MEHMET ŞİRİN
DENETİM STANDARTLARI DAİRESİ BAŞKANI
2
Kilit Terimlerin Belirlenmesi
861 KELİME
3
Kilit Terimlerin Belirlenmesi
MATERİAL
SİGNİFİCANT ÖNEMLİ ???? İMPORTANT
MAJOR
4
Kilit Terimlerin Belirlenmesi
MONİTOR
REVİEW GÖZETİM??? SUPERVİSE
OVERSEE
OVERSİGHT
5
Kilit Terimlerin Belirlenmesi
Significant risks of Material Misstatement
6
Bağımsız Denetim Standartları1. Kilit Terimlerin Belirlenmesi2. Metnin Çevrilmesi3. İlk Uzman Kontrolü4. Çapraz Kontrol – İkinci Uzman Kontrolü5. Metnin Danışma Komisyonlarına Gönderilmesi6. Uzmanlardan Oluşan Ekiplerce Kontrolü7. Metnin Denetim Dairesi Başkanınca Kontrolü8. KGK Başkanlığınca Metnin Kontrolü9. Metnin Gözden Geçirme Komitesi ve Kurul Üyelerine
Sunumu 10. Kamuoyuna Duyurulması11. Görüşlerin Alınması ve Değerlendirilmeleri12. Son Kontroller, Kurul Kararı ve Metnin Yayınlanması
7
Türkiye Denetim Standartları Çalışma ve danışma komisyonları:Bağımsız denetim konusundaki bilgi ve deneyimlerinden yararlanmak amacıyla uygulama alanında uzmanlaşmış kamu görevlileri, öğretim elemanları ile uygulayıcılar geçici çalışma ve danışma komisyonlarında görevlendirilmiştir.
TDS Kapsamında 5 Komisyon Kurulmuştur.
8
Türkiye Denetim Standartları Çalışma ve danışma komisyonları:1) Kilit Terimlerin Türkçe karşılıklarının
belirlenmesi2) Etik Kurallar ve Eğitim Standartları3) Bağımsız Denetim Standartları 200 ler grubu4) Bağımsız Denetim Standartları 300,400 ve
500 ler 5) Bağımsız Denetim Standartları 600,700 ve
800’ler grubu
TDS Kapsamında 5 Komisyon Kurulmuştur.
9
Bağımsız Denetim Standartlarının Yapısı Kapsam Yürürlük tarihi Amaç Tanımlar Hükümler Uygulama ve Diğer Açıklayıcı Bilgiler
Bölümü
10
KALİTE KONTROL STANDARDI 1
11
KKS’nin NİTELİĞİ VE KAPSAMIDenetim şirketi tarafından oluşturulacak kalite kontrol sisteminin niteliği ve kapsamı;
denetim şirketinin büyüklüğüne,
operasyonel özelliklerine,
denetim şirketinin bir denetim ağının parçası olup olmamasına
göre değişir
12
SORUMLULUK
Denetim şirketinin tüm çalışanları ve yöneticileri;
kalite kontrol sistemini kurmaktan ve bu sistemin devamlılığını sağlamaktan
Çeşitli düzeylerde sorumludur.
13
Kalite Kontrol Sistemi İlk Aşama
Bir Kalite
Kontrol Sistemi Oluştur
mak
Politika ve Prosedürleri Yazılı
Hale Getir (Kalite Kontrol
Rehberi)
Personele
Bildirme ve
Uygulama
14
KKS’nin AMACI
KKS 1 11 inci paragraf:Denetim şirketinin amacı aşağıdaki hususlara ilişkin kendisine makul güvence sağlayan bir kalite kontrol sistemi kurmak ve bu sistemin devamlılığını sağlamaktır; (a) Denetim şirketinin ve personelinin, mesleki standartlara ve yürürlükteki mevzuat hükümlerine uygunluk sağladığı, (b) Denetim şirketi veya sorumlu denetçi tarafından düzenlenen raporların, içinde bulunulan şartlara uygunluğu.
15
KKS 1- Kalite Kontrol Sisteminin Unsurları
• Denetim şirketi bünyesinde kaliteye ilişkin liderlik sorumlulukları.1.
• İlgili etik hükümler.2.• Müşteri ilişkisinin ve denetim sözleşmesinin
kabulü ve devam ettirilmesi.3.• İnsan kaynakları.4.• Denetimin yürütülmesi (Denetimin Kalitesine
Yönelik Gözden Geçirme dahil).5.• İzleme6.
16
Denetim şirketi bünyesinde kaliteye ilişkin liderlik sorumlulukları
Liderlik Sorumlulukları (Nihai Sorumluluk Yönetim
Kurulunun)
Kalite Odaklı bir İç kültür
Kalite Kontrolden sorumlu kişilerin belirlenmesi (Kalite Kontrol Yöneticisi ve diğer )
Denetim şirketinin tüm iletişim ve bildirimlerinde kalite kontrol ilişkin eylem ve mesajların yansıtılması
17
Denetim şirketi bünyesinde kaliteye ilişkin liderlik sorumlulukları Kalite Kontrol Sisteminden sorumlu Kişi belirlendi mi?
Denetim şİrketinin Yapısını ve hizmetlerini yansıtan GÜNCEL bir Kalite Kontrol Rehberi Mevcut Mu?
Geliştirme, Güncelleme, Belgelendirme için Yeterli Kaynak ayrıldı mı?
Kalite Kontrol sisteminin unsurlarına ilişkin operasyonel sorumluluklar
- Yeterli ve uygun tecrübeye - Gerekli yetkiye sahip kişilere verildi mi?
18
KALİTEYE ÖNCELİK VERME
Ticari kaygılar yönetimin kaliteye ilişkin sorumluluklarının önüne geçemez
19
İlgili Etik HükümlerŞirket ile bütünleşik: Dürüstlük, Tarafsızlık, Mesleki yeterlik ve özen, Sır saklama Mesleğe uygun davranış.
* Aykırılık durumlarının tespit edilmesi ve gerekli işlemlerin yapılmasını sağlamaya yönelik politika ve prosedürlerin oluşturulması
20
İlgili Etik Hükümler Bağımsızlık tüm güvence denetimlerinin ön koşuludur.
Tehditlerin ve alınabilecek önlemlerin anlaşılması (Kurum tarafından yayımlanacak Etik Kurallar bu konuda rehberlik sağlayacaktır.
Bağımsızlığı yönelik tehditlerin tespit edilmesi, belgelendirilmesi ve uygun bir şekilde yönetilmesi:
- Firma düzeyinde: Bağımsızlık taahhütleri - Her bir denetim Düzeyinde: Bağımsızlık taahhütleri Çıkar Çatışmalarının tespiti ve gereğinin yapılması Sır Saklama prosedürlerinin oluşturulması
21
İlgili Etik Hükümler Denetim Şirketi Etik Hükümlere ilişkin
Politika ve Prosedürler oluşturdu mu? Bu Politika ve Prosedürler örneğin, - çalışanların etik hükümlerle ilgili olarak bilgilendirilmelerini sağlıyor
mu?- Mevcut ve potansiyel tehditlerin tespiti ne imkan veriyor mu?- Sorumlu denetçilerin ve diğer kişilerin gerekli bildirimleri yapmalarını
gerektiriyor mu?- Bağımsızlık Taahhütlerinin zamanında alınmasını sağlıyor mu?- Aykırılıklar sorumlu denetçilere zamanında bildiriliyor mu?- Denetlenen İşletmelerin (iştirakler…) Listesi oluşturulmuş ve
denetçilere bildidirilmiş mi?- Rotasyon hükümleri, Ücret, Denetimin Kapsamı, Denetlenen işletmeyle çıkar ilişkisinin olduğunu gösteren durumlara karşı……
22
Müşteri İlişkisinin ve Denetim Sözleşmesinin Kabulü ve Devam Ettirilmesi
Kabul ve Devam
prosedürlerinin
uygulanması (Etik Hükümler
ve Yeterliliği
n değerlendirilmesi
Kabul veya
devam edip
etmeme kararının verilmesi (Müşterin
in Dürüstlüğ
ü ve riskler
Risk faktörleri
n Listelenm
esi
23
Müşteri İlişkisinin ve Denetim Sözleşmesinin Kabulü ve Devam Ettirilmesi Aşağıdaki hususlarda denetim şirketinin politika ve prosedürleri denetim firmasına güvence sağlamalıdır: Denetimin yürütülmesi konusunda yetkin olmak, zaman ve
kaynaklar dâhil denetimi yürütmek için gerekli beceri ve kapasiteye sahip olmak
Etik hükümlere uygunluğu sağlayabilmek
Ayrıca risklerin ve alınan önlemlerin yeterli bir şekilde belgelendirilmesi lazım.Gerektiğinde mevzuat izin vermesi halinde denetim çekilme ve bunun nedenlerinin yeterli bir şekilde belgelendirilmesi
24
İnsan KaynaklarıAşağıdaki alanlarda politika ve prosedürlerin geliştirilmesi: İşe alma. Performans değerlendirmesi. Verilen görevleri yerine getirme süresi dâhil kabiliyetler. Yeterlik. Kariyer gelişimi. Terfi etme. Ücret ve sair haklar. Personel ihtiyacının tahmini. Bu hususlar çalışanların motivasyon (etik hükümlere uyum dahil) ve gerekli yeterliğe sahip olmalarını sağlayarak yapılan denetimlerin kalitesini artırır.
25
İnsan Kaynakları
26
Denetimin Yürütülmesi Denetimin yürütülme kalitesinin tutarlılığını sağlayan politika
ve prosedürler oluşturma Bu tutarlılık, genellikle yazılı veya elektronik rehberler,
yazılımlar veya diğer standart belgelendirme biçimleri ile sektöre veya denetimin konusuna özgü rehberlerin oluşturulması suretiyle sağlanır.
Sorumlu Denetçinin tanımlanmış sorumlulukları olmalıdır. Etkin planlama, yönlendirme ve gözetim ile gözden geçirme
prosedürleri İstişare Prosedürleri (Kim, Ne zaman, Nasıl …..gerektiğinde
dışardan temin) Görüş Ayrılıklarının çözümüne yönelik prosedürler gibi..
27
Denetimin Yürütülmesi
28
Denetimin YürütülmesiDenetimin Kalitesine Yönelik Gözden GeçirmeDenetimin kalitesine yönelik gözden geçirme nedir?
Denetim ekibinin vardığı önemli yargıların ve raporu oluştururken ulaştığı sonuçların ve raporun uygunluğunun tarafsız olarak değerlendirilmesidir.
Ne zaman yapılır?
Rapor tarihinde veya öncesinde
Kalite kontrol sisteminin gözden geçirilmesi sırasında neler yapılır? Denetim sırasında belirlenen önemli riskler ve
bu risklere karşı yapılacak işler. Özellikle önemli risklerle ve önemlilikle ilgili
olarak varılan yargılar. Denetim sırasında tespit edilen düzeltilmiş
veya düzeltilmemiş yanlışlıkların önemi ve yapısı.
Yönetime, üst yönetimden sorumlu olanlara ve gereken hâllerde düzenleyici kurumlar gibi diğer taraflara iletilecek olan hususlar.
29
30
Denetimin YürütülmesiDenetimin Kalitesine Yönelik Gözden Geçirme Kurum tarafından belirlenen işletmeler ile borsada işlem
gören işletmelerin finansal tablolarının bağımsız denetimlerde zorunlu
Diğer denetimlerin hangilerine yönelik uygulanacağına yönelik denetim şirketinin prosedürler oluşturması
Asgari olarak kapsam belirlenmelidir. Uygun niteliklere sahip denetimin kalitesini gözden geçiren
Kişinin atanması (Kurum içi – Kurum dışı) Teknik beceriye sahip olmalı Gerekli yetki ve deneyime sahip olmalı Tarafsız olmalı
Denetİmİn Yürütülmesİ-Görüş Farklılıkları Aşağıdaki kişiler arasındaki görüş
farklılıklarının ele alınması ve çözüme kavuşturulması denetim şirketinin sorumluluğudur: denetim ekibi içindeki istişare edilen kişilerle olan ilgili durumlarda sorumlu denetçi ile denetimin
kalite kontrolünü gözden geçiren kişilerle.Sorun çözüme kavuşturuluncaya kadar rapora
tarih verilemez ve ulaşılan sonuçlar belgelendirilerek uygulanır.
31
32
İzleme Kalite Kontrol Sisteminin üzerinde bir İzleme Programı
oluşturmak
Teftiş Prosedürleri oluşturmak (denetim tamamlandıktan sonra)
- dönemsel olarak mutlaka her bir sorumlu denetçinin çalışması teftiş kapsamına girmeli - Gerektiğinde mutlaka dışardan birilerine yaptırılması- - Resmi raporlama Eksiklerin bildirilmesi ve önlemlerin alınması Şikayet ve iddiaları ele alan prosedürlerin oluşturulması
İzleme
izleme süreci sonunda tespit edilen eksiklikler &
uygun düzeltici adımlara yönelik tavsiyeler
ilgili sorumlu denetçilere ve diğer uygun personele bildirilir
33
İzlemeTespit edilen eksikliklere karşı atılacak düzeltici
adımlar nelerdir? Tek bir denetim veya tek bir personele ilişkin
uygun düzeltici adımların atılması, Bulguların, eğitim ve mesleki gelişimden
sorumlu kişilere iletilmesi, Kalite kontrol politika ve prosedürlerinde
değişiklik yapılması ve Şirket tarafından disiplin işlemlerinin
uygulanması (özellikle bu davranışı birden fazla tekrarlayanlar hakkında) . 34
35
İZLEME-TESPİT EDİLEN EKSİKLİKLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ, BİLDİRİLMESİ VE DÜZELTİLMESİ
İzleme prosedürlerinin sonuçları:
Denetim raporunun uygun olmayabileceğine veyaDenetimin yürütülmesi sırasında bazı prosedürlerin atlandığına
İşaret ediyorsa;
denetim şirketinin mesleki standartlara ve mevzuatauygunluğunun sağlanabilmesi için atılması gereken ilave adımlara karar vermesini ve hukuki danışmanlık alıp almama hususu değerlendirilir.
36
İZLEME-TESPİT EDİLEN EKSİKLİKLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ, BİLDİRİLMESİ VE DÜZELTİLMESİ Denetim şirketi, izleme sonuçlarını :
sorumlu denetçilere denetim şirketinin genel müdürüne veya uygun hallerde yönetim kurulu da dahil şirketteki
diğer uygun kişilere
Yılda en az bir kere bildirir.
37
Belgelendirme Kalite Kontrol Politika ve Prosedürleri Denetim Dosyaları Kalite Kontrol Gözden Geçirmeleri Saklama ve erişim
38
Belgelendirme Kalite Kontrol Politika ve Prosedürleri Denetim Dosyaları Kalite Kontrol Gözden Geçirmeleri Saklama ve erişim
39
KKS 1 ve BDS 220 arasındaki bağlantı
KKS 1 11inci paragraf denetim şirketi seviyesinde kalite kontrol sisteminin amacını tanımlar
BDS 220 6 ıncı paragraf her bir denetim düzeyindeki amacı tanımlar:
Yürütülen her bir denetimle ilgili olarak denetçiye, (a) Denetimin mesleki standartlar ile yürürlükteki mevzuat
hükümlerine uygun olduğuna ve(b) (b) Düzenlenen denetçi raporunun içinde bulunulan
şartlara uygunluğunailişkin makul güvence sağlayan kalite kontrol prosedürlerini uygulamaktır
40
Bağımsız Denetim Standartları BDS’ler risk bazlı bir yaklaşım üzerine
kurulmuştur. BDS 200, BDS ler kapsamındaki bir denetimden ne anlaşılması gerektiği hususunda da açıklamalar yapar Riskleri Değerleme a) Planlama (ön denetim
çalışmaları dahil) b) Risk Değerlendirme Prosedürlerini Uygulama
Risklere Karşılık Verme a)Müteakip Denetim Prosedürlerini tasarlama b) Bunları uygulama
Raporlama: a) Denetim kanıtlarını Değerlendirme b)Denetim raporunu hazırlama
41
Bağımsız Denetim StandartlarıGENEL İLKE VE SORUMLULUKLAR
BDS 200Bağımsız denetçinin genel amaçları ve bağımsız denetimin bağımsız denetim standartlarına uygun olarak yürütülmesi
BDS 210 Bağımsız denetim sözleşmesinin şartları üzerinde anlaşmaya varılması
BDS 220 Finansal tabloların bağımsız denetiminde kalite kontrol
BDS 230 Bağımsız denetimin belgelendirilmesi
BDS 240Finansal tabloların bağımsız denetiminde bağımsız denetçinin hileye ilişkin sorumlulukları
BDS 250 Finansal tabloların bağımsız denetiminde ilgili mevzuatın dikkate alınması
BDS 260 Üst yönetimden sorumlu olanlarla kurulacak iletişim
BDS 265İç kontrol eksikliklerinin üst yönetimden sorumlu olanlara ve yönetime bildirilmesi
42
Bağımsız Denetim StandartlarıRİSK DEĞERLENDİRMESİ VE DEĞERLENDİRİLMİŞ RİSKLERE VERİLECEK KARŞILIKLAR
BDS 300 Finansal Tablo Bağımsız Denetiminin Planlanması
BDS 315İşletmeyi ve Çevresini Tanımak Suretiyle Önemli Yanlışlık Risklerinin Belirlenmesi ve Değerlendirilmesi
BDS 320 Bağımsız Denetimin Planlanması ve Yürütülmesinde Önemlilik
BDS 330 bağımsız denetçinin değerlendirilmiş risklere karşılık yapacağı işler
BDS 402Hizmet kuruluşu kullanan bir işletmenin bağımsız denetiminde dikkate alınacak hususlar
BDS 450Bağımsız denetimin yürütülmesi sırasında belirlenen yanlışlıkların değerlendirilmesi
43
Bağımsız Denetim StandartlarıBAĞIMSIZ DENETİM KANITLARI
BDS 500 Bağımsız denetim kanıtları
BDS 501Bağımsız denetimi kanıtları belirli kalemler için dikkate alınması gereken özel hususlar
BDS 505 Dış teyitler
BDS 510 İlk bağımsız denetimler- açılış bakiyeleri
BDS 520 Analitik prosedürler
BDS 530 Bağımsız denetimde örnekleme
BDS 540Gerçeğe uygun değere ilişkin olanlar dâhil muhasebe tahminlerinin ve ilgili açıklamaların bağımsız denetimi
BDS 550 İlişkili taraflar
BDS 560 Bilanço tarihinden sonraki olaylar
BDS 570 İşletmenin sürekliliği
BDS580 Yazılı açıklamalar
44
Bağımsız Denetim StandartlarıBAŞKALARININ ÇALIŞMALARININ KULLANILMASI
BDS 600Özel hususlar-topluluk finansal tablolarının bağımsız denetimi (topluluğa bağlı birim denetçilerinin çalışmaları dâhil)
BDS 610 İç denetçi çalışmalarının kullanılması
BDS 620 Uzman çalışmalarının kullanılması
Bağımsız denetimin sonuçları ve raporlamaBDS 700 Finansal tablolara ilişkin görüş oluşturma ve raporlama
BDS 705 Bağımsız denetçi raporunda olumlu görüş dışında bir görüş verilmesi
BDS 706Bağımsız denetçi raporunda yer alan dikkat çekilen hususlar ve diğer hususlar paragrafları
BDS 710 Önceki dönemlere ait karşılık gelen bilgiler ve karşılaştırmalı finansal tablolar
BDS 720Bağımsız denetçinin denetlenmiş finansal tabloları içeren dokümanlardaki diğer bilgilere ilişkin sorumlulukları
45
Bağımsız Denetim Standartları
ÖZEL ALANLAR
BDS 800Özel hususlar – özel amaçlı çerçevelere göre hazırlanan finansal tabloların bağımsız denetimi
BDS 805Özel hususlar – tek bir finansal tablonun bağımsız denetimi ile finansal tablolardaki belirli unsurların, hesapların veya kalemlerin bağımsız denetimi
BDS 810 Özet finansal tablolara ilişkin rapor vermek üzere yapılan denetimler
46
Teşekkürler