Download pdf - THE USE OF GAS LPG FOR ALTERNATIVE FUEL ENGINES FOR ...research.rmutsb.ac.th/fullpaper/2555/25552391441236.pdf1,200 revolutions per minute. From the test by using diesel oil as fuel,

งานวจยเรอง การใชกาซแอลพจทดแทนน ามนดเซลในเครองยนตเลกเพอการเกษตร วาทรอยตรชยยง ศรพรมงคลชย

การใชกาซแอลพจทดแทนน ามนดเซลในเครองยนตเลกเพอการเกษตร THE USE OF GAS LPG FOR ALTERNATIVE

FUEL ENGINES FOR AGRICULTURE

วาทรอยตรชยยง ศรพรมงคลชย คณะครศาตรอตสาหกรรม

งบประมาณกองทนสนบสนนงานวจยประจ าป 2555 มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม

สวพ.

มทร.สวรรณภ

ม

รายงานวจยฉบบสมบรณ การใชกาซแอลพจทดแทนน ามนดเซลในเครองยนตเลกเพอการเกษตร

THE USE OF GAS LPG FOR ALTERNATIVE FUEL ENGINES FOR AGRICULTURE

วาทรอยตร ชยยง ศรพรมงคลชย คณะครศาสตรอตสาหกรรม

งบประมาณกองทนสนบสนนงานวจยประจ าป 2555

มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม

สวพ.


ม

http://www.rmutsb.ac.th/2011/upload2/files/logo_rmutsb.jpg

งานวจยเรอง การใชกาซแอลพจทดแทนน ามนดเซลในเครองยนตเลกเพอการเกษตร

วาทรอยตรชยยง ศรพรมงคลชย

กตตกรรมประกาศ

รายงานการวจยเรอง “การใชกาซแอลพจทดแทนน ามนดเซลในเครองยนตเลกเพอการเกษตร”

ส าเรจได เพราะบคคลหลายทาน ไดกรณาชวยเหลอใหขอมล ขอเสนอแนะ ค าปรกษาแนะน า ความคดเหน

และก าลงใจ ผวจยขอขอบพระคณผวจารณงานวจย คณะกรรมการประเมนงานวจย ขอขอบพระคณกองทน

สนบสนนงานวจย มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม ทสนบสนนเงนทนในการด าเนนการวจย

ขอกราบขอบพระคณ บดา มารดา ครอบครว พ นอง ทใหความรกความเมตตาความหวงใยและเปน ก าลงใจ

ใหกบผวจยมาโดยตลอด ความดของงานวจยครงนขอมอบเปนเครองบชาบดา มารดา และบรพาจารยทก

ทาน ทไดประสทธประสาทวชาความรแกผวจย จนส าเรจลลวง ไปไดดวยด

วาทรอยตร ชยยง ศรพรมงคลชย

(ค)

สวพ.


ม


ชอโครงการวจย การใชกาซแอลพจทดแทนน ามนดเซลในเครองยนตเลกเพอการเกษตร ผวจย วาทรอยตรชยยง ศรพรมงคลชย

บทคดยอ โครงการวจยเรอง “การใชกาซแอลพจทดแทนน ามนดเซลในเครองยนตเลกเพอการเกษตร” มวตถประสงคเพอตองการลดคาใชจายเชอเพลงดวยการใชเชอเพลงอนทไมใชน ามนดเซลและมราคาถกกวามาใชแทนน ามนดเซลในเครองยนตเลกเพอการเกษตรซงเกษตรกรมเครองยนตประเภทนอยแลว โดยเลอกใชกาซแอลพจหรอกาซหงตมมาเปนเชอเพลงทดแทนน ามนดเซล ท าการดดแปลงเครองยนตเลกเพอการเกษตรยหอยนมาร รน LM115 จากเดมทใชน ามนดเซลเปนเชอเพลง มาใชกาซแอลพจเปนเชอเพลงเพยงอยางเดยว ซงเรยกเครองยนตแบบนวา เครองยนต Dedicate Engine ซงผทใชเครองยนตเลกเพอการเกษตรทใชเชอเพลงกาซแอลพจน จะชวยลดคาใชจายและปรมาณการใชเชอเพลงประเภทน ามนได วธการด าเนนการดดแปลงเครองยนตเลกเพอการเกษตรมาใชกาซแอลพจเปนเชอเพลง เรมจากการศกษาหาขอมล คดและค านวณ เพอทจะลดก าลงอดของเครองยนตใหสามารถรองรบกบการใชกาซ แอลพจเปนเชอเพลงได ท าการดดแปลงหวลกสบเพอลดอตราสวนการอดของเครองยนตเลกเพอการเกษตร , ดดแปลงระบบจายเชอเพลง , ตดตงอปกรณระบบกาซ, อปกรณระบบจดระเบด อกทงการปรบแตงจงหวะการจดระเบดของเครองยนตใหเหมาะสม แลวจงท าการทดสอบ ในการทดสอบสมรรถนะของเครองยนตเลกเพอการเกษตร โดยเปรยบเทยบอตราการสนเปลองเชอเพลงระหวางน ามนดเซลกบกาซแอลพจ ท าการทดลองใชเปนเครองยนตตนก าลงในการสบน าดวย ทอสบน าพญานาคขนาดเสนผานศนยกลางทอ 8 นว อตราทดพลเลย 1.75 ทความเรวรอบเครองยนตคงท 1,000 และ 1,200 รอบตอนาท จากการทดลองโดยใชน ามนดเซลเปนเชอเพลงพบวา ทความเรวรอบเครองยนต 1,000 รอบตอนาท ใชน ามนดเซลเฉลย 0.88 กโลกรมตอชวโมง หรอประมาณ 1.04 ลตรตอชวโมง คดเปนคาใชจาย 32.90 บาทตอชวโมง และทความเรวรอบเครองยนต 1,200 รอบตอนาท ใชน ามนดเซลเฉลย 1.59 กโลกรมตอชวโมง หรอประมาณ 1.88 ลตรตอชวโมง คดเปนคาใชจาย 59.52 บาทตอชวโมง ซงจากการทดลองโดยใชกาซแอลพจเปนเชอเพลงพบวา ทความเรวรอบเครองยนต 1,000 รอบตอนาท ใชกาซแอลพจเฉลย 0.79 กโลกรมตอชวโมง คดเปนคาใชจาย 15.01 บาทตอชวโมง และทความเรวรอบเครองยนต 1,200 รอบตอนาท ใชกาซแอลพจเฉลย 0.94 กโลกรมตอชวโมง คดเปนคาใชจาย 17.86 บาทตอชวโมง ทงนจากการทดลองเปรยบเทยบจงพบวาการใชกาซแอลพจทดแทนน ามนดเซลในเครองยนตเลกเพอการเกษตร สามารถประหยดคาใชจายเชอเพลงไดรอยละ 54.37 ทความเรวรอบเครองยนต 1,000 รอบตอนาท และ รอยละ 69.99 ทความเรวรอบเครองยนต 1,200 รอบตอนาท

(ก)

สวพ.


ม


TITLE THE USE OF GAS LPG FOR ALTERNATIVE FUEL ENGINES FOR AGRICULTURE

RESEARCHER ACTING SUB LT. CHAIYONG SIRIPORNMONGKOLCHAI

ABSTRACT

The research project on "THE USE OF GAS LPG FOR ALTERNATIVE FUEL ENGINES FOR AGRICULTURE" has the objective to reduce the fuel cost by using other fuel that is not diesel and it is cheaper to replace diesel in small engine for agriculture which agriculturists already had this kind of engine. LPG or cooking gas has been used as fuel to replace diesel. A small engine is modified for the agriculture. Its brand is Yanmar, LM 115 which originally uses diesel as fuel and then uses only LPG as fuel. This type of engine is called Dedicate Engine. People who use small engines for agriculture and then use this LPG will help reduce the expense and the amount of oil-type fuel.

The method to modify small engines for agriculture to use LPG instead starting by studying the data, thinking and calculating in order to reduce the pressure power of the engine so that it can support using LPG as fuel and modifying the throttle in order to reduce the pressure ratio of small engine for agriculture, modifying the fuel distributing system, installing the gas system equipment, ignition system equipment and properly modifying the ignition rhythm of the engine ignition and then conducting the test.

In testing the performance of small engine for agriculture by comparing the fuel usage rate between diesel and LPG, the test is also conducted by using it as power engine in pumping water. Lift pump with the diameter of 8 inches with pulley rate of 1.75 and at the fixed engine speed of 1,000 and 1,200 revolutions per minute. From the test by using diesel oil as fuel, it was found that at the engine speed of 1,000 rpm it used average amount of diesel of 0.88 kilogram per hour or around 1.04 liter per hour which is 32.90 baht per hour and at the engine speed of 1,200 rpm, it used average amount of diesel of 1.59 kilogram per hour or around 1.88 liter per hour which is 59.52 baht per hour. From the test by using LPG as fuel it was found that at the engine speed of 1,000 rpm, it used average amount of LPG of 0.94 kilogram per hour which is 17.86 baht per hour. From the comparison test, it was found that using LPG instead of diesel in small engine for agriculture could save the fuel cost at 54.37% at the engine speed of 1,000 rpm and 69.99% at the engine speed of 1,200 rpm

(ข)

สวพ.


ม

งานวจยเรอง การใชกาซแอลพจทดแทนน ามนดเซลในเครองยนตเลกเพอการเกษตร วาท รอยตรชยยง ศรพรมงคลชย

สารบญ

หนา บทคดยอ (ก) ABSTRACT (ข) กตตกรรมประกาศ (ค) สารบญ (ง) สารบญตาราง (จ) สารบญภาพ (ฉ) บทท 1 บทน า ความเปนมาและความส าคญของปญหา 1 วตถประสงคของการวจย 2 ขอบเขตของโครงการวจย 2 ระยะเวลาและแผนการด าเนนโครงการวจย 2 นยามศพทเฉพาะ 2 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 3 บทท 2 ทบทวนวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ 4 ความหมายของกาซธรรมชาต 4 การเกดกาซธรรมชาต 5 พฒนาการของกาซธรรมชาต 6 กระบวนการแยกกาซธรรมชาต 6 กาซธรรมชาตในสถานะตางๆ 9 คณสมบตทวไปของกาซธรรมชาต 9 กาซปโตรเลยมเหลวหรอกาซธรรมชาตLPG 9 คณสมบตของกาซธรรมชาต(LPG) 10 คณประโยชนของกาซธรรมชาต(LPG) 17 รปแบบการใชกาซธรรมชาตกบเครองยนต 17 เครองยนตเลกดเซลและเครองยนตเบนซน 19 ถงกาซ 26 ชดวาลวและอปกรณถงกาซ-ชดวาลวบรรจ 27 หมอตมและอปกรณลดแรงดน 27 อปกรณผสมกาซกบอากาศ 34

(ง)

สวพ.


ม


สารบญ(ตอ) หนา

หวเทยน 36 เอกสารงานวจยทเกยวของ 40 บทท 3 วธการด าเนนการวจย 43 ค านวณหาระยะการกลงหวลกสบเพอลดอตราสวนการอด 43 ค านวณหาขนาดรของอปกรณผสมกาซ 45 ดดแปลงเครองยนตเลกยนมาร LM115 46 บทท 4 ผลการทดลองและการวเคราะหขอมล 52 วธการทดลอง 52 ขนตอนการทดลองในสภาพการใชงานจรงในการสบน า 52 ผลการทดลองเพอหาอตราการสนเปลองเชอเพลง 55 บทท 5 สรปผลการด าเนนงานวจย วตถประสงคการวจย 58 ขอบเขตของโครงการวจย 58 สรปผลการวจยและทดลอง 58 บรรณานกรม 59 ภาคผนวก 61 ภาคผนวก ก ตารางแสดงคาตางๆ 62 ภาคผนวก ข คมอการใชและบ ารงรกษาเครองยนต 65 ภาคผนวก ค ราคาน ามนเชอเพลงและกาซแอลพจ 71 ประวตผวจย 73

(ง)

สวพ.


ม


สารบญตาราง หนา

ตารางท 2.1 คณสมบตของแอลพจ 11 ตารางท 2.2 ความหนาแนนสวนผสมของโพรเพนและบวเทนเหลว(เปอรเซนตโดยน าหนก) 12 ตารางท 2.3 ความรอนจ าเพาะของกาซแอลพจ 13 ตารางท 2.4 คาความรอนของการเผาไหมแอลพจ 16 ตารางท 2.5 คาความรอนของน ามนเชอเพลงและกาซ 16 ตารางท 4.1 ผลการทดลองการท างานของเครองยนตเลกใชน ามนดเซลทความเรว รอบของเครองยนต 1,000 รอบตอนาท โดยใชเปนเครองยนตตนก าลงในการสบน าดวย ทอพญานาคเสนผานศนยกลางทอขนาด 8 นว 55 ตารางท 4.2 ผลการทดลองการท างานของเครองยนตเลกใชกาซแอลพจทความเรวรอบ ของเครองยนต 1,000 รอบตอนาท โดยใชเปนเครองยนตตนก าลงในการสบน าดวย ทอพญานาคเสนผานศนยกลางทอขนาด 8 นว 55 ตารางท 4.3 ผลการทดลองการท างานของเครองยนตเลกใชน ามนดเซลทความเรวรอบ ของเครองยนต 1,200 รอบตอนาท โดยใชเปนเครองยนตตนก าลงในการสบน าดวยทอ พญานาคเสนผานศนยกลางทอขนาด 8 นว 56 ตารางท 4.4 ผลการทดสอบการท างานของเครองยนตเลกใชกาซแอลพจทความเรวรอบ ของเครองยนต 1,200 รอบตอนาท โดยใชเปนเครองยนตตนก าลงในการสบน าดวย ทอพญานาคเสนผานศนยกลางทอขนาด 8 นว 56 ตารางท 4.5 เปรยบเทยบคาใชจายในสวนของเชอเพลงทความเรวรอบ 1,000 รอบตอนาท 57 ตารางท 4.6 เปรยบเทยบคาใชจายในสวนของเชอเพลงทความเรวรอบ 1,200 รอบตอนาท 57

(จ)

สวพ.


ม


สารบญภาพ หนา

ภาพท 2.1 แสดงองคประกอบของกาซธรรมชาต 5 ภาพท 2.2 การเกดกาซธรรมชาต 5 ภาพท 2.3 กระบวนการแยกกาซธรรมชาต 7 ภาพท 2.4 กระบวนการแยกกาซ 7 ภาพท 2.5 โครงสรางทางเคมของกาซธรรมชาต 10 ภาพท 2.6 การน ากาซธรรมชาตมาใชกบเครองยนต 18 ภาพท 2.7 แสดงการใชเชอเพลงแบบผสม 18 ภาพท 2.8 แสดงการไหลเวยนของน าหลอเยนเขาหมอตม 19 ภาพท 2.9 การท างานของเครองยนตดเซล 4 จงหวะ 21 ภาพท 2.10 การท างานของเครองยนตแกสโซลน 4 จงหวะ 22 ภาพท 2.11 รายชอชนสวนทส าคญของเครองยนตดเซล 25 ภาพท 2.12 ลกษณะของถงกาซหงตม 26 ภาพท 2.13 แสดงลกษณะของหมอตม 27 ภาพท 2.14 แสดงหมอตม(Regulator) ส าหรบกาซ CNG 28 ภาพท 2.15หมอตม (Regulator) ส าหรบกาซ LPG 28 ภาพท 2.16 วงจรการท างานของระบบกาซ 29 ภาพท 2.17 สวนประกอบของหมอตมระบบวงจรเดนเบา 30 ภาพท 2.18 สวนประกอบของหมอตมส าหรบวงจรหลก 30 ภาพท 2.19 วงจรเดนเบา 31 ภาพท 2.20 วงจรเรงเครองยนต 32 ภาพท 2.21 หมอตมในขณะสตารทเครองยนต 32 ภาพท 2.22 การตดตงหมอตมกาซทเหมาะสม 33 ภาพท 2.23 แสดงการไหลเวยนของน าหลอเยนเขาหมอตม 33 ภาพท 2.24 อปกรณผสมกาซกบอากาศ(Mixer) 34 ภาพท 2.25 มกเซอรแบบครอบ 35 ภาพท 2.26 การเดนทางของกาซจากหมอตม 36 ภาพท 2.27 แสดงโครงสรางของหวเทยน 36 ภาพท 2.28 แสดงหวเทยนมสภาพสด าแหงและสามารถเชดออกไดงาย แสดงวาสวนผสมหนา 38

(ฉ)

สวพ.


ม


สารบญภาพ(ตอ) หนา

ภาพท 2.29 แสดงหวเทยนมสภาพน ามนเครองเปยกแสดงวาลกสบกระบอกสบหรอแหวนลกสบ สกหรอ 38 ภาพท 2.30 แสดงหวเทยนมสภาพแหงมสน าตาลแดงออนๆ คลายอฐ แสดงวาการเผาไหม ของเครองยนตสมบรณเปนปกต 38 ภาพท 2.31 แสดงหวเทยนมสภาพไหมและกรอน แสดงวาเครองยนตท างานทอณหภมสงเกน ไปอาจจะใชหวเทยนผดเบอร คอใชหวเทยนเกนไปหรออาจจะเกดจากการชงจดระเบด อนเนองมาจากเครองยนตรอนจด 38 ภาพท 2.32 แสดงหวเทยนมสภาพสขาวจบหรอสเหลองจบแสดงวาไฟออนแกไขโดยการตงไฟ จดระเบดใหแกขนและเปลยนหวเทยนใหเปนหวเทยนทรอนขน 39 ภาพท 2.33 แสดงอณหภมของหวเทยน 39 ภาพท 3.1 ลกสบเดมกลงหวเพอลดอตราสวนการอด 47ภาพท 3.2 ฝาสบเดม ถอดหวฉดออกแลวท าเกลยวเพอใสหวเทยน 47 ภาพท 3.3 เชอมอปกรณผสมกาซและลนปกผเสอเขากบทอไอดเดม 48 ภาพท 3.4 อปกรณผสมกาซมรขนาด 11 mm 48 ภาพท 3.5 ตดตงขายดพลเซอร 49 ภาพท 3.6 แสดงการเชอมเหลกตดกบลอชวยแรง 49ภาพท 3.7ใชเหลกแผนปดแทนทปมน ามนแรงดนสง 50 ภาพท 3.8 หมอตมทตดตงเขากบเครองยนต 50ภาพท 3.9 เครองยนตทดดแปลงเสรจแลว 51 ภาพท 4.1 ทดลองเพอหาคาความสนเปลองน ามนดเซล 53 ภาพท 4.2 ทดลองเพอหาคาความสนเปลองกาซแอลพจ 53 ภาพท 4.3 วดความเรวรอบเครองยนตใชกาซแอลพจ 54 ภาพท 4.4 วดความเรวรอบเครองยนตใชน ามนดเซล 54

(ฉ)

สวพ.


ม


1 |

บทท 1 บทน า

1.1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา ปจจบนโลกไดมการพฒนาไปจากเดมในหลายๆดาน ทงเทคโนโลย การคมนาคม อตสาหกรรม อปกรณตางๆ ทงนเพอตอบสนองความสะดวกสบายของมนษย และดวยประชากรสวนใหญในประเทศไทยประกอบอาชพเกษตรกรรม ดงนนเครองยนตเลกเพอการเกษตรทใชน ามนดเซลจงเปนทนยมใชในการท าเกษตรกรรมเปนอยางมาก เชน สามารถใชเปนเครองยนตตนก าลงขบเคลอนยานพาหนะ รถไถนา เครองสบน า เครองทนแรงและประโยชนอนๆทเกยวของกบการท าเกษตรกรรม ในการท าเกษตรกรรมนนเกษตรกรมตนทนการผลตในการท าการเกษตรสงขนอยางตอเนองทง คาปย คาสารเคม และแมกระทงคาน ามนเชอเพลงทน ามาใชในเครองยนตเพอการเกษตร ซงในปจจบนน ามนเชอเพลงมราคาสงขนอยางตอเนอง คาใชจายดานเชอเพลงทแตเดมนนพอทจะประมาณการได กกลายเปนความสนเปลองทสงผลกระทบตอสภาพเศรษฐกจทงในระดบครอบครวจนถงระดบประเทศ และเครองยนตการเกษตรทใชในงานเกษตรกรรมปจจบนมการใชน ามนดเซลในการท างาน เกดการสนเปลองคาใชจายเชอเพลงน ามนดเซลเปนอยางมาก ท าใหเกษตรกรตองรบภาระคาใชจายตนทนการผลตมาก ผวจยจงมแนวความคดในการใชเชอเพลงอนทมราคาทต ากวาและประหยดตนทน เพอมาทดแทนการใชน ามนเชอเพลงดเซลกบเครองยนตทเกษตรกรมอยแลวไดอยางมประสทธภาพ เชอเพลงทจะน ามาทดแทนน ามนดเซลในเครองยนตเลกเพอการเกษตร คอ กาซแอลพจหรอกาซหงตม มชอทางการวา “กาซปโตรเลยมเหลว” (Liquefied Petroleum Gas : LPG) หรอเรยกยอๆวา “แอลพจ” เปนเชอเพลงทไดจากการแยกน ามนดบในโรงกลนน ามนหรอการแยกกาซธรรมชาตในโรงแยกกาซธรรมชาต กาซปโตรเลยมเหลวประกอบดวยสวนผสมของไฮโดรคารบอน 2 ชนด คอ โพรเพนและบวเทน ในอตราสวนเทาใดกได หรออาจจะเปนโพรเพนบรสทธ 100 % หรอ บวเทนบรสทธ 100% กได ส าหรบประเทศไทยนนกาซหงตมสวนใหญไดจากโรงแยกกาซธรรมชาตโดยใชอตราสวนของโพรเพนและบวเทนประมาณ 70:30 ซงจะใหคาความรอนทสง ประโยชนของกาซแอลพจเปนเชอเพลงทน ามาใชงานไดอยางมประสทธภาพสง มการเผาไหมสมบรณ ลดการสรางกาซเรอนกระจก (กาซธรรมชาตส าหรบรถยนต.ส านกงานคณะกรรมการนโยบายพลงงานแหงชาต,กระทรวงพลงงาน.สงหาคม,2543) และในปจจบนมสถานจายกาซอยางแพรหลาย จงไมเปนปญหากบชาวเกษตรกรในการจดหาซอ จากเหตผลดงกลาวผวจยจงดดแปลงเครองยนตเลกเพอการเกษตรทใชน ามนดเซลมาเปนการใชกาซแอลพจ โดยการดดแปลงระบบจายเชอเพลง , ระบบจดระเบด , อตราสวนการอดของเครองยนตเลกดเซลใหใชงานไดกบกาซแอลพจ เพอชวยใหเกษตรกรสามารถลดตนทนคาใชจายเชอเพลงไดมากขน

สวพ.


ม


2 |

1.2 วตถประสงคของการวจย 1. เพอดดแปลงเครองยนตเลกเพอการเกษตรทใชน ามนดเซลมาเปนการใชกาซแอลพจ 2. เพอลดตนทนคาใชจายเชอเพลงทใชกบเครองยนตเลกเพอการเกษตร 1.3 ขอบเขตของโครงการวจย 1.ดดแปลงเครองยนตเลกเพอการเกษตร ยหอยนมาร รน LM115 โดยดดแปลงระบบเชอเพลง ระบบจดระเบด และ อตราสวนการอดของเครองยนต 2.ใชกาซแอลพจทดแทนน ามนดเซล 3.ทดสอบสมรรถนะของเครองยนต โดยเปรยบเทยบอตราการสนเปลองเชอเพลงระหวางกาซแอลพจกบน ามนดเซล 4.สามารถประหยดตนทนคาใชจายเชอเพลงไดไมนอยกวารอยละ 30 1.4 ระยะเวลาและแผนด าเนนโครงการวจย

1 ป ตงแตเดอนตลาคม 2554 – 30 กนยายน 2555 ล าดบ กจกรรม ต.ค พ.ย ธ.ค ม.ค ก.พ ม.ค เม.ย พ.ค ม.ย ก.ค ส.ค ก.ย

1 น าเสนองานวจย 2 จดท ารายละเอยด 3 ด าเนนงานการวจย 4 ด าเนนการทดลอง 5 สรปผลการวจย 6 จดท ารายงานฉบบสมบรณ

1.5 นยามศพทเฉพาะ เครองยนตดเซล หมายถง เปนเครองยนตประเภทหนง คดคนโดย นายรดอลฟ ดเซล (Rudolf Diesel)

วศวกรชาวเยอรมน ในป ค.ศ. 1897 อาศยการท างานของกลจกร คารโนต (Carnot's cycle) ซงคดขนโดยชาวฝรงเศสชอ ซารด คารโน ( Sardi carnot) ตงแตป ค.ศ. 1824 เครองยนตชนดน ไมมหวเทยน การจดระเบดอาศยหลกการอดอากาศใหมความดนสงจนเชอเพลงสามารถตดไฟได กาซ หมายถง สารทมแรงยดเหนยวระหวางอนภาคนอยมาก อนภาคฟงกระจายจนเตมภาชนะทบรรจตลอดเวลา มปรมาตรและรปรางไมแนนอน เปลยนแปลงไปตามลกษณะของภาชนะทบรรจ น ามน หมายถง น ามนปโตรเลยม (น ามนดบ) ซงน ามนชนดนจะถกสบขนมาจากพนดน ปจจบนน ามนปโตรเลยมเปนแหลงพลงงานหลกและเปนสวนส าคญของเศรษฐกจ กาซปโตรเลยมเหลว (แอลพจ) หมายถง สารประกอบไฮโดรคารบอน ซงมองคประกอบของกาซโพรเพน (Propane) เปนสวนใหญ จงเปนกาซทหนกกวาอากาศ โดยตวแอลพจ (LPG) เองไมมส ไมมกลน

สวพ.


ม

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A3%E0%B8%B9%E0%B8%94%E0%B8%AD%E0%B8%A5%E0%B9%8C%E0%B8%9F_%E0%B8%94%E0%B8%B5%E0%B9%80%E0%B8%8B%E0%B8%A5

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%80%E0%B8%A2%E0%B8%AD%E0%B8%A3%E0%B8%A1%E0%B8%B1%E0%B8%99

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AB%E0%B8%B1%E0%B8%A7%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%99


3 |

เชนเดยวกบกาซธรรมชาต แตเนองจากเปนกาซทหนกกวาอากาศ จงมการสะสมและลกไหมไดงายนอกจากน ยงนยมใชแทนน ามนเบนซนในรถยนต เนองจากราคาถกกวา และมคาออกเทนสงถง 105 RON 1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1. สามารถประหยดตนทนคาใชจายเชอเพลงทใชในเครองยนตเลกเพอการเกษตร 2. เปนขอมลและแนวทางในการประยกตใชกาซแอลพจทดแทนน ามนดเซลในเครองยนตเลกเพอการเกษตรในประเทศไทย

สวพ.


ม


4 |

บทท 2 ทบทวนวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ

งานวจย เรอง การใชกาซแอลพจทดแทนน ามนดเซลในเครองยนตเลกเพอการเกษตร ผวจ ยไดด าเนนการ ศกษาแนวความคดทฤษฏและงานวจยทเกยวของ เพอน ามาประยกตและเปนแนวทางในการด าเนนการวจย โดยมสาระเนอหาทส าคญตอการวจยดงน - ความหมายของกาซธรรมชาต - การเกดกาซธรรมชาต - พฒนาการของกาซธรรมชาต - กระบวนการแยกกาซธรรมชาต - กาซธรรมชาตในสถานะตางๆ - คณสมบตทวไปของกาซธรรมชาต - กาซปโตรเลยมเหลวหรอกาซธรรมชาต LPG - คณสมบตของกาซธรรมชาต (LPG) - คณประโยชนของกาซธรรมชาต (LPG) - รปแบบการใชกาซธรรมชาตกบเครองยนต - เครองยนตเลกดเซลและเครองยนตเบนซน - ถงกาซ - ชดวาลวและอปกรณถงกาซ-ชดวาลวบรรจ - หมอตมและอปกรณลดแรงดน - อปกรณผสมกาซกบอากาศ (Mixer) - หวเทยน - เอกสารงานวจยทเกยวของ 2.1 ความหมายของกาซธรรมชาต (วทยา ดวน, 2546 : 14) กาซธรรมชาตเปนพลงงานปโตรเลยมชนดหนง เชนเดยวกบน ามน ทจรง น ามน กาซธรรมชาต และถานหน กคอ ซากพชและซากสตวททบถมกนมานานหลายแสนหลายลานป และทบถมสะสมกน จนจมอยใตดน แลวเปลยนรปเปนสงทเรยกวา ฟอสซล ระหวางนนกมการเปลยนแปลงตามธรรมชาต จนซากพชและซากสตวหรอฟอสซลนนกลายเปนน ามนดบกาซธรรมชาตและถานหนทเราน ามาใชประโยชนไดในทสดเราจงเรยกเชอเพลงประเภทน ามนกาซธรรมชาตและถานหนวาเชอเพลงฟอสซล

สวพ.


ม


5 |

กาซธรรมชาต มกาซหลายอยางประกอบเขาดวยกน มชอทางวทยาศาสตรวา มเทน อเทน โพรเพน บวเทน ฯลฯ แตโดยทวไปจะประกอบดวยกาซมเทนเปนสวนใหญ คอ รอยละ 70 ขนไป กาซพวกนเปนสารไฮโดรคารบอนทงสน เมอจะน ามาใช ตองแยกกาซออกจากกนเสยกอน จงจะใชประโยชนไดเตมท นอกจากสารไฮโดรคารบอนแลว กาซธรรมชาตยงอาจประกอบดวยกาซอนๆ อาท กาซคารบอนไดออกไซด ไฮโดรเจนซลไฟด ไนโตรเจน และน า เปนตน สารประกอบเหลานสามารถแยกออกจากกนได โดยน ามาผานกระบวนการแยกทโรงแยกกาซธรรมชาต กาซทไดแตละตวน าไปใชประโยชนตอเนองไดอกมากมาย

ภาพท 2.1 แสดงองคประกอบของกาซธรรมชาต 2.2 การเกดกาซธรรมชาต (วทยา ดวน, 2546 : 21) กาซธรรมชาตเกดขนเองตามธรรมชาตโดยเกดจากการสะสมและทบถมของซากสงมชวตตามชนหน ดน และในทะเลหลายรอยลานป ระหวางนนกมการเปลยนแปลงตามธรรมชาตซงมสาเหตมาจากความรอนและความกดดนของผวโลกจนซากพชและซากสตวหรอฟอสซลนนกลายเปนน ามนดบ กาซธรรมชาต และถานหน ทเราน ามาใชประโยชนไดในทสด จงเรยกเชอเพลงประเภทน ามน กาซธรรมชาต และถานหน วา เชอเพลงฟอสซล

ภาพท 2.2 การเกดกาซธรรมชาต

สวพ.


ม


6 |

ในทางวทยาศาสตร ตนพชและสตว รวมทงคน ประกอบดวยเซลลเลกๆ มากมาย เซลลเหลานประกอบดวยธาตไฮโดรเจนและธาตคารบอนเปนหลก เวลาซากสตวและซากพชทบถม และเปลยนรปเปนน ามนหรอกาซธรรมชาตหรอถานหนพวกนจงมองคประกอบของสารไฮโดรคารบอนเปนสวนใหญ และเมอน าไฮโดรคารบอนเหลานมาเผา จะใหพลงงานออกมาแบบเดยวกบทเราเผาฟน เพยงแตเชอเพลงฟอสซล เชน น ามน กาซธรรมชาต หรอถานหน ใหความรอนมากกวา แหลงก าเนดกาซธรรมชาต ในประเทศไทยม 2 แหลงดวยกน คอในทะเล (มปรมาณมาก) ไดแก บรเวณอาวไทย ( ผผลต : UNOCAL, TOTAL, THAIPO) บนบก (มปรมาณนอย) ไดแก อ.น าพอง จ.ขอนแกน 2.3 พฒนาการของกาซธรรมชาต (http://www.panyathai.or.th/wiki/index.php) กาซธรรมชาตซงครงหนงไมมใครตองการ เนองจากมการใชพลงงานนอยและมน ามนดบอยมากเกนความตองการ แตในปจจบนนกาซธรรมชาตถกน ามาใชทดแทนการใชน ามนมากขนทงนเนองจากมการใชพลงงานประเภทน ามนเชอเพลงมากขนและปรมาณน ามนดบกเหลอนอยลงประกอบดวยราคาน ามนกมราคาแพงขนดวยดงนนดวยเหตนจงไดมการพฒนาในการใชกาซธรรมชาตมาใชเปนเชอเพลงทดแทนมากขน ในขณะปจจบนนประเทศไทยไดใชกาซธรรมชาตเปนเชอเพลงแลว โดยไดทดลองใชกบรถประจ าทางของขนสงมวลชนและรถแทกซจ านวนหนง ซงตอไปจะมการพฒนาระบบและอ านวยความสะดวกเกยวกบสถานบรการทรองรบส าหรบผทใชกาซธรรมชาต 2.4 กระบวนการแยกกาซธรรมชาต (วทยา ดวน, 2546 : 86 ) กาซธรรมชาตทไดจากหลมผลตบนบกหรอในทะเล จะผานกรรมวธแยกสงเจอปนทไมตองการออกกอนน าไปใช โดยสงผานไปยงสถานผลต Processing Unit เพอแยกกาซอนๆ น า สงเจอปนออก ส าหรบกาซธรรมชาตบางสวนจะถกใชเปนเชอเพลงเพอผลตกระแสไฟฟาบนฐานผลต กาซธรรมชาตสวนใหญถกเพมแรงดนอดผานทอขนสงไปยงโรงแยกกาซธรรมชาตเพอแยกกาซธรรมชาตไปใชประโยชน ในประเทศไทยมโรงแยกกาซธรรมชาตของ บรษท ปตท.จ ากด (มหาชน) ทจงหวดระยอง และจงหวดนครศรธรรมราช กระบวนการแยกกาซธรรมชาตประกอบดวย 2 กระบวนการหลก การแยกสารทไมใชสารประกอบไฮโดรคารบอน มดงน หนวยก าจดสารปรอท หนวยก าจดความชน หนวยก าจดกาซคารบอนไดออกไซด หนวยก าจดกาซคารบอนไดออกไซดตองขจดกาซคารบอนไดออกไซดออกดวยการลดความดน และเพมอณหภม การแยกสารประกอบไฮโดรคารบอน หลงจากกาซธรรมชาตผานเขาสกระบวนการแยกสารทไมใชสารประกอบไฮโดรคารบอนแลว จะเขาสกระบวนการแยกสารประกอบไฮโดรคารบอน โดยสารประกอบไฮโดรคารบอนแตละชนดจะแยกออกมาจากจดเดอดของกาซแตละชนด

สวพ.


ม


7 |

ภาพท 2.3 กระบวนการแยกกาซธรรมชาต

ภาพท 2.4 กระบวนการแยกกาซ

กระบวนการแยกกาซธรรมชาตเพอน ามาใชประโยชนตามความเหมาะสม และใหเกดคณคาทางเศรษฐกจสงสด จะแตกตางจากกระบวนการกลนน ามนทเรมตนการกลนดวยการแยกองคประกอบน ามนสวนทเบาทสดออกมากอน ขณะทการแยกกาซธรรมชาตนน สารประกอบไฮโดรคารบอนสวนทหนกทสดจะถกแยกออกเปนล าดบแรก ผลตภณฑทไดจากโรงแยกแปรสภาพกาซธรรมชาต สามารถจ าแนกตามลกษณะของสารประกอบไฮโดรคารบอนทแยกออก และน าไปใชประโยชนตอกระบวนการผลตอน ๆ

ไดแก

สวพ.


ม


8 |

2.4.1 กาซมเทน ใชเปนเชอเพลงส าหรบผลตกระแสไฟฟาในโรงงานอตสาหกรรม และน าไปอดใสถงดวยความดนสง เรยกวากาซธรรมชาตอด สามารถใชเปนเชอเพลงในรถยนต รจกกนในชอวา “กาซธรรมชาตส าหรบยานยนต” (Natural Gas for Vehicles : NGV) 2.4.2 กาซอเทน ใชเปนวตถดบในอตสาหกรรมปโตรเคมขนตน สามารถน าไปใชผลตเมดพลาสตกเสนใยพลาสตกชนดตางๆเพอน าไปใชแปรรปตอไป 2.4.3 กาซโพรเพนและกาซบวเทน กาซโพรเพนใชเปนวตถดบในอตสาหกรรมปโตรเคมขนตนไดเชนเดยวกนและหากน าเอากาซโพรเพนกบกาซบวเทนมาผสมกนอดใสถงเปนกาซปโตรเลยมเหลว (Liquefied Petroleum Gas : LPG) หรอทเรยกวากาซหงตม สามารถน าไปใชเปนเชอเพลงในครวเรอน เปนเชอเพลงส าหรบยานยนตและใชในการเชอมโลหะได รวมทงยงน าไปใชในโรงงานอตสาหกรรมบางประเภทไดอกดวย 2.4.4 ไฮโดรคารบอนเหลว (Heavier Hydrocarbon) อยในสถานะทเปนของเหลวทอณหภมและความดนบรรยากาศ เมอผลตขนมาถงปากบอบนแทนผลต สามารถแยกจากไฮโดรคารบอนทมสถานะเปนกาซบนแทนผลต เรยกวา คอนเดนเสท (Condensate) สามารถล าเลยงขนสงโดยทางเรอหรอทางทอน าไปกลนเปนน ามนส าเรจรปตอไป 2.4.5 กาซโซลนธรรมชาต แมวาจะมการแยกคอนเดนเสทออกเมอท าการผลตขนมาถงปากบอบนแทนผลตแลวแตกยงมไฮโดรคารบอนเหลวบางสวนหลดไปกบไฮโดรคารบอนทมสถานะเปนกาซเมอผานกระบวนการแยกจากโรงแยกกาซธรรมชาตแลว ไฮโดรคารบอนเหลวนกจะถกแยกออก เรยกวา กาซโซลนธรรมชาต หรอ NGL (Natural Gasoline) และสงเขาไปยงโรงกลนน ามน เปนสวนผสมของผลตภณฑน ามนส าเรจรปไดเชนเดยวกบคอนเดนเสทและยงเปนตวท าละลาย 2.4.6 กาซคารบอนไดออกไซด เมอผานกระบวนการแยกแลว จะถกน าไปท าใหอยในสภาพของแขง เรยกวา น าแขงแหง น าไปใชในอตสาหกรรมถนอมอาหาร อตสาหกรรมน าอดลมและเบยร ใชในการถนอมอาหารระหวางการขนสง น าไปเปนวตถดบส าคญในการท าฝนเทยม และน าไปใชสรางควนในอตสาหกรรมบนเทง อาท การแสดงคอนเสรต หรอการถายท าภาพยนตร ในตางประเทศโดยเฉพาะประเทศทมแหลงกาซของตวเอง เมอแยกกาซอน ๆ ออกไปแลวกจะน าสวนทมปรมาณกาซ มเทนมากนมาใชเปนเชอเพลงส าหรบรถยนต เดมเรยก กาซธรรมชาตอด (Compressed Natural Gas “CNG”) แตตอมาเปลยนชอเรยกใหมเปน กาซธรรมชาตส าหรบยานพาหนะ หรอ Natural Gas for Vehicles “NGV” หรอทเรยกกนวา เอนจว) ซงส าหรบในประเทศไทยของเรากไดมมาตรการสงเสรมใหใชพลงงานสะอาดในยานพาหนะโดยมการปโตรเลยมแหงประเทศไทย ด าเนนโครงการทดลองการดดแปลงเครองยนตเพอใชกาซธรรมชาตเปนเชอเพลง

สวพ.


ม


9 |

2.5 กาซธรรมชาตในสถานะตางๆ (http://www.baanjomyut.com/library/gas/index.html) 2.5.1 Pipe Natural Gas หรอกาซธรรมชาตทขนสงโดยทางทอ เรยกชอทางการตลาดวา Sale Gas คอ

กาซธรรมชาตทมกาซมเทนเปนสวนใหญ ถกขนสงดวยระบบทอเพอสงใหกบลกคา น าไปเปนเชอเพลงในการผลตกระแสไฟฟาและในโรงงานอตสาหกรรม 2.5.2 NGV หรอ Natural Gas for Vehicles คอ รปแบบของการใชกาซธรรมชาตเปนเชอเพลงส าหรบรถยนต ซงสวนใหญเปนกาซมเทน เมอขนสงกาซธรรมชาตมาทางทอ จะสงเขาสถานบรการ และเครองเพมความดนกาซ ณ สถานบรการจะรบกาซธรรมชาตทมความดนต าจากระบบทอมาอดเพมความดนประมาณ 3,000-3,600 ปอนดตอตารางนว จากนน กจะสามารถเตมใสถงเกบกาซของรถยนตตอไป 2.5.3 LNG หรอ Liquefied Natural Gas ในการขนสงกาซธรรมชาตจากแหลงผลตไปยงบรเวณทใช ปกตจะขนสงโดยระบบทอ แตในกรณทระยะทางระหวางแหลงผลตกบบรเวณทใชมระยะทางหางไกลกนมาก การวางทอสงกาซฯ จะตองใชเงนลงทนเปนจ านวนมาก จงมการขนสงดวยเรอทถกออกแบบไวเฉพาะ โดยการท ากาซธรรมชาตใหกลายสภาพเปนของเหลว เพอใหปรมาตรลดลงประมาณ 600 เทา โดยทวไปจะมอณหภม -160 องศาเซลเซยส ซงการขนสงกาซในรปของ LNG น จะประหยดคาใชจาย มากกวาการขนสงดวยระบบทอ 2.6 คณสมบตทวไปของกาซธรรมชาต (http://www.deqp.go.th/index.php?option=com_content&view) 2.6.1 เปนเชอเพลงชวภาพชนดหนงเกดจากการทบถมของซากสงมชวตนบลานป เปนสารประกอบไฮโดรคารบอน ประกอบดวยกาซมเทนเปนหลก 2.6.2 ไมมส ไมมกลน ปราศจากสารพษ ซงกลนจากกาซธรรมชาตเปนผลมาจากการเตมสารเคมบางประเภทลงไป เพอใหผใชรไดทนทวงทเมอเกดการรวไหลออกจากภาชนะบรรจ 2.6.3 เบากวาอากาศ (ความถวงจ าเพาะ 0.5 - 0.8) 2.6.4 มสถานะเปนกาซทอณหภมและความดนบรรยากาศ 2.6.5 ตดไฟได โดยมชวงของการตดไฟท 5-15% ของปรมาตรในอากาศ 2.6.6 เผาไหมสมบรณ ไมมเขมา 2.7 กาซปโตรเลยมเหลวหรอกาซธรรมชาต LPG (http://th.wikipedia.org/wiki) กาซปโตรเลยมเหลว ( Liquefied Petroleum Gas : LPG ) หรอเรยกยอๆ วา แอลพจ จดเปนเชอเพลงชนดหนงทมาจากซากดกด าบรรพ เปนผลตภณฑทไดจากการแยกน ามนดบในโรงกลนน ามนหรอการแยกกาซธรรมชาตในโรงแยกกาซธรรมชาต กาซปโตรเลยมเหลวประกอบดวยสวนผสมของไฮโดรคารบอน 2 ชนด คอ โพรเพนและบวเทน ในอตราสวนเทาใดกได หรออาจจะเปนโพรเพนบรสทธ 100% หรอบวเทนบรสทธ 100% กได ส าหรบในประเทศไทยกาซหงตมสวนใหญไดจากการกลนน ามน โดยใชอตราสวนผสม ของโพรเพนและบวเทนประมาณ 70:30 ซงจะใหคาความรอนทสง

สวพ.


ม

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%8B%E0%B8%B2%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B6%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B3%E0%B8%9A%E0%B8%A3%E0%B8%A3%E0%B8%9E%E0%B9%8C


10 |

กาซปโตรเลยมเหลวสามารถใชเปนเชอเพลงในการหงตมในครวเรอน ในโรงงานอตสาหกรรม และในรถยนตไดเชนเดยวกบกาซธรรมชาตทสามารถใชเปนเชอเพลงในการผลตกระแสไฟฟาในโรงงานอตสาหกรรมและในรถยนต แตในประเทศไทยยงไมมการน ากาซธรรมชาตมาใชงานในครวเรอนโดยตรง ดวยคณสมบตในการเปนเชอเพลงตดไฟของกาซธรรมชาตและกาซหงตม เพอความปลอดภย ผใชตองใสใจในการปฏบตตามกฎความปลอดภยในการใชงานอยางเครงครด แอลพจประกอบดวยกาซ 2 ชนดทสามารถถกเกบในรปแบบของเหลวภายใตความดน คอ โพรเพน(Propane) และ บวเทน (Butane) ในขณะท Isobutene ซงมสวนประกอบทางเคมทตางกบ บวเทน กมการใชงานเชนกน โดยปกตแลว บวเทน และ ไอโซ บวเทนจะถกผสมกบโพรเพนในหลายๆสตรขนอยกบความตองการ

ภาพท 2.5 โครงสรางทางเคมของกาซธรรมชาต

โพรเพน คอเชอเพลงทมจดเดอดท -44 องศาฟาเรนไฮต หรอ -42 องศาเซลเซยส นนหมายถง แมวาทอณหภมต ามากๆ มนกจะกลายเปนไอแทบจะทนททมนถกปลอยออกจากภาชนะบรรจ ซงมความดนคมอย บวเทน มจดเดอดอยท 31องศาฟาเรนไฮต หรอ -0.6 องศาเซลเซยส ซงนนหมายถง มนจะไมเปลยนเปนไอในอณหภมทเยนมากๆ และนนท าให บวเทนนนหมายถงการน าไปใชงานทยากขน และ ท าใหในหลายๆ กรณ จะตองผสมระหวาง บวเทน และ โพรเพน แทนทจะใชมนแบบเดยวๆ 2.8 คณสมบตของกาซธรรมชาต (LPG) 2.8.1 น าหนกโมเลกลจดเดอดและสภาวะวกฤต (http://www.doeb.go.th/knowledge/knowledge_ article.html) เนองจากแอลพจมจดเดอดต ามาก คอ โพรเพน -42 องศาเซลเซยส นอมลรบวเทน -0.5 องศาเซลเซยส และไอโซบวเทน -11.7 องศาเซลเซยส ดงนนแอลพจงจะเดอดและมสถานะเปนกาซทความดนบรรยากาศ นอกเสยจากจะถกอดใหเปนของเหลวอยภายในถงความดนหรอน าถงไปแชเยนเอาไว คาความดนทท าใหแอลพจเปนของเหลว คอคาความดนไอของมน เชน ทอณหภม 15 องศาเซลเซยส ความดนไอของโพรเพนเทากบ 7.3 บรรยากาศ และทอณหภมสงขน คาความดนไอกจะสงขนดวย และถาโพรเพนทอณหภม 96.67 องศาเซลเซยส ความดนทใชอดเทากบ 41.94 บรรยากาศ เมออณหภมสงกวานโพรเพนจะไมเปน

สวพ.


ม

http://www.doeb.go.th/knowledge/knowledge_


11 |

ของเหลว แมวาจะอดดวยความดนมากกวา 41.94 บรรยากาศกตาม อณหภม 96.67 องศาเซลเซยส และความดน 41.94 บรรยากาศ กคอ สภาวะวกฤตส าหรบโพรเพน ตารางท 2.1 คณสมบตของแอลพจ

คณสมบต โพรเพน นอรมลบวเทน ไอโซเทน น าหนกโมเลกล จดเดอดทความดน 1 บรรยากาศ(องศาเซลเซยส) อณหภมวกฤต(องศาเซลเซยส) ความดนวกฤต(บรรยากาศ)

44.097 -42.045 96.67 41.94

58.124 -0.50

152.03 37.47

58.124 -11.72

134.99 36.00

2.8.2 ความหนาแนนและปรมาตรจ าเพาะ (http://www.doeb.go.th/knowledge/knowledge_article. html) ความหนาแนน คออตราสวนของมวลตอหนงหนวยปรมาตร เชน ทอณหภม 15 องศาเซลเซยส โพรเพนจะมความหนาแนนเทากบ 507 กโลกรมตอลกบาศกเมตร สวนกลบของความหนาแนน คอ ปรมาตรจ าเพาะ ดงนนทอณหภม 15 องศาเซลเซยส โพรเพนมปรมาตรจ าเพาะเทากบ 1 ตอ 507 ลกบาศกเมตรตอกโลกรม หรอประมาณ 2 ลกบาศกเมตรตอตน 2.8.3 ความถวงจ าเพาะ (http://www.doeb.go.th/knowledge/knowledge_article.html) คาความถวงจ าเพาะ จะแสดงถงอตราสวนของความหนาแนนระหวางกาซแอลพจทอณหภมใด อณหภมหนงกบน าทอณหภม 4 องศาเซลเซยส เชน คาความถวงจ าเพาะของโพรเพนเหลวทอณหภม 15 องศาเซลเซยส มคาเทากบ 0.5077 สวนนอรมลบวเทน เทากบ 0.5844 และไอโซบวเทนเทากบ 0.5631 ดงนนจะพบวาแอลพจเหลวจะมน าหนกนอยกวาน า เมอมปรมาตรทเทากน โดยทวไปน าปรมาณ 1 ลตร มมวลประมาณ 1 กโลกรม ดงนนโพรเพนเหลว 1 ลตร จะมมวลประมาณ 0.508 กโลกรมหรอประมาณครงหนงของน า ตารางแสดงคาความหนาแนนของแอลพจ ทอตราสวนผสมและอณหภมตางๆ โดยคาตวเลขทแสดงนนเปนคาทศนยม เชน โพรเพนเหลวทอณหภม 20 องศาเซลเซยส อานคาความหนาแนนจากตารางได 0.500 ซงหมายถงความหนาแนน 0.500 กโลกรมตอลตร

สวพ.


ม

http://www.doeb.go.th/knowledge/knowledge_article



12 |

ตารางท 2.2 ความหนาแนนสวนผสมของโพรเพนและบวเทนเหลว (เปอรเซนตโดยน าหนก) อณหภม ( )

โพรเพน 90/10 80/20 70/30 60/40 50/50 40/60 30/70 20/80 10/90 บวเทน

-20 -18 -16 -14 -12 -10 -8 -6 -4 -2 0

+2 +4 +6 +8

+10 +12 +14 +16 +18 +20

5535 5516 5494 5472 5448 5425 5398 5373 5347 5320 5290 5263 5234 5206 5178 5150 5120 5091 5062 5032 5000

5598 5577 5555 5532 5508 5473 5458 5432 5406 5378 535

3 545

8 543

2 540

6 537

8 535

5656 5635 5612 5588 5566 5542 5516 5490 5464 5438 541

2 551

6 549

0 546

4 543

8 541

5711 5690 5668 5647 5623 5600 5575 5550 5525 5494 547

0 557

5 555

0 552

5 549

4 574

5772 5750 5727 5704 5681 5657 5632 5607 5582 5557 553

7 567

2 560

7 558

2 555

7 553

5832 5808 5784 5758 5735 5712 5677 5662 5638 5614 559

2 567

7 566

2 563

8 561

4 559

5892 5871 5848 5825 5802 5780 5757 5732 5707 5684 566

0 575

7 573

2 570

7 568

4 566

5956 5935 5912 5888 5867 5843 5820 5797 5773 5750 5727 5702 5678 5655 5630 5606 5583 5557 5532 5507 5480

6019 5997 5872 5950 5927 5904 5882 5858 5836 5813 5790 5768 5745 5733 5630 5675 5653 5628 5606 5582 5556

6093 6072 6051 6030 6008 5986 5962 5940 5917 5894 5872 5848 5826 5803 5698 5758 5737 5712 5688 5666 5642

6172 6153 6133 6112 6090 6068 6043 6022 6000 5977 5955 5932 5910 5887 5781 5840 5818 5796 5774 5750 5727

2.8.4 ความรอนจ าเพาะ (http://www.doeb.go.th/knowledge/knowledge_article.html) คาความรอนจ าเพาะ คอปรมาณความรอนทท าใหวตถหนงหนวยมวลมอณหภมสงขน 1 องศา เชน เมออยในสถานะของเหลว ความดนคงท 1 บรรยากาศ อณหภม 25 องศาเซลเซยส คาความรอนจ าเพาะของโพรเพนเทากบ 0.6023 นอรมลบวเทนเทากบ 0.5748 ไอโซบวเทนเทากบ 0.5824 commercial propane เทากบ 0.60 และ commercial butane เทากบ 0.57 นอกจากนความรอนจ าเพาะจะขนอยกบอณหภมและยงม

สวพ.


ม



13 |

ปจจยอนทเกยวของ คอ ความดนและปรมาตร ดงนนจงมคาความรอนจ าเพาะ ทความดนคงทหรอปรมาตรคงท คาความรอนจ าเพาะแสดงในตาราง ตารางท 2.3 ความรอนจ าเพาะของกาซแอลพจ

สถานะของแอลพจ โพรเพน นอรมลบวเทน ไอโซบวเทน สถานะของเหลวท 25 และความดนบรรยากาศ สถานะกาซทมความดนบรรยากาศ

ท 0 15

100

0.6023

0.359 0.388 0.456

0.5748

0.342 0.397 0.438

0.5824

0.372 0.386 0.438

ความสามารถในการอดตวของกาซแอลพจ ความสมพนธระหวางอณหภม ความดนและปรมาตรของกาซอดมคต สามารถแสดงไดโดยใชสมการสภาวะ ดงน PV = nRT เมอ P คอ ความดน V คอ ปรมาตร n คอ จ านวนโมล R คอ คาคงทของกาซ T คอ อณหภม แตเนองจากกาซแอลพจมลกษณะเบยงเบนไปจากกาซอดมคต ดงนน เพอใหสามารถใชสมการสภาวะได จงตองเพมคาความสามารถในการอดตวของกาซ (Compressibility factor, Z) เขาไปในสมการเปน

PV = ZnRT ส าหรบกาซจรง คา Z จะนอยกวา 1 เชน อณหภม 15 องศาเซลเซยส และความดนบรรยากาศ คา Z ของโพรเพน,นอรมลบวเทน และไอโซบวเทน มคา Z = 0.984 , 0.969 และ 0.971 ตามล าดบ 2.8.5 ความดนไอ (http://www.doeb.go.th/knowledge/knowledge_article.html) เมอบรรจแอลพจลงในภาชนะปดภายใตความดนจะมสถานะเปนเหลว แอลพจบางสวนจะระเหยเปนไอขนไปเตมชองวางทอยเหนอระดบของสวนทเปนของเหลว จนกระทงถงจดอมตว (Saturation point) จงหยดระเหย คาความดนไอของแอลพจทจดอมตวนเรยกวา คาความดนไออมตว คาความดนไออมตว เปนตวบงบอกคณสมบตการระเหย (volatility) ของสาร คอ สารทมคาความดนไออมตวสงจะเปนสารทระเหยเรว และเปนคาทขนกบอณหภมโดยตรง กลาวคอ ถาอณหภมสง คาความดนไออมตวกสงขนดวย ดงนนจ าเปนตองออกแบบภาชนะและอปกรณตาง ๆ ใหมความแขงแรงและทนตอความดนสงได

สวพ.


ม



14 |

2.8.6 ชวงการลกไหม (http://www.doeb.go.th/knowledge/knowledge_article.html) กาซทสนดาปไดจะมชวงสวนผสมกบอากาศเพยงชวงเดยวทจดไฟแลวลกไหมได เพราะมอากาศผสมอยในปรมาณทพอเหมาะ ชวงการลกไหมได จะแสดงคาเปนอตราสวนรอยละปรมาตรกาซตออากาศ คาทางดานความเขมขนสงของชวงการลกไหม เรยกวาคาขอบบน สวนทางดานต าเรยกวาคาขอบลาง กาซแอลพจ จะสามารถลกไหมหรอตดไฟไดกตอเมอมกาซผสมอยในอากาศ 2-9% คอถามกาซแอลพจต ากวา 2 สวนหรอมากกวา 9 สวนในสวนผสมของกาซกบอากาศกบอากาศ 100 สวน สวนผสมนนกจะไมตดไฟ 2.8.7 อณหภมจดตดไฟ (http://www.doeb.go.th/knowledge/knowledge_article.html) บางครงเชอเพลงสามารถจดตดไฟไดเองโดยไมตองมประกายไฟ คอ เมอคอยๆเพมอณหภมใหกบเชอเพลงจนเลยอณหภมคาหนงแลว เชอเพลงกจะเรมลกไหมเอง แมจะไมมประกายไฟหรอสาเหตของการตดไฟ อณหภมต าสดทเรมเกดการลกไหมตามธรรมชาตนเรยกวาอณหภมของจดตดไฟ (Ignition Temperature) เนองจากอณหภมจดตดไฟของโพรเพน คอ 460-580 องศาเซลเซยส และของบวเทนคอ 410-550 องศาเซลเซยส ดงนน กาซปโตรเลยมเหลวจงตดไฟไดยากกวาเมอเทยบกบน ามนเบนซนซงมจดตดไฟ 280-430 องศาเซลเซยส และน ามนดเชล 250-340 องศาเซลเซยส ดงนนเกยวกบเรองนจงกลาวไดวากาซปโตรเลยมเหลวมความปลอดภยสงกวาน ามนเบนซนและดเซลในแงของจดตดไฟ 2.8.8 อณหภมเปลวไฟ (http://www.doeb.go.th/knowledge/knowledge_article.html) อณหภมของเปลวไฟทไดจากการเผาไหมแอลพจมคาสงมากพอทจะหลอมโลหะตางๆได เชน หลอมเหลก ทองเหลอง อลมเลยม และแกว เปนตน โดยโพรเพนมอณหภมเปลวไฟในอากาศประมาณ 1930 องศาเซลเซยส และบวเทนประมาณ 1900 องศาเซลเซยส จงเหมาะกบการเอาไปใชในดานอตสาหกรรมทตองการใชความรอนใหเปนประโยชน เชน อตสาหกรรมหลอมโลหะ เปาแกว เครองเคลอบ และอบส 2.8.9 คาออกเทนนมเบอร (http://www.doeb.go.th/knowledge/knowledge_article.html) แอลพจมคาออกเทนนมเบอร (Octane number) สงประมาณ 95-110 ซงสงกวาน ามนเบนซน จงเหมาะกบการน ามาเปนเชอเพลงในเครองยนต คาออกเทนนมเบอรของแอลพจและน ามนเบนซนโดยประมาณ มดงน โพรเพน 125

ไอโซบวเทน 99 นอรมลบอวเทน 91 เบนซน 87

สวพ.


ม






15 |

2.8.10 อตราสวนปรมาณของเหลวตอกาซ (http://www.doeb.go.th/knowledge/knowledge_article. html) แอลพจเหลวเมอระเหยเปลยนสถานะเปนกาซจะมปรมาตรเพมขนอยางมาก เชน ทอณหภม 15.5 องศาเซลเซยส โพรเพนเหลว 1 หนวยปรมาตร เมอกลายเปนกาซจะมปรมาตรถง 274 หนวยปรมาตร ส าหรบ บวเทนเหลว 1 หนวยปรมาตร เมอกลายเปนกาซจะมปรมาตรถง 233 หนวยปรมาตร ดงนน แอลพจในสถานะทเปนของเหลว ถารวออกมาจะมอนตรายมากกวาทเปนกาซ เพราะจ านวนทออกมาเปนของเหลว เมอกลายเปนกาซจะเพมปรมาตรมากขน ปรมาณกาซมาก อนตรายและความรนแรงกยอมมมาก 2.8.11 ปรมาตรอากาศทใชในการเผาไหม (http://www.doeb.go.th/knowledge/knowledge_article. html) ออกซเจนทผสมอยในอากาศมประมาณ 21 เปอรเซนตโดยปรมาตร และเปนปจจยส าคญในการเผาไหม ถาแอลพจเผาไหมสมบรณจะไดคารบอรนไดออกไซตและน า โดยเปนไปตามสมการเคมดงน โพรเพน OHCOHC 22283 4350 บวเทน OHCOOHC 222104 545.6 จะไดเหนวาจากสมการ โพรเพน 1 หนวยปรมาตร สามารถเผาไหมไดอยางสมบรณเมอใชออกซเจน 5 หนวยปรมาตร แตส าหรบบวเทนตองใชออกซเจนถง 6.5 หนวยปรมาตร เนองจากในอากาศมออกซเจนเพยง 21 เปอรเซนตโดยปรมาตร ดงนนถาจะเผาไหมโพรเพน 1 หนวยปรมาตรใหสมบรณ จะตองใชอากาศมากถง 5/0.21 = 23.81 หนวยปรมาตร ถาจะเผาไหมบวเทน 1 หนวยปรมาตรใหสมบรณจะตองใชอากาศมากถง 6.5/0.21 = 30.95 หนวยปรมาตร 2.8.12 คาความรอนของการเผาไหม (http://www.doeb.go.th/knowledge/knowledge_article.html) คาความรอนของการเผาไหมของกาซแอลพจ หมายถงคาปรมาณความรอนทเกดขนจากการน าเอากาซแอลพจหนงหนวยน าหนก หรอหนงหนวยปรมาตรมาเผาไหมทความดนบรรยากาศ และอณหภมปกต (25 องศาเซลเซยส) คาความรอนของการเผาไหมเปนคาทบงบอกถงคณสมบตของเชอเพลง และใชในการค านวณหาประสทธภาพเชงความรอนของเครองจกร

สวพ.


ม





16 |

ตารางท 2.4 คาความรอนของการเผาไหมแอลพจ หนวยคาความรอนทอณหภม 25 C โพรเพน นอรมลบวเทน ไอโซบวเทน น าทไดจากการเผาไหมเปนของเหลว

kcal/kg Btu/Ib

kcal/m 3 Btu/ft 3

11,943 21,497 23,700 2,663

11,742 21,497 30,60 3,438

11,714 21085 30,500 3,427

น าทไดจากการเผาไหมเปนน า kcal/kg Btu/Ib

kcal/m 3 Btu/ft 3

11,989 19,780 22,250 2,500

10,837 19,506 29,400 3,304

10,810 19,458 29.200 3,281

ตารางท 2.5 คาความรอนของน ามนเชอเพลงและกาซ ประเภท ชนดเชอเพลง

คาความรอน (หนวยองกฤษ)

คาความรอน (หนวย SI)

เชอเพลงแขง ถานหนบทมนส ถานหนลกไนท ขเลอย แกลบ ชานออย

6,297.16 kcal/kg 2,500.24 kcal/kg 2,598.14 kcal/kg 3,438.72 kcal/kg 1,798.16 kcal/kg

26,,366.21 kJ/kg 10,468.50 kJ/kg 10,878.41 kJ/kg 14,397.92 kJ/kg 7,528.90 kJ/kg

เชอเพลงเหลว

น ามนเบนซน น ามนดเซล น ามนเตาเอ น ามนเตาซ

8,245.76 kcal/L 8,697.10 kcal/L 9,857.66 kcal/L 9,117.38 kcal/L

34,525.00 kJ/L 36,414.76 kJ/L 41,274.02 kJ/L 38,174.47 kJ/L

เชอเพลงกาซ กาซธรรมชาต กาซปโตรเลยมเหลว

8,763.96 kcal/m3 11,992.53 kcal/kg

36,694.47 kJ/m3 50,220 kJ/kg

สวพ.


ม


17 |

2.8.13 ส กลน ของกาซแอลพจ (http://www.doeb.go.th/knowledge/knowledge_article.html) แอลพจบรสทธ ไมมส ไมมกลน ดงนน บรษท ผผลตกาซแอลพจจงตองเตมสารประกอบทมกลนเหมนลงไปดวย เพอใหผใชรตวเมอกาซแอลพจเกดรว หรอผใชลมปดวาลวใชกาซ สารประกอบทเตมลงไปเพอท าใหกาซแอลพจมกลนเหมนเปนสารพวกเมอรแคบแทน(mercaptan) นอกจากนกาซแอลพจ มคณสมบตเปนตวท าละลาย (solvent) เชนเดยวกบพวกน ามนระเหย จงสามารถละลายหรอท าใหอปกรณตางๆทท ามาจาก ยางธรรมชาตเสยคณสมบตได เชน ปะเกน หรอซลตางๆ ดงนนอปกรณทน ามาใชกบถงทบรรจกาซแอลพจ ควรใชวสดอนทไมไดท ามาจากยางธรรมชาต เชน ยางสงเคราะห เปนตน 2.9 คณประโยชนของกาซธรรมชาต (LPG) ( วทยา ดวน, 2546. : 32 ) 2.9.1 เปนเชอเพลงปโตรเลยมทน ามาใชงานไดอยางมประสทธภาพสง มการเผาไหมสมบรณ 2.9.2 ลดการสรางกาซเรอนกระจกซงเปนสาเหตของภาวะโลกรอน 2.9.3 มความปลอดภยสงในการใชงาน เนองจากเบากวาอากาศ จงลอยขนเมอเกดการรว 2.9.4 มราคาถกกวาเชอเพลงปโตรเลยมอนๆ เชน น ามน น ามนเตา และกาซปโตรเลยมเหลว 2.9.5 สามารถสรางมลคาเพม ชวยขบเคลอนการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจของประเทศ 2.9.6 กาซธรรมชาตสวนใหญทใชในประเทศไทยผลตไดเองจากแหลงในประเทศ จงชวยลดการน าเขาพลงงานเชอเพลงอนๆ และประหยดเงนตราตางประเทศไดมาก 2.10 รปแบบการใชกาซธรรมชาตกบเครองยนต ระบบกาซในรถยนตแบงออกเปนระบบใหญๆได 2 ระบบ คอ ระบบดด (Mixer) กบ ระบบฉด(Injection) 2.10.1 ระบบดด (Mixer) คอ ระบบทใชแรงดดของเครองยนตเปนตวก าหนดการจายกาซ แยกยอยออกไดเปน 2.10.1.1 ระบบดดแบบคงทหรอระบบดดกาซแบบคารบเรเตอร (Fix Mixer) 2.10.1.2 ระบบดดแบบแปรผนคาตามออกซเจนเซนเซอร (Lambda Control) 2.10.1.3 ระบบดดแบบแปรผนคาตามหลายเซนเซอร (Fumigation) 2.10.1.4 ระบบดดแบบแปรผนคาตามหลายเซนเซอรและแยกจายแตละสบ (Multipoint Port) 2.10.2 ระบบฉด (Injection) คอระบบทมการประมวลผลการท างานของเครองยนต และมการค านวณการจายกาซใหแตละสบของเครองยนตโดย ECU ซงสามารถแยกยอยออกไดอก 2 กลมซง ไดแก 2.10.2.1 ระบบฉดกาซแบบแปรผนตามคาการฉดเชอเพลงหลก (Sequential Injection –System) 2.10.2.2 ระบบฉดกาซ แบบฉดน ากาซ (Liquid Sequential Injection) กาซปโตรเลยมเหลว (Liquefied Petroleum Gas) หรอ แอลพจ ไดมาจากการกลนน ามนดบ หรอไดจากกระบวนการแยกกาซ

สวพ.


ม



18 |

ธรรมชาต โดยปกตแลวกาซแอลพจจะอยในสถานะเปนไอเมอผานกระบวนการเพมความดน หรอลดอณหภมลงจนถงจดหนง กจะเปลยนสถานะเปนของเหลวภายใตแรงดน และบรรจลงในอปกรณบรรจกาซ ซงท าดวยโลหะทมความแขงแรงสง และสามารถกกเกบแรงดนของกาซ ทมลกษณะเปนของเหลวภายในได ทเราสามารถเหนเปนถงกาซขนาดตางๆ

ภาพท 2.6 การน ากาซธรรมชาตมาใชกบเครองยนต

การตดตงระบบกาซแอลพจ สามารถตดตงใหเปนระบบทใชกาซแอลพจเปนเชอเพลงเพยงอยางเดยว หรอเปนแบบผสม ทผขบขสามารถเลอกใชแอลพจหรอน ามนเปนเชอเพลงอยางใดอยางหนงกได การตดตงระบบกาซแอลพจจงเปนอกทางเลอกหนงส าหรบผใชรถยนต ทสามารถประหยดเงนคาเชอเพลงไดเพราะปจจบนกาซแอลพจมราคาถกกวาน ามนเบนซนและน ามนดเซล อยางไรกตาม การจะปรบเปลยนระบบไปใชกาซแอลพจ คงตองตรวจสอบไปทางบรษทผผลตรถยนต หรอเครองยนตรนนนๆ ถงความเปนไปได ในการเปลยนแปลง ขอด-ขอเสย การรบประกน หรอสงทจะเกดขน หลงการปรบเปลยนใดๆ ในตวระบบ จงเปนขอพจารณาทตองค านงถงดวย

ภาพท 2.7 แสดงการใชเชอเพลงแบบผสม

สวพ.


ม


19 |

ภาพท 2.8 แสดงการไหลเวยนของน าหลอเยนเขาหมอตม

2.11 เครองยนตเลกดเซลและเครองยนตเบนซน เพอใหเกดความเขาใจไดงายขน มค าทควรท าความเขาใจและสมการทเกยวของกบเครองยนต ดงน 1. กลวตรการท างานของเครองยนต (Cycle of Engine) คองานทเรมตนจากจดใดจดหนงไปจนครบกระบวนการแลววนเวยนกลบมาอยางเดม โดยมกระบวนการตอไปอยางครบถวน ดด – อด – ระเบด – คาย 2. ศนยตายบน (Top Dead Center ; TDC) คอ จดทลกสบเคลอนทขนสงสดและไมสามารถทจะเคลอนทตอไปไดอก 3. ●กอนศนยตายบน (Before Top Dead Center ; BTDC) คอ จดกอนทลกสบจะเคลอนทถงศนยตายบน 4. หลงศนยตายบน (After Top Dead Center ; ATDC) คอ จดทลกสบเคลอนทคลอยผานศนยตายบนไปแลว 5. ศนยตายลาง (Bottom Dead Center ; BDC) คอ จดทลกสบเคลอนทลงต าสดและไมสามารถทจะเคลอนทตอไปไดอก 6. กอนศนยตายลาง (Before Bottom Dead Center ; BBDC) คอ จดกอนทลกสบจะเคลอนท ถงศนยตายลาง 7. หลงศนยตายลาง (After Bottom Dead Center ; ABDC) คอ จดทลกสบเคลอนทคลอยผานศนยตายลางไปแลว 8. ระยะชก (Stroke) คอ ระยะการเคลอนทของลกสบจากศนยตายบน (TDC) ไปยงศนยตายลาง (BDC) หรอจากศนยตายลาง (BDC) ไปยงศนยตายบน (TDC) หนงรอบการหมนของเพลาขอเหวยงเทากบ 360 องศา

สวพ.


ม


20 |

9. ปรมาตรกระบอกสบ คอ ปรมาตรกระจด (Displacement Volume ; Vd) เมอลกสบเคลอนทจากศนยตายบนถงศนยตายลาง

4

2LNDVd

สมการท (2.1)

เมอ Vd คอ ปรมาตรกระบอกสบ (cm3) D คอ เสนผานศนยกลางกระบอกสบ (cm) L คอ ระยะชก (cm) N คอ จ านวนลกสบ 10. ปรมาตรหองเผาไหม คอ ปรมาตรชองวางเหนอหวลกสบ (Clearance Volume ; VC) เมอลกสบอยทศนยตายบน 11. อตราสวนการอด (Compression Ratio ; CR) คอ อตราสวนของปรมาตรในกระบอกสบเมอลกสบอยทศนยตายลาง เทยบกบ ปรมาตรในกระบอกเมอสบลกสบอยทศนยตายบน

1

C

d

C

Cd

V

V

V

VVCR สมการท (2.2)

12. ประสทธภาพทางความรอน (Thermal efficiency ; th) ส าห รบ เค รองยนต จดระ เ บดดวยประกายไฟ จะมสมการดงน

HVf

net

A

net

kthQm

W

Q

W

CR

1

11 สมการท (2.3)

เมอ th คอ ประสทธภาพทางความรอน CR คอ อตราสวนการอด k คอ อตราสวนความรอนจ าเพาะ ( อากาศมคา k=1.4) Wnet คอ งานสทธของวฏจกร (kJ) mf คอ ปรมาณเชอเพลงทใช (kg) QA คอ ปรมาณความรอนเขาสวฏจกร (kJ) QHV คอ คาความรอนของเชอเพลง (kJ/kg) 13. ก าลง (Power) คอ งานทเครองยนตผลตไดตอเวลา

nTt

WPower net 2 สมการท (2.4)

สวพ.


ม


21 |

เมอ Power คอ ก าลง (J/s หรอ Watt) Wnet คอ งานสทธของวฏจกร (kJ) t คอ เวลา (s) n คอ ความเรวรอบของเครองยนต (รอบ/s) T คอ แรงบดของเครองยนต (N.m) QHV คอ คาความรอนของเชอเพลง (kJ/kg) 2.11.1 เครองยนตดเซล (Diesel Engine) เครองยนตดเซลเครองแรกสรางขนส าเรจในป ค.ศ.1895 โดย ดร.รดอลฟ ดเซล (Dr.Rudolf Diesel) ชาวเยอรมน ซงเครองยนตดเซลมการดดและอดอากาศเพยงอยางเดยวใหมความดนและมอณหภมสงถงจดทน ามนเชอเพลงสามารถจดระเบดตวเองได โดยไมตองใชประกายไฟจากเขยวหวเทยน จงมชอเรยกอกอยางหนงวา Compression Ignition Engine (C.I. Engine) การท างานของเครองยนต 4 จงหวะนน ลกสบจะเคลอนทขนและลงรวม 4 ครง หรอ เพลาขอเหวยงหมน 2 รอบ ซงจะไดก าลงงานจากการจดระเบด 1 ครง เรยกวา การท างานครบ 1 วฏจกร

จงหวะดด จงหวะอด จงหวะก าลง จงหวะคาย

ภาพท 2.9 การท างานของเครองยนตดเซล 4 จงหวะ

ลนไอเสยปด ลนไอดเปด หวฉด ลนไอเสยเปด ลนไอดปด ลนไอดและลนไอเสยปด

สวพ.


ม


22 |

หลกการท างานของเครองยนตดเซล 4 จงหวะ จงหวะดด (Intake Stroke)

ลกสบเลอนลงจากศนยตายบน ในขณะเดยวกนลนไอดเปด ภายในกระบอกสบมความดนต ากวาบรรยากาศ ท าใหอากาศไหลผานลนไอดเขาสกระบอกสบ จนกระทงลกสบเลอนลงถงศนยตายลาง เพลาขอเหวยงหมนไปครงรอบ เปนมม 180 องศา ลนไอดจะปดหลงศนยตายลาง 40 – 60 องศา

จงหวะอด (Compression Stroke) ลกสบเลอนผานศนยตายลางและเรมเลอนขน ขณะเดยวกนลนไอดและลนไอเสยปดสนท ลกสบเลอนขนอดอากาศใหมความดนและอณหภมสง (ประมาณ 450-600 PSI , 400-500C) ซงมอตราสวนการอดประมาณ 20 : 1 ถง 25 : 1 จนกระทงลกสบเลอนขนถงศนยตายบน เพลาขอเหวยงหมนไปอกครงรอบ รวมเปนมม 360 องศา

จงหวะก าลง (Power Stroke) ลนไอดและลนไอเสยยงคงปดสนทอย ระบบฉดเชอเพลงจะฉดเชอเพลงใหเปนฝอยละอองเขาไปผสมกบอากาศรอนในกระบอกสบท าใหเชอเพลงเกดการเผาไหม เกดความดนและอณหภมสงมากผลกดนใหลกสบเลอนจากศนยตายบน ลงสศนยตายลาง เพลาขอเหวยงหมนตอไปอกครงรอบ รวมเปนมม 540 องศา

จงหวะคาย (Exhaust Stroke) ลนไอเสยเปด ไอเสยความดนสงระบายออกผานลนไอเสย ขณะเดยวกนลกสบเลอนจากศนยตายลาง ขนสศนยตายบนชวยขบไลไอเสยออกจากกระบอกสบ เพลาขอเหวยงหมนตอไปอกครงรอบ รวมเปนมม 720 องศา พรอมทจะเรมจงหวะดดในวฏจกรตอไป 2.11.2 เครองยนตแกสโซลน 4 จงหวะ

หลกการท างานทางทฤษฏของเครองยนต 4 จงหวะ ประกอบดวย จงหวะดด จงหวะอด จงหวะก าลง และจงหวะคาย ดงน

จงหวะดด จงหวะอด จงหวะก าลง จงหวะคาย

ภาพท 2.10 การท างานของเครองยนตแกสโซลน 4 จงหวะ

สวพ.


ม


23 |

จงหวะดด (Intake Stroke) ลกสบเลอนจากศนยตายบน ลงสศนยตายลาง ในขณะเดยวกนนลนไอดเปด ภายในกระบอกสบมความดนต ากวาบรรยากาศ ท าใหไอด ซงมสวนผสมของอากาศกบน ามนเชอเพลงไหลผานลนไอดเขาสกระบอกสบ จนกระทงลกสบเลอนลงถงศนยตายลาง ลนไอดเรมปด จงสนสดจงหวะดด ในจงหวะนเพลาขอเหวยงหมนไปครงรอบ หรอหมนไปเปนมม 180 องศา

จงหวะอด (Compression Stroke) ลกสบเลอนขนจากศนยตายลาง ขณะเดยวกนลนไอดและลนไอเสยปดสนท ลกสบอดสวนผสมไอด

ใหมปรมาตรเลกลง อตราสวนการอดประมาณ 8 : 1 ถง 12 : 1 ความดนและอณหภมในกระบอกสบจะสงขน จนกระทงลกสบเลอนขนถงศนยตายบน ในจงหวะนเพลาขอเหวยงจะหมนไดอกครงรอบ รวมเปนมม 360 องศา

จงหวะก าลง (Power Stroke) ในจงหวะนลนไอดและลนไอเสยยงคงปดสนทอย ระบบจดระเบดจะสรางไฟฟาแรงเคลอนสง เกด

ประกายไฟทเขยวหวเทยน เผาไหมสวนผสมไอดอยางรวดเรว ความดนในกระบอกสบสงขนมาก ผลกดนใหลกสบเลอนจากศนยตายบน ลงสศนยตายลาง เพลาขอเหวยงจะหมนตอไปอกครงรอบ รวมเปนมม 540 องศา

จงหวดคาย (Exhaust Stroke) ลนไอเสยเปด ไอเสยทไดจากการเผาไหมซงมความดนสง จะระบายออกผานลนไอเสย ใน

ขณะเดยวกนลกสบเลอนจากศนยตายลาง ขนสศนยตายบน ชวยขบไลไอเสยออกจากกระบอกสบ เพลาขอเหวยงจะหมนตอไปอกครงรอบ รวมเปนมม 720 องศา พรอมทจะเรมจงหวะดดในวฏจกรตอไป

สวพ.


ม


24 |

2.11.3 ขอมลทางเทคนคของเครองยนตทใชในการวจย

รน

TF115LM(หมอน ารงผง)

แบบเครองยนต

ดเซล4จงหวะ1สบนอน ระบายความรอนดวยน า

แบบเผาไหม มหองเผาไหมชวย (Swirl Chamber) ความกวางกระบอกสบxชวงชก 92 x 96 มม. ปรมาตรกระบอกสบ 638 cc. ก าลงแรงมาสงสด

11.5hp/2400rpm ( 8.46 kw./2400 rpm)

ก าลงแรงมาตอเนอง

10.0hp/2400rpm ( 7.36 kw./2400rpm)

อตราสวนแรงอด 20.8 : 1 แรงบดสงสด 3.9 kg-m./1800 rpm. การสนเปลองน ามนเชอเพลง 198 กรม-แรงมา/ชวโมง ทศทางการหมนของขอเหวยง ทวนเขมนาฬกา ดานลอชวยแรง ระบบหลอลน ใชแรงปมเขาระบบดวย trochoid pump ชนดน ามนหลอลน SAE # 40 หรอ API (CB,CC) ความจน ามนหลอลน 2.8 ลตร ความจของน าระบายความรอน แบบรงผง 2.1ลตร/ แบบหมอตม11.8ลตร ระบบสตารท มอหมน ระบบไฟแสงสวาง 12 V. 45 W. ความจถงน ามนเชอเพลง 11 ลตร ขนาดเครองยนต (กxยxส) 355.5 x 704 x 549 มม. น าหนกสทธของเครองยนต

107.5 kg./104.5 kg.

สวพ.


ม


25 |

รายชอชนสวนทส าคญของเครองยนตเลกดเซล

ภาพท 2.11 รายชอชนสวนทส าคญของเครองยนตเลกดเซล

สวพ.


ม


26 |

2.12 ถงกาซ ถงกาซทใชในปจจบนม 4 ชนด 2.12.1 ชนดทท าดวยเหลก มน าหนกมาก คอ ประมาณ 1 กโลกรม ตอความจ 1 ลตร 2.12.2 ชนดทท าดวยเหลกหรออลมเนยมเสรมแนวดวยไฟเบอรตามแนวเสนรอบวงมน าหนกเบาลงประมาณ 0.80 กโลกรม ตอความจ 1 ลตร 2.12.3 ชนดทท าดวยเหลกหรออลมเนยมเสรมแรงดวยไฟเบอรตามแนวเสนรอบวงและหวทาย มน าหนกเบาลงหรอประมาณ 0.60 กโลกรม ตอความจ 1 ลตร 2.12.4 ชนดทท าดวยพลาสตก รบแรงดวยไฟเบอรตลอดตวถง มน าหนกเบาเหลอประมาณ 0.30 กโลกรม ตอความจ 1 ลตร เพอใหสามารถใชงานไดอยางปลอดภย ถงบรรจกาซตองออกแบบ ผลต และทดสอบมาตรฐานไดมาตรฐานหนงดงตอไปน - ISO11439 - ECER110 - ANSI/CSANGU2-2000 ถงกาซทไดมาตรฐานจะตองมคณสมบต ดงน - ทนความดนไดมากกวา 450 บาร (ส าหรบถงกาซทออกแบบใหใชงานท 200 บาร) - สามารถเตมกาซได 750-1000 ครงตอป - หากเกดการรวไหลของกาซ ถงกาซจะตองไมระเบด รวมทงกรณทเกดเพลงไหม ถงกาซจะปลอยความดนโดยไมระเบด

ภาพท 2.12 ลกษณะของถงกาซหงตม

สวพ.


ม


27 |

2.13 ชดวาลวและอปกรณถงกาซ - ชดวาลวบรรจ 2.13.1 วาลวบรรจกาซพรอมอปกรณควบคมการบรรจกาซ และทอวดระดบของเหลวคงท (Filler Valve with Shut-off Valve and Fixed Liquid Level Tube) มจดเดน คอ มอปกรณอตโนมตชวยตดกาซ เปนตวเสรม เพอปองกนไมใหบรรจกาซลงสถงฯ เกน 85% ของปรมาตรถงกาซ ขอตอวาลวบรรจกาซ(Filler Valve Adaptor) ชวยปองกนไมใหกาซไหลออกมาสภายนอกถง อนเกดจากอบตเหต และหรอการเปดวาลวบรรจกาซเลนโดยรเทาไมถงการณ 2.13.2 ชดวาลวจายกาซ 2.13.2.1 ขอตอวาลวจายกาซ (Discharge Valve Adaptor) ชวยปองกนไมใหกาซในถงออกมาสภายนอกถง อนเกดจากอบตเหต และหรอการเปดวาลวบรรจกาซเลนโดยรเทาไมถงการณ ซงในการใชงานจะตองมขอตอเฉพาะ (Vapor Coupling) ตอเขากบวาลวจายกาซ จงจะสามารถใชงานได 2.13.2.2 เกจวดปรมาณกาซ วดระดบปรมาณการบรรจกาซ เขาสถง และวดปรมาณกาซคงเหลอจากการใชงาน ซงเหมอนกบเกจวดปรมาณน ามนในถงน ามนรถยนต 2.13.2.3 วาลวนรภยแบบระบาย ระบายความดนกาซในถงไมใหมความดนสงเกนกวามาตรฐานทก าหนดไว (375 PSI) 2.14 หมอตมและอปกรณลดแรงดน (สมบรณ จตนกล, 2549 : 12) หมอตมและอปกรณลดแรงดน (Regulator) ท าหนาทปรบความดน และเพมอณหภมใหกบกาซจนกาซเปลยนสถานะจากของเหลวกลายเปนไอปอนเขาสคารบเรเตอร ส าหรบความรอนทน ามาใชเพมอณหภมใหกบกาซนน คอความรอนจากระบบน าหลอเยนของเครองยนตทไหลเวยนในเครองยนต หมอตม แบงออกเปน 2 รปแบบ คอหมอตมระบบดด (Mixer) และหมอตมระบบหวฉด (Injector) ซงไดรบการออกแบบใหเหมาะสมส าหรบกาซ CNG/NGV และแกส LPG ทมแรงดนแตกตางกน โดยมหลกการ ดงน

ภาพท 2.13 แสดงลกษณะของหมอตม

สวพ.


ม


28 |

2.14.1 หมอตม ส าหรบกาซ CNG จะถกออกแบบมาใหสามารถรบแรงดนของกาซทสงมาจากถงบรรจแรงดนสงถง 200 บาร แลวปรบลดแรงดนใหเหลอเพยง 2 บาร ซงเปนแรงดนทเหมาะสมส าหรบใชเปนเชอเพลงในการขบเคลอนรถยนต โดยหมอตมจะท าหนาทควบคมการไหลเวยนของกาซใหแมนย าตามความตองการของเครองยนตซงมวาลวอตโนมตทควบคมใหมความปลอดภย และมเซนเซอรตรวจวดอณหภมระบบน าของเครองยนต

ภาพท 2.14 แสดงหมอตม (Regulator) ส าหรบกาซ CNG

2.14.2 หมอตม ส าหรบกาซแอลพจ หมอตมจะท าหนาทเปลยนสภาพกาซจากของเหลวใหอยในรปของไอ เพอใหเปนเชอเพลงทเหมาะสมตอการใชกบเครองยนต โดยมวาลวควบคมการไหลเวยนของกาซใหสม าเสมอ โดยเซนเซอรจะท าการตรวจวดอณหภมระบบน าของเครองยนต ซงในสวนของหมอตมหวฉดจะถกแบงการท างานของระบบควบคม 2 แบบ คอ

ภาพท 2.15 หมอตม (Reguartor) ส าหรบกาซ LPG

สวพ.


ม


29 |

2.14.2.1 แบบแปรผนคาแรงดนได (Variable Pressure) จะใชแรงดดภายในทอไอดเปนตวดงกลไกของหมอตมเพอใหเพมแรงดนตอนสงคนเรง และลดแรงดนลงเมอคาสญญากาศ (Vacuum) กลบลงมาปกตเมอรอบเครองยนตคงท ระบบหมอตมแบบน ตองเพม Map Sensor ใหกบระบบ 2.14.2.2 หมอตมแบบแรงดนคงท (Constant Pressure) ระบบนตวหมอตมจะจายแรงดนคงท จะลดแรงดนลงเมอมการฉดกาซเขาไปสนดาป ระบบทใชหมอตมลกษณะนบางระบบไมตองใช Map Sensor แตจะปรบคาจากชวงเวลาการฉดเชอเพลงของเครองยนต (Time Sequential) และประมวลผลออกมาตอรอบของเครองยนต มขอเสยคอการปรบตง (จน) ตองท าการทดสอบรถบนแทนวดแรงมา แลวปรบอตราการฉดเชอเพลงตอรอบเปนชวงๆ ท าใหขนตอนการท างานยากขน

ภาพท 2.16 วงจรการท างานของระบบกาซ

ต าแหนงของหมอตมและวงจรการท างานของระบบกาซ ทอขนาดใหญสองทอทตอสวนลางของหมอตมเปนทอน ารอนจากเครองยนต ทอขนาดใหญขางบนเปนทอหลกส าหรบล าเลยงกาซเขาสคารบเรเตอร สวนทอขนาดเลกดานขวาของหมอตมเปนทอล าเลยงกาซเหลวเขาสหมอตม ในกรณทอากาศหนาวจดเกนไปกาซเหลวจะตองเขาอปกรณอนกาซ เพอเพมความรอนบางสวนใหกบกาซเหลวกอนเขาหมอตมการสตารทเครองยนต กาซจะไหลออกจากหมอตมเขาสเครองยนต แตเมอดบเครองยนตกาซจะหยดไหล การไหลของกาซดงกลาวควบคมดวยระบบสญญากาศจากเครองยนตหรอดวยระบบไฟฟา ถาผาหมอตมออกจะเหนสวนประกอบตาง ๆ ซงเปนสวนประกอบของวงจรเดนเบาและวงจรหลกตามล าดบ

สวพ.


ม


30 |

ภาพท 2.17 สวนประกอบของหมอตมระบบวงจรเดนเบา

ภาพท 2.18 สวนประกอบของหมอตมส าหรบวงจรหลก 2.14.3 การท างานของหมอตม มดงน 2.14.3.1 ในขณะทดบเครองยนต คอเครองยนตไมท างานจะไมมกาซเหลวออกจากหมอตมเขาเครองยนต 2.14.3.2 เมอเปดสวทชเตรยมพรอมทจะใชงาน

สวพ.


ม


31 |

กาซเหลวจากถงไหลผานลนปฐมภมเขาสหองลดความดนปฐมภมของหมอตม เมอกาซเหลวถกเปลยนสถานะเปนไอ และกาซเหลวทไหลเขามาเพมปรมาณมากขน ความดนไอของกาซทเพมขนจะดนใหไดอะแฟรมปฐมภมขยบตวไปทางซาย ขอเกยวซงยดตดกบไดอะแฟรมจะดนใหกานลนกระดก และลนปฐมภมจะปดชองกาซเหลว ท าใหกาซเหลวหยดไหลเขาหมอตม ความดนในหองลดความดนปฐมภมสามารถเปลยนแปลงไดโดยการหมนหมดเกลยวปรบ ถาหมนหมดเกลยวปรบเขาไป ไดอะแฟรมปฐมภมจะขยบไปขางขวาท าใหลนปดยากขนกาซเหลวจะไหลเขาไดมากขน ซงท าใหความดนไอในหองลดความดนปฐมภมเพมมากขน อยางไรกตามลนปฐมภมจะปดเปดสลบกนเมอความดนในหองลดความดนปฐมภมเปลยนแปลง

ภาพท 2.19 วงจรเดนเบา

2.14.3.3 ในขณะเดนเบา เครองยนตจะใชสญญาณสญญากาศทตอกบทอไอดท าใหไดอะแฟรมเดนเบาขยบไปขางซาย ลนเดนเบาจะเปดออกและยอมใหกาซไหลผานทอเดนเบาเขาเครองยนต บนลนเดนเบามซลรปโตโอ (O-ring) ถามเศษสงสกปรกท าใหซลยางปดเขาทไมสนทแลวจะท าใหกาซจากหองลดความกนปฐมภมรวออกทางชองเดนเบาได ซงอาจท าใหเขาใจผดไดวาลนใหญตวลางรวหรอปดไมสนท ท าใหแกผดจด

สวพ.


ม


32 |

ภาพท 2.20 วงจรเรงเครองยนต

2.14.3.4 ขณะทเรงเครองยนต แรงสญญากาศมากขน ท าใหไดอะแฟรมทตยภมขยบไปทางซายและกดกานลนใหกระดก ลนทตยภมจะเปดออก ท าใหกาซไหลเขาเครองยนตทางทอหลกเพมขน ชองเปดของลนทตยภมจะเปลยนแปลงตลอดเวลา ซงขนอยกบลกษณะการใชงานของเครองยนต ถาเรงมากกจะเปดกวาง แตถาเรงนอยกจะเปดเพยงเลกนอย ถาวงดวยอตราเรวคงท ชองเปดของลนกจะเปดคงท

ภาพท 2.21 หมอตมในขณะสตารทเครองยนต

สวพ.


ม


33 |

2.14.3.5 ในขณะสตารทเครองยนต สญญากาศจากทอไอดท าใหลนเดนเบาเปดออก กาซไหลเขาเครองยนตไดทางออกทอเดนเบา และในขณะเดยวกน ไดอะแฟรมทตยภมกถกดดใหขยบตวไปทางขางซายและกดกานลนทตยภมใหลนทตยภมเปดออก กาซจงไหลเขาเครองยนตทางทอหลกอกทางหนงดวย

ภาพท 2.22 การตดตงหมอตมกาซทเหมาะสม

\ ภาพท 2.23 แสดงการไหลเวยนของน าหลอเยนเขาหมอตม

สวพ.


ม


34 |

2.15 อปกรณผสมกาซกบอากาศ (Mixer) (สมบรณ จตนกล, 2549 : 22) อปกรณผสมกาซกบอากาศ หรอเรยกวา มกเซอร ท าหนาทผสมกาซกบอากาศใหมอตราสวนเหมาะสมกบการเผาไหมกอนจายกาซเขาเครองยนต ส าหรบการตดตงกาซระบบดดทง LPG/CNG ปจจบนมมกเซอรส าหรบเลอกใชใหเหมาะสมกบรถยนตแตละรน โดยมใหเลอกตงแต Fix Mixer, Variable Mixer โดยมบางส านกพยายามปรบปรงรปแบบการท างานของอปกรณผสมใหมการท างานละเอยดขน อาทเชน Valve Gas Mixer เปนตน

ภาพท 2.24 อปกรณผสมกาซกบอากาศ (Mixer) 2.15.1 การหาขนาดของรมกเซอร ตามขนตอน ดงน 2.15.1.1 หาอตราการไหลของอากาศทเขาสเครองยนต ( iV )

vh

i

nVV

602000 สมการ (2.5)

เมอ iV คอ อตราการไหลของอากาศทเขาสเครองยนต (m3/s) Vh คอ ปรมาตรกระบอกสบ (Litre) n คอ ความเรวรอบเครองยนต (RPM) v คอ ประสทธภาพเชงปรมาตร 2.15.1.2 หาความเรวของอากาศทเขาหองเผาไหม (Ci)

i

ii

A

VC

สมการ (2.6)

และ 4

2

ii

dA

สมการ (2.7)

สวพ.


ม


35 |

เมอ Ci คอ ความเรวของอากาศทเขาหองเผาไหม (m/s) Ai คอ พนทหนาตดชองทางเขาสหองเผาไหม (m

2) di คอ เสนผานศนยกลางชองทางเขาสหองเผาไหม (m) 2.15.1.3 ขนาดคอคอดของอปกรณผสมกาซ (dv)

v

v

Ad

4 สมการ (2.8)

และ v

iiv

C

CAA สมการ (2.9)

เมอ dv คอ เสนผานศนยกลางคอคอดของอปกรณผสมกาซ (m) Av คอ พนทหนาตดคอคอดของอปกรณผสมกาซ (m

2) Cv คอ ความเรวอากาศผานคอคอดของอปกรณผสมกาซ (m/s) ส าหรบอทรบตดตงระบบกาซเชอเพลงรถยนต มกใชคาพนทหนาตดคอคอดของอปกรณผสมกาซ โดยประมาณ 7.5 mm2 ถง 10 mm2 ทกๆ 1 แรงมา

ภาพท 2.25 มกเซอรแบบครอบ

สวพ.


ม


36 |

ภาพท 2.26 การเดนทางของกาซจากหมอตม

2.16 หวเทยน (Spark Plug) (สมบรณ จตนกล, 2549 : 48) 2.16.1 หนาทของหวเทยน หวเทยนท าหนาทสรางประกายไฟส าหรบจดระเบดในหองเผาไหม ลกษณะของหวเทยน เปลอกนอกเปนโลหะและมกระเบองเคลอบอยภายใน ขวกลางของหวเทยน ไดรบแรงไฟมาจากสายไฟแรงดนสง (High-tension leads) ซงตอมาจากคอยลจดระเบดอกทอดหนง ขวกลางของหวเทยน จะยนผานศนยกลางของฉนวนออกไปทบรเวณหวของหวเทยน สวนเปลอกนอกทเปนโลหะมขวดนตดอย เวลาตดตงหวเทยนกจะตองหมนเกลยวหวเทยนเขาสวมไปกบเกลยวของฝาสบ เพอทบรเวณหวของหวเทยนจะไดยนเขาไปเปนสวนหนงของหองเผาไหม กระแสไฟจดระเบดจะเขามาททายหวเทยน ผานศนยกลางหวเทยน แลวมาจดประกายไฟทเขยวหวเทยน (เพราะทเกลยวหวเทยน เปนขวดน ซงขนเกลยวตดอยกบฝาสบ) 2.16.2 โครงสรางของหวเทยน

ภาพท 2.27 แสดงโครงสรางของหวเทยน

สวพ.


ม

http://www.supradit.com/contents/carscare/equipment/eq024.html


37 |

2.16.3 ลกษณะของหวเทยนแบบตางๆ 2.16.3.1 แบบ V-Type ปลายขวแกนกลางเรยวเลกมากๆท าจากโลหะผสมการจดประกายไฟต ากวามาตรฐานและจดระเบดไดดกวาถงแมขวแกนกลางจะเลก แตอายการใชงานเทากบแบบธรรมดา 2.16.3.2 แบบ Surface Discharge Type ปลายลางของฉนวนกอยในระดบเสมอกบปลายเปลอกโลหะเปนหวเทยนเยนมากเหมาะส าหรบใชกบระบบจดระเบดแบบ DI เพราะสามารถใชแรงเคลอนไฟฟาสงมากพอ 2.16.3.3 แบบ Multiple Ground Electrode Type จะม 3 เขยว ชวยใหชองระหวางขวไมกวางเรวเกนไปมความคงทนดกวาแบบธรรมดา ซงจ าเปนมากส าหรบเครองยนตแบบโรตาร เพราะมการจดระเบดถกวา นอกจากนนยงชวยลดคารบอนมอนอกไซดทออกมากบไอเสยดวย 2.16.3.4 แบบ Risister Type – แบบนบรรจสารทมความสามารถตานทานขนาด 5 กโลโอหม ไวในสวนกลางเพอชวยปองกนคลนรบกวนวทย 2.16.3.5 แบบ Racing Type – เนองจากเครองยนตของรถแขง มอตราสวนการอดสงและความเรวรอบจดจงตองการหวเทยนททนทานกบความรอนและการสนสะเทอนสงมาก เขยวของหวเทยนแบบนจะตองใหญแขงแรง บางชนดท าจากโลหะผสมพเศษ 2.16.4 หวเทยนทใชงานไดดควรเปน ดงน 2.16.4.1 ตองรบความดนไดสง 50 กโลกรม/ตารางเซนตเมตร ( 700 ปอนด/ตารางนว ) 2.16.4.2 ตองทนอณหภมไดสง 2500 องศาเซลเซยส (4500 องศาฟาเรนไฮต) 2.16.4.3 ตองสามารถทนทานตอแรงไฟฟาสงๆได 2.16.4.4 ตองสามารถทนทานตอการสนสะเทอนจากชนสวนของเครองยนตไดด 2.16.4.5 ตองสามารถปรบสภาพใหรบกบการเปลยนแปลงของอณหภมไดเปนอยางด 2.14.4.6 ตองทนตอการกดกรอนของสารเคม 2.16.4.7 ตองมการจดประกายไฟทแนนอนในทกสภาวะของการท างานของเครองยนต 2.16.4.8 ตองปองกนการรวไหลภายใตการกดดนสงๆได 2.16.4.9 ตองมคาความรอนทถกตอง 2.16.4.10 ตองมอายการใชงานยาวนาน

สวพ.


ม


38 |

2.16.5 การสงเกตสและลกษณะของหวเทยน

ภาพท 2.28 แสดงหวเทยนมสภาพสด าแหง และ สามารถเชดออกไดงาย แสดงวาสวนผสมหนา

ภาพท 2.29 แสดงหวเทยนมสภาพน ามนเครองเปยกแสดงวา

ลกสบกระบอกสบหรอแหวนลกสบสกหรอ

ภาพท 2.30 แสดงหวเทยนมสภาพแหง

มสน าตาลแดงออนๆ คลายสอฐ แสดงวาการเผาไหมของเครองยนตสมบรณเปนปกต

ภาพท 2.31 แสดงหวเทยนมสภาพไหมและกรอน แสดงวาเครองยนตท างานทอณหภมสงเกนไป

อาจจะใชหวเทยนผดเบอร คอใชหวเทยนรอนเกนไปหรออาจจะเกดจากการชงจด ระเบดอนเนองมาจากเครองยนตรอนจด

สวพ.


ม


39 |

ภาพท 2.32 แสดงหวเทยนมสภาพสขาวจบหรอสเหลองจบแสดงวาไฟออน

แกไขโดยการตงไฟจดระเบดใหแกขนและเปลยนหวเทยนใหเปนหวเทยนทรอนขน

2.16.6 อณหภมของหวเทยน

ภาพท 2.33 แสดงอณหภมของหวเทยน

หวเทยนในปจจบนจะแบงตามชวงคาของความรอน 3 ประเภท 2.16.6.1 หวเทยนรอน เบอรต ากวา 7 ลงมาจนถงเบอร 2หวเทยนรอนจะมระยะทางทหางจากเขยวหวเทยนถงปลายลางฉนวนยาว ท าใหการระบายความรอนนาน และจะมความรอนสะสมตวอยไดนาน เหมาะส าหรบเครองยนตทท างานดวยความเรวต าๆ หรอมชวงการท างานสนๆ เครองยนตจงรอนถงอณหภมท างานเรว 2.16.6.2 หวเทยนเบอรมาตรฐาน เบอรกลางๆจะประมาณเบอร 6-7 เหมาะส าหรบเครองยนตทท างานดวยความเรวระดบปานกลาง 2.16.6.3 หวเทยนเยน เบอร 7 ขนไปถงเบอร 13 หวเทยนเยนจะมระยะทางทหางจากเขยวหวเทยนถงปลายลางฉนวนสน ท าใหการระบายความรอนเรว เครองยนตไมรอนมากจนเกนไป เหมาะส าหรบรถทเดนทางไกลหรอท างานดวยความเรวสง

สวพ.


ม


40 |

2.16.7 การเลอกใชหวเทยน การเลอกใชหวเทยนควรพจารณาจากชวงของความรอน เนองจากสวนหนงของหวเทยนจะถกตดตงเขาสภายในหองเผาไหม เพอท าการจดระเบดสวนผสมของอากาศและน ามนเชอเพลง ฉะนนความรอนจากการเผาไหมนนกจะถกถายเทใหกบหวเทยนดวยการถายเทความรอนของหวเทยนเกดไดสองทาง คอ การระบายความรอนสฝาสบ และการระบายความรอนสสวนผสมของน ามนและอากาศทไหลเขาสหองเผาไหมทางชองไอด ซงการระบายความรอนกจะขนอยกบการออกแบบของตวเครองยนตดวย หากความรอนสะสม ทหวเทยนมากเกนไปจะท าใหเกดการชงจด หรอหวเทยนเกดหลอมละลายได เมอสวนผสมเกดการเผาไหม กจะเกดคราบเขมาขน คราบเขมาเหลานจะเกาะทฝาสบหวลกสบวาลว และหวเทยน ซงหวเทยนกจะตองรอนพอทจะท าใหเขมาเหลานนเกดการเผาไหม เพอลดการสะสมของคราบเขมาทหวเทยน 2.17 เอกสารงานวจยทเกยวของ ณรงค หชยภม และคณะ (2551) ท าการวจยเรอง การพฒนาการใชระบบเชอเพลงรวมระหวางกาซ LPG รวมกบน ามน ไบโอดเซลในเครองยนตดเซล มวตถประสงคของการวจย เพอเปนการศกษาอตราสวนของกาซแอลพจรวมกบน ามนดเซล ในเครองยนต Mitsubishi D456 ED0708 จ านวน 4 สบ 4 จงหวะ ปรมาณกระบอกสบ 2800 ซซ ท าการตดตงระบบกาซแอลพจรวมกบเชอเพลงหลกของเครองยนตดเซลดวยระบบดดไหลผานทอรวมไอด ของกาซแอลพจวาจะสงผลกระทบตอเครองยนต เมอน ากาซแอลพจมารวมในการจดระเบดของเครองยนตซงจะพจารณาอณหภมของเครองยนต ควนด ามการเปลยนแปลงและอตราการสนเปลองเชอเพลงทงสองชนด ทความเรวเครองยนตทใชในการทดลอง 800 1,000 1,500 2,000 2,500 และ 3,000 รอบตอนาท จากผลการทดลองโดยการกาซแอลพจในเครองยนตพบวาอตราเรงรอบของเครองยนตเพมขนจากการใชน ามนดเซลเพยงอยางเดยว คาของอณหภมของเครองยนตไอเสยและควนด ามปรมาณลดลงและทส าคญอตราการสนเปลองของน ามนเชอเพลงลดลงตงแต 20-30 เปอรเซนตของความเรวรอบทใชในการทดสอบทความเรวรอบเครองยนต 800, 1,000, 1,500, 2,000, 2,500 และ 3,000 รอบตอนาท

ณฐวฒ พลศร และ ดร.รชพล สนตวรากร (2554 : บทคดยอ) น าเสนอผลการศกษาเปรยบเทยบสมรรถนะเครองยนตจดระเบดดวยการอดทดดแปลงใหเปนระบบจดระเบดดวยประกายไฟเมอใชน ามนเบนซน กาซหงตมและกาซชวภาพเปนเชอเพลง โดยดดแปลงเครองยนตดเซล ยหอคโบตา รน ET95 ขนาด 9 แรงมา จากอตราสวนก าลงอด 21.3:1 เปน 11:1 ตดตงระบบจายเชอเพลงและตดตงระบบจดระเบด โดยมองศาจดระเบดอยท 5 – 10 องศากอนศนยตายบน เพอใหสามารถใชน ามนเบนซน กาซหงตมและกาซชวภาพได จากการศกษาพบวาแรงบดและก าลงทไดจากเครองยนตเมอใชน ามนเบนซนมคามากกวาก าลงและแรงบดของการใชกาซหงตมและกาซชวภาพโดยเฉลยประมาณ 59.61% และ 78.01% ตามล าดบ

สวพ.


ม


41 |

ทงนเนองจากประสทธภาพเชงปรมาตรของกาซทง 2 ชนดมคานอยกวาน ามนเบนซนและเมอพจารณาอตราการใชพลงงานเชอเพลงจ าเพาะพบวาอตราการใชพลงงานเชอเพลงจ าเพาะของการใชน ามนเบนซนมคานอยกวากาซหงตมและกาซชวภาพโดยเฉลย 31.92% และ 80.87% ตามล าดบและอตราการใชพลงงานเชอเพลงจ าเพาะจะมคาลดลงตามความเรวรอบของเครองยนต นอกจากนยงพบวาปรมาณไฮโดรคารบอน (HC) และคารบอนมอนอกไซด (CO) ทปลอยออกมาจากเครองยนตทใชน ามนเบนซนมปรมาณมากกวาเมอใชกาซหงตมและกาซชวภาพ

ณฐวศว สวนนทศร และ อ านาจ ใจเจรญ (2553 : บทคดยอ) ไดท าการศกษาการทางานของระบบจายเชอเพลงกาซ LPG และปรบเครองยนตดเซลขนาดเลกใหสามารถใชรวมกบกาซ LPG เพอเปรยบเทยบคาความสนเปลองของเชอเพลงทใช การออกแบบวงจรจายกาซ LPG ใหใชกบเครองยนตดซลขนาดเลกประกอบดวย วาลวลดแรงดน หมอตมกาซ กรองกาซ ทอกาซความดนสง ทอกาซความดนตา หวปรบกาซ มกเซอร เกจวดความดน เกจวดปรมาตรการไหลอากาศ โดยนามาตดตงเขากบเครองยนตดเซล Yammer รน F-7 ขนาด 583 cc. โดยจายเชอเพลงกาซ LPG เขาไปรวมกบนามนเชอเพลงดเซล การทดลองโดยท าการทดลองเครองยนตทใชเชอเพลงน ามนดเซลเปรยบเทยบกบ เชอเพลงน ามนดเซลรวมกบกาซ LPG ขนตอนแรกทดสอบเครองยนตทใชนามนเชอเพลงดเซลเพยงอยางเดยว สตารทเครองยนตขณะอณหภมการทางานของเครองยนต ท 80 °C ทดสอบขณะทมโหลด 750 W และ 1,500 W ทความเรวรอบ 800 1,000 1,200 1,400 1,600 1,800 rpm ใชนามนดเซล 50 cc. โดยการวดเวลาการใชนามนเชอเพลงดเซลในทกความเรวรอบ ขนตอนทสองทดสอบเครองยนตทใชเชอเพลงดเซลรวมกบกาซ LPG โดยสตารทเครองยนตขณะอณหภมการทางานของเครองยนต ท 80°C ทดสอบขณะทมโหลด 750 W และ 1,500 W ทความเรวรอบ 800 1,000 1,200 1,400 1,600 1,800 rpm ใชนามนดเซล 50 cc. และกาซ LPG พรอมกน โดยการวดเวลาการใชเชอเพลงดเซลและกาซ LPG ในทกความเรวรอบ แลวนาผลการทดลองทง 2 ระบบมาเปรยบเทยบปรมาณการใชนามนเชอเพลงดเซล พบวาปรมาณการใชนามนเชอเพลงดเซลทใชรวมกบกาซ LPG นนสามารถลดปรมาณนามนเชอเพลงดเซลได 45 % และใชกาซ LPG ทดแทนได 55% แลเปรยบเทยบหาอตราความสนเปลองพบวา ระบบเชอเพลงดเซลรวมกบกาซ LPG สามารถลดคาใชจายได 50 %

นพพร ชศกดพาณชย และคณะ (2534) ท าการวจยโดยใชกาซชวภาพเดนเครองยนตเพอผลตกระแสไฟฟา โดยมขอบเขตการวจย ดงน

- ดดแปลงเครองยนตเบนซนและเครองยนตดเซลใหสามารถใชกาซชวภาพเปนเชอเพลงรวมในการสนดาปได โดยในเครองยนตดเซลไดดดแปลงใหกาซชวภาพเขาไปผสมกบอากาศทผานหมอกรองแลว สวน

สวพ.


ม


42 |

ระบบอนๆไมไดดดแปลง และส าหรบเครองยนตเบนซนไดดดแปลงทอจายกาซเพอใหกาซชวภาพไปผสมกบอากาศทเครองยนตดดเขาทางหมอกรองอากาศ โดยไมไดปรบแตงคารบเรเตอรและวงจรจดระเบด

- ทดสอบเพอหาประสทธภาพรวมทงระบบของเครองยนตทใชน ามนเปนเชอเพลง และทใชน ามนเชอเพลงรวมกบกาซชวภาพ และใชกาซชวภาพอยางเดยว

- วเคราะหขอมลทไดจากการทดสอบเพอหาจดทมการประหยดเชอเพลงไดมากทสดและจดทใหก าลงงานออกมาสงสดทจะน าไปใชงานไดจรง

- น าเครองยนตทผานการทดสอบแลวไปเปนเครองยนตตนก าลงเพอผลตกระแสไฟฟาและศกษาแนวทางในการน าไปใชงานในเชงปฏบต จากการศกษาสามารถสรปผลไดดงน

- เครองยนต G-300 เมอใชกาซชวภาพเปนเชอเพลงจะผลตกระแสไฟฟาไดสงสด 1.5 kW บรโภคกาซชวภาพ 1.17 m3/kWh ประสทธภาพทงระบบ 14% ประสทธภาพ generator 76%

- เครองยนต G-200 เมอใชกาซชวภาพเปนเชอเพลงเพยงอยางเดยว สามารถผลตกระแสไฟฟาได 0.42 kW บรโภคกาซชวภาพ 2.43 m3/kWh ประสทธภาพทงระบบ 6%

- เครองยนต E-170 เมอใชกาซชวภาพรวมเปนเชอเพลง ผลตกระแสไฟฟาไดสงสด 2.9 kW บรโภคกาซชวภาพ 0.25 m3/kWh และบรโภคน ามน 0.38 l/kWh ประสทธภาพทงระบบ 17.8%

- เครองยนต E-110 เมอใชกาซชวภาพรวมเปนเชอเพลง ผลตกระแสไฟฟาไดสงสด 3.8 kW บรโภคกาซชวภาพ 0.3 m3/kWh และบรโภคน ามน 6.35 l/kWh ประสทธภาพทงระบบ 17.8%

- เครองยนต ET-800 เมอใชกาซชวภาพรวมเปนเชอเพลง ผลตกระแสไฟฟาไดถง 5.2 kW บรโภคกาซชวภาพ 0.44 m3/kWh และบรโภคน ามน 0.17 l/kWh ประสทธภาพทงระบบ 22% จากการทดลองเครองยนตเบนซน G-200 ใชกาซชวภาพเปนเชอเพลงเพยงอยางเดยว พบวาเครองยนตท างานไดไมดเทาทควรและรบโหลดไดไมมาก เมอเพมโหลดเขาไปอยางตอเนองจนถงจดๆหนง เครองยนตจะดบซงเครองยนตจะแปรผนกบโหลดทไดในชวงสนๆเทานน สวนเครองยนตเบนซน G-300 สามารถผลตกระแสไฟฟาดกวาเครองยนต G-200 กลาวคอ เครองยนตสามารถรบโหลดทแปรผนไดในชวงกวางและสงกวา จงเปนจดทนาสงเกตวาในเครองยนตเบนซนนน เมอตองการใชกาซชวภาพเปนเชอเพลงแลว เครองยนตขนาดใหญหรอเครองยนตทมปรมาตรกระบอกสบมาก จะใชงานไดดกวาเครองยนตขนาดเลก

สวพ.


ม


43 |

บทท 3 วธการด าเนนการวจย

วธการด าเนนการวจยครงน ผวจยไดด าเนนการดดแปลงเครองยนตเลกดเซลเพอการเกษตรใหใชสามารถใชพลงงานเชอเพลงกาซแอลพจได โดยด าเนนการเปนขนตอนตางๆทส าคญดงน 1. การศกษาขอมลเบองตน 2. ศกษาขอมลทฤษฎทเกยวของ 3. ค านวณและออกแบบ 4. ด าเนนการดดแปลงเครองยนตทใชในการวจย 5. ทดลองและบนทกผลเพอหาขอแตกตาง 6. สรปผล ซงขนตอนท 1 และ 2 นน รายละเอยดปรากฎอยในบทท 1 และบทท 2 แลว สวนขนตอนท 5 และ 6 นน จะมรายละเอยดปรากฎอยในบทท 4 และบทท 5 ดงนนในบทท 3 จะไดมการค านวณและออกแบบรวมถงการด าเนนการดดแปลงเครองยนตทใชในการวจย ดงน 3.1 ค านวณหาระยะการกลงหวลกสบเพอลดอตราสวนการอด

จากการส ารวจรถยนตทดดแปลงใชกาซแอลพจเปนเชอเพลงและไมเกดปญหาขณะใชงาน ตวอยาง เชน เครองยนตTOYOTA รหส 4A-FE ใชอตราสวนการอด (Compression Ratio) ยงสงขนอณหภมและความดนในหองเผาไหมกจะสงขนตามจะมความตองการน ามนทมคาออกเทนสงขน เพอมใหเกดการนอคโดยประมาณอตราสวนการอดเกน 9:1 ขนไปควรใชน ามนออกเทนมากกวา 95 อตราสวนการอด 8:1-9:1 ควรใชน ามนออกเทนต าสด 91 สวนกาซLPG มคาออกเทนอยท105 จงใชอตราสวนการอดท 9.5 :1 เพอทจะไมใหเครองยนตเกดความรอนมาก โดยทวไปผผลตรถยนตจะใหคมอแนะน าวาควรใชน ามนทมคาออกเทนอยางต าเทาใด

ส าหรบเครองยนตทใชในการวจย เปนเครองยนตดเซลยหอยนมาร รน LM115 สบเดยว 4 จงหวะ ขนาดกระบอกสบ 92 mm. ระยะชก 96 mm. ปรมาตรกระบอกสบ 638 cm3 อตราสวนการอด 20.8 : 1 มผวหนาฝาสบเรยบ เมอจะท าการดดแปลงมาใชกาซแอลพจเปนเชอเพลง จงตองลดอตราสวนการอด ลงมาอยทประมาณ 9.5 :1 ซงมอย 2 วธ คอ - เสรมวสดหรอปะเกนฝาสบใหมความหนามากขน เพอเพมปรมาตรหองเผาไหม - กลงหวลกสบ เพอเพมปรมาตรหองเผาไหม การวจยครงน เลอกทจะลดอตราสวนการอดดวยวธกลงหวลกสบ เพอเพมปรมาตรหองเผาไหม สาเหตทไมใชวธเสรมวสดหรอปะเกนฝาสบใหมความหนามากขน เพอเพมปรมาตรหองเผาไหม เนองจากมเหตผล คอ

สวพ.


ม


44 |

- การเสรมวสดหรอปะเกนฝาสบทมความหนามากขน จะมผลกบรอยตอระหวางวสดเสรมหรอปะเกนทมความหนามากขน ซงกาซจากการจดระเบดจะมการรวไหลออกทบรเวณรอยตอไดงาย - การเสรมวสดหรอปะเกนฝาสบทมความหนามากขน อาจท าใหไมสามารถปรบตงระยะหางลนไอด-ไอเสย ได เนองจากเครองยนตประเภทนสวนใหญจะเปนระบบโอเวอรเฮดวาลว (Overhead Valve ; OHV) ซงมกานกระทงลน และ กระเดองกดลน ทสามารถปรบตงระยะไดอยางจ ากด

3.1.1 หาปรมาตรกระบอกสบ (Vd) จากสมการ 2.1

4

2LNDVd

โดยท Vd คอ ปรมาตรกระบอกสบ (cm3) D คอ เสนผานศนยกลางกระบอกสบ = 9.2 cm L คอ ระยะชก = 9.6 cm N คอ จ านวนลกสบ = 1

3

2

6384

16.92.9cmVd

3.1.2 หาปรมาตรหองเผาไหมเดม (aCV ) จากสมการ 2.2

1

aC

da

V

VCR

โดยท aCR คอ อตราสวนการอดเดม = 20.8

aCV คอ ปรมาตรหองเผาไหมเดม

จะได 1

a

dC

CR

VV

a

322.32

18.20

638cmV

aC

3.1.3 หาปรมาตรหองเผาไหมใหม (bCV ) จากสมการ 2.2

1

bC

db

V

VCR

โดยท bCR คอ อตราสวนการอดใหม = 9.5

bCV คอ ปรมาตรหองเผาไหมใหม

จะได 1

b

dC

CR

VV

b

สวพ.


ม


45 |

306.75

15.9

638cmV

bC

3.1.3 หาปรมาตรหองเผาไหมทจะตองเพมขน ( CV ) ab CCC VVV

384.4222.3206.75 cmVC

3.1.4 หาระยะการกลงหวลกสบเพอลดอตราสวนการอด (L) จากการแปลงสมการ 2.1

4

2LDVC

โดยท L คอ ระยะการกลงหวลกสบ (cm)

จะได 2

4

D

VL C

cmL 644.02.9

84.4242

ดงนนจะตองกลงหวลกสบออก 6.44 mm 3.2 ค านวณหาขนาดรของอปกรณผสมกาซ ในการค านวณหาขนาดรของอปกรณผสมกาซ ซงอากาศทไหลผานรของอปกรณผสมกาซ จะเปนลกษณะการไหลผานคอคอดนนเอง ในการนจงมสมมตฐานทใชในการออกแบบ ดงน - ประสทธภาพเชงปรมาตร (v) ของเครองยนตสนดาปภายใน มคาอยระหวาง 0.8-0.9 (สมบรณ ศรพรมงคลชย, 2546 : 47) ดงนนจงก าหนดใหประสทธภาพเชงปรมาตร มคา 0.85 - ความเรวอากาศ ณ จดคอคอดควรจะอยในชวง 100 m/s ถง 150 m/s ทงนเพอท าใหความดนอากาศ ณ จดคอคอดต าลงอนจะเปนผลท าใหเกดการดงเชอเพลงมาผสมกบอากาศไดด (สมบรณ ศรพรมงคลชย, 2546 : 47) ดงนนจงก าหนดใหความเรวอากาศทคอคอด มคา 125 m/s 3.2.1 หาอตราการไหลของอากาศทเขาสเครองยนต ( iV ) จากสมการ 2.5

vh

i

nVV

602000

โดยท iV คอ อตราการไหลของอากาศทเขาสเครองยนต (m3/s) Vh คอ ปรมาตรกระบอกสบ = 0.638 Litre n คอ ความเรวรอบเครองยนต = 2400 RPM (ทความเรวสงสด) v คอ ประสทธภาพเชงปรมาตร = 0.85

smVi /010846.085.0602000

2400638.0 3

สวพ.


ม


46 |

3.2.2 หาความเรวของอากาศทเขาหองเผาไหม (Ci) จากสมการ 2.7 และ 2.6

4

2

ii

dA

และ

i

ii

A

VC

โดยท Ci คอ ความเรวของอากาศทเขาหองเผาไหม (m/s) Ai คอ พนทหนาตดชองทางเขาสหองเผาไหม (m

2) di คอ เสนผานศนยกลางชองทางเขาสหองเผาไหม = 0.038 m (จากการวด)

2

2

001134.04

038.0mAi

และ smCi /564.9001134.0

010846.0

3.2.3 ขนาดคอคอดของอปกรณผสมกาซ (dv) จากสมการ 2.9 และ 2.8

v

iiv

C

CAA และ

vv

Ad

4

โดยท dv คอ เสนผานศนยกลางคอคอดของอปกรณผสมกาซ (m) Av คอ พนทหนาตดคอคอดของอปกรณผสมกาซ (m

2) Cv คอ ความเรวอากาศผานคอคอดของอปกรณผสมกาซ = 125 m/s

2000086765.0

125

564.9001134.0mAv

และ mmmdv 51.1001051.0000086765.04

ดงนนขนาดรของอปกรณผสมกาซ 10.15 mm เลอกใชขนาดรของอปกรณผสมกาซ 11 mm ส าหรบอทรบตดตงระบบกาซเชอเพลงรถยนต มกใชคาพนทหนาตดคอคอดของอปกรณผสมกาซ โดยประมาณ 7.5 mm2 ถง 10 mm2 ทกๆ 1 แรงมา 3.3 ดดแปลงเครองยนตเลก ยนมาร LM115 3.3.1 ใชลกสบเดมกลงหวออก 6.44 mm เพอลดอตราสวนการอด

สวพ.


ม


47 |

ภาพท 3.1 ลกสบเดมกลงหวเพอลดอตราสวนการอด

3.3.2 ใชฝาสบเดม ถอดหวฉดออกแลวท าเกลยวเพอใสหวเทยน และประกอบชนสวนเครองยนต

ภาพท 3.2 ฝาสบเดม ถอดหวฉดออกแลวท าเกลยวเพอใสหวเทยน

สวพ.


ม


48 |

3.3.3 ใชชดลนปกผเสอของรถจกรยานยนต เชอมตดกบทอไอดเดม แลวเชอมอปกรณผสมกาซเขากบชดทอไอด

ภาพท 3.3 เชอมอปกรณผสมกาซและลนปกผเสอเขากบทอไอดเดม

ภาพท 3.4 อปกรณผสมกาซมรขนาด 11 mm

สวพ.


ม


49 |

3.3.4 ออกแบบและตดตงขายดพลเซอร

ภาพท 3.5 ตดตงขายดพลเซอร

3.3.5 เชอมเหลกตดกบลอชวยแรง โดยใชเกณฑการหมนเพลาขอเหวยงตามทศทางการหมนของเครองยนตใหลกสบไปอยทต าแหนงศนยตายบน แลวหมนเพลาขอเหวยงยอนกลบประมาณ 15 องศากอนศนยตายบน แลวเชอมเหลกขนาดกวางประมาณ 1cm ยาว 3 cm ตดกบลอชวยแรงโดยวดความยาวจากลอแมเหลกเครองรถจกรยานยนตทวไป รวมกบการใชวงจรจดระเบดของจกรยานยนตฮอนดา รนแดช125 ทงนในขณะทดลองการท างานของเครองยนต จะท าการปรบตงองศาการจดระเบดโดยการเลอนต าแหนงของพลเซอรไปทต าแหนงตางๆเพอใหไดจงหวะจดระเบดทเหมาะสมทสดและผลตอบสนองของการเรงเครองยนต สดทายกไดองศาไฟท 20 องศากอนศนยตายบน

ภาพท 3.6 แสดงการเชอมเหลกตดกบลอชวยแรง

สวพ.


ม


50 |

3.3.6 ถอดปมน ามนแรงดนสงออกและใชแผนเหลกปดแทน

ภาพท 3.7 ใชเหลกแผนปดแทนทปมน ามนแรงดนสง

3.3.7 ตดตงหมอตมเขากบเครองยนต

ภาพท 3.8 หมอตมทตดตงเขากบเครองยนต

สวพ.


ม


51 |

ภาพท 3.9 เครองยนตทดดแปลงเสรจแลว

สวพ.


ม


52 | ห

บทท 4 ผลการทดลองและการวเคราะหขอมล

ส ำหรบในบทนจะเกยวของกบกำรทดลองเพอหำคำอตรำกำรสนเปลองเชอเพลงของเครองยนตและคำใชจำยเชอเพลง โดยกำรทดลองใชงำนจรงเปนเครองยนตตนก ำลงในกำรสบน ำเพอท ำกำรเปรยบเทยบหำอตรำกำรสนเปลองเชอเพลงของเครองยนตยนมำร LM115 กอนและหลงกำรดดแปลงระบบจำยเชอเพลงจำกกำรใชเชอเพลงดเซลมำเปนกำซแอลพจ

4.1 วธการทดลอง ในกำรทดลองเพอหำอตรำกำรสนเปลองเชอเพลงของเครองยนต ยนมำร LM115 ภำยหลงจำกไดมกำรดดแปลงระบบกำรจำยเชอเพลงเพอใหเครองยนตมกำรใชเชอเพลงทมรำคำประหยด ซงผวจยไดท ำกำรทดลองอย 2 อยำง คอ 4.1.1 ทดลองเพอหำอตรำกำรสนเปลอง จะเปนกำรทดลองในสภำพกำรใชงำนจรงโดยเปน เครองยนตตนก ำลงในกำรสบน ำดวยทอพญำนำคขนำดเสนผำนศนยกลำงทอ 8 นว อตรำทดพลเลย 1.75 ทควำมเรวรอบของเครองยนตคงท 1,000 และ 1,200 รอบตอนำท 4.1.2 ทดลองเพอเปรยบเทยบคำใชจำยในสวนของเชอเพลง 4.2 ขนตอนการทดลองในสภาพการใชงานจรงในการสบน า 4.2.1 เตรยมควำมพรอมตำงๆของเครองยนตและอปกรณตอพวงส ำหรบสบน ำ 4.2.2 สวมใสอปกรณปองกนควำมปลอดภย 4.2.3 ตดตงเครองยนตเขำกบทอสบน ำ 4.2.4 สตำรทเครองยนตและอนเครองประมำณ 10 นำท เพอใหอยในสภำพพรอมท ำงำน 4.2.5 ใชเครองยนตเปนตนก ำลงในกำรสบน ำ โดยใชควำมเรวรอบคงท 1,000 รอบตอนำท บนทกผลเวลำและปรมำณเชอเพลงทใช 4.2.6 ใชเครองยนตเปนตนก ำลงในกำรสบน ำ โดยใชควำมเรวรอบคงท 1,200 รอบตอนำท บนทกผลเวลำและปรมำณเชอเพลงทใช

สวพ.


ม


53 | ห

ภำพท 4.1 ทดลองเพอหำคำควำมสนเปลองน ำมนดเซล

ภำพท 4.2 ทดลองเพอหำคำควำมสนเปลองกำซแอลพจ

สวพ.


ม


54 | ห

ภำพท 4.3 วดควำมเรวรอบเครองยนตใชกำซแอลพจ

ภำพท 4.4 วดควำมเรวรอบเครองยนตใชน ำมนดเซล

สวพ.


ม


55 | ห

4.3 ผลการทดลองเพอหาอตราการสนเปลองเชอเพลง ตารางท 4.1 ผลกำรทดลองกำรท ำงำนของเครองยนตเลกใชน ำมนดเซลทควำมเรวรอบของเครองยนต 1,000 รอบตอนำท โดยใชเปนเครองยนตตนก ำลงในกำรสบน ำดวยทอพญำนำคเสนผำนศนยกลำงทอขนำด 8 นว

ล าดบท เวลา/ชวโมง น าหนกทใชไป (kg) ปรมาตร(ลตร) 1 2 3 4 5 6

1 1 1 1 1 1

0.96 0.90 0.78 0.84 1.08 0.72

1.14 1.07 0.92 0.99 1.28 0.85

เฉลย 0.88 เฉลย 1.04

หมำยเหต ปรมำตรน ำมนดเซล ค ำนวณจำกคำควำมหนำแนน 0.845 กรม/มลลลตร (ท 21C) ตารางท 4.2 ผลกำรทดลองกำรท ำงำนของเครองยนตเลกใชกำซแอลพจทควำมเรวรอบของเครองยนต 1,000 รอบตอนำท โดยใชเปนเครองยนตตนก ำลงในกำรสบน ำดวยทอพญำนำคเสนผำนศนยกลำงทอขนำด 8 นว

ล าดบท เวลา/ชวโมง น าหนกทใชไป(kg) 1 2 3 4 5 6

1 1 1 1 1 1

0.72 0.66 0.84 0.84 0.90 0.78

เฉลย 0.79

สวพ.


ม


56 | ห

ตารางท 4.3 ผลกำรทดลองกำรท ำงำนของเครองยนตเลกใชน ำมนดเซลทควำมเรวรอบของเครองยนต 1,200 รอบตอนำท โดยใชเปนเครองยนตตนก ำลงในกำรสบน ำดวยทอพญำนำคเสนผำนศนยกลำงทอขนำด 8 นว

ล าดบท เวลา/ชวโมง น าหนกทใชไป (kg) ปรมาตร(ลตร) 1 2 3 4 5 6

1 1 1 1 1 1

1.68 1.50 1.80 1.73 1.50 1.32

1.99 1.78 2.13 2.05 1.78 1.56

เฉลย 1.59 เฉลย 1.88

หมำยเหต ปรมำตรน ำมนดเซล ค ำนวณจำกคำควำมหนำแนน 0.845 กรม/มลลลตร (ท 21C) ตารางท 4.4 ผลกำรทดลองกำรท ำงำนของเครองยนตเลกใชกำซแอลพจทควำมเรวรอบของเครองยนต 1,200 รอบตอนำท โดยใชเปนเครองยนตตนก ำลงในกำรสบน ำดวยทอพญำนำคเสนผำนศนยกลำงทอขนำด 8 นว

ล าดบท เวลา/ชงโมง น าหนกทใชไป (kg) 1 2 3 4 5 6

1 1 1 1 1 1

0.96 0.90 1.02 1.08 0.90 0.78

เฉลย 0.94

สวพ.


ม


57 | ห

4.4 เปรยบเทยบคาใชจายในสวนของเชอเพลง ตารางท 4.5 เปรยบเทยบคำใชจำยในสวนของเชอเพลงทควำมเรวรอบ 1,000 รอบตอนำท

การทดลองครงท น ามนดเซล กาซแอลพจ

ระยะเวลา(ชงโมง) คาใชจาย(บาท) ระยะเวลา(ชวโมง) คาใชจาย(บาท)

1 1 36.06 1 13.68 2 1 33.84 1 12.54 3 1 29.10 1 15.96 4 1 31.31 1 15.96 5 1 40.49 1 17.10 6 1 26.89 1 14.82

เฉลย 1 32.90 1 15.01

ตารางท 4.6 เปรยบเทยบเวลำกบคำใชจำยของเชอเพลง ทควำมเรวรอบ 1,200 รอบตอนำท

การทดลองครงท น ามนดเซล กาซแอลพจ

ระยะเวลา(ชวโมง) คาใชจาย(บาท) ระยะเวลา(ชวโมง) คาใชจาย(บาท)

1 1 62.94 1 18.24 2 1 56.30 1 17.10 3 1 67.37 1 19.38 4 1 64.84 1 20.52 5 1 56.30 1 17.10 6 1 49.34 1 14.82

เฉลย 1 59.52 1 17.86 หมำยเหต อำงองรำคำเชอเพลง ณ วนท 26 เมษำยน 2555 จำกรำยงำนโดยส ำนกนโยบำยปโตรเลยมและ ปโตรเคม สนพ. - ดเซลหมนเรว (HSD,0.035%S) ปตท. 31.63 บำท/ลตร - กำซแอลพจถงขนำด 15 กโลกรม ปตท. 280 – 290 บำท/ถง (ใชคำ 285 บำท/ถง ในกำรค ำนวณ)

สวพ.


ม


58 |

บทท 5 สรปผลการด าเนนงานวจย

ในการศกษางานวจย เรอง การใชกาซแอลพจทดแทนน ามนดเซลในเครองยนตเลกเพอการเกษตร สามารถสรปผลการด าเนนการวจยไดดงน 5.1 วตถประสงคของการวจย 5.1.1 เพอดดแปลงเครองยนตเลกเพอการเกษตรทใชน ามนดเซลมาเปนการใชกาซแอลพจ 5.1.2 เพอลดตนทนคาใชจายเชอเพลงทใชกบเครองยนตเลกเพอการเกษตร 5.2 ขอบเขตของโครงการวจย 5.2.1 ดดแปลงเครองยนตเลกเพอการเกษตร ยหอยนมาร รน LM115 โดยดดแปลงระบบเชอเพลง ระบบจดระเบด และ อตราสวนการอดของเครองยนต 5.2.2 ใชกาซแอลพจทดแทนน ามนดเซล 5.2.3 ทดสอบสมรรถนะของเครองยนต โดยเปรยบเทยบอตราการสนเปลองเชอเพลงระหวางกาซแอลพจกบน ามนดเซล 5.2.4 สามารถประหยดตนทนคาใชจายเชอเพลงไดไมนอยกวารอยละ 30

สรปผลการวจยและทดลอง ทดลองใชเครองยนตเลกการเกษตรทใชเชอเพลงกาซแอลพจ โดยท าการดดแปลงเครองยนตเลก ยหอ ยนมาร รน LM 115 โดยใชเปนเครองยนตตนก าลงในการสบน าดวยทอพญานาคขนาดเสนผานศนยกลางทอ 8 นว เพอสบน าเขานาขาว ใหผลทดมากเมอเปรยบเทยบระหวางการใชน ามนดเซลกบการใชกาซแอลพจเปนเชอเพลง จากผลการทดลองทความเรวรอบ 1,000 รอบตอนาท ใชน ามนดเซลประมาณ 0.88 กโลกรมตอชวโมง หรอประมาณ 1.04 ลตรตอชวโมง คดเปนคาใชจาย 32.90 บาทตอชวโมง และเมอใชกาซแอลพจเปนเชอเพลงจะใชกาซแอลพจประมาณ 0.79 กโลกรมตอชวโมง คดเปนคาใชจาย 15.01 บาทตอชวโมง สามารถประหยดคาเชอเพลงลงไดรอยละ 54.37 และผลการทดลองทความเรวรอบ 1,200 รอบตอนาท ใชน ามนดเซลประมาณ 1.59 กโลกรมตอชวโมงหรอประมาณ 1.88 ลตรตอชวโมง คดเปนคาใชจาย 59.52 บาทตอชวโมง และเมอใชกาซแอลพจเปนเชอเพลงจะใชกาซแอลพจประมาณ 0.94 กโลกรมตอชวโมง คดเปนคาใชจาย 17.86 บาทตอชวโมง สามารถประหยดคาเชอเพลงลงไดรอยละ69.99 จะพบวาเครองยนตเลกใชกาซแอลพจจะประหยดคาใชจายเชอเพลงไดมากกวาเครองยนตเลกทใชน ามนดเซลเปนเชอเพลง

สวพ.


ม


59 |

บรรณานกรม

ณรงค หชยภม นรต ออนสลง และ เกยร ดวงอปมา. “การพฒนาการใชระบบเชอเพลงรวมระหวางกาซLPG รวมกบน ามนไบโอดเซลในเครองยนตดเซล” . งานวจยและพฒนา มหาวทยาลยเทคโนโลย ราชมงคลอสานวทยาเขตสกลนคร, 2551

ณฐวฒ พลศร และ รชพล สนตวรากร. 2554. “การศกษาเปรยบเทยบสมรรถนะของเครองยนตดเซลดดแปลง เมอใชน ามนเบนซน กาซหงตมและกาซชวภาพเปนเชอเพลง”. วารสารวจยมหาวทยาลยขอนแกน. ปท 11, ฉบบท 1 (มกราคม-มนาคม 2554) : 27.

ณฐวศว สวนนทศร และ อ านาจ ใจเจรญ. “การใชกาซ LPG รวมกบเครองยนตดเซลสบเดยว”. ปรญญานพนธ ภาควชาเทคโนโลยวศวกรรมเครองตนก าลง วทยาลยเทคโนโลยอตสาหกรรม มหาวทยาลย เทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ, 2553.

นพพร ชศกดพาณชน บรรจงจนทนะเปลน และ เศกสรรค ชมอกษร. “การใชกาซชวภาพเดนเครองยนตเพอ ผลตกระแสไฟฟา”. วทยานพนธ ภาควชาวศวกรรมเครองกล คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม , 2534.

ยนมาร เอส. พ. บรษทจ ากด. คมอการใชเครองยนตยนมาร TF.

วทยา ดวน. เชอเพลงและสารหลอลน. โครงการสงเสรมอาชวศกษา,กรมอาชวศกษา,2546.

สมบรณ จตนกล . คมอตดตงแกส. สงเสรมอาชวศกษา,กรมอาชวศกษา,2549.

สมบรณ ศรพรมงคลชย. “การปรบปรงคารบเรเตอรส าหรบเครองยนตสนดาปภายในทใชกาซชวภาพ”. วทยานพนธมหาบณฑต สาขาวชาวศวกรรมพลงงาน บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม, 2546.

กรมธรกจพลงงาน.กาซปโตรเลยมเหลว LPG . (ออนไลน). สบคนจาก : http//www.doeb.go.th/knowledge/knowledge_article.html (21 มถนายน 2555)

กาซธรรมชาต. (ออนไลน). สบคนจาก : http//www. baanjomyut.com/library/gas/index.html (22 มถนายน 2555)

กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม. มารจกประโยชนของกาซธรรมชาต (Natural Gas) กนเถอะ. (ออนไลน). สบคนจาก : http// www.deqp.go.th/index.php?option=com_content&view (22 มถนายน 2555)

สวพ.


ม


60 |

คลงปญญาไทย. กาซธรรมชาต (Natural Gas). (ออนไลน). สบคนจาก : http// www.panyathai.or.th/wiki/index.php (22 มถนายน 2555)

วกพเดย สารานกรมเสร. แกสปโตรเลยมเหลว . (ออนไลน). สบคนจาก : http://th.wikipedia.org/wiki (22 มถนายน 2555)

สวพ.


ม

http://th.wikipedia.org/wiki


61 |

ภาคผนวก

สวพ.


ม


62 |

ภาคผนวก ก. ตารางแสดงคาตาง ๆ

สวพ.


ม


63 |

ตารางท ก.1 คณสมบตของ LPG

คณสมบต

แอลพจ

น ามน

เบนซน โพรเพน

โพรพลน

นอรมล บวเทน

ไอโซ บวเทน

สตรโมเลกล

จดเดอด -42.07 -47.70 -0.50 -11.73 128 ความดนไอน า (kg/ ,20 ) 8.0 9.8 2.0 2.95 - ความถวงจ าเพาะ

ของเหลว

น า = 1 (15 ) 0.508 0.522 0.584 0.563 0.66-0.75

กาซ อากาศ = 1 (15 )

1.548 1.453 2.071 2.067 -

จดตดไฟ ( ) 481 458 441 544 210-300 คาความรอน (kcal/kg) 12.034 11.692 11,832 11,797 11,200 ชวงการลกไหม (เปอรเซนต) 2.37-950 2.00-11.10 1.86-8.41 1.80-8.44 1.5-4.7 คาความเรวสงสด (m/sec) 0.81 1.01 0.825 1.825 0.83 ปรมาณอากาศทใชในการเผาไหม อยางสมบรณ (kg/kg)

15.71 14.80 15.49 15.49 14.70

ความรอนแฝงของการระเหย (kcal/kg)

101.8 104.6 92.09 87.56 -

คาออกเทนนมเบอร 125 85 91 99 87

ชอ

สวพ.


ม


64 |

ตารางท ก.2 หนวยพลงงานและการเปรยบเทยบพลงงานในแตละหนวย

ทมา (Ristinen& Kraushaar. 1999: i)

ตารางท ก.3 คณสมบตของน ามน

คณสมบต เบนซน ดเซล กาซหงตม กาซธรรมชาต สถานะปกต ของเหลว ของเหลว กาซ กาซ ความหนาแนนท 15 0.73 0.83 0.64 0.14 จดเดอด ( ) 25-100 150-360 -50-0 -162 ความรอนจ าเพาะ (MJ/kg) 43.5 42.5 46.1 47.7 อณหภมในอากาศ ( ) 220 220 400 540 ชวงตดไฟ คาสง 8 6.5 15 15 อากาศ คาต า .6 .6 1.5 5 อากาศทใชสนดาป (kg/kg) 14.8 14.5 15.5 17.2 คาออกเทน 91 - 105 120

ทมา (Ristinen& Kraushaar. 1999: i)

พลงงาน จล(J) กโลวตต.ชวโมง(kWh) หนวยความรอนบรตช(Bth)

1 จล 1 2.78 9.49

1 กโลวตต.ชวโมง 3.6 1 3413

1 หนวยความรอนบรตช 1055 2.93 1

1 แคลอร 4.184 1.19 3.97

1 อเลกตรอนโวลต 1.6 4.45 1.52

สวพ.


ม


65 |

ภาคผนวก ข. คมอการใชและบ ารงรกษาเครองยนต

สวพ.


ม


66 |

การบ ารงรกษา

ความส าคญขอการบ ารงรกษา เครองยนตทไดรบการบ ารงรกษาเปนอยางดเปนสงจ าเปนทสดในการใชงานเพอทจะชวยยดอายการใชงานของเครองยนตและชวยประหยดคาใชจายอกดวยการทจะใหทานดแลรกษาดแลเครองยนตไดอยางเหมาะสมขอใหทานปฏบตตามค าแนะน าดงน

วธบ ารงรกษา 1. ตรวจระดบน ามนเครองใหอยในระดบขดบน

ภาพท ข.1 การตรวจวดระดบน ามนเครองยนต

สวพ.


ม


67 |

2. ตรวจระดบน ามนเครองทกรองอากาศ

ภาพท ข.2 การตรวจระดบน ามนเครองทกรองอากาศ

2.1 ไสกรองอากาศ 2.2 ใยพลาสตกสงเคราะห 2.3 ระดบน ามนเครอง 2.4 ถวยกรองอากาศ

สวพ.


ม


68 |

3. ตรวจความตงสายพานพดลมระบายความรอน

ภาพท ข.3 การตงความตงสายพานพดลม

4. ตรวจเตมน าระบายความรอน

ภาพท ข.4 การเตมน าระบายความรอน

สวพ.


ม


69 |

5. ตรวจดหวเทยนวาเขยวหวเทยนหางหรอช ารดหรอไม

ภาพท ข.5 การตรวจสอบระยะหางเขยวหวเทยน

หลกการท างานของเครองยนตเลกเพอการเกษตรใชกาซแอลพจ เมอเปดวาลวทถงกาซและดนตวกดวาลวขน ลนไอเสยจะปดไมสนท ใชมอควงหมนเครองยนต เครองยนตจะไมเกดการอด แตอากาศจะถกดดเขาหองเผาไหม อากาศทผานรมกเซอรจะมความเรวสงเกดแรงดดท าใหแผนไดอะเฟรมทหมอตมเปดใหกาซถกจายเขาหองเผาไหม ใหไดอตราสวนผสมทพอด เพอทจะไปเผาไหมในหองเผาไหม

วธใชเครองยนต 1. เปดวาลวจายกาซหงตมทถงกาซ 2. ดนกระเดองตวกดวาลว

ภาพท ข.6 การยกตวกดวาลว

สวพ.


ม


70 |

3. ผลกคนเรงไปตรงกลาง (ต าแหนงสตารท)

ภาพท ข.7 การผลกคนเรงเพอสตารท

4. ใสมอหมนเครองยนตเพอสตารท

ภาพท ข.8 การสตารทเครองยนต

การเปลยนถงกาซ 1. ดบเครองยนต 2. ปดวาลวจายกาซ 3. ถอดหวตอทถงกาซ 4. เปลยนถงและใสหวตอ 5. เปดวาลวและใชงาน

สวพ.


ม



73 |

ประวตผวจย

ชอ – นามสกล วาทรอยตร ชยยง ศรพรมงคลชย

ต าแหนง อาจารย ระดบ 7 สงกด สาขาวศวกรรมเครองกล คณะครศาสตรอตสาหกรรม

มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม หนาทพเศษ หวหนาหนวยยานพาหนะ กองบรหารทรพยากรนนทบร การศกษา พ.ศ. 2532-2535 ประกาศนยบตรวชาชพ สาขาชางยนต

สถาบนเทคโนโลยราชมงคล วทยาเขตนนทบร พ.ศ. 2535-2537 ประกาศนยบตรวชาชพชนสง สาขาชางยนต สถาบนเทคโนโลยราชมงคล วทยาเขตนนทบร พ.ศ. 2537-2540 ปรญญาตร วศวกรรมศาสตรบณฑต สาขาวศวกรรมเครองกล ศนยกลางสถาบนเทคโนโลยราชมงคล อ าเภอธญบร จงหวดปทมธาน

พ.ศ. 2545-2547 ปรญญาโท ครศาสตรอตสาหกรรมมหาบณฑต (เครองกล) สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ

ประสบการณในการสอน ระดบประกาศนยบตรวชาชพชนสง วชา เครองยนตสนดาปภายใน วชา กลศาสตรของไหล วชา กลศาสตรวศวกรรม วชา งานเครองยนตแกสโซลน

ประสบการณในการสอน ระดบปรญญาตร วชา Internal Combustion Engines วชา Engineering Dynamics วชา Fluid Mechanics 1 วชา Engineering Mechanics วชา Basic Automotive Technology

เกยรตคณส าคญ ขาราชการพลเรอนดเดน “รางวลครฑทองค า” ประจ าป พ.ศ. 2552 รางวล “คนดศรสวรรณภม” ประจ าป พ.ศ. 2553

เครองราชอสรยาภรณ จตรถาภรณ ชางเผอก (พ.ศ. 2543) ตรตาภรณ มงกฎไทย (พ.ศ. 2546)

สวพ.


ม



71 |

ภาคผนวก ค

ราคาน ามนเชอเพลงและกาซแอลพจ

ณ วนท 26 เมษายน 2555

สวพ.


ม

Reported by Petroleum

and

Petrochemical Policy Bureau,

EPPO รายงานโดย

ส านก

นโยบายปโตรเลยมและปโตรเคม

สนพ. Tel 0-2612-1555 ext

562 – 568

Today is 26 April 2012 ราคาขายปลกมาตรฐาน

ในเขต กทม. นนทบร ปทมธาน และสมทรปราการ

หนวย : บาท/ลตร Retail Prices in Bangkok & Vicinities

Unit : Baht/Litre

ปตท

PTT

บางจาก

BCP

เชลล

Shell

เอสโซ

Esso

เชฟรอน

Chevron

ไออารพซ

IRPC

ภาคใต เชอเพลง

PT

ซสโก Susco

ระยองเพยว

Pure

ปโตรนาส

Petronas

แกสโซฮอล ออกเทน 95 (Gasohol 95-E10)

40.03 40.03 40.03 40.03 40.03 40.03 40.03 40.03 40.03 40.03


37.28 37.28 - - - - - - - -


23.78 23.78 - - - - - - - -


38.28 38.28 38.28 38.28 37.78 38.28 38.28 38.28 38.28 38.28

เบนซน ออกเทน 95 (ULG 95 RON)

- - - - 47.401/ - 45.03 48.37 - 48.00

เบนซน ออกเทน 91 (UGR 91 RON)

43.45 43.45 43.45 43.45 43.45 - 43.45 43.45 43.45 43.45

ดเซลหมนเรว (HSD, 0.035%S)

31.63 31.63 31.63 31.63 32.13 31.63 31.63 31.63 31.63 31.63

มผลต งแต (Effective Date)

20 Apr 20 Apr 20 Apr 20 Apr 20 Apr 20 Apr 20 Apr 20 Apr 20 Apr 20 Apr

หมายเหต 1/ ราคาน ามนเบนซนออกเทน 95 ทเปนราคาขายของบรษทเชฟรอน ณ กทม., นนทบร, ปทมธาน และสมทรปราการ ราคาจะเทากบ 48.40 บาท/ลตร ทงน ในเขตอนนอกเหนอจากทแจง จะเปนราคามาตรฐานทประกาศในตารางขางบน เปนราคาเรมตนในการค านวณคาความตาง ทแตกตางกนไป

ราคา : บาท/ถง Price : Baht/Cylinder

PTT

ปตท

UNIQUE GAS

ยนคแกส

SIAM GAS

สยามแกส

PICNIC

ปคนคแกส

WORLD GAS

เวลดแกส

V 2 GAS

ว ท แกส

ถงขนาด 4 กโลกรม / Kg 100-116 101.63 77.0656 105-110 83 63

ถงขนาด 7 กโลกรม / Kg 145-160

ถงขนาด 11.5 กโลกรม / Kg 221.83 221.8236

ถงขนาด 13.5 กโลกรม / Kg 253 253

ถงขนาด 15 กโลกรม / Kg 280-290 283.63 273.6260 273 276 236

ถงขนาด 48 กโลกรม / Kg 882-890 900.69 875.8072 875 866 756

มผลต งแต / Effective 30 Jan 08 30 Jan 08 30 Jan 08 30 Jan 08 30 Jan 08 13 Oct 10

ราคาแนะน าในเขต กทม. รวมภาษมลคาเพมแลว แตไมรวมคาสงจากรานถงบาน Suggested retail prices in Bangkok only. Prices include VAT but exclude delivery charges

สวพ.


ม

http://www.pttplc.com/EN/news-energy-fact-oil-price-bangkok.aspx?

http://www.bangchak.co.th/en/Oil-Price.aspx

http://www.shell.co.th/

http://www.exxonmobil.co.th/

http://www.caltex.co.th/

http://www.irpc.co.th/

http://www.pt.co.th/

http://www.susco.co.th/

http://www.rpcthai.com/

http://www.petronas.co.th/

http://www.pttplc.com/

http://www.pttplc.com/

http://www.bangchak.co.th/

http://www.bangchak.co.th/



http://www.esso.co.th/

http://www.esso.co.th/

http://www.chevronthailand.com/

http://www.chevronthailand.com/














http://www.pttplc.com/th/lpg.aspx





http://www.uniquegas.co.th/





http://www.siamgas.com/





http://www.picniccorp.com/





http://www.worldgas.co.th/





http://www.v2gas.com/





สวพ.


ม