REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ
Psikolojik Danışman 1
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 2
KONULAR
İstismar
Akran istismarı
Akran istismarının nedenleri
Akran istismarının çeşitleri
Akran istismarının etkileri
Akran istismarı ile baş etme
2
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 3
İstismar, bir kişinin ya da kişilerin iyi niyetini kötüye kullanarak yararlanmak, bir düşünceyi kötüye kullanarak zarar vermeyi hedeflemek, karşısındakinin kendi rızası olmadan ve iradesini dikkate almadan sömürmek.
3
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 4
İSTİSMAR TÜRLERİ
4
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 5
FİZİKSEL İSTİSMARFiziksel İstismar: Bir kaza olmadan, fiziksel travma
ya da yaralanmalarla sonuçlanan davranış biçimi.
Vurmak, yumruk atmak, tokat atmak İtmek, düşürmek, boğazlamak, yakmak, elektrik ile şok vermek, stresli bir duruma düşürmek (bağlamak vb.), yaralamak, Tehlikeli hayvanlara bırakmak, silah ile ateş etmek, zehirlemek.
5
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 6
CİNSEL İSTİSMARCinsel istismar: Kişilerin kendi rızalarına
rağmen başkaları tarafından cinsel olarak kötüye kullanılmaları, suiistimal edilmeleri, istemedikleri halde başkalarının cinsel yönelimlerine hedef olmaları durumu.
6
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 7
PSİKOLOJİK İSTİSMARPsikolojik istismar: Bir kişiyi yapmak
istemediği bir şeyi yapmaya razı etmek için duygusal durumundan yaralanarak psikolojik baskı uygulanması.
Küçük düşürme / Gözdağı vermeGrupça saldırmak / KabadayılıkNefretli konuşma / ManipülasyonTakipçilik / Sibertakipçilik İlişkisel saldırganlıkEbeveynsel yabancılaşmaPsikolojik işkence / Zihin kontrolüZor yollu ikna / Taciz
7
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 8
ÇOCUK İSTİSMARIDünya Sağlık Örgütü, çocuk istismarını şöyle
tanımlar: "Çocuğun sağlığını, fiziksel ve psikososyal gelişimini olumsuz etkileyen, bir yetişkin, toplum ya da devlet tarafından bilerek ya da bilmeyerek tüm davranışlar çocuğa kötü muameledir.“
Fiziksel istismarCinsel istismarDuygusal istismarBilerek zarar verme
8
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 9
Çocuk İstismarının Sebepleriİstismarın yaşayan çocuğun ailesinin çatışması,
mutsuz evliliği ve sözlü bir şiddetin mevcut olması.
Üvey anne ya da baba Demokratik olmayan ebeveyn tutumlarıAilenin yaşadığı ekonomik ve ani değişmeler
nedeniyle doğan sıkıntılar. Ailelerin toplumsal organizasyonlara karşı kayıtsız
kalması. Geleneksel aile yapısı ve fiziksel cezalandırmalar.
9
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 10
Çocuklar neden yaşadıklarından bahsetmezler? Kendilerinden inanılmayacağını düşünürler.
Başlarının belaya gireceğinden korkarlar.
İstismarcının tehdidinden korkarlar.
İstismarcıyı korumak isteyebilirler, istismarcıyı sevebilir ama yaptıklarını sevmezler.
Nasıl anlatılacağını bilmeyebilirler.
Cinsel davranışların yanlış olduğunu bilmeyebilirler.
Arkadaşları tarafından dışlanacağından korkabilirler.
Homoseksüel olarak adlandırılabileceklerinden korkabilirler.
Büyükleriyle (otorite ifade edenlerle) cinsel konuları konuşmaktan utanabilirler.
Gammaz olarak adlandırılmak istemezler.
İyi çocukların cinsellikle ilgili sözcükleri kullanmamaları gerektiği söylenmiş olabilir.
10
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 11
Akran İstismarı Akran İstismarı nedir?nedir?'Bir ya da birkaç çocuğun, belirlenen belli bir
hedef çocuğa karşı, bilinçli olarak zarar verme amaçlı davranışlar göstermeleri'
11
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 12
Akran istismarıZorba: sürekli
saldırgan davranışlar gösteren, dürtüsel, baskın, duygudaşlık yapamayan ve fiziki açıdan güçlü olan kişi olarak tanımlanmaktadır
12
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 13
Akran istismarı Kurban: Olumsuz davranışa
maruz kalan öğrenci, kendini
savunmakta başarısız ve
kendisine zarar veren öğrenci
veya öğrencilere karşı çaresiz
kalmaktadır. Bu durumda
zorbalığın hedefi olarak
seçilen kişi veya kişiler.13
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 14
Akran istismarıYaşla ilişkisi:Akran istismarı özellikle 7-11 yaş arası yoğun
olarak yaşanmaktadır.Öğrencinin yaşına göre de uygulanan/uğranan
istismar türü değişmektedir.
14
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 15
Akran istismarıSıklık:İstanbul’da bir lisede;%9,2’si okulda son yarı yılda arkadaşlarına en
az bir kez zorbalık yaptıklarını,%22’si zorbalığa uğradıklarını,%9,4’ü ise hem zorbalık yaptıklarını hem
de/zorbalığa uğradıklarını bildirmişlerdir.
15
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 16
Akran istismarıAkran istismarı – cinsiyet ilişkisiErkeklerin kızlara oranla daha fazla zorbalık
davranışında bulunduğu Erkeklerin daha fazla akran istismarına maruz
kaldığı tespit edilmiştir.Kızların hem erkekler hem de kızlar
tarafından, erkeklerin ise yalnızca erkekler tarafından akran istismarına uğramalarıdır
16
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 17
Çocuk yetiştirme stillerine ilişkin olarak yapılan çalışmalar zorbalığa maruz kalan erkek çocuklarının,
anneleriyle daha yakın bir ilişkiye sahip olduklarını ve bu yakınlığın aşırı korumacılık şeklinde olduğunu;
bu çocukların annelerinin, çocuklarına yaşlarından daha küçükmüş gibi davrandıklarını, kontrollü ve sınırlayıcı olduklarını;
babalarının da, sinirli ve oğullarına farklı davranan ve onlar için uygun rol modeli oluşturmayan ebeveynler olduklarını belirtmektedir
17
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 1818
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 1919
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 20
Nedenleri???
20
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 21
Akran İstismarının Nedenleri:Bireysel nedenler Ailesel nedenler Okula ilişkin nedenler
Saldırgan davranışlar Olumsuz model Okulun sosyal yapısı
Empati yoksunluğu Aile içinde bu tür (ad takma, alay etme, küçük düşürme vb.) davranışların olması
Okuldaki personelin tutumları
Suça eğilim Şiddet Denetimsizlik
Sosyal ilişkileri zayıf Aşırı disiplin Güvensizlik
Fiziksel üstünlük Aşırı serbestlik- sınırsızlık
Aile içi iletişimsizlik
21
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 22
Akran istismarına maruz kalan çocukların özellikleri Ev yaşamından hoşlanır, Çekingen, içe dönüktür, Başkalarına az ilgi gösterir, İletişim becerileri zayıftır, Aşağılık kompleksi vardır, kendini zihinsel yetenek ve çekicilikte
yetersiz görür, Kendini çaresiz ve etkisiz hisseder, Genel olarak arkadaş gruplarından dışlanırlar; yakın ve samimi
arkadaşları yoktur. Yeni arkadaş edinmekte zorlanırlar, Karşı cins ile iletişimde güçlük çekerler, Okulda kendini güvende hissetmezler, Zorbalığa uğrayan çocukların diğerlerine göre daha alt
sosyoekonomik düzeyden oldukları da tespit edilmiştir Özürlü çocukların da zorbalığa uğrama açısından kolay birer hedef
olabildikleri saptanmıştır.
22
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 23
Zorbaların kişilik özellikleri: Evde az zaman geçirir, güvenli, hazır cevap,
dalgacı ve alaycıdır. Kaygı düzeyi düşüktür, Bağımsızdır, Sindirilmiş, ezilmiş, şiddete maruz kalmış Maço imajı taşır. Kendini güçlü hissetme gereksinimi duyan Başkalarını ve olayları kontrol etmeye çalışan Yenilgiyi kabul edemeyen Benlik saygıları düşük, Gerçekçi olmayan benlik kavramına sahip olan
(Aşırı güvenli, kibirli, kıskanç v.b.) İlişkilerde problemleri yaşayan Empati eksikliği duyan kişilik yapısı.
23
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 24
HEM ZORBA HEM MAĞDURKışkırtıcı özelliklere sahiptirSınıfta veya grupta sorun çıkarırlar, çevrenin
gerilimini arttıracak davranışlarda bulunurlarHem zorbalığa uğrayanların gösterdiği duygusal
sorunları, hem de zorbalık yapanların gösterdiği davranışsal sorunları gösterirler
Hem arkadaş ilişkilerinde sorunlar yaşadıkları ve yalnız kaldıkları hem de akademik başarısızlık, sigara ve alkol kullanımı gibi riskli davranışları diğer çocuklardan daha fazla gösterdiklerini saptanmıştır.
24
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 2525
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 26
Doğrudan Dolaylı
Sözel Ad takma, alay etme, kızdırma, eziyet etme Dedikodu çıkartma
Fiziksel İtmek, tekmelemek, eşyalarını çalmak veya zarar vermek
Kendi amacı için bir arkadaşını başkasına(larına) sataşmak üzere kışkırtmak
Fiziksel/sözel olmayan
Tehdit etmek, müstehcen hareketler yapmak
Bir gruptan birini(lerini) dışlamak, e-posta ile tehdit etmek
26
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 27
Evet Hayır % %
İtildim 63,74 36,26Bana küfür edildi 57,51 42,49Sevmediğim isimlerle çağrıldım 56,35 43,65Benimle alay edildi 49,42 50,58Elbiseme veya eşyalarıma zarar verildi 45,27 54,73Hakkımda dedikodu yapıldı 44,34 55,66Hoşuma gitmeyen (rahatsız edici) cinsel içerikli sözler duydum 40,65 59,35Çimdiklendim 38,57 61,43Arkadaş gruplarına veya oyunlara alınmadım 36,49 63,51Tehdit edildim 29,56 70,44Tekmelendim 27,25 72,75İstemediğim bir şeyi yapmaya zorlandım 26,33 73,67Isırıldım 22,86 77,14Rahatsız edici telefonlar veya telefon mesajları alıyorum 17,78 82,22
Duvara hakkımda rahatsız edici yazılar yazıldı 17,09 82,91Yumruk yedim 16,40 83,60Hoşuma gitmeyen cinsel içerikli davranışlara maruz kaldım 13,16 86,84
İnternetten (chat,e-mail vb.) hoşuma gitmeyen mesajlar aldım11,09 88,91
27
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 28
KIZLAR;•Ad takmak, •Alay etmek,• Gruptan dışlamak,•İncitici söylentiler
ERKEKLER;•fiziksel güç kullanırlar
28
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 29
%
Bahçede 78,75
Okulun çevresinde 69,28
Sınıflarda 68,82
Koridorda 62,59
Tuvalette 38,80
Kantinde 36,49
Otobüs veya serviste 33,95
Soyunma odasında 25,40
Otobüs durağında 26,79
Spor salonunda 22,40
Bilgisayar odasında 10,39
Kütüphanede 9,47
29
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 30
Çatışma, şiddet veya münakaşadan farklıdır
Güç dengesizliğine dayanır,Bir kereye mahsus değildir, tekrarlıdır,Bir süre devam eder,Çok fazla incitici ve üzüntü vericidir.
30
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 31
Akran istismarının etkileri
31
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 32
Akran istismarının yol açtığıpsikolojik sorunlarVar olan sorunların alevlenmesi (kekemelik),Uyku sorunları, Gece işemeleri, Depresyon, Somatik yakınmalar, Düşük benlik algısı,Okul fobisi, İntihar düşünce ve girişimi
32
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 33
Akran istismarının yol açtığıakademik sorunlarDers başarısında düşme, Dikkat eksikliği, Ders içi uyumsuzluk,Okul reddidir.
33
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 34
Akran istismarının yol açtığısosyal sorunlarDüşük benlik saygısı, Azalmış kendine güven, Olumsuz kendilik algısı, Arkadaşları tarafından ihmal edildiği duygusu, Güvensizlik ve içine kapanıklık,Utangaçlık.
34
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 35
Çocukluk yıllarında yaşanan Çocukluk yıllarında yaşanan
istismarın etkisinin bazen yetişkinlikte istismarın etkisinin bazen yetişkinlikte
de devam ettiği gözlenmektedir.de devam ettiği gözlenmektedir.
35
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 3636
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 37
İlk işaretlerinden bazıları:• Okula gitme konusunda isteksizlik veya reddetmek• Sabahları hasta olduğunu söylemesi• Okuldan kaçmak• Derslerinin zayıf olması• İçine kapanması, kekelemeye başlaması, özgüven kaybı• Ağlayarak uyuması, kabus görmesi• Sık sık para istemesi• Ne olduğunu anlatmak istememesi• Vücudunda sebebini açıklamadığı morluk, kesik ve çizikler olması• Başka çocuklara ve kardeşine karşı istismar ve rahatsız edici eylemlere başlaması• Saldırgan ve makul olmayan hareketlere başlaması
37
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 38
•Teneffüslerde yalnızdır,•Sınıfta hiç yakın arkadaşı yoktur,•Takım oyunlarına seçilmez,•Yetişkinlerin yanında olmak ister,•Sınıfta konuşma zorluğu çeker,•Okul başarısı aniden ya da yavaş yavaş düşer,•Yaşıt grupları içerisinde kendini göstermekten kaçınır.
38
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 39
Çocukların zorbalık ile baş etme yöntemleri;
Zorbalığa uğradığını erişkinlere bildirmeOlayı görmezlikten gelme veya katlanma Fiziksel olarak karşılık verme Arkadaşlarından destek isteme Uzak durma Öç almayı planlamaHiçbir şey yapmama
39
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 40
AKRAN
İSTİSMARI,
YETİŞKİNLİKTE
SIDDET VE SUÇA
YÖNELİK
DAVRANIŞLARA
DÖNÜŞEBİLİR !40
Neler yapılabilir?
41
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 42
Zorbalığın doğru bir davranış olmadığı ve Zorbalığın doğru bir davranış olmadığı ve zorbalığa maruz kalan öğrencilerin bunu zorbalığa maruz kalan öğrencilerin bunu bildirmelerinin yanlış olmadığı tüm öğrenciler bildirmelerinin yanlış olmadığı tüm öğrenciler tarafından açıkça bilinmelidir.tarafından açıkça bilinmelidir.
42
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 4343
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 4444
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 45
•Öğrencilerin sosyal ve psikolojik açıdan kendilerini tanımalarına ve geliştirmelerine destek vermek
•Okulun tüm çalışanlarını, öğrenci ve velilerini bilgilendirmek, bilinçlendirmek
•Okuldaki eğitim ortamını, huzurunu bozacak davranışlara karşı önlemler almaktır.
45
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 46
Akran istismarına uğrayan çocuğun ailesi ne yapabilir?1. Adım: Dinlemek + ilgi ve desteğini
göstermek2.Adım: Mantıklı tavsiyelerde bulunmak3.Adım: Olumlu stratejiler geliştirmesine
yardımcı olmak4.Adım: Tekrar edip etmediğini sormak5.Adım: okul ile iletişime geçmek6.Adım: Direkt olarak yaklaşmaktan kaçınmak
46
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 47
Zorba çocuğun ailesi ne yapabilir? Davranışın onaylamadığınızı ve bunun
mağduru nasıl etkilemiş olabileceğini anlatmak,
Şiddet içermeyen, yaşla uyumlu yaptırımlar uygulamak,
Arkadaşlarını ve gittiği yerleri öğrenmek, Kurallara uyduğunda ve sorumlu
davranışlarında onu takdir etmek, Şiddetten uzak tutmak, Psikologlardan, danışmanlardan ve
psikyatırlardan yardım almak,47
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 4848
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 49
Zorba çocuk ve/veya ailesi ile doğrudan görüşmek
Mağdurun, bu sorunla kendisinin baş edebileceği düşünülerek yalnız bırakılmamalıdır.
Öğrenciye şiddet uygulamakOlayla tek başına başa çıkılmaya
çalışılmamalı, ilgili kişilerle irtibata geçilmelidir.
49
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 50
Akran istismarını önlemede okulda yapılacaklar:Bunu bir sorun olarak görmekOkulda zorbalığın ve şiddetin belirlenmesi, farkındalık
yaratılmasıZorbaca eylemlerin kabul edilemez olduğu vurgulanmalıOkul kurallarının -öğrencileri de sürece katarak- gözden
geçirilmesi, geliştirilmesiProblemin en çok yaşandığı yerlerde güvenlik için önlemler
alınmasıZorbalık konusu derslerde de zaman zaman gündeme
getirilmeliAileler de bu konuda bilgilendirilmeliSorunu olan öğrencilerin belirlenmesi, önlemler alınmasıGüvenli bir çevre oluşturulmasıDavranışların herkes tarafından takip edilmesi.Uygulanabilecek müdahale programları geliştirmek
50
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 51
OKULDA ALINABİLECEK TEDBİRLER, UYGULANABİLECEK PROGRAMLAR1. Sınıf düzeyinde müdahale
2. Okul genelinde müdahale
3. Çatışma çözme eğitimi
4. Empati eğitimi
5. Sosyal beceri eğitimi
6. Atılganlık eğitimi
7. Bireysel ve/veya grupla psikolojik danışma
8. Öğretmen, öğrenci ve aileyi bilgilendirme, farkındalık yaratma, işbirliği yapma
9. Uzmanlardan yardım alma ve öğrenciyi yönlendirme.
51
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 52
OKULDA KÜÇÜK GRUPLAR HALİNDE MÜDAHALE• Mağdura güven veren, kendisini yetersiz
hissetmesine engel olacak destekleyici bir görüşme yapılmalı.
•Grup çalışmalarında akran istismarının sonuçları tartıştırılmalı ve mağdura destek sağlanmalı. İstismar eden ve edilen öğrenciler bir arada olmalı.
•Mağdura girişkenlik eğitimi verilip, mağdurun kendisini grup içinde ifade etmesi sağlanmalı.
52
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 53
1- OKULDA SINIF DÜZEYİNDE MÜDAHALE• Küme çalışması: 2-6 öğrenci, halka düzeni
oturma şekli. Bu çalışmada ist. eden ve mağdur aynı kümede olmamalıdır. İst. Davranışı gösteren öğrencinin yanına güçlü, gelişmiş özgüvene sahip bir öğrenci oturtulmalı. Mağdurun kazancı da yeni arkadaşlıklar kurma şansı yakalaması
•Kır gezileri, kamplar, partiler düzenleyip öğrencilerin yakınlaşması sağlanmalıdır.
53
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 54
2- OKUL GENELİNDE MÜDAHALEDenetleme yapılması, okul sınırları dışının
izlenmesi.Yeterli sayıda yetişkinin teneffüsler ve yemek
aralarında öğrencileri denetlemesi. Bu tür olaylara karışan öğrencileri sınıf öğretmenine bildirmesi.
Olaylar önlenemezse ist. eden öğrencinin sınıf ve hatta okul değişikliğinin yapılması.
54
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 55
3- Çatışma Çözme EğitimiÇatışma çözme eğitim programı ile
öğrencilere eksikliği sorun yaratabilecek yaşam
becerilerini kazandırmak ve böylece özdenetim
becerileri ile bir otoriteye ya da yetişkine
gereksinim duymaksızın kendi aralarında sorun
çözebilme becerilerinin gelişimini arttırarak,
akademik başarılarının gelişimi için de uygun bir
ortam hazırlanması amaçlanmaktadır.55
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 56
Çatışma Çözme Eğitimi
Ancak asıl yöntem çatışma çözme becerilerini kazanmak ve uygulamaktır.Ancak asıl yöntem çatışma çözme becerilerini kazanmak ve uygulamaktır.
Çatışmalarla baş edebilmek için genelde iki yol izlenir:
Çatışmadan kaçmak
Saldırganca tepki vermek.
56
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 57
Çatışma Çözme EğitimiÇATIŞMALARI ÇÖZMEK İÇİN:Olumlu ve etkili bir ortam.Algılar netleştirilmelidir. Olumlu enerji paylaşılmalıdır. Seçenekler geliştirilmelidir. Uygulanabilir seçenekler belirlenmelidir. Adil anlaşmalar.
57
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 58
4- Empati Eğitimi“Bir insanın, kendisini karşısındaki insanın
yerine koyarak onun duygularını ve düşüncelerini doğru olarak anlamasıdır" Üstün DÖKMEN
NEDEN EMPATİ EĞİTİMİ?NEDEN EMPATİ EĞİTİMİ?
Düşük düzeyde empati kuran
Yüksek düzeyde empati kuran
Hakim olmaya çalışır Uysaldır
Bağımsızdır Bağımlıdır
Soğuk (ilgisiz) Sosyal (ilgili)
Saldırgan Saldırgan değildir
58
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 59
Etkin dinleme (tutum ve duygularının anlaşılmasına odaklanmak)
Durumu onun gözleriyle görebilmek (kendini karşısındakinin yerine koymak)
Duygularının ve bakış açısının anlaşıldığı yolunda geri bildirim vermek
Empati Eğitimi
59
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 60
Empati kazandırma:Roller vermeEmpati oluşturmaya çalışma,BEN DİLİ’ni kullanma,Davranışın yanlışlığını düşünmesini isteme,Uygun davranışlar ile ilgili sınıfta hikaye
anlatma,Uygunsuz davranışların sonuçlarını görme ve
düzeltilmesi için fırsat verme.
Empati Eğitimi
60
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 61
5-Sosyal Beceri EğitimiOkul döneminde çocuk, duygu ve düşüncelerini ifade
etme, nasıl soru sorulacağını bilme, karşıdaki insanı
dinleyebilme ve zor durumlarla başa çıkabilme gibi
davranışları gösterebilmelidir. Çocuklardan beklenilen bu
davranışları göstermeleri, onların bazı becerilerinin
gelişmesine bağlıdır. Kişiler arası ilişkilerin kurulabilmesi
için gerekli olan bu becerilere sosyal beceriler adı
verilmektedir (kuzgun ve ark.,2000)
Sosyal beceri, bireyin başkalarıyla başarılı bir şekilde
etkileşimde bulunmasına olanak sağlayan davranışlardır
61
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 62
Sosyal Beceri EğitimiSosyal Beceriler:1.Grupla bir işi yürütme becerileri2.Duygulara yönelik beceriler3.Saldırgan davranışlar ile başa çıkma
becerileri4.Stres durumlarıyla başa çıkma becerileri5.Plan yapma ve problem çözme becerileri 6.İlişkiyi başlatma ve sürdürme becerileri
62
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 63
Sosyal Beceri EğitimiHedefler:
Selamlaşma becerisini kazanmaİletişime geçebilmeTeşekkür etmeyi, özür dilemeyi öğrenmeBaşkalarının duygularını ve yüz ifadelerini anlama.Duygularını ifade edebilme.İyi bir dinleyici olma.Bireysel farklılıkları tanıma ve kabul etme.Sorumluluklarının farkına varma.Alay edilmeyle baş etme yollarını bilir.Yardım etme ve yardım alma becerisini gösterir.
63
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 64
Sosyal Beceri EğitimiÖrnek sosyal beceri etkinliği:“Tan uzun boylu, zayıf bir çocuktu. Bir gün okula
güzel bir çanta ile geldi. Cem bakmak için çantayı Tan’ın elinden çekip aldı. Tan Cem’e kızdı ve “Çantamı geri ver!”dedi. Cem “Al çantanı leylek!” diye çantayı yere attı. Bu olaydan sonra bazı çocuklar, Tan’a “leylek” demeye başladılar.”
Bu durumda Tan ne hissetmiş olabilir?Bu durumda Tan ne yapmalı ?Size hiç isim takan oldu mu ? Öyleyse, siz ne hissettiniz ?Siz bir arkadaşınızı takma isimle çağırdınız mı ?
64
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 65
6- Atılganlık EğitimiAtılgan bireyler, haklarının farkında olup diğerlerinin
haklarına da saygı gösterirken olumlu ve olumsuz
düşüncelerini açık ve dürüstçe ifade edip, kendi
davranış, duygu ve düşünceleri ile tüm
sorumlulukları alabilirler.(Baugh)
Atılganlık programının amacı:“Atılganlık Eğitim Programları” kişiler arası iliksilerde çekingen ya da saldırgan olan bireylere
yardım etmek amacıyla hazırlanmıştır.
65
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 66
ATILGANLIK BECERİSİNİ GELİŞTİRMEK İÇİN ÖNERİLERKonuşmadan önce düşünmek,Duygu ve fikirleri açıkça söylemek,Açık ve dürüst olmak,Vücut diline dikkat etmek,Gerektiğinde soru sorun,Sorumluluk üstlenmek, Etkili model gözlemek,Olumlu düşünme egzersizleri yapmak,Alternatif tepkiler düşünmek,Kendini geliştirmeye devam etmek,VE Kendini sevmek
Atılganlık Eğitimi
66
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 67
7- Bireysel ya da Grupla Psikolojik Danışma
8- Öğretmen, öğrenci ve aileyi bilgilendirme, farkındalık yaratma, işbirliği yapma
9- Uzmanlardan yardım alma ve öğrenciyi yönlendirme.
67
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 68
DERS ÖĞRETMENLERİNİN YAPACAKLARISınıfta davranış beklentisi listesinin
oluşturulması.Mağdur olanlara her zaman yardım edileceğinin
mesajının verilmesi.Zorba çocuğa bu konuda bahane
dinlemeyeceğinizin belirtilmesi.Mağdura kendini koruma yöntemlerinin
öğretilmesi.Zorba öğrencinin kendini, davranışını
değerlendirmesi ve sorumluluk alması için görüşülmesi.
Rehberlik servisi ile iletişim içinde olunması.68
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 69
REHBERLİK SERVİSİ’NİN YAPACAKLARI:Öğretmen, öğrenci ve aileyi bilgilendirme,
farkındalık yaratmaAilelerle işbirliği yapmaÖfke kontrolü EğitimiÇatışma çözme EğitimiEmpati EğitimiUzmanlardan yardım alma ve öğrenciyi
yönlendirme.
69
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 70
İŞTE BU ÇOCUKLAR İŞTE BU ÇOCUKLAR ZORBALIĞA UĞRAMAZLAR!ZORBALIĞA UĞRAMAZLAR!
Sosyal ve çatışma çözme becerileri gelişmiş,
Kendine güvenen, hayata güvenle bakan,
Saldırganlıkla yüzleşmenin ayrımına varmış,
Uzlaşabilen ve alternatif çözümler sunabilen,
İnsanların duygularının farkında olan,
Çatışmaları çözmede ve diğer çocukların yardım
almalarında aktif rol üstlenebilen çocuklardır.
70
Müge ÖZTOPAL Psk.Danışman 7171