Doç. Dr. Serkan ADA
BÖLÜM 3
Bilişim Sistemleri, Örgütler ve Strateji
Bilişim Sistemleri’nin Örgütlere Etkisi Örgüt çevre tarafından sağlanan sermaye ve işgücü (ve bilişim teknolojileri)
gibi temel üretim faktörlerini alan ve onları ürün ve hizmet gibi çıktılara
dönüştürmek üzere işleyen sosyal ve formal bir yapıdır.
İşlem maliyeti teorisi
- İşlem maliyeti, bir işletmenin kendi kendine üretemeyeceği bir şeyi pazardan
tedarik etmesinden kaynaklanan maliyettir.
- İşi rekabetçi piyasada dışarıdan destek alarak yaptırmak yeni eleman işe
almaktan çok daha az maliyetlidir.
- Bilişim teknolojileri işletmelerin büyüklüğünü küçülterek bu maliyetleri düşürür.
Örnek: Chrysler, dış tedarikçilerle olan bilgisayar bağlantılarını kullanarak
üretimde kullanılacak parçaların %70 inden fazlasını dışardan tedarik ederek
maliyetlerini düşürmektedir.
Bilişim Sistemleri’nin Örgütlere Etkisi
Bilişim Sistemleri’nin Örgütlere Etkisi
Vekalet teorisine göre işletme, çıkarını düşünen bireyler arasındaki
sözleşmeler bağı olarak görülür. Örneğin, bir müdür yada işletme sahibi
kendi adına işleri yürütmesi için çalışanları (vekilleri) işe alır.
- Vekalet maliyeti, işletmenin çalışanlarının yönetim maliyetidir.
- İşletmeler büyüdükçe vekalet ve koordinasyon maliyetleri de artmaktadır.
- Bilişim sistemleri yönetimi daha verimli hale getirerek bu maliyetleri azaltır,
çünkü yöneticiler için daha fazla sayıda çalışanı takip etmek daha kolay
bir hale gelir.
Bilişim sistemleri örgütleri düzleştirir
Bilişim Sistemleri’nin Örgütlere Etkisi
Enformasyon sistemleri, yöneticilere çok sayıda çalışanı denetlemek için enformasyon sağlayarak ve alt düzey çalışanlarına daha fazla karar verme yetkisi vererek bir örgütteki kademe sayısını azaltabilir.
Bilişim Sistemleri ve Rekabet Avantajı
PORTER’IN REKABETİ ETKİLEYEN GÜÇLER MODELİ
Bilişim Sistemleri ve Rekabet Avantajı
• Geleneksel Rakipler (Rakipler Arasındaki Rekabetin Şiddeti) – Bütün işletmeler, sürekli yeni ürün ve hizmetler ve
değiştirme maliyetleri sunarak diğer rakiplerle pazar alanını paylaşmaktadır
• Pazara Yeni Girenler (Pazara Yeni Girenlerin Yarattığı Tehdit) – Bazı endüstrilerde giriş için yüksek engeller vardır, örn.:
bilgisayar çipi işi
– Yeni işletmeler yeni yeni ekipmanlara, daha genç işçilere sahiptir fakat daha az marka tanınırlıkları vardır
Bilişim Sistemleri ve Rekabet Avantajı
• İkame Ürün ve Hizmetler (İkame Ürünlerin Yarattığı Tehdit) – Eğer fiyatlarınız çok yükselirse müşterileriniz ikameleri
kullanabilirler, örn.: iTunes CD’lerin yerine geçmiştir
• Müşteriler (Alıcıların Pazarlık Gücü) – Müşteriler kolayca rakibin mallarına geçiş yapabiliyor mu?
İşletmeleri şeffaf bir piyasada sadece fiyat üzerinde rekabet etmeye zorlayabilirler mi?
• Tedarikçiler (Satıcıların Pazarlık Gücü) – İşletmenin fiyatlarını tedarikçiler kadar hızlı
yükseltemediği zamanlarda, tedarikçilerin işletme karlılığı üzerinde önemli etkisi vardır.
Bilişim Sistemleri ve Rekabet Avantajı
• Rekabeti etkileyen güçlerle karşı karşıya kalındığında, enformasyon teknolojisi kullanarak sağlanan dört jenerik strateji
– Düşük maliyet liderliği
– Ürün farklılaştırması
– Niş pazara odaklanma
– Müşteri ve tedarikçi yakınlığını güçlendirme
Bilişim Odaklı 4 Rekabet Stratejisi
1. Düşük Maliyet Liderliği
Bilişim Sistemleri ve Rekabet Avantajı
Bilişim Odaklı 4 Rekabet Stratejisi
2. Ürün Farklılaştırması
Bilişim Sistemleri ve Rekabet Avantajı
Google Akademik
Google Translate
Google Mars
Google Sound Search
Bilişim Odaklı 4 Rekabet Stratejisi
3. Niş Pazarlara Odaklanmak
Bilişim Sistemleri ve Rekabet Avantajı
Bilişim Odaklı 4 Rekabet Stratejisi
4. Müşteri-Tedarikçi Yakınlığını Güçlendirmek
Bilişim Sistemleri ve Rekabet Avantajı
İşletme Değer Zinciri Modeli Değer zinciri, işletmenin ürün ve hizmetlerine artı bir değer ekleyen
faaliyetler serisi veya zinciridir.
İşletme Değer Zinciri Modeli Değer ağı, bir pazara kollektif olarak ürün veya hizmet üretmek için bilişim
teknolojilerini kullanarak kendi değer zincirlerini koordine eden bağımsız
işletmeler topluluğudur.
- İlgili taraflar iş süreçlerini
uyumlu hale getirerek
değer ağını oluşturular.
İşletme Değer Zinciri Modeli
Değer zincirini diğer ortaklarının değer
zincirleriyle uyumlu hale getirebilmek için bilişim sistemlerini
kullanarak aşağıdaki imkanları sunmaktadır:
- Tedarikçiler ürünlerini sergileyebilir ve mağaza açabilir
- Müşteriler kolay ödeme yapabilir
- Ürünlerin müşterilere sevki koordine edilir
- Müşteriler için sevkiyat takip imkanı
- Müşteriler için ürün rating imkanı
- Müşteriler için ürün önerileri
Rekabet Avantajını Sürdürme
Bilişim Sistemlerinin sağladığı rekabet avantajı sonsuza kadar devam
etmeyebilir.
SABRE Rezervasyon Sistemi
ATM Sistemi
Paket Takip Sistemi
Bilişim Sistemleri ve Rekabet Avantajı:
Yönetim Konuları
Rekabet Avantajını Sürdürme
Kaynak Temelli Yaklaşım (Resource-based View): Aşağıdaki 4 koşul
sağlanırsa işletmeler bilişim kaynaklarını kullanarak sağladıkları rekabet
avantajlarını sürdürebilirler:
Bilişim Sistemleri ve Rekabet Avantajı:
Yönetim Konuları
Koşul Açıklama
Değerli olan İşletmenin etkinliğini arttırır.
Nadir olan Çok az işletmede mevcuttur.
Taklit edilemeyen Rakipler hangi faktörün başarıya götürdüğünü ve dolayısıyla neyi taklit edeceklerini bilemezler.
İkame edilemeyen Kolayca elde edilebilecek ikame bir kaynak yoktur.
İşletme – Bilişim Stratejisi Uyumu
Bilişim teknolojilerinin işletme performansına etkisini inceleyen çalışmalar
göstermiştir ki;
– İşletmeler stratejik amaçlarını bilişim teknolojisi stratejileriyle
uyumlaştırdıkları oranda karlılığa ulaşmışlardır,
– İşletmelerin sadece %25 i işletme ve bilişim stratejilerini
uyumlaştırabilme başarısını gösterebilmişlerdir.
Bilişim Sistemleri ve Rekabet Avantajı:
Yönetim Konuları