ZWIERZĘTA GRENL ANDII

G r e n l a n d i a j e s t t o na jw iększa wyspa ,

p o ł o ż o n a b l i s k o bieguna północnego. Jej powierzchnię w w i ę k s z o ś c i pokrywa lód. Panuje tam klimat polarny.

Wyspę zamieszkują między innymi Innuici

oraz osadnicy z Europy. Sto l icą Grenlandi i jest

miasto Nuuk. Najsurowszy klimat panuje w środkowej części Grenlandii. Temperatura na tym obszarze prawie nigdy nie przekracza 0  °C. Średnia temperatura powietrza w lutym to −47  °C, a w lipcu −12  °C. Najniższa temperaura, jaką tam odnotowano to −72 °C. Najkorzystniejszy klimat panuje na wybrzeżach, przede wszystkim w południowo-zachodniej części wyspy. Średnia temperatura wynosi tam w styczniu −7 °C, a w lipcu dochodzi do +10 °C. Na pozostałych obszarach kraju leżących nad brzegiem morza jest znacznie chłodniej. W miarę przesuwania się na północ temperatura jest coraz niższa. Zimą na

północnych obrzeżach wyspy dochodzi do −36 °C, a latem osiąga tylko +3 °C. Roślinność na Grenlandii występuje tylko w miejscach, w których chociaż na krótki okres w ciągu roku ustępuje pokrywa lodowa. Obszary te porastają różne typy tundry oraz łąki. Na południu tundra składa się z różnych gatunków traw, mchów, porostów i roślin zielnych, na północy zaś tylko z mchów i porostów. Na cieplejszych południowych obszarach kraju rosną karłowate gatunki drzew, m.in. brzozy (dochodzące do 10 m wysokości), olchy, wierzby (osięgające 4 m) oraz krzewy jarzębiny i jałowca. Wybrzeże położone na północny wyspy jest w zasadzie pozbawione roślinności. Zwierzęta żyjące na Grenlandii to między innymi: renifery, wo ły piżmowe (piżmowoły), lisy polarne (pieśce), niedźwiedzie polarne, zające polarne, lemingi, morsy, wale grenlandzkie, foki grenlandzkie, sowy śnieżne, rybitwy popielate, edredony.

Flaga Grenlandii

Herb Grenlandii

Niedźwiedź polarny

Jest dużym drapieżnym ssakiem. Przystosowanym do życia na lądzie, morzu i lodzie. Przed zimnem chronią go grube, białe futro i warstwa tłuszczu. Z wiekiem futro żółknie. Większość dorosłych samców waży od 300 do 700 kg i osiąga długość od 2 i pół do 3 metrów. Stojąc pionowo, dorosły samiec móże mieć ponad 3 metry wysokości. Samica jest zwykle około dwa razy mniejsza i waży od 150 do 300 kg, mierzy zaś od 1 metra 90 centymetrów do 2 metrów i 10 centymetrów.Biały niedźwiedź to samotnik. Ma bardzo dobry węch i zapach innych zwierząt wyczuwa nawet z dużych odległości. Poluje na foki, morsy, ryby i ptaki. Latem jego dieta jest bardziej urozmaicona. Spożywa wtedy małe ssaki lądowe (na przykład: lemingi i lisy polarne), ptaki zakładające gniazda na ziemi, jaja, małe gryzonie. Ale jada również jagody, korzenie, wodorosty, trawy i mchy. Jest świetnym pływakiem. Doskonale nurkuje, ale także biega.

CiekawostkaWłosy tworzące sierść niedźwiedzia są półprzezroczyste, a jego skóra jest czarna.

Wół piżmowy (piżmowół)

Żyje na Grenlandii, Alasce i w Kanadzie. Długość jego ciała bez ogona waha się od 1m 80 cm do 2m 50 cm. Ogon ma 7 - 10 cm. Piżmowół może ważyć od 200 kg do 400 kg. Rogi wołów piżmowch są skręcone i mają 61 - 67 cm długości. Samice są nieco mniejsze od samców. Są to zwierzęta roślinożerne, żywią się głównie trawami, ziołami, krzewinkami, mchami i porostami. Są bardzo wrażliwe na wilgoć i często z jej powodu chorują i giną.Samce, wiosną w porze godowej walczą o samice zderzając się głowami. Młode rodzą się w kwietniu lub w maju. Przez trzy miesiące odżywiają się mlekiem matki. Surowy klimat powoduje, że nie wszystkie młode przeżywają. Wół piżmowy jest pod ochroną. W Kanadzie i na Grenlandii znajdują się rezerwaty dla tych zwierząt.

Wilk polarny

Występuje na Grenlandii i na północnych obszarach Kanady. Ochronę przed surowymi warunkami polarnymi daje mu gruba, biała sierść. Waży ok. 80 kg, a długość jego ciała dochodzi do 100 - 150 cm. Przeżywa ok. 7 lat. Żyje z dala od ludzkich siedzib, w stadach liczących do 30 zwierząt. Wilki polują współnie na renifery, zające, ale ich łupem może być także wół piżmowy.Samica rodzi od 4 do 5 młodych i przez miesiąc karmi je swoim mlekiem. Potem młode karmione mięsem, które inne wilki specjalnie w tym celu zwracają.

CiekawostkaWilki polarne zjadają zające polarne razem z sierścią i kośćmi, gdyż w surowych warunkach polarnych trudno jest o pożywienie. Nic wobec tego nie może się zmarnować.

Lis polarny

Jego fu t ro z imą ma barwę śnieżnobia łą lub stalowoniebieską, a latem brązowo - szarą. Długość ciała lisa (z ogonem) wynosi: 80 - 95 cm (długość ogona to: 28 - 30 cm), a wysokość 25 - 30 cm. Samica waży od 2 i pół do 8 kg, samiec jest trochę cięższy. Futrzane poduszki na łapach sprawiają, że lis polarny nie zapada się w śnieg. Zwierzęta te żywią się ptakami, szczególnie ich pisklętami, małymi ssakami (najczęściej lemingami) oraz jajami, rybami i padliną. Zdarza się, że jeszcze latem ukrywają pożywienie pod kamieniami, by je zimą odkopać i zjeść. Często też podążają za niedźwiedziami polarnymi i żywią się pozostałością ich zdobyczy. Są bardzo odporne na zimno i głód.

Renifer

Większość roku wędrują w poszukiwaniu pożywienia. Zimową porą odwiedzają obfitsze w roślinność południowe obszary. Wiosną wracają do tundry. Przed mrozem chroni jegęsta sierść. Samce są większe od samic. Długość ich ciała dochodzi do 180 - 214 cm, a waga od 100 do 318 kg. Zarówno samice, jak i samce mają rozgałęzione poroże.Renifery są roślinożerne. Żywią się trawą, byliny i porosty. Jego przysmakiem jest chrobotek. Samice i ich młode żyją w stadzie, a dorosłe samce prowadzą samotny tryb życia.Samica rodzi jedno młode, które przez pół roku karmi swoim mlekiem.Renifery nie są zwierzętami udomowionymi, ale ludzie wykorzystują je jako zwierzęta pociągowe np. do przewożenia różnych bagaży. Eskimosi wykorzystują też ich mleko, mięso, skóry i kości.

Zając polarny (bielak)

Jeśli jego środowiskiem życia jest daleka północ, to ma przez cały rok śnieżnobiałą sierść. Zające polarne żyjące w innych, „cieplejszych” częściach krainy wiecznych śniegów, latem mają futerka barwy sino - niebieskiej, jedynie ogon pozostaje biały. Futerko zapewnia mu ciepło i stanowi kamuflaż chroniący go przed lisem. Zając polarny osiąga długość 40 - 50 cm, a jego waga to około 5 kg.Gdy znajduje się w niebezpieczeństwie potrafi biec z szybkością 70 km/h. Szerokie stopy tylnych łap pomagają mu odbijać się od śniegu. Zając polarny żywi się głównie zdrewniałymi roślinami. Zjada także liście, trawę, jagody. Do wykopywania jedzenia spod śniegu służą mu ostre, mocne pazury. Jego największymi wrogami są sowa śnieżna i lis polarny.

Leming grenlandzki

Jest to mały ssak z rodziny chomikowatych. Dorosłe lemingi osiągają około 15 cm długości. Ważą mniej więcej tyle, ile tabliczka czekolady, czyli około 100 do 112 gramów. Ich ciało pokryte jest gęstym, puszystym futrem, które w lecie jest szaro-rudawe, ciemno paskowane, a w zimie białe. Przednie łapy mają przystosowane do kopania w śniegu. Cechą charakterystyczną lemingów, są małe, ostre siekacze i bardzo małe tylne łapy. Żyją głównie w norach, latem drążonych w ziemi, zimą w śniegu. Są roślinożerne - żywią się pąkami, kwiatami, owocami, gałązkami, trawą, mchem, a także grzybami.

Sowa śnieżna

Bardzo dobrze znosi klimat podbiegunowy. Przed ostrymi mrozami chroni ją gruba warstwa puszystych piór. Zimą upierzenie sów śnieżnych jest zupełnie białe, latem zaś białe w czarno - brązowe plamki.Długość ciała tej sowy to: 53 - 66 cm, a waga 1 - 2 kg. Rozpiętość jej skrzydeł wynosi 142 -166 cm.Sowa śnieżna jest ptakiem drapieżnym. Jej pożywienie stanowią głównie lemingi, ale zjada też inne mniejsze gryzonie oraz ptaki. Czasami poluje na ryby. Zdobywanie pożywienia u łatwiają jej łapy zakończone d ługimi zakrzywionymi pazurami. Do swych ofiar podfruwa bezszelestnie, błyskawicznie je atakuje i obezwładnia tak, że nie mają one szansy na ucieczkę.

Edredony (miękkopióry)

Od innych kaczek odróżnia ich charakterystyczny wygląd głowy. Patrząc z boku, łatwo jest zauważyć linię prostą, którą tworzą linia dzioba i czoło. Długość ciała tych kaczek wynosi ok. 50 - 71 cm, a waga waha się od 1 kg 20 dag do 2 kg 20 dag. Rozpiętość skrzydeł edredona to 110 cm.Żywią się głównie zwierzętami wodnymi takimi, jak skorupiaki. Są świetnymi nurkami. Potrafią zanurzyć się nawet do 10 m w głąb wody. Samica sama buduje gniazdo, które wyściela swoim puchem wyrwanym z piersi. Składa od 13 do 19 jaj. Pisklęta opierzają się (ciało ich pokrywają pióra) po 65 - 75 dniach. Nim to jednak nastąpi, razem z pisklętami innych samic na

płytkich przybrzeżnych wodach uczą się samodzielności.Puch edredonowów jest bardzo ceniony przez Eskimosów i nie tylko. Ten doskonały materiał termoizolacyjny wykorzystywany jest do produkcji ciepłej odzieży, kołder i śpiworów. Przez to kaczki edredony narażone są na wyginięcie, gdyż, aby pozyskać puch, niszczone są ich gniazda.

Rybitwa popielata

Jest to jeden z ptaków odbywających najdłuższe wędrówki. Trasa jego przelotu w jedną stroną wynosi niekiedy 30 tysięcy km. Długość ciała rybitwy popielatej wynosi 30 - 38 cm, a jej waga dochodzi do ok. 85 do 125 g. Rozpiętość jej skrzydeł to 75 - 85 cm. Żyje w koloniach. Gnieździ się na skalistych brzegach oraz dryfujących pakach lodowych (krach). Gniazdo - płytką jamkę -wyścieła suchymi źdźbłami i muszlami. Samica składa 2 - 3 jaja, które głównie sama wysiaduje. Samiec w tym czasie dostarcza jej pokarm. Żywi się rybami, małymi skorupiakami i owadami morskimi. Pisklęta pozostają z rodzicami przez okres ok. 3 miesięcy.

Wieloryb grenlandzki (wal grenlandzki)

Ogromny ssak morski o długości 14 - 15 m i wadze 50 - 60 ton, występujący w morzach arktycznych. Zaokrąglona, duża głowa stanowi jedną trzecią długości całego ciała. Fonntanna wody, którą wypuszcza z nozdrzy ma kształt litery V. Żyje w stadach. Jego pożywienie to kryle i inne małe skorupiaki. Wolno płynie z otwartą paszczą i w ten sposób „spija” te bardzo drobne organizmy.Latem przemieszcza się na północ, a zimą płynie na północny Atlantyk i Morze Czukockie. Mówi się, że potrafi za pomocą dźwięku ocenić grubość i jakość pokrywy lodowej. Potrafi wyłamać otwór w lodzie mającym 60 cm grubości. Pływa powoli, dlatego też często pada ofiarą polujących na niego Eskimosów.

Nowo narodzone wale mają 4 m długości i ważą tonę. Młode karmione są przez rok mlekiem matki.Wale dożywają nawet do 200 lat.

CiekawostkaWieloryby grenlandzkie są pod ochroną. Tylko Eskimosom ze względów na tradycję pozwala się na polowania, ale liczba upolowanych wali jest ograniczona.

Foka Grenlandzka

Żyje głównie wokół wybrzeży Grenlandii. Ciało tego morskiego ssaka pokrywa futro. Z wierzchu szare z żółtawym odcieniem od spodu jaśniejsze i bardziej srebrzyste. Na grzbiecie ma ciemnobrązową (do czarnej) plamę. Samce są większe od samic i mają ok. 190 cm długości i ważą 135 kg. samice są krótsze o ok. 10 cm i lżejsze o ok. 10 kg. Foki prowadzą wędrowny tryb życia. Wiosną przemieszczają się na północ, a zimą na południe. Żywią się skorupiakami i rybami.Młode foczki przychodzą na świat na krach lodowych na przełomie lutrego i marca, mają białe futerka. Ich kolor zmienia się po ok. 4 tygodniach od narodzin. Dla Eskimosów foki są źródłem tłuszczu, mięsa i skór. Młode foczki zabijane były też przez wielorybników dla pięknego, białego futerka. Malejącą liczba zwierząt spowodowała, że wprowadzono okresy ochronne, w których polowania na te zwierzęta są zabronione.

Mors

Ten duży ssak morski występuje w przybrzeżnych wodach Arktykioraz wzdłuż wybrzeży Ameryki Północnej i Rosji. Jego ciężkie, ważące od 400 do 1700 kg, osiąga długość od 2m 50 cm do 4m 50 cm. Zarówno samice, jak i samce mają kły o długości od 60 do 100 cm. Morsy żywią się małżami i skorupiakami, jedzą też ryby, foki. Ich pożywienie stanowi też padlina.Samica rodzi jedno młode.Ze względu na to, że poluje się na nie dla mięsa, tłuszczu, skór i kłów narażone są na wyginięcie.

Narwale

Cechą charakterystyczną tego ssaka żyjącego w wodach arktycznych jest skręcony, wyrastający z górnej szczęki kieł, który u samców może osiągać długość 3 m. Długość ciała narwala to ok. 4 m dla samic i ponad 6 m dla samców, , a waga waha sie w granicach 1 tony.Żywi się rybami, głowonogami i skorupiakami. Samica rodzi jedno młode mierzące od 1m 50 cm do 1m 70 cm. Ma ono niebieskoszare ubarwienie ciała.Kiedyś wielorybnicy polowali na nie dla tłuszczu i kłów. W tej chwili zwierzęta te nie są już poławiane.

Kryl

Kryl (szczętka) jest jednym z najbardziej powszechnych organizmów w wodach wszystkich oceanów świata. Stanowi pożywienie wielu ryb, fok i wielorybów. Żyje w gęstych skupiskach, rozciągających się na wiele kilometrów. Długość kryli w zależności od gatunku waha się od 1 - 2 cm do 6 - 12 cm. W wodach polarnych mogą przeżyć nawet 6 lat, w cieplejszych do 2 lat. W okresie tarła samica składa kilka tysięcy jaj.

ŹródłaTekst opracowowano na podstawie „Przewodnika metodycznego ze scenariuszami zajęć. Edukacja wczesnoszkolna” cz. 4, pakiet: Razem w szkole, wydawnictwa WSiP oraz Wikipedii.

Licencje grafikirenifer - licencja Creative Commons: autor: Alexandre Buisse; http://pl.wikipedia.org/wiki/Reniferwół piżmowy - licencja Creative Commons: autor: Dixi; (pl:Wiki) http://pl.wikipedia.org/wiki/Grenlandia#Faunaleming - licencja Creative Commons: własność publiczna; http://pl.wikipedia.org/wiki/Leminglis polarny - licencja Creative Commons; autor: Marcel Burkhard; http://pl.wikipedia.org/wiki/Piesiecniedźwiedź polarny: autor: Amstrup, Steven/USGS; grafika została utworzona przez pracownika Służby Połowu i Dzikiej Przyrody Stanów Zjednoczonych podczas wykonywania czynności służbowych. Jako utwór Rządu Federalnego Stanów Zjednoczonych, grafika ta znajduje się w domenie publicznejwilk polarny - Wikimedia Commons - repozytorium wolnych zasobów; autor: Michael Gäbler ; http://pl.wikipedia.org/wiki/Wilk_polarnyzając polarny - licencja Creative Commons; autor: Steve Sayles; http://pl.wikipedia.org/wiki/Zaj%C4%85c_polarnysowa śnieżna - Wikimedia Commons - repozytorium wolnych zasobów; http://pl.wikipedia.org/wiki/Sowaedredony - Wikimedia Commons - repozytorium wolnych zasobów; autor Andreas Trepte Merops; http://pl.wikipedia.org/wiki/Edredonmors - Wikimedia Commons - repozytorium wolnych zasobów; autor Ansgar Walk; http://pl.wikipedia.org/wiki/Morsrybitwa - grafika została opublikowana jako własność publiczna przez jego autora, Claudius Tesch 2, w projekcie niemiecki Wikipedia. Dotyczy to całego światawal grenlandzki - http://dorota.ptaszkowska51.pinger.pl/m/10296194foka grenlandzka - http://foka.biol.pila.pl/foka.phpnarwal - autor: Rob van Assen - © ArtBoutique; http://www.natuurinformatie.nl/ndb.mcp/natuurdatabase.nl/i000860.htmlkryl - licencja Creative Commons; autor: Amada44 krylherb Grenlandii -grafika udostępniona jako własność publiczna; autor: Octane; http://pl.wikipedia.org/wiki/Grenlandiaflaga grenlandii - Wikimedia Commons - repozytorium wolnych zasobów; autor: Jeffrey Connell (IceKarma); http://pl.wikipedia.org/wiki/Grenlandiapółkula - zasoby własne, wykonano w aplikacji gimp