KIRIM KONGO KANAMALI ATEŞİ EPİDEMİYOLOJİSİDoç.Tbp.Bnb. Süleyman CEYLAN
Sunum Planı
• Tarihçe
• Dünyada görünüm
• Türkiye’de görünüm
• Bulaşma
• Vektör
İsmail el Cürcani, XII. Yy.
“Kara böcekler ile taşınan kara hastalık”
Kıtabı Harzemşah
Orta Asya;
–İnfeksiyöz kapillerotoksikoz
–Akut infeksiyöz kanamalı hastalık,
–Özbekistan kanamalı ateşi
Kırım
– Resmi kayıtlardaki ilk salgın 1944 ve
1945 yıllarının yaz aylarında Batı
Kırım’da tespit edildi
– Aralarında Sovyet askerlerinin de
olduğu 200’den fazla kişiyi etkiledi
• Kırım Kanamalı Ateşi adı verildi
• 1956 yılında
– Zaire’de ateşli bir hastadan izole edilen
virüse Congo virüs adı verilmiştir
• 1967 yılında
– Yenidoğan farelere enjekte edilerek
tespit edilmiştir.
Kongo
• 1969 yılında
– Congo virüs ve Kırım Hemorajik Ateş
virüslerinin aynı virüs olduğu gösterilmiştir
– Hastalığa da Kırım-Kongo Kanamalı Ateşi
adı verilmiştir (Crimean-Congo
Hemorrhagic Fever)
Kırım-Kongo
Türkiye’de durum
Fark edilen İlk olgu Mayıs 2002’de Tokat’ta
Ateş, baş ağrısı, kas ağrısı ve kanama
şikayetleri ile
2003 yılında hastalığın KKKA olduğu anlaşıldı
Daha önceki yıllarda da (1998’e kadar)
hastalığın var olduğu tahmin ediliyor
Hastalığın boyutu
Yıl Olgu sayısı Ölüm sayısı
2002 17 -
2003 133 6
2004 249 13
2005 230 11
2006 107 6
Toplam 736 36
Balıkesir
Riskli İller
• Tokat• Sivas• Gümüşhane• Yozgat• Çorum• Çankırı
• Amasya• Ankara• Erzurum• Artvin• Ordu• Giresun
Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim
Aylar
Vak'
a Sa
yısı
Kişisel epidemiyoloji
• Hemen hemen cinsiyet farkı gözetmiyor
• Her yaşta görülüyor (çoğunluğu 10-80
arasında)
• Olguların çoğunluğu çiftçilik ve
hayvancılıkla uğraşanlar
• Hastalarda ölüm oranı %5 civarında
Risk grupları
• Hayvancılıkla uğraşanlar• Tarımla uğraşanlar• Veterinerler• Endemik bölgedeki sağlık personeli• Askerler, kamp yapanlar, izciler• Deri fabrikası çalışanları, mezbaha
çalışanları, kasaplar• Sağlık personeli
Bulaşma
Kene ısırığı Kenenin ezilmesi Enfekte hayvanların doku ve kanı ile
temas Enfekte insanlardan (Genellikle Nozokomiyal) Laboratuvardan Hava yolu? Enfekte sütün içilmesi ile?
Taşıyıcı - Vektör
• Hastalık etkeni virüs, keneler aracılığıyla bulaşıyor
• Virus 30 tür keneden izole edildi – (28 Ixodidae, 2 Argasidae)
• Vektör potansiyeli kanıtlananlar– Hyalomma marginatum marginatum*– H.m. rufipes– H.m. turanicum– Hyalomma anatolicum anatolicum*– Dermacentor marginatus*– Rhipicephalus rossicus– Amblyomma variegatum
Neden???????
• Ekolojik dengelerin değişmesi– Terkedilen tarım alanlarına geri dönüş
(Kırım)– Doğal alanların tarıma açılması (Rostov ve
Bulgaristan)– Doğaya tavşan salınması (Doğu Avrupa)– Su taşkınlarının önlenmesi (Astrakhan)– Yayla yasağı ??? (Türkiye)– Anız yakma yasağı ???
Kene sayısındaartış
Tavşan sayısında artış
Vejetasyon
Yağış
Yırtıcı hayvanpopulasyonunda
azalma
İklim değişikliği(küresel ısınma?)
KKKA: Küçük yabani hayvanların rolü
• Tavşanlar– Epidemiler ile en çok bağlantılı
hayvan• Virus için iyi bir çoğaltıcı konak
– Uygun şartlarda çok hızlı ürerler– H.m. marginatum’un larva ve
nimf döneminin en önemli konaklarından
– Sığır otlakları ve ahırlara yakın yerlerde yerleşirler
• Kirpi ve sincap– Virus için iyi bir çoğaltıcı konak– Ancak populasyon yoğunluğu
düşük
KKKA: Yerden beslenen kuşların rolü
• Virusun çoğalmasında rolleri yok (devekuşu hariç)– Güvercin ve sığırcıklar tartışmalı
• Ancak:– Özellikle kargalar, kene larva ve
nimfleri için önemli konak– İnfekte keneleri geniş coğrafik
alanlara yayabilirler (kargalar ile: 10 - 500 km)
KKKA: Evcil hayvanların Rolü
• Doğrudan ilgileri yok• Ancak
– Kenelerin biyolojisinde önemli yerleri var
– Kanlarında virüs olduğu dönemde insan ve keneler için potansiyel bulaş kaynağı olabilirler
• Riskli bölgelerin belirlenmesinde yardımcı– Evcil hayvanlardaki
seropozitiflik oranları önemli