0 #nh6 &+0h 'a 7> D>! • , 0+0 &h>nh ,hIn 0â ,hIn ,hụ %i-ng

như &' ng hình 1 <ư8i 9!ii. Đ+nh <ấu 0+0 ,hIn ,hụ %iêng &+0h 'a D$ng 0+0 inh ghi% 0R ?

như &' ng D ng 1iii. o+0 #nh 0hC0 năng 0â %A& ? ,hIn ,hụ %i-ng

87 6 V 0 (")* K' 2 %1. Uh9u 0hấu3•7l7ng7 irr=gul7ris;2. @A <ụng 0ụ ] 2 ôi ,anh )Š,6 2 )i% %B6 1 ôi )„3. Đ a ]D>n %B4. Đinh ghi% )hông +nh <ấu ( 0 #nh %[u &' ng a %B

.U+0 ghi% 0R +nh ? _ 5 V__q. Găng &a!

. L , hai %r& ( %B

. Mi ng • , &'rng ( &'ưng D>! 0+0 ,hIn ,hụ %i-ngj. Mi ng giấ! ( ghi ? &hF ?inh. MK ? 0hO &ên 0+0 ,hIn ,hụ %i-ng 0â &ô%

MK ? :(n ph n ph miệng _ H>% &'ên__ o 0 Di-n %ôi___ Môi &'ên

148






Hình 1. MK ? 0hO 0+0 ,hIn ,hụ %i-ng 0â 0h9u 0hấu

87 Q Š1% F| # 0> %1% -, # % # # 5") 2jSau )hi gi i ,h[u • ng ,hIn ,hụ %i-ng &hF ?inh 0ấn •+0 #nh &ên 0â

0+0 ,hIn ,hụ %i-ng D$ng 0+0h i*n %K ? K 0h 7> D ng <ư8i 9!.

PhIn ,hụ %i-ng +nh <ấu MK ? 0h &ên 0â ,hIn ,hụ %i-ngk@Uv†¤G

87 Š1% F| # %#x% 4 2 % %1% # # 5") 2jThF ?inh ? <ụng D ng %K ? 0hO &ên g=i 0â 0+0 DA ,h\n 0â ,hIn

,hụ %i-ng ( i*n 7> D ng <ư8i nh$% nêu D\& 0hC0 năng 0â &sng DA ,h\nWC#x% 4 2 ?v a#ˆ" Mk %#@ 0> % # # 5") 2 Nghi*n &hC0 ăn

H & Ang như :ư iT+0 <ụng như Onh %ôi (150




hình &h>nh • ang %i-ng

B'" 88 T# % #' # 2"=" #y* %@ 2"1

88 8 My* K 0 K' 2 %‚ Gi+n W 1 0 n

5 ‚ha! %B5 q )i% ghi% 0ôn &'cng5 )i% ghi% 0R %>u Z uôi )i%‚i% ? 1 Z uôi )i% 0R %>u J

‚i% ? 2 Z uôi )i% 0R %>u •anh‚i% ? 3 Z uôi )i% 0R %>u <a 0a%‚i% ? 4 Z uôi )i% 0R %>u Yn‚i% ? Z uôi )i% 0R %>u 7>ng‚i% ? q Z uôi )i% 0R %>u •anh :+ 09!‚i% ? Z uôi )i% 0R %>u &'rng

‚i% ? Z uôi )i% 0R %>u h ng5 va %B5 Panh5 ‚„ <a %B5 La% )Fnh 7> :a%Y:5 ‚Fnh : , 7> +nh ?+ng

5 Nư8088 6 C1%# 0"X #' # 5eW15Uh nư80 7> )ha! %B ]%C0 nư80 0a )h ng 16 0% .25Ghi% 0 n gi+n •u ng )ha! %B &hY ng 0+0h.Vi-0 %B gi+n 0R &h( &i n h>nh <ư8i )Fnh : ,. vcng )„ ( % gi+n6

Dr& Iu %B &s h\u %ôn6 &i , n %B <=0 &hY hai Dên hông 0h n ng 0 &'ư80.

35N9ng &ấ% Dụng 7sa 0r& 'a )hJi &h9n 7> :\& nR ?ang Dên.151




45Tì% ng &iêu h + ]0Q uan &iêu h + 7I )„ nR 'a )hJi 0Q &h( nhưng)hông ư;0 0r& nR. Sau R •+0 #nh 0+0 DA ,h\n 7> <cng )i% &hY hư ng<[n <ư8i 9!W

• ‚i% ? 16 0r% ng 7> <i*u ]0' , .

• ‚i% ? 2 0r% 7> %* ]gi a'< ‡ ,' 7Yn&'i0u:u? .

• ‚i% ? 3 0r% ng 7> %anh &'>ng ]'uA& &#& &i , &hY %*W

• ‚i% ? 4 0r% ng 7> < <>! ]'uA& gifa .

• ‚i% ? 0r% ng 7> 0+0 ng Ma:,ighi.

• ‚i% ? q 0r% ng 7> ng h\u %ôn ]'uA& gi> ] ,' 0& <aYu% .• ‚i% ? 0r% ng 7> +% % ]:i,i& n> R Z &h9n.

5Ur& %A& %du )hF u n 7> :>% &iêu D n D$ng 0+0h b& %du )hF ^ %Jng R :ên :a% )Fnh nhJ nư80 7> ,h^ :a%Yn :ên 7> i*u 0hOnh )Fnh

: , ( uan ?+&.q5ThF nghi-% %B gi+n ,h i ) & &h 0 &' ng &h/i gian & i a 4 ,h &.

MA& ngư/i &'; :F ?~ )i(% &'a 7i-0 %B gi+n 0â D n. ‚hi ) & &h 0 0ông7i-0 %B gi+n D n hK! giQ &a! ( g=i ngư/i &'; :F n. Ngư/i &'; :F 7> D n ,h i )F 7> &/ ,hi u +nh. MA& gi+ ?ư ?~ )i(% &'a : i 7i-0 +nh gi+.

B'" 86 T# % #' # b1% F| # F‹% F"n5 #[ # 0#1" % F, 2 K 086 8 M % 0">* -'" 0# % #' # ' # 5j

• Đ+nh gi+ năng : 0 :>% &iêu D n ?inh h=0 0â 0+0 &hF ?inh

• Đ+nh gi+ )h năng ? <ụng )Fnh hi(n 7i 0â &hF ?inh

• Đ+nh gi+ )h năng 0 <ư8i )Fnh hi(n 7i 0â &hF ?inh

• Đ+nh gi+ )h năng ? <ụng 0+0 ) & â &hu ư;0 <ư8i < ng 0ông

&hC0 & +n h=0.86 6 My* K 0 K' 2 % jT'ên D>n 0â %Xi &hF ?inh *u 0R 0+0 )Fnh :a%6 )Fnh :a%Yn6 g:!0Y'in

nư806 ,anh6 &'r0 7i 7\& )Fnh6 &'r0 7i &h# )Fnh ] K ư;0 grn :ên )Fnh hi(n 7i152








B'" 8 T+v 2 Z* 2"Y #[ # 0#1"/ %#x% 4 2 K' ?" # 0#1"ˆ 5,0 ?W #<5 %ô 0S¥ 2

T' ng D>i n>! &hF ?inh ,h i nghiên 0Cu % i &ưQng uan gifa hình &h+i6

0hC0 năng 7> %ôi &'ư/ng ?inh &h+i Z %A& ? nhR% 0ôn &'cng.8 8 Š1% F| # %#x% 4 2 % %1% %#{ %ô 0S¥ 2

8 8 8 My* K 0 K' 2 %1. MA& &ấ% D ng 0R 0ôn &'cng )h+0 nhau2. L , hai %r& ( %B3. Phi n )Fnh 0R )Y ( 0 #nh %[u8 8 6 C1%# 0"X #' #Đ( •Y% %Xi 0 n 0ôn &'cng6 hK! ghi% 7> )Y ?+, &'ên ,hi n )Fnh 7>

ưa <ư8i : , hai %r&. vư8i : ,6 hK! &ha! Bi 7# &'F6 :\& nghiêng6 ng a (&hấ! '‰ 0+0 b0 i(% <ư8i 0+0 gR0 )h+0 nhau. Uôn &'cng ư;0 +nh <ấu &_ Œ V___. U+0 0ôn &'cng n>! &huA0 0+0 DA )h+0 nhau 7> 0R 0h9n &'ư80 0h9n ?au Di n Bi ,hc h;, 78i 0hC0 năng b0 Di-&. @ ng 13a Dên <ư8i :i-&

)ê 0+0 0hC0 năng b0 Di-& R ]MK ? k Œ † 7> D ng 13D :i-& )ê 0+0 DiBi 0In 0h &h 0 hi-n 0+0 0hC0 năng R ]MK ? a Œ Y . Hình gi i &hF0h

&hu\& ngf <cng 0h D ng D.@ ng 13a. UhC0 năng 0â 0h9n

MK UhC0 năng_ > D8iB &R% % iC nhd!D i

H[ # 8 8 T#* 0 2Y %#œ %1% -, # % %#{ %ô 0S¥ 2@ ng 13D. U+0 Di n Bi 0â 0ấu &' 0 0h9n

Mk @i n BiUh9n <Š, 0R :ông

- Uh9n 0R 0 •aY hŠ,6 ci 0R gai155




0Cng Z %b& Dụng% Uh9n ngrn6 & 6 0R gai

Uh9n <>i 78i ci 0Q )h ˜

puan ?+& &h\& 0dn &h\n 0+0 %[u 0ôn &'cng ' i i*n 09u &' :/i 7> D n&' ng &/ &' :/i như D ng Dên <ư8i. Đ i 78i %Xi 0hC0 năng 0h9n 0ôn &'cng]k Œ † 6 0h=n %A& %[u 0ôn &'cng ]_ Œ V___ %> 0R 0h9n 7> )i(u Di n BiY

C#x% 4 2%#{

Cô 0S¥ 2 B"X Fe"%#{

k. > D8i@. &R% %ôiU. Nhd!v. Đi†. @Qi

8 6 T+v 2 Z* 2"Y #[ # 0#1" -> 2@'" K' ?" # 0#1" % # "2@A" am ?" #

@= 0h„& 7> 0hấ! :> 2 ng i ) ?inh 0â Ang 7\& 0R •ưQng ? ng. U n0hấ! :> : i ) ?inh 0R & >n DA 7eng /i &'ên 7\& 0h^. U n D= 0h„& )hông) ?inh & >n DA 7eng /i &'ên %A& 7\& 0h^. MXi : >i *u 0R nhfng Di n hình &h+i ( ,hc h;, 78i )i(u <inh <ư ng 7> nQi Z 0R :iên uan n 7\&0h^. @>i n>! •„& n %A& ? 0+0 b0 i(% hình &h+i 7> uan h- 0â 0h n78i ?inh h=0 0+0 : >i 0ôn &'cng n>!.

8 6 8 V 0 (")* K' 2 %1. Hai %[u grn 7> ,hi n )Fnhi D= %‹ii D= g>2. ‚Fnh hi(n 7i8 6 6 Š1% F| # %1% F‹% F"n5 #[ # 0#1"

@$ng )Fnh hi(n 7i6 uan ?+& D= %‹ 7> D= g> 7> •+0 #nh •Y% 0+0 b0i(% &' ng D ng <ư8i 9! 0R ]— ha! )hông 0R ]5 &' ng %Xi %[u156




Đ‹% F"n5¢-"X Fe" B$ 5¦@ B$ 2'Th9n <Š, :ưng Dụng %Rng D>n 0h9n0R g/ h b0 gai gi ng :ư;0 &'ên Iu

Th9n 0R :ông 0CngU+0 ,hIn ,hụ %i-ng )„ <>i Mr& '‰

TS= (E" %1% %{* #£"jU9u 1. T'ên 0Q ?Z 0+0 uan ?+& 0â D n6 &B h;, n> <ư8i 9! 0+0 b0

&Fnh :> uan &'=ng nhấ& 0h 0 n ) ?inh ( ? ng & >n DA 7eng /i &'ên 7\&

0h^ 0â nR._ T'Cng ,h9n &+n &'ên )hr, DA :ông 7\& 0h^€ 0h9n Di n Bi ( D+%

gif€ &h9n <Š, :ưng Dụng€ %r& )„, &h +i h +‡&iêu Di nB T'Cng <Fnh 0hb& 7> :ông 7\& 0h^€ 0h9n Di n Bi ( nhd! &h9n

<Š, :ưng Dụng€ %r& )„, ,h+& &'i(n & &C T'Cng ,h9n &+n &'ên )hr, DA :ông 7\& 0h^€ 0h9n Di n Bi ( D+%

gif€ &h9n <Š, Dên€ %r& )„, &h +i h +‡&iêu Di nD T'Cng <Fnh 0hb& 7> :ông 7\& 0h^€ 0h9n Di n Bi ( D+% gif6

&h9n <Š, :ưng Dụng€ %r& )„, &h +i h +‡&iêu Di n§ T'Cng <Fnh 0hb& 7> :ông 7\& 0h^€ 0h9n Di n Bi ( nhd! &h9n

<Š, Dên€ %r& )„, ,h+& &'i(n & &.U9u 2. TB h;, n> 0+0 b0 i(% 0R &h( &hấ! nhi*u nhấ& Z 0 n ) ?inh

&'ưZng &h>nh ? ng 0hO D$ng %+u _ PhIn ,hụ %i-ng 0hF0h h &€ )hông 0R h>% nhai€ ư/ng &iêu h +

0R 7cng b0 Di-& ( nghi*n€ 0R DQ% 0Q ( h & %+uB PhIn ,hụ %i-ng )hông 0hF0h h &€ )hông 0R h>% nhai€ ư/ng

&iêu h + )hông D# Di n Bi ( nghi*n€ 0R DQ% 0Q ( h & %+uC PhIn ,hụ %i-ng 0hF0h h &€ )hông 0R h>% nhai€ ư/ng &iêu

h +€ ư/ng &iêu h + )hông D# Di n Bi ( nghi*n€ 0R DQ% 0Q ( h & %+u

157




D PhIn ,hụ %i-ng )hông 0hF0h h &€ )hông 0R h>% nhai€ ư/ng&iêu h + )hông D# Di n Bi ( nghi*n€ )hông 0R DQ% 0Q ( h & %+u

§ PhIn ,hụ %i-ng 0hF0h h &€ )hông 0R h>% nhai€ ư/ng &iêu h +

)hông D# Di n Bi ( nghi*n€ 0R DQ% 0Q ( h & %+u.

158




MỘT ! BÀI THỰC HÀNH TH§O NHiM NGHIoN C¤U rHO_ HỌC

B'" 8 P#{ 0 %# a#= 4 2 0#@10 #v" +J% % 0#=5 0# % K 0

S &h +& hQi nư80 0â &h % &h 0 7\& :> %A& &' ng nhfng )năng :>% ? 0h %ôi &'ư/ng nư80 0â &h 0 7\&6 hQi nư80 ư;0 &h +& 'a &'h & Ang ? ng 0â &h 0 7\& 0h^ ! u :> nư80 ? 0h. v R6 7i-0 ,h9n &F)h năng &h +& hQi nư80 0â &h 0 7\& :> %A& &' ng nhfng 0+0h •+0 #)h năng • : nư80 0â &h 0 7\&.

:h c h!nh5 Lấ! 1 & i ni: n &' ng6 ,h^ :ên &h % &h 0 7\& ]0R <i-n &F0h nh

#nh 6 ( &' ng &h/i gian 3 ,h &5 U9n & i ni: n &'ư80 7> ?au )hi ,h^ :ên &h % &h 0 7\&5 TFnh ? 0hênh :-0h 7* )h i :ư;ng6 &s R &Fnh 'a )h năng &h +&

hQi nư80 0â &h % &h 0 7\& 0In ,h9n &F0h5 Ti n h>nh ,h9n &F0h 78i F& nhấ& 3 &h % &h 0 7\& )h+0 nhau. M

&h % &h 0 7\& ư;0 7> 3 &h/i gian )h+0 nhau ] gi/ ?+ng6 12 gi/ &'ưa7> 4 gi/ 0hi*u

B'" 6 P#{ 0 %# ?" # a#W" 0# % K 0

Sinh )h i &h 0 7\& :> %A& &' ng nhfng 0hO &iêu &Fnh & +n 7* )h n&ăng &'ưZng 0â &h 0 7\& &' ng 0+0 0ông &'ình • : nư80 &h i 0R <cng &&h 0 7\& ]&h 0 7\& &'ên 0 n6 h b0 &h 0 7\& &h^! ?inh . Vi-0 ,h9n &F0h

)h i &h 0 7\& 0en 0h Di & )h năng hấ, &hu 0hấ& &h i ]0h^ ! u :> ni&'7> ,h ?,h 'Y hea &an &' ng nư80 &h i .

:h c h!nh5 Lấ! &h 0 7\& ]0J6 09! . Đ &'=ng :ư;ng &ưQi 0â &h 0 7\&5 Đ &'=ng :ư;ng )hô D$ng 0+0h ?ấ! &' ng &^ ?ấ! Z nhi-& A 11U

&' ng 2 gi/ 7> :\, : i 3 n :In 0h n )hi ?inh )h i &h 0 7\& )hông 0engi % &'=ng :ư;ng. Ts R &Fnh 'a &'=ng :ư;ng )hô 0â &h 0 7\&

159




5 ThY <‰i )h năng &ăng &'=ng :ư;ng 0â &h % &h 0 7\& &' ng &gian 1 &h+ng.

5 Ti n h>nh &hF nghi-% 78i 3 : i &h 0 7\& )h+0 nhau

B'" P#{ 0 %# a#= 4 2 #{ # S1% 0#=" 0S@ 2 F" * a") a¨ a#

Ph9n &F0h )h năng & ,h9n h^! 0â '+0 &h i &' ng i*u )i-n )™)hF 0R 7ai &'e &' ng uan &'=ng 7i-0 • : 0hấ& &h i 'rn hfu 0Q 7> :>% ,h9n7i ?inh &s 0hấ& &h i hfu 0Q. Vi-0 ,h9n &F0h )h năng ,h9n h^! 0â '+0 &h i&' ng ,heng &hF nghi-% 0R &h( 0h Di & Ang h=0 0â 0+0 u+ &'ình ,h9h^! )™ )hF '+0 &h i 7> &h/i gian ,h9n h^! '+0 &h i.

:h c h!nh5 À 0hấ& &h i 'rn hfu 0Q ]•+0 DK 'au6 0^} &' ng i*u )i-n )™ )hF5 Ph9n &F0h h>% :ư;ng 0hấ& •Q6 &'ư80 7> ?au )hi 5 Ph9n &F0h :ư;ng )hF U`2 7> UH4 ?inh 'a &' ng u+ &'ình ^5 Ti n h>nh &hF nghi-% 78i 3 : i 7\& :i-u )h+0 nhau 7> &h/i gian

&hY <‰i :> 3 ng>!

B'" Q P#{ 0 %# %#d0 (+Œ 2 +J% F * K'@ K' F * S % 5ô #[ #Fd0 2 +J% #{ 0A@

Mô hình ấ& ng\, nư80 nh9n & :> %A& &' ng nhfng %ô hình ư;0 ?<ụng 'Ang 'Ki ( • : nư80 &h i6 b0 Di-& :> nư80 &h i ?inh h &. T' ng hình ấ& ng\, nư80 nh9n & 6 0+0 u+ &'ình :rng6 :=06 0+0 u+ &'ình ?inh h<i"n 'a %A& 0+0h & nhiên 7> ng DA :>% 0h hi-u ?uấ& • : nư80 &ăn

0a 6 ng &h/i Di n 0hấ& &h i &h>nh ?inh )h i 0â &h 0 7\&. Đ9! :> %&' ng nhfng %ô hình Rng )Fn ư;0 7eng &uấn h >n 7\& 0hấ& 7> năng:ư;ng %A& 0+0h & i ưu nhấ&. Ts u+ &'Fnh ,h9n &F0h 0hấ& :ư;ng nư80 0R Di & ư;0 hi-u u • : nư80 0â %ô hình ấ& ng\, nư80 nh9n &

:h c h!nh5 V\n h>nh %ô hình ấ& ng\, nư80 nh9n & D$ng nư80 &h i :ấ! &s

)hu <9n 0ư.160




5 Ph9n &F0h 0hấ& :ư;ng nư80 Iu 7> ]nư80 &h i ?inh h & 7> 'a ] K ư;0 • : . U+0 0hO &iêu ư;0 ,h9n &F0h Da g %W U`v6 NH4

—6P` 4

35

5 o+0 #nh hi-u u • : nư80 &h i 0â %ô hình.

161




T'" (")* 0# 5 a#=@1. B, GDĐT <ài liệu bTi dL†ng "hEt triCn chuyên m>n ch! giE! iên

trLNng <:/< chuyên n+m f `` m>n inh học6 nă% 2 11.

2. C 5 -w(( € Rww%w 2 Sinh h=06 D n <#0h 0â N•D Gi+ <ụ06 H> NAi. nă% 2 11

3.© D P#"((" ? € I I C#"(0@ ]1jjj 6 Sinh h=06 T\, _ — __6 N•D Gi+<ụ06 H> NAi.

4.ª M R@-wS0 € ª P Dw-S € § P ª w ]2 6XEc "hL4ng "hE"dạy học hiệu quả6 N•D Gi+ <ụ06 H> NAi.

. V« V4 V ]TBng 0h^ Diên 6 Vũ ĐC0 Lưu ]Uh^ Diên 6 Ngu!"n Như Hi*n6 Ngô Văn Hưng6 Ngu!"n Đình pu! n6 T'In pu Thrng ]2 q 6

inh học ` nGng c7!6 N•D Gi+ <ụ06 H> nAi.q. V« V4 V ]TBng 0h^ Diên 6 Vũ ĐC0 Lưu ]Uh^ Diên 6 Ngu!"n

Như Hi*n6 Ngô Văn Hưng6 Ngu!"n Đình pu! n6 T'In pu Thrng ]2 q 6inh học ` nGng c7! Z Ech giE! iên6 N•D Gi+ <ụ06 H> nAi.

. V« V4 V ]TBng 0h^ Diên 6 Vũ ĐC0 Lưu ]Uh^ Diên 6 Ngu!"n Như Hi*n ] ng 0h^ Diên 6 T'In Văn ‚iên6 Ngu!"n vu! Minh6 Ngu!"npuang Vinh ]2 6inh học `` nGng c7!6 N•D Gi+ <ụ06 H> nAi.

.N2* Ÿ f* 2 V" #. <h$ nghiệm thực hành học { Nh> •uấ& D nGi+ <ụ0 2 .

j. B ŠwS2wwK ]1j 6inh lQ học giải tr$ 6 N•D ‚h a h=0 7> ‚ỹ &hu\&

H> NAi.1 . h&&,W‡‡?i&Y?.g g:Y.0 %‡?i&Y‡<iYn<an0hu!Yn?inhB T'" (")* 0"X 2 _ #11. Ca2iP&r& Vha 0r ]1jj2 6 9= =l!"m=nt7l /sych!l!gy Xhildh!!d

7nd d!l=sc=nc= ]SY0 n< †<i&i n 6 N.l12. ª@?w # D N@K a/ _(-wS0@ ª C ? ]2 6 EThY &hY '!

un<Y':!ing U n0Y,& Ma,? an< h £ & 0 n?&'u0& an< u?Y &hY% 6 nstitud= !r :um7n 7nd a7chin= X!gniti!n,PYn?a0 :a ¤L6 32 2.

162






13. B _(-wS0? w0 (( ol0cular Siology o th0 @0ll . 3'< Y<6 Ga':an<PuD:i?hing6 _n0. NY£ l ') L n< n6 1jj4.

14. L 5 Pw 2 r™ / BwKwS(w _ M S0"6 1jjj6 X!m"r=h=nsi =

-i!l!gy. ~!r 'e l= =l sci=nc=6 ¤Y<Y'a: PuD:i?hing h u?Y.

163




TH»NG T_N VÁ UÂU TÂU G_m

1.GS.TS. Vũ Văn Vụ ]Ti(u Dan Diên ? n &>i :i-u %ôn Sinh h=0@iên ? nW D>i 6 D>i ,hIn 2.

†%ai:W7u7an7u41Ãg%ai:.0 %

vi AngW j1214 1q2

2.PGS.TS. Mai Sỹ Tuấn ]Ti(u Dan Diên ? n &>i :i-u %ôn Sinh h=0

@iên ? nW PhIn 1 7> D>i 1 ,hIn 2.

†%ai:W&uan%ai?!Ã!ah .0 %

vi AngW j13 1 j

3.ThS. Lê Đình Tuấn ]Ti(u Dan Diên ? n &>i :i-u %ôn Sinh h=0

@iên ? nW D>i 6 D>i q ,hIn 2.

†%ai:W:Y&uan?,Ãg%ai:.0 %

vi AngW j 41 j 2

mailto:[email protected]