1
Presentatie: Hoe bouw en bescherm je een portefeuille
HCC Beleggen symposium 5 november 2011
Van Lieshout & Partners N.V.
Richard de Jong
2
Agenda
Hoe bouw je een portefeuille?• Asset Allocatie
Aandachtspunten• Rendement• Risico• Correlatie
Bescherming (45,7 % van u)
• Opties (25,7 % van u)
• Turbo’s (20 % van u)
• Volatiliteitstracker (5 % van u)
Uitstapje
3
Hoe bouw ik een portefeuille ?
Persoonlijke preferenties Financiële Planning
Middelenverdeling Risicoprofiel
Obligaties VastgoedAandelen Hedge Funds
Opties ter verhoging rendement
Opties ter bescherming
Beleggingshorizon
Grondstoffen
4
Asset Allocatie: Financiële Planning
Financiële planning: Inventarisatie van uw financiële positie
• Gezinsomstandigheden• Testament• Samenlevingsovereenkomst of huwelijkse voorwaarden• Pensioenvoorziening Financiële planning:Welke doelstelling heeft het te beleggen vermogen?
• Pensioenvoorziening• Levensonderhoud• Hoger rendement dan spaarrekening etc.
Hoeveel contanten wilt u periodiek aan uw vermogen kunnen onttrekken.
5
Asset Allocatie: Persoonlijke preferenties Test 1
Stel u heeft € 10.000 te beleggen en kunt kiezen uit de volgende 2 mogelijkheden:
A) 100 % kans op een winst van € 1.000
B) 50 % kans op een winst van € 2.000 en 50 % kans op een winst van € 0
Test 2
Stel u heeft € 20.000 te beleggen en kunt kiezen uit de volgende 2 mogelijkheden:
A) 100 % kans op een verlies van € 1.000
B) 50 % kans op een verlies van € 500 en 50 % kans op een verlies van € 1.500
Uitkomst: 72 % koos voor A en 28 % koos voor B
Uitkomst: 43 % koos voor A en 57 % koos voor B
6
Belang van Asset Allocatie
Asset Allocatie bepaalt voor circa 80 % het risico van een portefeuille
(en dus niet voor circa 80 % het rendement)
7
Concrete invulling portefeuille• Kern is voor doelstelling van de portefeuille
• De satellieten om extra rendement te behalen of om risico te verminderen
(Bedrijfs)Obligaties (Euro)Internationale aandelen (Euro)
Small caps
Emerging Markets (A)
Emerging Markets (O)
OptiesHigh yield
Grondstoffen
8
Concrete invulling portefeuille (2)
Bepaal per regel / categorie:
• Verwacht rendement (100 %)
• Risico / standaarddeviatie (89 %)
• Correlatie (89 %)
9
Concrete invulling portefeuille (3)
Emerging Markets (tracker) over de afgelopen 10 jaar:
• Standaarddeviatie 19,01 %• Rendement 8,9 %
Kans op verlies na 10 jaar: 7 %
Het jaarlijks rendement (95 % waarschijnlijkheid) na 10 jaar: -/- 2,8 % en 20,7 %
10
Concrete invulling portefeuille (4)
Emerging Markets = portefeuille A• Standaarddeviatie 19 %• Rendement 8 %
* Europese Obligatie Index (SBEB)
Bedrijfsobligaties* = portefeuille B• Standaarddeviatie 5 %• Rendement 4 %• Correlatie met emerging markets -/-0,1
Portefeuille C is beide 50 %:Standaarddeviatie: 12 %Rendement: 6 %
Portefeuille D is beide 50 %:Standaarddeviatie: 9,5 %Rendement: 6 %
RendementR
isic
o
B
A
C
D
11
Market Timing
1900 – 2000 S&P 500
Schokkend: Gecorrigeerd voor risico moet 86 % van de voorspellingen goed zijn
100 % goed 15,8 %
50 % goed 6,6 %
71 % goed 9,4 %
Buy and Hold 9,4 %
12
Market Timing (2)
2009 AEX
Alle handelsdagen: 36,4 %
Minus 10 beste: - 12,1 %
Minus 20 beste: - 32,7 %
De goede dagen zijn schaars
Goed Beursjaar Slecht Beursjaar
2008 AEX
Alle handelsdagen: - 52,3 %
Minus 10 beste: - 67,7 %
Minus 20 beste: - 82,3 %
13
Aandelen selectie
Circa 80 % van alle beleggingsfondsen presteert na kosten en
risico minder dan de markt
Market Timing en Stock Selectie moeilijk
Aandacht vooral op Asset Allocatie
14
Bescherming met opties
15
Bescherming met opties (2)
Bestanddelen
• uitoefenprijs versus koers• looptijd (theta)• rente (rho)• dividend• volatiliteit van de koersen van de onderliggende
waarde
16
Premie = intrinsieke waarde + verwachtingswaarde
Koers aandeel XYZ € 100
Uitoefenprijs call optie € 90
Prijs/premie van call optie € 15
Intrinsieke waarde call optie € 10
Verwachtingswaarde € 5
Koers aandeel XYZ € 100
Uitoefenprijs call optie € 110
Prijs/premie van call optie € 6
Intrinsieke waarde call optie € 0
Verwachtingswaarde call optie € 6
CALL optie heeft intrinsieke waarde als de koers van het aandeel hoger is dan de uitoefenprijs
PUT optie heeft intrinsieke waarde als de koers van het aandeel lager is dan de uitoefenprijs
17
Verwachtingswaarde
20 % OTM optie heeft evenveel verwachtingswaarde als een 20 % ITM optieve
rwac
htin
gsw
aard
e
in/out at in/out
18
Bescherming met opties (3)1) Aandeel + verkochte call optie
Bescherming tot € 23,70 (daling van 6,7 %)
Max. winst € 2,30 = 9,7 % in 13 maanden
Max. winst incl. dividend € 3,50 = 14,8 % in 13 maanden
Aandeel RD € 25,40
Verkoop call dec 2012 26 € 1,70
Netto investering € 23,70
Koers RD
Winst
VerliesBreak-evenniveau: € 22,50
€ 25,40
€ 22,50
€ 3,50
Aandeel met short call RD
19
Bescherming met opties (4)2) Aandeel + gekochte put optie
Bescherming vanaf € 21,30
Max. verlies € 4,10
Max. verlies incl. dividend € 2,90
Aandeel RD € 25,40
Koop put dec 2012 24 € 2,70
Netto investering € 28,10
Break-evenniveau: € 26,90
Koers RD
Winst
Verlies
€ 25,40
€ 2,90
€ 1,50
Aandeel met short call RD
20
Bescherming met opties (5)3) Aandeel + gekochte put optie + verkochte call
Bescherming vanaf € 22,25
Max. verlies € 3,15
Max. verlies incl. dividend € 1,95
Max. winst incl. dividend € 2,05
Aandeel RD € 25,40
Verkoop call dec 2012 28 € 0,95
Koop put dec 2012 24 € 2,70
Netto investering € 27,15
Verlies
Winst
Koers RD
Break-evenniveau: € 25,95
€ 25,40
€ 1,95
€ 0,55
Aandeel met short call RD€ 2,05
€ 28
21
Bescherming met turbo’s1) Aandeel + Turbo Short
Fin. niveau € 30,00
Stop Loss € 27,70
Dus huidige koers € 4,60 (30 – 25,4)
Aandeel RD € 25,40
Koop Turbo Long € 4,60
Netto investering € 30,00 Koers RD: € 10 V: € 10,00 + € 20,00
Koers RD: € 20 V: € 20,00 + € 10,00
Koers RD: € 30 V: € 30,00 + € 2,30
Koers RD: € 40 V: € 40,00 + € 2,30
0
5
10
15
20
25
30
35
40
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 32 34
Koers RD
Break even: € 30
22
Bescherming met turbo’s (2)2) Cash + Turbo Long
Fin. niveau € 18,50
Stop Loss € 19,90
Dus huidige koers € 6,90 (25,4 – 18,5)
Aandeel RD € 25,40
Koop Turbo Long € 6,90
Op bank € 18,50
0
5
10
15
20
25
30
35
40
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 32 34
Koers RD
Break even: € 19,90 (18,50 +1,40)
Koers RD: € 10 V: € 18,50 + € 1,40
Koers RD: € 20 V: € 18,50 + € 1,50
Koers RD: € 30 V: € 18,50 + € 11,50
Koers RD: € 40 V: € 18,50 + € 21,50
23
Bescherming met turbo’s (3)Winst en verlies van beide
-8
-6
-4
-2
0
2
4
6
8
10
12
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 32 34
Koers RD
Rood: Aandeel plus Turbo Short
Blauw: cash plus Turbo Long
24
Volatiliteitstracker
Euro Stoxx 50(STOXX50)
Aandelen van 50 grote Europese ondernemingen
Volatiliteitindex van
Euro Stoxx 50(IVSTOXX50)
Tracker op de volatiliteitindex van
Euro Stoxx 50(IVSTOXX50)
Impliciete volatiliteit van de STOXX 50 index
Uitgegeven door Bank of America Merrill Lynch en EFT Securities
25
Volatiliteitstracker
Groene lijn: STOXX 50Rode lijn: Volatiliteitindex van de STOXX 50
26
Volatiliteitstracker
Correlatie vollie en Stoxx 50 Correlatie vollie en AEX
Huidige correlatie met Stoxx 50: -0,924
Historische correlatie met Stoxx 50: -0,670
Huidige correlatie met AEX: -0,913
Historische correlatie met Stoxx 50: -0,627
27
Uitstapje
Verwacht rendement aandelen = Risicovrije rente + Risicopremie
NL: 3,1 %
28
Uitstapje (2)
Risicovrije rente = 2, 3 %
economische groei
Rendement Inflation Linked Bonds -/- rendement normale staatsobligatie
3,0 % - 1,1 % = 1,9 %
Toename beroepsbevolking + productiviteitsgroei
Verwacht rendement aandelen NL:
1,7 % + 1,9 % + 3,1 % = 6,7 %
toekomstige inflatie +
0 % + 1,7 % = 1,7 %