Doç. Dr. Serkan ADA

BÖLÜM 3

Bilişim Sistemleri, Örgütler ve Strateji

Bilişim Sistemleri’nin Örgütlere Etkisi Örgüt çevre tarafından sağlanan sermaye ve işgücü (ve bilişim teknolojileri)

gibi temel üretim faktörlerini alan ve onları ürün ve hizmet gibi çıktılara

dönüştürmek üzere işleyen sosyal ve formal bir yapıdır.

İşlem maliyeti teorisi

- İşlem maliyeti, bir işletmenin kendi kendine üretemeyeceği bir şeyi pazardan

tedarik etmesinden kaynaklanan maliyettir.

- İşi rekabetçi piyasada dışarıdan destek alarak yaptırmak yeni eleman işe

almaktan çok daha az maliyetlidir.

- Bilişim teknolojileri işletmelerin büyüklüğünü küçülterek bu maliyetleri düşürür.

Örnek: Chrysler, dış tedarikçilerle olan bilgisayar bağlantılarını kullanarak

üretimde kullanılacak parçaların %70 inden fazlasını dışardan tedarik ederek

maliyetlerini düşürmektedir.

Bilişim Sistemleri’nin Örgütlere Etkisi

Bilişim Sistemleri’nin Örgütlere Etkisi

Vekalet teorisine göre işletme, çıkarını düşünen bireyler arasındaki

sözleşmeler bağı olarak görülür. Örneğin, bir müdür yada işletme sahibi

kendi adına işleri yürütmesi için çalışanları (vekilleri) işe alır.

- Vekalet maliyeti, işletmenin çalışanlarının yönetim maliyetidir.

- İşletmeler büyüdükçe vekalet ve koordinasyon maliyetleri de artmaktadır.

- Bilişim sistemleri yönetimi daha verimli hale getirerek bu maliyetleri azaltır,

çünkü yöneticiler için daha fazla sayıda çalışanı takip etmek daha kolay

bir hale gelir.

Bilişim sistemleri örgütleri düzleştirir

Bilişim Sistemleri’nin Örgütlere Etkisi

Enformasyon sistemleri, yöneticilere çok sayıda çalışanı denetlemek için enformasyon sağlayarak ve alt düzey çalışanlarına daha fazla karar verme yetkisi vererek bir örgütteki kademe sayısını azaltabilir.

Bilişim Sistemleri ve Rekabet Avantajı

PORTER’IN REKABETİ ETKİLEYEN GÜÇLER MODELİ

Bilişim Sistemleri ve Rekabet Avantajı

• Geleneksel Rakipler (Rakipler Arasındaki Rekabetin Şiddeti) – Bütün işletmeler, sürekli yeni ürün ve hizmetler ve

değiştirme maliyetleri sunarak diğer rakiplerle pazar alanını paylaşmaktadır

• Pazara Yeni Girenler (Pazara Yeni Girenlerin Yarattığı Tehdit) – Bazı endüstrilerde giriş için yüksek engeller vardır, örn.:

bilgisayar çipi işi

– Yeni işletmeler yeni yeni ekipmanlara, daha genç işçilere sahiptir fakat daha az marka tanınırlıkları vardır

Bilişim Sistemleri ve Rekabet Avantajı

• İkame Ürün ve Hizmetler (İkame Ürünlerin Yarattığı Tehdit) – Eğer fiyatlarınız çok yükselirse müşterileriniz ikameleri

kullanabilirler, örn.: iTunes CD’lerin yerine geçmiştir

• Müşteriler (Alıcıların Pazarlık Gücü) – Müşteriler kolayca rakibin mallarına geçiş yapabiliyor mu?

İşletmeleri şeffaf bir piyasada sadece fiyat üzerinde rekabet etmeye zorlayabilirler mi?

• Tedarikçiler (Satıcıların Pazarlık Gücü) – İşletmenin fiyatlarını tedarikçiler kadar hızlı

yükseltemediği zamanlarda, tedarikçilerin işletme karlılığı üzerinde önemli etkisi vardır.

Bilişim Sistemleri ve Rekabet Avantajı

• Rekabeti etkileyen güçlerle karşı karşıya kalındığında, enformasyon teknolojisi kullanarak sağlanan dört jenerik strateji

– Düşük maliyet liderliği

– Ürün farklılaştırması

– Niş pazara odaklanma

– Müşteri ve tedarikçi yakınlığını güçlendirme

Bilişim Odaklı 4 Rekabet Stratejisi

1. Düşük Maliyet Liderliği

Bilişim Sistemleri ve Rekabet Avantajı

Bilişim Odaklı 4 Rekabet Stratejisi

2. Ürün Farklılaştırması

Bilişim Sistemleri ve Rekabet Avantajı

Google Akademik

Google Translate

Google Mars

Google Sound Search

Bilişim Odaklı 4 Rekabet Stratejisi

3. Niş Pazarlara Odaklanmak

Bilişim Sistemleri ve Rekabet Avantajı

Bilişim Odaklı 4 Rekabet Stratejisi

4. Müşteri-Tedarikçi Yakınlığını Güçlendirmek

Bilişim Sistemleri ve Rekabet Avantajı

İşletme Değer Zinciri Modeli Değer zinciri, işletmenin ürün ve hizmetlerine artı bir değer ekleyen

faaliyetler serisi veya zinciridir.

İşletme Değer Zinciri Modeli Değer ağı, bir pazara kollektif olarak ürün veya hizmet üretmek için bilişim

teknolojilerini kullanarak kendi değer zincirlerini koordine eden bağımsız

işletmeler topluluğudur.

- İlgili taraflar iş süreçlerini

uyumlu hale getirerek

değer ağını oluşturular.

İşletme Değer Zinciri Modeli

Değer zincirini diğer ortaklarının değer

zincirleriyle uyumlu hale getirebilmek için bilişim sistemlerini

kullanarak aşağıdaki imkanları sunmaktadır:

- Tedarikçiler ürünlerini sergileyebilir ve mağaza açabilir

- Müşteriler kolay ödeme yapabilir

- Ürünlerin müşterilere sevki koordine edilir

- Müşteriler için sevkiyat takip imkanı

- Müşteriler için ürün rating imkanı

- Müşteriler için ürün önerileri

Rekabet Avantajını Sürdürme

Bilişim Sistemlerinin sağladığı rekabet avantajı sonsuza kadar devam

etmeyebilir.

SABRE Rezervasyon Sistemi

ATM Sistemi

Paket Takip Sistemi

Bilişim Sistemleri ve Rekabet Avantajı:

Yönetim Konuları

Rekabet Avantajını Sürdürme

Kaynak Temelli Yaklaşım (Resource-based View): Aşağıdaki 4 koşul

sağlanırsa işletmeler bilişim kaynaklarını kullanarak sağladıkları rekabet

avantajlarını sürdürebilirler:

Bilişim Sistemleri ve Rekabet Avantajı:

Yönetim Konuları

Koşul Açıklama

Değerli olan İşletmenin etkinliğini arttırır.

Nadir olan Çok az işletmede mevcuttur.

Taklit edilemeyen Rakipler hangi faktörün başarıya götürdüğünü ve dolayısıyla neyi taklit edeceklerini bilemezler.

İkame edilemeyen Kolayca elde edilebilecek ikame bir kaynak yoktur.

İşletme – Bilişim Stratejisi Uyumu

Bilişim teknolojilerinin işletme performansına etkisini inceleyen çalışmalar

göstermiştir ki;

– İşletmeler stratejik amaçlarını bilişim teknolojisi stratejileriyle

uyumlaştırdıkları oranda karlılığa ulaşmışlardır,

– İşletmelerin sadece %25 i işletme ve bilişim stratejilerini

uyumlaştırabilme başarısını gösterebilmişlerdir.

Bilişim Sistemleri ve Rekabet Avantajı:

Yönetim Konuları