11 Mooi verdiend. Over schoonheid in organisaties en Esthetisch Verantwoord Ondernemen (EVO)
Steven de GrootSteven de Groot
organisatievormgeverorganisatievormgever
over over Schoonheid in organisatiesSchoonheid in organisaties
Samenvatting boek Samenvatting boek ‘Schoonheid in organisaties. Op weg naar Esthetische Verantwoord Ondernemen’, Eburon, 2006‘Schoonheid in organisaties. Op weg naar Esthetische Verantwoord Ondernemen’, Eburon, 2006
KULTIFAKULTIFA www.kultifa.nl www.kultifa.nl
22 Mooi verdiend. Over schoonheid in organisaties en Esthetisch Verantwoord Ondernemen (EVO)
VraagstellingenVraagstellingen
• Waarom hebben we geen oog voor schoonheid
tijdens ons werk, maar enkel daar buiten?
• Wat is schoonheid?
• Wat is schoonheid in organisaties?
• Wat levert werken aan schoonheid op?
• Hoe maken we onze organisaties mooier?
33 Mooi verdiend. Over schoonheid in organisaties en Esthetisch Verantwoord Ondernemen (EVO)
Over schoonheidOver schoonheid
• ‘Schoonheid is het doel van alle wording en het
enige dat zichzelf rechtvaardigt’ – Whitehead
• ‘Wat schoon is, is ook geliefd, en wat niet schoon
is, is ook niet geliefd’ – Theogonis (6de-5de eeuw
v.Chr.).
44 Mooi verdiend. Over schoonheid in organisaties en Esthetisch Verantwoord Ondernemen (EVO)
Wat is schoonheid?Wat is schoonheid?
spannend
authentiek
nieuw
uitdagend
zuiver
eenvoudig
harmonieus
apart
afwijkendvreemd
innovatief
Schoonheid:- gradueel- subjectief
-persoonsafhankelijk
55 Mooi verdiend. Over schoonheid in organisaties en Esthetisch Verantwoord Ondernemen (EVO)
Schoonheidsbeleving, Schoonheidsbeleving, -waardering & -beoordeling-waardering & -beoordeling
•
Creation
ART WORK
CRITIQUEReflecting on notation and executions
AUDIENCEReceivingexecutions
AUTHORSNotating scores, scripts
TECHNICIANSExecuting manifestations from notations
Interpretation
Gadameriam Kreis (Guillet de Monthoux, 2000)
66 Mooi verdiend. Over schoonheid in organisaties en Esthetisch Verantwoord Ondernemen (EVO)
Wat vindt uWat vindt u
• uw mooiste bezit?
• uw mooiste belevenis?
• uw mooiste herinnering?
• uw mooiste ontmoeting?
• uw mooiste dag?
• de mooiste ruimte in uw huis
• de mooiste man / vrouw?
• het mooiste kunstwerk?
• uw mooiste levenswerk
77 Mooi verdiend. Over schoonheid in organisaties en Esthetisch Verantwoord Ondernemen (EVO)
We hebben behoefte aan schoonheidWe hebben behoefte aan schoonheid
Behoeften Eerste vertaling naar schoonheid in organisaties
Voedsel: honger en dorst bevredigen Salaris
Veiligheid: bescherming tegen weer, wind en vijanden
Veilige werkplek
Ergens sociaal bijhoren: familie, stam, dorp, kerk
‘Lid ‘zijn van een organisatie (gebonden en verboden medewerker, trots op de organisatie
Liefde, erkenning, zelfontplooiing en kennis: rol, status, onderwijs
Erkenning voor werkzaamheden, taakverrijking, promotie, vak- en competentie-ontwikkeling
Esthetische behoefte: schoonheid, aangename en boeiende ordening, decoratie
Mooi kantoor? Mooie boeiende mensen?Mooie huisstijl?Mooie producten en diensten?Mooi voortbrengingsproces?
88 Mooi verdiend. Over schoonheid in organisaties en Esthetisch Verantwoord Ondernemen (EVO)
Ontwikkeling van organisatiesOntwikkeling van organisaties
De efficiënte organisatie
(> 1960)
Markteis: prijs
Performance criteriaefficiency
De kwaliteits-organisatie(> 1970)
Markteis: prijs
kwaliteit
Performance criteria
efficiencykwaliteit
De flexibele organisatie
(> 1980)
Markteis: prijs
Kwaliteitkeuze/levertijd
Performance criteria
efficiencykwaliteitflexibiliteit/snelheid
De innovatieveorganisatie
(> 1990)
Markteis: prijs
kwaliteitkeuze/levertijd
uniekheid
Performance criteria
efficiencykwaliteitflexibiliteit/snelheid
innovativiteit
De esthetische organisatie
(> 2000)
Markteis: prijs
kwaliteitkeuze/levertijd
uniekheidverantwoord
Performance criteria
efficiencykwaliteit
flexibiliteit/snelheid
innovativiteitschoonheid
99 Mooi verdiend. Over schoonheid in organisaties en Esthetisch Verantwoord Ondernemen (EVO)
De esthetische organisatieDe esthetische organisatie
• De menselijke soort realiseert haar hoogste potentieel als mensen
samen aandachtig schoonheid produceren; dat impliceert het
realiseren van een collectieve ambitie waarvan het resultaat vele
anderen ontroert
• De esthetische organisatie streeft er voortdurend naar dat haar
collectief geproduceerde artefacten door steeds meer mensen, van
een steeds hogere esthetische waardering worden voorzien
• Een organisatie () is gebaat bij medewerkers en andere stakeholders
die beschikken over een hoge esthetische sensitiviteit.Weggeman, 2003
1010 Mooi verdiend. Over schoonheid in organisaties en Esthetisch Verantwoord Ondernemen (EVO)
Wat vindt uWat vindt u
• uw mooiste bezit in uw werk?
• uw mooiste belevenis op uw werk?
• uw mooiste herinnering aan uw werk?
• uw mooiste ontmoeting tijdens uw werk?
• uw mooiste dag op uw werk?
• de mooiste ruimte in uw organisatie?
• uw mooiste collega?
• het mooiste kunstwerk op uw werk?
• uw mooiste werkresultaat?
1111 Mooi verdiend. Over schoonheid in organisaties en Esthetisch Verantwoord Ondernemen (EVO)
Schoonheidniveaus 1Schoonheidniveaus 1
Esthetiek verhogende
competenties
leiderschap voor schoonheid
Vormgeving logo, werkplek & gebouw
Visie op schoonheid
Leerklimaat (flow)
Bijdrage aan people & planet
MENS ORGANISATIE
IMAGO
productie-schoonheid
‘Mooie werkgever’
Voorbeeld-functie
Beroepsethiek
Marketing
schoonheids-productie
1212 Mooi verdiend. Over schoonheid in organisaties en Esthetisch Verantwoord Ondernemen (EVO)
Schoonheidniveaus 2Schoonheidniveaus 2
• in medewerkers: esthetische sensitiviteit, gewetensvolheid,
zelfinzicht (met name over de eigen bekwaamheden),
leervermogen en samenwerken
• in organisatieaspecten: managementstijl, cultuur, middelen
(fysieke inrichting & vormgeving), processen en het resultaat
hiervan, de producten & diensten
• schoonheidsimago
1313 Mooi verdiend. Over schoonheid in organisaties en Esthetisch Verantwoord Ondernemen (EVO)
Strategieën voor schoonheidStrategieën voor schoonheidOUTPUT
THROUGHPUT
Lelijk
Lelijk
Mooi
Mooi
Lelijke organisatie Kunstfabriek(schoonheidsproductie)
Kunstgroep(schoonheidsproductie
énproductieschoonheid)
Operatieteam(productieschoonheid)
1414 Mooi verdiend. Over schoonheid in organisaties en Esthetisch Verantwoord Ondernemen (EVO)
Strategieën voor schoonheidStrategieën voor schoonheid
productie-schoonheid
schoonheidsproductie
Kunstfabriek(schoonheidsproductie)
Kunstgroep(schoonheidsproductie
énproductieschoonheid)
Operatieteam(productieschoonheid)
1515 Mooi verdiend. Over schoonheid in organisaties en Esthetisch Verantwoord Ondernemen (EVO)
Schoonheid in organisaties =Schoonheid in organisaties =
De betekenis van schoonheid voor de organisatie is
gebaseerd op de waarden van de organisatie en deze zijn
consequent doorvertaald naar de competenties en het
gedrag van medewerkers, de organisatieaspecten (fysieke
en mentale) en de te leveren producten & diensten en het
imago.
Schoonheid in organisatie =
schoonheidsproductie X productieschoonheid
1616 Mooi verdiend. Over schoonheid in organisaties en Esthetisch Verantwoord Ondernemen (EVO)
De draaideur tot de schoonheid 1De draaideur tot de schoonheid 1
Beelden bij schoonheid Vertaald naar organisaties
Harmonieus Harmonie van gelijkgerichtheid en samenwerking, maar ook afwijkend
In evenwicht / symmetrie Evenwicht tussen economische en altruïstische doelenIndividu versus collectieve ambities
Volmaakt Consequent doorgevoerde missie/visie in schoonheidsniveaus in de organisatie
Eenvoudig Ontdaan van alle details en afleiding
Zuiver en authentiek BeroepsethiekBewust bekwaam / vakmanschap
Spannend, nieuw/innovatief, verrassend
OndernemendLefInnovatie
1717 Mooi verdiend. Over schoonheid in organisaties en Esthetisch Verantwoord Ondernemen (EVO)
De draaideur tot de schoonheid 2?De draaideur tot de schoonheid 2?
In-/
uitg
an
g
va
n d
e
org
an
i-sa
tie
Schoonheid binnen de organisatie
- mens, processen & inrichting
- samenwerking & persoonsontwikkeling
- producten en diensten- imago- maatschappelijke
bijdrage- kostenpost /
rendementsvraag- diffuus / onzichtbaar
Schoonheid buiten de organisatie
- kunst- belangeloos / functieloos- gefinancierd- concreet / zichtbaar
1818 Mooi verdiend. Over schoonheid in organisaties en Esthetisch Verantwoord Ondernemen (EVO)
Wat levert schoonheid op 1?Wat levert schoonheid op 1?
‘De esthetische schoonheid brokkelt af onder invloed van het
analyserend begrijpen’ - Hegel
Schoonheidskapitaal of esthetisch kapitaal is het vermogen
om te schoonheid te beleven en esthetische waarde te
creëren die voorbijgaat aan economische en sociale
dimensies
Is schoonheid om schoonheid niet genoeg?
1919 Mooi verdiend. Over schoonheid in organisaties en Esthetisch Verantwoord Ondernemen (EVO)
Wat levert schoonheid op 2?Wat levert schoonheid op 2?
• Mooie processen, mooie output, mooi imago
• Goed werkgeverschap versus mooi werkgeverschap
• Goed werkgeverschap levert geld en med.tevredenheid op
• MVO levert aandeelhouderswaarde en hoger bedrijfseconomisch
rendement
• Maar ook: trots, betrokkenheid en verhoging van productiviteit bij
medewerkers
2020 Mooi verdiend. Over schoonheid in organisaties en Esthetisch Verantwoord Ondernemen (EVO)
Werken aan schoonheid: Werken aan schoonheid: Esthetisch Verantwoord Ondernemen (EVO)Esthetisch Verantwoord Ondernemen (EVO)(Organisaties mooier maken)(Organisaties mooier maken)
Esthetisch Verantwoord Ondernemen (EVO) =
op een mooie wijze mooie producten / diensten
voortbrengen
(met economisch rendement als positief bij-effect)
Of anders gezegd:
op een economisch rendabele wijze
schoonheidsproductie én productieschoonheid
realiseren
2121 Mooi verdiend. Over schoonheid in organisaties en Esthetisch Verantwoord Ondernemen (EVO)
Leren van MVO: overeenkomstenLeren van MVO: overeenkomsten
• beiden starten met een waarden-oriëntatie en hebben
gevolgen voor het denken en handelen van de medewerkers,
de spelregels binnen de organisatie en leiderschap
• beiden streven sociale en ecologische (MVO wat sterker)
doelen na
• beiden achten mensontwikkeling belangrijk (people)
• beiden willen bijdragen aan de maatschappij (planet)
2222 Mooi verdiend. Over schoonheid in organisaties en Esthetisch Verantwoord Ondernemen (EVO)
Leren van MVO: verschillenLeren van MVO: verschillen• EVO streeft ook een cultureel belang na (eigenheid, schoonheid en contrast)
en geen of veel minder een bedrijfseconomisch belang
(schoonheid om schoonheid)
• EVO richt zich ook op de fysieke inrichting en vormgeving van de
organisatie en de werkplek
• EVO hanteert geen normen, meetsystemen en verantwoordingsplicht
• EVO doet een sterk beroep op de esthetische beleving door medewerkers en
afnemers;
esthetische sensitiviteit is een voorwaarde
2323 Mooi verdiend. Over schoonheid in organisaties en Esthetisch Verantwoord Ondernemen (EVO)
Stappenplan EVO: Stappenplan EVO: Organisational Beauty ProgramOrganisational Beauty Program
4. Opstellen strategie:schoonheidsproductie en/of
productieschoonheid
1. Extern oriënteren: schoonheid als waarde
2. Intern oriënteren:schoonheid als waarde
3. Spiegelen: hoe mooi zijn we?
5. Opzetten monitorings- en meetsysteem: de schoonheidsnorm
6. Werken aan schoonheid
7. Communiceren
OrganisationalBeauty Program
2424 Mooi verdiend. Over schoonheid in organisaties en Esthetisch Verantwoord Ondernemen (EVO)
Schoonheid als organisatiewaardeSchoonheid als organisatiewaardeAan de orde stellen van schoonheid als waarde:
• breder: schoonheid respecteren, waardoor met meer perspectieven & alternatieven
rekening wordt gehouden;
• dieper: meer rekening houdend met het verleden en de gevolgen op de lange termijn;
• rijker: zich beslissen op basis van argumenten (‘de menselijke soort realiseert haar hoogste potentieel als mensen samen aandachtig schoonheid produceren; dat
impliceert het realiseren van een collectieve ambitie waarvan het resultaat vele anderen ontroert’)
• beter verdedigbaar: baserend op argumenten zodat het nadelen beter bestand zijn
tegen kritiek (investeren in schoonheid verhoogt behalve schoonheid op zich ook het financieel rendement,
aandeelhouderswaarde, maar verhoogt ook trots, betrokkenheid
en productiviteit bij medewerkers). (Cramer et al. 2005).
2525 Mooi verdiend. Over schoonheid in organisaties en Esthetisch Verantwoord Ondernemen (EVO)
Spiegelen: gradaties van schoonheidSpiegelen: gradaties van schoonheidVoorbeelden van de spiegel:
• Medewerkers zijn bewust bekwaam & bewust onbekwaam
• Medewerkers lachen veel en beleven dagelijks plezier met elkaar
• Heterogene samenstelling: lef, verrassing en ‘excelleren’ wordt gestimuleerd
(kleurrijk)
• De leiding inspireert, daagt uit, wekt vertrouwen en legt medeverantwoordelijkheid
bij haar medewerkers (geen consensus maar het beste idee wint)
• De werkplek is prettig en stimulusrijk
• Bedrijfsdoel is het realiseren van schoonheidsproductie en/of productieschoonheid
2626 Mooi verdiend. Over schoonheid in organisaties en Esthetisch Verantwoord Ondernemen (EVO)
SchoonheidsstrategieSchoonheidsstrategie
Schoonheids-strategie
Waardering door Focus op schoonheidsniveaus
Schoonheids-productie
Afnemers SchoonheidsimagoSchoonheid in medewerkers
Productie-schoonheid
Medewerkers OrganisatieaspectenSchoonheid in medewerkers
2727 Mooi verdiend. Over schoonheid in organisaties en Esthetisch Verantwoord Ondernemen (EVO)
Spiegelen: gradaties van schoonheidSpiegelen: gradaties van schoonheidVoorbeelden van de spiegel:
• Medewerkers zijn bewust bekwaam & bewust onbekwaam
• Medewerkers lachen en beleven dagelijks plezier met elkaar
• Heterogene samenstelling: lef, verrassing en ‘excelleren’ wordt gestimuleerd
(kleurrijk)
• De leiding inspireert, daagt uit, wekt vertrouwen en legt medeverantwoordelijkheid
bij haar medewerkers (geen consensus maar het beste idee wint)
• De werkplek is prettig en stimulusrijk
• Bedrijfsdoel is het realiseren van schoonheidsproductie en/of productieschoonheid
2828 Mooi verdiend. Over schoonheid in organisaties en Esthetisch Verantwoord Ondernemen (EVO)
5 van 10 Gouden regels voor het implementeren van EVO
2. Aanpak die nauw aansluit bij de bedrijfscultuur en de gangbare manier van
werken en communiceren.
3. Eén of meerdere competente en sociaal vaardige sleutelfiguren die het proces
coördineren, mensen in de organisatie weten te enthousiastmeren
4. Commitment van management (tenminste 2 jaar) en vervulling leiderschapsrol
5. Beschouw EVO als een cyclisch en continu wordingsproces
9. Coördinatie verschillende activiteiten en samenhang
(de verbindingen tussen de drie schoonheidniveau’s)
binnen één EVO kader.
2929 Mooi verdiend. Over schoonheid in organisaties en Esthetisch Verantwoord Ondernemen (EVO)
Tenslotte: Hoe mooi is uw organisatie?‘Schoonheid is het doel van alle wording
en het enige dat zichzelf rechtvaardigt’ – Whitehead
Meer informatie / scans op: www.schoonheidinorganisaties.nl
Genootschap ter bevordering van schoonheid in organisaties
Steven de Groot, onderzoeker (IVA) Steven de Groot, onderzoeker (IVA) / / organisatievormgeverorganisatievormgever
[email protected]@kultifa.nl