RVATSKA MISAO j P R E D P L A T A Z A Š I B E N I K 1 A U S T R O - U G A R S K U G O D I Š N J E K 1 4 -

P O L U G O D I Š N J E I T R O M J E S E Č N O S U R A Z M J E R N O , M J E S E Č N O

K 1 2 0 . - P O J E D I N I B R O J 1 0 P A R A . - O G L A S I P O C I I E N 1 K U

P L A T I V O I U T U Ž I V O U Š I B E N I K "

IZLAZI SRIEDOM 1 SUBOTOM :: : : TELEFON BR. 7 4 . - ČEKOVNI RAČUN 129.871. :: ::

U R E D N I Š T V O I U P R A V A N A L A Z E S E N A T R G U S V . F R A N E I Z A

O B Ć I N . P E R I V O J A . — V L A S T N I K , I Z D A V A T E L J I O D G O V O R N I

U R E D N I K J O S I P D R E Z G A . - T I S A K : H R V A T S K A Z A D R U Ž N A

= = = = = T I S K A R A U Š I B E N I K U , U . Z . S . 0 . J . = = = = =

GOD. II. ŠIBENIK, 16. SVIBNJA 1914. BR. 39.

dnica uprave stranke prava u Dalmaciji držana dne 14. ov. mj.

Na sjednicu su pristupili zastu-

nici D. Ivo Prodan, Dr. Dulibić,

Mate Klarić, Petar Matulina i Petar

nunić. Zastupnici Dr. Mladinov,

Sesardič i Niko Skurić izpričali

oju odsutnost. Pristupili su na-

Članovi uprave ; Dr. Ante Alfi-

Dr. Petar Baturić, Joso Bilić,

nte Cikojević, Dr. Pero Cvili-

D. Ante Jagić, Artur Jeličić,

an Kataiinić, Vlade Kulić, Dr.

Mimica, Niko Pušić i Joso

bača. Podpredsjednik stranke Dr.

kvrce bio je, na žalost, zapriječen

ću. Članovi : Kleme Babić, D. A.

Dr. Ivan Buić, Stjepan Bjažević,

Bradić, Dr. Niko Marinković i

arić, zapriječeni, izpričali su pi-

ili brzojavno svoju odsutnost,

tajuć, kao i ostali, unaprijed na

Sto uprava zaključi.

Sjednica tekla je od 9 sati u

do 1 sat po podne i od 2 i p6

odne do 6 .

f Tazpravam učestvovali su svi

vi. Zaključci bili su jednoglasni.

Kao prvi predmet dnevnog reda

je izborna reforma. -

Uprava je stranke podjfffho o d o -

dosadašnji rad svojih delegata i

tranim sporazumom utanačila bu-

i postupak stranke toliko glede

ne reforme koliko, eventualno,

sabora.

Trsena su fazna unutarnja pitanja

ke i stvoreni zaključci, odnosno

/jedi, proti talijanaškim nasiljim

stu, proti otezanju obiju vlada

jesenjem reciprociteta na zagre-

om sveučilištu, proti otimačini

tske obale od strane Magjara i

P O b L I S T M K . 3 L N I J E L C O R T I S

ROMAN. ANSKI NAPISAO A N T 0 N I 0 F 0 0 A Z Z A R 0 .

PREVEO D. MARKO VEŽIĆ. . ' . . \

(Nastavak 38).

Zatvori p i s m o i o d m a h g a p o š a l j e na

. N e t o m s e p o s l u ž n i k o d a l e č i o , oćut i

crvotoka , Što ni je b a r e m pisa la C o r t i s u , da

! ž a o , š t o mu m o r a z a d a v a t i o v a k u

; nu o p e t uvjer i s a m u s e b e , d a ć e s e

i s v o j e ćudi , razljutiti a ne ražalost i t i

»ga p i s m a . I z g o d n i j e j e t a k o , j e r s i -

i C o r t i s e v a l jubav ne sl iči n e u t r n j i v o m

lom n a g n u ć u . O n bi s e m o g a o s a d a

me zavadi t i , m o g a o bi j o j v i š e ne p i -

I m o g l o bi s e l a k o zgodi t i , d a mu j e

me p r s k o s n o m e muku m a l o p o m a l o i

i iz s r c a . A k a d bi n e n a d n o d o š a o u 1 Kad bi g a m o r a l a v i d j e t i ?

J e l e n a s p r o v e d e n o ć u n e m i r n o j n e s n a -

kin jena n e p r e s t a j n i m p r i k a z a m a . U s n e

)ru i nag je s e u snu na o b a l i j e z e r c a

icure, s a m a , u r u k a m a j o j s v e z a k S h a k -

, oč i upr la n e p o m i č n o u v o d u , a na

i ur e zane m e l a n k o l i č n e r i ječi P o r c i j e u

Mletačkome Trgovcu: „ M o j e j e s l a b u š n o

tijelo s i to o v o g o g r o m n o g s v i j e t a " .

O k o š e s t e lupnu ž e s t o k o na n jez ina , a k a d o n a o d m a h ne o d g o v o r i , n e t k o

, zdrma i, l u p a j u ć i g u r a j u ć , ug je u v i č u ć :

„ S a n t o d i a v o l o " , j e li o v g j e G a e t a ?

J e l e n a p o d i ž e g lavu s j a s tuka i vidi

i muža, k a k o b i j e s n o r a s t v a r a p r o z o r e .

proti konvivenciji vlade sa strankom

poznatih ponovnih bezakonja na Visu.

U koliko je vremena doteklo

Uprava se pozabavila pitanjem dalje

organizacije u mjestim gdje ta nije

još bila provedena i povela riječ o

raznim novini nezdravim političkim

pojavam kod drugih stranka, s pono­

vljenom odlukom nepokolebivo uztra-

jat sve to većim radom na svom putu

kao jedinom po narod koristnom i

dičnom.

Kod nas Hrvata katolika opazit

je veliku plahost u ispovjedanju vjer­

skih načela. Svrnemo li okom na

same domaće inovjerce, uporedba

pogotovo izlazi na našu štetu. M o ­

derni poganluk ostavlja traga i kod

mnogih od nas, i odatle toliki obziri,

koji urodjuju vjerskom indiferentnošću.

Nije čudo onda, da se vidjalo i takih

pojava, da su na vodstvo narodno

dolazili i notorni bezvjerci, koji

znali dokazivati da samo katolici mo­

gu biti dobri Hrvati i da je zato red

okupit u jedno kolo sve Hrvate-ka-

tolike, i koji su ćak u vrijeme izborno

znati držat u ruci voštatrreu'pokormcu.

Nije za Čudit se, ako se u ovo

moderno doba ta vjerska indiferent •

nost izpoljava kod svjetovne inteli­

gencije, kada vidimo, da i medju sve­

ćenstvom ima duhova plahih, koji nisu

kadri suprostavit se bujici lažnog li­

beralizma. Mn6gi od onih te im je

dužnost naći se u prvim redovima,

eda se suzbije ta bujica, štono uz

divlju orljavinu hoće da povuče u

ponor sve što joj se na put stavlja,

i vjerske zasade i temelje crkve i

— Ala p e ć i ! — proval i o n , pr imičuć

s e k p o s t e l j i . — K a k o j e ?

J e l e n a m u o d g o v o r i p r e z i r n o . J e li o n o

ul judno p o n a š a n j e o n a k o u l j e ć a t i ? Barunu

s e b i la k o s a nakos t ruš i la , ogr l i ca u neredu ,

o č i s e s v j e t l u c a j u . U o n o m e n j e g o v o m m u -

kan ju o p a ž a š l a k o u m n o s t j o g u n a s t a ž ivin-

č e t a .

— Z a r si u z a v a d i . ? — upita o n . —

Ima tri dni , da s e ne v i d i m o . Spruži ruku

k p o s t e l j i i uhvati j e za n o g u .

J e l e n a skl is i , p r i t e g n e n o g u .

— P u s t i m e s m i r o m — viknu o n a .

— Ala g a j e i o v o ul judno ! — j e k n u

b a r u n . — R e č e s e , dragi mužu, d o b a r li si ,

k a d si mi d o š a o u p o h o d e iza o n o g a u d a r c a ,

š t o s a m ti g a z a d a l a .

J e l e n a s e ne u d o s t o j i ni o d g o v o r i t i .

O n d o v u č e k pos te l j i n a s l o n j a č , p r e ­

vali s e n a n j , opruzi n o g e i z i j e v a .

— D o b a r s a m — r e č e on . — P u s t o

li mi j e d o b r o !

— J e r s a m pri o v o m e g lasu — n a ­

d o d a — j e r j e na meni o v a o b r a z i n a c e f a -

l u n s k o g g jav la , j e r j e u meni o t o č k a vatra ,

vi m e , b e b i c e s j e v e r a , s m a t r a t e č e s o v i m

S a t a l i v i t o m , D i o n i z i j o m li i š t o ti znam. G l e ­

d a j ti, t o g a r a j s k o g a n g j e l a , d a j e s e ni jesi

d o s t o j a n ni p r s t o m dodi t i , ti si m e p r e v a ­

ri la, ti si p o k u š a l a skinuti m e s n o g u , b e ­

b i c e m o j a .

— Skinut i s n o g u ? — p r e t r g n e g a ' o n a .

— D a , d a ! O n i h p e t n a e s t h i l jada lira

s luži lo j e za m o j u č a s t i mol im te , v jeru j

mi, d a , p a k a k o n e m i o s a m o s i l n i k j a b i o ,

k a d bi mi bi lo s u g j e n o izgubiti č a s t , u tren

bi oka k i d i s a o na ž ivot . T a m o si ti p o k u ­

š a l a s v e m o g u ć e , da s e j a n e d o č e p a m

svetost obitelji, mnogi od takovih pro-

krčuju još lažnom liberalizmu drume

neopravdanim obzirima, prilagodjiva-

njem i kompromisima izmedju vlastite

savjesti i liberalnog naziranja.

Plodove vidimo: veliki dio mla­

dosti plovi strujom srbskog naciona­

lizma, koji je sav prožet mržnjom na

hrvatstvo i na katoličku vjeru, koje

taj srbski nacionalizam nalazi zaprije-

kom za svoje težnje. Kakova pogibelj

od toga prijeti, govori izkustvo sonom

dosta ograničenom strujom demokra-

tizma koja je prva kod nas stala u

život provadjati protuvjerska načela

liberalizma u kulturnom, socijalnom i

političkom pravcu; a koja je našla i

svećenike kao saveznike i to putem

mesalliance „Hrvatske Stranke" sa

strankom demokratskom. T a je mesal-

lianca urodila plodovima kakve vidi­

mo u jednom velikom dijelu današnje

mladosti, a kakvim će tek posljedi­

cama urodit destruktivni rad ove, ako

osvjedočeni katolici budu i dalje, bilo

iz kojih obzira, u družtvu s takovim

elementima i njih podupirali?

Tko s vragom tikve sadi, o glavu

mu se razbijaju. Istinitost ove izkusio

je i presv. dr. JGjivoje u poznatim

dogodjajima u Splitu. Od onakog,

bJago.xečen/».jij^l2gJ)QŠtivanja vjer­

skih obreda do otvorenog inzultiranja

istih tek jedan je korak. Time su na­

platili splitski liberalčine poznatu do-

brodušnost i ljubav presv. Gjivoja!

Red je i vrijeme je, da se osvje­

dočenim katolicima pruži prilika me-

djusobnog upoznavanja i približenja;

red je i vrijeme je već, da se prama

stanovitim pojavama odredi jedno

skupno stanovište, preko kojega neće

nijedan svjestan katolik. Bilo se p o ­

čelo još pred 14 godina katoličkim

n o v c a , razumi ješ li ? M o r a o s a m dati g javlu

tri n o ć i , d a d o g j e m d o n j e g a . I sad m e e v o

o v g j e , miran s a m k o j a n j e š c e .

Ispravi se na n o g a m a , p r i m a k n e j o j se

s p o s m j e h o m :

— I h o ć u ti d o b r a , s r d a š c e m o j e .

O n a ga m a h o m i c e o d b i .

— Z a r se b o j i š C e f a l u ? O n d a se ne

ide t a m o . O n i m drugim ne , ali tebi o p r a ­

š t a m . T k o zna, k u d a ć e s e p o ć i . Duš im se

u n o v c u , r a z u m i ! M a red j e , m o j a g o s p o g j i c e ,

l jubiti s v o g a muža .

Ni k a p i vina ni je g u c n o ; nu s r e ć a na

igri , duga b d i j e n j a i, rec i , s t rast iznosili su

mu na oči o č i t o p i j a n s t v o .

— Z a r si i g r a o ? — upita J e l e n a .

— T r i n o ć i . D o b i o s a m d v a d e s e t i

pe t h i l jada i pe t s to lira. S a d bih, k a d s a m

o d o v e , p o š d d r a g o v o l j n o u Aix ( E s ) .

— N e , ne . A o d v j e t n i k Bogl ie t t i ? Z a r

n e ć e š uput p o ć i k n j e m u ?

— N j e m u s m o k v e ! — s a s u barun . —

K a k o ti z n a d e š ? Z a r j e b i o o v d j e o n a j

odrl i ja ? H u n c u t ! D a k a k o da ću p o ć i i p o d ­

miriti g a , a dat ću mu i o b r o k za rujan, a

ne z n a m , h o ć e li se z a d u g o vesel i t i . Ah

m e g j e r j e b i o o v g j e p s i n a ? O v o g a ću mu

puta stući šunjku.

— N e — o d g o v o r i J e l e n a — nije b i o .

— A o n d a k a k o ti z n a d e š ?

— Ne mari .

— A ja te ne ću ispi t ivat i . J u t r o s mi s e čini , k o da s a m b a š o d mli jeka i o d m e d a . Rec i i s t i n u : j a s a m p r a v a te lč ina , o b l a č i n a , š t o tutnj i , a n ikada n e b a c i kru­p o m . D r a g a mi j e zeru igra i n i š ta d r u g o . N e m o g u ti i skazat i , k a k v e m e d o b r e misli

kongresom u Zagrebu, pa je zatim

sve pozaspalo. Da je onaj pokret uz-

držan budnim, nekih pojava ne bi bilo,

i ne bi doživjeli to, da grof Kulmer,

predsjednik onog kongresa, lomi kruh

skupa sa Hinkovićem i Wilderom.

Nemojmo bit slijepi kraj zdravih

očiju: u našem družtvu sve više se

akcentuiraju pravci naskroz protivni

zasadama katoličke vjere, pa je lu­

dost htjeti držat skupa vatru i vodu.

Sastanak katolika Dalmacije na­

meće se sam sobom; urgiraju ga pri­

like same. Prigodom Konstantinove

proslave manifestirao je samo Split i

bliža mu okolica. Sada se mora pru­

žiti zgoda, da se čitava Dalmacija

nadje na okupu da manifestira nepo-

kolebivost u vjeru katoličku i da se

dogovori o sredstvima, kako će što

uspješnije suzbijati moderni poganluk

koji hoće da i naš bogobojazni hr­

vatski narod zarazi i raztoči.

Š I B E N I K , 16 . s v i b n j a .

S p l i t s k i d o g o d j a j i i m o n s . B u l i ć .

„ D a n " d o n o s i : „ N o v i n e blizu O b ć i n i s p l j e t -s k o j d o n i j e l e su vi jes t , d a j e i M s r . B u l i ć t a k o d j e r u č e s t v o v a o k a o o d a s l a n i k s v e ć e n ­s t v a , u deputac i j i š t o j e sutradan iza s v . D u j m a p o d v o d s t v o m o b ć . u p r a v e z b o g d o g o d j a j a na s v . D u j m a išla k N a m j e s t n i k u , da traži o d s t r a n j e n j e p o g l a v a r a S z i l v a s a .

O v l a š t e n i s m o , da s a o b ć i m o , da ta vi jes t n i p o š t o n e o d g o v a r a ist ini . M s r . Bul i ć b i o j e z a m o l j e n , da bi u č e s t v o v a o u d e p u ­taci j i , nu o n j e to o d k l o n i o ; iste v e č e r i , kad j e išla d e p u t a c i j a u Z a d a r , o d p u t o v a o j e i M s r . Bul ić , j e r j e v e ć o d p r i j e b i o u t a n a č i o da će u n a u č n e s v r h e ta j d a n ići u Z a d a r ; i šao j e na ime , da s prof . Š i š i ć e m i d r o m . J e l i ć e m , p o nalogu J u g o s l a v e n s k e A k a d e m i j e , u Ninu uredi n e k a pi tan ja g l e d e dal jnih ta ­m o š n j i h a r h e o l o ž k i h i z k o p i n a . Nu u s p l j e t -s k o j deputac i j i ni je u č e s t v o v a o .

N a d o d a t ć e m o na o v o s a o b ć e n j e j e d n u r e m i n i s c e n c i j u iz ne b a š d a v n e p r o š l o s t i .

s a l i j e ć u ; č a k bi b i o k a d e r a n , m o ž e biti,

pozdravi t i tvo ju majku i t v o g a s t r i ca , da ih

s u s r e t n e m . Va l j a m e , dragice m o j a , l jubiti .

Pr ignu s e n a d a nju, da j o j pr i t i sne

p o l j u b a c , nu o n a ga , o k r e n u v s e , primi na

k o s u .

— Odlaz i — r e č e — zatvori mi vra t ­

nice p r o z o r a , pust i m e na miru.

— Š t o j e ? — uzvari njezin muž n e -

ust rp l j ivo .

— O g n j i c a j e na m e n i .

O n promis l i , da laže , b l j e s a k s r ž b e

zaiskri mu s e n a o č i m a i š č e p i j e za b i lo .

P r o m j e n i s e u licu i spust i na pos te l ju

onu bi je lu , n e m o ć n u ruku g o v o r e ć :

— P o s t u p a š li to t a k o s p r k o s a ? D a ­

n a s s a m b i o p o z v a o i sv i je ta na o b j e d .

— D o b r o . O g n j i c a j e r i m s k a . V e č e r a s

će m e pusti t i .

— R i m s k a o g n j i c a ? — viknu barun,

n a m r s k a v o b r v e . — Naredi t ću, d a d o g j e

l i j ečn ik .

— N e služi . J a z n a m , š t o s e h o ć e i

to o d m a h , o d m a h .

— Š t o ?

J e l e n a s e o k r e n e g l a v o m k n j e m u .

— S ic i l i j a — lanu o n a .

P r e d samih 6 m j e s e c i o b d r ž a l a s e u S p l j e t u -S o l i n u ve l i ča jna K o n s t a n t i n o v a 1 6 0 0 - g o d i -š n j a p r o s l a v a , n a s t o j a n j e m i n e u m o r n i m r a d o m M s r . Bul i ća . S j a j n a , n e o p i s i v a p r o ­s lava : na s v e č a n o j Misi p o d vedrim n e b o m na S o l i n u u č e s t v o v a l o j e do 2 0 . 0 0 0 p o b o ­ž n o g a n a r o d a ; u č e s t v o v a l i su S p l j e č a n i , n a r o d iz o k o l i c e , n e k o j i s t ranc i i iz drugih hrvatskih k r a j e v a , N a m j e s t n i k , P r e u z v . N a d ­b i s k u p i B i s k u p M a k a r s k i , — pridružio se s v o j i m d o p r i n o s o m i p r i s t a j a n j e m č a k i p r a ­vos lavn i da lmat insk i c rkveni p o g l a v i c a , u č e s t v o v a l a j e i s p l j e t s k a „ N a r o d n a G l a z b a " ; — s a m o o b ć i n a n i j e u č e s t v o v a l a , zatvor i la j e o b ć i n s k e lože u kazal ištu i ni uz p l a ć u ih ni je ht je la ustupiti o d b o r u s lavl ja . T o m p r i g o d o m o b ć i n s k a g o s p o d a i n j ihov o r g a n „ S l o b o d a " srdito n a p a d a h u „Nar . G l a z b u " , š t o j e u č e s t v o v a l a to j e m i n e n t n o v j e r s k o -kul turnoj p r o s l a v i . U z o b ć i n s k u g o s p o d u v o d i l i s u o p o r b u p r o t i p r o s l a v i s p l j e t -s k i T a l i j a n a š i , o n i s u d a p a č e p r e d v o ­di l i u t o j b o r b i h r v a t s k u l i b e r a l n u g a r d u . T a l i j a n a š k i p r v a c i s a s t a v i l i s u i p o d -p i s a l i s k u p a s a h r v a t s k i m l i b e r a l n i m v o d j a m a p o s e b n i p r o t e s t p r o t i p r o s l a v i , s a s t a v i l i s u d a k a k o „ i n a m b e l e l i n g u e d e l p a e s e " , i p o s l a l i O b ć i n i . „ S l o b o d a " j e u p r e v o d u d o s l o v n o i s t e č l a n k e k a o i „ D a l m a t a " n o s i l a p r o t i s l a v l j u . S a d s u s e u l o g e n e š t o p r o m i j e n i l e . . .

Sukob izmedju vojske I vlade u Srbiji.

, U s r b s k o j N a r o d n o j S k u p š t i n i izbile su na j a v u pro t ivnos t i izmedju v o j s k e i v lade . Z a g r e b a č k i „ S r b o b r a n " d o b i v a o t o m e s l i j edeće z a n i m i v o s t i :

O d 1 1 . j u n a 1 9 0 3 . g o d i n e ni je b i lo u unutrašn jem životu S r b i j e tako uzbudl j ivog i p u n o g n e r v o z n o s t i m o m e n t a k a o š t o j e to ovih d a n a . U pi tan ju j e s u k o b izmedju vlade i o f ic i ra . Ima da s e riješi za dan dva k r u p n o p i tan je , k o j e j e z a i n t e r e s o v a l o ci je lu Srb i ju d o p o s l j e d n j e g se la . Ima d a s e vidi, tko j e j a č i : P a š i ć — P r o t i ć — P a č u , u p r a v o s t r a n k a stari j ih radikala , ili oficiri o d 1 1 . juna 1 9 0 3 . g o d i n e za k o j e se tvrdi da imaju s v o j u ta jnu organizac i ju „ C r n a R u k a " .

P o g l a v j e X I . I Z M E G J U C E F A L U I R I M A .

„Barunic i „ Je leni Di S a n t a Giulia u Cefa lu

„Rim, dne 19 s i j e č n j a 1 8 8 2 . „ J e l e n o !

„ S a m u j e d n u r i ječ . „ T i si p r o š a s t o g s r p n j a o t p u t o v a l a u

Sici l i ju s o g n j i c o m , a n ikada ni jes i č i s t o p isa la s v o j o j ma jc i , k o j a je za to s l u č a j n o s a z n a l a od s e n a t o r a C lenezz ia . U v j e r a v a l a s i , da ć e š s e povrat i t i na m l e t a č k e s t r a n e prvih d a n a l i s t o p a d a , o n d a si naš la izliku, da m o ž e š odgodi t i d o s v r š e t k a . Zadn j ih si d a n a l i s topada p isa la , da j e d o b r z o o t v o r s a b o r a , p a d a ti s e ne čini z g o d n i m dati se n a toliki put, i i z n o v i c e s e uput p o v r a ­ćati u R i m . S a b o r j e b i o o t v o r e n ; ti si se zažel je la nagledat i s e n o k a t s i c i l i j anske z ime i povrat i t i s e u R im p o b o ž i č n i m p r a z n i ­c i m a . S a d ti j e muž o v d j e s a m . O n ni ne o d g o v a r a na p i s m a obi te l j i C a r r e ; stalnih s e i tačnih vi jest i o n jemu ne m o ž e imati . T e t k a bi T a r k v i n i j a , da m o ž e , o t p u t o v a l a u Sic i l i ju . P o n e s r e ć i , L a o j e u pos te l j i , k a k o ti j e p o z n a t o , sa s v o j o m k o s t o b o l j o m , p a s e o n a n e m o ž e maknut i v e ć u s k r a j n o j p o t r e b i . D a z a v e ž e m ; te tka mi j u t r o s p i še i moli m e , da s e zalet im d o t a m o , d a te p o h o d i m .

„ I m a j u č na p a m e t i t v o j e p o s l j e d n j e p i s m o , a j a s a m o p e t , za s v o j u n e s r e ć u , n e š t o s a s v i m raz l ična od t e b e ; k a k o ne umi jem mi jen ja t i ni dušu ni nač in p i s a n j a o n a k o l e v n o , k a k o to promi jen i k a z a l i š n a p r e s t a v l j a č i c a toilette, o n d a ću j o j o d g o v o ­riti, a k o ti se sv ig ja , da s a m vrlo z a p o s l e n i ne m o g u s e maknut i iz R i m a . S B o g o m .

„ T v o j l jubezni b r a t u č e d „ D . C o r t i s .

D o o t v o r e n o g s u k o b a j e d o š l o na p i ­tanju o preg ledu s t a n j a O f i c i r s k e Z a d r u g e . P r i j e tri i p o g o d i n e Z a d r u g a j e , p o d g a ­r a n c i j o m d r ž a v e , zakl juč i la u i n o s t r a n s t v u j e d a n z a j a m o d četiri mil i juna d inara i r a z ­di jel i la g a s v o j i m of ic i r ima na z a j m o v e radi Izplate n j ihovih d u g o v a . Z a c i j e lo to v r i j e m e na čelu z a d r u g e j e s t a j a o j e d a n c ivi l is ta s a os ta l im adminis t ra t ivn im o s o b l j e m . A k a o g l a v n a v las t nad Z a d r u g o m s t o j e upravni i nadzorni o d b o r od koj ih j e p r e d s j e d n i k p r ­v o g o d b o r a v o j v o d a P u t n i k .

N e d a v n o v lada j e d o b i l a o b a v i j e s t , d a u Of i c i r sko j Zadruzi n o v č a n o s t a n j e n i je u redu i da su adminis t ra t ivni organi te u s t a ­n o v e počini l i m a s u n e p r a v i l n o s t i . S j e d n e s t rane ta p r i j a v a , s d r u g e s t r a n e d r ž a n j e n a p r e d p o m e n u t e o f i c i r s k e g r u p e i n j e n a a k c i j a p r e k o j e d n o g b e o g r a d s k o g l i s ta , o d ­lučili su vladu d a naredi p r e g l e d O f i c i r s k e Z a d r u g e . K o m i s i j a j e m j e s e c I p o d a n a v r ­šila ta j p o s a o i k a d g a j e o n o m a d završi la i p o d n i j e l a o t o m e izv ješ ta j v ladi , p r o n i o s e g l a s , da su u O f i c i r s k o j Zadruzi zb i l j a n a ­d j e n e n e p r a v i l n o s t i i z l o u p o t r e b e . J e d a n član v lade s a o b ć i o j e , da u zadruzi ima def ic i ta n e š t o i z p o d j e d a n mil i jon dinara i da j e j o š v e ć a s v o t a p o k u p l j e n a na ime o d p l a t e o f i ­c i rsk ih d u g o v a , ali d a ni je p o s l a t a o d n o s n o j b a n c i v e ć j e u p o t r e b l j e n a za druge s tvar i . P o r e d t o g a k o n s t a t o v a l a j e da „ z a d r u g a od 1. j a n u a r a 1 9 1 2 . g o d i n e ne o d g o v a r a s v o j i m o b v e z a m a p o z a j m u ko j i j e zakl juči la u i n o ­s t r a n s t v u i za koj i j e j a m č i l a m o r a l n o k r a ­l j e v s k a v l a d a " .

S a m a v i jes t o p r e g l e d a n j u O f i c i r s k e Z a d r u g e nač in i la j e vrlo n e p o v o l j a n ut i sak na of ic i re . „ P i j e m o n t " , za ko j i v l a d a tvrdi , d a se izdržava n o v c e m iz O f i c i r s k e Z a ­druge , z a o š t r i o j e j o š v i š e to r a z p o l o ž e n j e k o d o f i c i r a .

Of i c i r ima j e d o b r o d o š a o j e d a n s l u č a j . P o č e t k o m o ž u j k a o v e g o d i n e u Bi to l ju j e i z m e d j u t a m o š n j e g k o m a n d a n t a divizi je i o k r u ž n o g n a č e l n i k a d o š j o d o s u k o b a : k o j e o d njih d v o j i c e preds tavnik države u z v a n i č n i m s v e č a n i m pr i l ikama. K a k o j e b i lo b o j a z n i , da će sl ični s u k o b i izbiti i u o s t a ­lim m j e s t i m a N o v e S r b i j e , v lada j e s m a t r a l a za p o t r e b n o d a regul iše ta j o d n o s . 1 t o j e u č i n j e n o u r e d b o m o pros lav l j an ju državnih praznika , k o j o m j e regul i sano , d a upravni organi , še fovi po jed in ih o b l a s t i , p r e d s t a ­vl ja ju državu u s v e č a n i m I zvaničn im p r i ­l i k a m a i d a n i m a .

Inc idenat sa u r e d b o m d o š a o j e vrlo d o b r o napadnut im o k o Of ic i r ske Z a d r u g e i l judima iz organizac i j e k o j a s e z a m i š l j a p o d i m e n o m „ C r n a R u k a " . Oni su o d m a h u p o ­zorili na tu uredbu k a o na n o v a t a k v lade prot iv of ic ira . G e n e r a l D a m j a n P o p o v i ć , k o m a n d a n t t rupa N o v e S r b i j e , j a v i o j e r a ­p o r t o m ministru v o j n o m da s e n e ć e p o k o ­riti to j u r e d b i . K a o o d g o v o r na ta j r a p o r t i z a š a o j e ukaz o penz ioni ran ju g e n e r a l a P o -p o v i ć a . T o p e n z i o n i r a n j e razdraž i lo j e j o š v i še of ic i re i o n d n j e d o š l o d o iz java i d o i n c i d e n a t a koj i n a g o n e vladu n a n o v e m j e r e .

U t o j s i tuaci j i i u t o j razdraž l j ivos t i p u n o j debat i izvršen j e i z b o r d e l e g a t a za g o d i š n j i z b o r O f i c i r s k e Z a d r u g e . D e l e g a t i , ko j i su s a d a stigli u B e o g r a d , n e ć e d a čuju za tužbe pro t iv z a d r u g e , oni su izabral i za p r e d s j e d n i k a u p r a v n o g o d b o r a p e n z i o n i r a ­n o g g e n e r a l a D a m j a n a P o p o v i ć a , a za p r e d ­s j e d n i k a n a d z o r n o g o d b o r a v o j v o d u P u t ­nika, iz javl ju jući p o d p u n o p o v j e r e n j e i u -pravniku i u p r a v n o m k a o i n a d z o r n o m o d ­b o r u , u k o j i m a su osta l i g o t o v o svi isti č lanovi . T o s e i o č e k i v a l o , j e r s e z n a l o , da su delegat i , b a r v e ć i n a n j ih , pr is ta l ice m i ­š l j e n j a p r o t i v n o g vladi .

P i t a n j e j e š ta ć e s a d a n a s t a t i ? H o ć e li za Of i c i r sku Zadrugu vri jedit i k o n s t a t a c i j e v l a d o m o d r e d j e n e k o m i s i j e ili o d l u k a z a -drugarskih d e l e g a t a ? D r u g i m r i j e č i m a : v lada ili zav je ren ic i ? J e r , iza p i tan ja o zadruzi i uredbi , i zaš lo j e u s a m o j s tvari o p e t na t a p e t p i tan je o z a v j e r e n i c i m a , to j e s t o o f i ­c i r ima o d 11 j u n a 1 9 0 3 . U o v o m trenutku to j e n e o b i č n o v a ž n o . 1 z a t o s e r i j e š e n j e o v o g a p i tan ja o č e k u j e g o t o v o o n o m i s t o m n a p e t o š ć u k o j o m o č e k i v a n i na jznameni t i j i d o g o d j a j i za v r i j e m e ra ta . C i o B i o g r a d i c i j e la S r b i j a p o s m a t r a j u d a n a s ta j d v o b o j , o d č i j e g i s h o d a zavisi c io dal j i tok u n u ­t rašn j ih d o g o d j a j a u S r b i j i .

Učiteljima rodoljublja I? S p l i t s k i m d e m o n s t r a c i j a m a s u d j e l o v a o

s a m i j a . N a š a o s a m s e ins t ik t ivno — prot i n a š e m z a j e d n i č k o m n e p r i j a t e l j u . A n a š a o bi s e i sutra , k o š t o s a m s e u v iše n a v r a t a k a i u č a s u , k a d n o „ d e m o k r a t s k a g o s p o d a " s k l a p a š e u g o v o r e i s a v e z e s T a l i j a n i m a , r a s t a i ž r t v o v a h . . . . d r ž a v n u s l u ž b u !

I n a s t a d e p i s a n i j a o d e m o n s t r a c i j a m a . „Hrv . M i s a o " j e t a k o d j e r d o n i j e l a i z v j e š t a j , s k o j i m s e , d a p r a v o r e č e m , p o d p u n o n e s l a ž e m . P o m o m e m n i j e n j u , b i s k u p j e i m a o

zabrani t i u č e s t v o v a n j e p r o c e s i j i o b i m a g l a ­z b a m a i s t v a r bi bi la s v r š e n a . U o s t a l o m i s a d a o p a ž a m , d a d e m o k r a t s k a g o s p o d a n e v o d e b o r b u prot i „ s i s t e m u " , k o l i k o prot i s p l i t s k o m o v r š n o m o r g a n u „ s i s t e m a ' , č i ju bi g lavu želili zami jeni t i , p a m a k a r i o n o m n a j g o r e g p o l i c i j o t a . „ Z a s t a v a " s a m a u b r . 2 0 . p r i z n a j e , k a d vel i , da s e tu radi o n e k o m d v o b o j u , k o j i da o d 2 g o d . t r a j e !

S a d a m e „ S l o b o d a " n a p a d a , j e r da s a m n e d o s l j e d a n i d v o l i č a n , k o i mo j i d r u ­g o v i . B i o s a m n a i m e sut radan u o b ć i n i n a s a s t a n k u , j e r o d „ n j i h " p o z v a n , a b i o bi i p o p o d n e , a v a l j d a bi b i o o t i š o u Z a d a r , da ne b u d e m s r e ć o m k r e n u o na put u s v o m z v a n i ć n o m p o s l u . Ve l im s r e ć o m , j e r bi se b i o p o k a j a o . U m o m e r o d o l j u b n o m z a n o s u n i s a m n a i m e v id io , k a m o ci l ja ju s t a n o v i t a g o s p o d a .

Ž a l o s t n o , ali i s t i n i t o : n a j p l e m e n i t i j e m o m e n t e izrabl ju ju u s v o j e s v r h e !

Z a n a s j o š j e d n o i z k u s t v o , d o k n a s i p a k n e ć e n i m a l o pr i ječ i t i , d a u s t a n e m o u o b r a n u n a r o d n i h p r a v a , kad n a s g o d b u d e p o z i v a l a r o d o l j u b n a d u ž n o s t , bi lo prot i tu-d j i m . b i lo prot i d o m a ć i m n e p r i j a t e l j i m a r o d a h r v a t s k o g a , a da s e k o d t o g a ne ć e m o o b a ­zirati , d a li se d e m o k r a t s k a g o s p o d a s r d e na n a š e . . . . „ f a c e " ! F . Ž . D .

Političke vijesti. M i n . p r e d s j e d n i k S a l a n d r a o s u -

d j u j e p r o t u a u s t r i j s k e d e m o n s t r a c i j e . U t a l i j a n s k o m p a r l a m e n t u o d g o v o r i o j e m i n i ­s t a r p r e d s j e d n i k S a l a n d r a na upite n e k o j i h z a s t u p n i k a , ko j i b i j ahu izjavili s v o j e ža l j en je n a d p o s t u p k o m oblas t i p r i g o d o m p r o t u a u -str i j skih d e m o n s t r a c i j a od 8 . o . m j . M i n i s t a r j e r e k a o : J a v n a vlas t izvršila j e s v o j u d u ž ­n o s t . D o d a j e m , te t o vel im n e s a m o p o ­g l e d o m na K a t a n z a r s k e d j a k e , n e g o i p o ­g l e d o m na d j a k e u R i m u i u drugim g r a ­d o v i m a , da su počini l i s tvar i k o j e val ja p o ­žaliti , k a d a su pokuša l i da p r a v e nepri l ike u p r a v o o n d j e g d j e su sta ja l i u dodiru sa z a s t u p n i c i m a s tranih n a r o d a .

R a d i tih č ina služim s e j ak im i z r a z o m : Ja ih žalim. D j a c i m o r a j u shvat i t i , da u p r a v a u n u t r a š n j e ili m e d j u n a r o d n e pol i t ike ne p r i ­p a d a n j i m a . D j a c i m o r a j u učiti i p o s t a t i čest i t i g r a d j a n i ! Vlada je stalno odlučila ne dopustiti da se slične manifestacije ponove, te se nada,, da će se od sada napustiti svaka agitacija. ( O d o b r a v a n j e i p l j e s a k u kući . G r a j a na s k r a j n o j l j e v i c i ) .

Z a s t . L a r u s a i z r a ž a v a s v o j e s a ž a l j e n j e , da s e j e k o d m a n i f e s t a c i j a p r e m a m l a d ' m l j u d i m a , k o j e su pot ica l i s a m o n a j p l e m e n i ­tiji o s j e ć a j i , u p o t r e b i l a s i la . Drugi zas tupnik , k o j i j e s t a v i o upit , K o s a l i o , žali suviše e n e r g i č n i p o s t u p a k o b l a s t i p r e m a d j a c i m a . N a k o n c u uzima s e o d g o v o r minis t ra p r e d ­s j e d n i k a s a p r e t e ž n o m v e ć i n o m n a z n a n j e .

P i t a n j e I s t o č n i h ž e l j e z n i c a . A u s t r o ­u g a r s k i p o s l a n i k b a r o n G i e s s l p o s j e t i o j e P a š i ć a i s a o p ć i o mu z a h t j e v s v o j e v l a d e , da S r b i j a vrati I s t o č n e ž e l j e z n i c e društvu. P a š i ć j e iz jav io , d a S r b i j a ne ć e ustupiti te ž e l j e z n i c e , n e g o , p o š t o j e p r o p a o plan o i n t e r n a c i o n a l i z a c i j i , S r b i j a pr i s ta j e , da o d -kupi te p r u g e p o d u s l o v i m a , k o j e o d r e d i p a r i z k a f i n a n c . k o m i s i j a .

O v a j k o r a k a u s t r o - u g a r . p o s l a n i k a s m a t r a s e k a o o d g o v o r n a d i r e k t n e p r e g o ­v o r e i zmed ju s r b s k e v lade i druš tva I s t o č . ž e l j , o o d k u p u ž e l j e z n i c a .

B u g a r s k o - r u m u n j s k o - t u r s k i s a v e z . U č a s u , k a d a s e g o v o r i o s k o r o m r a z p a d u h a b s b u r ž k e m o n a r k i j e , d o l a z e p r o r o č a n s t v a o razsulu r u s k o g c a r s t v a . Neki O c t a v i u s i z ­d a o je broš i ru , u k o j o j g o v o r i o r u s k o -a u s t r i j s k o m ratu, k o j i bi s v r š i o t a k o , d a bi s e h a b s b u r ž k a m o n a r h i j a p r o t e g l a s v e d o M o s k v e i K a v k a z a . M n o g i ć e o v o uzet z a p j e s m u , ali d o g o d j a j i , ko j i s e razvi ja ju , d o ­k a z o m su, d a niti j e p r o p a s t Austr i j e t a k o n e m i n o v n a niti v i ta lnost Rus i j e t a k o s igurna. K a k o s e n a g l a s u j e , d a bi s e u t a k o v o m k o n ­fliktu n a š l e s a Austr i jom s k u p a Š v e d s k a , N o r v e ž k a , F i n s k a , ruska P o l j s k a , U k r a j i n a , R u m u n j s k a , B u g a r s k a , T u r s k a i A l b a n i j a , v r i j e d n o j e i s taknut j e d n u č i n j e n i c u .

„ F r a n k f u r t e r Z e i t u n g " d o n o s i zanimiv č l a n a k s v o j e g a c a r i g r a d s k o g a d o p i s n i k a , u k o j e m s e p e r t r a k t i r a m o g u ć n o s t n o v o g j e d ­n o g b a l k a n s k o g s a v e z a , ko j i bi i m a o d a b u d e p r o t u t e ž o m g r č k o - s r p s k o - c r n o g o r s k o g .

T u r s k o - r u m u n j s k a ententa zamiš l j a la s e j o š g o d i n e 1 8 9 7 . , za v l a d a v i n e sul tana Abdul H a m i d a . I d e j a baz i ra la s e j e o n d a n a č in jen ic i , d a o b j e d r ž a v e imadu z a j e d n i č k o g a p r o t i v n i k a , a to j e B u g a r s k a . M e d j u t i m su s e p o s l i j e d r u g o g a b a l k a n s k o g a r a t a o d ­n o s i i zmed ju T u r s k e i B u g a r s k e promi jen i l i t a k o , d a s e m o ž e d a n a s kazat i , da izmed ju o b i j u d r ž a v a p o s t o j i j e d a n za is ta pr i ja te l j sk i o d n o s . G o v o r i s e d a p a č e o n e k o m t a j n o m u t a n a č e n j u , k o j e j e g e n e r a l S a v o v o d m a h

n a k o n mira u B u k a r e š t u u t a n a č i o s t u r s k o m v l a d o m .

A k o i ne s t o j e t e vi jes t i , j e d n o j e v i še n o s i g u r n o , da bi , u s luča ju konf l ik ta g r č k o -b u g a r s k o g a , T u r s k a s ta ja la n a b u g a r s k o j s t ran i . Nu j e d n a k o , k a k o su s e p o b o l j š a l i o d n o s i i zmed ju T u r s k e i B u g a r s k e , p o g o r -gorša l i su s e b u g a r s k o - r u m u n j s k i o d n o s i , U R u m u n j s k o j s e b o j e o s v e t n i č k o g a ra ta o d s t r a n e B u g a r s k e , j e r j e d n o s t o j i , d a B u g a r i imadu pripisat i s v o j p o r a z u d r u g o m b a l ­k a n s k o m ratu istupu R u m u n j s k e . U R u ­m u n j s k o j z n a d u , d a s e B u g a r s k a d o s k o r a o p o r a v i l a o d p o r a z a , k o j e i m a d e v i še da zahval i s v o j o j l o š o j d i p l o m a c i j i , n e g o li l o ­š e m v o d s t v u v o j s k e , p a da B u g a r i n e ć e propust i t i ni jednu'• z g o d u , d a n a d o k n a d e š te tu o d 1 9 1 3 g o d i n e .

Ali i s a turske s t r a n e o d l u č n o j e , š t o T u r c i s i lno m r z e G r k e . Izmedju G r č k e i R u ­m u n j s k e t a k o d j e r p o s t o j e n e k e d i fe renc i j e radi K u c o v l a h a u Albani j i . N a ta j n a č i n sve su b a l k a n s k e d r ž a v e u n e k o j p o t a j n o j p r o ­t imbi sa G r č k o m , pa s e z a t o u m n o g i m b a l k a n s k i m pol i t ičkim k r u g o v i m a drži, da ne ć e biti na B a l k a n u t a k o d u g o mira , d o k se k o n a č n o ne urede svi o d n o s i s a G r č k o m . Z a t o da lekovidni j i pol i t ičari d r ž e , d a bi b i lo d o b r o , k a d bi s e utanač i la j e d n a t u r s k o -b u g a r s k o - r u m u n j s k a e n t e n t a .

S r b i j a s t r i j e l j a B u g a r e . Iz S o f i j e j a v l j a j u , da j e k o d Š t i p a d o š l o d o b u n e b u g a r s k i h v o j n i k a , ko j i p r i g o d o m s r b s k o g v o j a č e n j a ni jesu ht jel i po lož i t i s r b s k u pr i ­s e g u , j e r da j e i t a k o n e bi mogl i držat i . Radi t o g a j e j e d a n c io o d i o tih v o j n i k a p o ­str i j e l jan , a k a k o se v lada b o j i da t a k o ne b u d e k o d svih b u g a r s k i h č e t a , p o s l a l a j e o n a m o n e k o l i k o s t ro jn ih p u š a k a , da n j ima krot i B u g a r e . U c i j e l o m kraju v lada radi t o g a v e l i k o o g o r č e n j e i b o j a t i s e j e , da ne d o d j e d o n e m i r a , a k o v l a d a j o š k o j u četu d a d e t a k o s a m o p o u b i j a t i .

Z a h t j e v i E p i r o ć a n a . U p r e g o v o r i m a , ko j i s e v o d e izmedju p o g l a v i c e p r o v i z o r n e e p i r o t s k e v l a d e Z o g r a f o s a s j e d n e , te z a ­s t u p n i k a a l b a n s k e v lade k a o i č l a n o v a m e ­d j u n a r o d n e k o m i s i j e s d r u g e s t r a n e iz javio j e Z o g r a f o s , d a on traži p o t p u n u a u t o n o ­miju za E p i r , n a d a l j e , d a b u d e o d n o s i z m e ­dju A l b a n i j e i a u t o n o m n o g a E p i r a o n a j isti k a o š t o j e i zmed ju Austr i je i U g a r s k e . A k o a l b a n s k a v l a d a ne bi ht je la na t o pris tat i , o n d a ć e on u i m e e p i r o t s k e v l a d e prekinuti s v e p r e g o v o r e l _ s a ^ s i s a a & i p i r o ć a n a - o p e t ć e s e z a p o č e t i s a n e p r i j a t e l j s t v i m a . D o s a -danj i p r e g o v o r i d a k l e nisu dovel i ni d o k a ­k o v o g k o n a č n o g rezultata . Z a s t u p n i c i a l ­b a n s k e v l a d e iz javl ju ju , da oni na o v e z a ­h t j e v e ne m o g u n i k a k o pristat i i n e k o j i o d č l a n o v a m e d j u n a r o d n o g a p o v j e r e n s t v a s t o j e uz s ta ja l i š te a l b a n s k e v l a d e . N a d a l j e t raže E p i r o ć a n i p o s v e m a š n j u s l o b o d u g r č k o g a j e z i k a k a o i p o s v e m a š n j u c r k v e n u a u t o n o ­mi ju . Š t o s e t i če K o r i c e , to t raže E p i r o ć a n i , d a i o v a j grad d o d j e u a u t o n o m n u z o n u .

Gospodarstvo. K o n k u r e n c i j a s t r a n o g š a m p a n j c a d o ­

m a ć e m u .

U s l j e d n o v o g p o r e z n o g z a k o n a ima s e p laća t i na s v a k u flašu š a m p a n j c a 8 0 p a r a p o r e z a . Z a d o m a ć u p o r a b u m o ž e s e pravi t i s a m o 1 0 f laša p r o s t o o d p o r e z a . P o r e z o d 8 0 p a r a j e d n a k j e za d o m a ć i k a o i za s trani p r o i z v o d , na f laše d o m a ć e g p r o ­i z v o d a o d K 1 .60 k a o i n a o n e s t r a n o g p r o i z v o d a o d K 1 0 i v i š e . N e r a z m j e r j e oč i t i na kor is t s t r a n o m p r o i z v o d u . P r a ­v e d n o bi b i l o , k a d a bi p o r e z b i o u raz ­mjeru sa c i j e n o m š a m p a n j c a .

S m i j e š n e o d r e d b e P o m o r s k e V l a d e .

Č u j e m o , da j e P o m o r s k a V l a d a izdala o d r e d b u , da s e za v a d j e n j e m o r s k o g p i j e s k a ( s a l b u n a ) ima prikazat i n a c r t . Ako d a k l e naši z a b l a ć a n i i z lar in jani o d l u č e s e , d a z a s l u ž e k o j u n a d n i c u v a d j e n j e m s a l b u n a , m o r a t ć e pr i je t o g a p r i k a z a t n a c r t , , g d j e ć e s a l b u n vadit i , I ner ibar i smi ju s e o v o j mudros t i p o m o r s k e v l a d e i o č e k u j u , d a i r ibar ima p r o p i š e , d a m o r a j u pr ikazat nacr t , g d j e ć e i k a k o ć e loviti — g a v u n e .

G r o i S t i i r g h o ž e l j e z n i č k o m p i t a n j u .

U b o s a n s k o m o d b o r u a u s t r i j s k e d e l e ­g a c i j e g o v o r i o j e i min is tar p r e d s j e d n i k g r o f S t i i rgh o b o s a n s k i m i d a l m a t i n s k i m ž e l j e ­z n i c a m a . K a ž e d a su k o d g r a d n j e b o s a n ­skih ž e l j e z n i c a uzeti u o b z i r lokalni g o s p o ­d a r s t v e n i in teres i , in teres i c i j e le B o s n e i m o n a r k i j e , a n a p o k o n i v o j n i č k o s t ra teg i j sk i zaht j ev i . Izt iče p o t r e b u š t o j a č e s v e z e s a B o s n o m , k o j a j e n a j j a č a t a č k a z a našu b a l k a n s k u pol i t iku . Mi m o r a m o , n a s t a v l j a min i s ta r , s t a n o v n i č t v o z e m l j e , k o j e o d 1 9 0 8 . p r i p a d a m o n a r k i j i , uvjeriti da mi p r a t i m o i n t e r e s e n j i h o v e o n o m l jubavi i p a ž n j o m ,

k o j o m su i oni izkazali s i m p a t i j e p r a m a n a m a . O v i m ć e biti o j a č a n i n a š p o l o ž a j m e d j u J u g o s l a v e n i m a . O d a l m a t i n s k i m ž e ­l j e z n i c a m a k a ž e d a ć e 1 9 1 7 . biti d o v r š e n a l i čka p r u g a i t ime D a l m a c i j a n a p o k o n bit i s p o j e n a s a m o n a r k i j o m . Izt iče i z a k o n o loka ln im ž e l j e z n i c a m a u D a l m a c i j i , k a o i l u č k e r a d n j e . O d g o v a r a na a p e l M a s t a l k e o p o b o l j š a n j u p r o m e t n i h v e z a s a D a l m a c i j o m I k a ž e d a su b a š s a d a prekinuta s tara v r e ­m e n a u D a l m a c i j i , j e r ili i s t o d o b n o ili r e d o m izvršuju s e p r o m e t n o pol i t ički zaht jev i o v e o d d a v n i n e z a p u š t e n e z e m l j e .

P o o š t r e n j e z a k o n a o p a t v o r e n j u v i n a .

„ O b z o r " d o n o s i : Austr i j ski z a k o n o p a t v o r e n j u v ina b i o j e m n o g o blaži o d n a ­š e g z a j e d n i č k o g z a k o n a i to o s o b i t o g l e d e z a s l a d j i v a n j a v ina u loš im g o d i n a m a . D a s e p r e d u s r e t n e š te t i , š t o j e z b o g t o g a trpi o v o -s t r a n a p o l a m o n a r k i j e , o d l u č i o j e kr . ug. minis tar p o l j o d j e l s t v a p o s r e d o v a t i k o d a u s t r i j s k o g min is ta . Rezul tat ć e te i n t e r v e n ­c i j e bit i , d a će s e z a k o n s k e u s t a n o v e u Austri j i pr i lagodit i z a j e d n i č k o m u g a r s k o -h r v a t s k o m z a k o n u i t ime ć e s e u ve l ike d o s k o č i t i n e d o z v o l j e n o m i p r e k o m j e r n o m z a s l a d j i v a n j u v ina .

P r e v o d i f i n a n c i j s k i h z a k o n a . .

P r e d s j e d n i č t v o p o k r . f i n a n c . r a v n a t e l j ­s t v a j a v l j a n a m , da su k o d p o k r . f inanc . E k o n o m a t a u Z a d r u n a p r o d a j u p r e v o d i f inanc i j sk ih z a k o n a i p r o p i s a na hrvatsk i j ez ik , š t o j e pr i redi la n a r o č i t a k o m i s i j a k o d p o k r . f i n a n c . R a v n a t e l j s t v a K o želi da kupi ta d j e l a , nek s e obra t i p o m e n u t o m E k o n o -matu o d k o j e g a ć e dobi t i s v e p o t r e b i t e o b a v i j e s t i .

Naši dopisi. S t a n k o v c i , 1 3 . s v i b n j a .

(Naše prilike). P o j a v i , ko j i s e k o d n a s d o g a d j a j u , prevrši l i su s v a k u mjeru i p o š t e n č o v j e k n e m o ž e d a p r e k o t o g a m u k o m mi-m o i d j e . R a d i s e n a i m e o t o m , da d v o j i c a l judi , o t a c i s i n o v a c , preuzmu v o d s t v o B l a ­g a j n e . T a d v o j i c a j e s u g l a v o m c. k. p o š t a n ­ski č i n o v n i k i — „ n a r o d n i o d g o j i t e l j " . M i -m o g r e d budi r e č e n o , da j e n a š č i n o v n i k č o v j e k , ko j i ni je svrš io niti d v a g o d i š t a p u č k e š k o l e . Z a t o s e to l iko i n e č u d i m o ti i jegovlf "TiačTmr^p'osTup^^ 'praTzrne ' B l a g a j n u , o d n o s n o i Ml in icu u s v o j e ruke, te š t o s e pri t o m l a ć a s v a k o j a k i h s r e d s t a v a . Mi s u m n j a m o i u o b r a z o v a n o s t n j e g o v a s i -n o v c a , i n a č e uč i te l j a , j e r kulturnu č o v j e k u b i lo bi izpod d o s t o j a n s t v a služiti s e onim n a č i n o m i on im l judima, k o j i m a s e on u istinu služi.

P o k u š a j da p r e o t m u B l a g a j n u , te da p o mi lo j vol j i g o s p o d a r e , n i je im u s p i o , a n a d a m o s e , da ne ć e ni u b u d u ć e , j e r ih n a r o d u dušu p o z n a . N o oni o d l u č i š e s i lom smeta t i i rovarit i prot iv B l a g a j n e , b e z o b r a z n o i p o d l o n a p a d a j u ć i n a š e g č e s t i t o g ž u p n i k a . D a ih n e v o d e e g o i s t i č n i mot iv i , oni s e ne bi to l iko ni otimali za B l a g a j n u , k o j a bi n a ­r a v n o imala d a p o s t a n e kula l i h v a r s t v a . S v a k z n a , d a su n a š e B l a g a j n e o s n o v a n e p o n a j v e ć m a s t o g a , d a s e u n a š e m n a r o d u spr i j eč i p o g u b n a l ihva. P o z n a t o n a m j e , na ko j i su nač in kupili p o d p i s e i kr iževe za p o n o v n u s k u p š t i n u B l a g a j n e . N o ta ć e s t v a r otići na m j e r o d a v n o m j e s t o , k o j e ć e znati učiniti s v o j u .

D o s t a im ni je n a p a d a t i na n a š e g ž u ­p n i k a , p a k su p o č e l i vr i j ed ja t i i župnika B a n j e v a c a . N a z a d n e k o l i k o d a n a s p o m e n u t i j e p r o l a z i o c e s t o m i b i o j e o b a s u t izrazima, k o j e s e s t id imo i s p o m i n j a t i . T k o j e to u p r i l i č i o ? Š k o l s k a d j e c a . T k o ih j e n a p u t i o , s u v i š n o j e i pitati . E t o ž ivog p r i m j e r a , k a k o n a š a š k o l a o d g a j a d j e c u i k o m u kato l i čk i roditel j i p o v j e r a v a j u o d g o j s v o j e d j e c e . O v a j n a s s l u č a j p o d s j e ć a na p r o r o k a E l i z e j a . K a ­k o v a ć e ta d j e c a biti p o s l i j e , k a d su s a d t a k o v a ? B o l i n a s d u š a na s a m u tu p o m i ­s a o . O d g o j i t e l j va l jda z n a d e § 1. d r ž a v n o g z a k o n a o p u č k i m Š k o l a m a 14 . 5 . 1 8 6 9 . : „ Z a d a ć a j e p u č k o j š k o l i odhran j ivat i d j e c u , da b u d u ć u d o r e d n a i p o b o ž n a , razvi jat i im si le d u š e v n e " . S p o m e n u t i p r i m j e r p o k a z u j e n a m , d a li s e n a š a d j e c a o d g a j a j u na o v o m p r i n c i p u !

K o v a č n i c a svih tih r o v a r e n j a j e s t : k r č m a . P a b o l j e m j e s t o i n i j esu mogl i o d a ­brat i . T a o ta le izlazi s v a k o d o b r o ! M n o g i o d n j i h o v e č e t e n a p a d a j u i z a z o v i m a mirne l jude , d a ih t a k o uvedu u n a p a s t . Ni to ne u s p i j e v a , j e r s e n a m j e r e na r a z b o r i t e l jude, ko j i s e o d zla o d a l e č u j u . O v i su izazovi na d n e v n o m redu i mi s m o s e bili obrat i l i na P o g l a v a r s t v o i O b ć i n u , pa o d t o g a n iš ta . K r č m a medjut im i da l je s t o j i o t v o r e n a d o 1 0 — 1 1 sati u v e č e r ! Š t o O b ć i n a m a l o h a j e , ne č u d i m o s e , n e g o č u d n o n a m j e k a k o P o g l a v a r s t v o ne p o d u z m e s t r o g e k o r a k e i č e š ć e p o š a l j e o r g a n e j a v n e s igurnos t i . G o ­

s p o d a s O b ć i n e rekbi da o d o b r a v a j u n a ­p a d a j e na B l a g a j n u i na n a š e g župnika . S O b ć i n o m i s g o s p o d i n o m d o k t o r o m iz Č i t a o n i c e z a b a v i t ć e m o se drugi p u t ! N a š o j g o s p o d i s a m o p o r u č u j e m o , da se b a v e s v o ­j im u r e d o v n i m p o s l o v i m a , te da o s t a v e n a ­p a d a j e na B l a g a j n u i na s v e ć e n i k e . N o n a ­d a m o s e , da ć e i n j ihova s tar i ja vlast znati vršiti s v o j u d u ž n o s t ! Z a v r š u j e m o ta l i j anskom r e č e n i c o m : „Chi ha U capo di cera, non vada al sole!"

Domaće vijesti. „ N a r o d n i L i s t " , j e r n jegovi spl i ts

drugovi nisu imali kuraže , n a p a o n a s radi d o p i s a u p r e d z a d n j e m bro ju n a š e g lista „ Š t o j e to bi lo u S p l i t u ? " . Ako Biankiniev g las i lo misl i , da j e o n a j n a š d o p i s pisar bl iz ine c . k. k o t . p o k l a v a r s t v a — a Biankiri j o š g o v o r i o i zmećars tvu i denunci jants tvu on , S m o d l a k o v i D r i n k o v i ć e v c. i k. admi­ral — o n d a g a i t p o z o r u j e m o na n a š zadn u v o d n i k „Ist ina o d o g o d j a j i m a u S p l i t u " koj i s e u g l a v n o m e p o k r i v a s onim d o p n s o m , a i j e d a n i drugi č lanak izazvaše to l iko i t a k o v o o d o b r a v a n j e , da nam j o š d a n a s — iz hrv . r e d o v a — stižu naručb na o n e b r o j e v e , k o j i m a mi n e m o ž e m o udo vol j i t i n a p r o s t o zato , j e r j e naklada izcrpl jena „ A r l e k i n a d o m " nazvan j e p o s t u p a k T r u m b i ć S m o d l a k i n e k l ike , a ne p r o s v j e d i spl i t sko g r a d j a n s t v a ; a k o p a k s v e ć e n i k Biankini o s u d j ivan je izgreda prot iv v jerskih o b r e d a uz mi je k a o zašt i tu S z i l v a s a , o n d a na č a s t r t a k o v o s v e ć e n i č t v o .

T r u m b i ć e v k o n c i p i j e n t D r . B . A n g j e l i n o v i ć n a š a o j e o v o d a n a vanredn v e s e l j e , k a d a j e m o g a o d a uniš tava sv b r o j e v e n a š e g a l ista iz spl i tskih trafika k a v a n a , k o j i g o d mu doš l i p o d ruku. Trm b i ć e v p l a ć e n i k m o r a o bi z n a t i : a k o j e „Hl v a t s k a M i s a o " istinu pisa la , zaš to da istinu b i j e ; a k o j e p a k u n j o j p isana is t ina , o n a ć e s e s a m a o d s e b e odkri 1

M o r a d a k l e da j e spl i t sku kliku istina str š n o p e k l a , k a d a se dala na odstran j ivan i un i š tavan je n a š e g a l ista. A promaši l i j e r j e , n a k o n n j i h o v o g v a n d a l s t v a , nasta iz S p l i t a t a k o v a p o t r a ž b a n a š e g a lista, su se m n o g i g r a d s k i predplatnic i drag v o l j n o odrekl i o n o g b r o j a , e d a g a p o š a u p o k r a j i n u . D r u . Ang je l inoviću zahval ju jen na rekflrmi.

S a b o r s k i k l u b h r v a t s k e s t r a n k imat ć e u ned je l ju na 17. o v . m j . u Zadru s ov im d n e v n i m r e d o m : 1. izbor r e f o r m a , 2 . o p o l o ž a j u , 3 . eventual ia .

P r e d s j e d n i k o m h r v . k l u b a n a b o s a n s k o m s a b o r u , na m j e s t o dra . Mandića i z a b r a n j e dr . J . S u n a r i ć .

O b ć i n s k o V i j e ć e u S k r a d i n u obdr« z a v a l o j e j u č e r s j e d n i c u te g l a s o v a l o p o d p u n o p o v j e r e n j e nače ln iku g. Mudraži j č i t a v o j upravi i o d o b r i l o za jam o d K 20 .00( k a o p r e d u j a m na t e k u ć e p o r e z e . Primili s o b o v o m j u t r o s i z v j e š ć e , ali za danas ni n a j b o l j u vo l ju , radi n j e g o v e obš i rnost i , ne m o ž e m o d o n i j e t i ; učinit ć e m o to u nared. n o m b r o j u .

S m r t o c a s r b s k o g n a c i o n a l i z m a P r o f . Ivan S k e r l i ć , o t a c i duša današnje s r b s k o g n a c i o n a l i z m a , p r e m i n u o j e prekjuče n a g l o u B e o g r a d u usl jed zapleta ja cri jeva

M u ć i m n e d a m i r a . M j e s e c dana iz| i z b o r a „ S l o b o d a " d o n o s i nekakve strahot o tim i z b o r i m a iz p e r a Ivana Bul iča . P o s r a m l j e n i , b a n k r o t i r a n i , ostavl jeni od narod n a c jedi lu , n a k o n š t o su sa birališta sra­m o t n o p o b j e g l i , s a d a n a s t o j e izplesti fiabt o n e z a k o n i t o s t i m a . N e k a se t j e š e !

O d l i k o v a n j e v r i j e d n o g p o m o r s k o g k a p e t a n a . G o s p . M i r k o Miletić , kapetan „ P e t k e " , o d l i k o v a n j e od P o m o r s k e Vlade u T r s t u , j e d n i m b i n o k l o m sa p o s v e t o m , p r i z n a n j e n j e g o v e s p o s o b n o s t i požrtvovnost i i z k a z a n e pr i s p a š a v a n j u ta l i janskog š k o n e r „ E l i s a " d n e 1 2 . l i s t o p a d a 1 9 1 2 . blizu otok D a k s e . Č e s t i t a m o !

P r v a p o r o t n a r a z p r a v a u B a n o v i n i u „ n o v o j e r i " o b d r ž a n a j e o v e sedmice r O s i e k u prot i uredniku t a m o š n j e g soci jalno-d e m o k r a t s k o g lista „ V o l k s r e c h t a " Matiji B e n a k u .

T u ž e n j e radi č lanka „Ein historischer D o k u m e n t unserer Z e i t s c h a n d e " , ko j im j e p o č i n i o z loč in s m e t a n j a j a v n o g mira § 6 k. z , i p r e s t u p a k b u n j e n j a § 3 0 0 . U tome s e č lanku naz iva b i rokrac i j a mafijom, a o s o b i t o s e krit ikuje rad „ s r i e m s k o g a b a n a " , ve l ikog ž u p a n a H i d e g h e t h v a .

N a k o n p r o v e d e n e r a z p r a v e porota j o b a p i t a n j a j e d n o g l a s n o zaniekaia . Senat je o n d a o d r j e š i o o b t u ž e n o g a o d o b t u ž b e .

P r i s u t n o m n o g o b r o j n o o b ć i n s t v o pri­hvat i lo j e presudu p o r o t n i č k u burnim p o ­k l i c i m a : Ž iv je la p o r o t a ! Ž i v j e l o nezavisno s u d s t v o !

M a k a r s k e p r i m a m o : O v d j e nasta«

O m i š a n i dat ć e d n e 1 6 o v . m j . na

s v o g p o k r o v i t e l j a S . Ivana u S u s t o l -

ju i kupit ć e p r i n o s e u k o r i s t

a za p o l j e p š a n j e g r a d a ,

d 1 4 o v . raj. nalazi s e o v d j e g. H e i n u

urednik b e č k e „ Z e ' t " . ko j i putu je

č i j o m d a u z m o g n e o n j o j p isat i u

listu. N a š grad vr lo mu s e d o p a o ,

b i o na s v . P e t r u , u D o n j o j Luc i , o

k a ž e , d a j e b a š s t v o r e n a za m o d e r n o

te . B i o j e n a d a l j e na o b ć i n i , d a vidi

u p l o č u s a g r b o v i m a odtrgnutu pred

ine s a K a č i ć e v a s p o m e n i k a . O b a š a o

e i td. , a sut radan b i o j e n a r o m a n -

O r s e l j a v i , u patnj i p r e s v . b i s k u p a i

P o g l a v a r a , d a vidi n a š e u b a v o s v e t i š t e

Lurdske šp i l j e , k o j a j e n a n j uč ini la vrlo

n d o j a m . U vel ike hval i č i s t o ć u n a -

a d a , k a o i g l e d e s t a n a i h r a n e , u v j e -

o ne is t in i tos t i n e k a k o v o g n j e m a č k o g

p o D a l m a c i j i " u k o j e m u s e č i ta , da

o b s t o j i j e d n a j e d i n a k r č m a i d a M a -

n e m a n i k a k v e k o m u n i k a c i j e s a k o p -

O b e ć a o j e pisat i o n a š e m u g r a d u i

te j e s t a v i o n a s r c e g r a d j a n i m a d a

e p o v e ć i h o t e l , k a k o bi s t ranc i u v ć -

ro ju m o g l i a m o dolazi t i ,

' o n a c š k o l s k e g o d i n e u s r e d n j i m

l a m a . P r a m a o b s t o j e ć i m p r o p i s i m a u

srednjim š k o l a m a , o b u k a bi imala pres ta t i

10 d a n a pri je k o n c a š k o l s k e g o d i n e , d a k l e

6. s rpn ja . P o š t o o v a j d a n p a d a u p o n e ­

djel jak, minis tar n a s t a v e o d r e d i o j e , da o -

buka p r e s t a n e d n e 4 s r p n j a , i da s e t o g

dana o b d r ž a v a s l u ž b a B o ž j a i di je le s v j e -

ževnost. O ikavštini.

I. Z n a č a j h r v a t s k e i k a v š t i n e .

O v d i z n a č a j n o j e t o , š t o i j edan i k a v a c

a jugu p r i z n a j e s e za iš ta d r u g o , n e g o

. S v i južni S l a v e n i ikavc i gdi bili i

u d r a g o viru izpovida l i s e b e nazivl ju

"m a s v o j g o v o r h r v a t s k i m . T a k o i k a v -

j e s t j e d n a o s e b u j n o s t h r v a t s k a . A o s e -

sti n a r o d n e to su n a r o d n e indiv idu-

i. A n a r o d n a indiv idualnost j e n a r o d -

P o t o m h r v a t s k a n a r o d n o s t s a s t o j i

u ikavšt ini .

R a z l a g a j m o .

P o j a m n a r o d n o s t i razl ič i to uzimaju .

pr imir niki V. C h . u podl i s tku

r a " o d 11 . IV. 1 9 1 4 . „ U k r a j i n s k i j e -

o ć e d a glavni p o j a m n a r o d n o s t i s a s t o j i

mentu s u b j e k t i v i t e t a , a ne u m o m e n t u

i i v i t e t a . T o j e s t u s u b j e k t i v n o m uvi ­

jaju a ne u l inguist ičkim o p r e k a m d a s a ­

stoji b i tnos t n a r o d n o s t i . A to j e s k r o z p o -

grišno. S u b j e k t i v i t e t m o ž e di lovat i z a n iko

vrime, n o on j e n e s t a l a n , p o d l o ž e n hirim i

prominam. N e t a k o o b j e k t i v i t e t .

N a r o d n o s t m o r a imati s v o j u s tvarnu

podlogu, s v o j stalni t e m e l j .

I Sub j ek t i v i t e t s t v a r a s t r a n k e , a ne n a ­

rodnost i . G l a s o v i t i ta l i janski p r a v n i k T a p e -

relli o v a k o o z n a č u j e n a r o d n o s t : „ N a r o d n o s t

jest n a r a š t a j ljudi r o d j e n i h iliti potakl ih iz

za jedničkoga por i t la , koje spaja medjusobno

zajednički jezik" itd. (Vidi d i l o : Luigi T a p e -

rel l i : S a g g i o t e o r e t i c o di dir i t to naturale

appoggia to sul f a t t o . P r a t o 1 8 8 3 . ) . Z a j e d ­

nički jezik, to j e s t v a r , s t v a r n a , o b j e k t i v n a .

U p r a v z a j e d n i č k i j ez ik s t v a r a n a r o d n u

individualnost. A š t o j e indiv idu j? D u o sunt d e

ratione individui, s c i l i ce t i n c o m m u n i c a b i l i t a s

et non p o s s e e s s e in p l u r i b u s " . S . T h o m a s ,

Im. th. 19 . 2 9 . D v i s tvar i s p a d a j u na i n d i -

vlduja, to j e s t n e p r i o b ć i v o s t i da ne m o ž e

biti u više n j ih .

P i ta se s a d a : I m a d u li Hrvati s v o j u

u i n d i v i d u a l n o s t ?

'rvati g o v o r e š t o k a v s k i s l a v e n s k i j e -

š t o k a v s k i s l a v e n s k i j ez ik i m a d e tri

s v o j a d i j a l e k t a , a to z a p a d n i na i —

na ije * = j e k a v s k i i na e — e k a v s k i ,

.vi d a n a š n j i j ez ic i kn j iževni i s lužbeni

došl i su o d t l e š t o je j e d a n d i ja lek t

uzet k a o z a j e d n i č k i j ez ik knj iževni i

Službeni, p o t i s n u v druge n a r o d n e di ja lekte

ak. T a k o j e u Italiji uzet t o s k a n s k i

t za kn j ižčvni i s lužbeni j ez ik . U

z k o j uzeti su di jalekti I I - d e - F r a n c e ,

i j o l s k o j kathi l junski di ja lekt i . T a k o

di jalekti posta l i j e z i c i m a ta l i j anskim,

zkim i š p a n j o l s k i m .

A k o d n a s južnih S l a v e n a ? Je l i j e d a n

t z a v l a d a o ? A k o n i j e : m o ž e l i ?

D a n a s južni S l a v e n i š t o k a v c i imadu

i ja lekta s l u ž b e n a i kn j iževna , a to j e -

i i e k a v s k i . E k a v s k i d i ja lekt uzela j e

viHa S r b i j a k a o s v o j s lužbeni i k n j i -

j ez ik . 1 ekavš t ina d a j e S r b i m a n j ihovu

nu indiv idualnost . Z n a č a j n o j e , da n i -

š t o k a v a c e k a v a c n e pr izna je s e drugo

S r b i n o m .

J e k a v s k i d i j a lek t z a k o n o m j e uveden k a o s lužbeni i knj iženi j ez ik za južne S l a ­v e n e u h a b s b u r ž k o j m o n a r k i j i . J e k a v s k i d i ja lekt d a j e li Hrvatu n j e g o v u n a r o d n u i n d i v i d u a l n o s t ? N e . J e k a v c i su podi l j en i u d v o j e , Kato l ic i i M u h a m e d a n c i pr izna ju s e Hrvat ima , a p r a v o s l a v n i S r b i m a . K t o m e n a d o d a j : s v a j e C r n a g o r a j e k a v s k a i s r b s k a . J e k a v š t i n a j e s t j ez ik k a k o g a s l u ž b e n o zovu s r b s k o - h r v a t s k i . A m o ž e li bit i d a j e d a n n a r o d i m a d e d v a n a r o d n a i m e n a ? P r a v i b e z s m i s a o . T o j e prot i biti individuja , prot i n a r o d n o j indiv idualnos t i . D o s a d su dva s l u ­ž b e n a i k n j i ž e v n a d i j a l e k t a k o d južnih S l a ­v e n a . M o ž e li j e d a n zavladat i te ujediniti S r b e i H r v a t e ? T a e n o n a m primira u Š p a n j o l s k o j , F r a n c u z k o j i Itali j i . O v d i su d r u g e o k o l n o s t i . N a r a v n e g r a n i c e , z a j e d n i č k a re l ig i ja , ime z e m l j e i n a r o d a z a j e d n i č k o , A k o d n a s t o g a s v e g a n e j m a .

Hrvat i i S r b i imali su s v o j u p r o š l o s t , k o j e s e n e ć e da o d r e k u . Di ja lekt i su im j e d n a k o razvi jeni , j e d n a k o imadu s v o j u k n j i ­ž e v n o s t . O b a di ja lekta e k a v s k i i ikavski s t v a r a j u s v o j e n a r o d n e individualnost i . S r b i n b e z e k a v š t i n e p r i s t a j e biti n a r o d n o S r b i n o m , Hrvat b e z ikavš t ine p r i s t a j e biti n a r o d n o H r v a t o m . A o n d a ? S v a k i s e b i . N e k sto j i H r v a t s k a uz S r b i j u , B u g a r s k u i C r n u g o r u .

N i j e m o g u ć e s jedinit i o n o š t o j e o d v i k o v a r a z d i l j e n o , š t o j e r a z d i l j e n o p o B o g u i pr i rodi . S r b i n e ć e niti m o g u odreć i s e s v o g s r b s t v a , Hrvati n e ć e niti m o g u o d r e ć i se s v o g h r v a t s t v a . N o b i t n o s t , k a k o s m o vidili, j e s t h r v a t s k a u ikavšt ini . B e z ikavš t ine n e j m a p r a v o g h r v a t s t v a .

S a m o ime ni je d o s t a t n o . S a m i s u b j e ­kt ivitet n i j e u s tan ju d a o d h r v a n a v a l a m a t u d j i n s t v a . Hrvat i n e ć e n i k a d a p o s t i ć i H r ­v a t s k e n e o d v i s n e , s l o b o d e b e z ikavšt ine . Hrvat i t r i b a d a rade ostvari t i Hrvatsku to j e s t onu k o j a i m a d e t e m e l j , onu Hrvatsku gdi s e g o v o r i h r v a t s k i , a to o d D u n a v a do N e r e t v e .

S r i m t r i b a odlučit i od H r v a t s k e , južnu D a l m a c i j u o d N e r e t v e , te H e r c e g o v i n u . T r i -b a l o bi ujedinit i u H r v a t s k u o v e z e m l j e : S l a v o n i j u i H r v a t s k u B a n o v i n u ( b e z S r i m a ) , Istru, D a l m a c i j u d o N e r e t v e te B o s n u , O v o j H r v a t s k o j k a d bi htili mogl i bi s e pridružiti i S l o v e n c i .

Z a s v a k u drugu Hrvatsku radi t i j e s t u tutan j radit i . S v a k a druga k o m b i n a c i j a bi la bi p o hrvatsk i n a r o d u b i t a č n a , k a m e n v i č n e s m u t n j e . ( N e t r e b a tek reći , da s e s a d r -ž a v o p r a v n i m m n i j e n j e m p i s c a n e m o ž e m o s loži t i . O p . ur . ) . ( N a s t a v i t ć e s e ) .

Grad i okolico. K a z a l i š t e . U č e t v r t a k j e o s j e č k a k a -

zal iš tna družina z a p o č e l a s v o j e g o s t o v a n j e V e r d i e v o m o p e r o m „Krabul jn i p l e s " . U k u p n i d o j a m j e vr lo d o b a r . E n s e m b l e ima d o b r i h s i la , a o r h e s t a r , p o d v r s t n i m r a v n a n j e m A n d r a M i t r o v i ć a , n a s v o m m j e s t u . T e n o r D . M i t r o v i ć ne o d g o v a r a u oper i ni j a k o š ć u ni t i m b r o m g l a s a , k a o ni p o j a v o m . S o p r a n L o v č i n s k a k a o A m e l i a imala j e m j e s t i m i c e vr lo usp je l ih m o m e n a t a . B a s B u k š e k i K o n -s t a n t i n o v i ć vr lo d o b r i . B a r i t o n B u k o v s k i s v o j i m u g o d n i m i j ak im g l a s o m k a o i l i j e ­p o m i g r o m p o b r a o j e s a l v e o d o b r a v a n j a . Al t is tkin ja P e r š l o v a t a k o d j e r z a d o v o l j i l a . Z b o r o v i su bili vr lo d o b r i i kva l i te tom i fuzi jom g l a s o v a .

S i n o ć j e d a v a n a o p e r a „ C j e l o v " o d B . S m e t a n e . U prvim u l o g a m a i s t a k o š e s e K o n s t a n t i n o v i ć , č is t im p j e v a n j e m i j ak im t e m p e r a m e n t o m , Kaln ick i n ježnim lirskim t e n o r o m , n a r o č i t o u s r e d n j e m regis tru , T . B u k o v s k i i B u k š e k .

L i j e p a i e l e g a n t n a p o j a v a g d j i c e A š e n -b r e n e r o v e , kad s e p r i d o d a v a n r e d n o jaki zvučni g l a s s o p r a n a , ko j i l j u b k o o z v a n j a , zat im živa igra i s u g e s t i v n e k r e t n j e , i z a -z v a š e o b ć i a p l a u z . R. P e r š l o v a i P r v b i l o v a u s v o j i m u l o g a m a i z v r s t n e . Č i t a v a j e s i n o ć n j a i z v e d b a — o s o b i t o u t r e ć o j sl ici - ' - tekla g l a t k o , p o d p u n o m p r e c i z n o š ć u . S a m o g r e ­h o t a š t o k u ć a ni je bi la b r o j n i j e p o s j e ć e n a .

D a n a s u s u b o t u p j e v a s e k r a s n a s l a ­v e n s k a o p e r e t a O s k a r a N e d b a l a „ P o l j a č k a k r " . O v a o p e r e t a s p a d a -medju n a j b o l j e p r o i z v o d e p o s l j e d n j i h g o d i n a te j e u B e č u p o s t i g l a u p r a v o s e n z a c i o n a l a n u s p j e h .

S u t r a u ned je l ju p j e v a s e V e r d i j e v a o p e r a „ T r a v i a t a " s a g o s p . S k r i v a n i ć e m i g d j k o m . L o v č i n s k o m te g g . B u k o v s k i m , K o n s t a n t i n o v i ć e m i B u k š e k o m u glavnim u l o g a m a . P r i p o m i n j e m o d a s e ni jedna o p e r a ni o p e r e t a n e ć e p o n a v l j a t i . G o s t o v a n j e t ra je j o š s a m o n e k o l i k o d a n a .

G d j e s u o n d a a u s t r i j s k i p l a ć e n i c i ? D r i n k o v i ć j e v e ć i z b a c i o p l u ć a d o k a z u j u ć d a ć e m o mi s v e sami austr i j ski p l a ć e n i c i . S a d a pak fr iumfalno j av l j a , k a k o i m a m o p o -sa la s a „ B a n c a p o p o l a r e " u Zadru i to „ n a p e d e s e t k e t i s u ć a , p a č e t a „ B a n c a p o ­p o l a r e " j e z a v o d o d k o j e g a j e d i p l a š k i

d o m u Š i b e n i k u u t e m e l j e n " . K a d a j e

D r i n k o v i ć to s v e tako l i j epo n a n j u š k a o , š t o

u o s t a l o m ni je n i k a k o v a t a j n a , o n d a ć e m o

mu j o š reć i , tla s m o mi s a m o preuzel i dug,

ko j i j e pr i jašn j i v las tnik k u ć a , u k o j i m a je

„Zadružni D o m " , i m a o na s e b i k o d te b a n ­

k e . A k o su n a c i o n a l i s t i č k e b a n k e v o l j n e taj

p o s a o preuzet i n a s e , mi ć e m o drage vo l j e

to prihvat i t i , n e k a nas s a m o D r i n k o v i ć pr i je

0 t o m e o b a v i j e s t i .

S a d a D r i n k o v i ć zna , da su n a š a p o ­

d u z e ć a d j e l o s a m o p r i j e g o r a n e k o l i c i n e n a s

p r a v a š a . G d j e su o n d a a u s t r i j s k e p a r e , g d j e

austr i j ski p l a ć e n i c i ?

„ U s r e ć i t e l j i " o b ć i n e š i b e n s k e 1 P i ­tan je g r a d s k o g v o d o v o d a uznemiru je u s r e ­ć i te l je o b ć i n e š i b e n s k e K r s t e l j a , D r i n k o v i ć a

1 S i r o v i c u . K a d a n e m o g u drugo , o n d a p r i ­kazuju g r a d n j u puta J a d r t o v a c - P r i m o š t e n -R o g o z n i c a k a o „praš inu u o č i " . P r e d č i n j e ­n i c o m , d a zauz iman je z a s t . dra . D u l i b i ć a i s a d a n j e o b ć . u p r a v e pr ikazuje vel ikih u s p j e ­h a , prisi l jeni su da s e late o m a l o v a ž a v a n j a , i roniz iran ja i laži. N e dodi j e l ju j e s e , ne , p o ­glavars tvu j e d n o g inžinira s a n a r o č i t o m z a ­d a ć o m za gradnju puta J a d r t o v a c - P r i m o š t e n -R o g o z n i c a radi „ p r a š i n e u o č i " . Niti j e n a ­š e s v o j s t v o o b e ć a v a t i v e ć p o k a z i v a t i na g o ­t o v e č i n j e n i c e . A k a k o j e g r a d n j a o n o g puta j e d n a g o t o v a č i n j e n i c a , jer s e put za is ta g r a d i , t a k o će d o s k o r a i g r a d n j a v o d o v o d a biti t a k o v a č in jen ica da će brani te l j Kr te l j eve u p r a v e biti u nepri l ic i , k a k o d a po l iže laži k o j e s a d a i z b a c u j e .

Ali t r e b a o m a l o v a ž a v a t i rad naših ljudi, nebi li s e b a r k a k o o p r a v d a l a s r a m o t n a K r s t e l j e v a u p r a v a . J e r tu s e č i n j e n i c e , p o ­razne p o K r s t e l j a , k o j e g o v o r e , d a j e K r s t e ­l j eva u p r a v a bi la p r o p a s t o b ć i n e š i b e n s k e .

Rekl i s m o , da j e g o d . 1 9 1 0 K r s t e l j e v a u p r a v a primila p r e k o p o mili juna kruna, a brani te l j K r s t e l j e v j e b r z o iz s lužbenih k n j i ­g a iznio , k a k o j e tu u r a č u n a n a s v o t a o d b e z k a m a t n o g z a j m a itd. P a n e k a ; o d b i v t o , o s t a j e i p a k d a j e K r s t e l j e v a u p r a v a p r i m i l a g . 1 9 1 0 . o k o 4 7 0 . 0 0 0 K . K a m o je ta j n o v a c p o š a o ?

Ali i g o d . 1 9 0 9 . primila j e K r s t e l j e v a u p r a v a p r e k o 5 0 0 . 0 0 0 K . K a m o j e i o v a j s a v n o v a c p o š a o ?

R a d i o v a k e k a t a s t r o f a l n e u p r a v e n e ­m o ž e m o okrivit i o n e n e u k e s t a r c e k o j i su o d 1 9 0 6 . d o k o n c a 1 9 1 1 . s jedil i u upravi s k u p a sa K r s t e l j o m . Oni niti su imali z n a ­n ja niti o d v a ž n o s t i d » s e s u p r o t s t a v e K r -s te l j evu d e s p o t i z m u . K a d a s e j e p a k u n o ­v o j upravi t a k o v i h ljudi n a š l o , o n d a su o b -ć i n s k e f inanc i j e drugč i je v o d j e n e , ali o n d a s l i jedi lo j e i r a z k r š t e n j e , j e r s i lovi ta , s l a v o ­h l e p n a i p o h l e p n a narav K r s t e l j e v a ni je m o ­gla d a trpi kri t ike, r e d a ni p r a v i č n o s t i .

G o d . 1 9 1 2 . primila j e n o v a u p r a v a 4 1 3 . 0 0 0 K, i tim n o v c e m , n e s a m o da su p o d m i r e n e s v e . r e d o v i t e p o t r e b e , n e g o j e p l a ć e n o j o š 4 0 . 0 0 0 K Incl i iostriu n a račun s t a r o g a duga i 3 0 . 0 0 0 K p o r e z a n a k l a o ­nicu u d a r e n o g za p r o š l e g o d i n e k r i v n j o m K r s t e l j e v o m . i j o š u š l o s e u g . 1 9 1 3 . s a p r e t i č k o m . K a k o 1 9 1 2 . s l i č n o i 1 9 1 3 . g o ­d i n e .

N a m e ć e se s a d a s v a k o m m i s a o n o m č o v j e k u p i t a n j e : k a k o to d a zadn je dvi je g o d i n e s m a n j i m p r i h o d o m m o g l o s e p o d ­mirivati s v e p o t r e b e , p laća t i na račun starih d u g o v a i j o š ulazit u novu g o d i n u s a p r e ­t i č k o m , a za pr i jašn j ih g o d i n a s a K r s t e l j e ­v o m u p r a v o m , uz v e ć e p r i h o d e , s v r š a v a l o s e s o g r o m n i m d e f i c i t o m ? K a k o to , da j e K r s t e l j e v a u p r a v a doni j e la obć in i za vr i j eme o d 1 9 0 7 . d o k o n c a 1 9 1 1 . p r e k o 2 0 0 . 0 0 0 K duga k o d b a n k e i 8 0 . 0 0 0 K d u g a k o d I n -chios t r ia ?

R a z s i p a n j e o b ć i n s k o g n o v c a p o d K r ­s t e l j e v o m u p r a v o m ni je t a k o n e v i n o , k a k o s e na prvi m a h čini . E v o p r i m j e r a :

Z a o s o b n e c i l j eve K r s t e l j e v e t r e b a l o j e da o b ć i n a p l a ć a d v a č i n o v n i k a s a p l a ć o m o d pril ike 3 0 0 0 K s v a k o m za p o s l o v e k o j e bi m o g l e obavl ja t i dvi je ž e n s k e s a p l a ć o m o d 3 0 - 4 0 for . m j e s e č n o . T u j e dakle o b ć i n a š t e t o v a n a b a r e m za 3 0 0 0 K.

S t v o r i l o s e nadal j e n a r o č i t o m j e s t o p e r o v o d n o g v j e ž b e n i k a za S i r o v i c u uz g o ­dišnj ih 3 0 0 0 K .

S o k o l uživao j e p r o s t o r i j e b a d a v a i s k o r o b a d a v a , d o č i m o b ć i n a za s v o j ured u F r a r o v o j kući m o r a da p l a ć a g o d i š n j e 3 0 0 0 K .

K r s t e l j e v a t i skara uživa o b ć i n s k u kuću s k o r o b a d a v a , i tu j e o b ć i n a š t e t o v a n a b a ­rem 1 0 0 0 K .

U s l j e d intrigua Krs te l j ev ih u pi tan ju g r a d n j e z g r a d e za realku o b ć i n a j e š t e t o ­v a n a s v a k e g o d i n e t a k o d j e r za v i š e h i l j a d a kruna . D o d a j m o j o š n a g r a d e č i n o v n i c i m a , p u s t e t r o š k o v e z a k a n c e l a r i j s k e p r e d m e t e , ko j i su n a j v i š e išli u kor is t K r s t e l j e v e t i ­s k a r e d a k l e u K r s t e l j e v d ž e p , m o ž e m o si o n d a preds tav i t , k a k o i k a m o su išle p u s t e o b ć i n s k e h i l j ade .

S p o m e n e m o li j o š g l a z b u , k o j a j e p r o ž d i r a l a do 1 8 . 0 0 0 K g o d i š n j i h , i n e u p u -

š t a j u ć se u d r u g o , e to v a m sl ike K r s t e l j e v e u p r a v e , A bit će t o g a j o š !

T u r i s t i . D n e 13 . o v . m j . pr i sp io j e iz

Z a d r a u našu luku englezki y a c h t „ V a n a d i s " ,

o d 141 t o n a sadrž ine . K a p e t a n mu j e C . W . F i s c h e y , v las tn ik E . R. W h i t w e l l . N a b r o d u

j e 17 m o r n a r a i 9 putnika . J u č e r u ju t ro

p r o s l i j e d i o j e put j u g a .

D n e 1 4 . o v . m j . pr i sp io j e iz T r o g i r a

englezk i y a c h t „ B o a d i c e a " , o d 1 6 5 t o n a .

K a p e t a n E . Harley, v lastnik Lt . C o l . H e e k -

man M o r g a n D . S . O . N a b r o d u su 2 2 m o r n a r a i 6 putnika . S i n o ć pros l i j ed i še put

s j e v e r a .

P r o s t o t e „ a k a d e m s k e " g o s p o d e . O v o d a n a b i la j e s t a v n j a t e g l e ć e m a r v e . O v o j e d a l o pri l ike s t a n o v i t i m s i s a v c i m a da n a p r a v e p r o s t a č k u šalu na račun p r e s v . b i s k u p a . D r . Krs te l j m o r a o bi biti vrlo o p r e ­zan k a d a p u š t a da s e u n j e g o v u listu g o ­vori o ž ivot in jama.

K a k v a j e t o z a m k a ? U če tvr tak j e bila p r v a p r e d s t a v a o s j e č k o g družtva . K r s t e l j -D r i n k o v i ć e v o g las i lo jav i lo j e pri je p r e d s t a v e , da j e cijelo kazalište razprodano. N a p r o t i v s j e d a l a u p a r t e r u b i l a s u p r a z n a . Z n a m o g r a d j a n a , ko j i kanili ići u kazal iš te i ko j i su, čuvši za vi jes t o r a z p r o d a j i , o d t o g a odusta l i . Z a š t o j e K r s t e l j - D r i n k o v i ć e v o g l a s i l o b a c i l o onu s k r o z lažnu v i j e s t ?

B R Z O J A V I „HRVATSKE MISLI".

ZADOVOLJŠTINA AUSTRIJI. RIM, 16 svibnja. Radi protuau-

strijskih demonstracija u Napulju vlada je premjestila ondješnjeg prefekta.

NIJEMCI NAPADAJU AUSTRIJU. BERLIN, 16 svibnja. U Reichs-

tagu ministar von Jagow zagovarao je status quo na Balkanu, napao ja­vno rusko mnijenje radi razdraživanja proti Njemačke. Odnošaji Njemačke s Englezkom i Francuzkom vrlo dobri, Govornici, pa i oni od centruma, že­stoko su kritizirali Austriju radi njene balkanske politike.

PROCES SVIHA. PRAG, 16 svibnja. Unatoč po

Svihu povoljnim izkazima Klofača, Masaryka, Sibernya i drugih, bio je urednik „Narodnih Listy" dr. Heller od porote riješen.

REVOLUCIJA U ALBANIJI. B E Č , 16 svibnja. Po amo pri­

spjelim vijestima, u Albaniji bukti žestoka revolucija.

OBJAVA. Dajem na znanje gradu, okolici

i putnicima da sam po novo restau­rirao moju dobro čuvenu

Gostionu u kojoj sam u stanju poslužiti goste bez razlike. U mojoj gostioni nalazi se čašica dobrog domaćega šiben­skoga vina, crnoga i bijeloga iz naj­boljeg podruma. Takodjer pivo Pun-tigam, te sira, salama, pršuta, kobasica, likera, kave, duhana, mineralne vode i t. d.

Osobito je čuvena moja pečenka sa ražnja kao tučevina, piletina, odojci i janjčevina, uvjek vruća po cijeli dan.

Sve ovo uz najumjerenije cijene. Podvorba brza i tačna. Gostiona elektri­čno razsvjetljena, otvorena do 11 sati u noći na najprikladnijem dijelu grada, ugao ulice sv. Ivana.

Preporučujem se štovanom obćin-stvu, kojemu još jednom preporučam moju pečenku na ražnju, te se bilje­žim.

Velepoštovanjem

Nikola Zlatan gostioničar.

MORE, HLAD, Z D R A V L J E , DIVOTU.

O p j e v a n o M a k a r s k o P r i m o r j e kri je u seb i dražes t i , k o j e , o s o ­b i to u l jetu, pr iv lače i o p a j a j u č o v j e č j u dušu.

G R A D A C K O D M A K A R S K E

b i s e r j e J a d r a n s k o g m o r a . T k o želi zdravl ja i u g o d n o s t i , n e k a ljeti pohrl i t a m o u

Hotel Lavčenj k o j i l e ž i n a m o r u , s a k r a s n o m o b a l o m . H o t e l i m a l i j e p e s o b e z a s p a v a n j e , i z v r s t n u k u h i n j u i p o d v o r b u . C i j e n e u m j e r e n e t a k o d a s e n e b o j i n i k a k v e u -t a k m i c e .

H o t e l j e o s o b i t o p r i k l a d a n z a l j e t o v a n j e , a n a r o č i t o s e p r e p o r u č a s t r a n c i m a k a o i z -v r s t n o

KUPALIŠTE B r a ć a Iz H e r c e g - B o s n e , k o j a

s v a k e g o d i n e d o l a z e u n a š e pr i ­m o r j e na k u p a n j e , nać i će u H o t e l L a v Č e n j s v e u d o b n o s t i i o k r i j e p e .

I n a š i m d o m a ć i m a , koj i o b i č n o traže ljeti o d m o r a u tudjini , s t a ­v l j a m o na s r c e k r a s o t e n a š e g a p r i m o r j a .

Hotel Lavčenj G r a d a c k o d M a k a r s k e

Ante Milošević p . Nikole v l a s t n i k . 3 - 3 0

K U P A L I Š T E

KUTER z a 8 o s o b a j a k o p r i k l a d a n i u s a s m a : - : d o b r o m s t a n j u p r o d a j e s e . : - : P o b l i ž e o b a v i j e s t i d a j e g o s p . E D U A R D W E I S S , c . k . ž a n d a r s k i n a d p o r u č n i k

Z A D A R .

STALNI AFITUAL t r a ž i d v i j e p r o s t r a n e s o b e u g r a d u n a l i j e p o m p o l o ž a j u . E v e n t u a l n o u n a j m i o b i i c i j e l i s t a n s a č e t i r i s o b e . P o n u d e u p r a v i t i p i s m e n o p o d „ S . A . M n a o d p r a -: - : : - : v n l č t v o l i s t a . : - : : - :

G R A D I L I Š T E na krasnom položaju uz ulicu pokraj „Ubožkog Doma", pro­daje se uz veoma pristojnu ci­

jenu i povoljne uvjete. Za obavjesti obratit se Paški

Antuncu u Varošu.

VELIKA ZLATARIJA

GJ. PLANĆIĆ J i

] Vis - Starigrad - Velaluka y

3 x ŠIBENIK.

1

Soba s pokućfvom I z n a j m l j u j e s e o d m a h n a l i j e p o m p o ­l o ž a j u Š i r o k e u l i c e s a p o s e b n i m u l a z o m . U p i t a t i s e u u r e d n t č t v u » H r v . M i s l i " .

S P U Z A V A

rafiniranih i prostih

: - ; s v a k e v e l i č i n e i o b l i k a : - :

za svemoguće potrebe te zatoilette

i m a d e v e l i k u z a l i h u

SPUŽV RRSHR ZADRUGU U KRAPN3U Naručbe adresirati na :

Spužvarska zadruga - Š I B E N I K . -

Remington Standard jedan pisaćih strojeva milijun r

M o d e l X i X I .

: : : : BEZ KONKURENCIJE : : : :

Podpuno - • amerikansko pokućstvo

6L0G0WSH! * Co. - TRST Piazza della Borsa No. 14 I kat

T e l e f o n b r . 1 7 - 7 0 .

JOSIP ZAMOLI! ovlašteni dekorativni slikar

:u SIBENIKU= Bivši više godina u Trstu nalazi se sada već godinu dana u svom rodnom mjestu Šibeniku, gdje je radio kod raznih tvornica i privatnih radnja te kod Pomorskog Okružnog Zapovjed-ničtva.

Preuzima svakovrstnu radnju uz vrlo umjerene cijene i najvećom brzinom izvedbe. Preuzima i radnje i izvan Šibenika bez povišice cijene. D o s t a j e obavijestit ga jednom otvorenom do­pisnicom na gore naznačenu adresu.

Preuzima važne slikarske radnje po crkvama, kazalištima. 3 — 3 0

P. T. Č a s t i m o se staviti d o znanja s v a ­

koj cijenjenoj o s o b i , da s m o v e ć o d d a v n a osnovali klesarsku zadrugu p o d n a s l o v o m :

: - : P R V A S P L I T S K A : - :

KLESARSKA registr irana na ograničeno jamčenje U S P L I T U .

Z a d r u g a obavlja s v a k o v r s t n e k l e ­s a r s k e radnje bilo u m r a m o r u ili kamenu uz najpovoljnije uvjete .

O s o b i t o m p r e c i z n o š ć u izradjuje žrtvenike, balaustre , krst ionice , n a d ­g r o b n e s p o m e n i k e itd. u najmodernijim s l o g o v i m a . Skladište je obskrbljeno sa m r a m o r n i m mater i ja lom, takodjer m r a ­mornim p l o č a m a za p o k u ć s t v o . B u d u ć je ista providjena izvrstnim radnim s i ­l a m a i dovoljnim kapitalom, to je u stanju s v a k u naručbu brzo i t a č n o iz ­vršiti na p o d p u n o z a d o v o l j s t v o g g . naručitelja .

N a zahtjev šalje nacr te , uzorke materijala, k a o š t o i s v e upute i r a z ­jašnjenja.

P r e p o r u č a s e u g l e d n o m obćinstvu i p r e p o š t o v a n o m s v e ć e n s t v u , da ju p o ­č a s t e svojim cijenjenim n a r u č b a m a .

U P R A V A .

M T N a z n a n j e o n i m a , k o j i s e b e

ili d j e c u n a ž i v o t o s i g u r a t i i e l e .

P r i j e n e g o s e o s i g u r a j u k o d t u d j i h

z a v o d a , n e k a d a d u p r v e n s t v o n a ­

š e m j e d i n o m d o m a ć e m z a v o d u

„CROATIA" k o j i i m a r a z n e c l e n i k e u z p o v o l j n e

u v j e t e ; r a z j a š n j e n j a i u p u t e r a d o

: - : d a j e Z a s t u p s t v o : - :

KOPANI & MILKOVIĆ . . ZADAR :: DALMACIJA.

Z a v o d t a k o d j e r p r e u z i m a o s i g u ­

r a n j a p r o t i p o ž a r u .

PREDpLAĆUJTE SE NA „HRVATSKU M I S A O "

m i n 11 • i n u 11111111111111111111111111111 11111 l i i l i 1111111 m l i i l i li I H I I I I I I l | l l U

ttüo parodrodarsho društvo i dionice „DALMATIA"

uzdržava od 1. listopada 1913. sliedeće glavne pruge: T r s t - M e t k o v l ć A ( p o š t a n s k a ) P o l a z a k iz T r s t a ponedjeljak u 5 . — p o s . p .

p o v r a t a k s v a k e s u b o t e „ 6 . 3 0 pr. p .

( p o š t a n s k a ) P o l a z a k iz T r s t a u četvr tak „ 5 . — p o s . p .

p o v r a t a k s v a k o g utorka „ 6 . 3 0 pr . p .

( p o š t a n s k a ) P o l a z a k iz T r s t a u subotu „ 5 . — p o s . p .

p o v r a t a k u če tvr tak „ 6 . 3 0 pr . p .

( p o š t a n s k a ) P o l a z a k iz T r s t a u utorak „ 5 . — p o s . p . p o v r a t a k u ponedjel jak ,, 6 . 3 0 pr . p .

( p o š t a n s k a ) P o l a z a k iz T r s t a u petak „ 5 . — p o s . p .

p o v r a t a k u če tvr tak „ 6 . — pr . p . ( t r g o v a č k a ) P o l a z a k iz T r s t a s v a k e sr iede „ 6 . — p o s . p .

p o v r a t a k svaki ponedjeljak" „ 1 .15 p o s . p .

( t r g o v a č k a ) P o l a z a k iz T r s t a u subotu „ 7 . — p o s . p. p o v r a t a k svaki č e t v r t a k „ 7 . 1 5 p o s . p .

T r s t - M e t k o v l ć B

T r s t - M e t k o v l ć C

T r s t - K o r č u l a

T r s t - Š i b e n i k

T r s t - M a k a r s k a

T r s t - V I s

li i |i i u n u m i n i i n i i l m u i n I H i I M I l i i i l i i i i i i i i i i i i i i n i m u n u n i l l u m i n i

N a s l o v z a b r z o j a v e : J A D R A N S K A " .

CENTRALA U TRSTU

Via della Cassa di Risparmio 5 (Vlast i ta k u ć a ) .

P O D R U Ž N I C E : D u b r o v n i k - K o t o r -L j u b l j a n a — M e t k o v i ć — O p a t i j a Š i b e n i k — S p l j e t — Z a d a r .

<*/ Kuponi založnica Zemlj išno v e - / A

resi jskog z a v o d a K r a l j e v i n e D a l m a c i j e plativi 1 /11 k a o i u v u č e n e z a l o ž - c $ nice unovčuju s e

k o d

J a d r a n s k e B a n k e u T r s t u i svih vj£" njezinih p o - ^ ^ družnica .

7 j^fv ^ Uložne knjižice. — 1 C p r ^ P o h r a n a i administraci ja

^ vrijednosnih p a p i r a . — K u -. S $ * p o p r o d a j a tuzemnih i i n o z e m -

\p nih vrijednosnih p a p i r a , te d e ­viza i valuta . — O s i g u r a v a n j e efe -

kata proti gubitku na tečaju pri vučenju. — Žiro računi i tekući računi.

U n o v č i v a n j e mjenica , d o k u m e n a t a , o d r e ­zaka i izvučenih vrijednosnih p a p i r a . — K r e ­

ditna p i s m a , c e h o v i , vaglia, naputnice . — P r e ­dujmovi i zajmovi na vr i jednosne pupire , dionice

s r e ć k e , robu ( W a r r a n t s ) , b r o d o v e itd. — G r a d j e v n e

veresi je . , - ^ - ^ ^ ' V 111 •11

* W * P r e t i n c i ( S a f e s ) z a č u v a n j e v r i e d n o t a u č e l i č n o j s o b i ( T r e s o r ) s a p o s e b n i m k l j u č e v i m a z a k l i j e n t e , u

k o j i m s e p r e t i n c a m a m o ž e d r ž a t i s v a k o v r s n e v r i j e d n o s t i .

O B J A V A . Dajemo na znanje p. n. Obćinstvu da smo

otvorili prodaju:

živoga vapna uz cijenu od kruna 2.60 za sto kg.

ugašenog vapna uz cijenu od kruna 2. za sto kg.

= sve franko tvornica Crnica-Šibenik. =

Naručbe upućuju se na adresu BATTIGELLI

e ROSSI - ŠIBENIK.

Sa veleštovanjem .

peć za proizvadjanje vapna — u Šibeniku. —

Najprikladniji dar za svaku prigodu jest

I N G E R O V : : ŠIVAĆI STROJ

kojim se može šivati, vezti i vrpati.

iinger Comp. šivači strojevi dioničko družtvo

ŠIBENIK, glavna ulica.

OSIGURANJA ŽIVOTA u raznolikim najnovijim, modernim i vrlo povoljnim kombi­

nacijama preuzima jedini domaći osiguravajući zavod

„ C R O A T I A " Osiguravajuća zadruga u Zagrebu. - Utemeljena god. 1884.

I CENTRALA: Z a g r e b , u vlastitoj palači , ugao Marovake I P r e r a -

dovićeve ulice.

GLAVNA ZASTUPSTVA : Osiek, Rieka, Sarajevo I Ljubljana.

Podružnica u Trstu, Via del Lavatoio br. I. II. kat Telefon 5 - 4 .

O v a z a d r u g a p r i m a u z p o v o l j n e u v j e t e s l i e d e ć e v r s t i o s i g u r a n j a

I. Ma ljudski život: 1. O s i g u r a n j a g l a v n i c a z a s l u č a j d o ž i v l j a j a i smrt i .

2 . O s i g u r a n j a m i r a z a .

3 . O s i g u r a n j a ž ivotn ih renta .

II. protiv šteta od požara: 1. O s i g u r a n j a z g r a d a ( k u ć a , g o s p o d a r s k i h z g r a d a , tvorn ica

indust r i j a ln ih p o d u z e ć a ) .

2 . O s i g u r a n j a p o k r e t n i n a ( p o k u ć s t v a , d u ć a n s k e r o b e , g o s p o ­

d a r s k i h s t r o j e v a , b l a g a i td . )

3 . O s i g u r a n j a p o l j s k i h p l o d i n a (ž i ta , s i j e n a i td . )

III. Staklenih ploča protiv razlupanja. Z a d r u ž n a i m o v i n a u s v i m p o s l o v n i m g r a n a m a i z n o s i . K 3 , 3 7 5 . 0 5 0 . 8 8

P r i h o d p r e m i j a s p r i s t o j b a m a K 1 , 5 7 1 . 1 3 5 . 9 7

I s p l a ć e n e o d š t e t e o d p o s t a n k a z a v o d a K 6 , 4 0 0 . 9 9 6 . 5 2

Sposobni posrednici I akviziteri primaju se uz povoljne uvjete.

Z a s t u p s t v o z a Š i b e n i k i o k o l i c u

VLADIMIR KULIĆ - ŠIBENIK

AUTOGARAGE NAJAM AUTOMOBILA.

Javljam p. n. obćinstvu, da sam otvorio

Atitogarage i naiam automobila novih, vrlo elegantnih, za 4 i 5 osoba.

Oiene veoma umjerene. TELEFON Br. 61.

Predplatnici šaljite predplatu

POLJODJELSKA .'. Z A J M O V N A B L A G A J N A Zadruga uknjižena na neograničeno jamstvo

u Šibeniku.

Ukamaćuje novac na uložne knjižice uz

5° lo