8/8/2019 Çelik ve Betonun Birlikte Kullanımı
http://slidepdf.com/reader/full/celik-ve-betonun-birlikte-kullanimi 1/19
gelikve be ton un un
birliktekullamml ?
eligin one 9IkartilmaSl gereken iis
tiinliiklerine degindikten sonra §im
di; "gelik ve betonu bir arada nasil
kullanabiliriz?" gibi teknik olarak
90k daha dogru sorular sorabiliriz
Gergekte Tiirkiye 'deki "kule "projelerinin hemen
hepsinde, servislerve yanglfl merdi venleri i9inbii
yiik bir gekirdek bOliimiiyer almaktadlL gekirdek
yapilmaslfla izin verecek boyutlardaki binalarda,
bizlergekirdegin betonarme yapilmaslfli oneriyo-
60 2010/296 AGUSTOS'Derginiz 26.'Ya;tnaa...
8/8/2019 Çelik ve Betonun Birlikte Kullanımı
http://slidepdf.com/reader/full/celik-ve-betonun-birlikte-kullanimi 2/19
ile bagh oldugu r;e1ikyapl sektOril
hir;bir ge1i§me kaydetmemi§tir. Bu
konuda r;e1ikyapl sektorilndeki nadir
olange1i§me ta1ep1eri''pahahyama1
01ur,uygu1ayacak firm ada bu1amaz
slmz!"safsata1an ile balta1anml§tlr.
Ancak, ya§aml§ oldugumuz Marma
ra depremi faciasl ardmdan, k1asik
yapl sistemine olangilvencini yitiren
son kullamcl, tepkisini §iddetlendir
mi§, in§aat sektOrilnil degi§ime zor
laml§tlr. in§aat sektOril, sesini gide
rek arttJran bu istek sonucu, r;agda§bir alternatif olan r;elikyapl sistemi
ninge1i§mesigerektigini artJka1g11a
makzorundaka1ml§tJr. Gene101arak
in§aat sektOrilniln r;okgilr;liloldugu
illkemizde ise yukarlda an1atl1ande
gi§im istek1erine tepki clhz ka1ml§,
r;elikin§aat sektOril onem1i birge1i§
mekaydetmemi§tir. (:elik yapl siste
mi ile in§a edilmi§ bina1ann k1asik
yontemler1e yapllml§ in§aatlara
orantlsl ha1a slnr dilzeyindedir.
Kompoze yapl teknigi, brrakm norm
haline getiri1mi§ olmaYl, hala tam
olarak bilinmemekte ve ulusa1stan
dartlanmlzda yer a1mamaktadlr. Se
ne1ikr;elikilretimi 18milyon ton olan
illkemizde yaplsa1r;e1iktekullanl1an
slcak hadde r;elikmiktan ne yazlk ki
bu miktann %10'u kadardlr. (Bu 0
ran ingiitere'de %80 boyut1annda
dlr) CJhz olan r;elikyapl sektOrilnde
ha1akaynakh yapma prof iller aglr
hkh olarak kullanl1maktadlr. Karde
mirtaranndan ilreti1enr;elikprofiller
NPl kesit1erdir ve bun1an serisi ise
tam olarak yapl1mamaktadlr. (:e1ik
yapl sektorilm ilzilnatl11myapamama
neden1erinden biri de maa1esefbun
dankaynak1anmaktadlr.
Boy1ece stabilite e1eman1anmn
lSlnmaza1tlhrken, yapmm sismik
r1amak ver;e1iktii
ni aza1tllmako1anagle1deedi1
ktedir. Aynca yapmm top1am
gl ha1asalt betonarmeden ha1a
%50dil§ilktiir.Tabiibusistemin
lemimariye bag11oldugu apk
ve ozellikle narin1ikkatsaYlSlyilk
bina1ar1avekilr;ilk r;ekirdeklerde
fnkemizdeki l;elik Yapl
Sektorii
Budonemde,genr;le§ennilfusun ver
digi ivmei1e bir1ikteekonomimizdeki
hlZhge1i§me, illkemizdekonut talebi
pat1amasma neden olmu§, in§aat
sektOril, u1usa1smlr1anmlZir;erisin
de oldukr;a gilr;lenmi§tir. Gilr;lenenbusektOrdek1asikyapl yon temi olan
betonarmesistemi "wet trade" daha
dageli§irken modern in§aat sistemi
olan yaplsa1r;e1ik yontemi, do1aYlsl
DIZAYNko_ 2010/296 AGUSTOS 61
I I
III,
I
I
I
8/8/2019 Çelik ve Betonun Birlikte Kullanımı
http://slidepdf.com/reader/full/celik-ve-betonun-birlikte-kullanimi 3/19
TURK YAPISAL
<;ELiK STANDARTLARI
Kar$lKorunmasl- BoJiim 2: gevrenin
SmJf7andm/masl
Boyalarve VemikJer-ge/ik Yapllann
Koruyucu BoyaSistemJeriye Korozyona
Kar$lKorunmasl- Bo/iim 3:Tasanm
Boyalarve VemikJer-gelik Yapl1ann
Koruyucu Boya Sistem/eri yeK orozyona
Kaf$lKorunmasl-BoJiim4: YiizeyTipleri ve
YiizeyHazu/ama
Boyalarve VemikJer-gelik YapJlann
Koruyucu Boya SistemJeriyeKorozyona
Kar$lKorunmasl- BoJiim5:Koruyucu
BoyaSistem1eri
Boyalarve VemikJer-ge1ik YapJlann
Koruyucu Boya SistemJeriyeKorozyona
Kar$lK orunmaSl- BoJiim 6:Laboratu varPerformansl Deney Metot1an
Boyalarve VemikJer-gelik YapJlann
Koruyucu Boya SistemJeriye Korozyona
Kar$lKorunmaSl- BoJiim 7:Boyama
i$lem1erinin Uygu1anmaslveDenetimi
Boyalarve VemikJer-gelik YapJlann
Koruyucu BoyaSistemJeriyeKorozyona
Kar$lKorunmasl-BOliim 8:Yeni 9a1J$mave
BakJm iginOzeJ1ikJerinGe1i$tiriImesi
KatodikKoruma-KJYJdan Uzak Sabit
<;elikYapllar
KatodikKoruma-KJYldan Uzak Yiizen
gelik Yapl/an
Boyalarve VemikJer-KoruyucuBoya
Sistem1eriiJegelik Yapl1arlflKorozyona
Kar$lKorunmasl- Denetgi1erinNite/ikleri
Petrol veDoga1GazSanayii -Aglk Deniz
Platform/arl- BoJiim 2:SabitgeJik Yapllar
Direktif: 89/686/EEC
Boyalar Epoksi RegineEsaslJ
<;elikYapllardaKuJIanl1an
BoyalarEpoksi RegineEsaslJ
<;elikYapl/ardaKuJ/afll/an
BoyalarEpoksi RegineEsaslJ
ge/ik YapllardaKul/afll1an
TS498 YclPlE/emanlannm Boyut/andmJmasmda
A/macak YiikJerinHesapDeger/eri
TS498/T1 YclPlE/emanJannmBoyut/andm/masmda TSENISO 12944-3
A/macak YiikJerinHesap Deger/eri
TS7046 YclpJlannTasanml igin Esas/ar
TS4561 <;elikYaplJannP/astik TeoriyeGore TSENIS012944-4
hesapKuraJ/an
TS648 gelikYaplJannHesapve YaplmKuraJIan
TS3357 gelik Yapl/ardaKaynak/l Bir/e$imJerin
Hesapve YaplmKuraJIan TSENISO 12944-5
TS J1372 ge/ik YapJlar- Hafif -Sogukta $ekil VeriJmi$
Profi //er/eO/u$turu1an- Hesap K uraJIan
TS11590 BoyaJarEpoksi RegineEsaslJ-ge/ik
Yclpl/ardaKuJ/anl1an TSENISO 12944-6
S4359 Koruyucu Kap/amalar - Atmosfer Etkisinde
Kalange/ik Yapl1ariginSEN20898 Bag/amaE/emanlannm-Mekanik
OzeJ/ikJeriKJslm 7:Anma 9ap1an 1mm- JO TSENI SO 12944-7
mm 01anCivataJariginBuru1maDeneyi ve
EnKiigiikMomender
SENV 1090-1 ge/ikYapl/ar-BoJiim 1:Gene/Kural/arve
in$aKuraJIan TSENISO /2944-8
ENV 1993-1-1+AC+A/+A2 Eurocode3:gelik Yapl/ann
Proje/endiri/mesiBoJiim /-/ :Gene/
K uralJarveBina KuraJIarl
1993-/-2 Eurocode3:ge/ik Yapl/ann TSEN /2495
Proje/endiri1mesi Bo1iim 1-2:Gene/KuraJIar
-YaplsaJ,YangmProje1endiriImesi TSEN13173
ENVI993-1-3 Eurocode3:gelikYapl1ann
ProjelendiriJmesiBoJiim /-3:Gene/KuraJIar TSENV12837
-SoguktaBigimJendirilmi$ince 01giiJii
E1emanJarveSaglaKap1amaigin
SENV1993-1-4 Eurocode3:gelikYapl/ann TSISO/38/9
Projelendirilmesi BoJiim 1-4:GenelKurallar
- Pas/anmaz gelik iginEk KuraJIar
SENV1090-3 <;elikYapliar-BoJiim3: YiiksekDayanJmJl TS11590/T1
geJikler igin Ek Kurallar
12944-1 Boyalarve VemikJer-gelik Yapl1arlfl TS11590/T2
KoruyucuBoya SistemJeriyeKorozyona
Kar$lKorunmaSl- BoJiim1:Gene1Bi1gi1er .TS11590/T3
12944-2 Boyalarve VemikJer-gelik Yapl1ann
KoruyucuBoya SistemJeriyeKorozyona
2010/296 AGUSTOS 63
8/8/2019 Çelik ve Betonun Birlikte Kullanımı
http://slidepdf.com/reader/full/celik-ve-betonun-birlikte-kullanimi 4/19
<;ELiKKONSTRUKSiYON
YAPI ESASLARI
Atrium fabsmda Uf
banth baglanb
irbina projelendirilirken, ~ekilsel, i~levsel ve statik yaplsal ozellikleruyum igeri.
sinde bir araya toplanmahdlr. Kural olarak, dizayn ve fonksiyon, ta~lYlcltesisin
konseptini belirler. Ta~lYlclyaplda kullamlan malzeme ve sistemler, ge1ik,beto·
narme veah~ap yapl sistemidir. Farkh yapl malzemeleri birbiriylekombineedile
rekkullamhrsa, kan~lkyapl tUrtiolu~ur.<;elik-Bile~ikyapIin~aatlannda, gelikve
beton yapl malzemeleri, ortakla~aolarak ta~lYlclelemanlan olu~tururlar. Ta~lYlclkonseptge-
<;elik baglantlin§aatl- iskelet
64 20JO/296 AGUSTOSDIZAYN-- 'Der;giniz 26.YGfmaa...
8/8/2019 Çelik ve Betonun Birlikte Kullanımı
http://slidepdf.com/reader/full/celik-ve-betonun-birlikte-kullanimi 5/19
________ ~eliK KonstruKsiyon yo
1Tipilq:elildskeletyapi
mmerzbank binasl,
Resim 2-Frankfurtam Main 'de Resim3-Bann'dapastane
Dl§arlda duran mega bile§ik kalanlar binasl
apl tarZInl belirler. Aynca, bag
I1ar, baglantl noktalan, yataklar
bunlann teknolojik donti§timleri,
yapldan olur.§lYlClyapl konseptinin ba§ka bir
akteristigi de,ana ta§lYlcleleman
tUriintive ytik ta§lYlclhgInl ta
lamasldlr. Eger bina aglrltklt ola-
rak ta§lYlClve stabilize duvarlardan
ve kat tabakalanndan olu§uyorsa; 0
zaman birkafes binayastatiketkili §e
kilde uygun olan birduvaryapl §eklinden sozedebiliriz.
Eger bina aglfhkh olarak kolonlar
dan, kiri§lerden vedo§emekatmanla
nndan olu§uyorsa; 0 zaman da bir is-
kelet yapl sisteminden (BaklfllZ §e1dl
1)sozedebiliriz.
Esasen bu tUryapllar statik yonden
dayamkh binaolarakkullamhrlar. iskeletyapl sisteminin, binastabilizas
yonuna gore c;e§itlilik gosteren c;ok
saYlda alt grubu mevcuttur. Bunlar
ic;erisindeozell iklec;erc;eveyapl tUrti,
Fark11kolon ayarlanmnyararlan vezararlan
yararlan
-Bina cephesinin birimsel alarak san derece
baskm elemam
-BaZlyangm gii venIik onlemleri nden
vazgerilebilir
-Cephe veta§IYIClsisteminaynml
-Kalanlar irmekam rahatslz etmemekte
- artakslcakhkdiizeyi
-ISIkopriisii almamaSl
-cephe ve ta§lYlclsistemin aymm
-karozyan etkisi yak
-kalanlar ir mekanl dara/tmlyar-daha azyangm giivenlik onlemi, riinkii
sadece ir fJan§1karumak gerek-mekan kuJJanlmmm enefektif roziimii
zararlan
-ir vedl§ kanstriiksiyan arasmdafarkh
slcakhklara bag1Jdefarmasyan Jar
-ISIkopriiJeri
-cephekesitindeozel ya1JtJlnon/emleri
- kalan/ar irmekandan almakta
-genellikle pasif yangm karuma
onlemleri F90a kadar gerekmekte
- bolme duvar uygulamasmda slmr/amalar
-kalanlarm birbirinden farkiJ slcak1Jk
etki /enme/eri (ir-d1§)kalanlann egi/me
zarlanmalannayal apyar-cephe bag/antI yer/erinde yaiJtlm
prob/emleri
-pahall ya1JtImroziimleri
D!ZAYNko_ 2010/296 AGUSTOS 65
8/8/2019 Çelik ve Betonun Birlikte Kullanımı
http://slidepdf.com/reader/full/celik-ve-betonun-birlikte-kullanimi 6/19
:1"~ti"i;-t"r-:-ri' ITtii'mt111'1 I , I I, I' ,11,11' II
I I I , , I , , I I I "w-W-L..1J ....-W"'1111 ,,"1,11,11n"r',"rrl"r' I I I I I I I I I I I1'1', I ',' I I 111'1 +++' 1'1 I'I I 'I ,...0-,-";-<>-;-' 't'itTI"" I, I I' II' 'II II" J I1 'I I I • 'I I I I I1"-;-"'1 I," I ' I I I I I I I I, I I I '.....;oT-I~I~I-TO+-t,oT
~- -j .~,",.j
I
c:::
,..,.,
I--
.
O~
Resim 5-Farkll kolon lzgarasistemleriesim 4-Katelemanlan, Ana
veyan t8!j1YICllar,kolonlar
t riii(~.
- .11 ~•.Resim (Solda)- 6
Birasla yapI sistemi
Resim (Sagda)-8
Betonarme-gelik kesitlerinin kar§11a§tmlmaSI
Resim (Solda)- 7
HannoverNorConevi
kafes yapl tUrU,~ekirdek yapl sistemi ve tUpyapl sistemini
ve de bunlannkom binasyonlanm sayabiliriz.
100 metreden daha yUksek binalarda, birka~ senedir Mega
Yapl denilen yeni bir sUre~ gorUlmektedir. B urada iki fark-
66 2010/296 AGUSTOS
11 tUrde uygulama mevcuttur. Birinci modelde baglanttla
nn statik ve kimi zaman i§levsel olarak birbirinden aynla
bilen bina boliimlerinden ($eki13)olu§maSl baz almmak
tadlf. Boylelikle aym ta§lYlcl yaplya sahip makro stUrtik-
'1JeTEiniz 26.Ya;uufa ...
8/8/2019 Çelik ve Betonun Birlikte Kullanımı
http://slidepdf.com/reader/full/celik-ve-betonun-birlikte-kullanimi 7/19
.-t.
0Kolon kesitleri
ler olu~turabilmektedir. Buna alternatif modelde ise,
ta~lYIClistem, az saYldabliylik boyutlu elemanlardan
2) olu~acak ~ekilde kurulmu~tur. Boylelikle sliper
(Megakolonlar, Outriggerler )~ef(;,eveve/veyaka
eklinde yapI1arakbinamn blitlinstabilitesini lizer
ne ahrlar.
Resim-ll Bilefjikkolon kesitleri
Bir ana/yan ta~lYlclsistem soz konusuysa, dl~kolonlann
diizenlenmesi ana ta~lYlcI1annkonumuna gore bel irIenir.
Koionlaraksian dogrultusunda istenildigi gibi diizenlene
bilir. Eger kolon a~lkhklan 1,5-3,Om. gibi kIsa se~iIirse
Resim-l20mek Kolonyaplmlan
Kolonlar
lonlann kurulumu
likyapl aglrhkh olarakelemanlaraaynlml~ biryapl ~ek
r vebu dayapl strliktiirlinli belirgin bir lzgara olu~tur
Sllla neden olur. i~levsel ama ouna ragmen efektifbir
anlama binanlll belirleyicisi oncelikle do~eme sistemi
r.Buradanolu~ankolona~lkhklan, ana veyan ta~lYlclla
bunauygun~ekiidedlizenlenmesineyola~arlar. (Resim
<;elik bina- Ana katlarnlann kolon arahklan, hem kullamm a~lsllldan (oIabiI
gince bliylikkolon vemekanlar), hem ekonomik yonden
gerlendirmekgerekir. Kolon arahklan yliksekmaliyete
den olm.Do~emepIakaIan yamonolitik olarak imal edi
ler, yada~elik-,hafifbeton -veya prefabrike ongerilmeli
on elemanlar olarak monte edilirler.
zaman slk yerle~tirilen ongerilmeli bo~Iuklu beton do
12m.A~Ikhga ula~abilir.Do~emedenkiri~lere veko
lara ylik aktarlmmm tarzl, net striiktliel, ~ogunlukla dadortgen bir kolon lzgara sistemi ortaya ~lkanr. (Resim
MafsalIJ kolon ayak baglantlsl
derz montajdan sonra hargla kapatl IJr
Egilmemukavemetli kolon ayagl
2010/296 AGUSTOS 67
III,I
I
8/8/2019 Çelik ve Betonun Birlikte Kullanımı
http://slidepdf.com/reader/full/celik-ve-betonun-birlikte-kullanimi 8/19
yan ta§lytcl1ara gerek kalmayabilir.
Do§emey i ta§tyan ku§ak 0 zaman dog
rudan dl§ kolonlara baglamr. yelik
konstriiksiyonlarda 12m.nin iizerin
deki ku§ak a<;lkhklan ekonomik 01
maktadlr.i<; kolonlan nkon urn uana ta
§tYlcllann konumuna ve i§levsel me
kan boltimlenmesine baglldtr.
i<;ve dl§ kolonlar genel olarak dogru
sal bir<;izgi iizerinde olmah ve temele
en klsa §ekilde yiik aktanmml sagla
malldtr. Bunun gibi kath in§aatlarda,
en iistkattan temele kadar kolonlarek
senel §ekilde uygulanmahdlr.
Onemli nokta :DI§kolonolarak tamm
lananlar, do§eme-kenar kIsmmda yer
alan tUrnkolonlardtr.B un lann yapl ka
bugunun i<;inde ya da dt§mda olmasl
bir §ey degi§tirmez. i<;kolonlar, yapt
kesitinin i<;inde, dl§ kolonlarm arasm
dayerahr.
i§levsel ve konstriiktif a<;ldan, dl§ ko
lonlann yapi kabuguna gore yerle§ti
rili§i olduk<;aanlamhdlr. Burada ii<;se
<;enek goriilebil ir. :DI§ kolonlar, yapi
kabugunun i<;inde ya da dl§mda dura
biIirveyadogrudan yapt kabugunaen
tegre olabil ir. Hangi se<;enegin tercih
edilecegi, daha<;ok estetik kaygilarla
belirlenmektedir.
Planlamada farklt kolon diizenlemelerin ingetirecegi fayda ve zararlan go
zoniine almak gerekir. Bu durumu
Tablo 1.de gorebiliriz.
Kolonlann olu§turulmasl
iskelet yaptda kolonlann gorevi, sii
rekli vekIsa vadel ietkileri miirnkiin 01
dugunca dii§ey yonde yere iletmektir.
ZorJamalar daha <;okbastn<; ve egi lmekombinasyonlan olarak ortaya<;lkar.
yel ik kolonlar, uygun kesit se<;imi ve
Kesmekuvveti baglantlsl (mafsallI)
<;ekme levhah, rijit baglantl
Ask! IFB ta§IYlcl
Ko§ebentl ibaglantl
Resim-13 Bag/antl segenekleri
A~11Iprofil Uzerindenkesme
kuvveti baglantlsl (mafsallI)
Esnek alm plak baglantl1an
Aim baglantl detaYl
Dogrudan yerle§tirme
68 2010/296 AGUSTOSDIZAYN•......•.•..•..
'lJerginiz 26. 'YfJfmaa ...
8/8/2019 Çelik ve Betonun Birlikte Kullanımı
http://slidepdf.com/reader/full/celik-ve-betonun-birlikte-kullanimi 9/19
Resim-13 KatlJ rerrevesistemleri
69
,.
2010/296 AGUSTOS
flan§lann farkh kal mhk ve yiizey
oranlan, bunaait profil serileriHE-A
HE-B ve HE-M taraflndan tanlmlan~
maktadir.
Buna kar§m IPE profilleri kolonlarda
ancak smirli olarak kullanlhr. Dar
flan§ geni§likleri, bu profillere zaYIf
aks yoniinde olduk<;:a dii§iik rijitlik
sagiamaktadir. Bu nedenle bunlann
kullalllml baglantl ve yatak noktalan
gibi yerlerde ozel bir dikkat gerekti r
mektedir. Dii§iik ta§IYlclllk kapasite
si, daha kii<;:iikbir kolon Izgara sistemi
gerektirmekte, bu da maliyeti artlr
maktadlr.
Dikdortgen veyadairekesitli bo§1uklu
ve dolu profiller, en uygun statik ozel
liklere sahiptir. Minimal kolon kesit
lerinde en yiiksek ta§IYIcIhk dolu pro
fillerle elde edilir. Baglantl noktalan
<;:ogunlukla yiiksek maliyetli kaynak
konstriiksi yonlarla 0 Iu§turu Iabi Iir.
iskelet yaplda bo§lukl u profillerle ya
pilan bagiantl vediigiim noktalannda
ozellikle bo§lukkesitinin slmrh stabi~
Iites ini sag lamakgerek ir.Buradastan
dartlara uygun kullalllm kriterleri soz
konusudur.
Kolon profillerinin bir ba§ka biiyiik
gurubu, bir araya getirilmi§ veya kay
naklanml§ kesitlerden olu§ur. Bunlar
DIZAYNko_
,
.
YerGereksinimi
<;eligin betona gore <;:okyiiksek elasti
sitemodillii ve yiiksekmukavemeti 01
maSI nedeniyle, <;:elikkolonlar beto
narme kolonlardan <;:okdaha az yer
kapiamaktadir. (Resim 8) Katlara gore
degi§en zorIamalar, kesit ve malzeme
kalitesinde yapilan degi§iklerle ko
layca kar§I1anab ilmektedir.
':
Kolon Profilleri, Kolonkesitleri
Profil se<;:iminietkileyen bir<;:okfaktor
vardlr. Bi<;:imsel kaygI1ar onemli bir
rol oynar. Statik olarak baklldlgmda,
zorlamallln(gerilmenin) tiirii ve bii
yiikli.igii, ekonomik yonden farkh mo
difikasyonlara yol a<;:acak<;:oziimlere
gotiirrnektedir. (Resim 9)<;elik kolon
lar i<;:intipik kesit formlan I-profil
ler,kutu ve bo§luklu boru profillerve
dolu profillerdir. Aynca kaynaklan
ml§ profiller,I -kesitli, veyahadde pro
filden mamul kesi§en I-profiller veya
kutu kesitleri de kullalllimaktadir.
(ResimlO)
Tipikkolon profilleri HE-serisine ait
hadde profillerdir. Bunlann geni§
flan§lan ve bu nedenleiki yondede bii
yiik bir burkulma stabiliteleri vardir.
AYlll profil yiiksekliginde govde ve
sim-13 Kafessistem bagJantlJan
alzeme kalitesiyle her bir katdiizle
inin taleplerineiyi uyum saglar.
sim 6 da gorillen asma yapilar diye
landmlan yapLlarda, betonarme ve
<;:elikkolonlardan olu§an merkezi
<;:ekirdek, yapi stabilizasyonunun
myiik aktanm Inl iistlenir. Katlar, asdireklerle, kolonlar ve <;:ekirdekle
bitlenen, <;:okrijit bir konsol konst
iksiyona baglamrlar.(Resim 7) Her
r katm in§asl, kalan iskelet yaplya
m saglar. Bu askl <;:ubuklar, litera
rde askl kolonlar olarak da talllmla
. Burada<;:ekme<;:ubuklan soz konu
edildiginden, ol<;:iimlendirmede
abilite durumlan gozoniine ahnma
a gerek kalmaz. Sonu<;:olarakdolu
sitli gayet narin <;:ubuklarelde edilir.
8/8/2019 Çelik ve Betonun Birlikte Kullanımı
http://slidepdf.com/reader/full/celik-ve-betonun-birlikte-kullanimi 10/19
Resim-16 KatiJr ;Levhas tabilizasyonu Levha yerle~tirme ornekleri
Reslln-18Bina r;ekirdegidiizenlemeornekleri
Resim-17 (:ekirdekstabilizasyonu mai~lemi yaonceden, ya~antiyedeve
ya kolonlann in~aslOdan soma yapI1
mahdlf.
sac veya hadde profilden yaplhr. Bun
lar bir yandan taleplerin optimizasyo
nunu saglarken, biryandandamimar
lara SlOlrSIZ bi<;:imlendirme olanagl
saglarlar. <::aprazI, kutu ve petek kesit
ler, kaynaklanml~ profil kesitlerinin
tipi k ornekleridir.
Bile§ikKolonlar
iskelet yaplda kolonlarla ilgili en an
lamhgrup, bile~ikkolonlardlr. (resim
ler 9,11) B unlar, <;:eligin en onemli
avantaj l(yUksekrijitlik) ile betonunen
onemli avantajl (yUksek yanglO gU
venligi)ni bUnyelerinde birle~tirmi~
lerdi r.DI~kesiWl<;:Umleri, saf<;:elikko
lonlann altmda degerler vermektedir
<;:UnkU,ile~ikkolonlann yUksekrijit
1igi daha yUksek bir burkulma stabili-
70 20I0/296 AGUSTOSDIZAYN--
tesine yol a<;:ar.Baglantllar yapl <;:eligi
ol<;:iilerine gore yaplhr. Boylelikle
monta jda<;:elikyapi toleranslanna ula
~lhr.
Bile~ik kolonlar aglrhkh olarak beton
doldurulmu~ bo~luklu profillerden
veyabetonlanml~I profillerinden olu
~ur. Beton ve <;:elikaraslOdaki baglanttgUvenligi, a<;:lkprofillerde ba~hkh CI
vata diibelleriyle veya <;:ubugakayna
tllml~etriyedonatlsl ile ger<;:ekle~tiril
mektedir. Beton doldurulmu~ bo~luk
lu profiller belliko~ullarda bir baglan
tt araClOa ihti ya<;:du ymazlar. Ek bir bo
yuna donatl ancak yanglO diren<;:slmfI
30(F 30) oldugundaongoriilebilir.
i<;:odaclklan betonla doldurulmu~ I
profillerenazDIN 1045-1 standardlOa
gore donattlandmlmahdlr. Betonla-
BAGLANTINOKTALARI
Ayaklar
<::elik iskelet yapldakolonlann dikey
yiikleri, genel olarak yUk dagltan ma
sifplakayaklarUzerinden temel konst
rUksiyona iletilir. Mafsalh baglantllarda yeterli kesme kuvveti ve yerle§
tirme emni yeti saglanrnak zorunda 01
dugundan, bUkiilmeye dayamkll ayak
noktalan olduk<;:amasrafh yUk iletim
konstrUksiyonu talep ederler. Egilme
momentleri, temeller , betonlanml§
<;:eliktenbiti~ baglantt konstriiksiyon
Ian veya derine betonlanarak gomUI
mii~ ankraj demirine kar~l kendilerini
destekleyen <;:eki<;:a~h CIvatalarla, ak
tanlabilirler .(Resim 12)Dikeyayarla-
1JeTginiz 26.'Y~tnaa ...
8/8/2019 Çelik ve Betonun Birlikte Kullanımı
http://slidepdf.com/reader/full/celik-ve-betonun-birlikte-kullanimi 11/19
Resim-19 Deli}di nerviirlii ta$lY1C1
a, genelde levhalar ve kamalarla ya
lon baglantI1an
olonlar kat kat veya kath bir yapmm
erine monte edilirler. Kolon baglan
an <;:ogunlukla do§emeye a<;:lk<;:ao
nmeyecek §ekilde yerle§tirilir. Aimlak baglantl1an veya ozel durumlar
a kullamlan bag levhalan kullamilr.
;:lk<;:aozUkUr durumda olan dl§ ko-
Resim-22 Bile$ik ta$lY1c1lar
Resim-20 Kafeskiri$ ta$lY1C1
Resim-21 Apkmekan uzay kafes ortii-iiyJii kemerbaglantI
lonlar, kiit bi<;:imde sonlanmakta ve neahnmahdir.
kaynakianmaktadir. Siirekli devam
etmeyenkolonlarda<;:elikkolonlar ka- Ta§lYlcl baglantI1an
bado§emeyedUbellenir.Ongoruleny- Ta§IYIcl baglantIlanm ol<;:iimi<;:kuv
er do§emesi ses kopriilerini engelle- vetlerine gore 01u§turmalIdlr. Once
melidirve ayak plagmm iistiinU tama- likle egilme rijitligi olan(momentler
men ortmelidir. Montaj masrafml dii- aktanlabilir)baglantIlar ve mafsallI
§iik tutabilmek i<;:in,do§eme donatIsl- bag lantI1ar arasmda aynm soz kon u
nm yerle§tirilmesindekolon baglantl- sudur. Baglantl1ar i<;:inbir ol<;:iimyon
Sli<;:ingereken ankraj bulonu goz onii- temi hazlrlanml§ olup, esnek bir bag-
2010/296 AGUSTOS 71
8/8/2019 Çelik ve Betonun Birlikte Kullanımı
http://slidepdf.com/reader/full/celik-ve-betonun-birlikte-kullanimi 12/19
Resim 23: FilgranplakaHoloribsac
lantmmkIsm ita§lma yeteneginin momenttalepleri yonUn
den degerlendirilmesine izin verir. (Resim 13)
Egilme rij itligi olan baglantl1arfarkh §ekillerde uygulana
bilir. Kural olarakkath yapl1arda bu baglanttlarUst baglan
tllardager<rekle§tirilir. Daha seyrek olanlarise moment ta
§lYlclllgml Ustlenebilmek i<rintamamen kaynaklanml§ku
§ak baglantllandlr. Egilmerijitligi olan baglantl1ann olu§turulmasl<rok masrafh olup, bUyUkol<rUdeelyaplml <rah§
maya baglmhdu. Bunlar bu nedenle son derece masrafh
dlr.
MafsallI ta§lYlcl baglanttlar, katli yaplda aguhkh kIsml
olu§turur. Bunlar dUgUmler ve levhalarla, ko§e profilleri
veya ko§ebentlerle olu§turul ur. B unlann olu§turulmasl
ger<rekten sorunsuz ve az masrafhdu.
RiJiTLEME SiSTEMLERi
<;er~eveler
<;er<reveler kolon ve kiri§ler arasmda egilmeye mukavim
baglanttlarla ger<rekle§tirilir. Hedeflenen yatay rijitlik,
<rer<reveetkisi olarak tammlamr ve katlI yap Ida stabilize
onlemlerinin onemli bir ogesidir. Bu konstrUksiyonun bir
avantajl, duvar ve duvar a<rlkhklannm esnek birdUzenle
meye imkan vermesidir. Egilmeye dayamm II<rer<reveko§elerinin olu§turulmasl, bUyUk bir konstrUktif <rabaylaba
gmtth olup, aynl zamanda masrafhdlr. Bunun dl§mda ko
lonlar, mafsallI kolonlar Uzerinden daha bUyUk bir boyut
landlrma talep eden, plan dahil inde biregilmeyi i<rerirler.
Kurulum masrafl bu nedenledaha yUksektir.
"Portal Frame" olarak adlandmlan list Uste gelen <rer<reve
lerle, New York'taki Empire State Building gibi 100kata
kadaryUksekyapl1arolu§turulur. (Resim 14)
B ir iskelet yapmm ta§1YICIsistemi, birbirine baglanml§ ve
rijitlenmi§ bir kolon-kiri§ konstrUksiyonu ile birdo§eme
katmamndan olu§ur. Olasl rijitleme ilkeleri : <rer<reveler,
uzay kafes sistem, kaymamodUllU katmanlarveyastabil
<rekirdek.
KatlI <relikyapllardado§eme katmam iki i§levi yerine geti
nr.
1.DU§ey yUklerin ta§mmasl
2. yatay stabilizasyon ile rlizgar ve egimli kolon dUzenle
melerinin getirdigi yatay yUklerin dagillmi
72 2010/296 AGUSTOS
Kafes Sistemler
Kafes sistemler bina stabilizasyonunun ba§ka birse<rene
gini olu§turmaktadlrlar. (Resim 15) Bunlar temel olarak
kolon, kiri§ ve <rapraz baglantl <rubuklanndan olu§an stabil
U<rgenlerden olu§ur. Normalkuvvetlerin altmdaki kolon
lar, <rer<revekolonlardan <r0kdaha narin olabilir. Kiri§ler
sIk11kla bile§ik dlibellerle (omegin ba§IIk11bulon) do§eme
katmamna baglamrlar. Boy lelikle burulma egimi az olan
rijit bir bile§ikta§lYlcl olu§ur.
Mafsalh baglantIlan konstrUktif olarak gayet basit bir §e
kildeol u§turmakmUmkUnd Ur.En basitdolgu duvar, yalmz
'lJerginiz 26. 'Yapnaa ...
8/8/2019 Çelik ve Betonun Birlikte Kullanımı
http://slidepdf.com/reader/full/celik-ve-betonun-birlikte-kullanimi 13/19
Resim 24:Ongerilmeli beton
danbo~IukluplakalJgelikyassl
do~emeResim 25: Hoesch additiv
do~eme
Resim26: Slimdek-yassl
do~emesistem
dan veya~antiye betonundan olu~turulabilirler. iskeJet ya
pI i~ingereken bagiantl konstri.iksiyonlan(ba~hkh Jevha
lar, gergi ~ubugu), benzer§ekilde levhada daankrajlanma
IIdif.
<;ekirdekler
iskeletyaplda~ekirdek olarak tamrnlananlar boru ti.iri.inde,
narin, rnekansal stri.ikWrlerdir.Yi.iksekegiJme, itme ve tor
siyon mukavernetleri nedeniyle kIsrnen veya tarnamen bi
na stabilizasyonundarol oynafl ar.(Resim J 7)YapIplanma
yerle~tirilmeleri i~levsel oJarak belirlenir. Fakat Wm ta~J
YICIsistem konsepti benzer~ozi.imlerezorlayabilir.
Almanya'da kath ~elik yapIlarda stabilizasyon ~ekirdek
leri,genelde~anti yebetonu, nadiren deprefabrik beton ele
manlarla(klsa in~azarnam) ger~ekle~tirilir. SOdenfazlakat
sayJlannda gelik kafes kiri~lerden veya gelik ger~eveler
den ya da bunlann kornbinasyonlanndan olu~turulan ~e
kirdeklerekonomik ve anlamhdlf. Smlrlayan gelik iskele
tin baglantJlan, statik-konstri.iktifyonden stabilizasyonkuvvetleriyle uyum i~indeolmahdlr.(Resim 18)
~ekrneye ~ah~an ve bu nedenle ~~k narin uygulanabilen
9apraz diyagonallerdir. Digerforrnlar, ornegin K-baglan
tiSIbasmca dayammh oJacak~ekilde uygulanrnahdir.
Kafes sistemJer genelde ~en;evelerden hafiftir; daha bii
yiikbir rijitlige sahip olduklanndan daha az deforme olur
lar.Diyagonal ~ubuklar(ornegin ince yuvarlak ~elik
)duvarkaplamasmasorunsuzolarak entegreolabilmek
fes kiri~bagiantilarnormaide merdiven evi duvarlann
asansor bo~luklannda vebo~luksuzdI~ duvarlardakul
hrlar.Fakat bunun dI~Indabi9irnselbirstilelernam (Ro
n sis temi, De tan sistemi ... vb.)olarakdagoriiniirkalabi
irler. Bolrne duvan ve koridorlarda kullamirnasl da an
halar, biiyiik itrne rnukavemetleriyle yiizeylerini etki
yatay kuvvetleri kar~Ilayan stabilizasyon elernanlan
r.(Resim 16)Kath yapilarda levhalar, kamburla~rnayayamkh gelik levhalardan, prefabrik betonarme plaklar-
2010/296 AGUSTOS 73
Ii,
I
8/8/2019 Çelik ve Betonun Birlikte Kullanımı
http://slidepdf.com/reader/full/celik-ve-betonun-birlikte-kullanimi 14/19
KATnO§EMELERi
<::ekirdekler ozellikle merdi yen evleri, asansor bo§luklan,
tesisat§aftlan is.;inuygundur.
Do§eme plaklan, katdlizlemlerinin yatay mekan smulaYl
cllandlr. Do§eme plaklannm yatay ve dli§ey etkilerden
kaynaklanan kuvvetleri, do§eme ta§lYICllan vaya dogru
dan kolonlar lizerinden noktasal veya dogrusal olarak ta§l
mr. Kat do§emeleri, §antiye betonu, prefabrik olarak veya
s.;eliklevhalar, fligran plaklar olarak uygulanabilir. <::izgi
sel bis.;imli bir yerle§tirmede, do§eme plaklan ve do§eme
ta§IYlcllan benzer baglantl aras.;lanyla bir arayagetirildiy
se, bile§ik ta§IYlcl do§emeden soz edebiliriz. <::elik- yassl
do§emesistemleri birlikte ve baglantl etkisi olmadan gitgi
de daha fazla uygulanmaktadlr.
statik -konstrliktif talepler goz online ahnmaktadu. Doz
kafes kiri§ list ve alt gergilerden ve bunun arasmda yer alan
dti§ey veya diyagonal s.;ubuklardan olu§ur. Kafes kiri§ te
orisine gore dliglimler mafsal olarak olu§turulmahduve
dl§ ylikler yalmz dtiglim noktalanna aktanlmahdlr. Fakat
pratikte durum biraz farkh gozlikmektedir. <::linklikafes
kiri§lerde s.;ogunlukla s.;ubuk baglantl Ols.;limlerini etkile
yebilecek yan gerilimler olu§ur. Dli§ey s.;ubuk ylikleri ne
deniyle list ve alt gergi arasmda olu§an bir egilme de gaz
ontine ahnmahdu. Daha btiylikas.;lkhklankolonsuzolarak
ges.;ebilmekis.;in lis.;lliveyadortlli gergiden olu§ankafeski
ri§leri kullanmak ekonomiktir. Prefabrik -standart- kafes
kiri§lermontaj stiresini btiytikols.;lide kIsaltlr.
Bile§ik ta§lYlcldo§emeler
Betonarme do§eme p!agl, kesme kuvvetlerine dayamklI
bir §ekilde, s.;elikta§lYICIya baglamrsa, buna bile§ik ta§lYl
Cldiyebiliriz. Bunlann yan yana sualanmasl yla bile§ik ta
§lYlcldo§emelerolu§Uf. (Resim22) KatlI yapllardabu bag
lantmm gers.;ekle§tirilmesi s.;ogunlukla ba§lIkh clvatalarla
olmaktadlr. Bunlar atelyede veya dogrudan in§aat yerinde
s.;elik ta§l Ylcllara ka ynaklanmaktadu. Bir ba§ka yontem
angloamerikan lilkelerde kullamlmaktadlr. B urada ba§
lIkh Clvata, lev ha profilinin is.;inden ta§lYICIs.;elikgergi yIe
ka ynaklanmaktadlr.
Bile§ik ta§lYlcllarla, beton(aguhkh olarak basms.;),ves.;e
lik(aglrhkh olarak s.;ekme)arasmda, pozitif moment geril
meleri is.;indahaetkili bir gerilme dagtllml olu§turulabilir.
Kolomzgarasistemi ve bile§ikta§l YICIas.;lkhgma bagh ola
rak, IPE veya HE serilerinin hadde profilleri yerle§tirilir.
Kenan tamamlayan ta§lYlcl olarak U ve UPE serilerinin
profilleri veyako§ebentler tercih edilir.
Ta§lYlcl baglantllan tipiks.;elikyapl baglantllandlr. Yakes
me kuvveti baglantI1an olarak, ya da egilmeye dayamkll
olarak olu§turulurlar.
Bile§ikdo§emeler
Butip do§emeler, s.;elikbile§ik yapl olarak ta§lYICls.;eliksac
lar ve kaymayacak §ekilde doklilmli§ §antiye betonundan
meydanagelmektedir. Tipik temsilcileri, Holorib-, Ho
esch-, Haircol- ve Cofrasta-bile§ik do§emeleridir.
Klis.;liks.;lkmtllar, yivlerve delikleryada sacm sahi p oldugu
'lJerginiz 26.'Ya,5maa...IZAYNkonstziiksiyon010/296 AGUSTOS
Do§eme ta§lYlcl1an -Dolu govdeli ta§lYlcl1ar
<::elikkatll yapldati pik do§emeta§lYlclSl, dolugovdeli ta§l
YlcI1ardlr. Burada ta§lYlcl olarak hadde profil uygun mali
yetiyle kendini gostermektedir. Kaynakh profiller konst
rliktiftaleplere daha iyi uyum saglarlar. Fakat maliyetleri
fazladlr. HE ve IPE serilerininI profilleri do§eme ta§1Ylcislolarak en uygun profil bis.;imleridir.
KathyapI1ardayeni olan biqey basitsimetrikI profilleri
dir. Bunlann geni§ altkemeri, profillis.;eliklevhalann, fi
ligran do§emelerin ve bo§luklu ongerilmeli beton plakla
nnkolayca yerle§tirilmesini saglamaktadlr.
Ozellikleyogun tesisatlOlan binalarda bo§luklunervlir ki
ri§lerinkullamml s.;okuygundur.(Resim 19)
Do§eme ta§lYlcl1an - Kafes ta§lYlcl1ar
Kafes sistemi, filigran ve saydam bis.;imiyIe dolu govdeli
ta§l YlcllarlakI yaslandlgmda bazl avantaj lara sahiptir. Ge
neldedahaazolan kafes kiri§ aglrhgl, altkonstrliksi yond an
temele kadar yapllan tUrns.;alI§may101urn lu etkilemekte
di r.Kafes sistem geometrisi, kath yapI1arm do§eme ta§lYl
cllannda tesisat uygulamasmm karma§lkla§masmaneden
olur. Buna ragmen kaths.;elikyapllardakafes kiri§ ta§lYlcl
larazdaolsarol oynamaktadu. Olumsuzyontiimalatve ba
bm masraflannm yliksek olmasldlr.
Kafes kiri§ s.;ubuklanmn geometrisi ve profil ses.;iminde
74
8/8/2019 Çelik ve Betonun Birlikte Kullanımı
http://slidepdf.com/reader/full/celik-ve-betonun-birlikte-kullanimi 15/19
lirli geometrik yapl, <;eliksac ve gro beton arasmdaki gii-
nilir yapl§mamn ger<;ekle§mesini saglar. Ta§lma kapa
esi ve yangm dayamml, do§eme paket kalmhgl ve gere
se ek donatI ile belirlenir. Sac, montaj suasmdakahp
arak kullam hr ve betonun sertle§mesi sonrasmda egil
ede <;ekmedonatIsmmfonksi yonunu tistlenir. Profil sac
, olduk<;a hafif olduklanndan ve 18m uzunluga kadar
vk edilebildiklerinden dolaYI stirekli kiri§ olarak, vin<;
llammma gerek kalmadan <;oksaYldaki alan tizerinde
§enebilir. Do§eme a<;Ikhkgeni§ligine gore, ek yardimci
lonlar kullamlu. Belirli profillerde (am.Rolorib), hafif
asI1ml§ donammlann veya do§emelerin saclara ankraj
masl miimkiindiir.
ligran plaka ve §anti ye betonu ile bile§ik do§eminin ba§
bir §eklinin olu§turulmasl mtimktindiir. Filigran plaka
sim 23), monteli alt egilme donatIsl bulunun 4 ile 5 cm
asmda kahnhga sahip betonarme kahptan meydana gel
ektedir. Onceden hazlrlanml§ ve sonradan betonlanml§
tmanlar arasmdaki lzgara ta§IYlcllar, kaymaYl onleyici
a yapi olarak hizmet verirken aym zamanda da iist donatl
;inpas paYI elemam olarak gorev yaparlar. Bile§ik <;elik
farkh olarak, burada bile§ik beton yapi soz konusudur.
katetki §ekli aymdu. Filigran plaka, aymzamandakahp
arak da kullamhr. Betonun sertle§mesinden soma tUrn
eme paketi, bile§ik do§eme 0larak yiikleri azal tIr.
tiye beton do§eme
§eme ta§IYlclSI ile bile§ik §antiye beton do§eme, kahp
sraflan <;okyiiksek oldugundan ve in§aat<;ah§masl, ha
durumundan etkilendiginden artlk <;okfazla kullaml
maktadlf. Bunakar§mAlmanya'dakolon mesnetli be
arme yassl do§emeler geni§ ol<;iide kullamlmaktadu.
rlanmaya, kolon lzgara veya yangm dayamm siiresine
gh olarak do§eme paket yiikseklikleri <;okkii<;iikdeger
de olabilir.
efabrike plaka do§eme
efabrike plaka do§eme, in§aat siiresini kIsaltlr ve in§aat
asmda daha az nemlenme olmasml saglar. Betonarme
pllar (genellikle ongerilmeli betondan bo§luklu plaka),
do§eme plakalanmn tipik temsilcileridir (Resim 24).
ni§ a<;1kllkarahklannda olduk<;a yiiksek ta§lma kapasi-
tesine sahiptirler (12m' ye kadar). Do§eme paket yUksek
liklerinin as gari degerde tutulabilmesi i<;inongerilmeli be
tondan bo§l uklu plakalann yerle§tirilmesi amaclY la, geni§
alt flan§lan bulunan basit simetrik 1-Profilleri teklif edil
mektedir. C;elik ta§lYlcl ve ongerilmeli betondan bo§luklu
plaka arasmdaki bile§ik etki, hesaba katIlmamahdlr, zira
buradan elde edilecek enine zorlama degeri kabul edile
mez. Ongerilmeli betondan bo§luklu plakamn dogru kul
lamml ile ilgili olarak AvrupaKonvasyonunun C;elik Yap I
ileilgili 13. noluDirektifi bulunmaktadu. Budo§emesiste
minin ekonomikligi, vin<;kullamml ile ol<;UlmU§ttir.
C;elik -yassl do§emeler
C;elik yassl do§eme tammmdan, do§eme kiri§leri btiytik 01
<;Udedo§eme yiizeyine entegre edilmi§ do§eme-ta§IYlcl
sistemleri anla§llmaktadlr. Admdan da anla§llacagl Uzere,
bu §ekilde mUmkUn oldugunca asgari degerde do§eme pa
ket yUkseklikleri elde edilir. Bile§ik kiri§li ve bile§ik kiri§
siz varyasyonlan mevcuttur.
Roesch Additi v Do§emeleri (Resim 25) kath otopark bina
lannda olduk<;a slk kullamlmaktadu. Bu sistem aym za
manda <;elik kat in§aatl i<;inilgin<; bir do§eme alternatifi
sunmaktadu. Bunlar, I-do§eme ta§IYlcllan Uzerine <;elik
ara par<;alan yardlmlyla yerle§tirilen derin oluklu sac1ar
dan meydana gelmektedir. Ek olarak do§eme ta§l YlcI1an
iizerindeki kesik ba§lI Clvata dUbeli, gerekli bile§ik kiri§
yapIsmm olu§turulmasml saglar. Do§emenin ta§lmakapa
sitesi, <;eliksacm ve betondan yiv Iido§emelerin tek tek ta
§lma yeterliliklerinin toplammdan elde edilir.
ingiliz Slimdek -Sisteminde (Resim 26) Uzerinde ozel ola
rak delikler a<;I1ml§derin 01uklu saclar, simetrik I-do§eme
ta§lYlcllanmn geni§ alt baglantl kollan Uzerine yerle§tiri
IiI. B unlar daha sonra gU<;lendirilip beton dokUlUr. B u §e
kilde sac ve beton arasmda bile§ik do§eme elde edilmi§
olur. Do§eme ta§lYlcllannm, kesik ba§h Clvata dtibeli ile
donatI1masl halinde, matematiksel olarak hesaplanabilen
bi1e§ik ta§lYICIsayesinde ek birta§lmakuvveti elde edi lmi§
olunur.
Basitsimetrik I-ta§IYlcllannm, ongerilmeli betondan bo§
luklu p lakalarveyaFiligran plakalardan olu§ankombinas
yonlan da yassl do§eme sistemlerinden kabul edilmekte
dir.
2010/296 AGUSTOS 75
8/8/2019 Çelik ve Betonun Birlikte Kullanımı
http://slidepdf.com/reader/full/celik-ve-betonun-birlikte-kullanimi 16/19
Resim 27: Kalan mahfazada manta}
Resim28: Manta} ic;inkiri§de/ik/eri
beton tabakaSl ile ilgili bazl gerekliliklersozkonusudur.
Ta§lYICIc;;eliksaclJ do§eme plakalarmda, slcak olc;;Umi§le
mi ic;;inc;;eliksac aC;;lgaC;;lkanltr, yani UstUtemizlenir ve ek
donatlh mevcut enine kesit, ta§lma kapasitesinin belirlen
mesi amaclyla beton do§eme korunmak suretiyle yangm
etkisine maruz blraklltr.
ASlhaltdo§eme, tum do§emekonstrUksi yonunun (do§eme
plakasmm vec;;elikta§1Ylcmm c;;eliksaCl)gerekli yangmda
yamm slmfma sahip olmasml saglayan oldukc;;a yUksek
masrafh yangmdan korunma tedbiri sunmaktadlr. Bu c;;o
zUm, ancak alt do§eminin kullamlmasl halinde ekonomik
olacakttr. Alt do§emeye monte edilen tUm donatilann ve
deliklerin (om.lambalar, havalandlrmalar) yangmakar§l
direnc;;liolmasmadikkatedi Imelidir.
Do§eme ta§1Ylcilann Inyangl ndan korunma gereklilikleri
ni yerine getirmekic;;in a§agldaki§artlann yerine geti rilme
si gerekmektedir:
- <::elikta§lYlcilara pUskUrtUlecek vermikulit veya madeni
elyaftan slvakaplama.
- Vidalar,c;;ivilerveyaklemenslerle tutturulan alC;;lpan,per
lite veya vermikUlit plakalardan olu§an kutu §eklindeki
plaka kaplamalar. Plaka kalmltgl, talep edilen yangm da
yamm slmfma ve profil fakWrUne (UIA) baghdlr.
-DonatIhkahpll beton
Resim29: Delikli kiri§/erdemantaj
Katdo§emesinin yangmkorumasl
KatlJ yapllardaki do§emelerin esasen 30 ile 90 dakikaltk
yangm dayamm sUreleri olmahdlr. Yangm dayamm slmflnabagli olarak betonarme plakalaric;;in paletkalmhklan ve
Montajlann uygulanmasl
Monte edilecek donatl1ann, ta§IYlcl yapmm taslaka§ama
smda dikkate ahnmasl gerekmektedir. Baglantth mekan
lann ve ihti yac;;duyulabilecekolasl teknikkatlann planlan
masmm yam Slra yatay ve dikey hatlann da yerleri ta§IYlcl
yapmm taslagmda yer almahdu. B unun yam Slra tedarik
hatlannm (su ve gaz) ve alc;;akileyUksekgerilim hatlannm
dikkate ahnmasl gerekmekted ir.
Dikey hatlar ic;;inomegin ta§IYlcl kuyular, gobekler veya
perdeduvarlaruygundur. Fakat bu amac;;lakolon mahfaza
lann da (resim 27) kullamlmasl mUmkUndUr. Djkkat edil
mesi gereken nokta, hatlann, yangma ve sese kar§l muka
vemetli kaplamalara sahi p olmal an dlf.
Yatay hatlar, direktolarak katdo§emesinin altmdan veya
UstUnden (9ift tabanJarda)gec;;irilir. Eksenel veradyalhat
lar olarak ikiye aynhrlar. Eksenel hatlarda paralel ana hatlar, kullamm yerlerine dogru giderken koJlara aynhrlar.
'Derginiz26.'Y~maa ...2010/296 AGUSTOS6
8/8/2019 Çelik ve Betonun Birlikte Kullanımı
http://slidepdf.com/reader/full/celik-ve-betonun-birlikte-kullanimi 17/19
Tablo2: Hesseneyaleti in§aat Yonetmeliginegore yapI par~alarJnm yangma dayamm gerekli1ikleri
Yangm Yangme¥erlilik TammYangme¥erlilikangme¥erlilikayammI I
ayamm dayammllllfi
~
Sllllfi sllllfi
+- ~...W30-
t-T T30
--+30Ta§lYlcl YangmaayamkltI
I
F60ar¥alan Ta§IYlcl60Yangmdanlmayan
I
koruyucuF90a§lYlcl Yiiksek60dl§duvarlar90yapllarangm
I
FI20yap Ipar¥alannleyici
I
Tl20 FI80angmduvarlarlangm
I
W90 Tl80nleyiciI
77010/296 AGUSTOS
Daha planlama a§amasmdayken do- gerekmektedir. Delikli kiri§in veya
§eme ta§lYlclsmm se<;imi slrasmda il- makas kiri§in kullamml, yiiksek bina
gili delikyerlerinin dikkate almmasl larda avantaj saglayabilir(resim 28).
Hatlann ge<;irilmesi i<;in<;elik ta§IYI
ctlarda deliklerin a<;tlmasmm ongo
riilmesi halinde, bunlann prensip ola
rak daha az enine kuvvetlere neden
olacaklan yerlerde a<;tlmasl gerek
mektedir. Kii<;iikdikdortgen veya yu
varlak delikler (delik <;api <hkahnhk/2)
kenarlanndaherhangi bir gii<;lendir
me <;all§masma gerek kal madan a<;da
bilirler (resim29).
Asmaaltdo§eme, diiz biralttabakael
deedilmesini saglar. Yangmakar§1 da
yamkh modellerde, ta§IYlcl ile ilgili
gereklilikl er ortadan kal kar.
Kabado§eme iizerindeki yatay hatlara
da<;okslk rastlanmaktadlr. Yiiksekl igi
ayarlanabilir, yiikseltilmi§ do§eme,
normal yiirtime fonksi yon un ger<;ek
le§tirilmesini saglar. Sahip oldugu iyi
ula§dabilirlikozelligi avantaj sagla
maktadlr. Optimal do§eme paket yiik
sekligi baglammda, bu varyasyon,
ozellikle yassl do§eme sistemlerinde
iizerinde dti§iiniilmeye degerdir.
Do§emelerde kanallar iizerinden yonlendirilen hatlar da kullamlmaktadlr.
Fakatbunlar, uygulamaslrasmdamo-
Rad yal hatlarda ise kullam m yerl erin
den dikey kuyulara dogru direkt hat
baglantlSI vardlr.
8/8/2019 Çelik ve Betonun Birlikte Kullanımı
http://slidepdf.com/reader/full/celik-ve-betonun-birlikte-kullanimi 18/19
. ,. \, "
~.,::
~ 1. '.j'
ill'I,
Yanglndan korunma
difikasyonlar icrincrokaz oynama paYl blrakan kesin plan
lamalann yapllmasml gerektirmektedir. Buna bir de 01
dukcra masraflJ bakIm crah§malan eklenmektedir.
Kat in§aatl slrasmda ozellikle yangmdan korunma ya da
yangmdan korunma konseptine onem verilmesi gerek
mektedir. Tam bir yangmdan korunma konsepti, insan ve
hayvan lann hayatlanm tehlikeye atmamakicrin yadaenkl
sa zamanda, gerekli olasl bir kurtarma crah§masmm ger
crekle§tirilebilmesi amaclY la yangmm ortaya crlkmasml ve
yaYllmasml onleyen yada geciktiren tUrntedbirleri icrerir.
B u tedbirler, koru yucu (i§letme veyaaktif) oldugu kadar
onleyici (yaplsal veyapasif)yangmdan korunma tedbirle
rini de icrermektedir. Yangmdan korunma, aktifve pasif
tedbirlerin toplammdan eldeedilir. B utedbirlerden birinin
azaltI1masl, aym gtivenlik seviyesinin korunmasl icrindi
gerinin arUm Imasml gerektirmektedir.Koru yucu yangmdankorunma tedbirleri, itfai yemevzuat-
78 2010/296 AGUSTOSD!ZAYNko_
lannda acrlklanml§tIr. Yaplsal yangmdan korunma konu
Su, Eyalet in§aat Mevzuatlannda ele ahnml§tlr.
Duman ve yangm alarmlan ile baglantlh alarm tertibatlan
ve yangm sondtirme tertibatlan (yagmurlamasisteml), ak
tif yangmdan korunma tedbirleri arasmda saYllmaktadu.
Pasif tedbirler, asgari gerekliliklere baghdlr. Om.
- Yap 1elemanlanmn yangma dayamm yeterlilikleri,
-Yapl malzemelerinin yanabilirligi,
-Yangmalanmmbliytikltigti,
-Kurtarma yollanmn uzunlugu,konumu vedtizeni.
Ta§lYlcl, rijitle§tirici ve mekam slmrlayan yapl elemanlan
ile ilgili gereklilikler, yangm dayamm slmfma gore tamm
lamr. Yeni Numune in§aat Mevzuatma (MBO Hessen) go
rehazlrlanan a§agldaki 2.nolu tablo bize yeni birbakl§acr1
Slsaglamaktadu.
Bunun dl§mda yangm suasmdaki davram§lan nedeniyle
yaplmalzemeleriA veB olarakikiyeaynlml§tlr. Ayanma
yan ve B' de yanabilen malzemeler icrinkullamlmaktadlr.
<;elik ve betonmalzemeler, A slmfmadahil edilmi§tir. Ke
sin bir §eyvarsao dacreli gi n yanmadlgl, fakatartan lsmede-
'lJerginiz 26.'Yapnaa ...
8/8/2019 Çelik ve Betonun Birlikte Kullanımı
http://slidepdf.com/reader/full/celik-ve-betonun-birlikte-kullanimi 19/19
(yangm silresi)mukavemetinin azaIdlgldu.
ekli artan slcakhk nedeni yIe~eIigin elastiki yetmodUlU
e ~ekme mukavemeti azalmaya ba~lar. Deformasyon ve
formasyon hlZl, ~elik tUrnozelliklerini kaybedene kadar
ademeli bir~ekilde ytikselmeyedevameder. 5000T iize
ndeki slcaklIklar ~elik i~in kritik slcakhk degerleridir.
ani, 5000°C iizerindeki slcakhklara maruz buakI1an ko
maslz~eI ikkonstriiksiyonIar, yiiklerin ta~mmasl i~in ar
k uygun degildir.
p Ipar~asmm davram~l, ozelligini kay betmemi~ mevcut
ine kesi tin ta~lmakapasitesi ile degerlendirilir. Genelde,
iiytik enine kesitler yangm suasmdadaha olumlu davra
~larsergiler. Statikolarak belirsiz sistemlerde, plastik ta
lYICIrezerv lerin kullamlmasl ile kesit kuvvetlerinin yer
rinin degi~tirilmesi, yangm dayamm siiresini uzattlgm
an statik sistemlerin se~imi ~ok biiytik onem ta~lmakta
patlar, ihtiya~duyulan yangm dayamml smlfmm tespiti
as almaktadlr. B unun i~in a~aglda, kesinlik kademele
ne gore smlflandmlml~ olasI1Iklar sunulmu~tur:
1:TablolaryardlmIileispat (am. DLN4102Bolilm
2: Sadele~tirilmi~ hesaplama metodu yardlmlyla
(om.DLNVENV 1992-1-2)"
3: Genel hesaplama metodu yardlmlyla ispat
m. Yangmdan korunma uzmanlan ileFEM)
ngm dayamml stiresinin tespitlerini ortayakayabilmek
maclyla, diger bir se~enek olarak yangm denemeleri de
TrendIer ve geli§meler
. Yeni TM-QST-ince taneli in~aat~eliginin piyasaya sii
lmesi, siirekli olarak ytiksek degerli ~eliklere olan talebe
nem verildigini gostermektedir. "Termodinamik ~ekme
toduna" gore imal edilen yiiksek mukavemetli ~elikler,
sif ala~lm 11 ince taneli in~aat~elikleri kar~lsmda, iyile~
rilmi~kaviligi vekaynaklanmayaolan yatkmhklanileon
ana~lkmaktadlf. Bu ~ekilde 30mmkalmhgmda ve 355
~ekme m ukavemetine sahip saclar bile sorunsuzr ~ekilde ve uygun fiyatlarla on lsl1 i~leme gerek kalma
kaynaklanabilir.
2. ~elik yapl malzemesi ile ilgili talepler, gittik~e daha
komplike bir hale gelmektedir. Mimari gereklilikler ve
ekonomik nedenler, korumaslz olarak F30-taleplerini ye
rine getiren bir in~aat ~eliginin geli~tirilmesine neden 01-
mu~tur (FR 30-gelik). Bu sayede, belirli ~artlar altmda ve
slmrh bir kullamm dahilinde ~eligin yangmdan korunma
gerekliligine kar~m, kendi asI1 yiizey yaplsml koruyacak
~ekilde buakIlmaslmiirnkiin olur. ~u anakadarihtiya~du
yulmu~ olan pasif yangmdan korunmaYI saglayacak olan
kaplama uygulamalanna gerekkalmaz.
3. Daha yiiksek yangma dayamm sUresi elde etmek ama
C1Ya giiniimiizde, yangma dayamkll ~eligin, mali yeti dti
~iik izolasyon malzemesi ile kombine edilmesini hedef
alan ara~t)[malar yapI1maktadlr. Sagladlgl ekonomik
avanta jlarm yam sua ~el ik, mimarhkalamnda yen itasanm
ve yapl irnkanlarl sunmaktadlr.
4. Eyaletin~aatMevzuatmm (LBO)SI kl diizenlemelerinin
de, ~elik yapl kat in~aatlanndaki yangmdan korunma ko
nusundaki uygun degerlendirme ile ilgili yeni metotlann
olu~turulmasl yiikiimliiltigtintin te~vik edilmesinde bir
paylan olmu~tur. Buna bagh olarak hazlrlanan DASt-di
rektifi 019 (in§aatdenetim onaymm bulunmasl §artlyla),mimarlara ve ta~lYlcl konstrtiksiyon planlaYlcIlanna, kti
~iik bedeller kar~lhgmda~elik yaplkatin~aatlanndaLBO'
nun yangmdankorunma taleplerine kar~lkolayhkIar su
nan yangmkoruma teknigi ol~tim metodunu sunabilir.