Ilona Żeber –Dzikowska
Elżbieta Buchcic
Studenci wobec globalizacji
1.Wstęp
Globalizacja to termin, który kolejną dekadę stanowi nieodłączną część opisu
naszej rzeczywistości również z perspektywy społecznej i wychowawczej. Życie
każdego z nas jest w dużym stopniu związane z relacjami ludzi na różnych
kontynentach, nawet jeśli nie zawsze mamy tego świadomość. Procesy gospodarcze,
polityczne, kulturowe czy społeczne nie zależą już do kwestii lokalnych,
a najważniejsze decyzje nie jest podejmowane w stanie izolacji.
Pojęcie „globalizacja” ma wiele definicji, które zależą również od kontekstu
politycznego i gospodarczego. „Powszechne są więc oczekiwania, że w warunkach
globalizacji zachodzące stosunkowo szybkie zmiany społeczno-ekonomiczne
i kulturowe przyniosą wszystkim grupom społecznym poprawę ich bytu i ogólny rozwój
społeczno-gospodarczy poszczególnych krajów i całego globu1”.
Mijają kolejne dekady, a uniwersalne problemy jak ubóstwo, równouprawnienie
czy prawa człowieka wciąż potrzebują pozytywnych rozstrzygnięć w skali globalnej.
Dlatego też edukacja globalna wychodzi naprzeciw tym wyzwaniom i uczy aktywnie
przeciwstawiać się niesprawiedliwości. Edukacja globalna jest elementem kształcenia
i rozwoju zarówno obywatelskiego, jak i wychowawczego. Dzięki temu wśród
studentów poszerzany jest zakres uświadamiania istnienia zjawisk i współzależności
łączących ludzi i miejsca na świecie.
2. O globalizacji - wprowadzenie w problem badawczy
Zajmując się tematyką globalizacji nie sposób nie odwołać się do Zygmunta
Baumana, który już w 1998 roku próbował definiować pojęcie „globalizacji”
1 Wajda A., 2011: Globalizacja – Społeczeństwo i jego rozwój, Wyd. Książka i Prasa, Warszawa, s. 11
1
Projekt jest współfinansowany w ramach programu polskiej współpracy rozwojowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP w 2014 roku oraz ze środków Komisji Europejskiej.
Raport wyraża wyłącznie poglądy autorek i nie może być utożsamiany z oficjalnym stanowiskiem Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP, ani Komisji Europejskiej.
w „Globalizacja. I co z tego dla ludzi wynika”2 Wg współtwórcy koncepcji
postmodernizmu: „Globalizacja w równym stopniu dzieli i jednoczy, a przyczyny
podziału świata są takie same jak czynniki pobudzające do jego uniformizacji. (…) co
niektórym ludziom zwiastuje owa swobodę, na wielu innych spada jak bezlitosny
wyrok przeznaczenia. Mobilność okazuje się najwyżej cenioną i pożądaną wartością,
a swoboda poruszania się – ten nierówno dzielony towar, którego stale brak – szybko
staje się głównym czynnikiem kształtującym społeczne podziały w dobie późnej
nowoczesności czy też w czasach ponowoczesnych. (…) Skutki, jakie pociąga za sobą
ten nowy stan rzeczy, bywają diametralnie różne. Niektórzy z nas stają się ludźmi
w pełni „globalnymi”, podczas gdy inni tkwią w swej lokalności, co w świecie,
w którym „ludzie globalni” nadają ton i ustalają reguły gry, nie jest położeniem
przyjemnym ani nawet znośnym.”3 Ten pogłębiający się podział pomiędzy ludźmi
odczuwającymi w znacznym stopniu raczej pozytywne lub raczej negatywne skutki
procesów globalizacyjnych jest również akcentowany w wielu późniejszych teoriach.
Wiele definicji globalizacji skupia się wokół procesów gospodarczych
i technologicznych. Ocena procesów zachodzących w jej ramach jest wciąż
przedmiotem gorącej dyskusji, jak choćby w ocenie noblisty Josepha E. Stiglitza:
„ Dlaczego globalizacja – siła, która przyniosła tyle dobrego – stała się tak
kontrowersyjna? Uczestnictwo w handlu międzynarodowym pomogło wielu krajom
rozwijać się znacznie szybciej, niż było to możliwe bez niego. (…) Ludzie na
Zachodzie mogą uważać niskie płace w zakładach firmy Nike za wyzysk, ale dla
ogromnej liczby osób w rozwijającym się świecie praca w fabryce jest dużo lepszym
rozwiązaniem od pozostawania na wsi i uprawiania ryżu.”4
Jednak równie ważny, jeśli nie ważniejszy z perspektywy pedagogicznej, jest jej
aspekt społeczny. Pogłębiające się zróżnicowanie i rozwarstwienie współczesnego
świata jest faktem. „Miarami tego zróżnicowania są dane dotyczące produkcji i
dochodów krajowych, koncentracji bogactwa i niedostatku, obszarów zasobności i
krańcowego wręcz ubóstwa. Zróżnicowanie wielkości udziałów w wytwarzaniu
produktu światowego wyraża się w tym, że na 20% ludności żyjącej w najbogatszych
krajach przypada 86% tego produktu, a na 20% zamieszkujących kraje najbiedniejsze
jedynie 1%. Wartość majątku trzech najbogatszych na świecie państw jest większa niż
2 Z. Bauman, Globalizacja i co z tego dla ludzi wynika, wyd. PIW, Warszawa 2000.3 Op. cit, s. 6-7.4 J.E. Stiglitz, Globalizacja, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2004, s. 22.
2
Projekt jest współfinansowany w ramach programu polskiej współpracy rozwojowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP w 2014 roku oraz ze środków Komisji Europejskiej.
Raport wyraża wyłącznie poglądy autorek i nie może być utożsamiany z oficjalnym stanowiskiem Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP, ani Komisji Europejskiej.
łączny dochód narodowy 48 państw zamieszkałych przez 600 milionów ludzi. Szacuje
się, ze 840 milionów ludzi, w tym 160 mln dzieci jest stale niedożywionych, cierpi
głód, a 230 milionów w wieku od 7 do 14 lat pracuje w warunkach zakłócających ich
rozwój fizyczny i psychiczny. Szczególnie ważne jest przy tym, iż mimo wysokiego
tempa rozwoju całego współczesnego świata globalne rozpiętości pogłębiły się
w ostatnim czasie. Tak na przykład dochody 20% ludności zamieszkujących w krajach
bogatych są obecnie 60 razy wyższe od dochodów 20% ludności zamieszkujących
w krajach najuboższych.”5
Edukacja globalna stała się zatem odpowiedzią na palące problemy związane
z globalnymi współzależnościami. „Bierze udział w procesie likwidacji ubóstwa,
prowadząc do lepszego zrozumienia przyczyn nierówności i niesprawiedliwości
zarówno w sali lokalnej, jak i światowej.”6 Ponadto, „traktowanie edukacji jako procesu
dialogu i dociekania sprzyja możliwości rozwijania przez uczącego się wartości takich
jak szacunek dla poglądów innych. Dopełnienie stanowi wykształcanie nowych
umiejętności, które pomogą studentowi aktywnie zaangażować się w proces
społecznych przemian. Dlatego ruch na rzecz sprawiedliwości globalnej, który pojawił
się w latach 90., w opozycji do międzynarodowych instytucji finansowych,
kształtujących zasady globalnego handlu, można uznać za edukację rozwojową
w praktyce.”7
Według Nowej Encyklopedii Powszechnej PWN: „Edukacja globalna to
koncepcja umiędzynarodowienia edukacji, której celem jest wyposażenie młodego
pokolenia w świadomość globalną. Propaguje pluralizm, tolerancję i dialog
międzykulturowy; akcentuje dobro wspólne ludzkości; odzwierciedla uniwersalne
tendencje we współczesnej pedagogice”8. Inna definicja podana przez Deklarację
Edukacji Globalnej z Maastricht, przyjęta przez Europejski Kongres Edukacji Globalnej
brzmi: „Edukacja globalna otwiera ludziom oczy i umysły na rzeczywistość panującą na
5 L. Gilejko, Globalizacja a zróżnicowanie społeczne we współczesnym świecie, 25.11.2014: http://www.instytut.info/images/stories/ksiazki_polecane/17_ksztalcenie_ustawiczne/11-Gilejko.pdf 6 S. McCloskey, Edukacja rozwojowa jako czynnik zmiany społecznej: teoria i praktyka [w:] Lokalnie – globalnie. Kluczowe zagadnienia studiów nad rozwojem, red. Gerard McCann, Stephen McCloskey, wyd. PAH, 2010, s. 186.7 Op.cit, s. 189.8 Nowa Encyklopedia Powszechna PWN, źródło: http://encyklopedia.pwn.pl/haslo/3896545/edukacja-globalna.html, dostęp z dnia: 20.04.2014r.
3
Projekt jest współfinansowany w ramach programu polskiej współpracy rozwojowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP w 2014 roku oraz ze środków Komisji Europejskiej.
Raport wyraża wyłącznie poglądy autorek i nie może być utożsamiany z oficjalnym stanowiskiem Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP, ani Komisji Europejskiej.
świecie oraz uświadamia o konieczności podejmowania działań na rzecz większej
sprawiedliwości, równości i przestrzegania praw człowieka dla wszystkich”9.
W Polsce doczekaliśmy się kolejnej definicji edukacji globalnej wypracowane
w ramach międzysektorowego procesu przez organizację pozarządowe, reprezentantów
Ministerstwa Spraw Zagranicznych oraz Ministerstwa Edukacji. Warto zwrócić uwagę
na jej drugą część, w które wymieniono wartości i postawy jakie kształtuje.
„Edukacja globalna kładzie szczególny nacisk na:
• tłumaczenie przyczyn i konsekwencji zjawisk
• ukazywanie wpływu jednostki na globalne procesy i wpływu globalnych procesów
na jednostkę
• przełamywanie istniejących stereotypów i uprzedzeń
• przedstawianie perspektywy globalnego Południa
• kształtowanie krytycznego myślenia i zmianę postaw
Do aktualnych wyzwań globalnych zaliczyć można:
• zapewnienie pokoju i bezpieczeństwa na świecie
• poprawa jakości życia w krajach globalnego Południa
• zapewnienie zrównoważonego rozwoju
• budowanie partnerskich relacji gospodarczych i społecznych pomiędzy krajami
globalnej Północy i globalnego Południa
U podstaw edukacji globalnej leżą wartości:
• godność
• sprawiedliwość
• solidarność
• równość
• pokój
• wolność
Edukacja globalna sprzyja kształtowaniu postaw:
9 Deklaracja Edukacji Globalnej z Maastricht (The Maastricht Global Education Declaration), przyjętaprzez Europejski Kongres Edukacji Globalnej, Maastricht, 15-17.11.2002, źródło:http://pracepedagogika.wordpress.com/2012/12/21/edukacja-globalna-i-rozwojowa-definicje-edukacji-globalnej-global-education/, dostęp z dnia: 20. 04.2014r.
4
Projekt jest współfinansowany w ramach programu polskiej współpracy rozwojowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP w 2014 roku oraz ze środków Komisji Europejskiej.
Raport wyraża wyłącznie poglądy autorek i nie może być utożsamiany z oficjalnym stanowiskiem Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP, ani Komisji Europejskiej.
• odpowiedzialności
• szacunku
• uczciwości
• otwartości
• odpowiedzialności
• osobistego zaangażowania
• gotowości do ustawicznego uczenia się”10
2.2. Globalizacja w polskich badaniach
2.2.1. Badania opinii publicznej dotyczące globalizacji
Centrum Badania Opinii Społecznej (CBOS) w roku 2004, a następnie w roku
2006 przeprowadziło badania opinii dotyczące społecznego rozumienia i oceny
globalizacji, a następnie skutków globalizacji dla Polski.11 Mimo że badania nie są
aktualne, a percepcja Polek i Polaków z pewnością uległa zmianie, dane z raportów
badań opinii publicznej wydają się cennym kontekstem wobec przeprowadzonych
badań własnych.
W 2004 roku, czyli dekadę temu, 62% badanych zetknęło się z tym pojęciem,
natomiast jedynie 34% wiedziała co to pojęcie oznacza. Wśród wyjaśnień pojęcia
„globalizacja” przeważały te związane z międzynarodowym handlem i gospodarką.
Globalizacja gospodarki była oceniana przez niemal 50% Polek i Polaków pozytywnie.
Jednak ponad 80% respondentów stwierdziło, że korzystają na tym państwa bogate,
a tracą biedne – 58%. Ponad 40% ankietowanych było również zdania, że globalizacja
przyczynia się do wzrostu nierówności pomiędzy społecznościami różnych krajów na
świecie oraz sprzyja wzrostowi bezrobocia.
Natomiast w badaniu z 2006 roku, w którym skupiono się na globalizacji
gospodarki warto zauważyć, że aż 25% respondentów uważało, ze handel
międzynarodowy jest niekorzystny dla środowiska naturalnego, ale jedynie 12%
widziała jego negatywny wpływa na poziom życia respondentów. Odpowiednio 88%
i 90% opowiedziała się natomiast za respektowaniem przez kraje-strony umów
handlowych minimalnych standardów warunków pracy oraz ochrony środowiska.
10Definicja za Porozumieniem w sprawie wspierania rozwoju edukacji globalnej. Tekst porozumienia dostępny na stronie: https://www.polskapomoc.gov.pl/Porozumienie_rozwojedukacjiglobalnej,1165.html 11 Komunikaty z badań dostępne na stronie http://www.cbos.pl
5
Projekt jest współfinansowany w ramach programu polskiej współpracy rozwojowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP w 2014 roku oraz ze środków Komisji Europejskiej.
Raport wyraża wyłącznie poglądy autorek i nie może być utożsamiany z oficjalnym stanowiskiem Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP, ani Komisji Europejskiej.
Istotne jest również, że połowa ankietowany uważa, że globalizacja jest pozytywnym
zjawiskiem dla polskiej gospodarki, a jedynie co piąty klasyfikuje tę grupę procesów
jako negatywną.
3. Metodologia badań własnych
3.1.Uzasadnienie celu badań, problemy badawcze, hipotezy badawcze
W dzisiejszych czasach problematyka globalizacji wzbudza coraz większe
zainteresowanie, staje się też koniecznością poszerzenia wiedzy w zakresie znajomości
sposobów jej rozumienia, perspektyw uwarunkowań oraz skutków przemian, jakie
przynosi dla społeczeństwa. Edukacja globalna pomaga nam w zrozumieniu
współzależności globalnych i ich analizie.
Głównym celem przeprowadzenia badania wśród studentów było zapoznanie się
z ich wiedzą na temat globalizacji, a także na jakim etapie swojego życia po raz
pierwszy spotkali się oni z tym terminem. Dzięki przeprowadzonej ankiecie możliwe
jest zanalizowanie postrzegania przez młodych ludzi innych kultur, szanowania każdego
człowieka. Uwzględniony został również problem sprawiedliwości społecznej,
równości i zrównoważonego rozwoju. Możemy także stwierdzić, czy wśród studentów
edukacja globalna przyczynia się do poczucia odpowiedzialności i solidarności ze
światem.
Przygotowując metodologię badań własnych należy przybliżyć podstawy
terminologii związanej z postawieniem problemów, hipotez badawczych oraz
zastosowania w niniejszym opracowaniu metod, technik oraz narzędzi badawczych.
Według M. Łobockiego „problem badawczy to tyle, co pewne pytanie lub zespół
pytań, na które odpowiedzi ma dostarczyć badanie”12. Jak twierdzi T. Pilch „problemy
muszą wyczerpywać zakres naszej niewiedzy, zawarty w temacie badań. Problemy
określają zakres naszych wątpliwości oraz teren badawczych poszukiwań. Drugim
warunkiem, jest konieczność zawarcia w problemach wszystkich generalnych
zależności między zmiennymi. Dzięki temu będziemy mieć dość ściśle wyznaczony
zakres badanych zjawisk. Trzecim warunkiem jest rozstrzygalność empiryczna
problemu badawczego oraz wartość praktyczna. Problemy badawcze stanowią podstawę
tworzenia hipotez, podstawę do typologii zmiennych zależnych i niezależnych, a także
12 Łobocki M. 2001: Wprowadzenie do metodologii badań pedagogicznych, Wyd. Impuls, Kraków, s. 103.
6
Projekt jest współfinansowany w ramach programu polskiej współpracy rozwojowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP w 2014 roku oraz ze środków Komisji Europejskiej.
Raport wyraża wyłącznie poglądy autorek i nie może być utożsamiany z oficjalnym stanowiskiem Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP, ani Komisji Europejskiej.
wskaźników do zmiennych. Od problemów także zależy, jakie techniki i narzędzia
dobieramy, aby je rozwiązać”13.
Problem badawczy określany jest jako pewien rodzaj działania, który ma na celu
rozwiązanie przyczyn jakiegoś stanu, czy uzyskanie odpowiedzi na konkretne pytania.
Istotną rzeczą jest, żeby był on prosty, jasny i wyczerpujący. Zbyt ogólny może być
bezużyteczny i trudny do poddania go badaniom. Zaś dobrze sformułowany wyznacza
dalszy proces myślowy. Od problemów zależy także, jakie techniki i narzędzia
dobieramy, aby je rozwiązać.
W zależności od potrzeb badanych problemów stosuje się różnego rodzaje
klasyfikacje celów. Wyróżniamy problemy badawcze główne, mające związek
z problematyką badawczą, a także szczegółowe będące uzupełnieniem problemu
głównego.
Główny problem badawczy:
1. Czy i w jakim stopniu skuteczna edukacja dla zrównoważonego rozwoju
z uwzględnieniem perspektywy globalnej wpływa na stan wiedzy studentów
i studentek?
Szczegółowe problemy badawcze:
1. Jaka jest obecnie wiedza młodego studiującego pokolenia na temat globalizacji?2. Czy edukacja globalna ma pozytywny wpływ na dzisiejszy świat?3. W jakim wymiarze środki masowego przekazu/technologie mają wpływ na
przekazywanie informacji dotyczących globalizacji?
Hipoteza jest to pewnego rodzaju przypuszczenie, odpowiedź na pytanie zawarte
w problemie badawczym, dla wyjaśnienia jakiegoś zjawiska. Może być ona prawdziwa
lub fałszywa. Według A.W. Maszke: „hipoteza jest pewnym przypuszczeniem lub
stwierdzeniem naukowym odnoszącym się do dających się zaobserwować faktów,
zjawisk czy procesów, których prawdziwość lub fałszywość rozstrzygamy na podstawie
prowadzonych badań empirycznych”14.
13 Pilch T. 1995: Zasady badań pedagogicznych, Wyd. Żak, Warszawa, s. 4214 Maszke A.W., 2004: Metodologiczne podstawy badań pedagogicznych, Wyd. Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów, s. 53
7
Projekt jest współfinansowany w ramach programu polskiej współpracy rozwojowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP w 2014 roku oraz ze środków Komisji Europejskiej.
Raport wyraża wyłącznie poglądy autorek i nie może być utożsamiany z oficjalnym stanowiskiem Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP, ani Komisji Europejskiej.
Natomiast jak twierdzi J. Sztumski hipoteza, aby mogła być użyteczna
w badaniach, powinna spełniać określone wymogi. „Musi być o tyle nowa, żeby
wskazywała nieznane dotąd aspekty badanych faktów, procesów czy zjawisk ich
uwarunkowań. Hipotezy powinny być w takim stopniu ogólne, żeby obejmowały
swoim zakresem wszelkie fakty, procesy czy zjawiska, których dotyczą; pojęciowo
jasne, czyli wyrażone w jednoznacznych terminach, możliwie dostatecznie ostrych (...);
wolne od sprzeczności wewnętrznych, czyli muszą być tak sformułowane, aby nie
zawierały zdań nawzajem sprzecznych; empirycznie sprawdzalne, czyli dające się
zweryfikować, potwierdzić lub obalić w toku badań”15.
Hipoteza główna:1. Współczesna edukacja dla zrównoważonego rozwoju jest jednym z warunków
wdrażania zasad sprawiedliwości społecznej. Poprzez wysoki stopień
uświadamiania istnienia różnych zjawisk i wyzwań, oddziałuje na współzależności
między ludźmi na całym świecie.
Hipotezy szczegółowe:
1. Obecnie wiedza młodego społeczeństwa na tematy związane ze
współzależnościami globalnymi jest niewielka, ponieważ wiele osób nie zdaje
sobie sprawy, z relacji zachodzących w naszym kraju i mających związek
z procesami przebiegającymi na całym świecie. 2. Edukacja globalna ma pozytywny wpływ na dzisiejszy świat, gdyż dzięki jej
działaniu wiele ludzi otrzymało szansę na funkcjonowanie społeczeństwie,
często w różnych miejscach świata, przełamuje ona również istniejące
stereotypy i uprzedzenia.3. Środki masowego przekazu/technologie mają znaczący wpływ na
przekazywanie informacji dotyczących globalnych procesów, ponieważ dzięki
nim zagadnienia z nimi związane docierają do ogromnej liczby ludzi na całym
świecie.
2.2. Metody, techniki i narzędzia badawcze
15 Sztumski J., 1995: Wstęp do metod i technik badań społecznych, Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 43.
8
Projekt jest współfinansowany w ramach programu polskiej współpracy rozwojowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP w 2014 roku oraz ze środków Komisji Europejskiej.
Raport wyraża wyłącznie poglądy autorek i nie może być utożsamiany z oficjalnym stanowiskiem Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP, ani Komisji Europejskiej.
J. Sztumski uważa, że metoda to „system założeń i reguł pozwalających na takie
uporządkowanie praktycznej lub teoretycznej działalności, aby można było osiągnąć
cel, do którego się świadomie zmierza”16.A.W. Maszke stwierdza, że podczas przeprowadzania badań pedagogicznych
„wszelkie informacje powinny być zbierane celowo, w odpowiedni sposób
i z zachowaniem odpowiednich zasad i reguł postępowania. Oznacza to, że udzielenie
odpowiedzi na sformułowane pytania badawcze dotyczące procesu wychowania
wymaga określonego toku postępowania badawczego, czyli posłużenia się określonymi
sposobami, które określamy mianem metod badawczych. Także analiza zebranych
materiałów badawczych i informacji musi być przeprowadzona zgodnie
z obowiązującymi w nauce regułami i nie może nosić znamion dobrowolności”17. Do podstawowych metod badań pedagogicznych zaliczamy: obserwację,
eksperyment pedagogiczny, testy osiągnięć szkolnych, metodę socjometryczną, metodę
sondażu diagnostycznego, analizę dokumentów. T. Pilch wyróżnia w pedagogice różne
terminy warsztatu badawczego:a) Metody badawcze:
Zespół teoretycznie uzasadnionych zabiegów koncepcyjnych
i instrumentalnych obejmujących najogólniej całość postępowania
badacza, zmierzającego do rozwiązania określonego problemu
naukowego.b) Techniki badawcze:
Czynności praktyczne, regulowane starannie wypracowanymi
dyrektywami, pozwalającymi na uzyskanie optymalnie sprawdzalnych
informacji, opinii, faktów18.c) Narzędzia badawcze:
Przedmiot służący do realizacji wybranej techniki badań19.
Znane są również definicje innych autorów W. Zaczyńskiego, który uważa, że
metody badania to „określone sposoby poznawania wybranego wycinka rzeczywistości,
które cechują się tym, że są: celowe, planowe, obiektywne, dokładne i wyczerpujące”20.16 Sztumski J., 1995: Wstęp do metod i technik badań społecznych, Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 46.17 Maszke A.W., 2004: Metodologiczne podstawy badań pedagogicznych, Wyd. Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów, s. 11118 por. Kamiński A., 1974: Metoda, technika, procedura badawcza w pedagogice empirycznej; w:
Metodologia pedagogiki społecznej, R. Wroczyński, T. Pilch, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk; zob. także: Pilch T., 2001: Zasady badań pedagogicznych, Wyd. Żak, Warszawa, s. 71.19 por. Pilch T., 2001: Zasady badań pedagogicznych, Wyd. Żak, Warszawa, s. 71.20 Zaczyński W., 1995: Praca badawcza nauczyciela . Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa, s. 19
9
Projekt jest współfinansowany w ramach programu polskiej współpracy rozwojowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP w 2014 roku oraz ze środków Komisji Europejskiej.
Raport wyraża wyłącznie poglądy autorek i nie może być utożsamiany z oficjalnym stanowiskiem Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP, ani Komisji Europejskiej.
W naukach empirycznych najczęściej mówi się o metodzie w pojęciu podanym przez
S. Nowaka, wg którego „metody badawcze to typowe i powtarzalne sposoby zbierania,
opracowywania, analizy i interpretacji danych empirycznych, służące do uzyskiwania
maksymalnie uzasadnionych odpowiedzi na stawiane w nich pytania”21.
A. W. Maszke wyjaśnia, że „słowo „ankieta” pochodzi z języka francuskiego,
w którym „enquete” oznacza zbieranie informacji za pomocą pytań skierowanych do
różnych osób. Najszersze rozumienie tego słowa odnosi się do wszelkich badań,
w których wykorzystuje się informacje od osób lub instytucji. Ankieta jest sposobem
pobierania informacji za pomocą drukowanej listy pytań zwanej kwestionariuszem bez
pośrednictwa ankietera”22. Zaletą ankiet jest możliwość szybkiego przeprowadzenia
badań, możliwość braku osobistego kontaktu z respondentami oraz standaryzacja (dla
każdego przygotowany jest ten sam zestaw pytań). W niniejszym opracowaniu problematyka badawcza została sprawdzona za
pomocą wykorzystania kwestionariusza ankiety jako narzędzia badawczego, metodą
badawczą był sondaż diagnostyczny, zaś techniką – ankietowanie.
2.3.Charakterystyka przebiegu badańBadania zostały przeprowadzone za pomocą kwestionariusza ankiety. Miały
charakter anonimowy. Objęły grupę studentów Uniwersytetu Jana Kochanowskiego
w Kielcach na Wydziale Zarządzania i Administracji z różnych kierunków takich jak:
ekonomia, administracja i politologii. Głównym celem badań było zgromadzenie
informacji na temat świadomości i znajomości pojęcia globalizacji przez
ankietowanych. Kwestionariusz został przyjęty pozytywnie i wzbudził zainteresowanie
wśród studentów. Podczas odpowiadania na pytania można było zaobserwować, że
wypełniający byli skupieni i zaangażowani. Większą część kwestionariusza stanowiły
pytania zamknięte lub półotwarte.
3. Analiza interpretacji wyników
Badania ankietowe przeprowadzone zostały na latach 2013 - 2014 roku.
Odpowiedzi na poszczególne pytania zawarte w kwestionariuszu udzieliło 637
studentów. Wszyscy respondenci studiują Uniwersytecie Jana Kochanowskiego
w Kielcach na Wydziale Zarządzania i Administracji na pierwszym stopniu. Poddając
21 Nowak S., 1985: Metodologia badań socjologicznych, PWN, Warszawa, s. 2222 Maszke A.W., 2004: Metodologiczne podstawy badań pedagogicznych, Wyd. Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów, s. 179
10
Projekt jest współfinansowany w ramach programu polskiej współpracy rozwojowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP w 2014 roku oraz ze środków Komisji Europejskiej.
Raport wyraża wyłącznie poglądy autorek i nie może być utożsamiany z oficjalnym stanowiskiem Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP, ani Komisji Europejskiej.
szczegółowej analizie dane zawarte w metryce można stwierdzić, iż największą liczbę
osób, które wypełniło kwestionariusz ankiety stanową kobiety - 530 tj. 83,2%. Znacznie
mniejszą populację ankietowanych, biorących udział w badaniach to mężczyźni - 107
czyli 16,8% ogółu. Szczegółowe zestawienie danych o badanej populacji objętych
sondażem zamieszczono w poniższych tabelach.
Tabela 1a. Dane o respondentach (płeć).
PŁEĆ LICZBA %Kobiety 530 83,2Mężczyźni 107 16,8Razem 637 100
Tabela 1b. Dane o respondentach (kierunek studiów).
KIERUNEK
STUDIÓWEKONOMIA ADMINISTRACJA POLITOLOGIA
PŁEĆ K M K M K M
n 410 57 89 27 31 23
% 64,4 8,9 14,0 4,2 4,9 3,6
RAZEMn 467 116 54
% 73,3 18,2 8,5
116
467
54
Ekonomia
Administracja
Politologia
Rycina 1a. Dane o respondentach
Materiał badawczy z przykładowymi pytaniami poddanymi analizie
z przygotowanego narzędzia badawczego - kwestionariusza ankiety w opracowaniu
szczegółowym.
BIBLIOGRAFIA
11
Projekt jest współfinansowany w ramach programu polskiej współpracy rozwojowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP w 2014 roku oraz ze środków Komisji Europejskiej.
Raport wyraża wyłącznie poglądy autorek i nie może być utożsamiany z oficjalnym stanowiskiem Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP, ani Komisji Europejskiej.
Pozycje zwarte
1) Wajda A., 2011: Globalizacja – Społeczeństwo i jego rozwój, Wyd. Książka i Prasa,
Warszawa,
2) Bauman Z., Globalizacja. I co z tego dla ludzi wynika., wyd. PIW, Warszawa 2000.
3) J. E. Stiglitz, Globalizacja, wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2004.
4) Lokalnie – globalnie. Kluczowe zagadnienia studiów nad rozwojem, red. Gerard McCann,
Stephen McCloskey, 2010, wyd. PAH
3) Łobocki M. 2001: Wprowadzenie do metodologii badań pedagogicznych, Wyd.
Impuls, Kraków,
4) Pilch T. 1995: Zasady badań pedagogicznych, Wyd. Żak, Warszawa,
5) Maszke A.W., 2004: Metodologiczne podstawy badań pedagogicznych, Wyd.
Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów,
6) Sztumski J., 1995: Wstęp do metod i technik badań społecznych, Wyd. Uniwersytetu
Śląskiego, Katowice,
7) Zaczyński W., 1995: Praca badawcza nauczyciela. Wydawnictwa Szkolne i
Pedagogiczne, Warszawa,
8) Nowak S., 1985: Metodologia badań socjologicznych, PWN, Warszawa,
Strony internetowe
1) Nowa Encyklopedia Powszechna PWN, źródło:
http://encyklopedia.pwn.pl/haslo/3896545/edukacja-globalna.html,
2) Deklaracja Edukacji Globalnej z Maastricht (The Maastricht Global Education
Declaration), przyjęta przez Europejski Kongres Edukacji Globalnej, Maastricht,
15-17.11.2002, źródło:
http://pracepedagogika.wordpress.com/2012/12/21/edukacja-globalna-i-
rozwojowa-definicje-edukacji-globalnej-global-education/
3) Centrum Badań Opinii Społecznej: www.cbospl
4) Strona DWR MSZ RP: www.polskapomoc.gov.pl
5) Strona Instytutu Wiedzy i Innowacji: www.instytut.info
12
Projekt jest współfinansowany w ramach programu polskiej współpracy rozwojowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP w 2014 roku oraz ze środków Komisji Europejskiej.
Raport wyraża wyłącznie poglądy autorek i nie może być utożsamiany z oficjalnym stanowiskiem Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP, ani Komisji Europejskiej.
Przykładowe pytania poddane powyższej analizie z przygotowanego
narzędzia badawczego - kwestionariusza ankiety
KWESTIONARIUSZ ANKIETY
Szanowni Państwo!Zwracamy się z uprzejmą prośbą o wypełnienie poniższej ankiety, dotyczącej procesu
globalizacji. Prosimy o szczere i przemyślane odpowiedzi, gdyż zostaną one wykorzystane wbadaniach naukowych. Ankieta jest anonimowa!Jak wypełnić ankietę?
W pytaniach zamkniętych wybraną odpowiedź proszę zaznaczyć przez wstawienie „X”w odpowiedniej kratce. Natomiast w pytaniach otwartych swoją odpowiedź należy wpisać wwykropkowane miejsca.
DziękujemyAutorki
Płeć: ⃞ K ⃞ M
Wiek ………
Kierunek studiów………………………………………………………
Jaką ukończył/a Pan/i szkołę ponadgimnazjalną?
……………………………………………………………
1. Czy temat globalizacji jest Panu/i znany? ⃞ tak ⃞ nie
Jeśli tak, to gdzie po raz pierwszy Pan/i o niej usłyszał/a? ⃞ w domu ⃞ w szkole podstawowej ⃞ w gimnazjum ⃞ w szkole ponadgimnazjalnej ⃞ w szkole wyższej ⃞ w pracy ⃞ w innym miejscu (jakim?) ………………………………………
2. Która z wymienionych definicji najtrafniej charakteryzuje według Pana/itermin „globalizacja”? ⃞ Koncepcja umiędzynarodowienia edukacji, której celem jest wyposażenie młodego
pokolenia w „świadomość globalną”. „⃞ Otwiera ludziom oczy i umysły” na rzeczywistość panującą na świecie oraz
uświadamia o konieczności podejmowania działań na rzecz większejsprawiedliwości, równouprawnienia.
⃞ Obejmuje nauczanie o problemach i zagadnieniach, które przekraczają granicepaństwa oraz o wzajemnych powiązaniach systemów.
13
Projekt jest współfinansowany w ramach programu polskiej współpracy rozwojowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP w 2014 roku oraz ze środków Komisji Europejskiej.
Raport wyraża wyłącznie poglądy autorek i nie może być utożsamiany z oficjalnym stanowiskiem Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP, ani Komisji Europejskiej.
⃞ Obejmuje naukę rozumienia i szanowania ludzi, wywodzących się z innych kultur. ⃞ Wychodzi ponad fakty i informacje, obejmuje umiejętności, postawy i wartości
łączące tematyczne i wielodyscyplinarne programy nauczania. ⃞ Swoją działalność zawodową opiera na lokalnych rynkach pracy. ⃞ Obejmuje problem bezrobocia, w tym płacę – emigracje i migracje zarobkowe.
3. W jaki sposób najłatwiej uzyskać informacje na temat globalizacji? W pustekratki proszę wpisać cyfry od 1 – 5 (od najbardziej popularnej formyprzekazu do najmniej popularnej). ⃞ z prasy ⃞ od znajomych ⃞ z telewizji, radia ⃞ ze szkoły ⃞ z Internetu
4. Czy w szkole wyższej spotkał/a się Pan/i z akcjami/spotkaniami dotyczącymiglobalizacji? ⃞ tak ⃞ nie
5. Kto według Pana/i powinien prowadzić edukację w tym zakresie? ⃞ nauczyciel ⃞ pedagog ⃞ osoba z danej instytucji zajmującej się problematyką globalizacji ⃞ obojętne ⃞ inne (proszę podać jakie?) ………………………………………
6. Czy uczestniczył/a Pan/i w dodatkowych zajęciach/projektach dotyczącychglobalizacji? ⃞ tak ⃞ nieJeśli tak to jakich?………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
7. Czy uważa Pan/i, iż problematyka globalizacji powinna być uwzględnianapodczas edukacji na studiach wyższych? Odpowiedź proszę uzasadnić.………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
14
Projekt jest współfinansowany w ramach programu polskiej współpracy rozwojowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP w 2014 roku oraz ze środków Komisji Europejskiej.
Raport wyraża wyłącznie poglądy autorek i nie może być utożsamiany z oficjalnym stanowiskiem Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP, ani Komisji Europejskiej.
8. Proszę podać jak według Pana/i można rozpowszechniać problematykęglobalizacji w sposób nieformalny (praktyczny)?………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
9. Które z wymienionych akcji na rzecz globalizacji są Panu/i znane? Możnazaznaczyć więcej niż jedną odpowiedź. ⃞ Dzień Ligi Ochrony Przyrody (9 stycznia) ⃞ Dzień Bez Opakowań Foliowych (23 stycznia) ⃞ Światowy Dzień Wody; Dzień Ochrony Bałtyku (22 marca) ⃞ Dzień Ochrony Środowiska (5 czerwca) ⃞ Dzień Bez Samochodu (6 czerwca) ⃞ Dzień współpracy Północ-Południe (12 września) ⃞ Sprzątanie Świata (21 września) ⃞ Międzynarodowy Dzień walki z Ubóstwem (17 października) ⃞ Międzynarodowy Dzień Wolontariusza (5 grudnia)
Tekst „Studenci wobec globalizacji” jest udostępniony na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0
Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Instytutu Globalnej Odpowiedzialności i partnerów. Utwór powstał w
ramach programu polskiej współpracy rozwojowej za pośrednictwem MSZ RP w roku 2014. Zezwala się na
dowolne wykorzystanie utworu, pod warunkiem zachowania ww. informacji, w tym informacji o stosowanej
licencji, o posiadaczach praw oraz o programie polskiej współpracy rozwojowej.
15
Projekt jest współfinansowany w ramach programu polskiej współpracy rozwojowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP w 2014 roku oraz ze środków Komisji Europejskiej.
Raport wyraża wyłącznie poglądy autorek i nie może być utożsamiany z oficjalnym stanowiskiem Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP, ani Komisji Europejskiej.