1
Broker informacji
w społeczeństwie wiedzy
Dr Sabina Cisek
Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa
Uniwersytet Jagielloński
Aktualizacja 2013-01-11
2
Plan prezentacji
• Sektor usług informacyjnych i pośrednicy informacyjni
• Broker informacji – nazwa i istota zawodu
• Broker informacji jest pośrednikiem (Information intermediary) pomiędzy zasobami informacyjnymi a ludźmi i organizacjami, którzy informacji potrzebują
• Broker informacji sprzedaje NIE informację (w sensie – wiadomość, treść) – ale usługę informacyjną
• Broker informacji posiada odpowiednie umiejętności i wiedzę, kieruje się etyką zawodową, korzysta jedynie z legalnych źródeł informacji
• Branża infobrokerska na świecie i w Polsce
• Literatura przedmiotu
3
Sektor usług informacyjnych
i pośrednicy informacyjni
4
Sektor usług informacyjnych w społeczeństwie
wiedzy (the Information Industry)
• agendy i organy administracji publicznej, rządu, samorządu lokalnego,
• biblioteki, ośrodki informacji,
• brokerzy informacji,
• dziennikarze, media,
• niekomercyjne i komercyjne serwisy informacyjne,
• organizacje zawodowe, stowarzyszenia,
• ośrodki informacji w firmach (corporate intelligence centers),
• producenci i wydawcy źródeł informacji,
• wywiadownie gospodarcze
• ......
5
Sektor usług informacyjnych w społeczeństwie
wiedzy (the Information Industry)
• Instytucje, organizacje, systemy, usługi
– komercyjne (odpłatne dla użytkownika
końcowego)
– niekomercyjne (nieodpłatne dla użytkownika
końcowego)
6
Pośrednicy informacyjni (Information
intermediaries)
• Profesjonaliści informacji:
– bibliotekarze,
– brokerzy informacji (infobrokerzy),
– wywiadownie gospodarcze (competitive
intelligence professionals)
– …
– Womack, Ryan (2002). Information intermediaries and optimal information
distribution. Library & Information Science Research 24 (2002) 129-155
7
Broker informacji –
nazwa i istota zawodu
8
Nazwa zawodu
• W języku polskim: broker informacji =
infobroker
• W języku angielskim:
– częściej information broker niż infobroker
– lepiej – independent information professional,
info-entrepreneur
• http://www.batesinfo.com/Coaching/FAQ/FAQ.html
• W języku niemieckim: infobroker
9
Nazwa działalności i dziedziny
• W języku polskim:
– działalność – infobrokering, infobroking, infobrokerstwo
– Uwaga! Występuje też termin „infobrokerstwo systemowe” – propagowany przez dr. Tadeusza Wojewódzkiego i serwis http://www.infobrokerstwo.pl/; „infobroker systemowy” = CIO?
• W języku angielskim:
– Information brokering, Information brokerage, Information broking
– INFO-ENTREPRENEURSHIP
• Dziedziny pokrewne
– Informacja biznesowa i gospodarcza
– Wywiad gospodarczy
– Zarządzanie informacją
– Zarządzanie wiedzą
10
Istota zawodu brokera informacji = cechy
definicyjne = warunki konieczne bycia
infobrokerem
• Jest pośrednikiem (information intermediary) pomiędzy zasobami informacyjnymi a ludźmi i organizacjami, którzy informacji potrzebują
• Jest niezależny (independent information professional) – prowadzi własną działalność gospodarczą, ewentualnie jest zatrudniony w firmie infobrokerskiej
• Swoje usługi oferuje odpłatnie
• Sprzedaje NIE informację (w sensie – wiadomość, treść) – ale usługę informacyjną
• Posiada odpowiednie umiejętności i wiedzę, kieruje się etyką zawodową, korzysta jedynie z legalnych źródeł informacji
11
Broker informacji jest pośrednikiem
(Information intermediary) pomiędzy
zasobami informacyjnymi a ludźmi i
organizacjami, którzy informacji
potrzebują
12
Na czym polega bycie pośrednikiem – czyli pośredniczenie, mediacja? Etapy działania brokera
informacji
• Kompetentne identyfikowanie, ustalanie rzeczywistych potrzeb informacyjnych klientów, odbiorców, użytkowników
• Pozyskiwanie informacji ze źródeł różnego typu (Internet – różne narzędzia/usługi, komercyjne serwisy informacyjne, biblioteki, archiwa, wywiadownie gospodarcze etc.)
• Wybór – wartościowanie – powtórny wybór zasobów, źródeł, treści = filtracja informacji
• Przetwarzanie informacji: analiza, synteza, tworzenie źródeł pochodnych zgodnie z zapotrzebowaniem klienta
• Akredytacja informacji: gwarancja jakości
• Udostępnianie informacji: odpowiedź na pytanie/zamówienie klienta, zaspokojenie jego potrzeb informacyjnych
13
Broker informacji a inni pośrednicy informacyjni, profesjonaliści
informacji. Czym różni się broker informacji od bibliotekarza?
• rejestrem funkcji/zadań:
• infobroker: przede wszystkim ma zadania informacyjne
• bibliotekarz: oprócz funkcji informacyjnej pełni jeszcze inne – edukacyjną, intelektualną,
estetyczną, rozrywkową, integracyjną, substytutywną oraz obywatelską
• komercjalizacją usług: broker informacji oferuje swoje usługi odpłatnie w
ramach własnej działalności gospodarczej, usługi biblioteczne są darmowe dla
użytkowników
• zakresem przetwarzania informacji: infobroker najczęściej przetwarza
informację w większym stopniu/zakresie niż bibliotekarz
• indywidualizacją i personalizacją usług: broker informacji z reguły oferuje
usługi i treści bardziej spersonalizowane i zindywidualizowane niż czyni to
bibliotekarz
• Na ten temat bardziej szczegółowo:
http://www.slideshare.net/sabinacisek/bibliotekarz-brokerem-informacji lub
http://149.156.173.122/~cisek/broker_informacji/Cisek_bibliot_broker_inf.ppt
14
Broker informacji sprzedaje NIE
informację (w sensie – wiadomość,
treść) – ale usługę informacyjną
15
Co sprzedaje broker informacji?
• Informacja jako towar w gospodarce opartej na wiedzy = wyrób lub usługa lub dostęp
– Materska, Katarzyna (2007). Informacja w organizacjach społeczeństwa wiedzy. Warszawa: Wydawnictwo SBP, s. 207-212
• Broker informacji sprzedaje usługę informacyjną polegającą na pośredniczeniu pomiędzy utrwalonym zasobem informacji/wiedzy a jego użytkownikami
• Albo: Infobroker sprzedaje usługę informacyjną, polegającą na zaspokojeniu konkretnych, zindywidualizowanych potrzeb informacyjnych jednostek bądź organizacji (głównie firm)
• Albo: Broker informacji sprzedaje usługę informacyjną, polegającą na przekształceniu informacji w zindywidualizowaną wiedzę
• Albo: Infobroker sprzedaje swoją umiejętność zaspokojenia konkretnych potrzeb informacyjnych
16
Dlaczego „niebezpiecznie” jest twierdzić, że
infobroker sprzedaje informację?
• To zależy – rzecz jasna – od definicji informacji
• Informacja (w sensie: wiadomość, wiedza, treść) jest z reguły czyjąś własnością (zatem infobroker nie może jej sprzedawać – bo nie należy do niego!) albo stanowi dobro publiczne (czy wolno sprzedawać dobro publiczne?)
17
Za co klienci płacą brokerowi informacji?
• „Our clients pay us for our expertise, NOT for
information per se.”
– Mary Ellen Bates (2010). FAQs About the
Independent Info Pro Business.
http://www.batesinfo.com/Coaching/FAQ/FAQ.ht
ml
18
Broker informacji posiada odpowiednie
umiejętności i wiedzę, kieruje się etyką
zawodową, korzysta jedynie z legalnych źródeł
informacji
Kwalifikacje osobowe i profesjonalne
infobrokera
- Wymagane wiedza, umiejętności i wartości
- Etyka zawodowa
- Kształcenie brokerów informacji w Polsce
19
Kwalifikacje zawodowe brokera informacji:
wiedza i umiejętności
• Kwalifikacje biznesowe – w zakresie pragmatyki zawodowej – prowadzenie działalności gospodarczej
• Kwalifikacje informacyjne
– Zna istniejące zasoby informacyjne, nie tylko elektroniczne
– Potrafi identyfikować rzeczywiste potrzeby informacyjne klientów
– Potrafi opracować i zastosować odpowiednią strategię wyszukiwawczą
– Umie trafnie dobrać źródła informacji, dokonać wyboru oraz oceny
– Umie odpowiednio opracować, przetworzyć, przedstawić i udostępnić informację
• Kwalifikacje komunikacyjne – komunikacja interpersonalna z klientami, marketing i PR
• Kwalifikacje pedagogiczne – prowadzenie kursów, szkoleń, udzielanie porad
• Kwalifikacje techniczne – znajomość technologii informacyjnej
20
Co trzeba umieć i wiedzieć aby być kompetentnym pośrednikiem w świecie
informacji?
• Z jednej strony – znać zasoby informacyjne i umieć pozyskiwać z nich informację; nadto: wyszukaną informację wartościować, filtrować, następnie – przetwarzać, udostępniać i rekomendować. Efektem wymienionych działań jest akredytacja informacji
• Z drugiej strony – rozumieć, znać aktualnych i potencjalnych klientów, użytkowników, w tym – ich potrzeby i zachowania informacyjne
21
Etyka zawodowa brokera informacji
• Kodeks etyki zawodowej Association of Independent Information
Professionals = AIIP Code of Ethical Business Practice
http://www.aiip.org/CodeOfEthics (raczej dla brokera informacji)
• Kodeks etyki zawodowej Society of Competitive Intelligence
Professionals = SCIP Code of Ethics for CI Professionals
http://www.scip.org/About/content.cfm?ItemNumber=578&&navItemNum
ber=504 (raczej dla wywiadowcy gospodarczego)
• Zob. też Etyczne zasady infobrokeringu
• Zadanie – znajdź przykłady polskich firm infobrokerskich, deklarujących
stosowanie kodeksu etyki zawodowej AIIP
22
23
24
Kształcenie brokerów informacji w Polsce
• Kształcenie brokerów informacji – wbrew powszechnym przemilczeniom w literaturze przedmiotu – odbywa się w niektórych Instytutach IINiB w Polsce co najmniej od połowy lat 90. XX wieku, tzn. od wprowadzenia przedmiotów dotyczących: informacji biznesowej, europejskiej, prawnej; Internetu jako środowiska informacyjnego; oceny jakości informacji; zarządzania informacją i wiedzą etc. – nawet jeżeli formalnie termin „broker informacji” nie był używany.
• Na takie stwierdzenie pozwala porównanie pożądanych kwalifikacji infobrokera z ofertą kursów, specjalizacji i ścieżek Instytutów INiB.
25
Kształcenie brokerów informacji w Polsce –
oferta uczelni wyższych
• Na poziomie studiów licencjackich
– Wyższa Szkoła Handlowa w Radomiu http://www.wsh.pl/strona/84/broker-informacji
• Na poziomie studiów magisterskich
– Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa UJ – specjalizacja Broker informacji na studiach drugiego stopnia (magisterskich) – od roku akademickiego 2007/2008 do dzisiaj
26
Kształcenie brokerów informacji w Polsce –
oferta uczelni wyższych c.d.
• Na poziomie studiów podyplomowych
– Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Uniwersytetu Jagiellońskiego – Studia Podyplomowe Informacji Naukowej: Broker informacji http://www.inib.uj.edu.pl/ – od roku akademickiego 2007/2008 do dzisiaj
– Instytut Bibliotekoznawstwa i Dziennikarstwa, Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy Jana Kochanowskiego w Kielcach – Studia Podyplomowe dwusemestralne: Broker informacji http://www.ujk.edu.pl/infobroker/index.htm, http://www.ujk.edu.pl/ibib/index.php?option=com_content&view=article&id=87:broker-informacji&catid=140:broker-informacji&Itemid=59 – od roku 2008, ale mają notoryczne kłopoty z rekrutacją.
– Instytut Informacji Naukowej i Bibliologii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu – Podyplomowe Studia Infobrokerstwa i Zarządzania Informacją http://www.inibi.umk.pl/infobrokerstwo/ – od roku 2008
– Katedra Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej Uniwersytetu Łódzkiego – Studium Podyplomowe Broker Informacji http://www.broker.uni.lodz.pl/ od roku 2010/2011
– Wyższa Szkoła Gospodarki w Bydgoszczy – Studia Podyplomowe Broker Informacji http://www.podyplomowe.wsg.byd.pl/index.php?id=260
– inne
27
Kształcenie brokerów informacji w Polsce
– kursy, seminaria, warsztaty
• Kursolandia.pl http://kursolandia.pl/darmowe-i-komercyjne-kursy/broker-informacji.html
• Kursy organizowane przez http://www.infobrokerstwo.pl/
• Seminaria organizowane przez Centrum Promocji Informatyki w Warszawie http://www.cpi.com.pl/
28
Branża infobrokerska
na świecie i w Polsce
29
Podstawy prawne w Polsce
• Klasyfikacja Zawodów i Specjalności
– Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 27 kwietnia 2010 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania Dz.U. Nr 82 z dnia 17 maja 2010 r., poz. 537
– Dostęp w serwisie www GUS www.stat.gov.pl, http://www.stat.gov.pl/klasyfikacje/kzs/kzs_pp.htm
– 262204 Broker informacji (researcher)
30
Stowarzyszenia
• Na świecie
– Association of Independent Information Professionals http://www.aiip.org/
– Strategic and Competitive Intelligence Professionals http://www.scip.org/
– Zob. też Wykaz stowarzyszeń brokerów informacji
• W Polsce
– Nie ma, były próby utworzenia, zob. np. http://www.sbi.org.pl/ (strona już nie działa)
31
Fora, listy dyskusyjne, serwisy WWW
• Forum Polskich Brokerów informacji http://www.infobroker.org.pl/ (strona już nie działa)
• Infobrokerstwo.pl http://www.infobrokerstwo.pl/
• Różne materiały dla studentów i innych zainteresowanych infobrokeringiem http://skryba.inib.uj.edu.pl/~cisek/, http://www.slideshare.net/sabinacisek
32
Blogi
• Kilka przykładów
– Blog o usługach infobrokerskich http://info-brokerzy.com.pl/
– Info-blog http://www.infopoint.pl/wordpress/
– Znalazło się http://www.blog.inspirmed.com/
33
Ilu jest brokerów informacji w Polsce?
• Zadanie – Spróbuj odpowiedzieć na to pytanie (w przybliżeniu) – posługując się bazami danych o firmach, internetowymi serwisami wyszukiwawczymi oraz literaturą przedmiotu.
• Zadanie – Kiedy w Polsce zaczęły powstawać firmy infobrokerskie?
34
Czym zajmują się brokerzy informacji –
w praktyce – w Polsce?
• Podstawowe zadanie (warunek sine qua non bycia infobrokerem) (zob. slajdy 10 i 12) =
– Mediacja czyli pośrednictwo w świecie informacji • Broker informacji jest pośrednikiem pomiędzy zasobami informacyjnymi a ludźmi
bądź organizacjami, którzy informacji potrzebują.
• Inne, opcjonalne funkcje i usługi
– Monitoring – Internetu, konkurencji, mediów, newsów – Szkolenie użytkowników, udzielanie porad – Weryfikacja danych, faktów – Zarządzanie informacją, zarządzanie wiedzą – Usługi tekstowe, copywriting – …
• Oferta polskich firm infobrokerskich, maj 2012 • Zadanie – znajdź przykłady usług oferowanych przez polskie firmy
infobrokerskie, zaproponuj kategorie, typologię tych usług
35
Literatura przedmiotu
36
Charakterystyka zawodu brokera informacji –
wybrana literatura przedmiotu
• Bates, Mary Ellen (2010). FAQs About the Independent Info Pro Business.
http://www.batesinfo.com/Coaching/FAQ/FAQ.html
• Bulletin of the American Society for Information Science (1995), Volume 21, number 3.
http://www.asis.org/Bulletin/Feb-95/ (numer poświęcony infobrokerstwu)
• Cisek, Sabina (2007). Broker informacji: istota zawodu. http://hdl.handle.net/10760/10880,
http://eprints.rclis.org/bitstream/10760/10880/1/Cisek_broker_informacji_istota.pdf
• Szczepańska, Barbara (2002). Broker informacji – zawód z przyszłością czy zawód z
przyszłości. Biuletyn EBIB nr 11 (40). http://ebib.oss.wroc.pl/2002/40/szczepanska.php
• Więcej publikacji dotyczących infobrokeringu – zob. prezentacja
Infobrokerstwo w Polsce. Stan obecny i perspektywy (końcowe slajdy), a
także blog Informacja biznesowa, naukowa i infobrokering