369
Zveli Suamdinaruli poezia Zveli Suamdinaruli poezia

Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

  • Upload
    others

  • View
    3

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

Zveli Suamdinaruli poezia

Zveli Suamd

inaruli poezia

Page 2: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

Georgian Book Support Foundation

qarTuli wignis mxardaWeris fondi

Page 3: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo
Page 4: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo
Page 5: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

The Ancient Mesopotamian PoetryFrom Sumerian and Akkadian translated

by Zurab KiknadzeTbilisi

Memkvidreoba2009

mxatvarinugzar meZmariaSvili

qarTuli wignis mxardaWeris fondi “memkvidreoba”

fondis saqmianobas nivTierad uzrunvelyofs giorgi leJava

© zurab kiknaZe, 2009 ISBN 978-9941-9106-1-6 © “memkvidreoba”, 2009

Page 6: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

5

sityva or mdinares Soris

Zveli welTaRricxvis IV-III Taswleulebis mijnaze tigrosisa da evfratis SuamdinareTSi Sumerlebma Seqmnes erT-erTi pirveli dam-werloba msoflioSi, ramac SesaZlebloba misca maT (da maTi gziT sxva xalxebsac) werilobiT aRebeWdaT da saukuneebSi gadaecaT Ta-vianTi sityvieri Semoqmedeba. am droidan moyolebuli aTas xuTasi wlis manZilze uxsovari tradiciebis mqone Sumeruli mxatvruli si-tyva yalibdeba mwerlobad, Tumca is ar wyvets sisxlxorceul kav-Sirs zepirsityvier JanrebTan. aq unda SeiniSnos, rom Tavdapirvelad damwerlobis mizani ar yofila sityvierebis, rogorc Semoqmedebis, aRbeWdva-Senaxva da misi drosa da sivrceSi gadacema. gamogonebi-sTanave mas uaRresad pragmatuli, Semoqmedebisgan Zalze Sorsmyofi amocana daekisra. pirveli dawerili teqstebi gvamcnobs, Tu taZris meurneobaSi mSromelma – kacma Tu qalma saxeldebiT – Tavisi Sro-mis sazRaurad ramdeni puri, zeTi, matyli Tu xaxvi miiRo; am solise-br, ufro xatovan warwerebiani dafebidan vigebT, Tu ramdeni cxvari Zovs sataZro saZovarze da ra gasamrjelos iRebs maTi mwyemsi. sin-taqsi martivia, niSnebis raodenobac SezRudulia gadmosacemi mwiri da erTferovani SinaarsiT. es ufro stenografiul Canawerebs hgavs, sadac xSirad morfologiuri niSnebic ki ar aris gamoxatuli. cxa-dia, niSnebis mwiri maragi ver itvirTavda metaforebiT gajerebul vrcel naraciebs an RmerTebisadmi miZRvnil himnebs. es momavlis

Page 7: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

6

saqme iyo. ram misca stimuli lursmuli damwerlobis mcodnes (Su-merulad dubsars), rom uxsovari droidan Taobidan Taobamde zepi-rad moaruli teqstebisTvis Tixaze myari adgili mieCina. cxadia, ver vifiqrebT, rom es etapi erT mSvenier dRes daiwyo, rom moxda drosa da sivrceSi raRac gaWra, naxtomi. Tumca miTosi damwerlobis mignebis Sesaxeb, romelic erTma vrcelma epiurma teqstma (ix. “enmerqari da araTas batoni”) Semogvinaxa, damwerlobis SemoRebas – zepirobidan werilobaze gadasvlads – swored erT mSvenier dRes miawers. es mi-Tosi amgvari Sinaarsisaa: uruqis mefes enmerqars sityvieri paeqroba hqonda Soreuli araTas batonTan. vinc sityva-pasuxSi gaimarjvebda, pirvelobac mas darCeboda qveynierebaze da qalRmerTi inanac mis mxareze iqneboda. ori mbrZanebeli Znelad asaxsnel igavebs ugzavnida erTmaneTs macnis piriT; macnis mexsiereba iyo is WurWeli, romelsac unda Seenaxa mefis nakarnaxevi. erTxelac, roca “mociqulisTvis si-tyva Zneli Seiqna da veRar gaimeora, enmerqarma Tixas xeli Seaxo da sityva firfitaze aRbeWda”. macnis mexsiereba ver Seinaxavda iseT sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo. amieridan mefuri sityva damwerlobiT unda Senaxu-liyo. Sumerulma eposma Semoinaxa xsovna kacobriuli civilizacis am gardamtex momentze. “am dRemde, – naTqvamia teqstSi, – Tixaze aR-beWdili sityva ar arsebula. qulabas batonma dafaze sityva aRbeWda, WeSmaritad ase moxda!” amieridan mefe Tavis igavebs werilobiT gza-vnis, aqedan iwyeba mwerloba, literatura, Tavisi namdvili azriT.

am droidan moyolebuli aTasxuTasi wlis manZilze uxsovari tradiciebis mqone Sumeruli mxatvruli sityva mravalJanrul mwer-lobad yalibdeba. dResdReobiT msoflios sxvadasxva muzeumSi dacu-li sami aTasamde Tixis firfitaze, bazaltze, qvaqviSaze Tu dioritze aRbeWdilia am ucnobi warmomavlobis xalxis sityvieri Semoqmedeba,

Page 8: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

7

rac, erTi mxriv, Tu mowmobs misi sulieri kulturis simaRles da SemoqmedebiT gaqanebas, meore mxriv, aaSkaravebs Sumereli adamianis sulier, arcTu iSviaTad, Teoriul da xSirad pragmatul interesTa yovlismomcvelobas. samyaro da adamianuri sazogadoeba – es ori kosmosi gaSlilia adamianis winaSe Tavisi mravalferovnebiT da mas aqvs dauokebeli wadili sityvieri adekvati Seqmnas yvelafer imisa, rasac is xedavs da ganicdis, an rac mas xsovnaSi memkvidreobiT gad-moeca. “gilgameSianis” prologSi naTqvami sityvebi gmirze, rom man “qvaze amokveTa yoveli gancdili”, SegviZlia epigrafad warumZRva-roT Suamdinaruli literaturis istorias.

mravalferovania es literatura: miTologiuri da naxevradisto-riuli eposebi, RmerTebisa da adamianebis urTierTobani da maTi saq-meni sagmironi, RvTaebaTa mogzaurobani qalaqiTi qalaqad, mefeTa saomari da samSeneblo warwerebi, RmerTebis, taZrebis, RvTiuri sa-gnebis Tu movlenebisadmi miZRvnili sagaloblebi, mefeTa saxotbo poezia, igavebi da Segonebebi, arsebaTa, saganTa Tu movlenaTa gabaas-ebani, qalaqTa Tu dinastiaTa damxobis gamo godebani, inana-dumuzis sasiyvarulo drama da lirika, elegiebi da sxva da sxva. ar arsebula xalxis yofa-cxovrebis raime kunWuli, romelic poeturi Janris sax-iT ar yofiliyos warmodgenili.

iseTi, TiTqosda prozauli teqstebi, rogoradac SegveZlo migveC-nia samSeneblo warwerebi Tu brZolaTa amsaxveli matianeebi (gansa-kuTrebiT aSureT-babilonSi miaRwia am Janrma Tavisi ganviTarebis kulminacias) araiSviaTad WeSmariti, SeiZleba iTqvas, uSeRavaTo po-eturobiT brwyinavs. am teqstebis mxatvrulobas ori mxare gansaz-Rvravs – jer Tavad Sumeruli enis bunebiTi xatovneba, misi metafor-uli siRrme da mere miTosuri simbolika, romliTac gadmocemulia nebismieri, Tundac yofiTi faqtebi. Txroba yovelTvis “amaRlebuli”

Page 9: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

8

Cans, radgan miwieri movlenebi TiTqos caSia atanili da iq aRqmuli avtoris mier, epikuri Txroba arasodes ar aris naturalisturi an avtoris subieqtur gamocdilebaze Tu ganwyobilebaze dafuZnebuli; sityvieri teqsti ar warmoadgens realur-empiriulis ganmeorebas, aramed is aris misi simbolur-metaforuli gardaqmna axal sinamd-viled. am azriT, Sumeruli (igive, rogorc yoveli Zveli, tradici-uli) xelovneba ontologiuri Rirebulebisaa da masSi ver vpovebT subieqtur-fsiqologiur anabeWdebs.

uruqis prioritets damwerlobis gamogonebaSi arqeologiac amowmebs: marTlac, pirveli damwerlobis niSnebi swored uruqSia (e. w. uruqis meoTxe arqeologiur fenaSi) aRmoCenili; es damwerloba xatovania, klasikuri lursmulis winamorbedi. xatovan niSanTa So-ris amocnobilia Sinauri pirutyvis, sameurneo WurWlis, iaraRisa Tu nagebobaTa gamosaxulebani, romelTa identifikacia gviandeli dam-werlobis niSnebTan udaoa. am arqauli xanisTvis damaxasiaTebelia, rom ar Cans mefis (lu-gal “kaci didi”) niSani. es is xanaa, roca Tems, qalaqs, sazogadoebas “uxucesoba” (aba) da “sakrebulo” (unqen) mar-Tavda. Cans, damwerloba umefobis, e. w. pirvelyofili demokratiis xanaSi Seqmnila. niSandoblivia isic, rom pirveli eposebis gmirebi uruqis mefeebi arian. cnobili “Sumeris mefeTa sia” gvacnobs uruqis pirveli dinastiis mefeebs – mesqiagaSers, enmerqars, lugalbandas da gilgameSs, romlebic erTmaneTis miyolebiT mefobdnen uruqSi. swored eseni arian pirveli epikuri poemebis mTavari gmirebi. maT Soris sayovelTaod cnobilia gilgameSis saxeli, magram aranakleb mimzidvelia sxva samis – mis winamorbedTa epikuri Tavgadasavali. pirveli maTganis, mesqiagaSeris eposidan, Tuki is odesme arsebula (is rCeba mainc hipoTezad), oTxad-oTxi sityva viciT: “zRvaSi Sevida, mTaze avida”. miviRoT es sityvebi miTologemad, romelsac Tu gavS-

Page 10: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

9

lidiT, kosmologiur eposs miviRebdiT, sadac adamiani kosmiur gan-zomilebaSi mogvevlineboda. magram zRvac da mTac – es urTierTda-pirispirebuli adgilebi imdenad zogadia, rom mesqiagaSeris miTo-sze konkretul warmodgenas ver Segviqmnis. samagierod, enmerqarisa da lugalbandas eposebis teqstebi, miuxedavad bevri bundovani ad-gilisa, sakmao informacias gvawvdis imisaTvis, rom ganvsazRvroT TiToeuli maTganis tipi. TiToeulis saxe paradigmatulia: mTavari gmiri gansazRvravs siuJets, xolo siuJeti, Tavis mxriv, ayalibebs gmiris saxes. enmerqari uTus, mzis RmerTis Ze, Tavad ar aris mze, arc misi hipostasi, rom mzis gzaze moZraobdes; igi uryevad zis tax-tze da aqedan gascems Tavis sityvas, romelic misma mociqulma unda miutanos Soreul araTas mbrZanebels, uruqis metoqes da inanasa-dmi erTgulebaSi mociles; xolo lugalbanda, Ze misi, dakarguli da moZiebuli, dasneulebuli da gankurnebuli, mamiswiaRidan Zneli davalebis Sesasruleblad gagzavnili Svili, romelic wuTisoflis Tu miRma-soflis qartexilebis gavlis Semdeg kvlav ubrundeba ma-mas. es motivi Tu miTologema mravalferi, zogjer Sefaruli, varia-ciebiT aris gavrcelebuli msoflio folklorSi Tu literaturaSi. pirvelad ki igi , rogorc vxedavT, uruqul tradiciaSi dasturdeba.

enmerqarisa da lugalbandas epikuri ciklebi nacionaluri xasiaTi-saa, SegviZlia maT nacionaluri eposebi vuwodoT, ramdenadac maTSi aSkarad Cans uruqis interesebi, misi swrafva dasaxlebul samyaroze hegemoniisken. maTi dro da sivrce da mowinaaRmdegec ganzogadebuli saxiT aris warmodgenili: uruqi gamoxatavs mTels Sumers, araTa – danarCen kacobriobas, Sumeris antagonists da metoqes inanas “xelis ZiebaSi”. epikuri droc, rogorc wesi, ar aris dakonkretebuli; ara-Ta, rogorc miTosuri qveyana, romlis lokalizacia ver xerxdeba, arc erT istoriul periodSi ar ewereba. istoriuli dro-Jami icnobs

Page 11: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

10

mxolod sisxlismRvrel brZolebs hegemoniisTvis (ix. “godeba laga-Sis daqcevaze”), magram uruqisa da araTas dapirispireba, romelic gardauvali omis zRvaramde iyo misuli, inanas rCeviT, mSvidobiani SeTanxmebiT mTavrdeba: rkinis mociqulobas sityvis mociquloba cv-lis: aq vadasturebT arqauli diplomatiis igavur enas, romlis naS-Tebi aRmosavlur kulturebSi gvianamde aqa-iq iyo Semonaxuli.

uruqis pirveli dinastiis meoTxe mefis gilgameSis literaturuli saxe sruliad gansxvavebulia. “gilgameSianSi” mis tipze da xasiaTze vrclad aris saubari, aq mxolod davZenT, rom gansxvavebiT enmer-qar-lugalbandas eposebisa, gilgameSis epiur cikls nacionalur ep-osad ver miviCnevT. misi uruqis antagonisti ukve aRar aris araTa, an romelime sxva qalaqi, romelic araSumeris gansaxiereba iqneboda, aramed kedaris tyis miTosuri nakrZali, romelsac, rogorc Cans, RmerTebi mfarveloben. erTaderTi RmerTi, romelic xels uwyobda gilgameSs da mis Tanamgzavrs am laSqrobaSi, aris uTu (aqad. SamaSi), mzis RmerTi. gilgameSi mowodebulia imisaTvis, rom xuvavas uRranSi mzis saxeli daamkvidros, farTod gaswios mzis RmerTis eTikuri re-ligiis sazRvrebi. gilgameSis ciklis Sumerul simRerebSi pirvelad Cndeba eksistencialuri problemebis konturebi, romelTac aqadur eposSi Tematizacia ganicades.

yoveli mwerlobis ukan Tu mis safuZvlad, rogorc mamoqmedebel Zravad, garkveuli msoflxedva igulisxmeba. Sumereli moazrovne sa-myaroSi wesrigs xedavs, rac mas anaTesavebs elinur msoflgancdasTan. es samyaro RmerTebis Seqmnilia gansazRvruli gegmis Tanaxmad da ver moiZebneba verc erTi kunWuli am samyaroSi, verc adamianur kosmosSi, romelsac RmerTebis Tvali da neba ar swvdebodes. RmerTebma araTu Seqmnes es samyaro Tavisi mravalferovnebiT, aramed miwyiv zrunaven masze. es aris Sumeruli miTologiuri teqstebis didi Tema, romelic

Page 12: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

11

mravali sxvadasxva kuTxiT aris damuSavebuli calkeul nawarmoe-bebSi. teqstebSi Cans, rom Sumereli miTologosi, kosmosis kanonzo-mierebis Semyure da damkvirvebeli, misi Rrmad ganmcdeli, grZnobda RmerTebis Tanxmobas ara mxolod Sesaqmis procesSi, aramed, rac mTavaria, solidarobas erTmaneTis mimarT. am teqstebze dakvirve-bam gamoCenil Sumerolog Torkild iakobsens afiqrebina, rom Sum-eruli politikuri koncepti demokratiaze unda yofiliyo dafuZneb-uli. miwier demokratias asaxva ciur demokratiaSi unda epova. Tu RmerTebis sasufevelSi, rogorc miTologiuri teqstebidan Cans, arc erTi mniSvnelovani movlena (vTqvaT, warRvna) erTpirovnuli gadaw-yvetilebiT ar momxdara, arqaul xanaSi miwaze, adamianTa sazogadoe-baSic aseve unda yofiliyo. miwazec da caSic arsebobda sakrebulo, saidanac gamodioda kanoni (giSxur) da sityva (enem) orTave kosmo-sis – samyarosa da kacobriuli sazogadoebis samarTavad. Sumerul enaze Seiqmna sagangebo Janri, romelic Seicavs mkacrad struqturi-rebul teqstebs, sadac aRwerilia RmerTebis, rogorc zeciuri inspeq-torebis, mogzauroba Sumeris qalaq-saxelmwifoebSi da erTmaneTTan stumroba solidarobis niSnad.

RmerTebi uzenaesi arbitrebi arian ara mxolod globalur sakiTxebSi, aramed erevian yvela davaSi, romelic ki warmoiSveba calkeul RvTiur Tu adamianur qmnilebaTa (artefaqtTa) Soris pirv-elobisTvis. igavebiT asparezobam, rogorc zemoT vaxseneT, gadawyvi-ta pirvelobis sakiTxi or dapirispirebul qalaq-saxelmwifos Soris. urTierTcilobam mwyemssa da miwismuSaks Soris gadawyvita inanas arCevani – visken unda gadaxriliyo misi guli (“inanas niSnoba”). dis-putebis, cilobebis Tema, Cans, imdenad izidavda Sumerel mkiTxvels, rom sagangebo Janric ki Camoyalibda – adaminduga, romelsac Cven SegviZlia qarTul literaturaSi damkvidrebuli analogiuri Janris

Page 13: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

12

kvalze “gabaasebani” vuwodoT, Tumca Sumeruli gabaaseba ufro sa-samarTlo process hgavs, sadac saboloo sityva romelime RmerTs, maT gambaasebels, ekuTvnis. edavebian erTmaneTs pirvelobaSi da CamoTvlian Tav-TavianT Rirsebebs, damcirebiT da xSirad lanZRvi-Tac ki moixseneben erTmaneTis nakls – zafxuli da zamTari, vercxli da spilenZi, xorbali da cxvari, Toxi da guTani, frinveli da Tevzi, finikis palma da Tamariski da sxva sagnebi Tu movlenebi, romlebic SumerelTa yuradRebis sferoSi moeqcnen da, SeiZleba iTqvas, ana-lizis obieqtebi gaxdnen.

damwerlobam mkacrad kanonizebuli saxe misca himnur Semoqmedebas, romlis obieqtebi arian ara mxolod RmerTebi da qalRmerTebi, ar-amed mefeebi da maT mier agebuli taZrebic. mefe Sulgis (2093-2046 ww.) gansadideblad himnografi ar iSurebs tradiciul simbolikas da metaforebs, romliTac sataZro himnebSi RmerTebi imkobian. Sulgis sadidebeli himni pirvel pirSia warmoTqmuli – Sulgi Tavad adidebs sakuTar Tavs, rac dRes, albaT, trabaxad moeCveneba adamians; magram mefe Sulgi gandidebulia ara rogorc individualuri pirovneba, ara rogorc kerZo kaci, aramed im dinastiis warmomadgeneli, romelic Tavis dasabams uruqeli qalRmerTis, ninsunas, saSoSi xedavs, xolo gilgameSs Tavis “did Zmad” (SeS-gal) acxadebs. himnis msmenels war-moudgeboda Sulgi rogorc RmerTebisgan zrunvili, dinastiuri Zalis mtvirTveli, romlis zeobis xanas (bala) RmerTebi, gansakuTrebiT en-lili da inana, warmarTaven. amave dros, sagalobelSi yuradRebas iqcevs ara mxolod gandidebis sityvebi, aramed misi, rogorc “SavTa-vianTa mfarveli mwyemsis” portreti, idealuri mefis saxe, romelsac panTeonma miando xalxis bedi. amave dros mefe Sulgi, romlis mefo-baSi Sumeruli renesansi mwvervals aRwevs, aRvsilia Sumeruli enisa da kulturis upiratesobis grZnobiT da imis rwmeniT, rom es ena

Page 14: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

13

gascdeba Sumeris farglebs da im xalxSic damkvidrdeba, romelTac “arasodes hqoniaT dagebuli gzebi da warmoTqmuli sityva arasodes dauweriaT”. magram sagulisxmo is aris, rom erovnuli siamaye ar abrkolebs, icodes barbarosebis ena, rogorc Tavad acxadebs an mgo-sani aTqmevinebs erT himnSi: “me vici marTus ena, rogorc Sumeruli; roca mesalmebian, marTus enaze vpasuxob maT... me ganvmartav misi enis gaugebar sityvebs, Tumca misi Svili ara var... roca SumerSi samar-Tals ganvikiTxav, xuT enaze viZlevi pasuxs...”

Sumereli poeti xedavs adamianSi, mis umaRles gamoxatulebaSi – mef-eSi – dausazRvrel SesaZleblobebs, rac mas RmerTebis samyarosTan aaxloebs, magram amis gamo misi gancdebi ar aris daxSuli yofierebis tragizmis winaSe. tragikuli gancda aranakleb damaxasiaTebelia Sum-eruli poeziisaTvis, is SeiZleba iTqvas, gansazRvravs TiTqmis mTeli epoqis suliskveTebas. im dinastiis dasabami da dasawyisi, romelsac ekuTvnodnen Sulgi da Susuena, SeiZleba iTqvas, bednieri mefeni, TiTqos gangebiseulad amxels am tragikul suliskveTebas. erTi vr-celi poema, romelic aRwers am dinastiis damaarseblis – urnamus sneulebas, sikvdils, dakrZalvas da mis qvesknelSi gamgzavrebas, mTavrdeba elegiuri simReriT wuTisoflis warmavlobaze; xolo misi ukanaskneli warmomadgeneli ibisuena, romelic tyved waiyvana misi qveynisa da dinastiis damaqcevelma mterma, datirebulia sagange-bo godebiT mTels qveyanasTan da saxelovan dinastiasTan erTad. am dros mTavrdeba axalSumeruli xana, romelsac zogjer Sumeru-li kulturis renesansis xanas uwodeben. Semonaxulia mTeli cikli “godebebisa”, romlebSic gamotirebulia aswlovani imperia, TiTqos mgodebeli mTeli qveynierebis daqcevaze godebdes. “godebis” Janri, pirwmindad Sumeruli movlena (is ar aris damaxasiaTebeli aqaduri mwerlobisTvis), esqatologiuri paTosiT aris gamsWvaluli da, xSir

Page 15: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

14

SemTxvevaSi, bibliur winaswarmetyvelTa wignebis, gansakuTrebiT, ieremias “godebis” asociacias iwvevs.

sruliad aSkaraa maRali warmoSoba Tundac iseTi “miwieri” Jan-risa, rogoric aris satrfialo poezia, romelic gamoirCeva struq-turuli simwyobriT da simboloTa mravalferovnebiT. es simbolika amxels mis sakulto, araTu mxolod xasiaTs, aramed dasabamsac. ram-denadac kulti Rrmad iyo SeWrili adamianis yoveldRiur cxovrebaSi da swvdeboda mis siRrmeebs, TviT sqesisa da sqesTa Soris urTier-Tobis saidumloebebs. pirvelad msoflio poeziaSi sqesisa da, aqe-dan gamomdinare, siyvarulis Tema uSualod daukavSirda tragikuls, romlis formula aseve ZvelaRmosavlur wiaRSi, kerZod, bibliur “qebaTa qebaSi” gamoikveTa: “rameTu Zlier ars viTarca sikvdili si-yvaruli, frTe misi frTe cecxlisa”. marTlac, siyvaruli rom gadaW-dobilia sikvdilTan, amis pirvel dadasturebas inanasa da dumuzis dramaSi vpovebT: dumuzis, mwyemsis, viTarca gazafxulis sulis, gina xorblis sulis, daRupva iseve gardauvalia, rogorc inanas siyvaru-li. is “iwvis”, “imarxeba” inanas siyvaruliT da kvlav aRdgeba misive siyvaruliT.

Sumerulenovan teqstebSi SevxvdebiT iseT Janrebsac, romelTa ar-seboba mxolod werilobiT Tu aris warmosadgeni, vgulisxmob, rom maT ar gauvliaT zepirsityvieri arsebobis stadia. mxedvelobaSia miZRvniTi (e. w. votivuri) samSeneblo warwerebi, saistorio Txzule-bani, brZolaTa amsaxveli matianeebi (gansakuTrebiT aSureT-babi-lonSi miaRwia am Janrma Tavisi ganviTarebis kulminacias), romelTa calkeuli pasaJebi araiSviaTad WeSmariti, SeiZleba iTqvas, uSeRava-To poeturobiT brwyinavs. am teqstebis mxatvrulobas ori mxare gansazRvravs – jer Tavad Sumeruli enis bunebiTi xatovneba, misi metaforuli siRrme da mere miTosuri simbolika, romliTac gadmo-

Page 16: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

15

cemulia nebismieri, Tundac yofiTi faqtebi. Txroba yovelTvis “amaR-lebuli” Cans, radgan miwieri movlenebi TiTqos caSia atanili da iq xilul-aRqmuli avtoris mier, epikuri Txroba arasodes ar aris nat-uralisturi an avtoris subieqtur gamocdilebaze Tu ganwyobilebaze dafuZnebuli; sityvieri teqsti ar warmoadgens realur-empiriuli xdomilebis ganmeorebas, aramed is aris misi simbolur-metaforuli gardaqmna axal sinamdviled. am azriT, Sumeruli xelovneba ontolo-giuri Rirebulebisaa da masSi ver vpovebT subieqtur-fsiqologiur anabeWdebs.

Zveli welTaRricxvis II aTaswleulis bolos mTavrdeba Suamdina-ruli sityvieri Semoqmedebis Sumeruli epoqa (Tumca misi ena kidev didxans ganagrZobda arsebobas rogorc sakraluri, sakulto ena). Tu pirveli Suamdinaruli imperiis Semqmnelni, semitebi, romlebic aqa-didan gamoCndnen (XXIV-XXII ss.), jer kidev Sumerul enas iyenebdnen samwerlo enad. isic kmara, rom Saruqin aqadelis asuli enxeduana, mTvaris RmerTis qurumi, Sumerul saxels atarebs da himnebs Sumerul enaze Txzavs (misi sityvebia: “me SenTvis vSobe es sagalobeli rogorc mSobiare qalma tiriliTa da ZaxiliT: sakmarisia! metismetia! me es giTxari Ramis sibneleSi, mgalobelma ki mzis sinaTleze gagimeora”). Tumca amave periodidan Zalebs ikrebs aqaduri ena, saerTo semi-turi enis Crdilo ganStoeba. is viTardeba rogorc samwerlo ena Sumerulis Zlieri gavleniT; orenovnebis pirobebSi, albaT pirve-lad kacobriobis kulturis istoriaSi, SuamdinareTis miwaze fexs id-gams mTargmnelobiTi xelovneba. aqadeli semitebi iyvnen Sumeruli poeziis pirveli mTargmnelebi. Cvenamde Tixis firfitebze SemorCe-nilia rogorc zusti pwkareduli Targmanebi Sumeruli teqstebisa (Targmani pwkaredulia am sityvis pirdapiri mniSvnelobiT: aqaduri striqoni Sumeruli dednis qveS aris miwerili), aseve maTi Tavisu-

Page 17: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

16

fali gadamuSavebani (SeadareT Sumeruli “inanas Casvla qvesknelad” mis aqadur oreuls “iSTaris Casvlas qvesknelad”). aqaduri ena ivseba Sumeruli enis suliT, misi idiomatikiT da metaforikiT, xolo mwer-loba – siuJetebiT da calkeuli motivebiT. aqaduri mwerloba, aR-mocenebuli Sumerul fesvze, agrZelebs mis tradiciebs; masSi vxedavT rogorc sxeuls misas, aseve mis suliskveTebas. mwerlobaSi Semodis axali siuJetebi da Temebi, romlebic ar Cans, an mxolod Canasaxis saxiT aris mocemuli Sumerulenovan teqstebSi. es aris kosmogoniuri miTosi enuma eliS (“odes maRla”), gansakuTrebul – himnur-epikur di-aleqtze Seqmnili teqsti, romelic safuZvlad edo, rogorc scenari, samyaros, weliwadisa da mefobis ganaxlebis grandiozul rituals; es aris “enlilisa da anzus eposi”, romelSic ganviTarebulia mamis Surismgebeli Zis Tema (Svili ubrunebs mamas, uzenaes RmerTs, motace-bul bedisweris dafebs, kosmosis Tavisebur “konstitucias”); es aris “ea da aTraxasisi” – kacobriobis miTosuri istoria, sasjelisa da xsnis monacvleobiT, erTgvari dialogi kacTa modgmisadmi mtrul da keTilmowyale RmerTebs Soris; es aris “eras eposi”, romelic war-mogvidgens sakacobrio istoriis ritms – omisa da mSvidobis, ngrevi-sa da Senebis monacvleobas; es aris eTanas miTosi, sadac gvelisa da arwivis warumatebeli megobroba frTosnisa da adamianis megobro-biT gvirgvindeba. magram TvalsaCinoa ufro mniSvnelovani siaxle: aqaduri poezia mkvidrdeba rogorc axali struqturuli mTliano-ba, Tavs aRwevs ra Sumeruli poeziis “folklorul” kanonikurobas, romelsac droTa ganmavlobaSi gayinva eloda. miTosi gadmodis aqa-dur mwerlobaSi gardaqmnili, zog SemTxvevaSi, sekularuli saxiT. daRupuli da kvlav aRmdgari mwyemsi dumuzis Sumeruli warmoSo-bis Zveli miTosuri modeli edeba safuZvlad adamianis dramas, ro-gorc bunebis dramis kerZo gamovlinebas. yvelasagan mitovebuli, Ta-

Page 18: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

17

visi sneuli sxeulis amara darCenili kaci emsgavseba RmerTebisgan mitovebul bunebas – dumuzi-Tamuzs, romelic weliwadis borbalma qvesknelSi Caiyvana. magram qvesknelSi dasaRupavad ganwirul kacs, im miTosuri mwyemsiviT, moxedavs mfarveli RvTaeba da daixsnis mas SaveTis karibWidan. sneuleba am TxzulebaSi (“ubralod tanjulis aR-sareba”) adamianuri yofierebis ZiriTadi kategoriaa, mas SemecnebiTi Rirebuleba eniWeba: Tavis senTan marto darCenili kaci mkveTrad ganicdis Tavis arsebobas da TiTqos axlad Seicnobs sakuTar Tavs, Tavis adgils sazogadoebaSi, samyaroSi. mas SeuZlia Tqvas (es aris garkveulad poemis paTosi): “sneuli var, maSasadame, varsebob”.

sazogadod, aqaduri msoflgancda, misi poeziis paTosi, tragiku-lia. igi gasenilia usazRvro pesimizmiT. erTi swavluli asiriolo-gis TqmiT, maT ar gaukvirdebodaT, rom SeexedaT im borcvebisTvis, JamTadenam rom datova maTi amqveyniuri arsebobidan. “kacTa modg-ma da misi saqmeni Tixad miiqceva” – es iyo maTi ukanaskneli sityva, rogorc yofierebis diagnozi. aqadel poets hqonda unari, daenaxa adamianuri arsebobis drama, masSi gaZlierebuli iyo mitovebulobis, adamianuri yofis mouwyoblobis, sulieri Tu socialuri “Cavardnis” gancda. RmerTebi TiTqos gardauvali bedisweris amara stoveben ada-mians, rogorc im dumuzis an mTielTa urdoebis saTareSod qceul qa-laqs. tragizmi iWreba miTosSi, ufro sworad, miTosis eniT adamianis tragikuli bedia gadmocemuli. miTosuri principis sawinaaRmdegod, Tavs iCens sulieri krizisis niSnebi, rac sruliad ucnobi iyo Sumer-uli kulturisaTvis da, bunebrivia, arc mis mwerlobaSi gamoxatula. am mogviano xans Suamdinareli kacis SegnebaSi SeiWra eWvi RmerTebis samarTlianobisadmi (ratom iCagreba marTali kaci?), ramac gamoi-wvia iseTi Txzulebebis Seqmna, sadac mocemuli iqneboda cda RvTiuri gangebis gamarTlebisa (Teodicea). am suliskveTebis gamoa, rom mog-

Page 19: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

18

viano aqadur (aSurul-babilonur literaturaSi, kerZod, poeziaSi, kategoriulad aris dasmuli zneobrivi problema). “batonisa da mo-nis dialogi” sruli uimedobis gamomxatvelia: masSi mkacri piruTvn-elobiT aris naCvenebi wuTisoflis gadauwyveteli winaaRmdegobani, misi uperspeqtivo “dialeqtikuroba”, romelic adamians missave sa-kuTar vneba-ltolvaTa saTamaSod aqcevs. sagulisxmoa, rom sawuTro-cxovrebis es spontanuri, SesaZloa, zedapiruli analizi monis piriT aris gadmocemuli, rom saboloo daskvna gamouvali mdgomareobis damowmebaa: waxval – inaneb, ar waxval – inaneb.

miuxedavad Sumeruli sityvierebis prioritetisa aqaduris mimarT, udaoa, rom am ukanasknelma sityvieri Semoqmedeba axal safexurze ai-yvana. Tu bevr Sumerul teqsts atyvia folkloruli warmomavlobis niSani, aqaduri Semoqmedeba, SeiZleba iTqvas, pirwmindad liter-aturulia, igi dawerilia da imTaviTve wasakiTxad aris gamiznuli. bunebrivia, rom iseT teqstebSi, rogoric aris “gilgameSiani”, “ner-gali da anzu”, “eras eposi”, kosmogoniuri eposi “enuma eliSi” da sxvani, romlebic uaRresi fragmentulobis gamo ver moxvdnen am krebulSi, mravlad ipoveba folkloruli motivebi da epizodebi, magram SesaniSnavi is aris, rom yoveli aseTi motivi Tu epizodi epi-kuri Semoqmedebis konkretul mizans aris daqvemdebarebuli. pro-fesionali mwerlis xelSi is mxolod masalaa, romelsac avtori Tavisi epikuri CanafiqrisTvis amsaxurebs. aqadur xanaSi ibadeba avtorobis ideac. yvelas ara, magram zogierT teqstis axlavs kolo-foni, romelic amxels avtoris saxels. cnobilia “gilgameSianis” da “eras eposis” avtorebi – sin-ulikini da qabiT-ilani-marduqi. magram avtorobis Segneba Taviseburia: adamiani mxolod mediumia, romelic Tavis gulsa da gonebaSi gaatarebs RvTiur gamocxadeba-Si nakarnaxevs. am tipis Semoqmedeba gamoricxavs piraduls, cxadia,

Page 20: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

19

Tavad Semoqmedis subieqturi TvalsazrisiT. is ar aZlevs Tavs ne-bas, Caerios zegadmo STagonebul teqstSi. am koncepcias gamoxatavs minaweri “eras eposis” dasasruls: “am dafis damweri aris qabiT-ilani-marduqi. (RvTaebam) RamiT gamoucxada da, roca diliT gaimeo-ra, araferi dauklia da erTi bwkaric ar daumatebia”.

Suamdinaruli civilizacia ori mdinaris auzSi Caisaxa. Tumca am mdinareTa kalapotebi mTel sivrceze erTmaneTs ar Sehxebia, maTi nakadebi erTmaneTisgan damoukideblad miedineboda da damoukide-bladve erTvoda “qvemo zRvas” (dRevandel bahreins), magram uxso-vari droidan arxebi qselavda maT Soris moqceul sivrces da maTi meSveobiT es ori mdinare Tav-Tavis wylebs erTmaneTs uziarebda. aseve ori eTnosis tradiciebi msWvalavda urTierTs maTi preisto-riuli Tu istoriuli Tanacxovrebis manZilze, da ase grZeldeboda kulturaTa mSvidobiani gacvla-gamocvla, vidre TiToeuli maTga-nis monapovari erT saerTo auzSi ar moeqca. idigina da buranuna, rogorc tigross da evfrats uwodebdnen Sumerlebi, romelTa ga-reSe es aremare usicocxlo da ukacrieli udabno iqneboda, ori xalxis, ori enis da ori mwerlobis asociacias iwvevs, maT simbo-loebad gvesaxeba.

* * *Cvens warmosaxvaSi Suamdinaruli (Sumerul-aqaduri) mwerloba

warmogvidgeba rogorc erTi nangrevi nangrev civilizaciaSi, rom-lis Tavdapirveli saxe da konfiguracia dRevandeli adamianisTvis miuwvdomelia, romlis aRqma mTlianobaSi mis inteleqtulur unars aRemateba. aseve iTqmis bevr calkeul nawarmoebze, romelTac xSirad arc dasawyisi aqvs SemorCenili da arc dasasruli, xSirad maTi Sua-dinebac gameCxerebulia. dedanSi xarvezebis an uTargmneli adgilebis misaniSneblad gamoyenebulia kvadratuli frCxilebi: [ . . . . ]. da xSirad

Page 21: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

20

teqstis dauzianebeli adgilebic ki, romlebic Targmnas eqvemdebare-ba, Cvenze ucxo da ucnaur STabeWdilebas stovebs, maTi semantika da metaforika, saganTa Soris uCveulo asociaciuroba ver eteva Cvens racionalur gonebaSi. magram unda movelodeT racios xmas poeziis-gan, miT umetes, Tu es poezia aTaswleulebis win Seiqmna?

dainteresebul mkiTxvels SeuZlia Sumeruli originalebis ele-qtronul versiebs da maT inglisur Targmanebs internetis saSuale-biT gaecnos. Sumeruli literaturis eleqtronuli teqstebis korpu-sis (ETCSL) misamarTia: www.etcsl.ox.ac.uk

zurab kiknaZe

2009

Page 22: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

Sumeruli

Page 23: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo
Page 24: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

23

samoTxis miTosi

(nawyveti poemidan)

dilmunis miwa wminda iyo, dilmuni ubiwo iyo,dilmuni ubiwo iyo, dilmuni brwyinvale iyo.vidre dilmunSi martodmarto ganisvenebda,vidre enqi Tavis colTan ganisvenebda,adgili igi ubiwo iyo, adgili igi brwyinvale iyo.vidre dilmunSi martodmarto ganisvenebda,vidre enqi ninsiqilasTan ganisvenebda,adgili igi ubiwo iyo, adgili igi brwyinvale iyo.dilmunSi yorani ar yrantalebda,dilmunSi yvavi ar Cxaoda,lomi aravis moakvdinebda,mgeli batkans ar gaitacebda,ZaRli, Tiknis mWameli, ar uwyodnen,taxi, xorblis mWameli, ar uwyodnen.dilmunSi qvriv-oboli ar ipoveboda,Zera cargvalze ar daboinobda,gunds mtredebisas ar daecemoda.

Page 25: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

24

avi Tvali “avi Tvali var” ar ityoda,avi Tavi “avi Tavi var” ar ityoda,berikaci “berikaci var” ar ityoda,mgalobeli ar Seicxadebda,qalaqis gareT ar godebda.

Page 26: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

25

enqi da samyaros wesrigi

(nawyvetebi kosmogoniuri poemidan)

1

enqi beds gadawyvets “Sumero, dido mTav, cisa da miwis mxarev, brwyinvalebiT

mosilo, mzis aRmosavleTidan mzis dasavlamde xalxs gange-baT aZlev. Seni gangebani didi gangebania, miuwvdomelia, Sens guls veravin moixilavs. WeSmariti wyaro codnisa, sa-dac RmerTebi daibadnen, casaviT miuRwevelia, badebs mefeebs, Tavze WeSmarit Tavsaburvels rom igragnian, badebs ufalT, Tavze gvirgvins rom idgamen. Seni ufali, pativdebuli ufali, mefe anTan erTad cis taxtzea dabrZanebuli; Seni mefe, didi mTa, mama enlili, kedariviT win gidgas, samyaros mama; anune-bi, didi RmerTebi, Sens guls, miwis safuZvels, uaxlovdebian, gigunaSi xeebs saTiTaod rgaven. saxlo-Sumero, Seni boslebi Sendebodes, Senma furebma imravlon! Seni farexebi gaimar-

Page 27: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

26

Tos, Seni cxvari uricxvi gaxdes! Seni giguna cas miswvdes, Seni WeSmariti saxli camde amaRldes! anunebma Sens wiaRSi bedi gadawyviton!”

urimis sawmidarSi mivida, enqi, abzus mefe, mis beds gadaw-yvets:

“qalaqo, gangebebiT Semkulo, wyalSi ganbanilo! xaro, Zlierad SemarTulo! mTis siuxvis sakurTxevelo, muxlgaxsnilo, mTagrexi-liviT aRmarTulo, farToCrdiliano kviparosis tyev! [...] Seni sru-lyofili gangebani sworad warimarTos, didma mTam enlilma cad da miwad Seni maRali saxeli gamoacxados! qalaqi xar, romlis bedi enqim gadawyvita. urimis sawmidarma qedi cad aRimaRlos!”

meluxas qveyanaSi mivida, enqi abzus mefe, mis beds gadawyvets:“Savo qveyanav, Seni xeebi maRali xeebi iyos! Seni tyeebi meSis

mTis tyeebi iyos! maTgan Seqmnili taxti mefis sasaxlis sakad-risi iyos! Seni lerwami maRali lerwami iyos! ... Seni xarebi didi xarebi iyos! maTi xma mTis veluri xarebis xma iyos! Rmer-Tebis didi gangebani srulqmnili iyos! Seni mTis durajebi yve-la laJvardwveriani iyos! Seni frinvelebi yvela farSevangi iyos! maTi Jriamuli mefis sasaxlis Sesaferi iyos! Seni liToni oqro iyos! Seni spilenZi TuTianarevi brinjao iyos! qveyanav, yvelaferi Seni uxvad iyos! Seni xalxi svebednieri iyos!..

qalaqis uqonels, saxlis uqonels enqim marTus pirutyvi uboZa.

aqedan ra mzera miaqcia, mama enqim buranunas miapyro, atexil buRasaviT yalyze Sedga, aso aRmarTa da idigna mdinari wyliT aavso. rogorc saZovridan SeRmuis furi Tavis xbos morielebiT

Page 28: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

27

savse boselSi. enqim asos aRmarTviT saqorwino ZRveni miitana. idignam, roca iSva, veluri xariviT guliT gaixara, wyali moita-na – mdinari wyalia!.. xorbali moitana – Wreli xorbalia! xalxi SeWams. equri, enlilis saxli, dovlaTiT aavso. enlili enqisTan erTad ixarebs, nipuri mxiarulobs. ufalma jiRa daidga batono-bis niSnad, kargi gvirgvini dairqva mefobis niSnad; marcxena mx-ariT miwas Seexo, miwidan siuxve mouvida mas; marjvenaSi kverTxi ipyra [ . . . . ]. siuxvem sasaxlidan zeTiviT idina.

2

inanas wili

mas Jams erTaderTs wili ar hqonda; cis did dedakacs, inanas wili ar hqonda. inana Tavis mama enqisTan saxlSi Sevida, crem-lis RvriT uCivis:

“anunebis, didi RmerTebis, bediswera enlilma xelT Cagaba-ra. me, qali var, me ratom gamomtove? me brwyinvale inana var. sad aris Cemi wili?”

“arurus, enlilis das, ninTurs, Sobis dedofals, Sobis aguri misi batonobisa mieces! Wiplaris mosaWrelad dana da xaxvi wai-Ros! Tasi nedli laJvardisa mieces! wmida ala-WurWeli waiRos! qveynis bebiaqali iyos! mefeTa da batonTa Soba mis xelSi iyos!”

“Cems didebul das, brwyinvale ninisinas, Zvirfasi Tvle-bi mieces, cis nugigi (mxevali) iyos! anTan idges, nebisaebr elaparakos.

Page 29: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

28

“Cems didebuls das, brwyinvale ninmugs, oqros eCo, vercx-lis saWreTeli mieces! anTasuras didi basri kaJi waiRos! qvey-nis oqromWedeli iyos! mefis Sobisas misi saSveni gvirgvini, batonis Sobisas misi dagvirgvineba mis xelSi iyos!

Cems didebul das, brwyinvale nisabas, sazomi lerwami mieces! laJvardis sazomi mklavze gadaikidos! didi gangebani gamoacxa-dos! sazRvrebi moxazos, mijnebi gaavlos, qveynis mwerali iyos! RmerTebis Wama-sma mis xelSi iyos!

nanSe, maRali dedofali, wmida pelikanze rom udgas fexi, zRvebze saTevzaoTa zedamxedveli iyos! yovelgvari gemrieli Tevzi, yovelgvari msuqani frinveli Tavis mamasTan enlilTan nipurSi mihqondes!”

(inana)

“me, qali var, me ratom gamomtove? me brwyinvale inana var. sad aris Cemi wili?”

enqi Tavis asuls, brwyinvale inanas, etyvis: “ra gangikuTvno? inin, ra gangikuTvno? ra dagimato? qal-

wulo inana, ra gangikuTvno? ra dagimato? qalis xmaze tkbilad ilaparake, Sens mklavebze [ . . . . ]; mxrebze gmiris samosels mogax-urav; mis marjvenas mis marcxenad Segacvlevineb; qaluri Zalis samoseliT Segmosav, qalur enas pirSi Cagidgam, TiTistars da savarcxels xelSi dagaWerineb, qalis samSvenisebs gagimravleb, argans da kombals mwyemsobisa maT gverdze dagiwyob. qal-

Page 30: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

29

wulo inana, ra mogakuTvno, ra dagimato? brZolis oromtri-alSi sicocxlis sityvas gaTqmevineb; yorani ar xar, brZolis SuagulSi, avis momaswavebel sityvas gaTqmevineb; swor Zafebs dagaxlarTvineb, qalwulo inana, daxlarTul Zafebs gagamarT-vineb; samosels Cagacmev, seliT Segmosav... inana, Tavebs mtverSi daaxvaveb, Tavebs TesliviT daTesav! inana, daungrevels daan-grev, daumkvidrebels daamkvidreb! samgloviaro dolis xmaze samosels gamoicvli; qalwulo inana, samxiarulo dolis xmas daabruneb!.. qalwulo inana, Rrma WaSi bawris Cakideba Seni saqme ar aris!

Page 31: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

30

warRvnis dasasruli

(nawyveti poemidan)

qariSxalni Zlevamosilniyvelani erTianad movardnen.warRvna mZvinvarebda xmeleTis pirze.Semdgomad Svidi dRisa da Svidi Ramisa,roca warRvna miwis pirs warRvnida,xomalds talRebi mimoitacebda, –maSin amobrwyinda mzis RmerTi uTu,cad da miwad naTlis momfeneli.ziusudram gaaRo xomaldis sarkmeli,ziusudra, mefe, uTus winaSe ganerTxa,mefem cxvar-Zroxa msxverplad Seswira.[ . . . . ]ziusudra, mefe, anisa da enlilis winaSe ganerTxa,RvTaebrivi sicocxle mianiWes mas,maradi sunTqva, RvTaebrivi, STaberes mas.maT dReTa Sina mefe ziusudra,

Page 32: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

31

Semnaxveli suldgmulTa da kacTa Teslisa,Soreul qveynad, dilmunis qveynad,adgilze mzis aRmosavlisa,anma da enlilma daasaxles.

Page 33: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

32

enlili da ninlili

iyo qalaqi, iyo qalaqi, Cven erTni vcxovrobdiT iq; nipuri iyo qalaqi Cven erTni vcxovrobdiT iq; durgiSnimbari iyo qa-laqi, Cven erTni vcxovrobdiT iq; idsala wmida mdinare iyo, qar-geSTina misi yure iyo; qar-asari misi yure iyo, sadac navebs abamdnen. pulali misi ankara wylis Wa iyo idnunbirTumi misi arxis toti iyo da Tu gazomavdi aqedan, ormocdaaT sars rwy-avda yovel gzobaze.

enlili erTi misi ymawvilkaci iyo, ninlili misi erTi ymawvilqali iyo. nunbarSegunu misi erTi dedaberi iyo.

mas Jams qalwuls misi deda rCevas aZlevda, ninlils ninbar-Segunu rCevas aZlevda: “mdinare wmidaa, qalo! mdinare wmidaa – ar ibanao masSi! ninlil, ar gaiaro idnunbiris napirze! misi Tvalebi naTelia, uflis Tvalebi naTelia, daginaxavs! didi mTa, mama enlili – misi Tvalebi naTelia, daginaxavs!

namdvilad, mas surda qalTan SeuRleba, undoda misi kocna! natrobs, Zlieri Tesli mogiRvaros saSoSi, mere dagtovos mas-Tan erTad!”

guliT urCevda mas, sibrZnes aZlevda. mdinare wmida iyo, qal wuli banaobda wmida mdinareSi.

Page 34: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

33

ninlili mimodioda idninbirTumis napirze, misi Tvali na-Teli iyo, uflis Tvali naTeli iyo, Sexeda mas. didma mTam, mama enlilma, misi Tvali naTeli iyo, Sexeda mas. mwyemsma, ro-melic bedisweraT wyvets, misi Tvali naTelia, Sexeda mas. mefem uTxra: “SenTan SeuRleba msurs”, magram ver daiyolia igi; en-lilma uTxra: “Seni kocna msurs”, magram ver daiyolia igi. “Cemi saSo pataraa, orsuloba ar icis. Cemi tuCebi norCia, koc-na ar ician. Tu dedaCemma gaigo, xelze damartyams. Tu mamaCemma gaigo, xels damadebs! da me veravin damakavebs, rom ar vuambo Cems daqalebs”.

enlilma Tavis vezirs nuskas uTxra: “nuska, Cemo veziro!” “mzad var gemsaxuro. ra gsurs? equris mSenebelo! mzad var gem-saxuro, Cemo batono!” “vinme Tu SeuRlebia mas, vinmes Tu ukoc-nia aseTi mSvenieri, sxivosani qalwulisTvis, ninlilisTvis, aseTi mSvenierisTvis, sxivosanisTvis?” vezirma Tavisi batoni naviT gaRma gaiyvana, patara navis bagiriT gadaiyvana, didi na-viT gadaiyvana. batoni, mdinareze rom micuravda, namdvilad SeeuRla mas, namdvilad akoca mas; mama enlili mdinareze rom micuravda, namdvilad SeeuRla mas, namdvilad akoca mas; magrad Caexuta, visac eZebda, namdvilad SeeuRla mas, namdvilad akoca mas; roca dawva masTan mcire napirze, namdvilad SeeuRla mas, namdvilad akoca mas. am erTi SeuRlebiT, am erTi kocniT suen-aSimbabaris Tesli CauRvara saSoSi.

enlili kiurSi mimodioda. enlili, kiurSi rom mimodioda, ormocdaaTma didma RmerTma da Svidma RmerTma, bedisweraT rom gadawyveten, enlili kiurSi daatyveves. enlilma, gauwmi-

Page 35: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

34

durebulma, datova qalaqi. nunamnirma, gauwmidurebulma, da-tova qalaqi. enlili, Tanaxmad gadawyvetilebisa, wavida, nun-amniri, Tanaxmad gadawyvetiulebisa, enlili wavida, ninlili gahyva; nunamniri wavida, ninlili gaedevna.

enlilma uTxra kacs qalaqis karibWesTan: “qalaqis karibWis mcvelo! zRurblis mcvelo! mekarev! wmida zRurblis mcvelo! roca Seni qalbatoni ninlili mova da mikiTxavs, ar uTxra, sada var!”

ninlilma mimarTa qalaqis karibWis mcvels: “qalaqis karibWis mcvelo! zRurblis mcvelo! mekarev! wmida zRurblis mcvelo! rodis gaiara enlilma, Senma batonma?” man hkiTxa da enlil-ma, rogorc qalaqis karibWis mcvelma, upasuxa: “Cems batons ar ulaparaknia CemTan, mSveniero. enlils ar ulaparaknia CemTan, mSveniero!” “me getyvi Cems ambavs, gagicxadeb Cems ganzraxvas: Sen aavse Cemi saSo, carieli rom iyo! enlili, qveyanaTa ba-toni, SemeuRla. Tu enlili namdvilad Seni batonia, me Seni qalbatoni var!” “Tu Sen Cemi qalbatoni xar, xeli Semaxebine SenTvis!” “Seni batonis Tesli, brwyinvale Tesli, Cems saSoSia! suenis Tesli, brwyinvale Tesli, Cems saSoSia!” “Cemi batonis Tesli caSi wava! Cemi Tesli qvemoT wava! Cemi Tesli dabla wa-vides, Cemi batonis Teslis nacvlad!” enlilma, rogorc qalaqis karibWis mcvelma, daawvina igi oTaxSi. igi SeeuRla mas, akoca mas. am erTi SeuRlebiT, am erTi kocniT nergal-meslamTedas Tesli CauRvara saSoSi.

enlili wavida, ninlili gayva. nunamniri wavida, qali gaedev-na. enlili idquras, qveskneli mdinaris, kacismWameli mdinaris

Page 36: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

35

kacTan mivida. “idquras, qveskneli mdinaris, kacismWameli mdi-naris Cemo kaco! roca Seni qalbatoni ninlili mova da mikiTx-avs, ar uTxra, sada var!” ninlili idquras, qveskneli mdinaris, kacismWameli mdinaris kacTan mivida. “idquras, qveskneli mdi-naris, kacismWameli mdinaris Cemo kaco! rodis gaiara Senma batonma enlilma?” hkiTxa mas. enlilma miugo rogorc idqu-ras kacma: “Cems batons ar ulaparaknia CemTan, mSveniero. en-lils ar ulaparaknia CemTan, mSveniero!” “me getyvi Cems ambavs, gagicxadeb Cems ganzraxvas: Sen aavse Cemi saSo, carieli rom iyo! enlili, qveyanaTa batoni, SemeuRla. Tu enlili namdvilad Seni batonia, me Seni qalbatoni var!” “Tu Sen Cemi qalbatoni xar, xeli Semaxebine SenTvis!” “Seni batonis Tesli, brwyinvale Tesli, Cems saSoSia! suenis Tesli, brwyinvale Tesli, Cems sa-SoSia!” “Cemi batonis Tesli caSi wava! Cemi Tesli dabla wava! Cemi Tesli dabla wavides, Cemi batonis Teslis nacvlad!” en-lilma, rogorc idquras kacma daawvina igi oTaxSi. igi SeeuRla mas, akoca mas. am erTi SeuRlebiT, am erTi kocniT mindvrebis mzomelis ninazus Tesli CauRvara saSoSi.

enlili wavida, ninlili gayva. nunamniri wavida, qali gaedev-na. enlili siluigisTan, meborne kacTan mivida. siluigi, me-borne kaco! roca Seni qalbatoni ninlili mova da mikiTxavs, ar uTxra, sada var!” ninlili siluigisTan, meborne kacTan mivida. “siluigi, meborne kaco! rodis gaiara Senma batonma enlilma?” hkiTxa mas. enlilma miugo rogorc meborne kacma: “Cems batons ar ulaparaknia CemTan, mSveniero. enlils ar ulaparaknia Cem-Tan, mSveniero!” “me getyvi Cems ambavs, gagicxadeb Cems ganzrax-

Page 37: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

36

vas: Sen aavse Cemi saSo, carieli rom iyo! enlili, qveyanaTa batoni, SemeuRla. Tu enlili namdvilad Seni batonia, me Seni qalbatoni var!” “Tu Sen Cemi qalbatoni xar, xeli Semaxebine SenTvis!” “Seni batonis Tesli, brwyinvale Tesli, Cems saSoSia! suenis Tesli, brwyinvale Tesli, Cems saSoSia!” “Cemi batonis Tesli caSi wava! Cemi Tesli dabla wava! Cemi Tesli dabla wa-vides, Cemi batonis Teslis nacvlad!” enlilma, rogorc meborne kacma, daawvina igi oTaxSi. igi SeeuRla mas, akoca mas. am erTi SeuRlebiT, am erTi kocniT enbilulus, arxebis zedamxedvelis Tesli CauRvara saSoSi.

Sen xar batoni! Sen xar mefe! enlil, batoni xar! mefe xar! nun-amnir, batoni xar! mefe xar! uzenaesi batoni xar! Zlieri batoni xar! batoni, romelic sels aRmoacenebs, batoni, romelic xor-bals aRmoacenebs! cis batoni xar, siuxvis batoni, miwis batoni! miwis batoni xar, siuxvis batoni, cis batoni! enlili caSia, en-lili mefea! batoni, romlis naTqvami ar icvleba! misi dasabam-ieri naTqvami ar gadasxvaferdeba! qeba-dideba deda ninlils, qeba-dideba mama enlils!

Page 38: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

37

enlili da namzidTara

namzidTaram enlils Cauara. hkiTxa enlilma: “saidan modixar?” “enlilis taZridan. Cemi samsaxuris jeri dasrulda. gudu-

qurumebs vemsaxurebi, maT cxvrebs vmwyemsav. axla Sin mivdivar. nu mayovneb, meCqareba. Sen vin xar, rom mekiTxebi?”

“enlili var”. enlils saxe hqonda Secvlili: yornad qceuliyo da yranta-

lebda. “Sen yorani ara xar, Sen namdvilad enlili xar”. “rogor mixvdi, rom enlili var, bedisweraTa damsazRvreli?” “roca Seni biZa enmeSara tyved iyo da enliloba miisakuTra,

Tqva: amieridan ki mecodineba bediswerani, rogorc meufes SeS-venis”.

“SeiZen Zvirfas liTons, SeiZen Zvirfas qvebs, SeiZen naxirs an cxvars, magram kacis dRe sulmudam axlos aris. sad wagiyvans Seni dovlaTi? axla me namdvilad enlili var, bedisweraTa damsazRvreli. ra aris Seni saxeli?”

“Cemi saxeli namzidTaraa”. “Seni bedi Seni saxelis Sesaferi iqneba. datove Seni patro-

nis saxli da Seni memkvidreebi movlen da Cems taZarSi ivlian”.

Page 39: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

38

inana da SuqaleTuda

dedofali, didi meTa mflobeli, Rirsi baldaxinisa; inana, didi meebis mflobeli, wmida baldaxins rom abrwyinebs; inana, romelic eanaSi sakvirvelad dgas; im dRes qalwuli mTaSi avi-da, brwyinvale inana mTaSi avida; sicruis da simarTlis sacod-nelad, qveynis gulis gamosarkvevad, WeSmariti kacis mosaZeb-nad mTaSi avida. axla kacma kacs ra uTxra?

kacma kacs ra sityva SesZina? Cemi dedofali mTis gareul xarTan dadga, meebi xelT upyria, inana mTianeTis TxebTan dgas, meebi xelT upyria. axla kacma kacs ra uTxra?

kacma kacs ra sityva SesZina? im dRes ca datova, miwa datova, mTaSi avida; inanam ca datova, miwa datova, mTaSi avida; unugSi eana datova, mTaSi avida; zabalamSi giguna datova, mTaSi avida [ . . . . ]. inanam Tavisi samoseli datova [ . . . . ]. mTaSi avida. axla kacma kacs ra uTxra? kacma kacs ra sityva SesZina?

[ . . . . ] mas Semdeg, rac ZebniT daiRala, Cemi sawmidris ukana oTax-

Si Sevida. axla kacma kacs ra uTxra? kacma kacs ra sityva SesZina?

[ . . . . ]

Page 40: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

39

brZenma sityva dasZina: “yorano, sityvas getyvi, Cemi sityva Seismine; yorano, sawmidarSi sityvas getyvi, Cemi sityva Seis-mine...”

axla kacma kacs ra uTxra? kacma kacs ra sityva SesZina? yoranma Tavisi mefis sityvas yuri aTxova [ . . . . ].

[ . . . . ] brZeni ambobs sityvas: “yorano, rCevas mogcem, Cemi rCeva yu-

rad iRe. yorano, sawmidarSi rCevas mogcem, Cemi rCeva yurad iRe. jer danaye ferumarili eridus Semlocveli qurumebisT-vis; zeTSi da wyalSi, laJvardis TasSi rom aris sawmidaris ukana oTaxSi, gaurie. mere darge isini baRSi, mere amoTxare”. axla kacma kacs ra uTxra? kacma kacs ra sityva SesZina?

yoranma yurad iRo patronis rCeva. danaya ferumarili eridus Semlocveli qurumebisTvis, Seazava zeTSi da wyalSi, laJvardis TasSi rom aris sawmidaris ukana oTaxSi, gauria. mere darga isini xaxvis kvalSi baRSi, mere amoTxara. mcenare izrdeba baRSi xaxviviT, sakvirvelad mdgari xaxvis RerosaviT. vis unaxavs aseTi ram aqamde? rom frinveli, msgavsi yorni-sa, kacis saqmes asrulebdes, akeTebdes sapirwoned owinaris tvirTs mis asawevad da dasawevad? akeTebdes sapirwoned ow-inaris tvirTs mis dasawevad da asawevad? vis unaxavs aqamde aseTi ram?

mere yorani adga am sakvirvelebidan da xeze bawars ahyva. danaya ferumarili eridus Semlocveli qurumebisTvis, Seazava zeTSi da wyalSi, laJvardis TasSi rom aris sawmidaris uka-na oTaxSi, gauria. mere dargo isini xaxvis kvalSi baRSi, mere

Page 41: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

40

amoTxara. mcenare izrdeba baRSi xaxviviT, sakvirvelad mdgari xaxvis RerosaviT.

(yornis epizodi, arcTu savsebiT gasagebi, magram, rogorc Cans, raRac kavSiria SuqalTudasa da inanas urTerTobasTan, raki paralelurad gasdevs mas. yornis qmedebebze, romelsac igi enqis davalebiT asrulebs, avtori mravaljeradad askvnis: “rom frinveli, rogoric yorania, kacis saqmes asrulebdes, vis unaxavs aqamde aseTi ram?”)

SuqaleTuda saxelad, Ze igisigsigisa, wasuliyo bostnis mo-sarwyavad, sarwyavi mowyobilobis gasamarTavad mcenareTa So-ris. magram arc erTi mcenare ar darCa, yvela erTianad fesve-biTurT amoZirkva da gaanadgura. mere qariSxalma ra moitana? TvalebSi mtveri miabera mTianeTidan. Tvalis upeebi moufS-vnita, magram erTis meti ver amoiRo. gaixeda qvemoTisken da dainaxa maRali RmerTebi qveynisa, saidanac mze amodis; gaixeda mTianeTisken da dainaxa amaRlebuli RmerTebi qveynisa, sadac mze Cadis. dainaxa martoxela suli da gamoicno martoxela RmerTi misi garegnobiT. dainaxa vinme, RvTiuri ZalebiT mo-sili. xedavda mas, visi bedic RmerTebma dasazRvres. im adgilas _ gana ar misula iq winaT xuTgzis da aTgzis? _ idga martoxela maCrdilobeli xe. es iyo evfratis farToCrdiliani Aalvisxe. misi Crdili ar mcirdeboda dilaobiT, ar icvleboda arc Suad-Risas, arc mwuxrisas.

erTxel, roca Cemma qalbatonma ca Semoiara, xmeleTi Semo-iara; roca inanam ca Semoiara, xmeleTi Semoiara, elami da subiri Semoiara, cis gadaWdobili kabadoni Semoiara, qalbato-

Page 42: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

41

ni ise daiRala, rom rogorc ki xis Crdils miaRwia, mis Ziras mieZina. SuqaleTudam Tvali mokra Tavisi adgilidan. inanas sarcxvinelze ardagi emosa, Svidi RvTiuri ZaliT Semosili; sartyeli ertya, Svidi RvTiuri ZaliT Semkuli. SuqaleTudam axada ardagi, Svidi RvTiuri ZaliT Semosili, Sexsna sarty-eli, Svidi RvTiuri ZaliT Semosili; da daawvina mis sawolze, SeeuRla mas da akoca. ra SeeuRla da akoca, dabrunda Tavis adgilze. roca gaTenda da uTu (mze) amovida, qalma aqeT-iqiT mimoixeda, sagonebelSi Cavarda: vin xelyo misi sarcxvineli? wmida inanam aqeT-iqiT mimoixeda, sagonebelSi Cavarda: vin xe-lyo misi sarcxvineli? da man aavso sisxliT qveynis Webi, sisx-liT irwyveba qveynis baRebi, sisxls svamda SeSaze wasuli mona-biWi, sisxls svamda wyalze wasuli mona-gogo, sisxls svamdnen SavTavianebi. aravin uwyoda, rodemde iqneboda ase. qalma Tqva: yvelgan movZebni kacs, vinc SemeuRla.

magram mTel qveyanaze ver moZebna kaci, romelic SeeuRla. axla kacma kacs ra uTxra? kacma kacs ra sityva SesZina?

vaJi Sin wavida Tavis mamasTan da uTxra; SuqaleTuda Sin wavida Tavis mamasTan da uTxra:

“baRis mosarwyavad viyavi wasuli, sarwyavi mowyobilobis gasamarTavad mcenareTa Soris. magram arc erTi mcenare ar darCa, yvela erTianad fesvebiTurT amovZirkve da gavana-dgure. mere qariSxalma ra moitana? TvalebSi mtveri momabera mTianeTidan. Tvalis upeebi movifSvnite, magram erTis meti ver amoviRe. gavixede qvemoTisken da davinaxe maRali RmerTebi qveynisa, saidanac mze amodis; gavixede mTianeTisken da davi-

Page 43: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

42

naxe amaRlebuli RmerTebi qveynisa, sadac mze Cadis. davinaxe martoxela suli da Sevicani martoxela RmerTi misi garegno-biT. davinaxe vinme, RvTiuri ZalebiT mosili. vxedavdi mas, visi bedic RmerTebma dasazRvres. im adgilas _ gana ar mivsulvar iq winaT xuTgzis da aTgzis? _ idga martoxela maCrdilobe-li xe. es iyo evfratis farToCrdiliani Aalvisxe. misi Crdi-li ar mcirdeboda dilaobiT, ar icvleboda arc SuadRisas, arc mwuxrisas. erTxel, roca Cemma qalbatonma ca Semoiara, xmeleTi Semoiara; roca inanam ca Semoiara, xmeleTi Semoiara, elami da subiri Semoiara, cis gadaWdobili kabadoni Semoiara, qalbatoni ise daiRala, rom rogorc ki xis Crdils miaRwia, mis Ziras mieZina. Tvali movkari mas Cemi baRidan, SeveuRle mas da vakoce mas. mere davbrundi Cems baRSi”.

qali sagonebelSi Cavarda: “vin xelyo Cemi sarcxvineli?” wmida inana sagonebelSi Cavarda: “vin xelyo Cemi sarcxvine-li?” da man aavso sisxliT qveynis Webi, sisxliT irwyveba qvey-nis baRebi, sisxls svams SeSaze wasuli mona-biWi, sisxls svams wyalze wasuli mona-gogo, sisxls svamen SavTavianebi. aravin uwyoda, rodemde iqneboda ase. qalma Tqva: “yvelgan movZebni kacs, vinc SemeuRla”.

magram mTel qveyanaze ver moZebna kaci, romelic SeeuRla. misma mamam miugo vaJs, misma mamam miugo SuqaleTudas: “Svilo, wadi, qalaqSi Sens Zmebs Seerie. axlave wadi SavTavi-

anebTan, Sens ZmebTan. maSin is qali mTebSi ver gipovnis”.wavida SuqaleTuda, qalaqSi Tavis Zmebs Seeria; maSinve wavida

SavTavianebTan, Tavis ZmebTan. da qalma ver ipova igi mTebSi.

Page 44: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

43

maSin qali meored Cavarda sagonebelSi: vis unda xeleyo misi sarcxvineli? inana meored Cavarda sagonebelSi: vis unda xeleyo misi sarcxvineli? amxedrda Rrubelze, Tan Tavisi tax-ti waitana. samxreTis qari da warRvnis qari mis win mihqrian, pilipili da mtvris qarborbala ukan misdeven; abba-SuSu, inim-qur-dug-dug, mrCeveli, Svidi mSveleli Tanaxlda udabnoSi, am-bobda: “davZebni kacs, romelic SemeuRla”. magram versad ipova kaci, romelic SeeuRla mas.

vaJi Sin wavida Tavis mamasTan, uTxra; SuqaleTuda Sin wavida Tavis mamasTan, uTxra: “mamaCemo, qali, romelzec gelaparake, is qali meored Cavarda sagonebelSi, Tu vin xelyo misi sar-cxvineli, inana sagonebelSi Cavarda, Tu vin xelyo misi sarcx-vineli. amxedrda Rrubelze, Tan Tavisi taxti waitana, samxreTis qari da warRvnis qari mis win mihqrian; pilipili da mtvris qa-rborbala ukan misdeven; abba-SuSu, inim-qur-dug-dug, mrCeveli, Svidi mSveleli udabnoSi Tanaxlda. ambobda: yvelgan davZebni kacs, romelic SemeuRla. magram versad ipova kaci, romelic SeeuRla mas”.

misma mamam miugo vaJs; misma mamam miugo SuqaleTudas: “Svilo, wadi, qalaqSi Sens Zmebs Seerie. axlave wadi SavTavi-

anebTan, Sens ZmebTan. maSin is qali mTebSi ver gipovnis”.wavida SuqaleTuda, qalaqSi Tavis Zmebs Seeria; maSinve

wavida SavTavianebTan, Tavis ZmebTan. da qalma ver ipova igi mTebSi.

qali mesamed Cavarda sagonebelSi, Tu vin xelyo misi sarcx-vineli; inana mesamed Cavarda sagonebelSi, Tu vin xelyo misi

Page 45: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

44

sarcxvineli. xelT ipyra [ . . . . ], Caxerga qveynis gzebi. mis gamo SavTavianebi ver midi-modiodnen. ambobda: “yvelgan davZebni kacs, romelic SemeuRla”. magram versad ipova kaci, romelic SeeuRla mas. magram versad ipova kaci, romelic SeeuRla mas.

vaJi Sin wavida Tavis mamasTan, uTxra; SuqaleTuda Sin wavida Tavis mamasTan, uTxra: “mamaCemo, qali, romelzec gelaparake, is qali mesamed Cavarda sagonebelSi, Tu vin xelyo misi sar-cxvineli; inana sagonebelSi Cavarda, Tu vin xelyo misi sar-cxvineli. xelT ipyra [ . . . . ], Caxerga qveynis gzebi. mis gamo SavTavianebi ver midi-modiodnen. ambobs: “yvelgan davZebni kacs, romelic SemeuRla. magram versad ipova kaci, romelic SeeuRla mas”.

misma mamam miugo vaJs, misma mamam miugo SuqaleTudas: “Svi-lo, wadi, qalaqSi Sens Zmebs Seerie. axlave wadi SavTavianebT-an, Sens ZmebTan. maSin is qali mTebSi ver gipovnis”.

wavida SuqaleTuda, qalaqSi Tavis Zmebs Seeria; maSinve wavi-da SavTavianebTan, Tavis ZmebTan. da qalma ver ipova igi mTebSi.

roca gaTenda da uTu (mze) amovida, qalma gasinja Tavi gul-modgined, brwyinvale inanam gasinja Tavi gulmodgined: “eha, vin mizRavs, vin mizRavs imisaTvis, rac SememTxva? ar Sevatyo-bino Cems mamas enqis?” brwyinvale inana eridus abzusken gae-marTa. ganerTxa miwaze mis winaSe da xelebi gaiwvdina misken. “mama enqi, unda mezRos! vinmem unda mizRos imisaTvis, rac SememTxva. me mxolod maSin Seval kmayofili Cems sawmidarSi, roca gadmomcem im kacs abzudan”. enqim: “keTili”, Tqva: “iyos!” da gabrunda brwyinvale inana abzudan. da ganerTxa igi caze

Page 46: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

45

cisartyelad da mTels xmeleTze gadmoefina, Tavis qveS gaata-ra samxreTis qari.

SuqaleTudam Tavi daipatarava, sadamdisac ki SeeZlo, magram qalma ipova igi mTebs Soris. da uTxra brwyinvale inanam Suqa-leTudas: “rogor?.. ZaRlo!.. viro!.. Roro!..”

SuqaleTudam wmida inanas ase miugo: “baRis mosarwyavad viyavi wasuli, sarwyavi mowyobilobis

gasamarTavad mcenareTa Soris. magram arc erTi mcenare ar darCa, yvela erTianad fesvebiTurT amovZirkve da gavana-dgure. mere qariSxalma ra moitana? TvalebSi mtveri momabera mTianeTidan. Tvalis upeebi movifSvnite, magram erTis meti ver amoviRe. gavixede qvemoTisken da davinaxe maRali RmerTebi qveynisa, saidanac mze amodis; gavixede mTianeTisken da davinaxe amaRlebuli RmerTebi qveynisa, sadac mze Cadis. davinaxe mar-toxela suli da Sevicani martoxela RmerTi misi garegnobiT. davinaxe vinme, RvTiuri ZalebiT mosili. vxedavdi mas, visi be-dic RmerTebma dasazRvres. im adgilas _ gana ar mivsulvar iq winaT xuTgzis da aTgzis? _ idga martoxela maCrdilobeli xe. es iyo evfratis farToCrdiliani alvisxe. misi Crdili ar mcird-eboda dilaobiT, ar icvleboda arc SuadRisas, arc mwuxrisas. erTxel, roca Cemma qalbatonma ca Semoiara, xmeleTi Semoiara; roca inanam ca Semoiara, xmeleTi Semoiara, elami da subiri Semoiara, cis gadaWdobili kabadoni Semoiara, qalbatoni ise daiRala, rom rogorc ki xis Crdils miaRwia, mis Ziras mieZina. Tvali movkari mas Cemi baRidan, SeveuRle mas da vakoce mas. mere davbrundi Cems baRSi”.

Page 47: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

46

ase rom elaparaka mas, brwyinvale inanam [ . . . . ] bedi dausaz-Rvra mas, uTxra:

“ase! Sen mokvdebi! magram me ra? Seni saxeli mainc ar iqneba daviwyebuli, Seni saxeli darCeba simRerebSi da daamSvenebs simRerebs. Wabuki momRerali mefis sasaxleSi tkbilad imRerebs, mwyemsi sadRvebelTan keTilad iambobs. mwyemsis biWi waiRebs Sens saxels iq, sadac cxvrebi mravloben. udabnos sasaxle Seni saxli iqneba!”

SuqaleTuda [ . . . . ]. raki misi bedi daisazRvra, dideba inanas!

Page 48: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

47

inana da dumuzi

wuxel, odes dedofali vbrwyinavdi,wuxel, odes cis dedofali vbrwyinavdi,odes vbrwyinavdi da vrokavdi,odes gzaze mivimRerodi,xolo Rames naTeli Zlevda,Semomxvda igi, Semomxvda igi,ufali quliana Semomxvda me,ufalma xeli Cems xels CasWida,uSumgalana gadamexvia.“gamiSvi, Cemo xaro, Sin wavide!quli-enlil, gamiSvi, Sin wavide!ra vuTxra dedaCems, rogor vecruo?ra vuTxra dedaCems, ningals, rogor vecruo?”“me gaswavli, me gaswavli!inana, ucbiereso asulTa Soris, me gaswavli!uTxar: Cems dobils uban-uban davyavdi,memusike rokviT Semogveyara,tkbils da saamur simReras mimReroda,tkbil gansacxromelSi Jami gavatare.

Page 49: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

48

amgvarad ecrue dedaCems, ra Sexvdebi.ra mTvaris Suqze siyvarulis savsebas aviRebT,wmida sarecels alerdiT mogifen,tkbili dRe mxiarul aRsasruls mogitans”.“dedaCemis karibWisken mivdivar,mxiaruli mivemarTebi.ningalis karibWisken mivdivar,mxiaruli mivemarTebi.dedaCems dumuzi sityvas etyvis,kviparosis zeTs zRurblze moasxurebs.visi sadgomnic surnelebiT fSvenen,vis sityvebsac netareba moaqvT,ufalo Cemo, ubiwonakvTiano,ama-uSumgalana, zuenas siZev,ufalo Cemo, siuxviT hyvavixar,tkbilia nayofi Seni, nedli balaxi.ama-uSumgalana, siuxviT hyvavixar,tkbilia nayofi Seni, nedli balaxi”.

Page 50: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

49

inanas niSnoba

uTu Tavis das alersiT etyvis:“dao, seli mindvrad uxvad izrdeba,inana, seli mindvrad uxvad izrdeba.dao, sels mogitan,inana, sels mogitan!”“Zmao Cemo, sels rom momitan,vin damiqselavs, vin damiqselavs?im sels vin damiqselavs?”“dao Cemo, damqselavs mogiyvan,inana, damqselavs mogiyvan!”“Zmao Cemo, damqselavs rom momiyvan,vin damisTavs, vin damisTavs?im sels vin damisTavs?”“dao Cemo, damsTavs mogiyvan,inana, damsTavs mogiyvan!”“Zmao Cemo, damsTavs rom momiyvan,vin damigrexs, vin damigrexs?im sels vin damigrexs?”

Page 51: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

50

“dao Cemo, damgrexels mogiyvan,inana, damgrexels mogiyvan!”“Zmao Cemo, damgrexels rom momiyvan,vin gamimarTavs, vin gamimarTavs?im sels vin gamimarTavs?”“dao Cemo, gammarTavs mogiyvan,inana, gammarTavs mogiyvan”“ Zmao, Cemo, gammarTavs rom momiyvan,vin momiqsovs, vin momiqsovs?”“dao Cemo, mqsovels mogiyvan,inana, mqsovels mogiyvan!”“Zmao Cemo, mqsovels rom momiyvan,vin Semikeravs, vin Semikeravs?im sels vin Semikeravs?”“dao Cemo, mkeravs mogiyvan,inana, mkeravs mogiyvan!”“Zmao Cemo, mkeravs rom momiyvan,vin momiwveba, vin momiwveba?”“is mogiwveba, is mogiwveba,sasiZo Seni mogiwveba.dagal-uSumgalana mogiwveba,wmida saSos danabadi mogiwveba,mefis naSieri mogiwveba!”“raRa qnas kacma, gulisa Cemis nandaurma,kacma, guliTa CemiT moxmobilma,romelic beRlebs xorbliT aRavsebs,

Page 52: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

51

miwismoqmedma, xorblis mexvavem?mwyemsma ra icis, farexis garda?”misi Zma uTu, qveli meomari,ubiwo inanas kvlav etyvis:“dao Cemo, mwyemsma wagiyvanos!qalwulo inana, rad ar inebeb?tkbilia erbo misi, tkbilia rZe misi.inana, dumuzim wagiyvanos!hoi, Zvirfasi TvlebiT Semkulo, rad ar inebeb?tkbil naRebs misas erTad SeeqeciT!hoi, mefeTa mfarvelo, rad ar inebeb?”“me mwyemsi igi ver wamiyvans,axali samoseliT ver Semmosavs.me, qalwuls, miwismoqmedi wamiyvans,miwismoqmedi, xilis momyvani,miwismoqmedi, xorblis mexvave”.mwyemsi dumuzi Tavis qalbatons ase etyvis:“miwismoqmedi me riTi mjobs?enqimdu, kaci arxebisa da guTnisa,miwismoqmedi me riTi mjobs?ukeTu momcems Tavis Sav xorbals,sanacvlod miwismoqmeds Cems Sav cxvars mivcem.ukeTu momcems Tavis TeTr xorbals,sanacvlod miwismoqmeds, Cems TeTr cxvars mivcem.ukeTu damisxams Tavis luds, ukeTess,sanacvlod miwismoqmeds yviTel rZes davusxam.

Page 53: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

52

ukeTu damisxams Tavis luds maTrobels,sanacvlod miwismoqmeds Cems mawons davusxam.ukeTu damisxams TafluWs ukeTess,sanacvlod miwismoqmeds adRvebil rZes davusxam.ukeTu momcems Tavis xils utkbiless,sanacvlod miwismoqmeds Cems karaqs mivcem,ukeTu momcems Tavis purs ukeTess,sanacvlod miwismoqmeds Cems tkbil yvels mivcem.xolo Semdgomad Wamisa da smisanaRebsac uxvad davutoveb,rZesac uxvad davutoveb.miwismoqmedi riT majobebs?”is hyvavis, is hyvavis,hyvavis morwyuli mkerdi miwisa.morwyul miwaze mwyemsi mimodis,morwyul miwaze mwyemsi cxvars aZovebs.mwyemss, morwyul miwaze cxvris maZovebels,mwyemss miwismoqmedi Seeyara.miwismoqmedi enqimdu Seeyara.meufe arxebisa dumuzis Seeyara.mis velze mwyemsma, mis velze, dava gaumarTa,mwyemsma dumuzim mis velze dava gaumarTa.“me SenTan, mwyemso, SenTan, mwyemso,me SenTan rad unda vdavobde?Zovdes Seni cxvari Cems morwyul miwaze,Cems yanebSi Seni cxvari dabalaxobdes,

Page 54: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

53

unugis brwyinvale velebze TavTavsa Wamdes,Seni kravi da Tikani arxis wyals svamdes!”“maSin Cems qorwilze me, mwyemsi, Cems qorwilze,miwismoqmedo, mayrad wagiyvan!miwismoqmedo, enqimdu, mayrad wagiyvan!”“me ki purs mogitan, cercvs mogitan,xorbals mogitan, TafluWs mogitan,qalwulo inana, yovelive ukeTess mogitan!”davaSi mwyemsisa da miwismoqmedisa,qalwulo inana, keTil ars qeba Seni!

Page 55: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

54

inana-dumuzis trfialeba

dao, SenTan erTad Cems yanaSi wavidodi,dao, mSveniero, SenTan erTad Cems yanaSi wavidodi,SenTan erTad Cems farTo yanaSi wavidodi,SenTan erTad Cems mcire yanaSi wavidodi,adreuli wylebiT morwyul Cems adreul TavTavTan,gviani wylebiT morwyul Cems sagviano TavTavTan...

* * *Semiyvana, iq Semiyvana,Cemma Zmam baRSi Semiyvana,dumuzim baRSi Semiyvana.aRmarTul xeTa Soris masTan erTad davdiodi,waqceul xeTa Soris masTan erTad davdiodi,vaSlis xesTan, rogorc wesia, viCoqebdi.

Cemi Zmis winaSe, simReriT rom modioda,dumuzis winaSe, Cemken rom modioda,Tamariskis buCqebidan Cemken rom modioda,

Page 56: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

55

finikis mtevnebidan Cemken rom modioda, –norC nergebs saSodan aRmovucenebdi,norC nergebs mis winaSe vawyobdi,xorbals mis winaSe vaxvavebdi...

* * *mas swyuria, swyuria, sareceli swyuria,gulis sixarulis sareceli swyuria, sareceli swyuria,sareceli, saamuri ube swyuria, sareceli swyuria,samefo sareceli swyuria, sareceli swyuria,sadedoflo sareceli swyuria, sareceli swyuria,mis saamur sarecels, mis saamurs, mis saamur sarecels,gulis sixarulis sarecels, mis saamur sarecels,sarecels, saamur ubes, mis saamurs, mis saamur sarecels,samefo sarecels, mis saamur sarecels, mis saamur sarecels,sadedoflo sarecels, mis saamurs, mis saamur sarecels,saamur sarecels gauSlian, sarecels gauSlian...

* * *“Seni gulis rCeulma mefem, Senma sayvarelma qmarma, Sens

wmida da saamur ubeSi mravali Jami gaataros! keTili xani me-fobisa amoubrwyine, samefo taxti myar saZirkvelze daudgine, kverTxi – xalxis sawinamZRvro, argani da kombali mieci. mtkice gvirgvini, Saravandi, Tavis gamabrwyinebeli, mieci.

Page 57: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

56

mzis aRmosavlidan mzis dasavlamde, samxreTidan Crdilo-eTamde, zemour zRvidan qvemour zRvamde, xalubis tyidan ke-daris tyemde, Sumer-aqadze saganmgeblod argani da kombali mieci. SavTavianebs, sadac ki mkvidroben, mwyemsoba gauwios, mi-wismuSakiviT yanebi moxnas, WeSmariti mwyemsiviT farex-bosle-bi gaamravlos; misi mefobisas balaxi gaCndes, xorbali gaCndes! tborebSi Tevzi mravldebodes, caSi frinveli Jriamulobdes! lerwmovanSi beberi lerwami da norCi lerwami izrdebodes, udabnoSi maSguris xeebi izrdebodes! baRebi tkbili yurZniT ix-unZlebodes... sasaxleSi mravalJamieri sicocxle damkvidrdes, idigina da buranuna wyaluxvad diodes, maT napirebze jejili bibinebdes, mindvrebs faravdes... Cemo dedofalo, vinc casa da miwas moicav, dumuzim Sens ubeSi mravali Jami gaataros!..”

Page 58: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

57

dumuzis vnebani

guli cremliT evseba, udabnoSi midis,moymes guli cremliT evseba, udabnoSi midis,dumuzis guli cremliT evseba, udabnoSi midis,kombali mxarze gadaudevs, udabnos SehbRavis:“udabnov, moTqvamde! Waobo, godebde!kiborCxalebo, mdinareSi moTqvamdeT!bayayebo, mdinareSi godebdeT!dedaCemi daiZaxebs,dedaCemi sirTuri daiZaxebs,dedaCemi, “xuTi purio”, daiZaxebs,dedaCemi, “aTi purio”! daiZaxebs.Cemi sikvdilis dRes ver gaigebs.udabnov, Cems mSobel dedas Seatyobine,Cems umcros dasaviT cremli damaRvare!”

bRavilSi mieZina, bRavilSi mieZina, mwyemss bRavilSi mieZina;roca mwyemss bRavilSi mieZina, sizmrisTvis mieZina.gaeRviZa: sizmari yofila! SekrTa: Zili yofila!

Page 59: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

58

Tvalebi moifSvnita, SeZrwunda.“momiyvaneT, momiyvaneT, dai Cemi aq momiyvaneT!geSTinana momiyvaneT, dai Cemi aq momiyvaneT!(ase eubneba geSTinana dumuzis):roca mavneni Zebnas dagiwyeben,Seni megobari ase daarige:megobaro, balaxebSi Tavs Cavmalav,nu gaumxel Cems adgilsamyofels!meCxer balaxebSi Tavs Cavmalav,nu gaumxel Cems adgilsamyofels!xSir balaxebSi Tavs Cavmalav,nu gaumxel Cems adgilsamyofels!aralis arxSi gadaveSvebi,nu gaumxel Cems adgilsamyofels!(giTxras megobarma):Tu Seni adgilsamyofeli gavumxilo,Senma ZaRlma SemWamos!Savma ZaRlma, Seni samwysos ZaRlma,Senma jiSianma ZaRlma SemWamos!”

mefis winaaRmdeg xalxis brbo modis:saWmeli ar ician, sasmeli ar ician,dafrqveul fqvils pirs ar akareben,Zvirfas saboZvars xels ar akareben,cols sixaruliT gulSi ar ikraven,sayvarel Svilebs ar kocnian.

Page 60: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

59

cxare niors kbils ar akareben,Tevzs ar Wamen, prasas ar Wamen.ori adabeli mefisken modis,amomSrali wylis narSavebi,damyayebuli wylis ZeZvebi,– xeli misi tablaze devs, ena misi sasaxleSia.ori unugeli mefisken modis,TavCasaWyleti laxti hkidiaT.ori ureli mefisken modis,brwyinvale samoseli mosavT.ori nipureli mefisken modis,“erTmaneTs mivyveT!” – ase yvirian,bosel-farexisken gaiWrebian,geSTinanas bosel-farexTan Seipyroben.mdinare Tavis wylianad SesTavazes, ar miiRo;yana Tavis xorblianad SesTavazes, ar miiRo.

mavneebma erTmaneTSi ase iTaTbires:“rodis yofila, das Zma gaeces?wavideT, megobarTan mivideT!”maSin mis megobarsmdinare Tavis wylianad SesTavazes, miiRo;yana Tavis xorblianad SesTavazes, miiRo.“Cemi megobari balaxSi Caimala,oRond ar vici misi samyofeli.”eZebes dumuzi balaxebSi,

Page 61: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

60

ver moZebnes.“meCxer balaxebSi Caimala,oRond ar vici misi samyofeli.”eZebes dumuzi meCxer balaxebSi,ver moZebnes.“xSir balaxebSi Caimala,oRond ar vici misi samyofeli.”eZebes dumuzi xSir balaxebSi,ver moZebnes.“aralis arxebSi gadaeSva,oRond ar vici misi samyofeli.”aralis arxebSi Seipyres dumuzi.

tiris dumuzi, fergamkrTali:“qalaqSi dam gadamarCina,megobarma sasikvdilod gamwira!quCaSi migdebul Cems diswuls mieferon,quCaSi migdebul megobris bavSvs ar mieferon!”

garsSemoertynen, damdgari wyali adines,bawari daugrixes, bade mouqsoves,xelebze xundebi daades,mklavebi Seuborkes.moymem xeli gaiwvdina maRla uTusaken:“uTu, Sen Cemi colisZma xar, me Seni siZe!es me var, eanaSi sazrdo rom mimaqvs,

Page 62: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

61

es me var, unugSi saqorwino ZRveni rom mivitane,es me var, wminda bageebs rom vkocni,es me var, inanas wminda muxlebze rom vrokav!xelebs qurcikis xelebad miqcevde!fexebs qurcikis fexebad miqcevde!mavneTagan Tavs davixsnidi.gamaqcie qubireS-dildareSSi!”uTum Seiwynara misi cremlebi,Sembralebel kaciviT Seibrala.xelebi qurcikis xelebad uqcia,fexebi qurcikis fexebad uqcia.dumuzi gaeqca Tavis mavneebs,qubireS-dildareSs Tavi Seafara.eZebes mavneebma, ver moZebnes.“wamo, qubireS-dildareSSi wavideT!”dumuzi qubireS-dildareSSi Seipyres,garsSemoertynen, damdgari wyali adines,bawari daugrixes, bade mouqsoves,xelebze xundebi daades,mklavebi Seuborkes.

moymem xeli gaiwvdina maRla uTusken:“uTu, Sen Cemi colisZma xar, me Seni siZe!es me var, eanaSi sazrdo rom mimaqvs,es me var, unugSi saqorwino ZRveni rom mivitane,es me var, wminda bageebs rom vkocni,

Page 63: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

62

es me var, inanas wminda muxlebze rom vrokav!xelebs qurcikis xelebad miqcevde,fexebs qurcikis fexebad miqcevde!mavneTagan Tavs davixsnidi,belilis saxlSi Tavs Sevafarebdi!”

uTum Seiwynara misi cremlebi,Sembralebel kaciviT Seibrala.xelebi qurcikis xelebad uqcia,fexebi qurcikis fexebad uqcia.dumuzi gaeqca Tavis mavneebs,berdeda belilis saxls Seefara.berdeda belilis saxlTan rom mivida,“berdedav, me ubralo kaci ara var,qalRmerTis qmari var!Tu wyals Camoasxam, Semasvi,Tu fqvils Camoafrqvev, damapure!”wyali Camoasxa, fqvili Camoafrqvia,am dros saxlSi ijda dumuzi.

berdeda belili saxlidan gavida.mavneebma Tvali ra hkides,Tu ar icis berdedam dumuzis samyofeli,SiSneulad rad ixedeba,SiSneulad rad laparakobs!“wamo, belilis saxlSi wavideT!”

Page 64: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

63

dumuzi belilis saxlSi Seipyres,garsSemoertynen, damdgari wyali adines,bawari daugrixes, bade mouqsoves,xelebze xundebi daades, mklavebi Seuborkes.

moymem xeli gaiwvdina maRla uTusken:“uTu, Sen Cemi colisZma xar, me Seni siZe!es me var, eanaSi sazrdo rom mimaqvs,es me var, unugSi saqorwino ZRveni rom mivitane,es me var, wminda bageebs rom vkocni,es me var, inanas wminda muxlebze rom vrokav!xelebs qurcikis xelebad miqcevde,fexebs qurcikis fexebad miqcevde!mavneTagan Tavs davixsnidi,wminda farexSi, Cemi dis farexSi, Tavs Sevafarebdi!”

uTum Seiwynara misi cremlebi,Sembralebel kaciviT Seibrala.xelebi qurcikis xelebad uqcia,fexebi qurcikis fexebad uqcia,wminda farexs, Tavis dis farexs, Tavi Seafara.wminda farexTan, Tavis dis farexTan, rom mivida,geSTinanam cas Sehkivla, miwas Cahkivla,kivilma cis kideni samosiviT dafara,selis samosiviT gadaefina.

Page 65: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

64

Tvalni daixoka, saxe daixoka,yurni daixoka, mkerdi daixoka,muceli daixoka, TeZoni daixoka.“Zmao, Sens gamo quCa-quCa vixetialeb!”

Tu ar icis geSTinanam dumuzis samyofeli,SiSneulad rad ixedeba,SiSneulad rad kivis!“wamo, wavideT bosel-farexSi!”pirvelma mavnem farexSi Sesvlisasurduls cecxli waukida;meorem farexSi Sesvlisasmwyemsis kombals cecxli waukida;mesamem farexSi Sesvlisaswminda sadRvebels Tavi moxada;meoTxem farexSi SesvlisaskauWidan sasmisi Camoagdo.mexuTe mavnis SemosvlisassadRvebelebi pirqve eyarnen, rZe aRar dioda,sasmisebi pirqve eyarnen,dumuzi cocxali aRar iyo,farexi ganqarebuliyo.

Page 66: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

65

dumuzis sizmari

dafebis mecnauri momiyvaneT, Cemi dai aq momiyvaneT!simReraTa mecnauri momiyvaneT, Cemi dai aq momiyvaneT!sityvaTa mecnauri momiyvaneT, Cemi dai aq momiyvaneT!brZenqali, sizmarTa mecnauri, momiyvaneT, Cemi dai aq momiyvaneT!Cemi sizmari minda vauwyo:sizmari vnaxe, Cemo dao, sizmari! Cems sizmarSiCems win lerwmebi aRmarTuliyvnen,Cems win lerwmebi amozrdiliyvnen;martoxela lerwami Tavs miqnevda,wyvili lerwamidan erTi gamecala.tyeSi xe maRali aRmofxvriliyo,Cems wminda nakvercxalze wyali daRvriliyo,Cems wminda sadRvebels Tavi axdoda,wminda sasmisi, kauWze rom mekida,kauWidan Camovardniliyo,Cemi kombali sadRac gamqraliyo.arwivs farexidan kravi gaetacna,qors lerwmis Robidan beRura gaetacna.

Page 67: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

66

Cemi vacebi laJvardis wvers mtverSi miaTrevdnen,Cemi erkemlebi msxvili CliqebiT miwas miTxridnen.sadRvebelebi pirqve eyarnen, rZe aRar dioda,sasmisebi pirqve eyarnen, dumuzi cocxali aRar iyo,farexi ganqarebuliyo!geSTinana dumuzis ase upasuxebs:“Zmao, cudia Seni sizmari, ra eSveleba?dumuzi, cudia Seni sizmari, ra eSveleba?Sens win lerwmebi rom aRimarTnen,Sens win lerwmebi rom amoizardnen, –yaCaRebi safaridan Tavs dagesxmian.martoxela lerwami, Tavs rom giqnevda, –mSobeli deda mwuxarebiT Tavs dagiqnevs.wyvili lerwami, erTi rom gagcilda,me da Sena varT, erTmaneTs davcildebiT.tyeSi xe maRali rom aRmoifxvra, –Sens SemoragulSi mavneni Segipyroben.Sens wminda nakvercxalze wyali rom eRvara, –farexi mdumarebis saxlad geqceva.Sens wminda sadRvebels Tavi rom axdoda, –mavne kacebi xelSi Cagigdeben.wminda sasmisi, kauWidan rom Camogivarda, –Seni mSobeli dedis kalTidan gadmovardebi.Seni kombali, sadRac rom gaqra, –patara mavne cecxls waukidebs.arwivma farexidan kravi rom gaitaca, –

Page 68: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

67

avi kaci saxeSi gagartyams.qorma lerwmis Robidan beRura rom gaitaca, –didi mavne Robidan mogeWreba.sadRveblebi rom pirqve eyarnen da rZe ar dioda,sasmisebi pirqve rom eyarnen, –dumuzi cocxali ar iqneba, farexi ganqardeba.Seni vacebi laJvardis wvers mtverSi rom miaTrevdnen, –Cemi Tmebi Sens gamo caSi ifrialeben.Seni erkemlebi msxvili CliqebiT miwas rom giTxridnen, –Sens gamo Rawvebs frCxilebiT davixokav.”

naTqvami mis bages ar moscileboda, –“dao, mTaze adi, dao, mTaze adi!dao Cemo, roca mTaze axval,udardeli kaciviT nu axval.gul-RviZli gaiglije,samoseli da TeZoebi daiglije.dao, mTaze adi!dao Cemo, roca mTaze axval,mTidan gaixede:mavneni, kacTa saZulvelni,mdinaris naviT xom ar modian?xundebi xelSi eWirebaT,uReli eqnebaT, kaciSvili rom ver gadaigdebs!”

Page 69: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

68

geSTinana mTaze avida, gaixeda,geSTinanam kiseri waigrZela.misi daqali geSTindu rCevas aZlevs:“kisris Semkvreli kacebi modian,Sens winaaRmdeg modian!”“Cemo mrCevelo daqalo, ukve modian?”“daganaxeb kisris Semkvrelebs!”“Cemo Zmao, Seni mavneni Senken modian!balaxebSi Tavi Camale!dumuzi, Seni mavneni Senken modian!balaxebSi Tavi Camale!”“Cemo dao, balaxebSi Tavs Cavmalav!nu gaumxel Cems adgilsamyofels!meCxer balaxebSi Tavs Cavmalav,nu gaumxel Cems adgilsamyofels!xSir balaxebSi Tavs Cavmalav,nu gaumxel Cems adgilsamyofels!aralis arxSi gadaveSvebi,nu gaumxel Cems adgilsamyofels!”

“Tu Seni adgilsamyofeli gavumxilo,Senma ZaRlma SemWamos!Savma ZaRlma, Seni samwysos ZaRlma,Senma jiSianma ZaRlma SemWamos!”

Page 70: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

69

dumuzis aRsasruli

(Svidi mdevari Semoadgeba dumuzis farexs, eqvsi daurbevs karmida-mos, xolo meSvide Tavze waadgeba mZinare mwyemss):

Cemo mefev, SenTvis movsulvar, ade, wamomyevi!dumuzi, sirTuris Zev, ade, wamomyevi!inanas qmaro, sirTuris Zev, ade, wamomyevi!geSTinanas Zmav, Tavs rom imZinareb, ade, wamomyevi!Seni cxvari daWerilia, Seni kravebi motacebulia, ade, wamomyevi!Seni Txebi daWerilia, Seni Tiknebi motacebulia, ade, wamomyevi!moixade wminda gvirgvini, TavSiSveli wamomyevi!tanze gaixade Sesamoseli, tanSiSveli wamomyevi!wminda kverTxi xelidan gaagde, xelSiSveli wamomyevi!fexze gaiZvre fexsamoseli, fexSiSveli wamomyevi!

(dumuzi evedreba mzis RmerTs, uTus, da igic gamoabams mas qurcikis fexebs, da garbis dumuzi; mdevrebi bWoben):

Page 71: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

70

xels vtacebdiT deda sirTuris kalTas Sefarebuls, –sirTuri, mowyale deda, Seiwyalebs.xels vtacebdiT dis kalTas Sefarebuls, –misi mowyale dai Seiwyalebs.xels vtacebdiT misi colis, inanas, kalTas Sefarebuls, –inana, mrisxane qariSxali, risxviT Sehxedavs...

Page 72: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

71

inana moTqvams dumuzize

dedofali qmars cxared dastiris,inana qmars cxared dastiris,eanas dedofali qmars cxared dastiris,unugis dedofali qmars cxared dastiris,zabalamis dedofali qmars cxared dastiris:vai, mis qmars, vai, mis Svils!vai, mis saxls, vai mis qalaqs!mis qmars datyvevebuls, mis Svils datyvevebuls.mis qmars mokvdinebuls, mis Svils mokvdinebuls.mis qmars unugSi datyvevebuls,unugSi, qulabaSi, mokvdinebuls!vai mas, vinc eriduSi veRar ibaneba,vinc inanas dedas Tavis dedad ver Seracxavs...inana godebs Tavis Wabuk qmarze:“qmari wamivida, Cemi tkbili qmari,Svili wamivida, Cemi tkbili Svili!Cemi qmari, sazrdosaTvis wasuli, wyals mieca...”

Page 73: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

72

inanas Casvla qvesknelad

didi cidan didi miwisken mimarTa zraxva,qalRmerTma didi cidan didi miwisken mimarTa zraxva,inanam didi cidan didi miwisken mimarTa zraxva.Cemma dedofalma ca miatova, miwa miatova, qvesknelSi Cavida,inanam ca miatova, miwa miatova, qvesknelSi Cavida,mamfloba miatova, dedofloba miatova, qvesknelSi Cavida,unugSi eana miatova, qvesknelSi Cavida,bad-TibiraSi emuS-qalama miatova, qvesknelSi Cavida,zabalamSi giguna miatova, qvesknelSi Cavida,urSi edilmuna miatova, qvesknelSi Cavida,adabSi eSara miatova, qvesknelSi Cavida,nipurSi baraTuSgara miatova, qvesknelSi Cavida,qiSSi xursang-qalama miatova, qvesknelSi Cavida,aqadSi eulmaSi miatova, qvesknelSi Cavida.

Svidi RvTaebrivi madliT Seikazma,RvTaebrivi madlni Sekriba, Tan waiRo,Sugura, velis gvirgvini Tavs daidga,brwyinvale bakmiT saxe moivana,

Page 74: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

73

laJvardis Tvlebi qedze aisxa,patiosani tyubi Tvali mkerdze miimagra,oqros salteni mklavebze moirtya,samkerduli “lu, ganu, ganu!”1 mkerdze miirqva,nelsacxebeli “xemdu, xemdu!”2 saxeze icxo,sadedoflo samoseli Seimosa,inana qvesknelisken gaemarTa.macne misi, nin-Suburi, mis gverdiT gaemarTa.wminda inana nin-Suburs etyvis:“hoi, marad erTgulo Cemo,macneo Cemo sasurvel ambavTa,moymeo Cemo wrfel sityvaTa,dReidan qvesknelSi Cavdivar.odes me qvesknelSi Caval,Cems gamo glovas gamarTavde,sakrebulo sadgomSi sakravs damikravde,RmerTebis saydrebs CemTvis moivlide,Tvalebs daiTxride,pirsac daixokde,viTarca upovari erTaderT samosels Seimosde,equrad, enlilis taZrad, martodmarto gaemarTe!equrSi, enlilis taZarSi, Se-ra-xval,enlilis winaSe cremli daRvare:

1 “kaco, modi, modi!”2 “mova, mova!”

Page 75: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

74

“mamfalo enlil, Seni asuli qvesknelSi aravin moklas,Seni brwyinvale ganZi qvesknelis mtverma ar dafaros,Seni Zvirfasi laJvardi qvismTlelis grdemlze ar daimsxvras,Seni bzisxe durglis dazgaze ar daiCexos,qalwuli inana qvesknelSi aravin moklas!”ukeTu enlili ar Segewios, uriskes gaemarTe.urSi taZrad qveynis sikeTeTa,eqiSSirgalad Se-ra-xval,nanaris winaSe cremli daRvare:“mamfalo nanar, Seni asuli qvesknelSi aravin moklas,Seni brwyinvale ganZi qvesknelis mtverma ar dafaros,Seni Zvirfasi laJvardi qvismTlelis grdemlze ar daimsxvras,Seni bzisxe durglis dazgaze ar daiCexos,qalwuli inana qvesknelSi aravin moklas!”ukeTu nanari ar Segewios, eridus gaemarTe,eriduSi enqis taZrad Se-ra-xval,enqis winaSe cremli daRvare:“mamfalo enqi, Seni asuli qvesknelSi aravin moklas,Seni brwyinvale ganZi qvesknelis mtverma ar dafaros,Seni Zvirfasi laJvardi qvismTlelis grdemlze ar daimsxvras,Seni bzisxe durglis dazgaze ar daiCexos,qalwuli inana qvesknelSi aravin moklas!”mamfali enqi, sibrZnis ufali,vinc cxovelmyofeli sazrdeli uwyis,vinc cxovelmyofeli wyali uwyis, –WeSmaritad sicocxles damibrunebs!”

Page 76: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

75

inana, qvesknels wamavali,Tavis macnes, nin-Suburs, kvlav etyvis:“warved, nin-Subur,Cemi naTqvami sityva ar daagdo!”

inana qvesknelSi laJvardis sasaxles miadga,qvesknelis karTan avad moiqca,qvesknelis karTan avad iyvira:“gamiRe kari, he guSago, gamiRe kari!gamiRe kari, neTi, marto Semovdivar!”neTi, qvesknelis didi guSagi,wmida inanas amgvarad miugebs:“vina xar, saidan modixar?”“inana var, mzis aRmosavleli”.“Tu inana xar, mzis aRmosavleli,ukanmouqcevel qveynad rad modixar?gzaze, sad mavali ukan ver brundeba,gulma Senma rogor gagiwia?”wmida inana amgvarad miugebs:“Cems ufros dasTan, ereSqigalTan,meuRle rom moukles, ufali gugalana,dakrZalvis wesTa saxilvelad movdivar”.

neTi, didi guSagi qvesknelisa,wmida inanas amgvarad miugebs:“dadeq, inana, Cems dedofals movaxseneb,

Page 77: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

76

Cems dedofals, ereSqigals, movaxseneb”.neTi, didi guSagi qvesknelisa,Tavis dedofals sasaxleSi eaxla,Tavis dedofals, ereSqigals, moaxsenebs:“dedofalo, erTi qalwuli kars ukana dgas,qalRmerTis samoseli mosavs,Svidi RvTaebrivi madliT SeWurvila,RvTaebrivi madlni Seukribavs, Tan wamouRia,Sugura, velis gvirgvini, Tavs daudgams,brwyinvale bakmiT saxe uelavs,laJvardis argani xelSi uWiravs,laJvardis Tvlebi qedze ausxams,patiosani tyubi Tvali mkerdze miubams,oqros salteni mklavebze Seurtyams,samkerduli “lu, ganu, ganu” mkerdze miurqvams,sadedoflo samoseli Seumosavs,nelsacxebeli “xemdu, xemdu” saxeze scxia”.

ereSqigalma mklavze ikbina,neTis, did guSags, amgvarad etyvis:“warved, neTi, dido guSago qvesknelisa,Cemi naTqvami sityva ar daagdo.ganaxvne Svidni bWeni qvesknelisa,xolo inana ra Semovides,mis winaSe Tavi daxare”.

Page 78: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

77

neTim, didma guSagma qvesknelisa,Tavisi dedoflis sityva Seigona,ganaxvna Svidni bWeni qvesknelisa,wmida inanas amgvarad etyvis:“moved, inana, Semodi!”xolo inana ra Semovida,moxades Sugura, gvirgvini velisa.“risTvis?”“dumde, inana, sruldeba wesi qvesknelisa,inana, qvesknelis wesebs nu gamoikiTxav”.meore karibWeSi Se-ra-vida,laJvardis argani CamoarTves.“risTvis?”“dumde, inana, sruldeba wesi qvesknelisa.inana, qvesknelis wesebs nu gamoikiTxav”.mesame karibWeSi Se-ra-vida,laJvardis Tvlebi qedidan aarTves.“risTvis?”“dumde, inana, sruldeba wesi qvesknelisa.inana, qvesknelis wesebs nu gamoikiTxav”.meoTxe karibWeSi Se-ra-vida,tyubi patiosani Tvali mkerdidan aarTves.“risTvis?”“dumde, inana, sruldeba wesi qvesknelisa.inana, qvesknelis wesebs nu gamoikiTxav”.mexuTe karibWeSi Se-ra-vida,

Page 79: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

78

oqros salteni mklavebidan aarTves.“risTvis?”“dumde, inana, sruldeba wesi qvesknelisa.inana, qvesknelis wesebs nu gamoikiTxav”.

meeqvse karibWeSi Se-ra-vida,samkerduli mkerdidan SemoaZarcves.“risTvis?”“dumde, inana, sruldeba wesi qvesknelisa.inana, qvesknelis wesebs nu gamoikiTxav”.meSvide karibWeSi Se-ra-vida,dedoflis samoseli SemoaZarcves.“risTvis?”“dumde, inana, sruldeba wesi qvesknelisa.inana, qvesknelis wesebs nu gamoikiTxav”.brwyinvale ereSqigali sakarcxulze ijda,Svidi msajuli mis winaSe samarTals sjida.Tvali hkida, Tvali sikvdilisa,sityva uTxra, sityva risxvisa,xma aRumaRla, xma braldebisa,snebaSeyrili cxedrad gardicvala,cxedari kauWze Camokides.

Semdgomad sami dRisa da Ramisa,macne misi nin-Suburi,macne misi sasurvel ambavTa,

Page 80: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

79

moyme misi wrfel sityvaTa,mis gamo glovas gamarTavs.sakrebulo sadgomSi sakravs daukravs,RmerTebis saydrebs Semoivlis,daiTxris Tvalebs, pirsac daixokavs,viTarca upovari erTaderT samoss Seimosavs,equrad, enlilis taZrad, martodmarto waremarTeba.equrad, enlilis taZrad, Se-ra-vida,enlilis winaSe cremli daRvara:“mamfalo enlil, Seni asuli qvesknelSi aravin moklas,Seni brwyinvale ganZi qvesknelis mtverma ar dafaros,Seni Zvirfasi laJvardi qvismTlelis grdemlze ar daimsxvras,Seni bzisxe durglis dazgaze ar daiCexos,qalwuli inana qvesknelSi aravin moklas!”

mamfali enlil nin-Suburs amgvarad miugebs:“Cemma asulma didi ca moiTxova, didi miwa moiTxova,inanam didi ca moiTxova, didi miwa moiTxova,Svidi RvTaebrivi madli Tan waiRo”.mamfali enlili ar Seewia.

nin-Suburi urisken gaemarTa.urSi taZrad qveynis sikeTeTa,eqiSSirgalad Se-ra-vida,nanaris winaSe cremli daRvara:“mamfalo nanar, Seni asuli qvesknelSi aravin moklas,

Page 81: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

80

Seni brwyinvale ganZi qvesknelis mtverma ar dafaros,Seni Zvirfasi laJvardi qvismTlelis grdemlze ar daimsxvras,Seni bzis xe durglis dazgaze ar daiCexos,wmida inana qvesknelSi aravin moklas!”

mamfali nanar nin-Suburs amgvarad miugebs:“Cemma asulma didi ca moiTxova, didi miwa moiTxova,Svidi RvTaebrivi madli Tan waiRo”.mamfali nanar ar Seewia.

nin-Suburi eridusken gaemarTa,eriduSi enqis taZrad Se-ra-vida,brwyinvale enqis winaSe cremli daRvara:“mamfalo enqi, Seni asuli qvesknelSi aravin moklas,Seni brwyinvale ganZi qvesknelis mtverma ar dafaros,Seni Zvirfasi laJvardi qvismTlelis grdemlze ar daimsxvras,Seni bzisxe durglis dazgaze ar daiCexos,qalwuli inana qvesknelSi aravin moklas”.

mamfali enqi nin-Suburs amgvarad miugebs:“ra SemTxvevia Cems asuls! guli miwuxs!ra SemTxvevia inanas! guli miwuxs!ra SemTxvevia qveyanaTa dedofals! guli miwuxs!ra SemTxvevia zesknelis mxevals! guli miwuxs!”moiRo mtveri, qurgara Seqmna,moiRo mtveri, galaTura Seqmna.

Page 82: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

81

qurgaras cxovelmyofeli sazrdo misca,galaTuras cxovelmyofeli wyali misca.mamfali enqi qurgaras da galaTuras amgvarad etyvis:“wadiT, qvesknelisken ibruneT piri,qvesknelSi Tqveni CasvlisasmogarTmeven mdinares Tavis wylianad, – ar miiRoT!mogarTmeven yanas Tavis xorblianad, – ar miiRoT!erTma miayaros cxovelmyofeli sazrdo,meorem miasxuros cxovelmyofeli wyali, –WeSmaritad aRdgeba inana”.

miarTves mdinare Tavis wylianad, – ar miiRes,miarTves yana Tavis xorblianad, – ar miiRes.“mogveciT cxedari, kauWze Camokidebuli!” – uTxres.brwyinvale ereSqigali amgvarad miugebs:“es cxedari Tqveni dedoflis cxedaria”.“es cxedari iyos cxedari Cveni dedoflisa, mogvec!”erTma miayara cxovelmyofeli sazrdo,meorem miasxura cxovelmyofeli wyali, –da WeSmaritad aRdga inana.

inana, qvesknelidan amomavali,qvesknelis msajulebma daakaves:“vin amosula qvesknelidan?qvesknelidan mrTeli vin amosula,Tuki odesme vinme amosula?

Page 83: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

82

ukeTu inana qvesknelidan amova,vinme Tavis nacvlad mogvces!”

inanas, qvesknelidan amomavals,mavneni, didni da mcireni, lerwmebiviT mohyvebian.mis win mavali misi macne ar yofila,Tumca argani xelSi uWiravs.mis gverdiT mavali misi moyme ar yofila,Tumca maxvili welze Semourtyams.romelnic Tanaxlavan,romelnic Tanaxlavan inanas,saWmeli ar uwyian,sasmeli ar uwyian,nasxurebi fqvili ar uWamiaT,daRvrili wyali ar dauleviaT.kacis ubidan cols itaceben,ZiZis mkerdidan bavSvs itaceben.

inana qvesknelidan amodis.inanas, qvesknelidan amosuls,macne nin-Suburi fexebSi Cauvarda,flasiT Semosili mtverSi Cajda.mavneni etyvian wmida inanas:“inana, wadi Sens qalaqSi,amas Cven waviyvanT!”wmida inana amgvarad miugebs:

Page 84: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

83

“Cemi macnea igi keTil ambavTa,Cemi moymea wrfel sityvaTa,Cemi rCeva ar dauviwynia,Cemi naTqvami ar daugdia,Cems gamo glova gaumarTavs,sakrebulo sadgomSi sakravi daukravs.RmerTebis saydrebi Semouvlia,Tvalni dauTxria, piri dauxokavs,viTarca upovars erTaderTi samoseli Caucvams,equrad, enlilis taZrad, wasula,urSi nanaris taZrad, wasula,eriduSi enqis taZrad wasula,sicocxle magan momitana!”

“wamogyvebiT umaSi, sig-qurSagamde wagyvebiT!”umaSi, sig-qurSagasTanSara fexebSi Cauvarda,flasiT mosili mtverSi Cajda.mavneni etyvian wmida inanas:“inana, wadi Sens qalaqSi,amas Cven waviyvanT!”wmida inana amgvarad miugebs:“Sara Cemi mgalobelia,Saras ver waiyvanT!”

Page 85: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

84

wamogyvebiT bad-TibiraSi, emuS-qalamamde wagyvebiT!”bad-TibiraSi emuSqalamasTanlaTaraki fexebSi Cauvarda,flasiT mosili mtverSi Cajda.mavneni etyvian wmida inanas:“inana, wadi Sens qalaqSi,amas Cven waviyvanT!”wmida inana amgvarad miugebs:“laTaraqi marjvniv da marcxniv midgas,laTaraqs ver waiyvanT!”

“qulabas Walisken wagyvebiT!”qulabas Walisken wahyvnen.dumuzis Seemosa didebuli samosi,didebul taxtze damjdariyo.mavneebma brWyalebi Caavles,Svidive eZgera, viT Zali snebisa.mwyemsebs salamuri aRar daukravT.inanam Tvali hkida, Tvali sikvdilisa,sityva uTxra, sityva risxvisa,xma aRumaRla, xma braldebisa:“aha, esera, es waiyvaneT!”wmida inanam mwyemsi dumuzi xelT Caugdo.romelnic Tan axlavan,romelnic dumuzis Tan axlavan,saWmeli ar uwyian,

Page 86: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

85

sasmeli ar uwyian,nasxurebi fqvili ar uWamiaT,daRvrili wyali ar SeusvamT.meuRlis ube ar aamebT,sayvarel bavSvebs ar kocnian,Svils kacis muxlidan itaceben,patarZali mamamTilis saxlidan mihyavT.tiris dumuzi saxegamkrTali,uTus mimarT cad xeli aRapyro:“uTu, Sen Cemi colisda xar, me Seni siZe var!es me var, dedaSenis saxlSi erbo rom momqonda,es me var, ningalis saxlSi rZe rom momqonda!miqcie xelebi gvelis xelebad!miqcie fexebi gvelis fexebad!mavneebs gaveqce, ar Semipyran!”

[ . . . . ]

Page 87: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

86

inanas gasaWiri

saxlSi sicocxle gadaego,sadgomSi sicocxle gadaego.qal-rZals sicocxle moespo,maT Cvilebs sicocxle moespo.wartacebul iqmna, uCinar iqmna...adre budeebSi maT Cvilebs vkvebavdi,sadgomSi maT zroxebs varwyulebdi.aw me, dedofali gaqceul var,Cemsave qalaqSi ucxo vqmnilvar.mzrunveli qvemo qveynebisaCaZirul navSi vzivar,tbebSi Tevzebis SemkrebelimeTevzis navSi vzivar,Cems qalaqSi mwiri var,Cemi quCebidan gandevnili var.Casaxebis adgilas, saxlSi mSobiare dedisamfarveli Crdili viyav,suldgmulTa Semwyale,saswaulmoqmedi Zali viyav.

Page 88: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

87

aw sityva misi gaqcevad maCqaris,ra Cemken modis, piri Cemi miwad ixreba.im dRidan daqcevaSi davdivar;rosRa gavixareb?mgloviare daqcevaSi davdivar;rosRa gavixareb?mas Jamsa bediswera mewia,mas Jamsa ubedoba mewia:sityvam anisam Cemdamo moawia,sityvam enlilisam Cemdamo moawia,Cemi taZrisaken wamovida,kaciviT xamlmosili Semovida,mteri xamlmosili Semovida.ganubaneli xeli Semaxo,xeli Semaxo, SemaSina, SevZrwundi,mterma SemaSina, Tavad ar SeSinda.samoseli SemomaZarcva, coli Tvisi Semosa.samkauli amarTva, asuli Tvisi Seamko.ganveride, saydar-saydar gavrbodi,medevneboda, saydar-saydar meZebda.damfrTxalma tredma erdoze davaRame,gafrenili gnoli napralSi gavZveri.Cemi saydridan frinveliviT gamomafrines,me, dedofali, Cemi qalaqidan frinveliviT gamomafrines.saydari Cemi ukan momZaxoda,qalaqi Cemi ukan momZaxoda,

Page 89: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

88

isinis kedeli ukan momZaxoda,larakis kedelni ukan momZaxodnen,Svidi gipari ukan momZaxoda.maSin gavyvire saydars Cemsas:“aw aRara xar saydari Cemi!”maSin gavyvire qalaqs Cemsas:“aw aRara xar qalaqi Cemi!”“veRar Semogival!” – ase vetyodi.“veRar dagimkvidreb!” – ase vetyodi,rogor dageqca, rogor dageqca,brwyinvaleba rogor SegebRala!ufliswulo, saqalebo Seni rogor dageqca.brwyinvaleba rogor SegebRala!

Page 90: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

89

inanas zeimi

zesknelis dedofals mSvidobas vetyvi!RvTaebriv mxevals, cad aRmomxdars, mSvidobas vetyvi!zesknelis dedofals, inanas, mSvidobas vetyvi!brwyinvale sanTels, zecis aRmavsebels,inanas, SoreTSi mzisebr manaTobels,zesknelis dedofals mSvidobas vetyvi!RvTaebriv mxevals, Zlevamosils anunaqTa zeda,zesknelis gmirqals, naTlis gadmomRvrels,sinis did asuls, inanas mSvidobas vetyvi!odes mimwuxrisas cad amoenTeba,brwyinvale naTliT zesknels ra aRavsebs,mTvaris da mzisebr cad ra daadgrebis –qvemo da zemo qveynebi uWvreten.zesknelis RvTaebriv mxevals, cis siqaduls,inanas galobiT vugalob!

cad daadgrebis – cis saTno furia,xmeleTze ibrZvis – qveynis dedofalia!eridus abzudan madlni mouxveWavs,

Page 91: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

90

mamamiss, enqis, ZRvnad uboZebia.anTan erTad uzenaes taxtze damjdara,enlilTan erTad qveynis beds gadawyvets.qveynis RmerTebi gars exvevian,ananuqebi qeds uxrian,msxverpliT da locviT masTan midian,qveyanaTa saTxovars miuTxroben.SavTavianebi mis winaSe midian,algars, wmida sakravs, misTvis ukraven, –wmida inanas winaSe vlenan.zesknelis dedofals, inanas, mSvidobas vetyvi!wmida dafsa da wmida ebans misTvis ukraven,wmida inanas winaSe vlenan.zesknelis dedofals, inanas, mSvidobas vetyvi!wmida sanTurs da wmida ebans misTvis ukraven,wmida inanas winaSe vlenan.sinis did asuls, inanas, mSvidobas vetyvi!

gmiri moymeni brwyinvaled Seamkoben –wmida inanas winaSe vlenan.Tmas patiosani TvlebiT Seumkoben –wmida inanas winaSe vlenan.tans RvTaebrivad Seumosaven –wmida inanas winaSe vlenan.sabrZolo saWurveliT SeWurvaven, –wmida inanas winaSe vlenan.

Page 92: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

91

marjvena mxars mamacebr umosaven –wmida inanas winaSe vlenan.marcxena mxars diacebr umosaven –wmida inanas winaSe vlenan.sinis did asuls, inanas, mSvidobas vetyvi!

mowifulni yrmani umRerian –wmida inanas winaSe vlenan.qalwulni Tavebs yvavilebiT imkoben –wmida inanas winaSe vlenan.romelnic maxvils sisxlSi amosvrian,wmida inanas winaSe vlenan.

zesknelis mxevali cad oblad davals.SavTavianebs, cxvris faraze umravless,Cemi dedofali cis gulidan mxiarulad amoubrwyindeba.mwuxris dedofalo, maRalo inana,qalwulo inana, Sen gadideb!mwuxris dedofali cis kidemde uzeSTaesia!mimwuxrisas mtruli varskvlavia,aspirozi, didi sxivi wmida zecisa.mwuxris varskvlavs, gmirqals, cad aRmomxdars,xalxi yovelTa qveyanaTa uWvrets.mamakacebi ganiwmidebian,diacebi Seimkobian,uRlis xarebi Tavebs zeaweven,

Page 93: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

92

cxvrebi farexSi Segrovdebian.Saqanis pirutyvi, mindvris arsebani,vrceli cisqveSeTis yoveli suldgmuli,xeebi, nergebi mwvane lerwmisa,Tevzebi wylisa, frinvelni cisa,Cems dedofals TavianT binebSi elian.Cems dedofals yvelasTvis mSvidoba moaqvs.moyme xarobs Tavis sworferTan.dedofali Cemi cis gulidan mxiarulad aRmoxdebis –wmida inanas winaSe vlenan.inana, samkauli vrceli zesknelisa,RamiT mTvaresaviT Suqs gamoanaTebs,SuadRis mzesaviT naTels moafens.odes qveynad tkbili Zili sufevs,ucxoni da SavTavianni erTad Seyrilan,rogorc mkvdrebi sawolSi wvanan –yvelas zraxvebi misken midian,yvelas satkivari mas moexseneba.maSin man uwyis yoveli boroti,borotmoqmeds borots miagebs,avismqmnels daRupavs.marTals siyvaruliT mihxedavs,keTil beds dauwers.

Page 94: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

93

Cemi dedofali cis gulidan mxiaruli aRmoxdebis –wmida inanas winaSe vlenan.dilis dedofalo, maRalo inana,qalwulo inana, Sen gadideb!dilis dedofali cis kidemde uzeSTaesia!

Page 95: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

94

inanas simRera

mamam Cemma zeca miboZa, xmeleTi miboZa,me gaSanana var!me RmerTTagani vin Semedreba?enlilma zeca miboZa, xmeleTi miboZa,me gaSanana var!mamfloba miboZa, dedofloba miboZa,omi miboZa, brZola miboZa,grigali miboZa, qariSxali miboZa,zecis gvirgvini Tavs damxura,xmeleTi xamlebad ferxT Semmosa,brwyinvale samoseli tanT Camacva,sxivosani kverTxi xelSi Camabara.RmerTebi beRurebia, me – Sevardeni,anunaqebi midamofrenen, me – furi zepuri.enlilis zepuri furi var,zepuri furi, yovelTa winamZRoli,equrad, enlilis saxlad, Se-ra-vdivar,equris mcveli uku ar mimaqcevs,veziri, “dadeqo,” ar SemaCerebs.

Page 96: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

95

zeca Cemia, xmeleTi Cemia, gmiri var!unugSi eana Cemia,zabalamSi giguna Cemia, nipurSi duranqi Cemia,urimSi dilmunis saxli Cemia,girsuSi damqugis sawmidari Cemia,adabSi Saras saxli Cemia,qiSSi xursan-qalama Cemia,qisigaSi amaS-qunga Cemia,aqSaqSi an-zagari Cemia,umaSi ebgali Cemia,aqadSi ulmaSis saxli Cemia!me RmerTTagani vin Semedreba?

(am simReraSi inana Tavis saxels qalTa dialeqtze warmoTqvams: gaSanana)

Page 97: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

96

enmerqari da araTa

qalaqi, mZvinvare xari, SiSiszaris matarebeli, qulaba [ . . . . ], qariSxlis mkerdi, sadac bediswera wydeba, [ . . . . ] unugi, didi mTa [ . . . . ], anis didi sanadimo darbazi [ . . . . ]; mas Jams, roca bediswera wydeboda [ . . . . ], unugs, qulabas, eanas [ . . . . ] didma RmerTebma Tavi maRla aawevines; siuxve, TevziT savse wyali, wvima, Wreli xorbali, unug-qulabas ormagad misces.

jer kidev dilmuni ar arsebobda, roca eana unug-qulabaSi da-fuZnda. brwyinvale inanas gipari agurnaSen qulabaSi vercxlis sabadosaviT gabrwyinda. jer vaWroba ar dawyebuliyo, oqro da vercxli, spilenZi, tyvia, laJvardis lodebi, mTis qva mTidan er-Tianad ar mohqondaT, [ . . . . ] sadResaswaulod ar ganibaneboda, [ . . . . ] ar mkvidrobda, dro gadioda, [ . . . . ] wmida adgili ferad-feradad Semkuliyo, uzado laJvardiT damSvenebuliyo, misi Sigadi msxmoiare meSis TeTr xesaviT ayvavebuliyo; mas Jams inanasTvis araTas batonma oqros gvirgvini Tavs daidga, magram qulabas batoniviT pativs ar miagebda; eanas sawmidariviT, gi-pariviT, brwyinvale adgiliviT, brwyinvale inanasTvis araTas agurnaSen qulabasaviT ar aRumarTavs. mas Jams batonma, inanas guliT arCeulma, elvare mTidan wmida guliT arCeulma, enmer-

Page 98: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

97

qarma, uTus Zem, Tavis das, qalbatons, keTilsasurvels, brwyin-vale inanas locva aRuvlina:

“Cemo dao, araTam unugisTvis oqro da vercxli gamimzados, laJvardi lodebad momiWras, elvare, Wvirvali laJvardi mTi-dan Camomitanos, unugSi wmida mTa aaSenos; ciT Camosul saxl-Si, sadac Sen mkvidrob, araTam eanas sawmidari aagos; wmida gipari, sadac Sen mkvidrob, Sigadi misi araTam gamimSvenieros. me, laJvardis xbo, iq gadagexvio; araTam unugisTvis qedi mo-midrikos; araTas xalxma mTianeTis qvebi mTidan Camomitanos; didi sawmidari amiSenos, didi darbazi amigos. didi darbazi, RmerTebis darbazi gamomibrwyinos. Cemi wesebi qulabaSi swo-rad aRmisrulon; abzu wmida mTasaviT amomizardos, eridu mTianeTiviT gamikaSkaSos; sawmidari abzu vercxlis sabadosa-viT gamomibrwyinos. da, roca me abzudan didebas getyvi, eridu-dan gangebebs movitan, roca qurumobis gvirgvini amiyvavdeba, unug-qulabaSi wmida gvirgvins miviReb, [ . . . . ] did sawmidarSi, giparSi, momitanon, giparis [ . . . . ] did sawmidarSi momitanon, xalxma am sakvirvelebaze keTilad ilaparakos! uTum mxiaruli TvaliT gadmoxedos!”

mas Jams wmida anis sixaruli, mTis qalbatoni, brZeni, inini, romlis sacxebeli amauSumgalanasTvis aris, inana, qveyanaTa qalbatoni, enmerqars, uTus Zes, miugebs:

“enmerqar, modi, rCevas mogcem, Cemi rCeva miiRe! sityvas gety-vi, yuradiRe! mociquli, sityvis mcodne, Seni xalxidan amoir-Cie, zubis mTianeTSi wavides, zubis mTianeTiT Senken wamovides; SuSini, anSanis qveyana, patara TagviviT inanas mdablad miesal-

Page 99: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

98

mos; did mTebSi morCili uricxvi xalxi mtverSi forTxavdes mis winaSe; araTam unugs qedi mouxaros; araTas xalxma mTiane-Tis qvebi mTidan Camoutanos, didi sawmidari augos, didi dar-bazi daudgas, didi darbazi, RmerTebis darbazi, gamomibrwyinos, Cemi wesebi qulabaSi aRmisrulos, abzu wmida mTasaviT amomiz-ardos, eridu mTianeTiviT gamikaSkaSos, wmida sawmidari abzu vercxlis sabadosaviT gamomibrwyinos. da, roca Sen abzudan didebas metyvi, roca eridudan gangebebs moitan, roca qurumo-bis gvirgvini agiyvavdeba, roca unug-qulabaSi wmida gvirgvins miiReb, [ . . . . ] did sawmidarSi, giparSi, mogitanon, giparis [ . . . . ] did sawmidarSi mogitanon. xalxma am sakvirvelebaze keTilad ilaparakos! uTum mxiaruli TvaliT gadmogxedos! araTas xalxi [ . . . . ] dumuzis adgilze, sadac cxvari, Txa da bat-kani uricxvia, dumuzis yanebSi mTis cxvariviT muxls mogiyris. Cems mkerdze mzesaviT amodi! Cemi yelsabamis Zvirfasi qva xar! enmerqar, uTus Zev, Sen dideba!”

batonma brwyinvale inanas sityva CaibeWda. mociquli, sityvis mcodne, gamZle kaci, laSqridan gamoarCia, [ . . . . ] mociquls [ . . . . ], didi sityva, brZeni inanas sityva sad wauRos?

“zubis mTianeTi gadaiare, zubis mTianeTidan CemTan modi; SuSini, anSanis qveyana, patara TagviviT mdablad inanas miesal-mos: did mTebSi morCili uricxvi xalxi mtverSi forTxavdes mis winaSe! mociqulo, araTas batons uTxari, miusarTe: xalxs Seni qalaqidan, rogorc qednebs xidan, gavrekav, rogorc Citebs mkvidrad naSeni budidan amovrekav; gacamtverebuli qalaqis mtveriviT avxvetav. araTas samkvidro enqim dawyevla, da mec

Page 100: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

99

gacamtverebuli adgiliviT gavacamtvereb. amisTvis aRdga inana da xma dasWeqa, maRal xmaze iyvira, da mec rogorc nangrevebs xveten, ise mis nangrevebs avxvetav. roca nabadeb oqros tyavis tomrebSi Cayris, roca vercxls misi mtveridan gamoacalkevebs, roca Zvirfas liTons daamzadebs, roca mTis virebs (cxenebs) tvirTs ahkidebs, – enlilma, Sumeris Wabukma, CemTvis, batonisT-vis, nudimudis wmida guliT arCeulisTvis, wmida gangebaTa mTa aaSenebinos, bziT lamazad moapirkeTebinos, ganunidan amoma-val mzesaviT gaaferadebinos, karis wyrTilebi gamikaSkaSebi-nos. mis ganunebSi wmida simRerebi da Selocvebi rom igalo-beba, nudimudis Selocva uTxari:

“mas Jams, roca gveli ar iqneba, morieli ar iqneba, afTari ar iqneba, lomi ar iqneba,ZaRli ar iqneba, SiSi ar iqneba, odes kacTa modgmas mteri ar eyoleba, – maSin Suburis mTebi, xamazis qveyana,Sumeris miwa, tkbilmetyveli,diadi qveyana didebul wesTa,uri, mqonebeli yovelTa saxmarTa,marTu WalebSi davanebuli,mTeli samyaro, morCili xalxi,enlils erT enaze ganadidebs.

mas Jams mama-batoni, mama-mTavari, mama-mefe; enqi mama-batoni, mama-mTavari, mama-mefe, mama batoni; mama-mTavari, mama-mefe, enqi, siuxvis batoni, keTili sityvis batoni, gonebis batoni, qveynis brZeni, RmerTebis winamZRoli, sibrZnisTvis arCeuli, eridus

Page 101: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

100

batoni, maT bageebSi enas Secvlis. ramdenic ar unda iyvnen – kacTa modgmis ena erTia”.

meored igi mociquls mTisken wamavals, araTasken, sityvas miusarTavs:

“mociqulo, RamiT euli RrubeliviT iwvime, SuadRisas cvari-viT amodi!”

mociqulma mefis sityva Tavs idva:, RamiT varskvlavebs mi-yveboda, SuadRisas cis uTus (mzes) mihyveboda. zubis mTianeTSi avida, zubis mTianeTidan Cavida; SuSini, anSanis qveyana, patara TagviviT miesalma. did mTebSi morCilma uricxvma xalxma mt-verSi iforTxa mis winaSe; xuTi mTa, eqvsi mTa, Svidi mTa ga-daiara, gaixeda, araTas miuaxlovda, araTas ezoSi mxiarulad Seabija, Tavisi mefis dideba moaxsena, misi sityvis Sinaarsi ga-moucxada. mociquli araTas batons eubneba:

“Senma mamam, Cemma batonma SenTan gamomgzavna, unugis baton-ma, qulabas batonma SenTan gamomgzavna”.

“Senma mefem ra Tqva Cemze, ra miusarTa?” “Cemma mefem es Tqva, es miusarTa, Cemma mefem SobiTganve

gvirgvinis matarebelma, unugis batonma, rCeulma gvelma (muS-sang-qal), SumerSi mcxovrebma, Tavebs fqviliviT rom fqvavs, mwvervalebis jixvma, Zlierma, [ . . . . ], mTebSi WeSmariti furis Sobilma, enmerqarma, uTus Zem, SenTan gamomgzavna”.

“Seni mefe Cemze ras ambobs, Cemze ras miusarTavs?”“Cemi mefe, ai, ras ambobs: xalxs Seni qalaqidan, rogorc qed-

nebs xidan, gavfantav, rogorc mkvidrad naSeni budidan Citebs amovrekav, daqceuli qalaqis mtveriviT avxvetav. araTas sam-

Page 102: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

101

kvidro enqim dawyevla, da mec gacamtverebuli adgiliviT ga-vacamtvereb. amisTvis aRdga inana da xma dasWeqa, xma aRamaRla, da mec rogorc nangrevebs xveten, ise mis nangrevebs avxvetav. roca nabadeb oqros tyavis tomrebSi Cayris, roca vercxls misi mtveridan gamoacalkevebs, roca Zvirfas liTons daamzadebs, roca mTis virebs (cxenebs) tvirTs ahkidebs, – enlili, Sumeris Wabuki, CemTvis, batonisTvis, nudimudis wmida guliT arCeu-lisTvis, wmida gangebaTa mTas aaSenebinebs, bziT lamazad moa-pirkeTebinebs, ganunidan amomaval mzesaviT gaaaferadebinebs, karis wyrTilebs gamikaSkaSebinebs. mis ganunebSi wmida simRere-bi da Selocvebi rom igalobeba, nudimudis Selocva uTxari. rac CemTvis saTqmeli gaqvs, miTxari. da me laJvardwverosanis naSiers, Zlieri furis naSobs wmida gangebaTa mTaSi, araTas miwidan amozrdils, WeSmariti furis gamokvebils, qulabaSi, did-did gangebaTa qveyanaSi, samTavrod Sesafers, enmerqars, uTus Zes, am sityvas eanas sawmidarSi, keTil sityvas vetyvi; giparSi, meSi xesaviT nayofs rom isxams, Cems mefes, qulabas batons, xelSi mivcem”.

ase rom elaparaka, araTas batonma miugo: “mociqulo, Sens mefes, qulabas batons, uTxari, miusarTe: es

me var, batoni, sufTa xelis Sesaferisi, vinc cis didma yel-sabamma, cisa da miwis dedofalma, yvela gangebaTa qalbatonma, brwyinvale inanam, araTaSi, wmida gangebaTa mTaSi, momiyvana, mTaSi karibWesaviT Tavis win damayena. araTa unugs qeds ro-gor mouxris? araTa unugs qeds ar mouxris, mas uTxari”.

ase rom elaparaka, mociqulma araTas batons miugo:

Page 103: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

102

“didi cis dedofali, SiSismomgvrel gangebaze rom aris amx-edrebuli, zamuSis mTianeTSi rom aris damkvidrebuli, zamuSis sawmidari rom Seamko, raki batonma, Cemma mefem, misma msaxurma, RvTiuri dedofali eanaSi Seiyvana. araTas batonma qedi unda mouxaros! ase uTxra mas (inanam) agurnaSen qulabaSi”.

mas Jams araTas batons gulma cema dauwyo, SeSfoTda. pasuxi ara aqvs, pasuxs eZebs. Tavis fexebs daaSterda pasuxis mosa-Zebnad; pasuxi ipova, miugo, mociquls pasuxs aZlevs, xariviT SeRmuvla:

“mociqulo, Sens mefes, qulabas batons, uTxari, miusarTe: didi mTianeTi, sadac meSis xe camde izrdeba, romlis fesvebi badea, romlis totebi xafangia; beRuraa, Wangebi ki anzudis Tu arwivisa aqvs; inanas Sekruli daurRvevelia. im arwivis Wangebi mtris sisxls TeTr mTaSi adinebs. araTa cremlsa Rvris, sam-sxverplo wyali iRvreba, fqvili ifrqveva. qveyanaSi locva-ve-drebaa, Tayvaniscemaa. xuTi kaci ar aris, aTi kaci ar aris – aR-mdgari unugi zubis mTianeTis winaaRmdeg rogor gailaSqrebs? Seni mefe Cems iaraRs esxmis Tavs, me ki paeqrobiT davesxmebi Tavs. vinc paeqroba ar icis, verafers Wams; rogorc xarma xaris Zala ar icis. vinc paeqroba icis, Wams, rogorc xarma icis xaris Zala. mas ar surs paeqroba? meoregzis, mociqulo, sityvas gety-vi; pasuxi gagimzade, Tan waiRe. eanaSi, TaTebze rom lomi wevs, mis gulSi xari rom Rmuis, giparSi, meSis xesaviT rom axlad isxams nayofs, Sens mefes, qulabas batons, xelSi Caabare! mTa gmiria, maRla aRmarTuli, mwuxrze Tavisi saxlisken mimaval uTusaviT, pirisaxidan sisxlmdinariviT, rqaaRmarTul nanari-

Page 104: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

103

viT, melamiT SublgasxivosnebuliviT, mTebis gadamRobav xee-biviT. [ . . . . ], wmida gangebaTa qveynis (mTis) mfarveli keTili angelozisadmi (lama), roca araTas oqros gvirgviniviT rqa gaumarTa, mas Jams me Cemi didebuleba Sevicani. xorbals tom-rebSi ar Cayris, urmiT ar waiRebs, Tavis xorbals mTebSi ar waiRebs, xalxSi xarkis amkrefT ar daadgens. Tu Tofrakebs xorbliT aavsebs, virebs tvirTs ahkidebs, saTadarigo virebs gverdiT dauyenebs, Tu araTas ezoSi xvavad daaxvavebs, namd-vilad daaxvavebs xvavad Tavis dovlaTs, qveynebis manaTobe-li, sacxovrebelTa samkauli, Svidi galavnis damamSvenebeli, gmiri dedofali, brZolis Sesaferi, inana, brZolis velis gmiri, meomarTa macekvebeli inanas cekviT, Tu namdvilad ara-Tas mZorismWameli ZaRliviT xelidan gamiSvebs, me mas Jams dav-emorCilebi, igi Tavis didebulebas macodinebs, qalaqiviT Cems simcireSi davemorCilebi. ase uTxari”.

ase rom elaparaka, araTas batonma mociquls bageSi Caudo Tavisi bagiT naTqvami sityva. mociquli veluri furiviT Tavis TeZoze Semotrialda, mtveris mweriviT dRis sigrileSi gae-marTa; agurnaSen qulabaSi fexi mxiarulad Seabija; did ezoSi, guenas ezoSi mociqulma gaswia. Tavis mefes, qulabas batons, bagiseuli zustad gaumeora; xariviT SeubRavla. mefem xaris gamrekiviT yuri miapyro, mefem marjvena mxares daisva, marcx-ena mxares Seatriala – “namdvilad icis araTam [ . . . . ]”, uTxra.

dRe rom gavida da mze amovida, uTum qveyanaze Tavi aRmarTa, mefem idigna buranunasTan daawyvila, buranuna idignasTan daaw-yvila. didi Tasebi daawyo, patara Tasebi, batknebiviT balaxs

Page 105: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

104

rom wiwknian, gverdiT miuwyo, [ . . . . ] Tasebi cisa gverdiT daawyo; mefem oqros jamebi, enmerqarma, uTus [ . . . . ] xorblis xvaviT pirTamde aavso, kaliis kbilisTvis daumata, virebs tom-rebi ahkida, Semcvleli virebi gverdiT dauyena. mefem, batonma, vrcelazrovanma, unugis batonma, qulabas batonma, araTas gzaze gaamgzavra. xalxi xvrelebis WianWvelebiviT araTasken TavisiT wavida. batoni mociquls, mTisken wamavals, araTasken, sityvas miusarTavs:

“mociqulo, araTas batons uTxari, miusarTe: Cemi kverTxis fesvi didebulobis gangebaa, misi rtoebi qulabas mfarveli Crdilia, misi sxivosani rtoebis qveS eanas sawmidarSi brwy-invale inana Tavs igrilebs. kverTxi gamoTalos, Tan hqondes, marjnis qvebiviT, laJvardis qvebiviT, xelSi hqondes. araTas batonma Cems winaSe moitanos! mas uTxari!”

ase da amgvarad rom elaparaka, mociquli araTasken gaemar-Ta. misma fexebma gzaze mtveri daayena, mTianeTis kenWebi aaxmau-ra; gveleSapiviT, tramalSi rom miTareSobs, metoqe ar hyavs. mociqulma araTas rom miaRwia, araTas xalxi tomrebakidebul virebs gakvirvebiT mieWra; mociqulma araTas ezoSi xorbali daaxvava, kalias kbilebsac dautova. rogorc cis wvimisgan da mzisgan araTa siuxviT aivso. TiTqos RmerTebi dabrundnen Ta-vianT adgilas, araTas SimSili dacxra.

“Cven am SimSilobisas qulabas batons, Cvens SimSilobaSi, SevexiznoT!” uxucesebs, sityvis mcodneT, xelebi ganupyriaT, kedels miyudebian. batons TavianT saganZurs sTavazoben. misi kverTxi sasaxleSi [ . . . . ].

Page 106: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

105

mociquli sityvis Sinaarss, rac gulSi edva, acxadebs: “Senma mamam, Cemma mefem, SenTan gamomgzavna; enmerqarma, uTus

Zem, SenTan gamomgzavna”. “Senma mefem CemTvis ra Tqva, CemTvis ra miusarTa?”“Cemma mefem es Tqva, es miusarTa: Cemi kverTxis fesvi dide-

bulobis gangebaa, misi rtoebi qulabas mfarveli Crdilia, misi sxivosani rtoebis qveS eanas sawmidarSi brwyinvale inana Tavs igrilebs. kverTxi gamoTalos, Tan hqondes, marjnis qvebiviT, laJvardis qvebiT, xelSi hqondes. araTas batonma Cems winaSe moitanos! mas uTxari!”

ase da amgvarad rom elaparaka, amis gamo araTas batoni saZile oTaxSi Sevida da uWmeli dawva. dRe dadga, sityvas amrav-lebs; sityvas, romelic bageze aravis mosvlia, ambobs; sityvas xorblis mWameli viriviT gareuvlis. axla kaci kacs ras etyvis? kaci kacs ras miusarTavs? kaci kacs rogorc etyvis, ise iyos!

“mociqulo, Sens mefes, qulabas batons, uTxari, miusarTe: kverTxi xis ar iyos, xis saxeli ar iTqvas; xelSi daiWiros, daakvirdes – ildagis ar aris, Simgigis ar aris, kedaris ar aris, Surmenis ar aris, kvi parosis ar aris, finikis ar aris, esis ar aris, zabalumis ar aris, saetlo Wadris ar aris, wkeplis lerwami ar aris, oqro ar aris, spilenZi ar aris, Zvirfasi liToni ar aris, vercxli ar aris, marjani ar aris, laJvardi ar aris – aseTi kverTxi gamoTalos, xelSi daiWiros. marjani, rogorc xe, laJvardi, rogorc xe, xelSi daiWiros. qulabas batonma Cem winaSe moitanos, ase uTxari”.

Page 107: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

106

ase da amgvarad rom elaparaka, mociquli viriviT, tvirTs rom Camoxsnian da ayroyindeba, gaeSura; udabnos kanjariviT gaiWra, piri qars miuSvira; grZelbewviani cxvariviT, biliki-dan rom cxvrebs gadarekavs, gaiqca; agurnaSen qulabaSi fexi mxiarulad Seabija; Tavis mefes, qulabas batons, danabarebi sityva-sityviT gadasca.

enmerqars enqim sibrZne mianiWa. batonma Tavis mTavar mouravs daavala, Tavis saxlSi [ . . . . ], mefem miiRo [ . . . . ], Se-bura rogorc [ . . . . ], daaTvaliera, filTaqviT [ . . . . ] rogorc balaxi danaya, [ . . . . ] lerwamze zeTiviT daRvara. dRis sinaTli-dan CrdilSi Sevida, Crdilidan dRis sinaTleze gamovida. xuTi weli, aTi weli rom gavida, [ . . . . ] lerwami culiT aCexa. baton-ma sixaruliT Sexeda, kaSkaSa mTis zeTi, dawmendili zeTi, daR-vara. mociquls, mTaSi wamavals, kverTxi xelT misca. mociquli, araTaSi wamavali, mTebs werosaviT gadaevlo, mweriviT miwas gadaafrinda, TevziviT mTaSi gasrialda – araTas miadga. ara-Tas ezoSi fexi mxiarulad Seabija, kverTxi [ . . . . ] dado, [ . . . . ]; araTas batonma kverTxs Tvali hkida, saZile oTaxSi, mis wmida samyofelSi, saSiSad gabrwyinda. batoni Tavis mouravs etyvis:

“araTa gafantuli cxvariviT aris, misi gza amboxebul qveya-nasaviT aris! rac didebuli araTa brwyinvale inanam qulabas batons gadasca, kacs, romelmac Tavisi mociquli gamogzavna, raTa mzis naTeliviT Zneli sityva gaenaTebina, axla brwyinva-le inanam mowyaled moxeda, araTaSi am SimSilobisas vin mova? Cven ki Cvens gaWirvebaSi qulabas batons, Cven SimSilobaSi, davemorCiloT”.

Page 108: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

107

araTas batoni mociquls sityvas didad saWiro dafasaviT xelSi aZlevs:

“mociqulo, Sens mefes, qulabas batons, uTxari, miusarTe: kaci arc Savi iyos, kaci arc TeTri iyos, kaci arc JRali iyos, kaci arc wiTeli iyos, kaci arc mwvane iyos, kaci arc Wreli iyos – aseTi kaci momiyvanos. Cemi kaci mis kacs saasparezod gamoiwvevs. mjobi cnobili gaxdes, mas uTxari”.

ase da amgvarad rom elaparaka, mociqulma ulum-ulami ga-iara, kvlav agurnaSen qulabaSi dabrunda, sityva daabruna, dedal TxasaviT mTis kalTebisken mzera miumarTavs; didi gve-liviT, buCqebidan rom gamodis, [ . . . . ], Tavi aswia, [ . . . . ] ara-TaSi [ . . . . ], Tavisi sadgomidan movardnili wyaliviT eubneba:

“mociqulo, araTas batons uTxari, miusarTe: samoseli arc Savi iyos, arc TeTri iyos, samoseli arc JRali iyos, samoseli arc wiTeli iyos, samoseli arc mwvane iyos, samoseli arc Wre-li iyos – aseT samosels mivcem mas. Cemi kaci enlilTan aris Sebmuli, am kacs gavugzavni mas. Cemi kaci mis kacs asparezobaSi gamoiwvevs, mjobi cnobili gaxdes, mas uTxari. meoregzis uTx-ari, miusarTe, TvalTmaqcobas swrafl ganeridos. Tavis qalaq-Si mis win cxvariviT iaros; igi maTi mwyemsiviT ukan gaedevnos; misi svlisas elvare laJvardis mTam gaTelili lerwamiviT qedi moudrikos; misi mbrwyinavi oqro da vercxli, inanas, eanas qalbatons, araTas ezoSi xvavad dauxvavon. mesamegzis uTxari, miusarTe: rom misi qalaqi, rogorc xidan qednebi, ar avyaro; [ . . . . ]viT davafrTxo; [ . . . . ]; [ . . . . ] qars ar gavatano: [ . . . . ]. wamosvlisas mTianeTis qvebi wamoiRos; didi sawmidari eridu

Page 109: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

108

– abzu-ganuni amiSenos; misi karibWe Semimkos; mfarveli misi Crdili qveyanaze gadmomifinos. [ . . . . ] sityva, misi naTqvami [ . . . . ]. misi niSani mas uTxari”.

mas Jams batoni [ . . . . ]; [ . . . . ] naTqvami misi didia, guli (azri) misi miuwvdomelia. mociqulma, romlis bage mZime iyo, ver gaimeora. raki mociqulis bage mZime iyo da ver gaimeora, qulabas batonma Tixa xeliT mozila, sityva dafad aqcia. ma-namde sityva Tixad qceuli ar iyo, amieridan uTus am dRes es asea. qulabas batonma sityva dafad aqcia, es asea. mociquli fr-inveliviT frTebs atylaSunebs, Txas gamokidebuli mgeliviT garbis. xuTi mTa, eqvsi mTa, Svidi mTa gadaiara, mzera aRmarTa, araTas miuaxlovda; araTas ezoSi mxiarulad Seabija; Tavisi mefis pativi gaacxada; misi gulis (azris) ganmarteba moaxsena. mociquli araTas batons miubrunda:

“Senma mamam, Cemma mefem, SenTan gamomgzavna; unugis batonma, qulabas batonma, SenTan gamomgzavna”.

“Senma mefem CemTvis ra Tqva, CemTvis ra miusarTa?”“Cemma mefem es Tqva, es miusarTa. Cemi mefe didi meSis xea,

enlilis Zea. misi xe cad da miwad izrdeba, misi rtoebi cas swvdeba, misi fesvebi miwas eyrdnoba. uflobaSi da mefobaSi ga-brwyinebulia. enmerqarma, uTus Zem, Tixa momca. araTas batono, Tixas Sexede, sityvis azri gaige; rac saTqmeli gaqvs, miTxari. da me pirdapir laJvardwverosanis naSiers, Zlieri furis mier sufTa gangebaTa mTaSi Sobils, unugis miwidan ZalamiRebuls, WeSmariti furis rZiT gamokvebils, qulabaSi, didebul gange-baTa qveyanaSi, batonad ganwesebuls, enmerqars, uTus Zes, am

Page 110: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

109

sityvas eanas sawmidarSi, keTil sityvebs vetyvi; giparSi, meSis xesaviT nayofs rom isxams, Cems mefes, qulabas batons, xelSi davubruneb”.

ase da amgvarad rom ilaparaka, araTas batonma mociqulis-gan gamomwvari Tixa miiRo. araTas batonma Tixas Tvali hkida – naTqvami sityva solebia. araTas batonma Subli SeiWmuxna. ga-momwvar Tixas uyurebs. mas Jams batonma, batonobis gvirgvinis Rirsma, enlilis Zem, iSqurma, cad da miwad didebulad mgrgvi-navma, qariSxali atexa, didi lomiviT miwaze SeimarTa. mTebs aryevs, mTianeTs amxobs, mzaravi melami mis mkerdzea, mTianeTs mxiaruli xma gamoaRebina. araTas ganapiras mas Jams, mTiane-Tis gulSi, xorbali TavisiT aRmocenda, muxudoc aRmocenda, xorbali aRmocenda, xvavi [ . . . . ]. araTas batons miutanes. ara-Tas ezoSi mis winaSe daaxvaves. araTa batonma xorbals Tvali hkida, mociquli almacerad iyureba. araTas batoni mociquls eubneba:

“inanas, qveynebis dedofals, Tavisi qalaqis, araTas, pirv-elobas ar gaqcevia, unugis sasargeblod ar mouparavs; Tavisi ezagina ar dautovebia, eanas sasargeblod ar mouparavs; wmida gangebaTa qveyana ar miutovebia, agurnaSeni qulabas sasarge-blod ar mouparavs; Semkuli sareceli ar miutovebia, ayvave-buli sareclisTvis ar mouparavs; batonisTvis Tavisi sufTa xeli ar waurTmevia, unugis batonis, qulabas batonis sasarge-blod ar mouparavs. araTas marjvniv da marcxniv inanam, qvey-nebis dedofalma, didi wylebiviT irgvliv Semouara; es xalx-ia xalxebisgan gamocalkevebuli; xalxia, dumuzim xalxebidan

Page 111: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

110

gamoiyvana; wmida inanas sityva Tavis adgilze daamyara; falavan-ma, brZenma da dumuzis [ . . . . ] irgvliv itrialos. male modi, Zeo [ . . . . ]! warRvna movida da warRvnam rom waleka, inanam, qveyana-Ta dedofalma, dumuzis didi siyvarulis gamo sicocxlis wyali asxura maT, qveyanaSi xeebi aRmoacena; brZeni falavani roca movida, Wreli saburveliT Tavi daifara, lomis tyavebiT Sei-mosa [ . . . . ], misi simRera amauSumgalanas, mis sasiZos, etkbo. im xanidan dumuzis wmida yurisTvis ganamSvena (srulyo), simRera da sityva acodina. roca berdeda sufTa gangebaTa qveyanaSi movida, rogorc qalwuli, Tavis dReTa srulyofilebaSi, mov-ida, Tvalebi SeiReba, TeTri samoseliT Seimosa, mTvaresaviT dagvirgvinebuli amovida; Tavi [ . . . . ] gaimzada, Tavisi sasiZo enmerqari taxtze gverdiT moisva, [ . . . . ]. namdvilad, gaum-ravldeba araTas cxvari da batkani! namdvilad, gaumravldeba araTas Txa da cikani! namdvilad, gaumravldeba araTas Zroxa da xbo! namdvilad, gaumravldeba araTas xrdali viri da Savi, mkvircxli CoCori! araTaSi ityvian: xorblis xvavi daaxvavon, qedi movixaroT! siuxve Senia, Seni siuxvea!

(dasasruli ar aris SemorCenili. fragmentuli striqone-bi gvauwyebs, rom unugisa da araTas ciloba mSvidobianad mTavrdeba. unugi araTas xorbliT amaragebs, araTa – saSeni masaliT.)

Page 112: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

111

enmerqari da ensuxgirana

aguris kedlebi aRmarTulia brwyinvale velis pirze; qula-ba, qalaqi, romelic miwidan cas swvdeba, unugi, romlis dideba cisartyelad cas efineba, mravalferad elvare, axal mTvaresa-viT caze dgas.

mas Jams dRe ufali iyo, Rame taxti iyo, mze-uTu mefe iyo. ara-Tas uflis veziri iyo, saxeli misi ansigaria iyo; enmerqaris, qulabas uflis, veziri iyo, saxeli misi namenaTumi iyo. kacs, RmerTad Sobils, kacs, RmerTad gamocxadebuls, unugis ufals, qulabas ufals, man asparezoba gaumarTa; araTas ufalma ensux-giranam, Tavis mociquls unugisTvis saTqmelad daabara:

“qedi momixaros, Cemi uReli itvirTos! roca qeds momixris, namdvilad qeds momixris, Sin is da me _ man inanasTan erTad egarSi imkvidros, me ki inanasTan erTad araTas ezaginSi vim-kvidro! ayvavebul sarecelze masTan erTad dawves, me ki Sem-kul sarecelze tkbilad dasaZineblad masTan erTad davwve; man inanasTan erTad RamiT sizmrebi ixilos, me ki inanasTan fxizlad visaubro! man batebi xorbliT gamokvebos, me ki batebi xorbliT ar gamovkvebo; me batis kvercxebs kalaTaSi Cavawyob, wiwilebs gamovaCekineb; patar-patarebs Cems qoTanSi Cavawyob,

Page 113: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

112

mozrdilebs Cems didi qvabSi Cavawyob. da rac batisgan darCeba, qveynis gamgeblebma, vinc qeds moixrian, CemTan erTad Wamon. enmerqars ase uTxari”.

mociquli iremiviT garbis, SevardeniviT mifrinavs; dRisiT gadis, saRamoTi brundeba; [ . . . . ]. Saqanis viriviT mTebze gadar-bis [ . . . . ]; rogorc lomi velze dilaobiT Rrialebs, rogorc mgeli, batknis gamtacebeli, iCqaris, [ . . . . ], ufalTan mis wmida giparSi Sevida, enmerqarTan mis wmida giparSi Sevida:

“SenTan Cemma mefem gamomgzavna, araTas ufalma, ensuxgiranam, gamomgzavna”.

“Sens mefes ra aqvs CemTvis saTqmeli, ra aqvs mosaTxrobi? ensuxgiranas ra aqvs CemTvis saTqmeli, CemTvis mosaTxrobi?”.

“Cemi mefe ambobs: qedi momixaros, Cemi uReli itvirTos! roca qeds momixris, namdvilad qeds momixris, Sin is da me _ man inanasTan erTad egarSi imkvidros, me ki inanasTan erTad araTas ezaginSi vimkvidro! ayvavebul sarecelze masTan erTad dawves, me ki Semkul sarecelze tkbilad dasaZineblad masTan erTad davwve; man inanasTan erTad RamiT sizmrebi ixilos, me ki inanasTan fxizlad visaubro! man batebi xorbliT gamokvebos, me ki batebi xorbliT ar gamovkvebo; me batis kvercxebs ka-laTaSi Cavawyob, wiwilebs gamovaCekineb; patar-patarebs Cems qoTanSi Cavawyob, mozrdilebs Cems didi qvabSi Cavawyob. da rac batisgan darCeba, qveynis gamgeblebma, vinc qeds moixrian, CemTan erTad Wamon”.

“man inanasTan erTad araTas ezaginSi imkvidros, me ki, ro-gorc miwieri Tanamgzavri, vimkvidreb masTan erTad; Semkul

Page 114: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

113

sarecelze tkbilad dasaZineblad dawves masTan erTad, me ki inanas ayvavebul sarecelze [ . . . . ] misi zurgi ug-lomia, misi Tavi pirig-lomia; ug-lomi pirig-loms edevneba, pirig-lomi ug-loms edevneba; roca ug-lomi pirig-loms edevneba, pirig-lomi ug-loms edevneba, dila ar Tendeba, Rame ar gadis. me inanasTan erTad TxuTmeti dana gza gamivlia, mze-uTus wmida gvirgvini ar uxilavs, roca wmida giparSi Sedis; enlilma WeS-mariti gvirgvini da kverTxi Camabara, ninurTam enlilis Zem, xes maTarasaviT fesvi gaufarTova; arurum, enlilis dam, mar-jvena ZuZu gamomiwoda, marcxena ZuZu gamomiwoda. did sawmidarSi Sesvlisas RvTismxevali anzudis bartyiviT Wyivis [ . . . . ]. inana un-ugSi mkvidrobs, araTas ra aqvs? qulabas kedlebSi mkvidrobs [ . . . . ]; xuTi welia, aTi welia, araTaSi ar wasula; roca ara-TaSi wasvla unda, eanas didebuli dedofali me meTaTbireba; wasvlas me matyobinebs da vici, rom ar wava. visac araferi aqvs, batebs xorbliT ver gamokvebavs, me ki batebs xorbliT vkve-bav. me vawyob batis kvercxebs kalaTaSi da wiwilebs vaCekineb. patar-patarebs Cems qoTanSi, mozrdilebs Cems didi qvabSi. rac batisgan darCeba, qveynis gamgebelni, vinc qeds ixrian, SeWamen CemTan erTad.

enmerqaris mociqulma miaRwia ensuxgiranas, miaRwia mis wmida gipars, sadac is zis da elis pasuxs. mouxmo sakrebulos, rCevas eZebs _ iSib-qurums, lumax-qurums, gudu-qurums, girsaga-qurums, vinc giparSi cxovroben [ . . . . ]: “ra vuTxra mas, ra vuTxra mas? unugis batons, qulabas batons ra vuTxra? misi xari Cemi xaris winaaRmdeg aRdga, unugis xarma igi daamarcxa; misi kaci Cems

Page 115: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

114

kacs Seerkina, unugis kacma igi daamarcxa; misi falavani Cems falavans Seerkina, unugis falavanma igi daamarcxa.”

moxmobilma krebulma miugo: “Sen pirvelma gagzavne unugSi mediduri sityvebi enmerqarTan; enmerqars ver daaokeb, Seni Tavi daaoke. damSviddi, gulis gerCis arafrisTvis, es icode”.

“Tu Cemi qalaqi nangrevad iqceva, me misi namsxvrevi viyo! unugis batons, qulabas batons, qeds ar movuxri”.

jadoqari, romlis xelovneba xamazis kacis xelovnebaa; ur-girinuna, romlis xelovneba, xamazis kacis xelovnebaa; xamazi rom daingra, araTaSi movida, egiparSi jadoqrobas eweoda [ . . . . ]. jadoqarma uTxra vezir ansigarias:

“Cemo mefev, qalaqis didi mamebi, safuZveli rom dades, rCe-vas ratom ar iZlevian? me gavaTxrevineb arxebs, araTas winaSe unugs qeds movaxrevineb, Cemi didi laSqris winaSe qvemoTidan zemoTamde, zRvidan kedaris tyemde, zemodan kedaris surnelo-van mTamde qeds movaxrevineb; unugi dovlaTs Tavad moitans xomaldiT, xomalds araTas ezaginTan daabams”.

veziri ansigaria adga Tavis qalaqSi.“Cemo mefev, didi qalaqis mamebi, safuZveli rom dades, rCe-

vas ratom ar iZlevian? me gavaTxrevineb arxebs, araTas winaSe unugs qeds movaxrevineb; Cemi didi laSqris winaSe qvemoTidan zemoTamde, zRvidan kedaris tyemde, zemodan kedaris surnelo-van mTamde qeds movaxrevineb; unugi dovlaTs Tavad moitans xomaldiT, xomalds araTas ezaginTan daabams”.

ufali aman Zalze gaaxara. xuTi mana oqro misca, xuTi mana vercxli misca, saukeTeso saWmels dahpirda, saukeTeso sasmels

Page 116: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

115

dahpirda. “roca misi xalxi tyved Cavardeba, Seni cxovreba [ . . . . ]”, dahpirda.

jadoqari, saukeTeso Teslis mTesveli, ereSisken, nisabas qa-laqisken, gaemarTa, bosels, saxls, sadac Zroxa dgas, miaRwia; Zroxa boselSi SiSisgan akankalda; Zroxas sityva uTxra, ada-mianiviT daelaparaka:

“Zroxav, Sens erbos vin Wams, Sens rZes vin svams?”“Cems erbos nisaba Wams, Cems rZes nisaba svams. Cemi yveli,

ostaturad qmnili, naTeli gvirgvinia. didi darbazis, nisabas didi darbazis sakadrisia. vidre Cemi erbo wmida boslidan mi-aqvT, vidre Cemi rZe wmida farexidan miaqvT, WeSmariti furi nisaba, enlilis pirmSo, xalxs begaras ar daakisrebs”.

“Zroxav, Seni erbo Sens elvare rqebs, Seni rZe Sens zurgs!” Zroxis erbo Zroxis elvare rqebs, Zroxis rZe mis zurgs”.

wmida bosels, nisabas bosels miaRwia. Txa boselSi akankal-da. Txas sityva uTxra, adamianiviT elaparaka:

“Txav, Sens erbos vin Wams, Sens rZes vin svams?”“Cems erbos nisaba Wams, Cems rZes nisaba svams. Cemi yveli, Cemi

yveli ostaturad qmnili, naTeli gvirgvinia. didi darbazis, ni-sabas didi darbazis sakadrisia. vidre Cemi erbo wmida bosli-dan miaqvT, vidre Cemi rZe wmida farexidan miaqvT, WeSmariti furi nisaba, enlilis pirmSo, xalxs begaras ar daakisrebs”.

“Txav, Seni erbo Sens elvare rqebs, Seni rZe Sen zurgs!” Txis erbo Txis elvare rqebs, Txis rZe misave zurgs.

mas Jams bosel-farexi mdumare saxlad iqca, dovlaTi moak-lda; Zroxis jiqanSi rZe aRar idga, xbos dRe daubnelda; misi

Page 117: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

116

norCi xbo mSieri iyo, mwared tiroda. Txis jiqanSi rZe aRar idga, Tikans dRe daubnelda; Tikani da Txa SimSilobdnen... xbo Zroxas mware sityvebs eubneboda, Txa – Tikans [ . . . . ]; wmida sadRvebeli mdumarebda, carieli idga. mas Jams farex-boseli mdumarebis saxlad gadaiqca, dovlaTi daikarga; mecxva-res keti xelidan gauvarda, mwyemsma kombali gverdze gadado, mwared atirda. mwyemsi biWi farex-boselSi aRar Sedioda, rZis damtarebeli xmamaRla aRar iZaxis, sxva gza daiWira; nisabas mwyemsebi, erTi dedis naSobni, farex-bosels ganeridnen. erTis saxeli maSgula, meoris saxeli uredina. oriveni nangrevebSi sxedan, ciur uTus evedrebian:

“jadoqari, araTeli kaci, farexSi Sevida, farexSi rZe daaS-ro, xbos araferi rCeba; farex-boseli gapartaxda, erbom da rZem daiklo. [ . . . . ]

orivem Tevzis qviriTi mdinareSi moisrola. jadoqarma wyl-idan veeberTela Tevzi amoiyvana; brZenma qalma sagburum ki ar-wivi amoiyvana. arwivi veeberTela Tevzs daacxra da mTianeTSi gafrinda (var. arwivma talRebidan aitaca veeberTela Tevzi da caSi wavida).

meored moisroles Tevzis qviriTi mdinareSi. sagburum wyl-idan mgeli amoiyvana. mgelma cxvari da misi batkani Seipyro da udabnosken waaTria.

mesamed moisroles Tevzis qviriTi mdinareSi; jadoqarma wylidan Zroxa da xbo amoiyvana. brZenma qalma sagburum ki wylidan lomi amoiyvana. lomma Seipyro Zroxa da misi xbo da laqaSebSi waaTria.

Page 118: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

117

meoTxed moisroles qviriTi mdinareSi. jadoqarma wylidan jixvi da gareuli cxvari amoiyvana, brZenma qalma sagburum ki wylidan mTis avaza amoiyvana. mTis avazam jixvi da gareuli cxvari Seipyro da mTaSi waiRo.

mexuTed moisroles qviriTi mdinareSi. jadoqarma wylidan qurciki amoyvana, brZenma qalma sagburum ki wylidan vefxvi amoiyvana. vefxvma Seipyro qurciki da tyisken waaTria. jado-qari amaze moiRuSa, goneba aeria.

brZenma qalma sagburum uTxra mas: “jadoqaro, jadoqrobis Zala gaqvs, magram sad aris Seni

Wkua? rogor ifiqre jadoqroba unugSi, nisabas qalaqSi, qa-laqSi, romlis bedi anma da enlilma gadawyvites, ninlilis sayvarel qalaqSi?”

jadoqarma miugo: “aq rom movdiodi, es ar vicodi. axla vaRiareb Sens upirate-

sobas. gTxov, sastiki nu iqnebi”. exveweboda, locviT evedrebo-da: “gamiSvi, Cemo dao, gamiSvi, mSvidobiT wavide Cems qalaqSi. usafrTxod damabrune araTaSi, brwyinvale meTa mTianeTSi”.

brZenqalma sagburum miugo mas: “Sen Seawuxe farexebi da boslebi, karaqi da rZe Seamcire; Sen

gadmoapirqvave samxris tabla, dilisa da saRamos tabla. Sen Seuwyvite karaqi da rZe did sanadimo darbazs savaxSmod. Senzea codva, rom karaqi da rZe aRar Semodis, ar gepatieba. mefe nanar-ma daadgina, rom es sasikvdilo danaSaulia da me ver dagindob”.

brZenqalma sagburum gamoacxada ganaCeni jadoqarze sakre-buloSi. da man gadaagdo Tavisi patimari evfratis napiridan.

Page 119: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

118

amoarTva sasicocxlo Zala da dabrunda unugSi, Tavis qa-laqSi.

ra esma es ambavi ensuxgiranas, kaci gaugzavna enmerqars: “Sen xar inanas nandauri batoni, Sen xar erTaderTi aRzevebuli. namdvilad inanas Tavisi wmida kalTisaTvis aurCevixar, Sena xar misi nandauri. dasavleTidan aRmosavleTamde didebuli batoni xar, me ki meore var Sens Semdeg. SobiTganve Seni swori ara var, Sen Cemi ufrosi Zma xar, verasodes Segedrebi.”

asparezobaSi enmerqarsa da ensuxgiranas Soris enmerqari ensuxgiranaze upiratesi gamoCnda. dideba nisabas!

Page 120: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

119

lugalbanda da anzud-frTosani

lugalbanda mTaSi, SoreTSi daxetialobs; sabus mTianeTis mwvervalze asvlas lamobs. deda Tan ar eyoleba, rCevas ver miscems; mama Tan ar eyoleba, sityvas ver etyvis; Tavisi moyvasi da nacnobi Tan ar eyoleba, misi gulis sityvebs veravin miawo-debs. Tavis gulSi sityvebs ikrebs:

“frTosans mis sakadrisad moveqcevi, anzuds mis sakadrisad moveqcevi; mis cols yelze gadaveWdobi, anzudis colTan, anzu-dis SvilebTan nadimad davjdebi. ani guenas qalbatons mTianeT-idan daabrunebs; gamocdili qali, dedis mSvenebad gaCenili, ninqasi, gamocdili qali, dedis mSvenebad gaCenili, misi alaos WurWeli, laJvardis qvisganaa, misi Tasi wmida vercxlisa da oqrosia; ludSi rom dgas, netarebaa, ludSi rom zis, mxiarule-baa... Cemgan mirTmeuli Rvino, dae, Seergos! frTosani, luds rom dalevs, gaixarebs; anzudi, luds rom dalevs, gaixarebs; unugSi wasasvlels momiZebnis. anzudi Cemi Zmebis gzaze damay-enebs”.

mas Jams enqis xvivani arwiv-xe, inanas WrelTvala sardionis mTianeTSi, bumberazad miwaze rom idga, [ . . . . ]viT xavsiT iyo dafaruli, mTis maRal adgilze Tavis Crdils afenda, matylis

Page 121: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

120

samoseliviT afenda, selis samoseliviT faravda. misi fesvebi rCeuli gveliviT uTus Svidtota mdinareSi Cawoliliyo; mis gverdiT, kviparosis ucnobel mTaSi, gveli ar iCqaroda, mori-eli ar micocavda; mis SuagulSi buruazs bude mouwyvia, Tavisi kvercxi daudevs; mis Soriaxlo anzud frTosans bude daudgams, Tavisi marTve Sig Causvams. misi Zelebi urTxelisa da bzisaa. frTosanma maTi elvare Stoebi saxuravad uqmna. frTosanma gan-Tiadisas frTebi gaSala, anzudi mzis amosvlisas ayivlda; mis yivilze mTis gulSi miwa Sezanzarda. zvigenis kbilebi hqonda, arwivis Wangebi hqonda, misi SiSiT veluri xari mTaSi gaiqca.

lugalbanda didad mcodnea, did saqmeTa xelmyofelia. Rmer-Tebis tkbili sazrdelisTvis zrunvas zrunvaze miusarTavs. gi-zi-eS-Ta saWmelSi Tafls urevs, Tafls umatebs; budis marTves, anzudis marTves, win ulagebs. marTves qons aWmevs, cxvris qons asansvlinebs; zeTian purs niskartSi uyris. lugalbandam anzu-dis marTve Tavis budeSi Casva, Tvalebi Seuferada, Tavze Te-Tri kedaris rtoebi gadaawna, gvirgvini Tavze daadga.

anzudis budidan amovida. mTaSi, sadac kviparosi ar icis, dae-loda. maSin frTosans mTis xari mohqonda, anzuds mTis xari mohqonda; cocxali xari xeliT mohqonda, mkvdari xari zurgiT etvirTa [ . . . . ], frTosanma Tavis budes Sehyivla, anzudma Tavis budes Sehyivla. misi marTve budidan ar Sexmianebia. meoregzis frTosanma Tavis budes Sehyivla, misi marTve budidan ar Sex-mianebia. winaT, roca frTosani Tavis budes Sehyivlebda, misi marTve budidan exmianeboda. axla frTosanma Tavis budes Se-hyivla, misi marTve budidan ar Sexmianebia. frTosanma yivili

Page 122: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

121

atexa, camde miawvdina; misma colma “vai” iyvira, wylis siRrmes Caawvdina. frTosnis “vais” Zaxilze, misi colis dakivlebaze, anunaqebi, qvesknelis RmerTebi, WianWvelebiviT miwis naprale-bidan gamoZvrnen.

frTosani Tavis cols eubneba, anzudi Tavis cols eubneba: “Cems budes, nanaris didi farexiviT rom aris, SiSiszari aw-

evs. TiTqos veluri xarebisgan, erTmaneTs rom ebuRravebian, SiSi sufevs. Cemi marTve budidan vin amoiyvana? anzudi budidan vin amoiyvana?”

rogorc ki frTosani Tavis budes miuaxlovda, rogorc ki an-zudi Tavis budes miuaxlovda, adgili igi RmerTebis sadgomiviT gamxdariyo, brwyinvaled morTuliyo; misi marTve Tavis budeSi Camjdariyo. Tvalni misni [ . . . . ]iT Seferadebuliyo, Tavze Te-Tri kedaris rtoebi dawvnoda, [ . . . . ] gvirgvini Tavs edga.

frTosani Tavis Tavs aqebs, anzudi Tavis Tavs aqebs: “swrafi mdinaris bedis damsazRvreli beladi var. Cemma mamam, enlilma, momiyvana; mTis Subli kariviT Cavkete. beds davsazRvrav, vin gadava? sityvas vityvi, vin Secvlis? Tu RmerTi xar, sityvas getyvi, Cems megobrobaSi Semogiyvan; Tu kaci xar, beds dagisaz-Rvrav, mTaSi metoqes ar Segaxvedreb. anzudisgan ZalmoniWebu-li moyme iqnebi.”

lugalbanda jer SiSisgan, mere sixarulisgan, jer SiSis-gan, mere gulis sixarulisgan frTosans miepirfereba, anzuds miepirfereba:

“frTosano, am amwvanebul mxareSi Sobilo, anzud, am am-wvanebul mxareSi Sobilo! papaSenma [ . . . . ] zeca xelze dagido,

Page 123: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

122

miwa fexqveS gagigo. Seni frTebi badesaviT cad gadagiSlia; mi-was mTis xariviT Seni brWyalebiT CasWidebixar; Seni zurgiT dawerili dafa xar, Seni neknebiT gampobi niraxi xar! Seni si-SiSvliT amwvanebuli baRi xar, sakvirvelad mdgari! guSindli-dan Cemi sicocxle SenTvis momitania, Sen gamogyolivar. Seni coli dedaa Cemi, _ vityvi; Sen mama xar Cemi, _ vityvi. Sens pa-tarebs Cems ZmobaSi Semoviyvan. guSindlidan mTaSi, sadac kvip-arosi ar ician, gelodebi; Seni coli Cemdami salamSi SenTan idges; Cems salams getyvi, Cems bedisweras [ . . . . ]”.

anzudi brwyinvale lugalbandas eubneba:“keTili, Cemo lugalbanda. vercxlis xomaldiviT, xorblis

xomaldiviT, vaSliT datvirTuli xomaldiviT, kitriT datvir-Tuli xomaldis CrdiliviT, mosavlis adgilas siuxviT savse xomaldiviT agurnaSen qulabisken TavaRmarTulma gaswie!”

lugalbandas, kacs Teslis moyvaruls, xeli ar gauwvdia. “rogorc Saram, inanas sayvarelma Zem, Seni wverwamaxuli

isari mzesaviT amotyorcne, [ . . . . ] mTvaris sxiviviT amoty-orcne. wverwamaxuli isari, visac moxvdeba, [ . . . . ] gveli iyos! culiT mokluli TevziviT Selocva gauwydes! najaxiT daCexili morebiviT Sekras!”

lugalbandas, kacs Teslis moyvaruls, xeli ar gauwvdia. “rogorc ninurTas, enlilis Zes, muzaradi _ “lomi brZolisa” Tavze dagexuros! did mTaSi, [ . . . . ] visi mkerdic ar Setriale-bula, Sens mkerds Caexutos!

[ . . . . ] lugalbandas, kacs Teslis moyvaruls, xeli ar gau-wvdia. “siuxve dumuzis wmida sadRveblidan, erbo qveynierebisa

Page 124: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

123

Sen [ . . . . ], rZe qveynierebisa Sen [ . . . . ]. lugalbandas, kacs Tes-lis moyvaruls, xeli ar gauwvdia. rogorc qib-frTosani mtkna-ri wylis qib-frTosans, Waobis gadamfrens, sityvas miugebs.

frTosanma yuri daugdo mas. anzudi brwyinvale lugalbandas sityvas eubneba:

“keTili, Cemo lugalbanda! sityva gulSi Cade, ase qmen: urCi xari kvalSi Cadgeba, koWli viri swor gzaze gaemarTeba. si-tyvebs metyvi, mec getyvi. Sens sasurvel beds me dagisazRvrav!”

brwyinvale lugalbanda miugebs: “Cems TeZoebs sirbilis Rone hqondes, ar daviRalo. Cems

mklavebs Zala hqondes, mklavebi gavSalo, mklavebi ar damiu-Zlurdes! mzisebr mavaliviT, inanasaviT, Svidi qariSxaliviT, iSquriviT, cecxlis aliviT zeaviwio, elvasaviT vielvo! saiT-ac gavixedo, iqiT wavide! saiTac Tvali vkido, iqiT gavabijo! saiTac gulma gamiwios, iq movxvde! sadac guli metyvis, xamlebi gavixado. roca uTu Cems qalaqad, qulabad, mimiyvans, Cemi dam-awyevari ar gavaxaro; CemTan Cxubis mowadinem “movideso” ar Tqvas Cemze. roca Sens qandaks durgals gavakeTebineb, yvelas gasakvirad daidgas! Sens saxels SumerSi gamovabrwyineb, didi RmerTebis taZrebSi mSvenebad iqneba!”

anzudi brwyinvale lugalbandas etyvis: “Sens TeZoebs sirbilis Rone hqondes, ar iRlebode.

Sens mklavebs Zala hqondes, mklavebs Slide, mklavebi ar geRlebodes! mzisebr mavaliviT, inanasaviT, Svidi qariSx-aliviT, iSquriviT, cecxlis aliviT zeiweode, elvasaviT elavde! saiTac gaixedo, iqiT waxvide; saiTac Tvali hkido,

Page 125: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

124

iqiT abijebde; saiTac gulma gagiwios, iq moxvde; sadac guli getyodes, xamlebs iq ixdide. roca uTu Sens qalaqad, qula-bad, migiyvans, Seni damawyevari ar gaaxaro, SenTan Cxubis mowadinem “movideso” ver Tqvas Senze. roca Cems qandaks durgals gaakeTebineb, yvelas gasakvirad daidgmeba! Cemi saxeli SumerSi gamobrwyindeba, didi RmerTebis taZrebSi mSvenebad iqneba!”

[ . . . . ]anzudi maRla wavida, lugalbanda dabla wavida. frTosanma

maRla aRmarTa mzera, laSqari gadmoaTvaliera; lugalbandam dabla damarTa mzera, laSqrisgan ayril mtvers axeda.

frTosani lugalbandas eubneba: “keTili, Cemo lugalbanda. rCevas mogcem, miiRe Cemi rCeva.

sityvas getyvi, yuradiRe. rasac getyvi, ra bedsac dagisazRvrav, Sens megobrebs ar uTxra, Sens Zmebs ar gaumxilo. keTilSi boro-ti zis _ es asea. me Cemi budisken viqnebi, Sen Seni laSqrisken iyavi!”

frTosani Tavisi budisken gaeswrafa, lugalbanda Tavisi Zmebis adgilisken gaemarTa. wmida lelianidan amofrenili fr-inveliviT, abzudan amomxtari laxamasaviT, cidan miwaze Camo-mavali kaciviT, lugalbanda Tavis ZmaTa razmis Sua Cadga. Zmani misni kbilebs aRrWialeben, kbilebs aRrWialeben; Zmani misni, megobarni misni kiTxvebiT awuxeben:

“aba, Cemo lugalbanda, axla Sen aqa xar. brZolaSi damar-cxebuliviT laSqarma migatova; farexis kargi erbo ar giWamia, boslis wminda yveli ar giWamia. didi mTidan, sadac marto ara-

Page 126: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

125

vin dadis, saidanac xalxTan aRar brundebian, rogor wamox-vedi?”

meoregzis Zmani misni, megobarni misni, kiTxviT awuxeben:“mTis mdinare, deda siuxvisa, romlis napirebi Sori-Sors

arian, wyali misi, TiTqos wyali Segesvas, rogor gadalaxe?”brwyinvale lugalbanda miugebs:“mTis mdinare, deda siuxvisa, romlis napirebi Sori-Sors

arian, rogorc ki Cems TeZoebs miwa Seexo, wyali rogorc ma-Taridan, ise Sevsvi; mgeliviT vymuodi, wylispira balaxebs vWamdi; qedaniviT miwas vkenkavdi, mTis rkoebs vWamdi”.

lugalbandas Zmebma, megobrebma sityva, rac maT uTxra, gulSi Caides. mTeli dRe erTad damwyvdeuli beRurebiviT yelze mo-exvivnen, gadakocnes. gamgam-Citis bartyiviT, Tavis budeSi rom zis, aWames, asves; brwyinvale lugalbandadan seni gamodevnes.

maSin unugi, rogorc erTi kaci, ukan gahyva. mTa “xorblis xvavis gveliviT” gadaiares. qalaqamde erT berus manZilze rom iyvnen, araTas svetebTan da arxebTan unug-qulabam fexi moirTxa; qalaqidan, TiTqos Rrublidan, horolebma iwvimes; Surdulis qvebi mTeli wlis mosul wvimasaviT araTas kedle-bidan axmaurdnen.

dReebi gavida, Tveebi gagrZelda, weliwadi Tavis dedas daubrunda. yviTeli mosavali cisqveS amovida. yanas avad Sexedes, SiSma moicva. Surdulis qvebi mTeli wlis wvimasav-iT exleboda. mTis jagebma piri Sekres, urCxulebi erTad Sei-yarnen. qalaqisken wasvla aravin icoda, qulabasken wasvlas veravin bedavda. mis SigniT enmerqars, uTus Zes, SiSi miswvda,

Page 127: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

126

SfoTma moicva [ . . . . ]; qalaqSi gasagzavnad kacs eZebs, qulabaSi gasagzavnad kacs eZebs. “qalaqSi me waval,” aravin etyvis, “qula-baSi me waval,” aravin etyvis, ucxoTa razmSi mivida – “qalaqSi me waval,” aravin etyvis, “qulabaSi me waval,” aravin etyvis. rCeul meomrebTan mivida – “qalaqSi me waval”, aravin etyvis, “qulabaSi me waval”, aravin etyvis. meore gzis ucxoTa razmTan mivida – “qalaqSi me waval”, aravin etyvis, “qulabaSi me waval”, aravin etyvis. rCeul meomrebTan mivida – “qalaqSi me waval”, aravin etyvis, “qulabaSi me waval”, aravin etyvis. erTi lugal-banda adga xalxidan, etyvis: “mefev Cemo, me waval qalaqSi, aravin wamomyves; qulabaSi me marto waval, aravin wamomyves”. “roca qalaqSi waxval, aravin wamogyves! qulabaSi Sen marto wadi, aravin wamogyves!” cis sicocxle daifica, miwis sicocxle daifica: “qulabas did-didni Zalni xelidan ar gamogecalos!”

sakrebuloSi misvlisas sasaxlis gulSi, did mTasaviT miwas rom efuZneba, enmerqarma, uTus Zem, inanas magari sityvebiT mimarTa:

“erTxel Cemma didebulma dam, brwyinvale inanam, zamuSis mTidan Tavisi brwyinvale guliT momixmo, qulabas kedlebSi Semiyvana. unugSi Waobi iyo, wyali gamoedineboda; xmeleTi iyo, alvisxe izrdeboda; leliani iyo, “mkvdari lerwami”, “mwvane lerwami” izrdeboda. enqim, eridus mefem, “mkvdari lerwami” amomiZirkva, wyali Semiwyvita; ormocdaaTi weli vaSenebdi, ormocdaaTi weli vaSenebdi! Sumer-aqadis gareSemo marTu, xorblis umecari, aRdga; unugis galavani, rogorc saTxeve-li, velze gaiSala. axla ki aq Zali Cemi Sewyda. rogorc furs

Page 128: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

127

ekvris misi xbo, ise mekvris me Cemi laSqari; dedis moZule SviliviT, qalaqidan rom gaagdes, Cemma dam, brwyinvale inanam, qulabis kedlebs momwyvita. roca Tavisi qalaqi Seiyvara, me SemiZula. me qalaqTan risTvisRa gadamaskvna? roca Tavisi qa-laqi SeiZula, me Semiyvara. me qalaqTan risTvisRa gadamaskvna? RvTismxevalma “anzudis marTvesaviT” [ . . . . ] Tavis brwyinva-le sadgomSi miatova, qulabas kedlebSi Semiyvanos! Cemi laxti im dRes gverdze gadaideba; Cemi fari im dRes daileweba! Cems didebul das, inanas, ase uTxari!”

brwyinvale lugalbanda sasaxlidan gavida. Zmani misni, me-gobarni misni, rogorc ucxo ZaRls, ZaRlebis xrovaSi rom Se-dis, ise uRrenen. rogorc ucxo viri, virebis jogSi rom Sedis, maTTan amayad gavida. “batono, unugSi (xalxi) daabrune!” “en-merqarTan, uTus ZesTan, qulabaSi me erTi waval, aravin wamo-myves”. ase uTxra maT. “ratom Sen erTi? gzaze aravis gaatareb? Cveni keTili udugi iq SenTan ar dadgeba, Cveni keTili lamari iq SenTan ar ivlis, Cvens sadgomSi CvenTan erTad ar dadgebi, Cvens sajdomSi CvenTan erTad ar dajdebi, Cveni fexis mtverSi CvenTan erTad fexs Cadgam. did mTaSi marto vinc dadis, xalx-Tan veRar brundeba, verc Sen dabrundebi!” “dro gava da gaige-ben, CemTan erTad did miwaze rom ar wamoxvalT”.

lugalbandam, roca mis Zmebs guli aubagundaT, roca mis mego-brebs guli auZgerdaT, Tavisi sagzali, romelic ar uWamia, Ta-visi yvela iaraRi, saTiTaod, xelSi aiRo. mTis Ziras, mTagrex-ilze, vakeze, anSanis sazRvridan anSanis Tavamde xuTi mTa, eqvsi mTa, Svidi mTa gadaiara. SuaRamisas, vidre brwyinvale inanas

Page 129: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

128

tablas mieaxlebodnen, qulabas galavanSi mxiarulad Seabija. misi dedofali, brwyinvale inana, Tavis darbazSi ijda. lugal-banda moixara, mis winaSe miwad ganerTxa. inanam, rogorc mwyem-sisTvis, ama-uSumgalanasTvis, Seuxedavs, brwyinvale lugalban-das Sexeda. rogorc Tavis ZesTan, SarasTan, laparakobs, brwy-invale lugalbandas elaparaka:

“aba, Cemo lugalbandav, qalaqidan ambavi rogor moitane? araTadan Sen erTi rogor moxvedi?”

brwyinvale lugalbanda miugebs: “Senma Zmam, ai, ra Tqva, ai, ra dasZina. enmerqarma, uTus Zem,

ai, ra Tqva, ai, ra dasZina: erTxel Cemma didebulma dam, brwyin-vale inanam, zamuSis mTidan Tavisi brwyinvale guliT momixmo, qulabas kedlebSi Semiyvana. unugSi Waobi iyo, wyali gamoedine-boda; xmeleTi iyo, alvisxe izrdeboda; leliani iyo, “mkvdari lerwami”, “mwvane lerwami” izrdeboda. enqim, eridus mefem, “mkvdari lerwami” amomiZirkva, wyali Semiwyvita. ormocdaaTi weli vaSene, ormocdaaTi weli vsaje! Sumer-aqadis gareSemo marTu, xorblis umecari, aRdga. unugis galavani, rogorc saTx-eveli, velze gaiSala. axla ki aq Zali Cemi Sewyda. rogorc furs ekvris misi xbo, ise mekvris me Cemi laSqari. dedis moZule SviliviT, qalaqidan rom gaagdes, Cemma dam, brwyinvale inanam, qulabis kedlebs momwyvita. roca Tavisi qalaqi Seiyvara, me SemiZula. me qalaqTan risTvisRa gadamaskvna? roca Tavisi qa-laqi SeiZula, me Semiyvara. me qalaqTan risTvisRa gadamaskvna? RvTismxevalma anzudis marTvesaviT [ . . . . ] Tavis brwyinvale sadgomSi miatova, qulabas kedlebSi Semiyvanos! Cemi laxti

Page 130: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

129

im dRes gverdze gadaideba; Cemi fari im dRes daileweba! Cems didebul das, inanas, ase uTxari!”

brwyinvale inana miugebs: “axla ankara mdinare, mdinare ankara wylisa, inanas laJvar-

dovani maTaris mdinarea. mis kudebSi, mis napirebze, mis Waleb-Si, suxurmaS-Tevzi “Taflis balaxs” Wams; qinTur-Tevzi “mTis sapnis balaxs” Wams; giSSeS-Tevzi suxurmaS-Tevzebis mefea, iq mxiarulad TamaSobs, kuds iqnevs, Tavis qereWian kuds wmida miwaze “mkvdar lerwams” axlis. sanaxebis Tamariskebi, rac ki arian, Tavis lelianSi wyals svamen. eulad aRmarTula, eulad aRmarTula^erTi Tamariski, ganze eulad aRmarTula. enmerqar-ma, uTus Zem, is Tamariski moWras, bunin-WurWlad qmnas. “mkvdari lerwami” wmida miwaze mis fesvebianad amoZirkvos (bunin-Wur-Weli), xelSi daiWiros. roca giS-SeSi, suxurmaSebis mefe, Sig moyveba, Tevzi igi daiWiros, Sewvas, gaamzados. aanqaras, inanas sabrZolo saWurvels, SeaWamos. misi laSqari xels ganapyrobs, araTas sococxle engurSi Sewydeba. qalaqis Zvirfas liTons oqromWedeli waiRebs, patiosan qvebs qvismTleli waiRebs. qa-laqidan, roca ganaxldeba, gaitans. araTas yalibebs, yvelas er-Tianad, mogizidavs. araTas qongurebi laJvardis qvisaa. misi galavani, misi TavaRmarTuli agurebi wiTlad brwyinaven. misi Tixa kalis Tixaa, kviparosis mTebSia moWrili”.

dideba brwyinvale lugalbandas!

Page 131: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

130

lugalbanda mTis gamoqvabulSi

odes Zvelad ca miwas gaeyara, odes Zvelad [ . . . . ], samani aRimarTa, saxelebi waewera, arxebi da nakadebi ganiwmida, Webi amoiTxara, buranunas, unugis uxvi mdinaris, kalapoti gaixsna, [ . . . . ] aRimarTa. [ . . . . ] damyarda, [ . . . . ]; qurumoba da mefo-ba unugSi didebulad warimarTa, qulabas kverTxi da kombali sabrZolod aRimarTa; brZolaSi, inanas TamaSSi, SavTavianebs xangrZliv sicocxle miemadlaT, gzebze [ . . . . ]; mTis Txebs rqebi moeZebnaT, irmebs rqebi gaumSvendaT, enmerqars, uTus Zes, mieca, mas Jams mefem laxti qalaqisken gaiSvira; enmerqars, uTus Zes, araTasken, wmida gangebaTa mTisken, laSqroba ganumzades; mo-janye qveynis dasamxobad midis; batonma Tavis qalaqSi laSqro-ba gamoacxada; macnem yvela mxareSi buki aaxmiana.

aRmdgari unugi Tavis brZen mefes gahyva, aRmdgari qulaba enmerqars gaedevna; aRmdgari unugi warRvnis wylebia, aRmd-gari qulaba moRrubluli caa. miwa nisliviT rom dafares, ad-enili mtveri cas aRwevda; WilyvavebiviT, gadayril marcvlebs rom esevian, Tavis xalxs mouwoda. erTmaneTs niSans aZlevdnen. maTi mefe win wauZRva, laSqars, enmerqari win gauZRva [ . . . . ]. marTalma, vinc enlilTan TaTbirobs, mTeli qulaba waiyvana,

Page 132: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

131

laSqari cxvariviT auyva mTis ferdobs; veluri xarebiviT win gaiWrnen. [ . . . . ].

mas Jams Svidni iyvnen, Svidni iyvnen, ymawvilni, qulabas ylortebi, Svidni iyvnen. es Svidni uraSis Sobilni, gareuli furis rZiT gamokvebulni, gmirebi iyvnen, SumerSi mcxovrebni, didebulni, anis tablaze miwveulni iyvnen, [ . . . . ]; batonis winaSe samsaxurad darazmulni iyvnen. lugalbanda maT Soris merve iyo. [ . . . . ] wyalSi ganbanili iyo, win mdumared midioda, razmTan erTad midioda. gza gainaxevres, sadac gza gainaxevres, im adgilas tkivili Sexvda, Tavis tkivili Sexvda, [ . . . . ]. maxeSi gabmuli qurcikiviT, piriT miwas kbenda, misi xeli [ . . . . ], misi fexi [ . . . . ], mefe did mTaSi [ . . . . ]. netav unugSi waiyvandnen. magram ar ician, rogor waiyvanon. netav qulabaSi waiyvandnen, magram ar ician, rogor waiyvanon. mTaSi sicivea, kbils kbilze scemda; Tbil adgilas waiyvanes, Cvrebisgan Citis budesaviT gaukeTes, finiki, leRvi, yveli [ . . . . ], puri da tkbileuli, rasac sneuli kaci SeWams, dauwyves. palmis rtoebisgan saxli auSenes. boslis sxvadasxva erbo, farexis wmida yveli dauwyves. zeTi civ kvercxebTan erTad, civad moxarSuli kvercxebi, wmida adgil ze, Sesawirav adgilze misataniviT dauwyves; ludi sasme-lad, tkbili, finikis wvenSi gazavebuli, nair-nairi saWmelebi tablis win dauwyves. tyavis maTarebi sasmeliT, rogorc wesia, tyavis tomrebi sagzliT, misma Zmebma da megobrebma, TiTqos navidan gadmoetvirTos mosavali, TavTan mTis gamoqvabulSi dauwyves, tyavis tikebi wyliT [ . . . . ], Savi ludi, TeTri quru-nis ludi, Rvino sasmelad, saukeTeso ludi, TavTan mTis gamo-

Page 133: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

132

qvabulSi. sakmevlis fisi, surnelovani fisi, ligidba-fisi, mis TavTan mTis gamoqvabulSi Camokides; misi culi, saukeTeso Tx-eli liTonisgan, zubis mTianeTidan motanili, TavTan daudes; welze Semosartymeli misi rkinis satevari, Savi mTidan mot-anili, gverdiT daudes; Tavis Tvalebs, farTe arxiviT wyliT savses, brwyinvale lugalbanda axels (uyurebs amas yvelafers); Tavis bages, rogorc gareTa kars, uTu [ . . . . ], Tavis Zmebs ar uRebs; kisris awevisas sicocxle ar aris; misi Zmebi, misi mego-brebi, erTmaneTSi bWoben: “Tu Cveni Zma uTusaviT sawolidan wamodgeba, maSin RmerTi, romelmac dahkra, gverdze gadgeba, am saWmels SeWams, am sasmels Sesvams, misi fexi miwaze myarad dadgeba, mTebidan agurnaSen qulabamde miiyvans. Tu uTu Cvens Zmas wmida adgilas, Zvirfas adgilas mouxmobs, sicocxlis Zala datovebs mis sxeuls, maSin Cven araTadan mobrunebisas Cveni Zmis gvams agurnaSen qulabasken waviRebT”.

nanaris gafantuli wmida ZroxebiviT, gamokvebili xnieri xarebiviT, sadgomSi rom toveben, misma Zmebma, misma megobreb-ma, brwyinvale lugalbanda mTis gamoqvabulSi datoves. crem-lis RvriT, wuxiliT da moTqmiT, gulistkiviliT da godebiT lugalbandas ufrosi Zmebi mTaSi wavidnen.

mas Jams lugalbanda avad iyo, ori dRe gavida, am or dRes naxevari dRe daemata, rogorc uTum mzera Tavis saxls mimarTa, rogorc pirutyvma Tavisi sadgomisken aswia Tavi, mas Jams saR-amos sigrileSi misi sxeuli zeTiT cxebuliviT gaxda, magram seni ar gasula misgan. uTus mimarT cisken Tvali aRmarTa, ro-gorc mSobel mamas, ise Sestira:

Page 134: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

133

“uTu, salams getyvi, nuRar visneuleb. gmiro, ningalis Zeo, salams getyvi, nuRar visneuleb. uTu, Cems ZmebTan erTad mTaSi amovedi, mTis gamoqvabulSi, saSinel adgilas, nuRar visneuleb. sadac deda ar aris, mama ar aris, nacnobi ar aris, moyvasi ar aris; dedaCemi “Cemo Sviloo” ar ityvis, Zma Cemi “Cemo Zmaoo” ar ityvis, mezobeli dedaCemisa, saxlSi Semomsvleli, ar mitirebs; RmerTi dedaCemisa, RmerTi mamaCemisa [ . . . . ], samezob-los RmerTi “kaci ar daiRuposo” ar ityvis; ZaRli, romelsac ar icnoben, avia; kaci, romelsac ar icnoben, saSiSia; ucnob gza-ze, mTis mkerdTan, uTu, kaci, romelsac ar icnoben, av dReSia; wyaliviT cud adgilas nu vidineb; mware miwas xorbaliviT nu SevWam; gadagdebuli joxiviT udabnoSi, CemTvis ucnob adgilas, nu gadavvardebi; Cemi Zmebisgan daviwyebuli nuRar visneuleb; Cems TanamgzavrTagan moZulebuli nuRar visneuleb, umweos mTaSi bolo nu momeReba!”

uTum cremli misi Seiwynara. Tavisi ganmacocxlebeli Sewevna mTis gamoqvabulSi Camogzavna. is, vinc [ . . . . ] RatakisTvis ga-dasasvleli bagiria, roskipi, duqanSi Semsvleli, saZinebels atkbobs, Ratakis dampurebeli, inana, sinis asuli, wamoimarTa xariviT qveyanaSi mis winaSe. misma melamma, rogorc brwyinvale Saras melamma, misma saxem mTis gamoqvabuli dResaviT gaanaTa. inanas mimarT cisken aRmarTa mzera; rogorc mSobeli mamisad-mi, ise daRvara cremli; Tavisi kargi xelebi mTis gamoqvabulSi misken gaiwvdina:

“inana, netav es Cemi saxli iyos, netav Cemi qalaqi iyos! qa-laqi, sadac Cemma dedam mSoba, qulaba iyos! gvelis udabur mi-

Page 135: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

134

wasaviT iyos! morielis miwis napraliviT iyos! [ . . . . ]. Cemi sxeuli kviparosis mTaSi ar daiRupos!”

inanam misi cremli Seiwynara, Tavisi ganmacocxlebeli ZaliT uTus ZiliT daaZina; inanam gulis sixaruliT, rogorc samoseliT, Semosa. TiTqos agurnaSen qulabasken wasuliyo, xari, romelic Sav wvnians Wams, varskvlavi-xbo, brwyinvale, darajad movida, [ . . . . ]; Rames anaTebs naTeli SuqiT; sueni, axali mTvare, salams ambobs; mama nanari amomaval uTus gzas uCvenebs; didebuli ufali, romelsac jiRa SeSvenis; sueni, enlilis sayvareli Ze, RmerTi, romelic cis Tavans aRwevs; romlis melami wmida Saras msgavsia, misi elvareba unaTebs mas mTis gamoqvabulSi; suenis mimarT cad mzera rom miapyro, rogorc mSobeli mamis winaSe cremli daR-vara, Tavisi mSvenieri xelebi mTis gamoqvabulSi misken gaiwvdina:

“Cemo mefev, Soreul cad veravin mogwvdeba; suen, Soreul cad veravin mogwvdeba; mefev, samarTali giyvars, boroteba gZuls; suen, samarTali giyvars, boroteba gZuls; samarTals Sens gul-Si sixaruli moaqvs; alvisxe, didi Sto Sen kverTxs aRmogicenebs; Sen samarTlis sakvrels xsni; sicruis sakvrels ar xsni; roca borotebas Seeyrebi Sens win, ukan moisvri; roca Seni guli mrisxanebs, borotisken Sens Sxams, rogorc gveli, mianTxev”.

suenma Seiwynara misi cremli, sicocxle mihmadla; mis fexebs myarad dgomis Zala SesZina. meored TeTri xari cis fuZidan rom amovida, xari kviparosSi [ . . . . ]; fari miwaze idva, krebu-lisgan nayaraulevi; fari saganZuridan gamotanili, moymeTa-gan nayaraulevi; Wabukma uTum Tavisi brwyinvale sxivi cidan moafina, mTis gamoqvabuli Tavisi melamiT gaunaTa; brwyinva-

Page 136: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

135

le lugalbandas mTis gamoqvabulSi uboZa, misi keTili udu-gi cidan mouvlina; misi keTili lama ukan gaayola. RmerTi, romelmac dahkra mas, ganerida. roca uTus mimarT mzera aRa-pyro, rogorc mSobel mamas cremliT Sestira, roca Tavisi mSvenieri xelebi mTis gamoqvabulidan gaiwvada:

“uTu, qveynis mwyemso, SavTavianTa mamav, Sen wvebi dasaZine-blad da xalxic wveba dasaZineblad; ymawvilo uTu, Sen iRvi-Zeb da xalxic iRviZebs SenTan erTad; uTu, Sens gareSe frinve-lis bade ar daigeba, mona tyved ar Cavardeba; martod mavalis Tanamgzavri xar; uTu, or mgzavrs Soris mesame xar; [ . . . . ]; upovars da samoslis uqonels, Seni sxivebiT, rogorc matyliT, Semosav; monasac ki TeTri matyliviT gverdze efineba; mdidari berikaciviT sabralo dedabrebi TavianT sibereSi Sens sxivebs aqeben; Seni sxivebi zeTiviT Zlieria... [ . . . . ]. didi xarebi win garbian. Seni qeba tkbilze tkbilia, camde aRwevs; gmiro, ninli-lis Zev, gimRerian rogorc Rirsi xar”.

wmida lugalbanda mTis gamoqvabulidan gamovida. mas Jams mar-Talma, romelic enlilTan bWobs, sicocxlis balaxi gaaCina. da-klaknili mdinaridan mTis dedam sicocxlis wyali moitana; si-cocxlis balaxs kbili daadga, sicocxlis wyali mosva; sicocx-lis balaxs rom kbili daadga, sicocxlis wyali rom mosva, am adgilidan mTis viriviT gaiWra, Saqanis kviciviT mTaSi gaqanda; im Ramidan saRamomde iara, ukacrieli mTebi mTvaris Suqze gadaiara. marto iyo, irgvliv Tvali aravisTvis moukravs; tyavis TofrakSi sagzliT [ . . . . ]. misma Zmebma, misma megobrebma, rac civi wyliT miwaze puri gamoucxves, brwyinvale lugalbandam sagzlad mTis

Page 137: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

136

gamoqvabulidan waiRo, naRverdalSi daawyo, WurWeli wyliT aav-so, [ . . . . ] nakvercxlebi daaqucmaca, velze mimoyara; kaJma cecxli gaaCina; im cecxlma ukacrieli udabno dResaviT gaanaTa. puris cxobis umecarma, Tonis umecarma, Svidi nakvercxliT gizieSTa ga-moacxo. puri TavisTavad rom gamocxva, mTis lerwami amoZirkva da totebi moasxipa, gamomcxvari purebi dRiur sagzlad gamoaxvia. puris cxobis umecarma, Tonis umecarma, Svidi nakvercxliT gizi-eSTa gamoacxo; TafliT, finikiT, sxva tkbileuliT Seazava...

[ . . . . ]marto iyo, irgvliv Tvali aravisTvis moukravs; mefes Zili

moevlina, Zili qveynis damxobisa: rogorc azvirTebuli warRv-na, rogorc kedlis damangreveli xeli, xeli, maRla aweuli, fexi, maRla aweuli...

[ . . . . ]lugalbandas Zili moeZala, zilinuS-balaxi wmida mTisa

daafina, zulumxi-matylis samoseli gaSala, TeTri seli gadaaf-ara, [ . . . . ]; mefe dasaZineblad ar dawolila, sizmrisTvis dawva; sizmris karibWesTan ar dasabruneblad, karis svetTan ar dasabruneblad. (sizmari) cru kacs sicrues etyvis, marTal kacs simarTles etyvis, kacs gaamxiarulebs, kacs amRerebs; is RmerTebis daxuruli kalaTaa, ninlilis saamuri saZinebelia, inanas mrCevelia, kacTa modgmis gamamravlebeli; xma imisi, vinc cocxali ar aris; zangara, sizmris RmerTi, lugalbandas Tavad xariviT exmianeba, Zroxis xbosaviT SeRmuis:

“wiTeli xari vin mokla CemTvis? misi poxieri qoni vin gadaadno CemTvis? Cems culs, galesils, is waiRebs; Cemi welis

Page 138: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

137

satevars rkinisas is Camoikidebs; wiTel xars, mTis xars, mo-Widave kaciviT dascems, Zala gamova misgan; mzis amosvlas Tu Seswiravs, wiTeli Txis, dedali Txis _ orTave Txis Tavebi xorbaliviT dayaros; maT sisxls ormoSi rom CaRvris, misi suni udabnos moefineba; mTis dadarajebulma gvelma iynosos”.

lugalbandas gaeRviZa _ sizmari yofila! gaaJrJola _ siz-mari yofila! Tvalebi moifSvnita, dums, Tavisi galesili culi xelT ipyra; Tavisi welis satevari, rkinisa iSiSvla; wiTeli xari, mTis xari moWidave kaciviT dasca; Zala gamovida misgan. mzis amosvlas msxverpli Seswira; wiTeli Txis, dedali Txis _ orTave Txis Tavebi xorbaliviT dayara. maTi sisxlis ormoSi rom CaRvara, misi suni udabnos moefina; mTis dadarajebulma gvelma iynosa. mzis amosvlisas [ . . . . ]; lugalbandam enlilis saxeli axsena; anu, enlili, enqi, ninxursanga ormosTan lxinad dasxdnen, mTaSi, adgilas, romelic moumzada man, tabla gauwyo, Sesawiravi miarTva; Savi ludi, TeTri ludi, Rvino – sasme-lad saamuri miarTva; velze civi wyali daRvara; wiTeli Txis xorci satevriT aqna, misi Savi RviZli cecxlze Sewva. dadebuli sakmeveliviT avida misi kvamli, TiTqos dumuzis farexis sur-neleba moetanos. lugalbandas momzadebuli anma, enlilma, en-qim, ninxursangam Wames, misgan saukeTeso Wames...

[ ]

Page 139: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

138

marTus qorwili

inab-qalaqi ukve iyo, qiriTab-qalaqi jer kidev ar iyo; wmida gvirgvini ukve iyo, wmida tiara jer kidev ar iyo; wmida bal-axi ukve iyo, wmida kedari jer kidev ar iyo; wmida marili ukve iyo, wmida mtute jer kidev ar iyo; xvevna-kocna ukve iyo, mindvrebze Soba ukve iyo; me wminda kedris mama viyavi, mesi-xis winapari viyavi; TeTri kedris deda da mama viyavi, xaSur-xis naTesavi viyavi. mas Jams qalaqebSi zepuri qveyana iyo; in-ab-qalaqi qalaqebSi zepuri qveyana iyo; inab-qalaqis mTavari TigiSemala iyo; misi coli saxelad Sageguri iyo; maTi asuli saxelad [ . . . . ] iyo. qalaqis mcxovrebni badeebs hkidebdnen, inab-qalaqis mcxovrebni badeebs hkidebdnen, badeebs hkidebdnen, qurcikebs inadirebdnen, qurcikebs adamianebiviT xocavdnen. mas dRes mwuxris moaxloebisas, wilobebis gacemis adgilze moax-loebisas, RvTaebis winaSe wilobebis gacema daaweses: colian kacs ori wilobi dauweses; Svilian kacs sami wilobi dauweses; martosul moymes erTi wilobi dauweses; martosul marTus ki ori wilobi dauweses.

marTu Tavis mSobel dedasTan saxlSi Sevida, etyvis: “Cems qa-laqSi Cems megobrebs colebi hyavT, Cems tolebs colebi hyavT;

Page 140: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

139

Cems qalaqSi Cemi megobrebiviT coli ar myavs, coli ar myavs, Svilebi ar myavs. mainc Cemi wili megobrebis wilze metia, Cemi wili Cemi tolebis wilze metia”.

erT dRes mwuxris moaxloebisas, wilobebis gacemis adgilze miaxloebisas, RvTaebis winaSe wilobis gacema daaweses: colian kacs ori wilobi dauweses, Svilian kacs sami wilobi dauweses, martosul moymes erTi wilobi dauweses, martosul marTus ki ori wilobi dauweses.

marTu Tavis mSobel dedasTan saxlSi Sevida, etyvis: “dedaC-emo, coli momiyvane, Cems wilobs mogitan”. marTus deda, misi mSobeli, miugebs: “Cemo suxenuna, rCevas mogcem, Cemi rCeva mi-iRe; sityvas getyvi, Cemi sityva yurad-iRe: Seni Tvalis mosa-woni coli moiyvane; Seni gulis mosawoni coli moiyvane. damx-mare momeci, msaxuri qali... saxlebi auge Seni qalaqis garSemo mcxovrebT, baRebi gauSene... Seni tolebi Webs amoiReben”.

mas Jams qalaqSi dResaswauli gamoacxades; inab-qalaqSi dRe-saswauli gamoacxades. “wamo, megobrebo, wavideT, wavideT! inab-qalaqis ludis saxlSi wavideT! RvTaeba numuSda dResaswaulSi monawileobs; misi sayvareli asuli adgar-qidugi dResaswaulSi monawileobs; misi meuRle namraTi, saTno qali, dResaswaul-Si monawileobs”. qalaqSi brinjaos dafdafebi aaxmianes, Svidi ala-dolis xma gaepasuxa; sartyelSemoWerili moymeni saWidao saxlSi Sevidnen; inabis saxlSi erTmaneTTan Sesarkineblad Se-vidnen; inab-qalaqSi sadResaswaulod sakvirvelad dadgnen; [ . . . . ]. inabis karibWesTan did ezoSi Sesarkineblad moabijebs, Zlier mebrZolebs misTvis eZeben, Zlier mebrZolebs sTavazoben.

Page 141: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

140

marTu did ezoSi miabijebs; marTum erTma dasca isini did ezoSi, brZolaSi [ . . . . ]. inabis ezoSi daxocilTa gvamebi akrifa. numuSda marTus sixaruliT oqro-vercxls aZlevs, marTu xels ar akarebs; Zvirfas qvebs aZlevs, marTu xels ar akarebs; meorejerac Ses-Tavazebs, mesamejerac SesTavazebs; marTu etyvis: “Sens oqro-ver-cxls me ras vaqnev? Sens Zvirfas Tvlebs me ras vaqnev? me, marTu, Sens asuls waviyvan, adgar-qidugs, Sens asuls waviyvan”.

numuSda etyvis: “xborebi niSnobis saCuqrad [ . . . . ]; mewve-li Zroxa xborebs gamokvebavs; boselSi xbo da Zroxa dawve-bian; mewveli Zroxa iq icxovrebs, mwovari xbo mis marjvniv iqneba. amaebze sityva momeci, adgar-qidugs, Cems asuls, mogcem. batknebi niSnobis saCuqrad [ . . . . ]. mewveli cxvari batknebs gamokvebavs, farexSi cxvari da batkani dawvebian. mewveli cx-vari iq icxovrebs, mwovari batkani mis marjvniv iqneba. amaebze sityva momeci, adgar-qidugs, Cems asuls, mogcem. ciknebi niSno-bis saCuqrad [ . . . . ]. mewveli Txa ciknebs gamokvebavs, sadgom-Si mewveli Txa da cikani dawvebian, mewveli Txa iq icxovrebs; mewveli cikani mis marjvniv iqneba. amaebze sityva momeci, ad-gar-qidugs, Cems asuls, mogcem”. [ . . . . ]

marTum inabis yureSi miiyvana [ . . . . ], inabis uxucesebs oqros salteebi miarTva; inabis berdedebs oqros Tavsafrebi miarT-va; inabis qal-vaJebs oqros [ . . . . ] miarTva; inabis monebs [ . . . . ] miarTva, Wreli samoseli miarTva; inabis monaqalebs vercxlis WurWeli miarTva.

dReebi gavida, araferi gadamwydara. daqalebi adgar-qidugs ase etyvian: “maTi xeli damangrevelia, saxiT maimunebs hgvanan,

Page 142: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

141

nannaris akrZaluls Wamen. SiSi arafris aqvT; sulmudam xeti-alSi arian, RmerTebis saxlisTvis saZulvelni arian. goneba areuli aqvT, ena gaugebari aqvT; [ . . . . ]. marTu tyavebiT imose-ba; qalaqi ara aqvs, saxli ara aqvs, karavSi cxovrobs; qarsa da wvimaSi EWeri ara aqvs; mTebSi zis, RmerTebis adgili ar icis; miwis xvna-Tesva ar icis, sokoebs eZebs mTisZirebSi; muxlis moyra, locva ar icis; moxarSuli xorci ar uWamia; xorbali ar icis, puri ar icis; mTeli sicocxle saxli ar hqonia; roca mokvdeba, ar damarxaven. Cemo daqalo, marTu mainc mogyavs?”

adgar-qidugi Tavis daqalebs miugebs: “marTu momyavs”. inab-qalaqs Zali da dideba!

Page 143: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

142

qeba dedisa

mefis mociqulo, gzas gaudeq,nipurs mimitane es ambavi!Soreul mgzavrobad ganemzade!gind fxizlobdes dedaCemi, gind eZinos,misi savanisken waremarTe.macnev, Cems mokiTxvas nu waikiTxav,mokiTxvis wigni xelT Caabare.mxiarulia dedaCemi, mokazmuli,ukeTu ver icno, niSnebs gauwyeb:SaT-iSTar – saxeli misi, amgvarad eZebde:tanadia da pirmSvenieri,mowyale qalRmerTma misi ubnisambedi dausazRvra siCCoebiTve.qmreulis saydrisken mowiwebiT vals,kdemiT Cerdeba qalRmerTis winaSe –uwyis, sad eZebos inanas adgili.ar gadamxvevi uflis sityvaTa,xelmtkice, saunjeTa mauxvebeli,moyvaruli, mlmobeli, mocinare,kravi, mwTolare amo zeTiT da tkbili naRebiT.

Page 144: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

143

meored gauwyeb dedaCemis niSnebs:dedaCemi – cis wiaRSi mokaSkaSe sxivi,yelmoRerebuli Sveli mTebisa,ciskris varskvlavi, SuadRemde manaTobeli.lali, iagundi marxaSis mxarisa,samefo ganZi, grZnebiT aRsavse,marmaris beWedi, mzesaviT elvare,kalis samajuri, anTasuras salte,oqro rCeuli da wmida vercxli,magram msunTqavi cxoveli, arsi,albastros qandaki laJvardis kvarcxlbekze,cocxali kerpi, grZneulnakvTiani.

mesamed gauwyeb dedaCemis niSnebs:dedaCemi – zeciuri wvima,wyali urCeules Teslisa,uxvi mosavali, nayofis ormagad gamomRebi,mtili Svebisa, sixaruliT aRsavse,morwyuli naZvi, girCebiT daxunZluli,axalwlis xili, gazafxulis pirvelnayofi,sarwyavi arxi, uxvi wylis momtani,tkbili finiki dilmunisa, pirvelmoweuli.

meoTxed gauwyeb dedaCemis niSnebs:locva-galobebs siwrfoebiT aRavlens dedaCemi,axalwlis zeimze mzera ubrwyinavs,

Page 145: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

144

sefeqali, mRerali siuxvis galobaTa,sarokvelze aRtacebis momgvreli,guli moyvaruli, lxenaulevi,saso tyvekacisa, dedisaken dabrunebulis.mexuTed gauwyeb dedaCemis niSnebs:dedaCemi – finiki tkbilsurnelovani,etli fiWvisa, bzis taxtrevani,keTili mcenare, surnelTa mfSveni,mtevani – gvirgvini, uxvebiT SeTxzuli,nelsacxebeliT aRvsili WurWeli.

niSnebi gauwye, ra wardgebi misi naTlis winaSe,etyvi: “lu-dingira, Zvirfasi Ze Seni, mSvidobiT aris”.

Page 146: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

145

gudeas sizmari

(gudea istoriuli pirovnebaa. igi ocdaaTi wlis ganmavlobaSi mar-Tavda Sumerul qalaqs, lagaSs Zv.w. XXII s.-Si. igi cnobilia rogorc mSvidobiani ganmgebeli, “keTili mwyemsi” Tavisi qalaqisa. misi saxe mravalricxovanma qandakebebma Semogvinaxa, xolo mis Rvawls aseve mravalricxovani warwerebi gvamcnobs. winamdebare nawyveti amoRe-bulia vrceli warweridan, sadac moTxrobilia lagaSis mTavari ganZis – eninnus – Senebis istoria, taZrisa, romelic am qalaqis Rv-Tiuri patronis, ningirsus dasavaneblad iyo gankuTvnili. nawyveti exeba pirvel etaps taZris mSeneblobisas.)

mas Jams gudeas sizmrad misi meufe ningirsu gamoecxada, Ta-visi taZris ageba ubrZana, eninnus taZrisaken – did ars wesni misni – Tvali miapyrobina.

Sorsmimwvdomia gudeas guli, garna am brZanebam Seafiqriana: wavide, vamcno? wavide, vamcno? ese nabrZanebi Tan warvitano? me, mwyemss, didebuleba wilad mrgebia, garna azri zmanebulisa ver Sevican. dedaCems mivutan sizmars Cemsas. RvTaebrivi misani, mec-nauri CemTa gasaWirTa, dai Cemi siraraneli azrs ama sizmrisas gamomicxadebs.

Tavis orCxomelze fexi Sedga, sirarans mimaval arxSi sira-ranisken, Tavis qalaqisken, Seacura orCxomeli. bagaras, arx-

Page 147: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

146

ispira taZars, ra miadga, msxverpli Seswira da wyali daRvara. bagaras ufals mieaxla, locva aRuvlina:

he, gmiro, torebze SemarTulo,lomo ubrZolvelo!ningirsuv, zRvis gulSi Sobilo,nipuris wiaRSi Zalmosilo!eha, gmiro, rac mibrZane,yovelives wrfelad agisruleb,ningirsuv, taZars agiSeneb,saRvTo wesebs srulgiyof.dai Seni, eriduSi Sobili asuli,RvTaebrivi misani,gasaWirTa CemTa mecnauri,dai Cemi siraraneligzas ganmimzadebdes!

RaRadi misi Sesmenil iqna. locva da msxverpli Seiwynara gudeasgan ufalma ningirsum. merme bagaras taZrad eS-eSis dRe-saswauli gadaixada gudeam.

Semdgomad amisa qalRmerT gaTumdugis taZrisaken gaemarTa mTavari, misi savanisken. msxverpli Seswira da wyali dauRvara. wminda gaTumdugs mieaxla da warmoTqva locvani:

dedofalo Cemo, naTel cad Sobilo asulo!eha, gmir-qalo, cis mimarT TavaRmarTulo!Sumerisad cxovrebis momniWebelo!Seni qalaqis WirTa mecnauro,dedofalo, dedav, lagaSis fuZev!

Page 148: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

147

Sens mzeras erisTvis siuxve moaqvs;kacs, Sengan madliani TvaliT moxeduls,dReebs sicocxlisas ugrZeleb.deda ar mivis, – deda xar Cemi!mama ar mivis, – mama xar Cemi!Tesli Cemi muclad migiRia,wminda baginSi giSobivar.gaTumdug, tkbil ars saxeli Seni!RamiT baginSi dagiwvenivar,sicocxlis sunTqva moginiWebia.vrcelze vrceli safarveli xar, Crdilsa Sensa ridiT Sevuvrdebi.maRali xeli Seni, marjvena mklavi Seni,dedofalo Cemo, gaTumdug, momaSvele!qalaqs mivdivar, sasikeTo niSnebi meniSnos!wylidan amozidul mTisaken, siraranisken,keTili udugi Seni mimiZRodes,keTili lamari Seni mimyvebodes!wavide, vamcno! wavide, vamcno!ZilSi nabrZanebi Tan warvitano,dedaCems mivutano sizmari Cemi!RvTaebrivi misani,mecnauri CemTa gasaWirTa,qalRmerTi nanSe, dai Cemi siraraneli,azrs ama sizmrisas gamomicxadebs.

Page 149: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

148

RaRadi misi Sesmenil iqna. misma qalbatonma locva da msxver-pli, wminda gaTumdugma gudeasgan Seiwynara.

Tavis orCxomelze kvlav Sedga fexi. siraran-qalaqSi sira-ranis yureSi miayena orCxomeli. mTavarma siraranis taZris ezoSi Tavi cad aRapyro, msxverpli Seswira da wyali dauRvara. nanSes mieaxla da locva aRuvlina:

nanSev, qal-qurumo,saTayvanebel wesTa dedofalo,enliliviT beds rom gadawyvet!nanSev, mtkicea saxeli Seni,yovelTa uwinares gamocxadebuli.RvTaebrivo misano,samyaros dedofali xar,deda xar, zmanebaTa amxsneli.ZilisSorisSi mezmana kaci,kaci vinme casaviT vrceli,kaci vinme xmeleTiviT vrceli.Tavi misi – Tavi RmerTisa;mklavni misni – mklavni anzudisa,terfni misni – terfni warRvnisa.marjvniv da marcxniv lomebi uwva.Tavisi taZris agebas brZanebda,garna azri ese ver Sevican.cis kididan mze amomibrwyinda.qalsa erTsa, – vin iyo, vin ar iyo,elvare kalami lerwmisa epyra,

Page 150: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

149

dafa keTili varskvlavisa eWira.dafas dahyurebda, TavisTvis bWobda.merme moyme vinme vixile, –mklavmoxrils lilaqvis firfita epyra,zed taZris naxazi daexaza.wminda godori idga Cems winaSe, –wminda yalibi gamzadebuli.wilxvedri aguri yalibSi idva.buCqi mSvenieri Cems win irxeoda,frinvelT JriamulSi dRe gadioda.rCeuli kvici Cemi meufisawinaSe Cemsa miwas miCiCqnida.

ase miuTxro mTavars dedamisma, nanSem:mwyemso Cemo, sizmars Sensas me amogixsni: kaci igi casaviT vrce-

li, xmeleTiviT vrceli, Tavi RmerTisa rom hqonda, mklavebad anzudis frTeni rom esxa, terfebad warRvnis terfni rom edga, marjvniv da marcxniv lomebi rom ewva, – Zma aris Seni, ufali ningirsu: enninus agebas, Tavisi taZrisas, gibrZanebs.

mze ciskididan rom amogibrwyinda, – ningiSzidaa, RmerTi Seni sakuTari: mzeebr ciskididan amogibrwyindeba.

qalwuli igi, xelT lerwmis elvare kalami rom epyra, keTi-li varskvlavis dafa rom eWira, dafas rom dahyurebda da bWobda TavisTvis, – dai Seni nidabaa, WeSmaritad: taZris agebi-sTvis naTel varskvlavs gamogicxadebs.

merme moyme vinme rom ixile, mklavmoxrili, lilaqvis fir-fita ro epyra, – nindubaa igi: taZris naxazs gamogisaxavs.

Page 151: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

150

wminda godori, Sens winaSe mdgari, wminda yalibi gamzade-buli, wilxvedri aguri yalibSi Cadebuli, – eninnus mtkice agu-ria, WeSmaritad.

buCqi mSvenieri win rom gerxeoda, frinvelT JriamulSi dRe rom gadioda, – taZris Senebisas TvalTa SenTa tkbili Zili ar miekareba.

rCeuli kvici Seni meufisa winaSe Sensa miwas rom giCiCqnida, Sena xar: rCeuli kviciviT taZrisaTvis miwas amoTxri.

rCeva momicia, mihyev Cems rCevas: girsusaken, lagaSis wmida ubni saken gaemarTebi, saganZurs Sensas beWeds axsni. Zelebs gamoi-tan saganZuridan, Seni meufisaTvis forans gaakeTeb, rCeul kvics Seabam am foranSi. merme ilekroTi da Zvirfasi TvlebiT Seam-kob forans. ningirsus sanukvar niSans gaakeTeb, zed saxels Sensas waawer. mis sanukvar qnars – Sumeris urCxuls – maRalxmian sax-elovan sakravs ZRvenismoyvarul Sens meufesTan, ningirsusTan, taZarSi Seitan – taZarSi, romel ars eninnu, mokaSkaSe anzudi.

maSin Sens CurCuls meufe Seni xmamaRali naTqvamiviT Sei-wynarebs. ufali, zecis wiaRiviT miuwvdomeli, ningirsu Ze en-lilisa, Semogeweva, Tavisi taZris naxazs gamogicxadebs. gmiri igi – did ars wesni misi – daglocavs.

didad brZenia madliani mwyemsi gudea da didTa saqmeTa Semoqmedi. sityvaTa mimarT, nanSesagan naubarTa, Tavi dahxara. saganZurs Tvisas beWedi axsna, Zelebi saganZuridan gamozida. gudeam Zelebs gars Semouara. Zelebi faqizad garanda: tirifis zroebi gaakriala, alvisxe ficrebad daapo, – brwyinvale fo-ranisTvis ganamzada.

Page 152: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

151

forans Seuba kvici, romel ars “lomi rbolad moxmobili”, misi sasurveli niSani gaukeTa da zed saxeli Tvisi waawera.

sanatreli qnari, “Sumeris urCxuli”, maRalxmiani da xmagans-menili sakravi, ZRvenis moyvarul meomarTan, Tavis meufesTan, ufal ningirsusTan, eninnuSi, romel ars “mokaSkaSe anzudi”, Seitana. taZarSi mxiarulad Sevida.

eninnus sakurTxevlidan ganwmendili gamovida gudea. meo-regzis taZrad dRisiT mivida, RamiTac mivida.

napralebi amoavso, sibinZure gzidan gadaxveta. Sugalamisken, saSinel adgilas, gankiTxvis adgilas, saidanac ningirsu qvey-nebs uWvrets, poxili cxvari, msuqani verZi, nasuqali vaci, ucodveli Tikani, ensim mireka. Rvia, mTianeTis wmida mcenare, cecxls SeunTo; kedaris fisi, RvTiuri sakmeveli, cecxlSi gaad-no. wardga winaSe meufisa da locva aRuvlina. ubSuqinad mi-suli ase ilocvida:

“meufeo Cemo, ningirsu, mZvinvare Rvaris ukumqcevelo,wrfelo ufalo, Teslo, qur-galidan motanilo,

[ . . . . ]ningirsu, taZars agiSeneb!garna saswauli ar gagimxelia.yoveli saWiro gibrZanebia,Zeo enlilisav, gmiro ningirsu,garna arsi misi ar meuwya, –zRvaTa wiaRiviT mRelvare xar,verxvis xesaviT moSriale xar,aRmomskdar wyalsaviT moxmiane xar,

Page 153: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

152

niaRvariviT qveynis wamlekavi xar.qariSxaliviT damaqcevari xar.meufeo Cemo, guli Seni uSreti wyaroa,he gmiro, caTa wiaRiviT miuwvdomelia!Zeo enlilisav, ufalo ningirsu, ra meuwya me Sens gardamo?”

merme mwolaresTan, mwolaresTan Sevida ufali ningirsu, sasTumalTan daudga da xeliT Seexo:

“amSenebelo, amSenebelo! ensi, saxlis Cemis amSenebelo! gudea, saxlis Cemis aSenebisTvis saswauls gamogicxadeb! Cems gangebulebaTa naTel varskvlavs gauwyeb. eninnu, – taZ-ari Cemi cad dadgenilia; misni diadni rjuldebani sxvaTa rjuldebaTa upiratesia; taZari, romlis meufe maRlad mxe-dia, – frTosani, anzudiviT myivari, zecas azanzarebs; saSine-li kaSkaSi misi cad aRwevs; Cemi taZris diadi Zala ucxo qveynebs efineba; misi saxelis irgvliv cis kididan ucxo mxareni ikribebian: magani da meluxxa TavianTi mTebidan Camodian. me ningirsu var, mZvinvare Rvaris ukumqceveli, gmirTa gmiri – enlilis magieri, meufe, romels metoqe ar uvis. taZari Cemi, eninnu, me – meufem qurSi davafuZne. saWurveli Cemi, Saruri, ucxo qveyanaTa dampyrobelia; Cems mZvinvare mzeras ucxo qveynebi ver itvirTaven; Cems gaSlil mklavebs vervin gaeqceva. mamam mSobliurma Cemma, didad moyvarulma, saxelad “meufe, qariSxali enlilisa, ucxo mxareTagan mZvinvare mzeris armomridebeli, ningirsu meo-mari enlilisa” miwoda.

Page 154: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

153

ergasi rjuldeba daadgina, sakurTxi tabla aRamaRla, ganw-mendis wesebi wrfelad warmarTa.

wrfeli marjvena Cemi brwyinvale zecad aRimarTa, yoveli Cems xelTa myofi, keTilia; mama mSobliuri Cemi nebierad mkve-bavs.

anma, RmerTebis meufem, saxelad “ningirsu, meufe anis rjul-debaTa” miwoda.

TiraSi abzusaviT mis diadebaSi daafuZna; mis wiaRSi axal mTvaris Jams didi rjuldebani, – zecieri dResaswauli Cemi, didebulad ganmisrula.

saSiSi taZari, saSiSi adgili Cemi, saSiSi gveliviT mZvinvare adgilas amiSene.

Cems ucxo mxareSi, uxsenebel adgilas, odes guli Cemi mZvin-varebs, msgavsad unasisa Sxams Camidgams.

e-bir-birSi, CemTa gangebaTa adgilas, mzis RmerTiviT ga-brwyinebul Cems adgilas, RvTaebrivi msajuliviT, satarani-viT, Cemi qalaqis samarTals warvmarTav.

bagaras taZarSi, Cems sakurTxevelSi, lagaSis didi RmerTebi ikribebian.

taZari Cemi, amqveynad rCeuli,marjvena mklavi lagaS-qalaqisa,frTosani anzud, tatnobze myivari,eninnu, Cemi sameufo taZari, –eha, gudea, mwyemso madliano!ra dResac wrfel xels Cemken gamoiwvdi,zegardmo wvimas movuxmob.

Page 155: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

154

cidan siuxve gardamogiva,xalxi siuxveSi imravlebs.Cemi taZris dafuZnebisasvrceli velebi agiyvavdebian,arxebi wylebiT agevsebian,borcvebze, sad wyalni ver adian,wylebi amogivlen.SumerSi zeTi uxvad idinebs,matyli uxvad aiwoneba.odes saZirkvels Cemsas amoavseb,odes taZrisaken wrfel xels gamoiwvdi,mTisaken, qariSxlis budisaken,fexs gadavadgam:kaci frTamagari wmida xursangidanqars gamogigzavnis.ros qveynad sicocxles moganiWeb,kaci kacis gverdiT iSromebs,RamiT naTeli amogibrwyindeba,varskvlavi mzesaviT amogibrwyindeba.taZars dRisiT agiSeneben,RamiT amogimarTaven.qvemoTidan alvisxes amogitanen,zemoTidan kedari, kviparosi, zabalumi Camogiva.

tirifis mTidan tirifs Camogitanen; qvis mTaSi didron qvebs lodebad mogiWrian. ra dResac Sens mklavs cecxli Seexeba, Cems saswauls maSin Seicnob!”

Page 156: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

155

adga gudea, – Turme sZinebia; kankalebs, – sizmari yofila. ningirsus naubari sityvis winaSe Tavi dahxara.

qaTqaTa ciknis Signeuli gamoikvlia: sasikeTo gamodga niSe-bi. ningirsus zraxva dResaviT gaunaTda gudeas. didad brZenia igi da didTa saqmeTa xelmyofeli, WeSmaritad:

ensim qalaqi Tvisi, viTarca erTi kaci, damoZRvra. lagaSis miwaze erTi dedis SvilebiviT eri gaaerTgula: Toxebi moimar-jves da ekal-bardebi amoZirkves, RvarZli aRmofxvres; yoveli dava gaauqmes, yoveli mtruli saxlebidan ganagdes, nacvlad Soltisa xelT cxvris fafuki matyli daiWires.

deda bavSvs ar kicxavda, Svili dedas ar ejiuteboda, Sem-code monas misi batoni TavSi ar scemda, damnaSave mona-qals misi qalbatoni saxeSi ar scemda. eninnus mSenebel ensis, gudeas, saCivars aravin moaxsenebda.

ensim qalaqi ganwmida, cecxlis alSi gamoaxurva, arawmida da saZageli qalaqidan gandevna.

meagureni da mtvirTavni qalaqidan gaiyvana; saagure yalib-Si niSani Cado, agurze niSani aRibeWda. aguris nimuSi moewona gudeas. nanSesagan saxelSerqmeulma mwyemsma sazeimod dadva nimuSi. da yalibi, misgan moxazuli, da aguris nimuSi, mis mier sazeimod dadebuli, iyo frTosani imdugudi, misi meufis sa-surveli niSani.

[ . . . . ]Rvia, mTebis wmida mcenare, cecxls SeunTo; kedaris fisi, Rv-

Taebrivi sasuneli, sakmevlad gamoxada. dRisul msxverpls Ses-wirvida, Ram-RamobiT locvebs aRuvlenda.

Page 157: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

156

lagaSis miwa-wylis ananuqebi ningirsus taZris agebisTvis gudeasTan msxverplis misaRebad movidnen. WeSmaritma mwyemsma gudeam sixaruliT Seswira msxverpli.

mas Jams ensim Tavis qveyanaSi xalxi Sehyara: mTel Tavis sam-TavroSi, ningirsus guedinaSi xalxi Sehyara.

Tavis keTilnageb, erdanamkvidreb qalaqSi, nanSeseul gugiS-baraSi xalxi Sehyara.

ningirsus sanaxSi, romel ars “mZvinvare xari SemarTuli da ubrZolveli”, ningirsus sanaxSi, romel ars “spetaki ke-dari, misi meufisTvis darguli”, – xalxi Sehyara. maRali niSani ningirsusi “meufe damaqcevari ucxo mxareTa” maT win daudgina.

nanSes sanaxSi, romel ars “fSanebi, wylidan amosuli lelia-niT dafaruli”, nanSes sanaxSi, romel ars “wyaluxvi idmaxi, siuxvis momtani”, – xalxi Sehyara. nanSes niSani, wmida naviT, maT win daudgina.

inanas sanaxSi, romel ars “naxiri velze mofenili”, inanas sanaxSi, romel ars “urakvici, saxelganTqmuli meomari, mzis RmerTis uTus sayvareli meomari”, – xalxi Sehyara. mirgvala, inanas niSani, maT win daudgina.

elameli elamidan mouvida; suzeli suzadan mouvida. maganma da meluxxam TavianTi Soreuli qveynidan morebi zurgiT Camou-zides. ningirsus taZris asagebad mis girsu-qalaqSi gudeasTan Semokrben.

ningirsum ninzagas ubrZana, gudeasTan, taZris mSenebelTan, TiTberi mwife TavTuxis mzidveliviT mietana.

Page 158: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

157

ninsiqilas ningirsum ubrZana: ensisTan, eninnus mSenebelTan, alvisxe da tirifi mietana.

kedaris mTaSi, sadac Zexorciels ar SeuRwevia, ningirsum gza gaukvala gudeas. kedaris xeebi Zelebad gasxla, – SarurisaTvis, romel ars “marjvene lagaS-qalaqisa”, saWurvelisTvis, romel ars warRvnis saWurveli misi mefisa, daapo Zelebi. saWurveli igi, viTarca didi gveli, wyalSi mosriale.

kedaris mTidan – kedaris morebi, kviparosis mTidan – kvip-arosis morebi, zabalumis mTidan – zabalumis morebi, did-didi naZvebi, Wadrebi, didi umsxvilesi morebi “brwyinvale karibWis” uzenaes yureSi daawyo.

granitis mTebSi, sadac Zexorciels ar SeuRwevia, ningirsum gza gaukvala gudeas. did-didi qvebi lodebad wamoiRo iqidan. abalis asfalti, “igi-enguris” asfalti da TabaSiri (TeTri Tixa) madgas mTianeTidan gudeam ningirsus xomaldiT miutana, rogorc mindorSi miaqvT saTesle xorbali.

ensi, eninnus mSenebeli, uxvad moamarages: spilenZis mTam qim-Sidan sabado mouZebna, spilenZi Tvisi godrebiT mouzida. kacs, Tvisi meufis saxlis mSenebels, ensis oqros mTidan oqros qvi-Sa moutanes; gudeas Zvirfasi ilekro mTidan Camoutanes; elva-re Zowi meluxxadan moumravles; marmaris mTidan marmarilo Camoutanes.

mwyemsi taZars Zvirfasi ilekroTi aSenebs; oqromWedlebi usxedan. eninnus Zvirfasi qvebiT aSenebs; qvismTlelebi usxedan. spilenZiTa da TiTberiT aSenebs; ninTuqalamas mWedel-qurumma yovelive ganumzada.

Page 159: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

158

dReebi mokled eCveneba gudeas, Rameebi ugrZeldeba gudeas. Tvisi meufis taZris Senebas rac Seudga, Rame ar eZina, SuadRi-sas Tavs ar midrekda.

nanSesagan madliani TvaliT moxeduls, enlilisgan guliT amorCeuls, ensis, ningirsusgan Seyvarebuls, gudeas, uzenaes baginSi gaTumdugis mier Sobils, qalRmerTma nidabam “sibrZnis saxli” ganuRo, enqim taZris gegma ganumzada.

taZrisaTvis, romlis elvareba cas miswvdenia, romlis sjul-debani ca-myarze dadgenilia, romlis meufe mzerasaSiSia, – gmiri ningirsu, brZolis mecnauri – eninnusaTvis, romel ars “brwyinvale frTosani anzud”, gudea qvemoTidan avida, zemo-Tisken gaemarTa; zemoTidan Camovida, qvemoTisken CamoemarTa.

Page 160: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

159

godeba aklebul lagaSze

umas xalxma eqi cecxls misca, anTasura cecxls misca, vercxli da patiosani qva gakrifa. TiraSis sasaxleSi sisxli daRvara, abzubandaSi sisxli daRvara, enlilis darbazSi, babaris darbazSi, sisxli daRvara, vercxli da patiosani qva gakrifa. ebabaraSi sisxli daRvara, vercxli da patiosani qva gakrifa. ninmaxis wmida WalaSi sisxli daRvara, vercxli da patiosani qva gakrifa. bagarSi sisxli daRvara, vercxli da patiosani qva gakrifa. abzuegaSi sisxli daRvara, gaTumdugis taZari cecxls misca, vercxli da patiosani qva gakrifa, qandaki misi dalewa. inanas eanas wiaRi cecxls misca, vercxli da patiosani qva gakrifa, qandaki misi dalewa. SagepadaSi sisxli daRvara, vercxli da patiosani qva gakrifa.

Page 161: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

160

xiendas zRurbli dalaxa, qiabSi, nindaras taZarSi, sisxli daRvara, vercxli da patiosani qva gakrifa. qinuniri, dumuziabzus taZari, cecxls misca, vercxli da patiosani qva gakrifa. lugalurus taZari cecxls misca, vercxli da patiosani qva gakrifa. nanSes enguris taZarSi sisxli daRvara, vercxli da patiosani qva gakrifa. amageSTinanas taZarSi sisxli daRvara, amageSTinanasgan patiosani qva gakrifa. ginarbaniruSi, ningirsus xodabunSi, adreul danaTesSi, xorbali gakrifa.

(raki umas xalxma lagaSi daarbia, ningirsus winaSe codva Caidina, xeli, romelic maszea gadmosuli, moikveTos! uruinimginas, lagaSis mefes, codva ar adevs. lugalzagesis, umas ensis, misma RmerTma nisabam

codva daakisros!)

Page 162: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

161

Tumalis istoria

enmebaragesim, mefem, irinanami enlilis saxlSi aaSena, agam, enmebaragesis Zem, Tumali aayvava, ninlili TumalSi

Seiyvana. pirvelad daemxo Tumali. meSanepadam burSuSua enlilis saxlSi aaSena, meSqiagnunam,

meSanepadas Zem, Tumali aayvava, ninlili TumalSi Seiyvana. meoregzis daemxo Tumali. gilgameSma numunbura, enlilis sakurTxeveli aago, ur-

lugalma, gilgameSis Zem, Tumali aayvava, ninlili TumalSi Seiyvana.

mesamed daemxo Tumali. nanim didi baRi enlilis saxlSi gaaSena. meS-qi-ag-nanam, nanis

Zem, Tumali aayvava, ninlili TumalSi Seiyvana. meoTxed daemxo Tumali. ur-namam equri aaSena, Sulgim, ur-namas Zem, Tumali aayvava,

ninlili TumalSi Seiyvana. mexuTed daemxo Tumali.

Page 163: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

162

amarsuenas wlidan mefe ibisuenas wlamde enamgalana inanas qurumad, unugSi iqna arCeuli; ninlili TumalSi dadioda.

lu-inanas, enlilis didi dabaRis, sityvis mixedviT daiwera. iSbi-eram, equrze rom zrunavda, enlilis saganZuri aaSena.

Page 164: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

163

aqadis wyevla

roca enlilis Sublis SeWmuxvnam qiSi zeciuri xariviT mokla, unugis saxli didi xariviT miwad dasca, Saruqins, aqadis mefes, qvemoTidan zemoTamde enlilma batonoba da mefoba Caabara, mas Jams aqadis sawmidari brwyinvale inanam Tavis uzenaes sa-diaco samyoflad aaSena, ulmaSSi taxti daidga.

rogorc ymawvilkaci, pirvelad rom aSenebs saxls, rogorc ymawvilqali, sadiaco samyofels rom awyobs, saganZuris saxl-ze sazrunavad, qalaqSi sacxovrebelTa dasafuZneblad, saukeTe-so sazrdoTi xalxis gamosakvebad. saukeTeso sasmeliT xalxis dasarwyuleblad, ganbanilTaTvis ezoSi gasaxareblad, sazeimo adgilas xalxis Sesayrelad, qalaqis xalxs erTad rom eWamaT, ucxoebs cis ucnobi frinvelebiviT irgvliv rom eborialaT, marxaSis xalxi [ . . . . ], maimunebi, Zlieri spiloebi, wylis ka-meCebi, ucxo cxovelebi, ZaRlebi da lomebi, cxenebi da grZel-matyliani cxvrebi farTo moednebze erTmaneTs rom Sexlod-nen, brwyinvale inanas ar eZina.

mas Jams aqadi, emeris saxli, oqroTi aavso, TeTri emeris saxli vercxliT aavso, beRlebSi spilenZi da TuTia, laJvardis lodebi xorbaliviT dayara, da garedan Caketa. mis berdedebs

Page 165: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

164

rCevis unari mihmadla, mis berikacebs sityvis unari mihmadla, mis qalwulebs garTobis unari mihmadla, mis moymeT sabrZolo Zali mihmadla, mis patarebs gulis sixaruli mihmadla. sar-dalTa ZiZebi algarze ukravdnen, qalaqis SigniT Tigi-dolebs axmianebdnen, qalaqis gareT stviris da zamzamis xma ismoda, yureSi, sadac xomaldebi eyudnen, sixaruli iyo. qveynebi simS-videSi iyvnen davanebuli, maTi xalxi sikeTes xedavda.

maTi mefe, mwyemsi naramsini, aqadis wmida taxtze dResaviT gabrwyinda. misi kedeli mTasaviT cas swvdeboda, mis karibWes inana aRebda da, rogorc idiginas, zRvaSi rom iRvreba, Su-merSi xomaldebs saqoneli TavisiT mohqondaT. mTis marTu, romelmac xorbali ar icis, saR xarebs da saR Txebs miarT-mevda; meluxas, Savi mTis xalxs, mTis saqoneli Camohqonda misTvis; elami da subiri, rogorc satvirTo virebi, saqonels zurgiT uzidavdnen; mTavrebi, qurumebi, guedinas aRmricx-velni, yovelTviur da saaxalwlo ZRvens swiravdnen. aqadis karibWesTan mosveneba ar iyo! brwyinvale inana ZRvenis miRe-bas ver audioda.

magram equris ganaCeni dumiliviT Camowva. aqadi TrTis mis winaSe, ulmaSi Zrwis masTan erTad; qalaqidan misi mkvidri gavida; rogorc qalwuli stovebs Tavis sadiacos, brwyinvale inanam aqadis sawmidari datova; meomariviT iaraRisken rom iswrafis, qalaqis winaaRmdeg sabrZolvelad aRdga da mters Caugdo xelSi.

xuTi dRe ar gasula, aTi dRe ar gasula, ninurTam batonobis Ze, mefobis Ze, mansiumi, romelsac samefo taxti mieca, Tavis eS-

Page 166: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

165

umeSaSi daabruna. qalaqs brZnuli sityvebi uTum waarTva, misi goneba enqim (ukan) waiRo; melami, romelic cas swvdeboda, anma cis gulSi waiRo. brwyinvale sveti, agebuli, enqim amoZirkva, misi saWurveli inanam waiRo.

aqadis sawmidaris sicocxle rogorc patara Tevzi okeaneSi daiRupa; da qalaqebi, yvelani uyurebdnen mas. Zlier spilosa-viT qedi miwad moedrika, maT ki Zlieri xariviT rqebi maRla aRemarTaT. momakvdavi gveleSapiviT Tavs Zirs miaTrevda, ro-gorc brZolis velze pativi ahyares.

aqadis mefoba rom mtkice sajdomze aRar ijdeboda, misi mo-mavali rom sasikeTo ar iqneboda, saxli rom Seiryeoda, sa-ganZuri rom gaifanteboda – naramsinma sizmrad ixila. sizmris azrs mixvda, magram eniT ver gamoTqva, veravis uTxra [ . . . . ].

equris gamo flasiT Seimosa, Tavis etlSi lerwmis Wilobi daago, saweso xomaldis lerwmis baldaxini moarRvia, Tavisi mefobis aRWurviloba gadayara. naramsinma Svid weliwads ga-Zlo! mefes Svid weliwads Tavi xelebSi rom hqondes Carguli – vis unaxavs?

taZrisTvis Txaze samkiTxaod gaemarTa. taZris aSeneba TxaSi ar gamoCnda; meored taZrisTvis Txaze samkiTxaod gaemarTa. taZris aSeneba TxaSi ar gamoCnda. [ . . . . ] misi qveSevrdomni gaifantnen, Tavis laSqars mouwoda, “mklavosaniviT” did ezo-Si rom Sedis, equrisken xelebi gaiwvdina; morbenaliviT, gas-arbenad rom ixreba, giguna ocdaaT Sekelad miiCnia; rogorc avazaki, qalaqs rom Zarcvavs, taZars grZeli kibe miayuda. didi xomaldiviT equris dasangrevad, mTasaviT, madnisTvis rom

Page 167: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

166

Txrian, gasacamtvereblad, laJvardis mTasaviT amosaTxrelad, uSqurisgan warRvnili qalaqiviT miwad dasamxobad. Tumca taZ-ari kedaris gasaCexi mTa ar iyo, didroni culebi Camoasxmevina, orlesuli agasila-culebi galesa, mis fesvebTan fiwlebiviT daawyo [ . . . . ]; culebi mis rtoebTan daawyo; taZarma moklul moymesaviT qedi miwad daxara, ucxo qveynebma qedi miwad dax-ares.

wylis milebi amoyara da wvima cisken ukan gabrunda; karis bala-vari gamoglija, qveynis mSveneba moispo; karTan, sadac puri ar imkeboda, puri momka; da qveyanas puri waerTva. “mSvi dobis kars” weraqvi dahkra da qveynebis mSvidoba Seicva la. equrSi “didi Re-rZis taZari” SeSad aqcia; bneli saxli, romelmac dRis sinaTle ar icoda, xalxma ixila; RmerTebis wmida saganZurSi aqadelma Caixeda; laxama – didi sveti, taZarSi rom idga [ . . . . ]; kedari, kviparosi, iaRluni da bza, misi gigunas xeebi gaCexa man; misi oqro yuTebSi Caawyo, misi vercxli tyavis tomrebSi Cayara; misi spilenZi navsayudelSi daxvavebuli xorbaliviT aavso; misi vercxli vercxlis mWedelma daamuSava, misi Zvirfasi qve-bi qvis ostatma daamuSava, misi spilenZi spilenZis mWedelma gamokvera. Tumca ganadgurebuli qalaqis qoneba ar yofila, taZarTan yureSi didi xomaldebi miayena, enlilis taZarTan yureSi didi xomaldebi miayena; qoneba qalaqidan gaitanes. roca qoneba qalaqidan gaitanes, aqadi gonebamac datova. roca xomaldebi yures gaSordnen, aqads azric gaSorda.

gamayruebelma qariSxalma, qveyana rom moicva, azvirTebul-ma niaRvarma, metoqe rom ara hyavs, enlilma Tavisi ganadgure-

Page 168: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

167

buli equrisTvis – ra daengria (mis sanacvlod)? – mimarTa mzera gubinis mTisken, vrceli mTianeTidan erTianad Camore-ka xalxi ugvani, xalxad arSesaricxi, guTiumi, xalxis wesebis umecari, saxe adamianisa aqvs, qceva – ZaRlisa, enlilma mTidan Camoiyvana. beRurebiviT moedvnen miwas, cxovelTa dasaWer badesaviT gaSales xelebi gaSlil velebze, maT mklavebs vera-ferma daaRwia Tavi, maT mklavebs veravin gadaurCa, macneebi gzebze aRar mimodiodnen, samgzavro xomaldi mdinareze aRar dacuravda; enlilis fara farexidan gamoasxes, maTi mwyemsebi Tan gaiyoles, xar-Zroxa boslebidan gamoasxes, maTi mwyemse-bi Tan gaiyoles; gzebi avazakebs eWiraT. qveynis WiSkrebi Cai-keta, qalaqis kedlebSi qveynebis mware xma gaismoda; qalaqis gareT yanebi miatoves, qalaqis SigniT gaavles xnulebi; ro-gorc iyo qalaqis gaSenebamde, mis dafuZnebamde, didi yanebi da mindvrebi marcvals ar iZleoda, baR-venaxebi tkbil wvensa da Rvinos ar iZleoda, zrqeli Rrubeli ar wvimda, xe aRar izrdeboda; mas Jams naxevari sila zeTi erTi gini Rirda, nax-evari sila marcvali erTi gini Rirda, naxevari mana matyli erTi gini Rirda, erTi ginis Tevzi patara qoTans avsebda, qa-laqis bazrebSi ase icvleboda. banze mwolare banze kvdeboda, saxlSi mwolare ar imarxeboda, xalxi SimSilisgan TavisiT [ . . . . ]; qiurSi, enlilis did adgilze, ZaRlebi mdumare quCebSi [ . . . . ], or kacs, mosiarules, Wamdnen, sam kacs, mosiarules, Wam-dnen. [ . . . . ]. marTali kaci da cru kaci erTmaneTSi airia, meo-mari meomarze iwva. cru kacis sisxli marTali kacis sisxls eRvreboda.

Page 169: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

168

mas Jams enlilma Tavisi didi sawmidrebis nacvlad lerwmis patar-patara sawmidrebi aiSena, mzis aRmosavlidan mzis dasav-lamde Tavisi saunjeni Seamcira. [ . . . . ]. dedaberi Zaxilisgan “vai, Cems qalaqs” Tavs ver ikavebda, berikaci Zaxilisgan “vai, mis xalxs” Tavs ver ikavebda, motirali Zaxilisgan “vai, equrs” Tavs ver ikavebda, misi qalwuli Tmis moWrisgan Tavs ver ika-vebda, misi moyme maxvilis CabRujvisgan Tavs ver ikavebda. maTi godeba enlilis ded-mamis godebaa wmida borcvze [ . . . . ].

mas Jams suenma, enqim, inanam, ninurTam, iSqurma, uTum, nusqum da nisabam miasxures enlilis guls grili wyali da locva warmoTqves: “enlil, qalaqi, Seni qalaqi rom daangria, Seni qa-laqiviT aSendes! Seni giguna rom SeibRala, nipuriviT aSendes! am qalaqSi Tavebma Webi amoavsos! kacma Tavisi nacnobi ver mo-Zebnos! Zmam Tavisi Zmis niSani ver amoicnos! misi qalwuli Ta-vis sadiaco samyofelSi sastikad moiklas! misma berikacma Ta-vis mkvdari colis saxlSi mwared itiros! misi mtredi rafaze moTqvamdes! misi beRura Tavis kunWulSi moiklas! [ . . . . ]

meored suenma, enqim, inanam, ninurTam, iSqurma, uTum, nusqum da nisabam, RmerTebma, vinc iyvnen, qalaqs Tvali miapyres, aqa-dze wyevla daaTies: “qalaqo, equrs rom Seutie, enlilia! aqa-do, equrs rom Seutie, enlilia! dae, Seni wmida kedlis simaR-lidan glova moismas! Seni giguna mtvris grovad iqces! Seni pilastrebi laxamus qandakebebiTurT mTvrali moymesaviT miwas ganerTxas! Seni Tixa abzus daubrundes! enqisgan dawyev-lil Tixad iqces! Seni xorbali xnulebSi dabrundes! ezinasgan dawyevlili xorblad iqces! Seni xeebi tyes daubrundes! nini-

Page 170: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

169

ldumasgan dawyevlil xed iqces! dae, xarebis mJletelma Tavisi coli moklas! cxvrebis mxocvelma Tavisi Svilebi daxocos! Sen-ma xalxma siwmidisTvis mowodebuli Svilebi wyalSi gadayaros! Senma roskipma saroskipos duqnis karTan Tavi CamoixrCos! [ . . . . ]. Seni oqro vercxlad iyidebodes! Seni vercxli mbzinav liTonze iyidebodes! Seni spilenZi tyviaze iyidebodes! aqado, Sens Zalmosils Zala waerTmeodes! sagzlis abga ver ezidos! Seni raSebis Zalam ver ixaros, dRiTa da RamiT uqmad eyaron! qalaqi SimSilma amowyvitos! Seni moqalaqe, tkbil purs rom Wamda, balaxebSi egdos! Seni kaci Tavisi saxlis banze Tavis mo-sasxams Wamdes, mamamisis saxlis karis tyavis [ . . . . ] ReWavdes! Seni sasaxle, gulis sasixarulod agebuli, gulis mwuxarebiT daiTrgunos! udabnos, mdumare adgilis, avsulni ganuwyvetliv gahkiodnen! mela, romelic nangrevis borcvebs kudiT mixvetavs, ganwmedis rituals ganagebdes! karibWeSi, romelic qveynisTvis aRimarTa, uququm, gulmoklulma frinvelma, Tavis bude gaik-eTos! Seni qalaqi, sadac kacs Tigis xmisgan ar eZina, gulis sixarulisgan ar dawolila, nanaris xarebma, romlebic sad-gomebs avseben, TavianTi bRaviliT, rogorc udabnos mdumare adgilebis avsulebma, gaayruos! Seni arxebis napirebze maRali balaxi gaizardos! etlebisTvis dagebul Sens gzebze glovis balaxi gaizardos! meoregzis: Sens dasilul arxebze gareul-ma mxecebma da mTis swrafma gvelebma aravin gaataros! Sens mindvrebze, sadac tkbili balaxi izrdeboda, cremlis lerwami gaizardos! aqado, Sens mdinareebSi, sadac ankara wyali dioda, myralma wyalma idinos! vinc ityvis “am qalaqSi davsaxldebio”,

Page 171: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

170

iq dasaxlebiT ver gaixaros! aqado, vinc ityvis “movisvenebo”, im gansasvenebelSi ver gaixaros! axla, vidre uTu am dRes moi-yvandes, ase iqneba!

Seni arxebis napirebze maRali balaxi gaizardos! etlebisT-vis dagebul Sens gzebze glovis balaxi gaizardos! Sens dasil-ul arxebze gareulma mxecebma da mTis swrafma gvelebma ara-vin gaataros! Sens mindvrebze, sadac tkbili balaxi izrdeboda, cremlis lerwami gaizardos! aqado, Sens mdinareebSi, sadac ankara wyali dioda, myralma wyalma idinos! vinc ityvis “am qa-laqSi davsaxldebio”, iq dasaxlebiT ver gaixaros! vinc ityvis “aqadSi movisvenebo”, im gansasvenebelSi ver gaixaros!

aqadis damxobisTvis dideba inanas!

Page 172: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

171

gamarjvebis simRera

enlili, – mas Semdeg rac guTiumma, mTis gveleSapma, Rmer-Tebis mterma, Sumeris mefoba mTaSi gaitaca, Sumeri SuRliT aavso, colians coli mostaca, Svilians Svili mostaca, qveynad SuRli da mtroba daamkvidra, _ enlili, samyaros mefe, misi saxelis dasamxobad uTu-xengals, magar moymes, unugis mefes, mefes oTxiv mxarisa, mefes, romlis sityva ucilobelia, _ en-lili, samyaros mefe, Zalas mianiWebs.

uTuxengali inanas, Tavis dedofals, eaxleba, locvas aRuvlens: “Cemo dedofalo, lomo brZolisav! mTels qveynierebaze umS-

veniereso! enlilma Sumeris mefobis dasabruneblad Zala mo-maniWa. Semwed meyole!”

tiriganma, guTiumis mefem, gamoacxada: “Cems winaaRmdeg ve-ravin gamova!”

idiginas dineba zRvis piramde dakavebula, Sumeri qvemoTa-mde Sekrula, zemoTamde Seborkila, qveynis gzebze maRali bal-axi amosula.

mefe, enlilisagan ZalmoniWebuli, inanasagan guliT amor-Ceuli, uTuxengali, magari moyme, unugidan gava. iSquris taZar-Si msxverpls Seswiravs, qalaqis Svilebs sityvas etyvis:

“guTiumi enlilma momca! inana, Cemi dedofali, Cemi Semwea. dumuzis, ama-uSumgals, Cemi bedi gamoucxadebia, gilgameSs, nin-sunas Zes, CemTvis niSani moucia”.

Page 173: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

172

uTuxengali unugis Svilebs, qulabas Svilebs, mxiarul guls Caudgams. misi qalaqi, rogorc erTi kaci, ukan gahyveba. pir-mokumuli, Tvalxiluli gaemarTeba. iSquris taZriT rom daiZ-reba, meoTxe dRes naqsuSi enurugalis taZarSi msxverpls Ses-wiravs, mexuTe dRes dudusis baginSi msxverpls Seswiravs.

urninazu da nabienlili, tiriganis sardlebi, Sumeris qvey-nad Sikrikebs dagzavnian.

uTuxengali dudusis taZriT rom daiZreba, meeqvse dRes murus TavSi msxverpls Seswiravs. iSqurisaken gaemarTeba, locvas aRuvlens:

“iSqur, guTiumi enlilma momca. Semwed meyole!” im SuaRamiT [ . . . . ] uTusaken gaemarTeba, locvas aRuvlens: “he, uTu, guTiumi enlilma momca. Semwed meyole!” uTuxengali mis winaaRmdeg laSqars waasxams. uTuxengali,

magari moyme, gaimarjvebs. maSin tirigani, guTiumis mefe, martod-marto fexiT gaiqceva.

misi saWurvelTmtvirTveli, romelic gaiqca, dubrums Seefare-ba. dubrumis xalxma, raki icoda, rom uTuxengali enlilisagan ZalmoniWebuli mefe iyo, tirigans mxari ar misca. uTuxengalis Sikrikma tirigani da misi col-Svili dubrumSi Seipyro, xele-bze borkilebi daado, mis winaSe miiyvana. uTuxengalma Tvali hkida, tirigani mis fexqveS ganerTxa, uTuxengalma qedze fexi daadga. guTiumi, mTis gveleSapi, daamxo.

Sumeris mefoba daabruna.

Page 174: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

173

urnamu – arxis mSenebeli

vin gaTxris? vin gaTxris? vin gaTxris arxs? qeSdugis arxs vin gaTxris? vin gaTxris arxs? pabiluxis arxs vin gaTxris? vin gaTxris arxs? urnamu, dovlaTiani gaTxris mas. marTali Wabuki, mqonebeli, gaTxris mas. Cemo mefev, Sens taxtze enlilma, ufalma aSim-babarma dagsva, Wabuko suen, Sens taxtze enlilma, ufalma aSim-babarma, dagsva, mefe var, marTal saSoTganve bedgadawyvetili, mbrZaneblobaSi TavaRmarTuli, urnamu, Wabuki, didi mTisken, enlilisken, mzeramimarTuli, nunamnirma Sumer-aqadSi me amirCia,nipurSi, sicocxlis mTaSi, Cemi bedi gadawyvita, Tavisi sxivosani Subli momapyro, mefoba miboZa, urSi, emudquraSi, Cemi taxtis saZirkveli ganamtkica, wmidas kverTxi uricxvi xalxis gasaZRolad Camabara, mwyemsis kombali xalxis gansavrcobad da gasamravleblad, xelT momca, ufalma aSim-babarma xangrZlivi sicocxle momaniWa, enlilma oTxive kuTxis mbrZanebloba momando,

Page 175: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

174

maradiuli saxeli, qebis sakadrisi, miwodaenqim farTe goneba miwyaloba, me Cems qalaqSi siuxvis arxi gavTxare, qeSe-quga vuwode,urSi siuxvis arxi gavTxare, qeSe-quga vuwode,maradiuli saxeli, qebis sakadrisi, pabi-luxi vuwode, Cemi qalaqis nakadebi TevziT savsea, mis zemoT haeri frinveliT savsea, uris nakadebi TevziT savsea, haeri mis zemoT frinveliT savsea, Cemi qalaqis lerwami ise tkbilia, rom Zroxebi Zoven, urSi lerwami ise tkbilia, rom Zroxebi Zoven,Cemi qalaqi TevziT da frinveliT savsea...[ . . . . ]

Page 176: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

175

urnamus datireba

Svidi dRe, aTi dRe ra gamoxda,Cems mefes miswvda Sumeris godeba,urnamus miswvda Sumeris godeba:“zRude urisa verRa ganasrula,axali saxli aRaSena, garna ver akurTxa,mwyemsma Tavis sadgomze verRa izruna,meuRle sixaruliT verRa Caixuta,Svili muxlebze verRa gamozarda”.marTalma mwyemsma glova Tavis Tavze mo-ra-ismina:“me saqme ese SememTxvia –RmerTebisTvis videq, fuZes aRvuCendi,anunaqebs siuxves gamovuCendi,maT sarecelze, xasxasa alerdiT mofenilze,Zvirfasi nivTebi ganvalage.ara RmerTi Cems gverdiT ar damdgara,guli Cemi ar damcxrala.me, mefes, keTili niSebi casaviT ganmeSora.dRedaRam mdgarma sjulsa Cemsa ra movixveWe?dRedaRam uZilod mdgars dReebi Semomelia.

Page 177: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

176

aw moTqma Cemi zecad miuqcevel wvimasaviTuris kedlebamde veRar aaRwevs.meuRles, mnaxvels keTilTa dReTa,mwuxare dReebi gauTendeba...”

Page 178: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

177

mefe Sulgis sadidebeli

mefe var, dedis saSodanve gmiri var,Sulgi var, SobiTganve Zlieri kaci var,mzerasaSiSi lomi, uSumgalis danabadi var,mefe samyaros oTxiv kidisa var,SavTavianTa mfarveli mwyemsi var,moyme – samyaroTa RmerTisa var,Ze – ninsunas mier Sobili var,brwyinvale anis guliT moxmobili var,kaci, enlilisgan beddasazRvruli var,Sulgi, ninlilisgan Seyvarebuli var,deda-ninTuris nebieri var,enqisagan STagonebuli var,mefe Zlieri, nanaris morCili var,xaxadaRebuli lomi – mzis RmerTisa var,Sulgi, inanasgan Svebad moxmobili var,laRi kanjari, gzad gaWenebuli var,fexmardi cxeni, kudmofriale var,Saqanis kvici, mkvircxlad mimxldomi var,brZeni nidabas dafaTa mpyrobeli var.

Page 179: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

178

vin aris Cemebr qveli?vin aris Cemebr Zlieri?sibrZneSi srulyofili Seviqeni,wrfeli sityvebi misi Sevigone,samarTlianoba Seviyvare,boroteba ar Seviyvare,mtruli sityvebi SeviZule.Sulgi var, mefe Zlieri, winamorbedi var,fexi gadavdgi, gzebi qveynisa moviare,samanZilo svetebi gavamagre,qalaqebi davafuZne,SemogarenSi baRebi gavaSene, savaned vaqcie,im adgilze mSvidobiani xalxi davasaxle.xalxma, qvemoTidan amomavalma,xalxma, zemoTidan Camomavalma,mis CrdilovanSi suli moiTqvas.mgzavrma da macnem Rame gaaTios,Sevides viT keTilad nageb qalaqSi.Cemi saxelis saukunod dasamkvidreblad,xalxis bageTagan argasaqrobad,Sumeris qveynad Cemi didebis gansacxadeblad,ucxo mxareTa morCilsayofad –me, muxlmagarma, fexmouqancavma,nipur-qalaqidan uris kedlebamde,TiTqos erTi beru yofiliyos, gulma gamiwia.me, lomma ZalamouRlelma, Zali vaCine:

Page 180: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

179

mokle ardagiT TeZoebi Sevimose,rogorc mtredma, safrenad gamzadebulma, mklavebi gavSale,rogorc anzudma, mTisken mzeraapyrobilma, muxli gavSale,qalaqebi, CemgniT myari, Cemken modiodnen,SavTavianebs, cxvrebiviT mravalT, keTilad movxede –mTis lerwmebiviT myarSi Carguliyvnen.rogorc mzem, kacTa modgmisaTvis dRis gamCenma,sinis taZari, uxverboiani, simdidriT avavse,davkali xarebi da uricxvi cxvari,dafi da ebani avaxmiane.Sulgim, yovlis mauxvebelma, puri vamsxverple,roca lomgulma samefo saydarSi,ningalas uzenaes taZarSi, Zali moviRe,muxli moviyare, mCqefare wyali Sevsvi,Cavimuxle da puri vWame.rogorc ninSara, arwivi zeaviwie,nipurSi, Cems qalaqad, Semoviqec.im dRes grigali axmaurda,warRvnis qariSxali datrialda,boreasma da aravma erTad iRriales,elvam da Svidma qarma caSi yvelaferi STanTqes,qarma, yovlis gamayruebelma, xmeleTi Searyia.cis kideze iSquri gahkioda,ciuri wvima xmeleTis wyals Seerwya.setyva mcire da setyva didronibeWebze uxvad meyreboda.

Page 181: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

180

me ki, mefe, ar SevSindi, ar SevZrwundi,lomis bokveriviT win gaviWer,veluri cxeniviT win gavvardi,marto moaruli kviciviT gavWendi,Cemda sixarulad gaCenil TveSirogorc mzis RmerTma, Tavis sadgomisken mzeramimarTulma,TxuTmeti beru gaviare.Cemi mamaci xalxi momcqeroda.erT dRes vizeime eSeSi, nipursa da urSi.Cems RviZl ZmasTan, mzis RmerTTan erTad,maRladdafuZnebul sasaxleSi vinadime.mgalobelni dafze da ebanze migalobdnen.Cems sworferTan, qalwul inanasTan erTad,cisa da miwis SvebaTa qalbatonTan, sma-Wamad davjed.

Cems namoqmedars ver gansjis msajuli:saiTac gavixedav, iqiTken waval,saiTac gamiwevs guli, iq movxvdebi.TviT anma mtkice gvirgvini Tavs damadga,brwyinvale equrSi kverTxi Camabara.sxivosan sadgomSi, myarfuZian taxtze,amayi Tavi zecisken aRvmarTe,mefobis Zali Semovimtkice,ucxo qveynebi davimorCile,xalxi myarad davamkvidre.

Page 182: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

181

xalxi samyaros oTxive kidisaCems saxels maradiulad axsenebdes,simRerebSi qebas Semasxmides,Cems sidiades acxadebdes!

uzenaes mefur ZalaSi nebierad zrunvili,visac sinma qiSnugalis taZridansimtkice da morWmiT cxovreba miago,visac nunamnirma maRali Zala mianiWa –es me var Sulgi, ucxo mxareTa damaqcevari,xalxebis myarad damamkvidrebeli!(cisa da miwis ganCinebas metoqe ar hyavs!)Sulgi, bavSvi, cis gmiris – sinis nandauri.dideba nidabas!

Page 183: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

182

Sulgis mogzauroba Sumeris taZrebSi

Cemi mefe eridusken midis, didebulo mama enqi, gixarodes! Sulgi eridusken midis, didebulo mama enqi, gixarodes! Cemi mefe nipurisken midis, dido mTao, mama enlil, gixarodes!Sulgi nipurisken midis, dido mTao, mama enlil, gixarodes!Cemi mefe eSumeSasken midis, ufalo ninurTa, gixarodes!Sulgi eSumeSasken midis, ufalo ninurTa, gixarodes!Cemi mefe qeSisaken midis, ninsumunzidana, gixarodes! Sulgi qeSisaken midis, ninsumunzidana, gixarodes!Cemi mefe urimisken midis, ufalo aSimbabar, gixarodes! Sulgi, urimisken midis,

Page 184: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

183

ufalo aSimbabar, gixarodes! Cemi mefe ebabarisken midis, laJvardiswverosano, gixarodes! Sulgi ebabarisken midis, laJvardiswverosano, gixarodes!Cemi mefe qulabisken midis, ninirigal, gixarodes! Sulgi qulabisken midis, ninirigal, gixarodes!Cemi mefe zabalamisken midis, wmida inana, gixarodes! Sulgi zabalamisken midis, wmida inana, gixarodes!

Page 185: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

184

satrfialo himni mefe Susuenasadmi

wmida uSobies, wmida uSobies,dedofals wmida uSobies,abisimTis wmida uSobies,dedofals wmida uSobies!

“xelni da ferxni Senni Svenier, Cemo abisimTi!Tavi Seni oqro rCeuli, qubaTu, Cemo dedofalo!”“Tmebi Seni turfad naTxzeni, Susuena, Cemo meufeo!sityva Seni goleuli, Zeo Sulgisao Cemo!”

“rameTu vugalobe, rameTu vugalobe,meufem Cemma ZRveni miboZa!rameTu alari vugalobe,meufem Cemma ZRveni miboZa!oqros sayure, laJvardis beWedi,meufem Cemma ZRvnad miboZa!oqros samajuri, vercxlis samajuri:meufem Cemma ZRvnad miboZa!

Page 186: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

185

ZRveni Seni keTil, meufeo! miCvene piri Seni!ZRveni Seni keTil! Susuena, miCvene piri Seni!qalaqs Sensas sapyariviT xeli ganupyriaSenda momarT, Susuena, Cemo meufeo!lomis bokveriviT qve ganrTxmula,Sens ferxT qveSe, Zeo Sulgisao!

RvTaebav Cemo, tkbilia sasmeli meRvine qalisa!viTarca sasmeli misi tkbilia ube misi,tkbilia sasmeli misi!viTarca bage misi tkbilia ube misi,tkbilia sasmeli misi!viTarca zedaSe tkbilia ube misi,tkbilia sasmeli misi!

Cemo Susuena, romelma Semitkbe,romelma Semitkbe, romelma Semivrdome,Cemo Susuena, romelma Semitkbe,enlilis rCeulo, Cemo Susuena,meufev Cemo, RmerTo Sumerisav!”

Page 187: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

186

godeba mefe ibisuenaze

JamTa cvalebad, sjuldebaTa damxobad,avma droebam warRvnasaviT waleka yoveli.Sumeris rjuli rom Seecvala,keTili droeba rom waeSala,qalaqebi daemxo, saxlebi daeqcia,boslebi daeSala, farexebi warexoca,Zroxa boselSi aRar mdgariyo,cxvars farexSi aRar emravla,arxebSi mware wyals edina,yanebSi balaxi amosuliyo,mdeloebs RvarZli aRmoecena,dedas Svili aRar moeZebna,mamas colisTvis aRar moexmo,Tanamwols mis gverdiT aRar gaexara,Cvilni kalTebSi aRar dazrdiliyvnen,ZiZas iavnana aRar emRera,samefo saydari alagSecvliliyo,brZnuli ganaCeni dabrkolebuliyo,mefoba Sumeridan waRebuliyo,

Page 188: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

187

da ucxo qveynad gamoCeniliyo,anis da enlilis brZanebiT rjuli moSliliyo.odes anma samyaros gadaxeda,odes enlilma Tvali ucxo qveyanas miapyro,enqim tigross da evfrats dineba Seucvala,maSin anma da enlilma ase gadawyvites:xalxs Zvel adgilas aRar ecxovra,ucxo mxareSi gadaxvewiliyo,suTel-elamelT daepyraT qveyana,mefes sasaxle da qveyana daegdo,mefe ibizuena elamSi wartyveniliyo,zabus mTaSi, mTaTa mkerdisken,anSanis kidemde waeyvanaT,msgavsad budemoSlili frinvelisa,msgavsad mwirisa Tavis qalaqad ver moqceuliyo.mdinaris pirebze avi balaxi amosuliyo,gzebze fexi aRaravis daedga,mgzavrobas aRaravin Sedgomoda,qalaqi ermravali nangrevebad qceuliyo,SavTavianebi TavianT binebSi amomwydariyvnen,keTili yanebi ar gaToxniliyo,mwyemss saZovarze farisTvis aRar moexmo,boselSi furebs rZe da erbo aRar miecaT,velze saqoneli Semcirebuliyo,yoveli suldgmuli momspariyo,Saqanis pirutyvs simSvide ver epova,

Page 189: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

188

lelians boroti lerwami aRmoecena,WebSi wyali daSretiliyo,xilnari, sadac axalnergebi ar xaroben,TavisTavad gamxmariyo.

ukeTu ani da enlili, samyaros meufeni, qveyanas beds gadauwyveten, anis sityvas vin gadava,enlilis sityvas win vin aRudgeba? eSinia Sumeris qveyanas, Zrwis eri, mefe aRar aris, godebs xalxi misi.

Page 190: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

189

godeba uris daqcevis gamo

I

man dauteva sadgomi Tvisi, farexi misi qars mieca, xarma dauteva sadgomi Tvisi, farexi misi qars mieca,samyaros meufem dauteva, farexi misi qars mieca,enlilma nipuris taZari dauteva, farexi misi qars mieca,calma misma, ninlilma, dauteva, farexi misi qars mieca,ninlilma saxli maTi qiuri dauteva, farexi misi qars mieca,qiSis qalbatonma dauteva, farexi misi qars mieca,ninmaxma saxli maTi qeSi dauteva, farexi misi qars mieca,isinis qalbatonma dauteva, farexi misi qars mieca,isinis qalbatonma egalmaxis taZari dauteva, farexi misi qars mieca,unugis qalbatonma dauteva, farexi misi qars mieca,inanam saxli maTi unugi dauteva, farexi misi qars mieca,nannarma uri dauteva, farexi misi qars mieca,zuenam eqiSnugali dauteva, farexi misi qars mieca,calma misma, ningalma, dauteva, farexi misi qars mieca,ningalma Tavisi enunqugi dauteva, farexi misi qars mieca,

Page 191: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

190

eridus xarma dauteva, farexi misi qars mieca,enqim saxli maTi uridu dauteva, farexi misi qars mieca,ninaSTem saxli maTi laraqi dauteva, farexi misi qars mieca,Saram emaxi dauteva, farexi misi qars mieca,usaxaram saxli maTi uma dauteva, farexi misi qars mieca,Saram emaxi dauteva, farexi misi qars mieca,babam unugugi dauteva, farexi misi qars mieca,wmida bagara, samyofeli Tvisi, dauteva, farexi misi qars mieca,wulma misma ababam dauteva, farexi misi qars mieca,ababam maguena dauteva, farexi misi qars mieca,lamarma wmida saydari dauteva, farexi misi qars mieca,lamarma esilsira dauteva, farexi misi qars mieca,lagaSis dedam dauteva, farexi misi qars mieca,gaTumdugma saxli maTi lagaSi dauteva, farexi misi qars mieca,nanSes qalbatonma sadgomi Tvisi dauteva, farexi misi qars mieca,ningulam saxli maTi sirara dauteva, farexi misi qars mieca,qinirSagis ufalma dauteva, farexi misi qars mieca,dumuzi-abzum saxli maTi qinirSagi dauteva, farexi misi qars mieca,guabas dedofalma dauteva, farexi misi qars mieca,ninmarma guabas taZari dauteva, farexi misi qars mieca,moZaxili: “farexi misi qars mieca, Zroxa boselSi aRara dgas”.

Page 192: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

191

II

“hoi, qalaqo, godebiTa mwariTa godebde!mwarea glova Seni, hoi, qalaqo, godebde!”mtkice qalaqi misi daqceul, mwarea glova!uri misi daqceul, mwarea glova!“mwarea glova Seni, hoi, qalaqo, godebde!”uri misi daqceul, mwarea glova!“mwarea glova Seni, – vidremde wuxdes motirali ufali Seni?mwarea glova Seni, – vidremde wuxdes motirali nannar?hoi, agurno urisano, godebiTa mwariTa godebdeT!hoi, eqiSnugal, godebiTa mwariTa godebde!hoi, taZaro enunqug, godebiTa mwariTa godebde!hoi, qiur, diado adgilo, godebiTa mwariTa godebde!hoi, taZaro nipurisav, godebiTa mwariTa godebde!hoi, agurno equrisano, godebiTa mwariTa godebdeT!hoi, magiSua, godebiTa mwariTa godebde!hoi, agurno unugugisano, godebiTa mwariTa godebdeT!hoi, esilsira, godebiTa mwariTa godebde!hoi, maguena, godebiTa mwariTa godebde!hoi, agurno isinisano, godebiTa mwariTa godebdeT!hoi, taZaro egalmaxisav, godebiTa mwariTa godebde!hoi, agurno unugisano, godebiTa mwariTa godebdeT!hoi, agurno eridusano, godebiTa mwariTa godebdeT!mwarea glova Seni, – vidremde wuxdes motirali ufali Seni?mwarea glova Seni, – vidremde wuxdes motirali nannar?

Page 193: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

192

hoi, qalaqo, hgies saxeli Seni, xolo Sen daiqec!hoi, qalaqo, maRlobs zRude Seni, xolo qveyana Seni Seimusra!hoi, qalaqo, viTarca ucodvel cxovars wargetaca kravi Seni!hoi, ur, viTarca ucodvel Txas, wargiwymda Tikani Seni!hoi, qalaqo, sjuldebanni Senni, SiSi da Zrwola ucxo mxareTa,wesni Senni ucxoTad Seicvalnen!mwarea glova Seni, – vidremde wuxdes motirali ufali Seni?mwarea glova Seni, – vidremde wuxdes motirali nannar?uri misi daqceul – mwarea glova!”moZaxili: “mtkice qalaqi misi daqceul – mwarea glova!”

III

saxlSebilwuli uflisa gamo qalaqi misi tirils mieca,qveyanadaRupul nannaris gamo urma gaamravla moTqma Tvisi.wrfeli qalbatoni Tvisi qalaqisa gamo uflis Sewuxebad,ningali Tvisi qveynisa gamo uflis armosvenebad, –mas mieaxla Tvisi qalaqisa gamo sawyaloblad mtirali,ufals mieaxla Tvisi Sebilwuli saxlisa gamo, sawyaloblad mtirali,Tvisi Sebilwuli saxlisa gamo mieaxla, gamomRebi mware glovisa,glovis galobas mis winaSe zariT aRmoityvis:“amtydarma qariSxalma glova damatexa,qariSxlisgan viqceodi midamoT kerZo.me, dedofals, amtydarma qariSxalma glova damatexa.

Page 194: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

193

amtydarma qariSxalma glova damatexa.dRisiT qariSxali Tavs damatyda, –Tumca SevZrwundi mas dResa Sina,im dRisa gamo ar wavsulvar.salmobaTa gamo Cems dioflobaSi dRe keTili,Cems dioflobaSi dRe keTili ar mixilavs.RamiT mware glova Tavs damatyda, –Tumca SevZrwundi mas Rames Sina,im Ramisa gamo ar wavsulvar.salmobaTa gamo Cems Ramis sawolSi gancxroma,Cems Ramis sawolSi gancxroma ar davanebula.salmobaTa gamo Cems sawolSi gansveneba,Cems sawolSi gansveneba ar Sesula,rameTu Cems qalaqSi mware glova damkvidrda.dRem, qalaqiviT daqceulma, glova damatexa,Cemi qveyana SiSisagan veRar mobrunda,rameTu Cems qalaqSi mware moTqma damkvidrda.maSin frinveliviT frTeni gavSaleda Cemi qalaqisken gavfrindi:qalaqi Cemi misafuZvlamde daqceuliyo,Cemi uri saZirkveliTurT aRmofxvriliyo.rameTu Zali qariSxlisa ciT aRmotyda,vikivle: “qariSxalo, velad miiqec!” – SevZaxodi.garna mkerdi qariSxlisa ar aRdga miqcevad.

Page 195: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

194

me, qalbatons, enunqugSi, saxlSi Cemi dioflobisa,sad ufloba momaval dReTa mimarT ar momeca,moTqmani da godebani mewien me.rameTu saxlma, sad suli SavTavianTa gancxreboda,dResaswaulTa wil Wmunva da wuxili ganimravla.rameTu Cems saxlSi, keTil samyofelSi,Cems marjul saxlSi, romels veRarasodes mivxedav,mware glova daasadgures.saxls Cemsas, marjuli kacis mier anaSens,viTarca xulas, gverdi moerRva.eqiSSirgali, saxli Cemi dioflobisa,marjuli saxli, saxlad sagodeblad qceuli Cemi,marcxad anaSeni igi, marjved naSali,Cemda bediswerad rom gadawyvetila, –msgavsad kalosi, saidanac mosavali gaxvetes,msgavsad beRlisa, saidanac mosavali gamoxvetes, –qarsa da wvimas mieca.uri, vrceli samyofeli Cemi,saxli, qalaqi Cemi, nagvemi da aRmofxvrili,msgavsad mwyemsTa farexisa, aRmoifxvra.xvavi Cemi qalaqisa midamoifanta”.moZaxili: “uri-qalaqi tirils mieca”.

IV

Page 196: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

195

mas Jams, ra grigali ufals daatyda,dedofliTurT qalaqi misi daaqcia,mas Jams, ra grigalma ufali daZlia,ra qalaqi Cemi dasaqcevad gawires,ra uri Cemi dasaqcevad gawires,ra misi eris warwymeda brZanes, _mas Jams qalaqi Cemi ar damigdia,qveyana Cemi ar damviwynia...anis winaSe wyali TvalTa CemTa davRvare.enlilis mimarT vedreba aRvavline.“nu daiqceva qalaqi Cemi!” – SevRaRade.“nu daiqceva uri Cemi!” – SevRaRade.“nu daiqceva eri misi!” – SevRaRade.ar Seiwynara anma ese RaRadisi,enlilma “keTili, – xeam!”1 ar warmoTqva,guli Cemi ar damiwynara.kvlav daviCoqe, xeli aRvapyre,anis winaSe wyali TvalTa CemTa davRvare,enlilis mimarT vedreba aRvavline.“nu daiqceva qalaqi Cemi!” – SevRaRade.“nu daiqceva uri Cemi!” – SevRaRade.“nu daiqceva eri misi!” – SevRaRade.ar Seiwynara anma ese RaRadisi,enlilma “keTili, – xeam!” ar warmoTqva,

1 Sum. SeZaxili: “iyavn”!

Page 197: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

196

guli Cemi ar damiwynara.qalaqi Cemi dasaqcevad gawires,uri Cemi dasaqcevad gawires,uri misi warwymedad gawires.wuxiliT amavses Cemi qalaqisa gamo,wuxiliT aavses uri Cemi Cem gamo.ani ar Secvlis Tavis naTqvams,enlili ar gadaTqvams aRmoTqmul sityvas.moZaxili: “daiqca qalaqi misi,sjuli misi ucxod Seicvala”.

V

enlilma qariSxals mouxmo, moTqvams eri.siuxvis qari mxares moaSora, moTqvams eri.qari keTili Sumers moaSora, moTqvams eri.qari ukeTuri qveyanas ekveTa, moTqvams eri.qveynis damaqcevar qars mouxmo, moTqvams eri.yovelTa qarTa ukeTurTa mouxmo, moTqvams eri.cecxlis RmerTi mwed Semoiyvana, moTqvams eri.didi qariSxali cidan Rrialebs, moTqvams eri.qari, qveynis damaqcevari, xmeleTiT bans aZlevs, moTqvams eri.cis wiaRi midamoiqceva, moTqvams eri.didi qariSxali cidan aRrialda, moTqvams eri.brwyinvale sxivi – dRis nayofi – qve daemxo,

Page 198: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

197

qveynad brwyinvale aTinaTi aRar aRmociskrda,dRis mnaTobi Ramis varskvlaviviT bJutavs, moTqvams eri.saswaulTa Rame grigalma daamxo, moTqvams eri.maTi vaSrapebi mtveriT amoivso, moTqvams eri.SavTavianebs qarni uberaven, moTqvams eri.avi qariSxali cremlma ver moalbo, moTqvams eri.warRvnasaviT qalaqebs warxocavs, moTqvams eri.avi qariSxali – enlilis sityva –urs samoseliviT emoseba, moTqvams eri.grigali movals qmnad borotisa.moZaxili: “mZvinvare qariSxali utevs, moTqvams eri”.

VI

odes avi qari qalaqad damkvidrda,qalaqi igi nangrevebad iqca.mamfalo nanar, qalaqi igi nangrevebad iqca, moTqvams eri.odes avi qari qveynad damkvidrda, moTqvams eri,eri misi qalaqis zRudesTan ganerTxa, moTqvams eri.maRal bWeebTan, sad adre vidodnen, gvamebi yria.mis vrcel ubnebSi, sad adre zeimobdnen, dacemulan,yvela folorcze, sad adre vidodnen, gvamebi yria.adgilas qveynis dResaswaulTa xalxi igi uwyalod moisra.sisxli qveynisa tyviasebr Sededda.maTi cxedrebi cecxlis RmerTma cviliviT daadno.

Page 199: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

198

erma misma, culebiT momwydarma, fari ver ifara.maxeSi gabmul qurcikebiviT qve daemxnen.xalxma, boZaliT gangmirulma, samoseli veRar Seimosa.aha, sisxlSi wvanan, sad deda maTi mSobiarobda!viTarca RvinomoZalebulT, Tavebi CauqindravT.maxvilTan mdgari maxviliT moiwyla, moTqvams eri.vinc mas ganera, qariSxalma daamxo, moTqvams eri.uris susti da Zalmosili siymilma mowyvida.qalni da moxucni, saxliT vergasulni, cecxlma SeWama.Cvilni, dedis kalTaSi mwolareni, wyalma TevzebiviT waiRo.samarTali qveynisa warwymda, moTqvams eri.sibrZne qveynisa warxda, moTqvams eri.dedam asuli Tvisi dauteva, moTqvams eri.mamam Zes Tvisas piri Seaqcia, moTqvams eri.qalaqSi coli dauteves, Svili dauteves, qoneba midamoifanta.SavTavianni, sadac ki Tavi miayudnes, wartyvenil iqnen.misma qalbatonma, viTarca gafrenilma Citma, daagdo qalaqi Tvisi.ningalma, viTarca gafrenilma Citma, daagdo qalaqi Tvisi.daxvavebuli qoneba misi waryvnilma xelma waritaca,mis uricxv beRlebSi cecxli agizgizda,wylebi misi cecxlis RmerTma erTianad daSrita.maRali mTa, miuwvdomeli eqiSirgali, –mtkice saydari misi didi weraqvebiT daingra,suTel-elamelTa, ucxoTeslTa, Calis fasad aqcies.wmida qalaqi weraqvebiT daangries, moTqvams eri.qalaqi nangrevebad aqcies, moTqvams eri.

Page 200: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

199

moTqvams qalbatoni misi: “vai Senda, qalaqo Cemo!”moTqvams: “vai Senda, saxlo Cemo!”moTqvams ningali: “vai Senda, qalaqo Cemo!”moTqvams: “vai Senda, saxlo Cemo!”me, dedas, dameqca qalaqi Cemi, dameqca saxli Cemi!hoi, nannar, uri daiqca, eri misi gaifanta!moZaxili: “Tavis sadgomSi, Tavis farexSi deda mwared aRmoityvis:“qalaqi qariSxalma daaqcia!”

VII

deda ningali Tavis qalaqidan msxemiviT gandevnila.qalbatoni xmamaRla tiris Tavis Seginebul saxls,ufliswuli mwared moTqvams uris Seginebul taZarze:“anma dawyevla qalaqi Cemi, daaqcia qalaqi Cemi,enlili mtrad eqca Cems saxls, weraqviT amoZirkva.dablidan amosuls cecxli waukida, vaglax, daingra qalaqi Cemi!enlilma maRlidan Camosuls cecxli waukida.qalaqis kidegan Semogareni qalaqisa daiqcnen,“vai Senda, qalaqo Cemo!” – aRmomxdebis.qalaqis gulSi Suaqalaqi daiqca,“vai Senda, qalaqo Cemo!” – aRmomxdebis.saxlni Cemni SuaqalaqSi daiqcnen,“vai Senda, qalaqo Cemo!” – aRmomxdebis.qalaqi Cemi – ubiwo cxovari ar imwyeseba,

Page 201: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

200

wasula mwyemsi misi.xars Cemsas sadgomidan aRar denian,wasula mexre misi.cxvars Cemsas farexidan aRar denian,wasula maZovari misi.arxebi Cemi qalaqisa qviSiT amoivso,maT kalapotSi wyali aRar Cqefs,wasula meurne misi.yanebSi Cemi qalaqisa xorbali ganqarda,wasula muSaki maTi.yanebi Cemi, viTarca yana gauToxneli, ZeZvs aRmoacenebs.finikis Walebi, TafliTa da badagiT uxvni, nar-ekals zrdian.mindori Cemi, sad kazali da sikera ixdeboda,gamoSra, viTarca Rumeli.monagebi Cemi, viTarca Semoseul kaliisgan wartacebuli, –“vai, monagebo Cemo!” – aRmomxdebis,monagebi Cemi maRlidan Camosulma maRla waiRo.“vai, monagebo Cemo!” – aRmomxdebis.monagebi Cemi dablidan amosulma dabla waiRo,“vai, monagebo Cemo!” – aRmomxdebis.ganZi Cemi midamoibnia,“vai, monagebo Cemo!” – aRmomxdebis.vercxlis umecarma Cemi vercxliT xeli aivso,vercxli Cemi da spekali Cemi gaifanta,“vai, monagebo Cemo!” – aRmomxdebis.ganZi Cemi mimoifanta,

Page 202: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

201

“vai, monagebo Cemo!” – aRmomxdebis.vercxlis umecarma Cemi vercxliT xeli aivso,“vai, monagebo Cemo!” – aRmomxdebis.Zvirfasi Tvlebis umecarma Cemi Zvirfasi TvlebiT yeli daimSvena,“vai, monagebo Cemo!” – aRmomxdebis.yoveli frTosani Cemi da Citi gafrenil,“vai, Senda, qalaqo Cemo!” – aRmomxdebis.asulni Cemni da Zeni Cemni mimotacebul,“vai Senda, qalaqo Cemo!” – aRmomxdebis.vai Cemda! qalwulni da Wabukni Cemni ucxo mxareSiucxo RmerTebs Seuvrdebian.vai Cemda! qalwulni da Wabukni Cemni Seborkil.vai Cemda! aRar aris qalaqi Cemi, aRara var qalbatoni misi.vai Cemda! aRar aris uri, aRara var qalbatoni misi.saxli Cemi nangrevebad qceuli, qalaqi Cemi daqceuli, –me, wrfeli qalbatoni, – Cemi qalaqis wil ucxo qalaqi aSendeba!qalaqi Cemi nangrevebad qceuli, saxli Cemi daqceuli!me ningali, – Cemi saxlis wil ucxo saxli aRimarTeba!vai Cemda! qalaqi daiqca, saxli daiqca.eha nannar! taZari urisa daiqca, eri misi warixoca.vai Cemda! sad daveyudno anu sad davadgre?vai Cemda! Cemi qalaqis wil ucxo qalaqi aSendeba!me, ningali, – Cemi saxlis wil ucxo saxli aRimarTeba!adgils moSorebuli, vels moSorebuli “vai Senda qalaqo Cemo!” – aRmovityvi.

Page 203: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

202

qalaqs Cemsas, urs, moSorebuli. “vai Senda, saxlo Cemo!” – aRmovityvi.wminda mkerdi misi Selewil, – “vai Senda, qalaqo Cemo!” – aRmovityvi.Tvalni misni cremlTagan walekil, – mwarea moTqma misi,“vai Cemda! Cemi qalaqis wil ucxo qalaqi aSendeba.me, ningali, – Cemi saxlis wil ucxo saxli aRimarTeba.vai Cemda! saxli da boseli visi moirRva, zroxa visi ganibnia!me, ningali, viTarca udebi mwyemsi, – maxvilma mosra cxovari Cemi!vai Cemda, qalaqidan gandevnils, sayudelis vermpovnels!vai, me, ningals, saxlidan gandevnils, Tavanis vermpovnels!mixileT mwiri xelganpyrobiT mjdomare ucxo qalaqad!wyeva da gineba ewivnen asoT CemTa.iq miveaxle misi qalaqisa gamo mwared motirali,ufals miveaxle misi daqceuli saxlisa gamo mwared motirali,misi daqceuli qalaqisa gamo miveaxle mwared motirali.“vai Cemda! aha, xvedri Cemi qalaqisa!mwarea xvedri Cemi qalaqisa!” – vxadodi.“me, dedofali, – aha, daqceuli saxli Cemi!mwarea xvedri Cemi saxlisa!” – vxadodi.hoi, agurni Cemi urisani, Camoqceulni da dangreulni!hoi, marjuli saxli Cemi, qalaqi nangrevebad qceuli Cemi!nangrevTa Soris marjuli saxlisa Cemis daqceulis, ganrTxmulvar winaSe Sensa,viTarca dacemuli xari, veRar wamovdge Seni galavnidan.vai Cemda! ageba misi amao, dacema sastik!

Page 204: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

203

hoi, uri Cemi, qalbatonisa, sad taZarSi msxverpli wamerTva!hoi, enunqugi, taZari cecxlisa Cemi, siuxvedaSretili!hoi, qalaqi Cemi, agebulad aRarCasaTvleli, ubralod daRupuli!daqceuli da daRupuli Cemi, ubralod daRupuli!moZaxili: “vai Senda saxlo Cemo! vai Senda qalaqo Cemo!”

VIII

hoi, dedofalo, dasTxie viTarca wyali, guli Seni,aw viTRa cocxal xar?hoi, ningal, dasTxie viTarca wyali, guli Seni!aw viTRa cocxal xar?hoi, wrfelo qalbatono, vis qalaqi dageqca,aw viTRa egebi?hoi, ningal, vis qveyana dageRupa, dasTxie, viTarca wyali, guli Seni!raRai daiqca qalaqi Seni, aw viTRa egebi?raRai daiqca saxli Seni, dasTxie, viTarca wyali, guli Seni!qalaqi Seni ucxo qalaqad gardaiqca,aw viTRa egebi?saxli Seni saxlad sagodeblad gardaiqca,dasTxie, viTarca wyali, guli Seni.hoi, qalaqi Seni nangrevebad qceuli, –aRar sufev mun misda dedoflad!veRar imkvidreb mun misda mkvidrad!

Page 205: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

204

hoi, eri Seni mowyvedili, –veRar Sexval maTda qalbatonad!cremli Seni ucxo cremlad gardaiqceva, –aRar moTqvams qveyana Seni!xalxi Seni ucremlod ucxo mxares daemkvidra!hoi, qalaqi Seni nangrevebad qceuli, –aw viTRa egebi?saxli Seni saZovrad qceuli, –dasTxie, viTarca wyali, guli Seni!uri, taZari, qars mieca, aq viTRa egebi?mRdeli misi mxiarulad aRar vals, –dasTxie, viTarca wyali, guli Seni!qurumi saydarSi aRar iyofis, – aw viTRa egebi?RvTismsaxuri, sxurebaTa moqmedi, aRar asxurebs.hoi, mamfalo nannar, wesTa SenTa wmida saydarSi aRar gisruleben!Seni mRvdelmTavari Sens wminda gigunaSi selis samoseliT aRar imoseba!wrfeli qalqurumi Seni, eqiSnugalSi lxeniT moxmobili,saydridan giparad mxiarulad aRar vals.axuSi, saxlSi dResaswaulTa, dResaswaulT aRar marTaven,sanTurs da ebans, gulis gansacxromelT, aRar gixmianeben,SavTavianni dResaswaulze wyals aRar giRvrian,damcxrala xmebi didebulTa saxiobaTa.furi Seni boselSi aRar Sedenes, erbo misi aRar mogimzades.cxvari Seni farexSi aRar dgas, rZe misi aRar mogiwveles.

Page 206: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

205

Seni erbo boslidan SenTvis aRar moaqvT, vidremde?Seni rZe farexidan SenTvis aRar moaqvT, vidremde?Sens gzebze, etlTa sarbielze, mTis balaxi aRmocenda.hoi, dedofalo Cemo, qalaqi Seni, viTarca mgloviare deda, mosTqvams Sens gamo!uri, viTarca gzaabneuli bavSvi, Sens wiaRs eZiebs,saxli Seni, viTarca kaci yovlis damkargavi, xelebs giwvdis,agurni Seni marjuli saxlisa, kacebr gxadian: “sad xar?”hoi, dedofalo, saxlidan gasulxar, qalaqidan gasulxar!vidremdis idgebi, viTarca ucxo, kidegan Seni qalaqisa?dedao ningal, vidremdis mterob, viTarca mteri, Sens qalaqSi?hoi, sanatrelo dedofalo Seni qalaqisa, qalaqi Seni dagigdia,hoi, dedao ningal, sanatrelo Seni erisa, eri Seni dagigdia!hoi, dedao ningal, Semoiqec, viTarca furi Seni boslisaken,viTarca cxovari Seni farexisaken!Semoiqec, viTarca furi Seni uwindeli boslisaken,viTarca cxovari Seni farexisaken!viTarca Cvili bavSvi Seni kalTisaken!hoi, qalwulo, Seni saxlisaken Semoiqec!dae, enlilma, RmerTebis meufem, gibrZanos: “kma ars!”dae, enlilma, qveyanaTa meufem, keTili bedi Semogibrunos!qalaqi Seni Tavis adgils daubrunos,aRasrulo dedufloba misi!uri Tavis adgils daubrunos,aRasrulo dedufloba misi!moZaxili: “sjulni Cemni ucxoTad Seicvalnen”.

Page 207: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

206

IX

vaglax! qariSxlebma qveyana warRvnes, –cis didma qariSxalma, miwyiv moRriale qariSxalma,qariSxalma, qalaqTa damqcevma, qariSxalma, taZarTa damqcevma,qariSxalma, boselTa damqcevma, qariSxalma, farexTa damqcevma,wmida sjuldebaTa xelmyofelTa qveyana warRvnes,uwmidur xeliT wesebis warmyvnelTa qveyana warRvnes,qveynisagan naTlis momwyvetelTa qveyana warRvnes,SavTavianTaTvis naTlis amkrZalvelTa qveyana warRvnes.moZaxili: “qariSxlebma qveyana warRvnes”.

X

qariSxalma, dedis umecarma, qveyana waleka,qariSxalma, mamis umecarma, qveyana waleka,qariSxalma, colis umecarma, qveyana waleka,qariSxalma, Svilis umecarma, qveyana waleka,qariSxalma, dis umecarma, qveyana waleka,qariSxalma, Zmis umecarma, qveyana waleka,qariSxalma, uZluris umecarma, qveyana waleka,qariSxalma, mZlavris umecarma, qveyana waleka,qariSxalma, romlis gamo coli miatoves, qveyana waleka,

Page 208: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

207

qariSxalma, romlis gamo Svili miatoves, qveyana waleka,qariSxalma, qveynad naTlis warmxocelma, qveyana waleka,yovelTa qariSxalTa qveyana walekes.mamfalo nanar, qariSxali Sens qalaqSi damkvidrda.SavTaviani xalxi Seni Sen Semogyurebs, –cisa da xmelis yovelTa iZvrisTa, SavTavianTa maoxari,dae, dRe igi erTbaSad ganadgurdes!kari, viTarca Ramis karibWisa, miexuros!dae, dRe igi ricxvTa Soris ar Seiracxos!moZaxili: “Soreul dReTa mimarT, sxva dReTa mimarT...”

XI

Soreul dReTagan, qveynis dasabamiT,nannar, romeli usvenebliv gzas adgaxar,cremli maTi nagvemi saxlisa Senda movals,gafantulni SavTavianni ganerTxmian Sens winaSe!dangreuli qalaqi Seni Sen Semogtiris!hoi, nanar, aRdgenili qalaqi Seni didebiT vidodes Sens winaSe!viTarca brwyinvale mTiebi, Caumqralad vidodes Sens winaSe!kaci mlocveli locvas aRgivlendes!mzorvels wrfeli TvaliT gardamoxedavde!hoi, nanar, visi gamWoli mzera mimoixilavs yovelTa gulTa,guli xalxisa, aw SeWirvebuli, ilxendes Sens winaSe!

Page 209: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo
Page 210: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

aqaduri

(aSurul-babilonuri)

Page 211: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo
Page 212: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

211

guli Sumeris qveyanad mkvidrTa saTno iyos Sens winaSe!hoi, nanar, Seni qalaqi, Tavis adgilisken miqceuli, gadidebdes!

qveynis Sesaqmemde

wmida saxli, RmerTebis saxli, wmida alagas Seqmnili ar iyo,lerwami ar iyo aRmocenebuli, xe ar iyo danergili,aguri ar iyo dadebuli, alizi ar iyo mozelili,saxli ar iyo agebuli, qalaqi ar iyo aRmocenebuli,qalaqi ar iyo agebuli, suldgmuli ar iyo gaCenili,nipuri ar iyo Seqmnili, equri ar iyo aRmocenebuli,uruqi ar iyo Seqmnili, eana ar iyo aRmocenebuli,eridu ar iyo Seqmnili, abzu ar iyo aRmocenebuli,wmida saxli, RmerTebis saxli, maTi sadgomi ar iyo Seqmnili.mTeli qveyana oden zRva iyo.

Page 213: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

212

samyaros Seqmna

(Teogonia)

odes maRla ca ar iyo xmobili,dabla miwa-myars saxeli ar erqva,odes arc erTi RmerTi ar Canda,saxeli ar erqvaT, bedi ar eweraT,ar iyo saydari, arc sakurTxeveli,abzu – pirveli maTi CamTesvelida TiamaTi yovelTa mSobeli,Tav-TavianT wylebs erTad urevdnen.mere warmoiSvnen RmerTni maT wiaRSi:laxmu da laxamu gamoCndnen, saxeli ewodaT.xolo mravali xani ra gamoxda,anSar da qiSar warmoiSvnen, maT aRematnen.dReT dReni mihyvnen, wlebs – wlebi:Seiqmna anu, pirmSo maTi, mSobelTa orani,radgan anSarma Tvis xatad Seqmna.anum Tvis xatad Seqmna nudimud,nudimud – beladi Tavis winaparTa,vrcelazrovani, brZeni, Zlieri,

Page 214: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

213

umZlavre, vidre mSobeli anSar.ar hyavda metoqe RmerTTa Soris.

(SeTqmuleba)

maSin Semokrben Zmebi, RmerTebi,da andurunas wiaRSi srboliTTiamaTis Sigani aamRvries.abzum ver CaaxSo maTi xmauri,TiamaTi daudumda maT qcevas.ar iyvnen znekeTil, ganlaRdnen.maSin abzu, didi RmerTebis Semoqmedi,mouxmobs mumus, Tanamzraxvels, etyvis:– mumu, Cemi sulis maamebelo,wamo, TiamaTTan wavideT!wavidnen, TiamaTs win dausxdnen,da pirmSo RmerTebs brali dasdes.aRaRo abzum piri, TiamaTs xmamaRla etyvis:– maTi saqcieli veRar daviTmine,dRisiT ver visveneb, ar mZinavs RamiT.bolos movuReb maT saqciels,siCume dadgeba, maSin viZinoT!ra esma TiamaTs es sityvebi,ganrisxda, Sehyvira Tavis meuRles:iyvira mwared gamZvinvarebulma,

Page 215: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

214

braziT aevso mTeli Sigani:– rad movspoT Cveni danabadi?maTi avi zne mSvidad daviTminoT!aw mumu miugebs abzus da urCevs:– mamav, aRmofxver ukeTuri zne,dRisiT moisveneb, RamiT daiZineb!ra esma abzus, saxe gaunaTda,avi rom izraxes Svilebis mimarT.da, rac ganizraxes TavianT krebulSi,RmerTebs, maT pirmSoT, euwyaT yoveli.

(abzus daTrgunva)

ismines RmerTebma da SeSfoTdnen,xma CauwydaT, mdumared dasxdnen,vrcelazrovani da brZenTabrZeni,ea, yovlismcodne, miuxvda zraxvebs.yovladZlieri Selocva SeTxza,abzus Seuloca, Zali gauqarwyla,Zili miuRvara, Rrmad daaZina.ra daaZina abzu ZilmiRvrili,Seuxsna sartyeli, Saravandi ahxada,naTeli waarTva, Tavad Seimosa.mere Seborka abzu da mokla.abzuze dadga Tavisi taxti.

Page 216: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

215

mumuc Seipyro, lagami amosdo.ra eam Seborka, daTrguna borotni,ra gaimarjva mosisxar mtrebze,Tavis samyofelSi mSvidad moisvena,“abzu” uwoda, taZrad ganaCina.damqinasTan, Tavis calTan, didebiT daivana.

(marduqis Soba)

bedisweris binaSi, gangebis sadgurSi,RmerTTa ubrZenesi RmerTi Caisaxa,abzus wiaRSi marduqi iSva,wmida abzus wiaRSi marduqi iSva.Seqmna eam, mamam misma,dabada damqinam, dedam misma,qalRmerTTa ZuZu awovebina,ZiZam sazareli elvarebiT Semosa.sakvirvelia aRnaqvsi misi,mokaSkaSea Tvalebi misi.odes mama misma, eam, ixila,gabrwyinda, guli sixaruliT aevso,srulyo, ormagi RvTaeboba mianiWa,rom yvela RmerTze aRmatebuliyo.saocrad ganmSvendnen misni asoni,vin Seicnobs, Tvals vin Seadgams!

Page 217: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

216

oTxi Tvali aqvs, oTxi yuri aqvs,bage cecxlismfrqveveli aqvs.oTxive yuri gaufarTovda,aseve Tvalni yovlis saWvretad.farTo taniT RmerTebze amaRlda.Ze Cemi, Ze Cemi,Ze mzisa, mze cisa!

(urCxulTa gaCena da qingus aRzeveba)

anum oTxi qari gamouteva,talRebi aaboboqra, TiamaTi aamRvria.aimRvra TiamaT, SfoTavs dRe da Ram.gamwardnen RmerTebi, qariviT daqrodnen.SiganSi boroti azri CauvardaT,mSobel TiamaTs sityva uTxres:– odes giklavdnen abzus, Sens meuRles,Tan ar xlebixar, mdumared ijeq.aw SfoTavs Sigani Seni, ver mogisvenia.gaxsovdes abzu, meuRle Seni,da mumu, Seborkili rom zis!Semokrben, TiamaTs mxarSi amoudgnen,mrisxane SeTqmulni, mousvenarni dRiTa da RamiT.deda-xuburma, yovlis gamCenma,Seqmna iaraRi sworupovari,

Page 218: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

217

nairnairi urCxulebi warmoSva:maxvili kbilebi, uwyalo eSvebi,SxamiT aRavso, viTarca sisxliT,mZvinvare uSumgalni SiSiT datena,elviT SeWurva, RmerTebs daamsgavsa,maT mWvretelTa SesaZrwuneblad.dasxa gveleSapi, laxamu urCxuli,myefare ZaRli, lomi, moriel-kaci,qaraSotebi, Tevz-kaca, qusariku,Seubralebelni, brZolis uSiSni.RmerTTa Soris, sakrebuloSi,qingu aRazeva, mTaze aamaRla,ZRola laSqrisa, krebulis warmarTva,mis xelT miando, sakrebulos dasva.– dagloce, aRgazeve RmerTebis krebulSi,RmerTTa sabatonod xeli agivse.idide, meuRlev Cemo, erTaderTo!ididos saxeli Seni ananuqTa Soris!bedisweris dafebi Caabara, mkerdze miumagra.– ar Seicvalos Seni nabrZanebi,mtkice iyos Seni naTqvami!srulqmna TiamaTma Tavis danasaxi,sakuTar naSierTan brZolad Seemzada,abzus Surisgebad gaborotda.

Page 219: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

218

(eas cda)

euwya eas brZolis samzadisi.ra esma eas es ambavi,SiSma monusxa, mdumared dajda.gons ra movida, anSarisken gaemarTa,anSarTan, mSobel mamasTan, mi-ra-vida,TiamaTis yoveli ganzraxva auwya:mamav, mSobelma Cvenma SegviZula,krebuli Sehyara, borotad mZvinvarebs.yvela RmerTi garsSemokrebia,TviT Seni Seqmnilni mis mxares arian,Seiyarnen da TiamaTs Seudgnen.ra esma anSars TiamaTis amRvreva,TeZoze xeli daikra, tuCze ikbina.guli gauavda, Sigani aemRvra.aRaRo piri, eas eubneba:– wadi, sastikebad Seemzade,Seni Seqmnilia iaraRi, waitane!abzu mogiklavs, mumu Segiborkavs,aw qingu mohkal, spaTa winamZRoli!ase miugebs nudimudi anSars:– ar Zalmics qingus winadgoma!

Page 220: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

219

(anus cda)

maSin anSari risxviT iyvirebs,mouxmobs anus, Zes Tvisas:– moved, mZleTamZleo gmiro!ZlierebiT aRzevebulo, ubadlo Semtevo!wadi, TiamaTis winaSe wardeq!RviZli daumSviddes, guli gauneldes.ukeTu ar ismina sityva Seni,Cveni sityva moaxsene, vinZlo damSviddes.ra ismina anSaris, mamamisis, naTqvami,gaemarTa, saval gzas daadga.miuaxlovda, mixvda TiamaTis zraxvas,ver SeZlo win aRdgoma,ukan dabrunda.warudga SemkrTali Tvis mSobels, anSars,ase moaxsena TiamaTze:– mklavi momerRva TiamaTis mWvretels.gaSeSda anSari, miwas daaSterda,Sekrebiliyo yvela anunaqi,bageni moekumaT, mdumared isxdnen.– vera RmerTi ver wava sabrZolvelad,TiamaTis winaSe veravin gadarCeba.

Page 221: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

220

(marduqi)

maSin anSari, RmerTTa mama, didebulad wamoimarTa,guls edva Txrobad anunaqTa mimarT:– mZleTamZle, mamis Surismgebeli,gmiri marduqia, mcodne brZolisa!eam marduqs idumal mouxmo,auwya zraxva, gulSi nadebi:– marduq, gulisxmahyav mamaSenis rCeva,mis guls Sen daacxrob, Zeo Cemo!brZolad gamzadili warudeq anSars,sityvas etyvi, vinZlo damSviddes.mamis naTqvamma gaaxara ufali,mieaxla, wardga anSaris winaSe.Sexeda anSarma, siamiT aevso guli,pirze akoca, SiSi ganeSora.– anSar, nu dumxar, gaxseni bage!waval, agisruleb gulis sawadels.romeli mamri gagibedavs brZolas?TiamaTi – diaci – gimxedrdeba.mamav Semoqmedo, ixarebde da iSvebde!TiamaTis qeds male daTrgunav!mamav Semoqmedo, ixarebde da iSvebde!TiamaTis mkerds male daTrgunav!– Zeo, romelma yoveli sibrZne uwyi,wmida SelocviT daacxre TiamaTi.

Page 222: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

221

gaaxara ufali winapris naTqvamma,gaxalisda, mamamiss etyvis:– RmerTTa ufalo, didi RmerTebis bediswerav!ukeTu Tqveni Surismgebeli var,Sevborkav TiamaTs da agixsniT.Sehyare krebuli, wili momimate.ufSuqinaSi mxiarulad sxedxarT, –Cemi sityva Tqvens nacvlad beds wyvetdes!ar Seicvalos, rasac ki Sevqmni,ar ukumeqces bageTa sityva!aRaRo anSarma piri Tvisi,gagas, Tanamzraxvels, etyvis:– gaga, maamebelo Cemi RviZlisa!laxmu-laxamusken wargavlen,gonieri xar, waiReb sityvas.RmerTebi, Cemi winaprebi, momiyvane.yvela RmerTi CemTan movides,Seikribon, nadimad dasxdnen,puri Wamon, sasmeli Sesvan,marduqs, Surismgebels, bedi dausazRvron.daiZar, gaga, maT winaSe wardeq!rac giTxar, yovelive gaumeore:anSarma, Tqvenma Zem, momavlina,Tavis ganzraxvis Txroba damavala:TiamaTma, mSobelma, SegviZula,krebuli Sehyara, avad mZvinvarebs,

Page 223: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

222

yvela RmerTi garsSemoukribavs,misgan Seqmnilnic mis mxares vlenan,Seikribnen da TiamaTs Seudgnen.gavgzavne anu, ver SeZlo winadgoma,nudimudic SeSinda, ukuiqca,Semdgom marduqi aRiZra, brZeni Ze Tqveni,misma gulma TiamaTTan wasvla ganizraxa.aRaRo piri, ase metyvis:ukeTu Tqveni Surismgebeli var,rom Sevborko TiamaTi, rom gixsnaT,Sehyare krebuli, wili momimate!ufSuqinaSi, sad SvebiT sxedxarT,Cemi sityva Tqvens nacvlad beds wyvetdes!ar Seicvalos, rasac ki Sevqmni,ar ukumeqces bageTa sityva!swrafl Semoiqec, bedi davusazRvroT,Tqveni mtris winadgomad wavides!wavida gaga, gzas gaudga,laxmu-laxamusken, winaparTaken.mieaxla, miwas emTxvia maT fexqveS,kvlav moixara, wamodga, etyvis:– anSarma, Tqvenma Zem, momavlina,Tavis ganzraxvis Txroba damavala:TiamaTma, mSobelma, SegviZula,krebuli Sehyara, avad mZvinvarebs,yvela RmerTi garsSemoukribavs,

Page 224: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

223

misi Seqmnilnic mis mxares vlenan,Seikribnen, TiamaTs Seudgnen.gavgzavne anu, ver SeZlo winadgoma,nadimudic SeSinda, ukuiqca;Semdgom marduqi aRiZra, brZeni Ze Tqveni,misma gulma TiamaTTan wasvla ganizraxa,aRaRo piri, ase metyvis:ukeTu Tqveni Surismgebeli var,rom Sevborko TiamaTi, rom gixsnaT,Sehyare krebuli, wili momimate!ufSuqinaSi, sad SvebiT sxedxarT,Cemi sityva Tqvens nacvlad beds wyvetdes!ar Seicvalos rasac ki Sevqmni,ar ukumeqces bageTa sityva!swrafl Semoiqec, dausazRvreT,raTa Tqveni mtris winadgomad wavides!

(marduqis aRzeveba)

ra esmaT laxmus da laxamus, xmas auwies,mwared moTqvamdnen igigebi:– ucxo ram zraxva ganuzraxavs,ver mivxvdiT TiamaTis saqmes.Tavi moiyares, wavidnendid-didi RmerTebi, bedis damsazRvrelni.

Page 225: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

224

eaxlnen anSars, ufSuqina aavses.ra Sexvdnen erTurTs, gadakocnes,Seikribnen, nadimad dasxdnen,puri Wames, sasmeli Sesves.tkbilma sasmelma SiSi gauqarwyla,RviniT gaeJRinTaT sxeuli,ganiSves, RviZli dauamdaT,marduqs, Surismgebels, beds usazRvraven.didebuli taxti win daudges,beladad dajda winaparTa winaSe.– Rirseuli xar did RmerTebs Soris,xvedri Seni usworoa, sityva Seni – anu!marduq, Rirseuli xar did RmerTebs Soris,xvedri Seni usworoa, sityva Seni _ anu!amieridan ar warxdeba Seni naTqvami,aRdgineba-damxoba Sens xelT iqneba.mtkice geqmnes bageTnaSobi,sityva – naTqvami ar gecruos!verc erTma RmerTma ver dagirRvios sazRvari!marduq, Cveni Surismgebeli xar!samyaros meufeba CagabareT.sakrebulod zixar, sityva agimaRldes!ar moicaros Seni laxvari,Seni mteri, dae, dailaxvros!ufalo, ixsen Seni mosavni,avs SeuRlebuli RmerTebi daamxe!

Page 226: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

225

kvarTi dafines mis winaSe,marduqs, pirmSos, ase etyvian:– ufalo, xvedriT RmerTebs aRemate,mospoba-Seqmna brZane, aRsruldeba!aRaRe piri – kvarTi moispoba.kvlav brZane – kvarTi gamrTeldeba.brZana da kvarTi ganadgurda,kvlav brZana, kvarTi xelaxla Seiqmna.da ra ixiles saqme misTa bageTa,akurTxes RmerTebma: mefea marduq!miarTves kverTxi, taxti da mosasxami,miarTves laxvari, mterTa Semmusvreli.– wadi da TiamaTs suli amoxade,sisxli misi ukvalod gaqres!

(salaSqrod wasvla)

ra dausazRvres bedi winaprebma,gza mSvidobisa misces laSqrobad.Seqmna mSvild-isari, saWurvlad iCina,isari wamaxa, lari daWima,aiRo laxti, marjveniT ipyra,mSvildi da kaparWi gverdze gadikida.warmoSva elva Tavis winaSe,mgznebare alma tani daufara.

Page 227: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

226

moqsova bade TiamaTis Sesapyrobad,Seyara qarebi oTxive kidisa,raTa TiamaTi arsad gaqceoda.moreka Svidi qari, Tavisi Seqmnili,da TiamaTze amxedrebuls ukan daedevnen.ufalma abubu, didi saWurveli, xelT ipyra,qariSxlis Semzarav etlze amxedrda.sxvivosani mosasxami mousxams,Semzaravi elva Tavs adgas.ase gaemarTa ufali, gzas gaudga,avi TiamaTisken piri miaqcia.maSin gaedevnen RmerTebi, gaedevnen.misi winaprebi gaedevnen, RmerTebi gaedevnen.

(brZola TiamaTTan)

miadga, uWvrets TiamaTis wiaRsda qingus, misi qmris, ganzraxvas zveravs.aRmarTa ufalma abubu – saWurveli,mZvinvare TiamaTs amgvarad SesZaxa:– didebuli xar, aRzevebuli xar,Sens guls ganuzraxavs qmna sastikebisa.RmerTebi, mamaTa Semwuxebelni,SeiZule, dasaRupad gawire.saqmarod qingu aRgizevebia,

Page 228: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

227

neba misi uzenaes nebad giqcevia.RmerTebs, Cems mamebs, borots uzraxav,mxedroba Seni SeWurvila,Seni iaraRi ausxams.aRdeg, erTmaneTs sastikebiT SevebaT!ra esma TiamaTs ese yoveli,mZvinvared iyvira TiamaTma, xmas auwia,fuZemde SeiZrnen misi kidurebi.warmoTqva Selocva, grZneba moixmara.brZolis RmerTebmac maxvili wamaxes.Seibnes TiamaT da marduq-beladi.bade moisrola – TiamaTi gaaxvia,qari, mis ukan mqroli, saxeSi mihbera,xaxa daaRo TiamaTma STasanTqmelad,qari SeuSva, veRar SeZlo piris mokumva,mZvinvare qarebma auvses Sigani.Sigani gaebera, xaxa daefCina.mSvildi moWima marduq-beladma,styorcna isari, Sigani gaupo.gakveTa wiaRi misi, guli amoglija,daxuTa, sunTqva Seuwyvita,ganarTxa gvami misi, zed Sedga.odes TiamaTi – winamZRoli mokla,mxedroba daumxo, krebuli daufanta,RmerTebi, TiamaTis Semweni,zardacemulni ukuiqcnen,

Page 229: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

228

ganiltodnen sicocxlis saxsnelad,garna garemoculT ver SeZles gaqceva.daatyveva TiamaTi, saWurveli daulewa,badeSi gaexvivnen, maxeSi gaebnen,bnelSi Cacvivdnen, gloviT aRsavseni.qingu, maT krebulSi aRzevebuli,daTrguna, daRupul RmerTebSi Seracxa,waarTva dafa bediswerisa, misi araRirsi,beWdiT dabeWda, mkerdze miimagra.ra mospo yoveli mteri aSarisa,nudimudis neba ra srulyo marduqma,dacemul TiamaTis mimarT ukuiqca,dajega TiamaTis fuZe ufalma,uwyalo laxtiT qala Caumtvria,sisxlis ZarRvebi amouZirkva,da dasakargavSi qarebs gaatana.ixiles mamebma, iSves, gaixares,ZRveni da salami miarTves marduqs.

(cargvalis Seqmna)

moixila ufalma TiamaTis gvami,gakveTa urCxuli mSvenier nivTTa Sesaqmnelad.TevziviT gaWra or nawilad,erTi naxevriT zeca gadaxura,

Page 230: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

229

moWima kideni, mcvelebi dausxa,ubrZana Tvalyuri – wylebs ar edinaT.cani moiara, adgilebi mimoixila:nudimudis sadgomi abzus gauswora.gazoma ufalma abzus sivrceebi,abzus orani, – eSara daamyara.did taZrad, eSarad, caSi rom Seqmna,anu, enlili da ea Seiyvana.dasaxa sadgomni didi RmerTebisTvis,maTi varskvlavebi etlad daudgina.weli ganaCina, sazRvrebi dausazRvra,Tormet Tves sami varskvlavi miuCina.odes weliwadis dReebi moxaza,kimkimelis sadguri daamyara,mis gverdiT eas da enlilis sadgurni.gaxsna karibWeni cis orTav kides,marcxniv da marjvniv karedni miuba.zecis SuagulSi azida zenadi.mTvare amoanTo, mflobelad Ramisa,Ramis qmnileba dReTa aRsaricxad daniSna:– yovelive Seuwyvetliv gvirgviniT iare,Tvis TavSi, qveynad gamoCenisas,rqa aaxmiane eqvsi dRis niSnad,meSvide dReze naxevari gvirgvini gqondes.movanebisas mzes gauswordi Tvis SuaZalSi.odes mze ciskideze mogiswrebs,

Page 231: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

230

Saravandis sxivi moikle, ukan moiqcie,dabnelebis dRes mzis gzas mieaxle,ocdamecxre dRes kvlav mzes gauswordi.[ . . . . ]

(kacis Seqmna)

ra esma marduqs RmerTebis sityva,mSvenier nivTTa Seqmna ganizraxa.aRaRo piri, eas eubneba,zraxvas, gulisnadebs, auwyebs:– sisxls Sevadedeb, Zvals warmovqmni,davsvam lulus, kaci daerqmeva,RmerTTa samsaxuri daekisreba.xolo RmerTebma, dae, Seisvenon!RmerTTa znes Sevcvli, saxiervyof.Tanabrad Rirseulni orad ganiyvnen!eubna ea, amgvarad miugo,RmerTTa Svebaze sxva zraxvas auwyebs:– erTi gaices RmerTi ZmaTa Soris,is daiRupos xalxis gasaCenad!Tavi moiyaron did-didma RmerTebma,codvili gaices, sxvani gadarCnen!Seyara marduqma did-didi RmerTebi,keTilad brZanebs, ganaCens iZleva,

Page 232: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

231

yurs ugdeben RmerTebi mis sityvas,anunaqebs meufe sityvas eubneba:– agicxaddaT winandeli nazraxi,simarTle, rac giTqvamT, aw meuwyos:vin iyo igi, sastikebis amtexi?vin aamxedra TiamaTi, brZola vin atexa?gaices igi, sastikebis amtexi!igi daisajos, Tqven mSvidad isxediT!amgvarad miuges igigebma, didma RmerTebma,ca-myaris meufes, RmerTebis mrCevels:– qingu iyo sastikebis amtexi,vinc TiamaTi aamxedra, vinc brZola atexa!Seborkes qingu, eas miuyvanes,codvilad Seracxes, sisxli amoarTves,misi sisxlisgan kacTa modgma Seqmnes,RmerTebis samsaxuri daakisres.maSin ganisvenes didma RmerTebma.

Page 233: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

232

nergali da ereSqigali

odes RmerTebma lxini gamarTes, ereSqigals, TavianT das mo-ciquli gaugzavnes: “Cven ver CamovdivarT SenTan, da Senc ver amodixar CvenTan.

vinme gamogzavne, waiRos Seni wili”. gagzavna ereSqigalma namTari, Tavisi veziri: “adi, namTar,

maRal caze!” da wavida, sadac RmerTebi sxedan, wamodgnen, miesalmen namTars, TavianTi ufrosi dis mociquls.

(teqstis fragmentebidan Cans, rom mxolod nergali ar amdga ra Tavisi taxtidan. ukandabrunebulma namTarma moaxs ena ereSqigals es ambavi, Seuracxyofilma ereSqigalma ukan ve gaagzavna namTari, raTa pasuxi moeTxova nergalisTvis).

“RmerTi, romelic Cemi mociqulis winaSe ar wamodga, aq momgvare, rom movkla”.

wavida namTari, RmerTebs eubneba ambavs, esalmebian RmerTe-bi, eubnebian: “moZebne RmerTi igi, Sen winaSe rom ar wamodga, da Sens qalbatons mihgvare”. daTvala namTarma RmerTebi: erTi

Page 234: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

233

aklda. “sad aris RmerTi, romelic Cems winaSe ar wamodga?” da gabrunda namTari ambis wasaRebad.

(nergali SeSinebulia, eas sTxovs Semweobas)

mtirali midis nergali easTan, Tavis mamasTan: “rogorc daminaxavs ereSqigali, cocxals ar damtovebs”. “nu geSinia, wagayoleb Svid da Svid urCxuls: muTabrikus,…Sarabdus, rabicus, Tirids, idibTus, ummus, da libus _ eseni wagyve-bian”.

odes nergali ereSqigalis karibWes miadga, iyvira: “mekarev, gaaRe kari, axseni urduli, Seni qalbatonis winaSe Semoval! ereSqigalTan gamomgzavnes!”

gavida mekare, namTars eubneba: “erTi RmerTi dgas karibWes-Tan. gadi, Seamowme, aris Tu ara SemosaSvebi”.

gamovida namTari, Sexeda mas, Tavis dedofals sixaruliT eubneba: “Cemo qalbatono, is RmerTia, erTi Tvis win rom gauCi-narda, Sens winaSe rom ar wamodga”. ”Semoiyvane! movklav, ro-gorc ki Semova”. gavida namTari, eubneba: “Semodi, batono Cemo, Semodi Seni dis saxlSi...” miugo nergalma: “CemiT gaixaros Sen-ma gulma”.

(nergali Sedis ereSqigalTan Tormeti demonis TanxlebiT)

ubrZana nergalma Tavis mxleblebs: “karni Riaa! aba, SecvivdiT, me ukan mogyvebiT!”

Page 235: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

234

Suagul saxlSi Seipyro ereSqigali, taxtidan TmebiT dai-Tria, Tavis mokveTa daupira. “nu momklav, Cemo Zmao! sityva maTqmevine”. es rom gaigona nergalma, xeli moudunda. ereSqi-gali tiroda, moTqvamda:

“iyav qmari Cemi, me coli viqnebi Seni! vrceli qvesknelis mefobas Cagabareb, sibrZnis dafebs Cagabareb. Sen Cemi batoni iqnebi, me Seni qalbatoni viqnebi”.

odes nergalma moismina misi naTqvami, xeli CaSWida da gada-kocna, cremlebi moswminda. “amas mTxovdi? bevri Tveebis Sem-deg, dae, ase iyos!”

Page 236: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

235

ereSqigalisa da nergalis qorwineba

roca RmerTebi sanadimod Seiyarnen, ereSqigals, TavianT das, mociquli gaugzavnes. anum bageni aRaxvna, kakas, Tavis mo-ciquls, sityvas eubneba: “kaka, ukanmouqcevel qveynad gagagza-vni, ereSqigals, Cvens asuls, ase uTxari: raki Sen ar Zalgics CvenTan amosvla, mTeli weliwadi ar amodixar Cvens winaSe, da Cvenc ar CamovdivarT SenTan, mTeli Tve ar CamovdivarT Sens winaSe, Seni mociquli movides CvenTan, tabla aalagos, Seni wili aiRos, rasac mivcem mas, Sen mogitanos”.

daeSva kaka cis grZel kibeze. roca ereSqigalis karibWes mi-adga:

“aTu, gamiRe karibWe”.“kaka, Semodi, mogesalmos karibWe”. pirvel karibWeSi Seiyvana kaka, meore karibWeSi Seiyvana kaka,mesame karibWeSi Seiyvana kaka,meoTxe karibWeSi Seiyvana kaka,mexuTe karibWeSi Seiyvana kaka,meeqvse karibWeSi Seiyvana kaka, meSvide karibWeSi Seiyvana kaka.

Page 237: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

236

da roca Sevida mis farTo ezoSi, daixara, miwas akoca mis winaSe,

mere gaimarTa, warudga da etyvis: “anum, Senma mamam, gamomg-zavna SenTan,

rom Sen ar adixar zemoT. mTeli weliwadi ar amodixar Cvens winaSe,

da Cvenc ar CamovdivarT, mTeli Tve ar CamovdivarT Sens winaSe,

Seni mociquli movides, tabla aalagos, Seni wili aiRos, ra-sac mas mivcem, Sen mogitanos”.

ereSqigalma bageni aRaxvna, namTars, Tavis vezirs, sityvas eubneba:

“Cveni mamis anus macnev, CemTan ratom moxvedi? mSvidoba hqondes anus, enlils da eas, did RmerTebs, mSvidoba hqondes namus da naSs, brwyinvale RmerTebs, mSvidoba hqondes cis de-doflis meuRles,

mSvidoba hqondes ninurTas, Zliers qveyanaze!” kakam bageni aRaxvna, sityvas etyvis ereSqigals: “mSvidoba

aqvs anus, enlils da eas, did RmerTebs, mSvidoba aqvs namus da naSs, brwyinvale RmerTebs, mSvidoba aqvs cis dedoflis meuRles, mSvidoba aqvs ninurTas, Zliers qveyanaze!”

bage daZra ereSqigalma, namTars sityvas etyvis: “namTar, Cemo veziro, cad gamegzavne anusTan, Cvens mamasTan, namTar, ahyevi cis grZel kibes, tabla aalage, Cemi wili aiRe, rasac anu mogcems, uklebliv Camomitane”.

Page 238: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

237

(roca namTari Sevida RmerTebis darbazSi, yvela RmerTi wamoudga mas ereSqigalisadmi pativiscemis niSnad. erTaderTi nergali ar wa-momdgara).

eam daZra bage, nergals sityvas etyvis: “roca Semovida nam-Tari RmerTebis darbazSi, RmerTebma, yvelam erTxmad, qedi moixares...

RmerTis winaSe, irqalas wiaRSi rom mkvidrobs, mis winaSe qedi ratom ar moixare?..”

(teqsti dazianebuli, azris gamoitana Wirs. Cans, gadawyda, rom ner-gali unda Cavides qvesknelSi da gamocxaddes Seuracxyofil ereSqi-galTan. ea darigebas aZlevs mas, rogor moiqces qvesknelSi)

………… eam daZra bage, nergals sityvas etyvis: “Cemo Svilo, salaSqrod rom midixar da iq mixval, ise moiqe-

ci, rogorc me getyvi: roca ki taxts mogitanen dasajdomad, ar miekaro, nu dajdebi, roca xabazi purs mogitans, ar miekaro, puri ar SeWamo, roca mzareuli xorcs mogitans, ar miekaro, xorci ar SeWamo, roca ludis mwde luds mogitans, ar miekaro, ludi ar Sesva, roca fexis dasabanad wyals mogitanen, ar miekaro, fexi ar daibano, roca ereSqigali, Zvirfas mosasxamSi gamowyobili... ar moiqce ise, rogorc kacebi da qalebi iqcevian”.

nergalma piri miaqcia ukanmouqcevel qveyanas, bneleTis saxls, irqalas RmerTis sacxovrebels, saxls, sadac Semsvlel-ni ukan ar brundebian, gzas, saiTkenac erTaderTi biliki midis,

Page 239: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

238

saxls, sadac SemsvlelT naTeli warTmeuli aqvT, sadac mtve-ria maTi sakvebi, Tixa puria, frinvelebiviT mosavT bumbuli, naTels ver Wvreten, bnelSi mkvidroben. mtredebiviT kvnesian da oxraven.

aRaRo bage mekarem da nergals sityvas eubneba: “unda vamcno RmerTze, romelic karTan dgas, namTarma gamoicnos igi”. “Cemo qalbatono, erTi RmerTi movida Cvens sanaxavad”. ereSqigalma moixmo namTari.

(namTari ambobs)

“me gamovicnob mas, gamovicnob mas, vinc kars ukan dgas, movaxseneb Cems batons mis aRwerilobas”. movida namTari da

Sexeda nergals karis CrdilSi. gafiTrda namTari moWrili TamariskiviT,

tuCebi gauSavda qunini-WurWlis kidesaviT. wavida namTari da Tavis qalbatons etyvis: “Cemo qalbatono,

roca mamaSenTan gamgzavne, roca anus darbazSi Sevedi, yvela RmerTma muxli moiyara, Tavi damixara; qveynis yvela RmerTma muxli moiyara, Tavi damixara, RmerTebi fexze adgnen Cems wi-naSe, erTi RmerTi ar wamomdgara Cemi Sesvlisas, erT RmerTs qedi ar mouxria Cems winaSe. axla igi Camovida ukanmouqcevel qveynad”.

ereSqigalma daZra bage da es sityvebi uTxra namTars: “Cemo Zvirfaso namTar, nu eZeb Sen enlilobas, nu eswrafi

sagmiro saqmeebs. rao, axvide da dajde samefo darbazis taxtze?

Page 240: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

239

da vrceli xmeleTis samarTali gansajo? rodis yofila, rom anus, mamaCemis, cad avsuliyav? rodis yofila, rom anunaqebis puri meWamos? rodis yofila, rom anunaqebis wyali mesvas? wadi da moiyvane is RmerTi Cems winaSe!”

wavida namTari da Seiyvana nergali. Seiyvana nergali pirvel karibWeSi, nedus karibWeSi; Seiyvana nergali meore karibWeSi, enqiSaris karibWeSi; Seiyvana nergali mesame karibWeSi, enda-Surimas karibWeSi; Seiyvana nergali meoTxe karibWeSi, enura-las karibWeSi; Seiyvana nergali mexuTe karibWeSi, enduqun-gas karibWeSi; Seiyvana nergali meeqvse karibWeSi, enduSubas karibWeSi; Seiyvana nergali meSvide karibWeSi, ennugigis karibWeSi. da roca Sevida farTe darbazSi, muxli moiyara, mi-was akoca mis winaSe. mere gaimarTa, dadga da uTxra ereSqi-gals:

“anum, mamaSenma, gamomgzavna Sens sanaxavad, miTxra, dajeqi im taxtze, ganikiTxe Ddidi RmerTebis saqmeebi, didi RmerTebisa, irqalaSi rom mkvidroben!”

da roca taxti miutanes mas, ar miekara, ar dajda masze; xaba-zma puri miutana, ar miekara, puri ar SeWama; mzareulma xorci miutana, ar miekara, xorci ar SeWama; ludis mwdem ludi miuta-na, ar miekara, ludi ar Sesva; fexis dasabanad wyali miutanes, ar miekara, fexi ar daibana. wavida ereSqigali gansabanad, da Zvirfas samoselSi gamoewyo, nergals Tavisi sxeulis niSani axilvina. xolo nergalma daioka gulisTqma, ar moiqca ro-gorc kacebi da qalebi iqcevian...

Page 241: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

240

(teqsti gaugebaria)

wavida meored ereSqigali gansabanad, da Zvirfas samoselSi gamoewyo, nergals Tavisi sxeulis niSani axilvina; nergalma gza misca gulsTqmas, rogorc kacebi da qalebi iqcevian. da orni gadaexvivnen erTmaneTs da sareclisken gaswies. iwvnen isini _ dedofali ereSqigali da era, erT dRes da meore dRes; iwvnen isini _ dedofali ereSqigali da era, mesame dRes da meoTxe dRes; iwvnen isini _ dedofali ereSqigali da era, mexuTe dRes da meeqvse dRes; da meSvide dRis dadgomisas nergali etyvis: “axla gamiSvi, mere davbrundebi ukanmouqcevel qveynad”. tuCe-bi gauSavda ereSqigals risxvisagan... wavida nergali, aRaRo bage da sityvas ambobs, ase eubneba mekares:

“ereSqigalma, Senma qalbatonma, gamgzavna. Tqva, aha, gaggzavni anus, Cveni mamis cad, amitom gamiSvi aqedan! iSTaris Ze brunde-ba ukan...”

auyva nergali cis grZel kibes. roca anus, enlilis da eas karibWes miaRwia, anum, enlilma da eam dainaxes igi da Tqves: “iSTaris Ze amobrunda CvenTan. axla ereSqigali mosaklavad dauwyebs Zebnas... eam, misma mamam, apkuros mas wyaros wyali, da TavSiSveli dajdes RmerTebis krebulSi.”

(rogorc fragmentuli teqstidan Cans, meore dRes ereSqigali emza-

deba nergalTan kvlav Sesaxvedrad. ganibaneba, oTaxs da taxts asxu-rebs wyals...)

Page 242: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

241

”anus, Cveni mamis, mociquli, Cvens sanaxavad rom movida, SeWams Cvens purs da Sesvams Cvens wyals”.

(magram namTari gaumxels mas nergalis gaparvis ambavs)

namTarma aRaRo bage da sityvas ambobs, ereSqigals, Tavis dedofals eubneba: “anus, Cveni mamis, macne, Cvens sanaxavad rom movida, ganTiadamde gauCinarda.” xmamaRla iyvira ereSqigal-ma, Sewuxebulma, taxtidan Zirs Camovarda, mere wamoimarTa miwidan, cremlebi eRvreboda Rawvebze. “era, Cemi gancxromis sayvarelo! ver gavZexi masTan yofniT, ise gamSorda”. aRaRo bage namTarma, sityvas ambobs, ereSqigals eubneba: “gamgzavne anusTan, Sens mamasTan, rom davatyvevo is RmerTi! rom aq mog-gvaro da kidev gakocos!”

daZra bage ereSqigalma, sityvas ambobs, namTars, Tavis vezirs, eubneba:

“wadi, namTar, elaparake anus, enlils da eas! piri iqcie anus, en-lilis da eas karibWisken, uTxari: sanam bavSvi da asuli viyavi, sxva gogonebiviT TamaSi ar vicodi, bavSvebiviT mxiaruli garToba ar vicodi. is RmerTi, Sen rom gamomigzavne, romelmac fexmZime Semqm-na, gamogzavne, rom kvlav dawves CemTan! gamogvigzavne is RmerTi, rom Rame gavataro masTan, rogorc sayvarelma. uwmiduri var imi-saTvis, rom RmerTebis samarTals ganvikiTxavde, didi RmerTebisa, irqalaSi rom mkvidroben. Tu ar gamomigzavni im RmerTs, irqalasa da didi miwis wesebis mixedviT, mkvdrebs aRvadgen da SeWamen isini cocxlebs, mkvdrebs cocxlebze metad gavamravleb!”

Page 243: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

242

roca namTari anus karze mivida, yvela RmerTma muxli moi-yara mdablad mis winaSe, qveynis yvela RmerTma muxli moiyara mdablad mis winaSe. mivida erTTan, magram ver gamoicno is RmerTi, mivida meoresTan da mesamesTan, magram ver gamoicno is RmerTi. dabrunda namTari da sityvas eubneba Tavis qalbatons:

“Cemo qalbatono, anus, mamaSenis caze rom gamagzavne, Cemo qa-lbatono, ijda erTi RmerTi, TavSiSveli da Sercxvenili Rmer-Tebis sakrebuloSi”.

“wadi, Seipyar is RmerTi da aq momgvare! eam, misma mamam, wy-aros wyali asxura, da is zis RmerTebis krebulSi TavSiSveli da Sercxvenili”.

auyva namTari cis grZel kibes. roca anus, enlilis da eas karibWes miadga, anum, enlilma da eam Sexedes mas da Tqves: “risTvis moxvedi, namTar?” “Senma asulma gamomgzavna, miTxra, Seipyar is RmerTi da aq momgvare”. “maSin, Semodi, namTar, anus darbazSi, da moZebne Seni Seuracxmyofeli da waiyvane”. mivida erTTan, magram ver gamoicno is RmerTi, mivida meoresTan da mesamesTan, magram ver gamoicno is RmerTi.

(bolos, rogorc Cans, namTari miagnebs nergals da, raki is aucile-blad unda Cavides qvesknelSi, namTari mas daarigebs, Tu rogor unda moiqces, aswavlis mas qvesknelis wesebs, ra unda waiRos Tan da a. S. dazianebuli teqstidan konkretuli azris gamotana Zneldeba)

eram yurad iRo namTaris sityva. gapoxa Tavisi sartyeli da mSvildi moisrola. daeSva nergali cis grZel kibeze. roca

Page 244: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

243

ereSqigalis karibWes miadga, Tqva: “mekarev, gamiRe karibWe!” dasca man nedu, pirveli karibWis mekare, ar daaneba Serkineba; dasca man nedu, meore karibWis mekare, ar daaneba Serkineba; dasca nedu, mesame karibWis mekare, ar daaneba Serkineba; dasca nedu, meoTxe karibWis mekare, ar daaneba Serkineba; dasca nedu, mexuTe karibWis mekare, ar daaneba Serkineba; dasca nedu, me-eqvse karibWis mekare, ar daaneba Serkineba; dasca nedu, meSvide karibWis mekare, ar daaneba Serkineba. da Sevida farTe ezoSi. mivida ereSqigalTan da gaicina. xeli Caavlo mis nawnavs, da taxtidan CamoaTria. xeli Caavlo mis dalalebs... (teqsti da-zianebulia). gadaexvivnen erTmaneTs da sareclisken gaswies. iwvnen dedofali ereSqigali da era, erT dRes da meore dRes; iwvnen dedofali ereSqigali da era, mesame dRes; iwvnen dedo-fali ereSqigali da era, meoTxe dRes; iwvnen dedofali er-eSqigali da era, mexuTe dRes; iwvnen dedofali ereSqigali da era, meeqvse dRes; da meSvide dRis dadgomisas anum daZra bage da sityvas ambobs, kakas, Tavis vezirs, eubneba:

“kaka, ukanmouqcevel qveynad gaggzavni, ereSqigalTan, irqala-Si rom mkvidrobs, uTxari: is RmerTi, romelic gamogigzavne...”

(teqstis bolo imdenad dazianebulia, rom azris gamotana Zalze Zneldeba. Sedegi is aris, rom nergalis qvesknelSi CasvliT bolo eReba ereSqigalis erTpirovnul dedoflobas. amieridan qvesknels mefe-dedofali marTavs).

Page 245: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

244

iSTaris Casvla qvesknelad

mousavleTisken, vrcel miwis wiaRad,iSTarma, sinis asulma, mimarTa zraxva.mimarTa zraxva sinis asulma qvesknelad,wyvdiadis saxlad, irqalas binad,saxlad, sad Semsvleli ukan ver gamodis,gzad, romlis bilikni ukan ar brundeba,saxlad, sad SemsvlelT sinaTle waerTvaT,mtveri aqvT sasmelad, talaxi – sazrdod,naTlis vermWvretelni wyvdiadSi sxedan,mosavT frinvelebr nakrtenis samosi,karebs da urduls mtveri afenia.odes miadga iSTari kars mousavleTisas,mekares sityvas eubneba:“mekarev, gaaRe kari Seni!gaaRe kari Seni, Semovide!Tu ar gaaReb kars da ver Semoval,kareds Segilewav, Segimtvrev urduls,zRurbls Segilewav, karedebs Segimtvrev.mkvdrebs amoviyvan, cocxlebis SemWmelT,

Page 246: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

245

da mkvdrebi cocxlebs aRematebian!”aRaRo mekarem piri, ametyvelda:“Sesdeq, qalbatono, kars nu Camoagdeb!waval, Sens saxels movaxseneb dedofal ereSqigals”.Sevida mekare, ereSqigals etyvis:“Sexe, kars ukan icdis da Seni iSTar,igi, didebul zeimTa gamrige”.ra moismina es ereSqigalma,moWril finikiviT saxe gaufiTrda,daJeJil lerwamiviT bage gaulurjda.“ra ganuzraxavs mis guls Cemdami?ra CauTqvams Cems winaaRmdeg?Sexede, viT vzi, ananuqTa Soris,puris wil talaxs vWam,ludis wil wumpes vsvam!viglovo yrmani, satrfoTagan ganSorebulni?viglovo qalwulni, satrfoTa wiaRs mowyvetilni?vitiro Cvilni, udrood wagvrilni?wadi, mekarev, gaaRe kari Seni!iSTars ZvelisZvelni wesni aRusrule”.wavida mekare, gaaRo kari Tvisi.“Semodi, qalbatono, quTu-qalaqma ixaros SeniT!sasaxle mousavleTisa iSvebdes Sens winaSe!”pirvel karSi Seiyvana, mohxada gvirgvini didi.“ratom momxade, mekarev, gvirgvini didi?”“Sedi, qalbatono, aseTia wesi qvesknelis dedoflisa!”

Page 247: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

246

meore karSi Seiyvana, sayureni aarTva.“ratom amarTvi, mekarev, sayureni?”“Sedi qalbatono, aseTia wesi qvesknelis dedoflisa!”mesame karSi Seiyvana, yelsabami Sexsna.“ratom Semxseni, mekarev, yelsabami?”“Sedi qalbatono, aseTia wesi qvesknelis dedoflisa!”meoTxe karSi Seiyvana, mkerdis samkaulni aarTva.“ratom amarTvi, mekarev, mkerdis samkaulni?”“Sedi, qalbatono, aseTia wesi qvesknelis dedoflisa!”mexuTe karSi Seiyvana, welidan sartyeli Sexsna.“ratom Semxseni, mekarev, welidan sartyeli?”“Sedi, qalbatono, aseTia wesi qvesknelis dedoflisa”.meeqvse karSi Seiyvana, Sexsna salteni xelTa da ferxTa.“ratom Semxseni, mekarev, salteni xelTa da ferxTa?”“Sedi, qalbatono, aseTia wesi qvesknelis dedoflisa!”meSvide karSi Seiyvana, mohxada sarcxvinelTa samosi.“ratom momxade, mekarev, sarcxvinelTa samosi?”“Sedi, qalbatono, aseTia wesi qvesknelis dedoflisa!”odes iSTari mousavleTs STaxda,ereSqigali ixila, wardga mis winaSe,ar dafiqrda iSTari, mis winaSe dajda.aRaRo piri ereSqigalma, ametyvelda,Tavis vezirs, namTars, sityvas eubneba:“namTar, waiyvane, Cems sasaxleSi Cakete igi!Sehyare iSTars samoci seni:seni Tvalisa – TvalTa misTa,

Page 248: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

247

seni mxarisa – mxarTa misTa,seni ferxisa – ferxTa misTa,seni gulisa – gulsa missa,Sehyare seni mTel sxeuls misas”.ra STaxda mousavleTs qalbatoni iSTari,xar-furni aRar xuraoben,qalwuls yrmawuli aRar euRleba,sZinavs yrmawuls martod sawolSi,sZinavs qalwuls saqaleboSi.[ . . . . ]didi RmerTebis pap-suqals saxe daubnelda,ZaZa Seimosa, flasebi moisxa.midis pap-suqali mamamisTan, sinTan, mtirali,meufe eas winaSe iRvreba cremli misi:“iSTari qvesknelad STaxda, veRar amodis.ra STaxda mousavleTs iSTari,xar-furni aRar xuraoben,qalwuls yrmawuli aRar euRleba,sZinavs yrmawuls martod sawolSi,sZinavs qalwuls martod saqaleboSi”.eam brZen gulSi azri Caisaxa,Seqmna acuSunamir, cvedani.“warved, acuSunamir, qvesknelis kars miapyar saxe.qvesknelis Svidi kari Sen winaSe ganixvneba.gixilavs ereSqigali, gauxardebi.ra dacxreba guli misi,

Page 249: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

248

ra moilxens RviZli misi,Tavi aRmarTe, vaSrapebs gaxede.“qalbatono, vaSrapi momcen, wyali Sevsva!”ra moismina es ereSqigalma,TeZoebze xeli Semoirtya, TiTze ikbina.“ausrulebel saTxovars moiTxov!ganved, acuSunamir, wyeulimca xar!qalaqis arxSi eZebde sazrdels!qalaqis WurWlidan svamde sasmels!zRudis Crdili sadgomad geqmnes!zRurbli samyofelad geqmnes!mTvrali da fxizeli loyaze gcemdes!”aRaRo kvlav piri ereSqigalma, ametyvelda,namTars, Tavis vezirs, sityvas eubneba:“wadi, namTar, egalginas karze dareke,zRurbli Zvirfasi TvlebiT Seamke,anunaqebi gamoiyvane, oqros taxtze dasxi,iSTars asxure wyali cxoveli, aq momgvare!”wavida namTari, egalginas karze dareka,zRurbli Zvirfasi TvlebiT Seamko,anunaqebi gamoiyvana, oqros taxtze dasxa,iSTars asxura wyali cxoveli, waiyvana.pirvel karSi gaiyvana, daubruna sarcxvinelTa samosi.meore karSi gaiyvana, daubruna salteni xelTa da ferxTa.mesame karSi gaiyvana, daubruna welis sartyeli.meoTxe karSi gaiyvana, daubruna mkerdis samkaulni.

Page 250: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

249

mexuTe karSi gaiyvana, daubruna yelsabami.meeqvse karSi gaiyvana, daubruna sayureni.meSvide karSi gaiyvana, daubruna didi gvirgvini.“Tamuzi, satrfo misi siyrmisa,wmida wyliT ganbane, scxe zeTi surneli.mewamuli samosiT Semose,laJvardis stviri daubrune.SamxaTebma moalxinon suli misi!”odes belili aasxamda Tavis yelsabams,TvlebiT savse iyo misi kalTa,da ra Semoesma Zmis gamo godeba;gawyvita belilim yelsabami,da Tvlebma miwis piri dafares.“nu SemaWirveb, Zmao Cemo, erTaderTo!”odes Tamuzi amova qvesknelidan,laJvardis stviric Tan amohyveba,Tan amohyvebian motiralni kacni da diacni,mkvdrebic amovlen, sakmevlis surnelebas iynosen!

Page 251: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

250

iSTarisadmi

Sen gesav, qalbatonT qalbatono, qalRmerTTa qalRmerTo!iSTar, dedofal xar yovelTa sayofelTa,warmmarTveli kacTa modgmisa!irnini, Zlevamosil xar, igigTa Soris uzeSTaesi!mnaTobi caTa da xmelisa, sinis gulovani asuli!varskvlavi sabrZolo SeZaxilTa,wamkidebeli SeTanxmebul ZmaTa,moyvasTa mtrebad Semcvalebeli!qalbatoni brZolis velisa, qvesknelis mrqeneli!guSea, omiT Semosili, SiSiT Seburvili!salocavni, sakurTxevelni Sen gelian.sad ara hgies saxeli Seni, sad ara hgies rjuli Seni?sad ar daxatula xati Seni, sad ar dadgmula saydari Seni?moxedav ganZarculTa, dacemulTa dReniadag wyalob!Sengan ars wyaloba, qalbatono caTa da xmelisa,qalRmerTo, mwyemso danislul xalxTa!Sengan ars wyaloba, wminda eanas dedofalo,qalbatono brwyinvale beRelTa!brwyinvale lomo igigebisav,

Page 252: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

251

dammarcxebelo mZvinvare RmerTTa!elvare sanTelo caTa da xmelisa,sxivo yovelTa samkvidrebelTa!amxdelo pirbadisa qalwulTagan!mamakacTa qalRmerTo, diacTa iSTar!SemogRaRade damaSvralma, sneulma monam,momxede, qalbatono Cemo, Seiwynare vedreba Cemi.siwrfoebiT momxede, brZane wyaloba Cemi!wyaloba Cemi SeZruli sxeulisa,romeli savsea SfoTiT da aRreviT!wyaloba Cemi sneuli gulisa,romeli savsea cremliT da vaebiT!wyaloba Cemi damwuxrebuli saxlisa,romelic SeaWirva godebam!irniniTu, mZvinvare Zu lomo, guli daicxre!mrisxane furo, guneba gaixsen!gandevne ukeTurebani Cemi tanidan!qalbatono Cemo, vidremdis unda izakvidnen Cem momarT?vidremdis unda uxarodes mdevarsa Cemsa?farfatebs suli Cemi, viTarca frinveli caTa,vkvnesi, viTarca tredi RamiT da dRisiT.ra Sevcode, RmerTo Cemo, qalbatono Cemo?viTarca uSiSi Cemi RmerTisa da qalRmerTisa Seviqen!vxedav Sav dReebs, qalbatono Cemo,bneliTmocul Tveebsa da wlebs guliswyromaTa!dums salocavi Cemi, dums saydari Cemi.

Page 253: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

252

dumili daRvrila Cems saxlze da kar-midamoze.ganadgurda gvari Cemi, kera Cemi daivso.RvTaebam Cemma ucxo adgilad miabruna piri.Sen gesav, qalbatono Cemo, Senken miiqceva suli Cemi,Sen gevedrebi, damxsen gankicxvas,damxsen codvas, danaSauls da Secodebas!brZane brZanebiTa SeniTa, ganrisxebul RmerTs Semarige!gamwyrali qalRmerTi damibrune!daSretili, mxrColavi kera kvlav aminTe!Camqrali CiraRdani kvlav gamiCaRe!ganTesili modgma Cemi Semikribe!farexi ganmivrce, galavani gamifarTove!vidremdis iqnebi qalbatono Cemo, mrisxane da saxemiqceuli?vidremdis iqnebi, qalbatono Cemo, mZvinvare da gulgamwyrali?moabrune qedi Seni ukumiqceuli.Cemda sasikeTod momarTe piri Seni!locva-vedrebani Cemni mogdiodnen daubrkolebliv!didni wyalobani Senni momefinon!Cemma mWvretelma saxeli ganadidos!xolo me SavTavianT Sens siqveles gamovucxadeb!maRal ars iSTar, dedufal ars iSTar!maRal ars qalbatoni, dedufal ars qalbatoni!irninis, qvel asuls sinisas, ar uvis toli!

(locva xelapyrobiT iSTarisadmi)

Page 254: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

253

anzus eposi

sacxovrebelTa meufis Zes, brwyinvales, qalRmerT mamis nandaurs, Zliers vumReri _ RmerTs, enlilis pirmSos,ninurTas, brwyinvales, qalRmerT mamis nandaurs,Zliers ganvadideb, RmerTs, enlilis pirmSos, equris naSiers, RmerTTa winamZRols, eninus imeds, farexTa mfarvels, saxlebis, quCaTa da qalaqTa mcvels, brZolaTa mcodnes, sartyeliT moTamaSes, usworo meomars, mZvinvareTa gamxednels, dauRlels, visi SemarTebac SiSiszaria. misi Zlierebis saxels ganvadideb, frTosani anzus mkvlels Tavisi laxtiT...[ . . . . ] da yvela RmerTis ganCinebani mas Caabara; wamoiRo isini da

anzus Caabara. Tvisi sawmindaris Sesasvlelis dacva miando enlilma, Tavad gansabanad wmida wyalSi Cavida mis winaSe; en-lilobis qmnilebebs uWvrets anzus Tvali, sauflo gvirgvins, misi RvTiurobis samosels, misi RvTiurobis bedisweraTa dafebs uWvrets, uWvrets RmerTebis mamas, duranqis RmerTs.

Page 255: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

254

enlilobis warTmeva izraxa Tavis gulSi, anzu uWvrets Rmer-Tebis mamas, duranqis RmerTs, enlilobis warTmeva izraxa Ta-vis gulSi: waviReb RmerTebis bedisweraTa dafebs da yvela RmerTis ganCinebebs Sevkreb, taxts davepatronebi, gangebaT daveuflebi, igigebze, maTze yvelaze gavbatondebi. brZola isurva misma gulma. sawmidaris SesasvlelTan, romelsac uWvretda, daeloda ganTiadamde. roca enlili gansabanad Cadioda wmida wylebSi, gvirgvini moixada da taxtze dado, bedisweraTa dafebs miswvda anzus xeli, enliloba aiRo, gangebani Camoyrilia; anzu gafrinda da Tavis mTaSi daimala. SiSi dasadgurda, mdumareba Camovarda, mama, mrCeveli maTi, dadumda enlili. sawmindars SemoeZarcva misi brwyinvaleba, qveynis RmerTebi Rones eZebdnen. anum daZra bage da ambobs, etyvis RmerTebs, Tavis Svilebs: “romeli RmerTic moklavs anzus, yvelgan idideba misi saxeli!” “arxebis meurve _ iyvires _ anus Ze!”

mrCeveli eubneba mas: “Sen Zlieri xar, adad, magari, oms ar Seudrkebi, damexe anzu Seni laxtiT. ididebs Seni saxeli didi RmerTebis sakrebuloSi, Sens Zma RmerTebs Soris toli ar geyoleba. gaCndeba, aSendeba Seni sawmidarebi, oTxiv kuTxeSi daarsdeba Seni saRvTo qalaqebi, Seni saRvTo qalaqebi equrSi Seva, idide RmerTebis winaSe, Zlieri iyos saxeli Seni.”

arxebis meurvem adadma miugo saTqmeli, Tavis mamas anus si-tyvas eubneba:

“mamav, miuwvdomel mTisken vis miuCqaria? vin aris anzus msgavsi RmerTebSi, Sens SvilTa Soris? bedisweraTa dafebs

Page 256: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

255

miswvda misi xeli, enliloba gaitaca, gangebani Camoyrilia. anzu gafrinda, Tavis mTaSi daimala. aw misi bagismieri duran-qis RmerTebiviTaa. yoveli misi mteri mis winaSe Tixad gadai-qceva!”

ra esmaT es RmerTebs, SeSindnen, anum salaSqrod arwasvla ubrZana.

“gibilma! _ iyvires, _ anuniTus pirmSom!”“anzu gafrinda da Tavis mTaSi daimala! aw misi bagismieri

duranqis RmerTebiviTaa, yoveli misi mteri Tixad gadaiqceva!”ra esmaT es RmerTebs, SeSindnen. anum gibils salaSqrod ar-

wasvla ubrZana. “Saram!” _ iyvires _ “iSTaris pirmSom”.anu, mrCeveli eubneba mas: “Sen Zlieri xar, Sarav, magari,

oms ar Seudrkebi, mohkal anzu Seni iaraRiT, ididebs Seni saxeli didi RmerTebis sakrebuloSi, Sens Zma RmerTebs So-ris toli ar geyoleba, gaCndeba, aSendeba Seni sawmidarebi, oTxiv kuTxeSi daarsdes Seni saRvTo qalaqebi, Seni saRvTo qalaqebi equrSi Seva! ididebi RmerTebis winaSe, Zlieri iqne-ba saxeli Seni.”

Saram miugo saTqmeli, anus, Tavis mamas, sityvas eubneba: “mamav, miuwvdomeli mTa vis gadaulaxavs, vin aris anzus ms-

gavsi RmerTebs, Sens Zmebs Soris? bedisweraTa dafebs miswvda misi xeli, enliloba gaitaca, gangebani Camoyrilia. anzu gaf-rinda da Tavis mTaSi daimala, aw misi bagismieri duranqis RmerTebiviTaa”.

[ . . . . ]

Page 257: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

256

Seikribnen igigebi, RmerTebi erTobliv SeSfoTebuli arian; sibrZnis ufali, afsuSi damkvidrebuli, aayenes. Tvisi gulis si-tyva uTxra Tavis mamas, anus, ambobs:

“me vipovi im RmerTs da anzus Seborkvas vauwyeb krebulSi; me vipovi im RmerTs, da anzus Seborkvas vauwyeb krebulSi”.

esmaT igigebs misi es naTqvami, aTrToldnen igigebi, fexebi daukocnes, Tvalsxivosanma daZra bage, ambobs, anusa da dagans sityvas eubneba...

[ . . . . ]maxis, saxebaTa qalbatonis dideba warmoTqva krebulSi: “mouxme

Zliers, brwyinvales, Sens nandaurs, mkerdganiers, brZolaSi Svideulis gamyvans, ningirsus, Zliers, brwyinvales, Sens nand-aurs, mkerdganiers, brZolaSi Svideulis gamyvans!”

esma misi es naTqvami didebuls maxs da Tqva: “keTili!” mis bagismierze gaixares qveynis RmerTebma, aTrToldnen da fexebi daukocnes. daiZaxa RmerTebis krebulSi, da Tavisi Ze, gulis sayvareli, moiyvana, uTxra: “uzenaes anusa da daganis winaSe, _ ra rom gamoacxades krebulSi TavianTi ganCinebani, yvela igigi, erTobliv, me vSobe, RmerTTa Soris upirvelesni _ me mamim! Cems Zmas da anus cis meufeba ganvuwese; es me var, mefoba rom ganvuwese. [ . . . . ] mamaSenic me gamovsaxe”.

[ . . . . ] daTqvi vada. RmerTebs, romelnic me Sevqmeni, naTeli

daubrune! gaemzade sabrZolvelad, Seni Svidi qariSxali maR-lidan daatydes Tavs. miswvdi frTosan anzus da Seborke igi, moasvene dedamiwa, romelic me Sevqmeni, anzus samyofeli ki

Page 258: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

257

ariv-darie, SiSma moicvas igi. [ . . . . ] aRvZrav maTze erTo-bliv aSamSuTebs. gadaikide Svildi, Senma isrebma Sxami ata-ron! avsuliviT pirisaxe Seicvale, Rrubeli waiZRole win, Seni saxe ver gamoicnos. Seni sxivosneba Cvenze gadmovides, Seni momakvdinebeli Zala miuSvi, mTebis daqceva ici, ar ga-brwyindes mis Tavze mze, dRem naTeli sibneled gadauqcios; mouspe sicocxle, Seborke anzu, qarma misi frTebi saidumlo adgilebSi waiRos, equris saxlisken, Sens mama enlilTan; misi mTebi da velebi waleke, aaforiaqe. boroti anzus sicocxle mokveTe, mefoba Semovides equrSi, Sens mSobel mamas gangeba-ni daubrundes. gaCndes, aSendes sawmidarebi, oTxiv kuTxeSi dafuZndes Seni saRvTo qalaqebi, Seni saRvTo qalaqebi, equr-Si Sevides; aRzevdi RmerTebis winaSe, Zlieri iyos saxeli Seni!”

mousmina Tavis dedas meomarma, gamxnevda sabrZolvelad, anzus mTebisken amayad gaemarTa. Cemma ufalma Sekazma Svidi qari, gmirma Sekazma Svidi imxullu, mtvris damyenebeli Svidi aSamSaTi, aRZra sastiki qariSxali, gza misca Sexla-Setakebebs, [ . . . . ] mTis Ziras Seeyarnen erTurTs anzu da ninurTa, Sexeda mas anzum da mieWra mas, kbilebi daaxrWiala, qariSxaliviT ga-daefina mTebs misi melami, mZvinvare lomiviT eZgera mas, gulis risxviT iyvira gmirma: “waviReb yvela ganCinebas erTianad, da RmerTebis yvela brZanebas ukan davabruneb” “vina xar, CemTan sabrZolvelad rom mosulxar?”

Seutia, Tavisi bagismieri miageba anzus, miugo anzus gmirma ninurTam:

Page 259: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

258

“mefe anusa da duranqis RmerTebis saxeliT, weramwereli RmerTebis saxeliT, SenTan sabrZolvelad movedi, Seni Semmus-vreli!”

ismina anzum misi naTqvami, mZvinvared iRriala mTebSi, ukuni dasadgurda, mTebis saxe wyvdiadma moicva, mze, RmerTTa naTe-li, bnelSi gaexvia, [gaugebaria] win gaiWra anzus xmaze, [gauge-baria] sabrZolo perangi sisxlSi dasvelda, iwvima sikvdi-lis Rrubelma, elavdnen isrebi, gaxurda brZola maT Soris. Zlierma, brwyinvalem, qalRmerT mamis pirmSom, anisa da da-ganis sayrdenma, niniqungis nebierma [ . . . . ] aavso, mSvildidan lerwmis isrebi styorcna mas. anzus ver miswvda, lerwami ukan dabrunda. anzum SesZaxa:

“lerwmis isaro, Seni lerwmovanisken gabrundi! mSvildis saxev, Seni tyisaken! ZarRvo _ cxovelis zurgs, isris Tbev _ frinvels daubrundi!”

xelT epyra anzus RmerTebis bedisweris dafebi. mozida nin-urTam mSvildis lari, ver miswvda mis sxeuls. brZola dacxra, omi gasrulda, saWurveli uqm iqmna, mTis gulSi anzu ver Se-borkes. SesZaxa ninurTam adads, brZaneba misca:

“gaumeore eas, rac ixile: rom, batono, ninurTam anzu moim-wyvdia, ninurTam banakSi mtveri daayena, mSvildi mozida, isa-ri styorcna, ver miswvda anzus, ukan dabrunda. anzum SesZaxa: isaro, rom modixar, Seni lerwmovanisaken gabrundi! mSvildis saxev _ Seni tyisaken! ZarRvo _ cxovelis zurgs, isris Tbev _ frinvels daubrundi! xelT epyra mas, anzus, bedisweris dafebi. mozida mSvildis lari, ver miswvda mis sxeuls. brZola dacxra,

Page 260: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

259

omi gasrulda, saWurveli uqm iqmna, mTis gulSi anzu ver Se-borkes”.

adadma qedi moixara, brZaneba miiRo, brZolis ambavi Tval-sxivosan eas wauRo:

“rom, batono, ninurTam anzu moimwyvdia, ninurTam banakSi mtveri daayena, mozida mSvildi, isari styorcna, ver miswvda anzus, ukan dabrunda. anzum ESesZaxa isars: isaro, rom modixar, Seni lerwmovanisaken gabrundi! mSvildis saxev _ Seni tyisaken! ZarRvo _ cxovelis zurgs, isris Tbev _ frinvels daubrundi! xelT epyra mas bedisweris dafebi [ . . . . ] mozida mSvildis lari, ver miswvda mis sxeuls. brZola dacxra, omi gasrulda, saWurveli uqm iqmna, mTis gulSi anzu ver Seborkes”.

ismina Tvalsxivosanma Tavisi Zis sityva, dadumda da mere gaugzavna sityva:

“gaumeore Sens batons Cemi bagis naTqvami, rasac vityvi, misT-vis daimarxe. brZola ar Sewyvito, Zala moikrife; daacxre igi (anzu), qariSxalTan Sexlisas frTebi dacvivdes. aiRe iaraRi da isrebs rom miuSveb, frTebi aukafe marjvniv da marcxniv. dain-axos Tavisi frTebi da bagis saTqmeli daekargos. “vai, frTa frTaze”! _ iyvirebs, nu SegeSindeba misi. mozide mSvildi! mowi-naaRmdegis mkerds styorcne lerwmis isari elvasaviT, frTa da nakrteni peplebiviT acekvdnen, mokveTe misi sicocxle. Seborke anzu, qarma misi frTebi saidumlo adgilebSi waiRos, equris saxlSi, Sens mama enlilTan, misi mTebi da velebi waleke, aafo-riaqe! borot anzus suli amoarTvi. mefoba Sevides equrSi, Sens mSobel mamas daubrundes gangebani! gaCndnen, aSendnen sawmi-

Page 261: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

260

darebi, qveynis oTxiv kuTxeSi damyardes Seni saRvTo qalaqebi, Seni saRvTo qalaqebi Sevides equrSi, idide RmerTebis winaSe, iZlieros Senma saxelma!”

adadma qedi moixara, brZaneba miiRo, rac eam ilaparaka, gau-meora:

“brZola ar dacxres, Zala moikrife, daacxre anzu, misi frTe-bi qariSxalTan Sexlisas dacvivdnen, aiRe (sxva) iaraRi daA is-rebs rom gatyorcni, frTebi mokveTe, Sexedos Tavis frTebs, bagis saTqmeli daekargos. “frTa frTaze”! _ iyvirebs. nu Se-geSindeba misi. mozide mSvildi! mowinaaRmdegis mkerds styor-cne lerwmis isari elvasaviT, frTa da nakrteni peplebiviT acekvdnen, mokveTe misi sicocxle, Seborke anzu, qarma misi frTebi saidumlo adgilebSi waiRos, equris saxlSi, Sens mama enlilTan. misi mTebi da velebi waleke, aaforiaqe! borot an-zus suli amoarTvi. mefoba Sevides equrSi, Sens mSobel mamas daubrundes gangebani! gaCndnen, aSendnen sawmidarebi, qveynis oTxiv kuTxeSi damyardes Seni saRvTo qalaqebi, Seni saRvTo qalaqebi Sevides equrSi. idide RmerTebis winaSe, iZlieros Senma saxelma!”

moismina ninurTam Tavisi mamis, Tvalsxivosani eas sityva, sa-brZolvelad gamxnevda, anzus mTisken gaswia. ufalma Svidi meo-mari Sekazma, gmirma Sekazma Svidi imxulu, mtveris damyenebeli Svidi aSamSuTi.

(saboloo Setakebis amsaxveli epizodi fragmentulad aris Semonax-uli. sabolood ninurTa imarjvebs, klavs anzus da mis gvams enlilis

Page 262: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

261

taZris _ equris Tavanze miakravs. enlils daubrundeba motacebuli enliloba da bedisweris dafebi, RmerTebi da mTeli qveyniereba, “SavTavianebi” gaxarebuli arian. es mxsneli gmiroba Caidina enlilis Zem mamis sadideblad.)

Page 263: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

262

eras eposi

dafa pirveli

“mefev yovelTa samkvidrebelTa, samyaros Semqmnelo, xen-dursangav, enlilis pirmSov [ . . . . ], uzenaeso kverTxismpyrob-elo, SavTavianebze mzrunvelo, mwyemso kacTa modgmisa, iSum, ganTqmulo Semmusvrelo, romlis xeli Rirsia misi mZvinvare iaraRis tarebisa da misi basri Subis aelvebisa. era, RmerTebis gmiri, brdRvinavs Tavis sadgomSi. saomrad iswrafis misi guli. eubneba Tavis iaraRs: “icxe sikvdilis Sxami! Svideuls, sworup-ovar meomrebs: SeirtyiT Tqveni saWurveli! Sen geubneba: velad msurs gasvla”.

”CiraRdani xar Sen, Sens naTels umzeren! winamZRoli xar, RmerTebi ukan mogyvebian! satevari xar, Semmusvreli! era, aRimarTe qveynis dasamxobad, rogor ginaTdeba RviZli, rogor gixaris guli!”

eras mklavebi, rogorc uZilo kacisa, moqanculia. eubneba Tavis guls: “aRvdge Tu viZino?” esityveba Tavis iaraRebs: “eyu-deT Tqven-Tqven kuTxeebSi!” Svideuls, sworupovar mebrZo-lebs: “gabrundiT Tqven-Tqven sadgomebSi!”

Page 264: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

263

da Sen, iSum, vidre gaaRviZeb mas, eZinos Tavis sawolSi! mamisTan, Tavis sasZlosTan erTad, eZleodes netarebas! en-gidudu, ufalo, Ram-RamobiT moarulo, mTavarTa gamZRolo, vinc moymeT da asulT simSvideSi amyofebs, dResaviT unaTebs. Svideulis, usworo meomarTa, RvTiuroba gansxvavebulia, maTi warmoSoba ucnauria, SiSismomgvrelni arian. maTi mWvreteli kankalebs; sunTqva maTi sikvdilia. xalxi Zrwis, ver bedavs maTTan miaxloebas. iSumi karia maT win Caketili.

roca anum, RmerTebis mefem, miwaSi daTesa Tavisi Tesli, mi-wam mas Svidi RmerTi uSva da man Svideuli uwoda maT. isini wardgnen mis winaSe, rom bedi gadaewyvita maTTvis. mouxmo erTs da ase amcno: sadac waxval da zars dascem, metoqe ar geyoleba! meores uTxra: cecxliviT wvavde, aliviT bugavde! mesames ubrZana: lomis saxe miiRe, Seni mWvreteli SeZrwundes. meoTxes uTxra: Seni mZvinvare iaraRis aRmarTviT mTebs an-grevde! uTxra mexuTes: qariviT daubere da gazome dedamiwa! ubrZana meeqvses: zemoT da qvemoT iare, aravin daindo! meS-vide gveleSapis SxamiT gatena: daamxe yoveli cocxali! da ra anum Svideuls, yvelas maT bedi dausazRvra, Caabara isini eras, RmerTebis meomars, uTxra: iaron Sens gverdiT! roca xalxis xmauri Senamde moaRwevs da Seni guli maT ganadgurebas ganiz-raxavs, SavTavianTa amoxocvas, Saqanis pirutyvis amowyvetas, mZvinvare iaraRad gyavdes, Sens gverdiT iaron.

isini mZvinvareni arian, SemarTulia maTi iaraRi. eubnebian eras: “aRdeq! dadeq! ratom dayudebulxar uZluri moxuciviT qalaqSi? umweo bavSviviT damjdarxar saxlSi? velad gausv-

Page 265: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

264

leliviT diacis saWmeli vWamoT? omis umecariviT gveSinodes davZrwodeT? velad gasvla moymisTvis zeimia; mTavari ki, ro-melic qalaqSi rCeba, WamiT ver ZReba. Tavisi xalxis pirSi augad moxsenieba, misi Rirseba damcirebulia. rogor gauSvi-ros xeli velad gamsvlels? qalaqSi mjdomma Zalac rom moi-kribos, velad gamsvlels rogor gauwevs metoqeobas? qalaqis gemrieli puri rogor Seedreba nacarSi gamomcxvar xmiads? tkbili ludi rogor Seedreba maTaris wyals? SemaRlebulze mdgari sasaxle rogor Seedreba salaSqro karavs? meomaro era, gadi velad, aaJRarune Seni iaraRi! xma aRimaRle, axmi-andes zeviT da qveviT! igigebmaAgaigonon da ganadidon Seni saxeli; anunaqebma gaigonon da SeSindnen Sens xsenebaze; Rmer-Tebma gaigonon da moidrikon Sens uRelqveS; mefeebma gaigonon da daemxon Sens winaSe; qveynebma gaigonon da xarki mogitanon; uZlurebma gaigonon da gamxnevdnen; Zlierebma gaigonon da ferxni dagikocnon; maRalma mTebma gaigonon da Tavebi dax-aron; aboboqrebulma zRvebma gaigonon da SeSfoTdnen, Tavi-anTi dovlaTi dakargon; xSir SambnarSi Reroebi amoiZirkvon; gauval laqaSebSi lerwmebi daiglijon. xalxi SeSindes, ik-los maTma xmaurma; pirutyvi akankaldes da Tixad gadaiqces. RmerTebi, Seni mamebi, dainaxaven, ganadideben Sens gmirobas. meomaro era, ratom miatove veli da qalaqSi damjdarxar? [ . . . . ]. gmiro era, gelaparakebiT da Cveni naubari gemware-ba; lamis mTelma qveyanam dagvjabnos Cven. namdvilad unda ismino Cveni naTqvami! anunaqebs, dumilis moyvarulT, sikeTe uyavi; anunaqebs xalxis xmauri ar aZinebs. qveynis sicocxle _

Page 266: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

265

saZovari jogma gadajega; miwismuSaki mwared moTqvams Tavis yanaSi; lomma da mgelma gawyvita Saqanis jogi; mwyemss Tavisi faris gamo ar sZinavs dRe da Rame, Sen SegRaRadebs. da Cvenc, vinc viciT mTaTa gadasasvlelebi, gza davkargeT; ablabuda axvevia Cvens saomar saWurvels; Cveni erTguli mSvildi agvi-janyda, veRar movzideT; Cvens maxvil isrebs wvetebi gaeRunaT, Cvens satevars uxmarobisgan Jangi moekidaT”.

ismina maTi meomarma eram; Svideulis naTqvami zeTiviT etkbo. daZra bage, iSums eubneba: “ratom dumxar, amas rom ismen? gza gamixseni, laSqrobas

Sevudge; Svideulma, usworo mebrZolebma, Cemi iaraRi Cems gverdiT ataron! Sen ki Cems win iare, Cems ukan iare!”

esma iSums misi es naTqvami, daZra bage, meomar eras eubneba: “mbrZanebelo era, ratom ganizraxe RmerTebisaTvis boroti?

qveynebis dasamxobad, xalxis gasawyvetad avs ratom izraxav?”eram daZra bage, ametyvelda, iSums, mis win mavals, sityvas

eubneba: “iSum, yuri migde, gaigone Cemi naTqvami. xalxze getyvi, vis

Sewyalebazec laparakob, _ RmerTebis win mavalo, brZeno iSum, romlis rCeva sasikeToa, caSi gareuli xari var, miwaze lomi var, qveyanaSi mefe var, RmerTebSi mZvinvare var, igigebSi gmiri var, anunaqebSi Zlieri var, gareuli mxecebis gamwyveti var, mTaTa mrqeneli verZi var, lerwmovanSi cecxli var, Samb-narSi culi var, laSqrobis gzaze bairaRi var, qariviT vuber-av, adadiviT vgrgvinav, SamaSiviT mTel cargvals movixilav, velze morbenali veluri verZi var, saZovarze gaviWrebi da

Page 267: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

266

farexSi Cems adgils vimkvidreb. RmerTebs, yvelas, brZolis eSiniaT, SavTavianebi ki saZulvelni arian. me, _ raki maT ar eSiniaT Cemi saxelisa _ da me marduqis brZaneba ugulebelvyav, igi Tavis nebisaebr moiqca. marduqi ganvarisxe, misi taxtidan wamovagde da xalxi upatronod davagde”.

gmiri era babilons, RmerTebis mefis qalaqs, miubrunda; esangilaSi, cisa da miwis sasaxleSi, Sevida da wardga mis (mar-duqis) winaSe; daZra bage da RmerTebis mefes eubneba:

“ratom dakarga brwyinvaleba Seni mefobis niSanma, varskvla-vis sadarma? gvirgvini Seni meufebisa, eTemenanqis darad rom anaTebda, ratom Seibura?”

daZra bage RmerTebis mefem, ametyvelda, eras, RmerTebis mef-es, sityvas eubneba:

“meomaro era, im saqmeze, romlis gakeTebas Sen apireb, erTx-el, didi xnis winaT ganvrisxdi da Cemi taxtidan wamovimarTe, warRvna movaxdine. wamovimarTe Cemi taxtidan da cisa da mi-wis samarTali dairRva. aha, ca rom Seirya, cis varskvlavTa sadgurebi Seicvala da aRar aRvadgine; qveskneli rom SeiZra, xnulebis mosavali Semcirda, gaZnelda Sroma; cisa da miwis samarTali rom dairRva, wyaroebma daiklo, mdinareebi daSra. mimovixede da SimSilia! suldgmulis Sobadobam iklo, aRar avaRorZine. TiTqos miwis mxvneli vyofiliyavi, mTeli Tesli xelT vipyar. sxva saxli avaSene da iq davsaxldi.

Cems Zvirfas niSans warRvnam dakra, SeibRala. Cemi saxis ga-brwyineba da Cemi Sesamoslis ganwmeda giras, cecxlis RmerTs, vubrZane. da roca Cemi Zvirfasi niSani gabrwyinda da gasrul-

Page 268: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

267

da es saqme, Cemi meufebis gvirgvini davirqvi da Cems adgilze davbrundi. Cemi saxe didebuli gaxda, Cemi Sexedva _ Sesazari. xalxma, vinc warRvnas gadaurCa, ixila, rac moxda. axla Cemi saWurveli aRvmarTo da natamali movspo? maTi brZenebi af-suSi Cavgzavne da maTi amoyvana aRar vbrZane; qarvis xes, mesus, adgili Sevucvale da veravin ipova. axla im saqmeze, Sen rom brZane, meomaro era:

sad aris mesus xe, RmerTebis xorci, samyaros meufis sakadrisi? wmida xe, brwyinvale morCi, meufebis Sesaferi? romlis fesvebi vrcel zRvaSi as beruze Rrmavdeba, qvesknelis ufskrulamde? romlis wverokini maRla anus cas swvdeba? sad aris zagindurus elvare qva, romelic me avirCie? sad aris ninildumi, Cemi RvTiurobis didi durgali? elvare culis mpyrobeli, vinc dResaviT abrwyinebda mas da Cem fexqveS migebda? sad aris guSqinbanda, RmerTTa da kacTa gamomsaxveli, romlis xelebi wmidaa? sad aris ninagali, zemo da qvemo dolabebis mpyrobeli? vinc tyaviviT ReWavs magar spilenZs da Wedavs saWurvels? sad aris rCeuli qvebi, vrceli zRvis naSobni, gvirgvinis samkaulni? sad aris afsus Svidi afqali, wmida Tevzebi, romelTac eas msgavsad, maTi meufisa, farTe goneba aqvT?”

Page 269: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

268

gmirma eram mousmina mas da wamodga, daZra bage da didebul marduqs sityvas eubneba:

[ . . . . ] marduqma, es rom moismina, daZra bage da sityvas eubneba

gmir eras: “Cemi taxtidan wamovimarTebi da cisa da miwis samarTals

davarRvev, wyali adiddeba da qveyanas walekavs, naTeli dRe wyvdiadad gadaiqceva; qariSxali atydeba da cis varskvlavebi Seibureba; avi qari dauberavs da yoveli suldgmulis mzera dabneldeba; avsulebi wamoimarTebian da [ . . . . ] Seipyroben; anunaqebi amovlen da suldgmulT amowyveten. vidre iaraRs avisxamde, vin gaabrunebs maT ukan?”

es rom gaigona eram, daZra bage da sityvas eubneba didebul marduqs:

“didebulo marduq, vidre saxlSi Sexvidode, giru Sens sa-mosels ganwmeds da Sens adgilze dabrundebi. manamde cisa da miwis samarTali mtkiced meWireba xelSi. caSi aval da igigebs ganCinebas mivcem, afsuSi Caval, anunaqebs movixilav, sastik av-sulebs ukan mouqcevel qveynad wavasxam; Cems mZvinvare iaraRs maTze aRvmarTav; borot qars, rogorc frinvels, frTebs Sevukrav. am saxlTan, sadac Sexval, didebulo marduq, karis marjvniv da marcxniv anus da enlils xarebiviT davayeneb”.

gaigona es didebulma marduqma da sityva, rac eram warmoTq-va, eama.

Page 270: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

269

dafa meore

(dasawyisi Semonaxuli ar aris)

iSumma daZra bage, ametyvelda, gmir eras sityvas eubneba: [ . . . . ] Sevida emeslamSi da avida Tavis taxtze. TavisTvis lapara-

kobs am saqmeze, misi mrisxane guli pasuxs ar iZleva, kvlav ekiTxeba mas [ . . . . ].

“gza gaxseni, laSqrobas viwyeb, dRe miiwura, gadavida Jami; SamaSs vetyvi, rom sxivebs uklos; sinma RamiT Seburos Tavisi saxe; adads vetyvi: ukan gaixme Seni mozvrebi! gafante Rruble-bi, SeaCere Tovli da wvima, marduqs da eas [ . . . . ]; vinc siuxve-Si gaizarda, gvalvaSi daimarxeba; vinc wylis dinebas mihyveba, mtvriani gziT dabrundeba; RmerTebis mefes vetyvi: esagila-Si ijeqi! sityvas, rac brZane, saqmed aqceven, Sens brZanebas aRasruleben; SavTavianebi SegZaxeben, nu miiReb maT vedrebas; qveynebs movasworeb, nangrevebad vaqcev; qalaqebs davamxob, gavaudabureb; davaqcev mTebs da gavwyvet maT jogebs; zRvebs avaboboqreb da movspob maT dovlaTs; gavaudabureb lerw-movans, cecxliT gadavbugav; xalxs davamxob da cocxals ar davtoveb; arafers davtoveb, erT Teslsac ki; Saqanis pi rutyvs saZovarze ar mivuSveb; qalaqidan qalaqSi jariskacebs davgza-vni. Svili mamas SeiZulebs, erTmaneTs mSvidobas ar etyvian; deda Svils, momRimari, borotebas ganuzraxavs; RmerTebis samyofelSi, sadac boroteba ar iyo, borotmoqmeds Seviy-

Page 271: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

270

van; didebulis samyofelSi naZiralebs davasaxleb; gareul mxecebs sacxovreblebSi Semovrekav; qalaqi, sadac ki isini ga-moCndebian, gaukacrieldeba; mTis jogebs Camovrekav da yvela adgils, sadac ki maT fexs davadgmevineb, gavapartaxeb; mind-vris mxecebs qalaqis moednebze mivuSveb; niSnebs avad vaqcev, sawmidarebs wavbilwav, RmerTebis samyofelSi sanxulxazas Seviyvan; mefis sasaxles nangrevebad vaqcev; xalxis Jriamuls Sevwyvet, adamianebs sixaruls wavarTmev, mSvidobis adgilze mtrobas davamkvidreb...”

[ . . . . ]

dafa mesame

(grZeldeba eras muqarebi)

“wavarTmev qonebas, maT ki dReebs Sevamokleb; marTalsac ki, vinc gamoesarCleba, suls amovxdi; borots ki, sulis amomx-dels, maRla davsvam; adamianTa gulebs Sevcvli: mama Svils ar mousmens, qaliSvili dedas siZulviliT daelaparakeba; maT fiqrebs gavaboroteb, RmerTs daiviwyeben, TavianT qalRmerTs didad Seuracxyofen; aRvZrav avazakebs da gzebs gadavaketineb, Suagul qalaqSi erTmaneTis Zarcvas daiwyeben;

lomi da mgeli gawyveten Saqanis pirutyvs; [ . . . . ]; Cvilze da ToToze glovas gadavaCvev ZiZas; alalas xmas yanebidan ganvdevni. mwyemsi da sarqali TavianT binebs daiviwyeben; sa-mosels SemovaZarcvav adamianebs; ymawvilkacebs SiSvlebs va-

Page 272: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

271

tareb qalaqis quCebSi; ymawvilkacebs qvesknelSi usamoslod Cavrekav; ymawvilkacis sicocxlis fasi erT samsxverplo cxvars gauTanabrdeba; didebulisTvisac Zviri Seiqneba SamaSis samis-nos batkani, sneuls ki Semwvari xorcis erTi naWeri moenatreba Sesawiravad... [teqstis fragmentebi] maTi sisxli arxis wyali-viT adine qalaqis quCebSi; gaxseni maTi ZarRvebi da mdinareSi miuSvi. enlilma “vai” iyvira, guli SeekumSa, Tavis sadgomSi [ . . . . ]; Seuwyalebeli wyevla gaCnda mis bageze; daifica, aRar Sesvamda mdinaris wyals; maTi sisxlis SeeSinda da equrSi ver Sevida.

era iSums, Tavis winamZRols, sityvas eubneba: “Svideuli, sworupovari meomrebi... [teqsti uaResad frag-

mentulia]; gza gaxseni, Sevudge laSqrobas; Svideuli, sworu-povari meomarni, darazme; Cemi mZvinvare iaraRi Cems gverdiT vidoden; da Senc, Cems win mavalo da Cems ukan mavalo!”

ismina iSumma misi es sityva, sibralulma moicva da Tqva Ta-vis gulSi: “vai Cems xalxs, eras risxva Tavs rom daatyda; maT amosawyvetad ar cxreba misi mklavi; TiTqos borot anzus Sesa-pyrobad bade aqvs mosrolili...”

iSumma daZra bage, ametyvelda, meomar eras sityvas eubneba: “ratom ganizraxe boroteba RmerTebisTvis da kacTaTvis?

SavTaviani xalxisTvis boroti ganizraxe Seubraleblad?” eram daZra bage, ametyvelda, iSums, Tavis winamZRols, sity-

vas eubneba: “igigebis azri ici da anunaqebis rCeva; SavTavian xalxs Sen

ucxadeb gadawyetilebebs [ . . . . ]; ratom laparakob umecariviT?

Page 273: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

272

TiTqos marduqis sityva ar uwyode, imgvarad mirCev; Rmer-Tebis mefe amdgaria Tavisi taxtidan, qveynebi rogor gaZleben? Tavisi meufebis gvirgvini moixada _ mefem da mTavarma daivi-wyes TavianTi brZanebebi; marjvenaSi upyria kverTxi, Tavisi didebuli iaraRi; marduqma Seixsna Tavisi sartyeli; RmerTTa da kacTa kavSiri gawyda, Znelia Sekvra;

mZvinvare giru, cecxlis RmerTi, Tavis samkauls dResaviT abrwyinebs da Tavis melams gamoutevebs. marjvenaSi kverTxi upyria, Tavisi didi iaraRi; didebuli marduqis mzera mZvinva-rea. xolo me rasac geubnebi [teqsti fragmentulia]... RmerTebis winamZRolo, brZeno iSum, visi rCevac sasikeToa, axla ratom laparakob ase? marduqis sityva ar geameba”.

[ . . . . ]daZra iSumma bage, eubneba meomar eras: “meomaro era, cis aRvirebi Sen gipyria, mTeli xmeleTis

gamgebeli xar, qveyanaze batonob, zRvebs aboboqreb, mTebs moasworeb, kacTa modgmas uZRvebi da jogebs mwyemsav; eSara Sens winaSea, enguri Sens xelTaa, Suanaze zrunav, esangilas ganageb; yvela gangeba Sekrebili gaqvs; RmerTebs eSiniaT Seni, igigebi gifrTxian, anunaqebi Zrwian Sens winaSe; rCevas iZlevi, anu, cis RmerTi, gismens; enlili geTanxmeba, Sens ga-reSe araferi Seicvleba; uSenod brZola vis unaxavs? brZo-lis Sesamoseli Senia! da Sen ambob Sen gulSi: saZulveli var”.

Page 274: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

273

dafa meoTxe

“o, meomaro era, didebuli marduqis saxelis ar geSinia! babiloni, qveyanaTa kavSiri, dagirRvevia, Seni RvTiuri buneba Segicvlia, adamians damsgavsebixar; Seni iaraRiT aRWurvilxar da babilonSi Sesulxar; babilonSi qalaqis dampyrobeliviT alaparakdi, babilonelebi, daucveli lerwmebiviT, yvelani Sens winaaRmdeg Seikribnen; vinc iaraRi ar icoda, satevari iSiSvla; vinc mSvildosnoba ar icoda, mSvildi mozida; vinc omi ar icoda, brZolaSi Caeba; vinc frTebi ar icoda, CitiviT gafrinda.

(teqsti fragmentulia)

ganmgebeli, siwmideTa mcveli, Seuracxyves; babilonis karibWe, siuxvis mdinare, maTma xelma gadaketa; babilonis sawmidars qveynis mZarcvelebiviT cecxli waukides; Sen maT TavSi iyavi, win miuZRodi; babilonis Sida kedels isari styor-cne, “vai, gulo”, aRmoxda; muxra, karibWis mcveli, vaJebisa da qalebis sisxlSi ijda; babilonis mcxovrebni Citebi iyvnen, Sen _ maTi momnadirebeli; badeSi gaaxvie isini, Seipyar da mospe, meomaro era! qalaqi gaapartaxe, lomis saxe miiRe da sasax-leSi Sexvedi; daginaxa laSqarma da saWurveli aisxa; ganmge-blis, babilonis Surismgeblis, guli risxviT aRivso; ubrZana Tavis laSqars, eZarcvaT, rogorc mtrebi Zarcvaven; laSqris winamZRols borotis qmna daavala: am qalaqisken ggzavni Sen,

Page 275: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

274

kaco! RmerTis nu geSinia, adamians nu ufrTxi; didi da patara erTianad daxoce; nuravis daindob, nurc ZuZumwovar bavSvs; babilonis dagrovebuli dovlaTi ialafe. mefis jari Seikriba da Sevida qalaqSi, cecxlovani isrebiT da aRmarTuli xmle-biT... maTi sisxli arxis wyaliviT adine qalaqis moedanze; maTi ZarRvebi gaxseni da gaasisxlmdinare; didma batonma marduqma dainaxa da “vai” iyvira, SeiZra misi guli; daurRveveli wyevla aRmoxda mis bageebs; daifica, aRar Sesvamda mdinaris wyals; maTi sisxlis gamo esangilaSi aRar Sevidoda.

“vai, vai, babilono! viTarca finiki Seni Tavani avayvave, magram qarma gamoaSro! vai, vai, babilono! viTarca naZvi girCebiT, xorbliT agavse, magram ver davtkbi misi sisavsiT! vai, vai, babilono! viTarca siuxvis mtili dagnerge, magram ver movisTvle misi nayofi! vai, vai, babilono! viTarca beWedi qarvisa cis qedze dagkide, magram SvebiT veRar gimzire! vai, vai, babilono! viTarca dafa bedisweraTa xelT gipyar, magram veRaravis Cagabare!” ase ambobda didebuli marduqi. [ . . . . ] “sipari, ZvelTaZveli qalaqi, belma ganarida warRvnis

wylebs, radgan eZvirfaseboda mas. SamaSis nebis winaaRmdeg daaqcie misi galavani da misi qongurebi daangrie; uruqi, anusa da iSTaris sayofeli, ezreTebis, SamxaTebis da xarimTebis qa-laqi, romelTac iSTarma qmrebi waarTva da Tavisad Seracxa,

Page 276: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

275

suTelebis _kacisa da qalis winaSe aakvnesa. aRadgina eanaSi saWurisebi da evnuqebi, iSTarma rom xalxis dasaSineblad ma-makacoba dedakacobad Seucvala; xanjlosnebi da maxvilosnebi, isini, vinc iSTaris gulis gasaxarad, sisaZagles sCadiodnen, sastiki ganmgebeli, Seubralebeli, dauyena maT; daTrguna isini da maTi wesebi CaSala; iSTari gajavrda da uruqze risxva daa-Tia; aRZra mteri da, rogorc marcvlebi, wyliT warxoca qveya-na. farsis mcxovrebma eugalis dangrevis gamo godebisgan suli ver moiTqva; mteri, romelic Sen aRZari, ar cxreba”.

iSTaranma ase miugo: “deri-qalaqi nangrevebad aqcie; xalxi, masSi mcxovrebi, lerwamiviT gaTele; rogorc qafi wylis wi-naSe, maTi xma CaaxSe; ar daminde mec da suTelebs mimeci; me deri-qalaqisTvis samarTals veRar ganvikiTxav, qveynis saqmes veRar vwyvet, ganaCens ver viZlevi; xalxma samarTali daiviwya, Zaladobas xeli mihyo, simarTle miatova, borotebas Seudga. da me erT qveyanaze Svid qars aRvZrav.

vinc brZolaSi ar mokvdeba, JamianobaSi mokvdeba; vinc JamianobaSi ar mokvdeba, mters tyved Cauvardeba; vinc mters tyved ar Cauvardeba, yaCaRi moklavs; visac yaCaRi ar moklavs, mefis maxvili miswvdeba;visac mefis maxvili ar miswvdeba, mTavari daamxobs; visac mTavari ar daamxobs, adadi warxocavs; visac adadi ar warxocavs, SamaSi gadabugavs; vinc gareT gava, qari gaxvetavs;vinc Tavis saxlSi Seva, avsuli dahkravs; vinc maRlobze ava, wyurviliT mokvdeba;

Page 277: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

276

vinc dablobze Cava, wylisgan mokvdeba;maRlobi Tu dablobi erTnairad mouRebs bolos.qalaqis ganmgebeli Tavis mSobel dedas ase etyvis: im dRes,

roca mSobdi, netav Sens mucelSi davrCeniliyavi; Cveni sunTqva Semwydariyo da erTad davxociliyaviT _ rom mimeci qalaqs, romlis kedlebi Camoiqca, romlis xalxi saqonelia, maTi Rmer-Ti _ yasabi, da romlis bade gaSlilia da misgan Tavs veravin daaRwevs. vinc vaJi Sva, aha, Cemi vaJi, ambobs: es gavzarde me, es iqneba Cemi Surismgebelio. me movklav mas, mamamisi damarxavs, mere mis mamas movklav da dammarxavi ar eyoleba. vinc saxli da ganuni aiSena, ase ambobs: es me avaSene da Svebas vpoveb masSi, roca wamiyvans bediswera, aq daviZinebo. mas movklav da mis ganuns avaoxreb, mere ki naoxars sxvas mivcem”.

“gmiro era, Sen klav marTals, klav usamarTlos; klav mas, vinc Segcoda; klav masac, visac ar Seucodavs; klav qurums, vinc RmerTis samsaxurad iCqaris; klav kariskacs, mefis msaxurs; klav moxucebuls Tavis parmaRTan; klav patara gogonebs maT sawolebSi; da mainc ar cxrebi da gulSi ambob, vZulvaro maT da ase ambob gulSi, meomaro era:

“Zliers davamxob da susts SevaSineb; jaris winamZRols movklav da jars gavfantav; sawmidaris gigunas, galavnis qon-gurebs davangrev; qalaqis mSvenebas movspob; paloebs amovZirk-vav, rom xomaldi [ . . . . ]; saWes davlewav, rom xomaldi napirs ver miadges; anZas amovaZrob da gavZarcvav aRWurvilobisgan; ZuZuebs gavaSrob da ver icocxleben Cvilebi; wyaroebs ga-davketav da nakadulebi uxv wyals ver moitanen; qvesknels Se-

Page 278: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

277

varyev da cas SevZrav; Sulfaes sxivTa brwyinvalebas Cavaqrob da cis varskvlavebs Camovyri; xeTa fesvebs movkveTav da totebs aRar gamoitanen; galavnis saZirkvels gamovTxri, raTa Seiryes misi Tavi; mivswvdebi RmerTebis mefis samyofels, rom rCeva aRar iyos”.

ismina es meomarma eram da sityva, iSumma rom warmoTqva, wmi-da zeTiviT etkbo mas. da es Tqva meomarma eram:

“zRva zRvas, subarTu subarTus, aSureli aSurels, elameli elamels, qaSeli qaSels, suTeli suTels, guTieli guTiels, lulubeli lulubels, qveyana qveyanas, qalaqi qalaqs, saxli saxls, kaci kacs, Zma Zmas ar daindobs, erTmaneTs daxocaven, da mere aRdgeba aqadeli yvelas dasamxobad da yvelaze saba-tonod”.

meomari era iSums, Tavis macnes, sityvas eubneba: “wadi, iSum, sityva, rac warmoTqvi, aRasrule, aisrule gu-

liswadili!”iSumma xixis mTisken mimarTa piri. Svidi usworo meomari

ukan mihyva; xixis mTas miadga gmiri, aRmarTa xeli da Camoiqca mTa; xixis mTa miwasTan gaaswora, kviparosis tye gaCexa; qalaqe-bi gaaukacriela, udabnod aqcia; mTebi daaqcia, misi cxovelebi amowyvita; zRvebi aboboqrda da daikarga misi dovlaTi; le-liani da lerwmovani gadaxma cecxlSi gadabuguliviT; jogebi dawyevla da miwad aqcia.

Page 279: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

278

dafa mexuTe

roca era dacxra da Tavis adgilze dajda, RmerTebi yvelani mas Sescqerodnen; igigebi da anunaqebi erTianad SeSinebulebi idgnen. eram daZra bage da RmerTebs, yvelas, eubneba:

“yuri migdeT yvelam, Cemi sityva ismineT! namdvilad, me Cem wina codvaSi avi Cavifiqre, guli ganvirisxe da xalxi amovw-yvite; qiris mwyemsiviT faris winamZRoli farexidan gavi-yvane; masaviT, visac baRi ar daurgavs, swrafad avCexe; qveynis mZarcveliviT marTali da boroti ganurCevlad davamxe; ro-gorc msxverpli mZvinvare lomis xaxas Tavs ver daaRwevs, da sadac erTi mZvinvarebs, meores ar Zalucs rCevis micema!

iSumis gareSe, Cemi macnisa, rame moxdeba? sad aris Tqveni mawvimebeli, Tqveni qurumi? sad aris Tqveni dampurebeli? aRar iynosavT sakmevlis surnelebas?”

iSumma daZra bage, ametyvelda, meomar eras sityvas eubneba: “meomaro, idume da ismine rasac getyvi! kmara! axla damS-

viddi, rom gemsaxuroT. Seni risxvis dRes sad iyo Seni metoqe?”gaigona eram da saxe gaubrwyinda, naTel dResaviT gasxivo-

snda. Sevida meslamis taZrad da taxtze dabrZanda. mouxmo iSums

da misca niSani, aqadis gafantuli xalxis gamo gasca brZaneba:“qveynis Semcirebulma xalxma kvlav imatos; mcirem da did-

ma iaron mis gzebze; sustma aqadelma Zlier suTels Zlios; erTma Svidi cxvariviT waasxas; mis qalaqebs nangrevebad da mis mTebs udabnod vaqcev; mis mZime nadavls SuanaSi miitan;

Page 280: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

279

ganrisxebul RmerTebs Searigeb maT sacxovrisebTan; Saqans da nisabas kvlav qveynad Camoiyvan; mTebs maT siuxves da zRvas mis dovlaTs moatanineb; gapartaxebul yanebs dovlaTs ga-moaRebineb. dae, yvela qalaqis ganmgebelma maTi uxvi dovla-Ti SuanaSi miitanos; dae, dangreulma taZrebma Tavebi SuadRis mzesaviT aRmarTon; evfratma da tigrosma uxvi wylebi moi-tanon; esangilasa da babilonis mzrunvelma, yvela qalaqis ganmgebelma [ . . . . ]”.

uricxvi weli did batons nergals da gmir eras dideba! rac era ganrisxda qveyanaTa dasaqcevad da xalxis amowyveta

ganizraxa, iSumma, misma mrCevelma, daucxro risxva da daabruna Tavis adgilze.

am dafis Camweri aris qabiT-ilani-marduqi, dabibis Ze. RamiT gamoecxada (iSumi) da, roca diliT gaimeora, araferi dauklia, erTi bwkaric ar miumatebia. ismina es eram da dasturi dasca; moewona iSums, mis mociquls. RmerTebi, yvelani erTobliv, aqebdnen masTan erTad, da ase ilaparaka gmirma eram:

“romeli RmerTic pativs miagebs am simReras, mis sawmidar-Si siuxve dagrovdeba da romelic ugulebelyofs, ver iyno-savs sakmevls. romeli mefec Cems saxels ganadidebs, samyaroze imefebs; mTavars, romelic Cemi gmirobis didebas ityvis, metoqe ar eyoleba; mgalobeli, vinc mas igalobebs, JamianobaSi gadar-Ceba; mefisa da mTavrisTvis mosawoni iqneba misi naTqvami; da-faTmwerali, vinc gaavrcelebs mas, ucxo qveyanaSi gadarCeba da Tavis qveyanaSi dafasebuli iqneba; brZenTa sawmidarSi, sadac Cemi saxeli maradis ixseneba, mivcem maT did codnas; saxlSi,

Page 281: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

280

sadac es dafa ideba, Tundac era mrisxanebdes da Svideuli mus-ravdes, Jamianobis maxvili ar ewevaT, mSvidobiT icxovreben. es simRera samaradisod egos, gagrZeldes samudamod, yvela qveyana ismendes da aqebdes Cems gmirobas, xalxma icodes da Cems saxels adidebdes!”

Page 282: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

281

adapa

bedis gamrigem da sibrZnis ufalma,visi brZanebac anus brZanebaa,saWvretad qveynis bedisweraTavrceli gonebiT srulyo adapa.magram martooden sibrZne mianiWa,maradi sicocxle ar mianiWa.mravalTa dReTa da welTa winaTbrZenTabrZeni, kaci eridueli,eam kacTa modgmis beladad Seqmna,moZRvrad, vis sityvas vervin Seryvnida.vrcelazrovani Soris anunaqTa,ubiwo, wmidaxeliani, mcxebeli qurumi,RvTaebriv wesTa gamrige iyo.mcxoblebTan erTad purs acxobda,eridus mcxoblebTan erTad purs acxobda.sazrdels da sasmels eridusTvis marad amzadebda,wmida xelebiT tablas ganawyobda,gareSe misa tabla ar alagdeboda.taZris xomaldis saWes marTavda,

Page 283: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

282

eridusTvis saTevzaod gadioda.erTxel adapam, eriduelma,ra dadga Jami gansvenebisa,ra daigmana eridus WiSkrebi,wmida yureSi, nanaris yureSi,Seagdo xomaldi Tvisi.odes dahbera keTilma qarma,gzas Seudga xomaldi misi.niCbiT marTavda xomalds adapada ase Securda vrcel okeaneSi.zRva krialebda, viTarca sarke...moulodnelad atyda qariSxali,samxreTis qarma xomalds dauberada CaZira TevzTa samyofelSi.guli aRevso wyromiT adapas,sastikad dawyevla samxreTis qari:“samxreTis qaro, saSvelad Senda,moixme Zmebi, vinc ki gisxenan!unda davlewo me frTeni Senni”.rawams warmoTqva sityvebi ese,frTeni daelewa qars samxreTisas.Svid dRes ar qroda samxreTis qari.anum mouxmo msaxurs, ilabraTs:“rad ar qris Svid dRes samxreTis qari?”ase miugebs msaxuri ilabraT:“ufalo, adapam, eriduelma,

Page 284: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

283

qars samxreTisas frTeni daulewa”.ra esma anus sityvebi ese,SesZaxa: “mSveleli!”, taxtidan wamodga:“aq momgvareT adapa, kaci igi!”aq eam, vinc uwyis zecis saqmeni,mzrunveli xeli mohkida adapas,adapas Tmebi moazrdevina,samgloviaro ZaZiT Semosa,da STaagona sityvebi ese:“adapa, meufe anusTan midixar,naTqvami Cemi Seigone:odes cad axval, anus karibWes miadgebi,anus karibWesTan Tamuzi da giSzida dagxvdebian,daginaxaven, SegekiTxebian:kaco, vis gamo Seqmnilxar ase?adapa, vis gamo Semosilxar ZaZiT?miugeb:Cveni qveynidan ori RmerTi daikarga...maT gamo Sevqmnilvar ase,maT gamo Sevmosilvar ZaZiT.SegekiTxebian:vin ori RmerTi daikarga qveynidan?miugeb:Tamuzi da giSzida.erTurTs Sexedaven, gaiRimeben,da keTil sityvas etyvian anus,

Page 285: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

284

anus mwyalobel saxes giCveneben.odes wardgebi anus winaSe,sikvdilis saWmels mogitanen, ar Wamo!sikvdilis sasmels mogitanen, ar Sesva!samosels mogitanen, Seimose!nelsacxebels mogitanen, tans icxe!rCeva, rac girCie, ar daiviwyo,sityva, rac giTxar, Seigone!”maSin movida anusgan macne,anus brZaneba moitana:“aq momgvareT adapa, kaci igi,vinc samxreTis qars frTeni daulewa!”zecis gzad daayena, zecad aiyvana.zecad asvlisas,anus karibWesTan midgomisas,Tamuzi da giSzida anus karibWesTan daxvdnen.odes dainaxes adapa, SesZaxes:“kaco, vis gamo Seqmnilxar ase?“adapa, vis gamo Semosilxar ZaZiT?”“Cveni qveynidan ori RmerTi daikarga.maT gamo Sevqmnilvar ase.maT gamo Sevmosilvar ZaZiT”.“vin ori RmerTi daikarga qveynidan?”“Tamuzi da giSzida”.erTurTs gadaxedes da gaiRimes.

Page 286: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

285

odes adapa meufe anus winaSe wardga,Sexeda anum da SesZaxa:“rad daulewe, adapa, samxreTis qars frTeni?”ase miugebs adapa anus:“Suagul zRvaSi, ufalo Cemo,eas taZrisaTvis Tevzs viWerdi.zRva sarkesaviT krialebda,magram uecrad atyda qariSxali,samxreTis qarma xomalds dauberada CaZira TevzTa samyofelSi.amad davwyevle samxreTis qari”.dadgnen mis meoxad Tamuzi da giSzida,keTili sityvebi miuTxres anus.dadumda anu, guli daucxra.“rad gaumJRavna uRirs kacisSvilseam wiaRi caTa da miwisa?rad ganalaRa, saxeli rad misca?aw raRa vuyoT Cven kacsa amas?sicocxlis saWmeli miutaneT, SeWamos!”sicocxlis saWmeli miutanes, ar SeWama.sicocxlis sasmeli miutanes, ar Sesva...samoseli miutanes, Seimosa.nelsacxebeli miutanes, tans icxo.Sexeda anum, gaukvirda:“eha, adapa, rad ar SeWame, rad ar Sesvi?amieridan veRar icocxleb...”

Page 287: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

286

“eam, ufalma Cemma, STamagona:ar SemeWama, arc Semesva”.aRaRo anum piri da warmoTqva:“waiyvaneT, ukan daabruneT,mis miwier sadgomze dasviT!..”

Page 288: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

287

eTana

gveli da arwivi

maT gamosaxes gegma qalaqisa, RmerTebma Cades misi saZirkvle-bi, maT gamosaxes qiSi-qalaqi, igigebma daafuZnes misi kedlebi.

“dae, is iyos maTi mwyemsi, eTana iyos maTi mSenebeli...”anunaqebi didi RmerTebi, bedisweris damsazRvrelni, dasxd-

nen saTaTbirod qveynisaTvis, oTxiv kuTxis Semqmnelni, yov-elTa nivTTa gamomsaxvelni.

yvelas brZanebisamebr igigebma daaweses dResaswauli xalxi-saTvis, magram mefe jer ar iyo ganwesebuli uricxvs xalxze, mas Jams Tavsaburveli ar iyo SeTxzuli, arc gvirgvini, arc kverTxi iyo laJvardiT Semkuli, arc taxti iyo jer mowyo-bili, xalxebisgan dasacavad WiSkrebi Caketes.

iSTari Camovida cidan mwyemsis saZebnelad da mefes eZebda yvelgan, enlilma gasinja eTanas taxti, kacisa, romelsac iS-Tari wyalobs...

“dae, mefoba iyos mis xelSi, dae, qiSis guli gamxiaruldes! mefoba, sxivosani gvirgvini, taxti Camoitana da [ . . . . ]”.

Page 289: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

288

***

aago godoli, augo sawmidari adadis tarosis RmerTs. saw-midris safarvelqveS Wadari aRorZinda, mis varjebSi arwi-vi dasaxlda, mis fesvebSi dasaxlda gveli. dReniadag velur mxecebs zveravdnen. arwivma bage daZra, gvels etyvis:

“guli miwevs SenTan samegobrod”,aRaRo gvelma piri, arwivs eubneba:“daundobeli xar Sen, arwivo!Zlier avsulebs da eSmebs anadgureb.modi, me da Sen mTaze avideT,bari davtovoT, urTierTs SevficoT”.ase moiqcnen gveli da arwivi,SamaSis winaSe warmoTqves fici:“vinc gadauxvios SamaSis gzidan,dae, Seekras mTis gadasasvleli,biliki daekargos, gza veRar gaignos,Subi ganmgmiravi misken miimarTos!vrcelia bade gmiri SamaSisa,uvrceles xmeleTs efineba igi,Soreul zecas moicavs igi.SamaSis bades Tavs vin daaRwevs?TviT avi anzu mas ver gaeqca!”ase Sehfices gvelma da arwivma,qmnes megobroba urTierTs Sorisda wadili TavianTi gulisa

Page 290: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

289

urTierTs ganucxades.xis CrdilqveS Soba gvelma,xis mwvervalze ibartya arwivma.gveli gadioda sanadirod...odes gveli Seipyrobda Zroxas an cxvars,arwivi kvebavda Tavis marTves.odes gveli Seipyrobda Txas anu qurciks,arwivi kvebavda Tavis marTves.da odes marTve arwivisasruliqmna asakiT da taniT,da odes momZlavrdnen frTeni misni,arwivma Tvis gulSi boroti izraxa,boroti izraxa arwivis gulma,moyvasis SvilTa SeWma ganizraxa:“sruliqmna marTve Cemi asakiT da taniT,momZlavrdnen frTeni misni,aw Sors gafrindeba sazrdos saZebrad.xolo me SevWam gvelis wiwilebs,avfrindebi da zecad aval,iq davimkvidreb samyofels Cemsas,vinRa iqneba mpovneli Cemi?guli gvelisa veras mixvdeba”.mcire marTve misi, vrcelazrovani,arwivs, mamamiss, sityvas eubneba:“nu SeWam, mamav, gvelis wiwilebs,SamaSis badeSi gaexvevi,

Page 291: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

290

Segipyrobs bade SamaSis ficisa.SamaSis mcnebaTagan gardamxdomiSamaSis xeliTve borotad isjeba!”ar Seismina sityvebi igi,ar Seismina marTves naTqvami,daeSva, SeWama gvelis wiwilebi.am ambis Semdgom SuadRis Jamsagveli brundeboda Tavis wiwilebTan,mohqonda tvirTad sazrdeli maTi.da ra ixila bude angreuli,rom aRar iyvnen misi wiwilebi,myis mixvda gveli arwivis saqmes.SamaSis winaSe daRvara cremlebi,da ase ityoda SamaSis mimarT:“Sen Segivrdebi, hoi, gmiro SamaS!ambavi momaqvs arwivis saqmisa,arwivis mzakvroba unda gangicxado:maradRe ficis erTguli viyav,avi ar mizraxavs Cemi megobrisTvis.mrTelia bude misi, Cemi – dangreuli,mrTelia marTve misi,wiwilni Cemni ki aRar misxenan.man bude Cemi idumal moZebna...odes me ar viyav Cems wiwilebTan,daeSva, SeWama Cemi wiwilebi.Cemdamo boroti miuzRe, SamaS!

Page 292: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

291

SamaS, vrcelia bade Seni,uvrceles xmeleTs efineba igi.SamaS, vrcelia bade Seni,Soreul zecas moicavs igi.maga badisgan Tavs vin daaRwevs?TviT avi anzu mas ver gaeqca!nu gaeqceva Sens bades arwivic,borotis mqneli da mzakvari,vinc avi izraxa Tvisi moyvasisTvis!”Seiwynara SamaSma gvelis vedreba,aRaRo piri, gvels eubneba:“gahyevi gzas da mTa gadiare,gzaze xaris leSs dagaxvedreb.muceli gaufatre, faSvSi SeuZver,da mis SiganSi moiwyve bina.cis yvela frinveli qve daeSvebagemosxilvad xaris leSisa.arwivic maTTan erTad daeSveba,radgan ver mixvdeba Sens samyofels,gvamSi Sesasvlels dauwyebs Zebnas.odes SeaRwevs igi mis SiganSi,ar daayovno, frTebze moeWide,dauglije frTeni, da nakrteni,mxari mostexe, ormoSi Caagde,dae, kvdebodes mSier-mwyurvali”.ra esma gmiri SamaSis sityvebi,

Page 293: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

292

gveli gzas gahyva da mTa gadiara.leSs xarisas miadga gveli,muceli gaufatra da faSvSvi SeuZvra,da mis SiganSi moiwyo bina.cis yvela frinveli qve daeSva.nuTu ver mixvdeba arwivi maxes, –nuTu frinvelebTan erTad xaris leSs SeWams?aRaRo arwivma piri, marTves eubneba:“davfrindeT, vWamoT am xaris xorci”.mcire marTve, vrcelazrovani,arwivs, mamamiss, sityvas eubneba.“nu Caxval, mamaCemo, vinZlo am xarSigveli iyos mokalaTebuli!”ar Seismina sityvebi igi,ar Seismina marTves naTqvami.qve daeSva da xars daafrinda.zveravs arwivi leSs xarisas,da win da ukan imzireba.da ra miagno faSvSi Sesasvlels,xaris SiganSi Sevida arwivi.swraf gveli frTebze moeWida.aRaRo arwivma piri, gvels eubneba:“oRond Semiwyale, rasac mTxov, mogcem”.aRaRo gvelma piri, arwivs etyvis:“Tu gagiSvi, ra vuTxra uzenaes SamaSs?sasjeli Seni Cemda moiqceva,

Page 294: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

293

sasjeli, raic unda dagakisro”.dauglija frTeni da nakrteni,mxari mostexa, ormoSi Caagdo,raTa momkvdariyo mSier-mwyurvali.mas Semdeg arwivi SamaSs evedreba:“nuTu ormoSi unda daviRupo?vin uwyis sasjelis Cemis simZime?ixsen sicocxle Cemi, arwivisa,da saxels Sensas marad movixseneb!”aRaRo SamaSma bage, arwivs eubneba:“boroti xar, mZimed mawyenine,RmerTebisgan nakrZali SeWame.Tundac Semomfico, ar mogival!ha, kaci erTi, mas mogivlen,igi geqmneba xelismpyrobelad”.

eTana da arwivi

eTana maradRe evedreba SamaSs:“Sen Segewira Cemi poxili cxvari,Cem kravTa sisxli qvesknelSi Jonavs.xom vcemdi Tayvans did RmerTebs,mcire RmerTebs xom pativs vcemdi!qalqurumebi msxverpls Semogwiravdnen.aRmoxdes kurTxeva Sens bageebs!momaniWe me Sobis balaxi!

Page 295: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

294

miCvene me Sobis balaxi!siberwe aRmomifxar, saxeli ganmimtkice!”daZra SamaSma bage, etyvis eTanas:“gzas gahyev, mTa gadaiare,gzad ormo Segxvdeba, Sig Caixede:ormoSi gdia arwivi erTi,igi gapovninebs balaxs Sobisas”.ra esma gmiri SamaSis sityva,gzas gahyva eTana, mTa gadaiara,gzad ormo Sexvda, Sig Caixeda,Sig egdo arwivi frTebdalewili,SamaSs ganeCina misTvis iq lodini.da ra ixila arwivma eTana,daZra bage, etyvis eTanas:“rad mosulxar, eTana, ra gagWirvebia?”daZra eTanam bage, arwivs eubneba:“Zmobilo, momec Sobis balaxi,miCvene Sobis balaxi!siberwe aRmomifxar, saxeli ganmimtkice!”Sexeda arwivma da etyvis eTanas:“Tu WeSmaritad eTana xar, cxovarTa mefe!Tu WeSmaritad eTana xar, cxovarTa mwyemsi!amomiyvane am ormos siRrmidan,momec balaxi gankurnebisa,dalewili frTebi gamimrTele.maSin moganiWeb STamomavlobas”.

Page 296: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

295

(eTana izrunebs arwivze da bolos gankurnebuls amoiyvans ormodan)

mohkida xeli meSvide Tveze ormoSi yofnisa, merve Tves ormos napiramde amoiyvana, arwivi daacxra saWmels mSieri lomiviT, Zala moikrifa. arwivma daZra bage, eTanas etyvis: “megobaro, me da Sen davZmobildeT, mTxove, rac ginda, agisruleb! “ eTanam daZra bage, arwivs etyvis:“axilvine Cems Tvalebs dafaruli...” [ . . . . ]daZmobildnen eTana da arwivi. eTanam ixila sizmari, arwivs uambo:

(sizmris mxolod fragmentebia SemorCenili)

arwivma auxsna eTanas sizmari: Seni sizmari sasikeToa. eTana kvlav etyvis arwivs: “megobaro, vixile meore sizmari”

(eTana xedavs sizmrad lerwmebs, grovad daxvavebuls saxlSi; xe-davs Tavis mtrebs, romlebic borot gvelebad midian masTan da Tay-vans scemen mas. arwivi sasikeTod uxsnis am sizmarsac).

[ . . . . ] arwivma daZra bageni, etyvis eTanas: “Cemo megobaro, [ . . . . ] RmerTi,

Page 297: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

296

Cven gannvleT anus enlilis, eas karibWeni, Cven ganvvleT sinis, SamaSis, adadis, iSTaris karibWeni, qedi movidrikeT maT winaSe orTavem, me da Sen, vixile saxli sarkmlebiani, beWeddausmeli, da Sevedi SigniT. iq erTi brwyinvale qalwuli brZandeboda, tanadi iyo da lamaznakvTebiani, taxti iyo aRmarTuli, iataki motkepnili, taxtis TavTiT lomebi iwvnen, roca Sevedi, mecnen lomebi, gameRviZa da wamovxti SemkrTali”. arwivi etyvis eTanas: Cemo megobaro, yvelaferi cxadia...[ . . . . ] amgvarad etyvis arwivi eTanas:“wamo, megobaro, cad agiyvan. Cems mkerds moayrden zurgi Seni,Cems frTebs moayrden mklavebi Seni,Cems mxrebs moayrden mxrebi Seni!”ismina eTanam arwivis sityvebi:mis mkerds miayrdno zurgi Tvisi,mis frTebs miayrdno mklavebi Tvisi,mis mxrebs miayrdno mxrebi Tvisi.mZime Seiqna tvirTi arwivisa. odes amaRldnen erT beruze,amgvarad etyvis arwivi eTanas:“Caxede, Zmobilo, rogor Cans xmeleTi,

Page 298: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

297

zRvas gadaxede, equris napirebs!”“xmeleTi moCans umcires borcvad,zRva gareuvlis, viTarca gube”.odes amaRldnen or beruze,amgvarad etyvis arwivi eTanas:“Caxede Zmobilo, rogor Cans xmeleTi!”“xmeleTi, Zmobilo, Tvals efareba!”odes amaRldnen sam beruze,amgvarad etyvis arwivi eTanas:“Caxede, Zmobilo, rogor Cans xmeleTi!”“irgvliv vixedebi, xmeleTi ar Cans,vrceli zRvis kvalsac ver movkar Tvali!Zmobilo, zesvla aRar SemiZlia,qvemoT damarTe aw frena Seni!Zirs Camiyvane, waval Cems qalaqSi!”ismina arwivma eTanas vedreba...erT beruze daeSva arwivi,da masTan erTa eSveba eTana.or beruze daeSva arwivi,da masTan erTad eSveba eTana.sam beruze daeSva arwivi,da masTan erTad eSveba eTana.bolos miaRwies zurgs xmeleTisas,miwaze daeSva eTana,kvlav caSi afrinda arwivi...[. . . . . ]

Page 299: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

298

umefoba

ra aris xalxi Tvinier mefisa?oden cxvris fara, umwyemsod STenili.xalxi Tvinier winamZRolisa?wyali, umerwyulod STenili.muSaki Tvinier moZRvrisa?yana, uguTnisdedod STenili.saxli Tvinier patronisa?dedakaci, uqmrod STenili.

Page 300: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

299

legenda Saruqin aqadelze

me var Saruqini, mefe Zlieri, mefe aqadisa,dedaCemi RvTismxevali iyo, mama ar vuwyi.Zma mamaCemisa mTianeTSi saxlobda.xolo qalaqi Cemi – azufiranievfratis napirze gaSenebula.mucladmiRo dedam, RvTismxevalma, idumal mSoba.lerwmis kidobanSi Camsva, kari fisiT amomiqola.mdinares mimca, wyalma ar damfara.wamiRo mdinarem, aqisTan, merwyulTan mimitana.aqim, merwyulma, wylidan sarwyuliT amomitana.aqim, merwyulma, Svilad amiyvana.aqim, merwyulma, Tavis mebaRed damadgina.odes mebaRe viyav, iSTarma Semiyvara.ormocdaTxuTmeti weli mefobas viqmodi.SavTavian xalxze vbatonobdi, vmarTavdi.Zlier mTagrexilebs brinjaos culebiT vangrevdi.zemour mTebze avdiodi,qvemour mTebs gadavlaxavdi.zRvis qveyanas samgzis Semovadeq.

Page 301: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

300

dilmuni daipyro xelma Cemma.mefe vinme, Cem Semdgomad aRzevebuli,SavTavian xalxze batonobdes, marTavdes.Zlier mTagrexilebs brinjaos culebiT angrevdes.zemour mTebze adiodes,qvemour mTebs gadalaxavdes.zRvis qveyanas samgzis Semoadges.dilmuni daipyros xelma misma.[ . . . . ]

Page 302: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

301

xamurabi

odes maRalma anum, anunaqTa xelmwifem, enlilma, caTa da xmeleTis ufalma, qveynis weraTa mwerelma, marduqs, eas pirm-Sos, yovelTa xalxTa zeda enliloba ganuweses, igigTa Soris ganadides, babilonis maRali saxeli gamoacxades, samyaros kideTa mimarT ganavrces da mis wiaRSi daudgines maradiuli mefoba, romlis safuZveli, msgavsad caTa da xmeleTisa, myaria,

mas Jams me, xamurabis, didebul mTavars, RvTis moSiSars, – qveynad samarTlis gamosabrwyineblad, borotebisa da uke-Turebis aRmosafxvrelad, Zlierisagan sustis ardasaCagravad, SavTavianebze mzisebr aRmosaxdomad, qveynis gasanaTeblad, – anma da enlilma xalxTa sakeTildReod saxeliT momiwodes.

xamurabi var, enlilisgan dadgenili mwyemsi, siuxvisa da dovlaTis damgrovebeli, yovlis aRmsrulebeli nipurisaTvis, caTa da xmeleTis kavSirisa, erTguli mzrunveli equris taZ-risa.

mefe Zalmosili, eridus aRmdgeneli, eabzus wesTa ganmwme-deli; grigali oTxive kidisa, ganmadidebeli babilonis sax-elisa, misi uflis marduqis gulis maamebeli, romelic dReni misni esagilas taZrad msaxurebs.

Page 303: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

302

sameufo Tesli, sinis mier Casaxuli, gamamdidrebeli urisa, morCili mlocveli, siuxvis momtani eqiSnugalis taZrisaTvis.

mefe gonieri, yurismgdebeli Zlieri SamaSisa, siparis saZirkvlis Camyreli, mwvaniT Semmosveli aias sanTiobosi, damxazveli ebabaris taZrisa, romelic caTa samyofelos Seh-gavs.

gmiri, larsas Semwyalebeli, misi Semwe SamaSisaTvis, ebabaras ganmaaxlebeli, ufali, mxsneli uruqisa, siuxvis wylebis gamom-Rebi misTa mkvidrTaTvis, zeamwevi eanas Tavanisa, mosavlis damaunjebeli anusTvis da iSTarisTvis.

qveynis mfarveli Crdili, Semomkrebeli isinis gafantuli xalxisa, damxvavebeli siuxvisa egalmaxisaTvis.

mefeTa uSumgali, zababas Zmobili, qiSis samyoflis gan-mamtkicebeli, emeTeursangis taZris momburveli elvarebiT, inanas didebul wesTa srulmyofeli, meurve xursanqalamas taZrisa;

cixesimagre mtrebis winaSe, visac nergalma, misma moyvasma, sawadeli gausrula, vrcelmyofeli quTu-qalaqisa, meslamis-aTvis yovelives mauxvebeli.

mZvinvare xari, mtrebis mrqeneli, TuTus nebieri, barsipas aRmvsebi sixaruliT, daucadebeli mzrunveli ezidas taZarze.

mefeTa RmerTi, sibrZnis mecnieri, vrcelmyofeli dilbaTis yanebisa, Zlieri uraSis beRlebis aRmvsebi.

ufali, Rirsi kverTxisa da gvirgvinisa, romliTac srulyo mamim, brZenma qalRmerTma, damdgeneli qiSis sazRvrebisa, ux-vad Semwirveli wmida sazrdelisa qalRmerT ninTusaTvis.

Page 304: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

303

srulyofili gamrige, mimCeneli saZovarTa da dasarwyule-belTa lagaS-girsusaTvis, mimtani didTa SesawiravTa eninus taZarSi.

mtrebis Sempyrobeli, qalRmerT TeliTumis nandauri, gan-masrulebeli xalabis niSnebisa, iSTaris gulis gamxarebeli.

umwikvlo mTavari, romlis xelTapyroba adadma uwyis, gmiri adadis damacxrobeli biT-qarqaraSi, ganmamzadebeli jerovan saqmeTa eudgalgalis taZarSi.

mefe, adabisTvis sicocxlis mimniWebeli, mzrunveli emaxis taZarze.

mefeTa mTavari, sworupovari meomari, maSqan-SabrimisTvis sicocxlis mimniWebeli, siuxviT damarwyulebeli meslamisa.

brZeni ganmgebeli, romelic miswvda wyaros sibrZnisa, mal-gumis mkvidrTa Semfarebeli Znelbedobisas, maTTa samyofelTa simdidreSi damamyarebeli easa da damgalnunasaTvis, ganmadide-beli Tavisi mefobisa, maradis wmida msxverplis Semwirveli.

meufeTa upirvelesi, evfratispira dabebis dampyrobeli misi gamCenis daganis SemweobiT, romelmac merasa da TuTulis mkvi-drni Seiwyala.

gandidebuli mTavari, gamRimebeli iSTaris saxisa, ninazusaT-vis wmida sazrdelTa damdgeneli, Tavisi xalxis gamomxsneli gasaWiridan, ferxTa maTTa mSvidobiT damdgeneli babilonSi.

mwyemsi xalxisa, romlis saqmeni iSTars eTnva, damavanebeli iSTarisa eulmaSis taZrad, farTomoednian aqadis SuagulSi.

WeSmaritebaTa gamomcxadebeli, eris warmmarTveli, dambrune-beli aSur-qalaqisTvis misi mowyale mfarveli qalRmerTisa.

Page 305: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

304

amboxis Camqrobi, mefe, romelmac ninuaSi emeSmeSis taZarSi iSTaris saxelebi gamoacxada.

es me var didebuli, mlocveli didi RmerTebisa, SvilTaSvi-li sumulaelisa, Zlieri memkvidre sinmubalitisa, maradiuli Tesli meufebisa, mefe Zlieri, mze babilonisa, sinaTlis gamom-tevebeli Sumerisa da aqadis qveynad, smenad momaqceveli oTxiv kidisa, iSTaris nandauri.

odes marduqma xalxis warsamarTavad, qveynisaTvis keTil zneTa saswavleblad warmomgzavna, qveynis bageSi WeSmariteba da samarTali Cavde, yofa xalxisa davaame, mas Jams...

kanonebis epilogi:

aha, marTali samarTali, romelic xamurabim, mefem Zlierma, daadgina da qveyanas mtkice wesi da sasikeTo marTva-gamgeoba miaRebina.

me var xamurabi, mefe srulyofili. SavTavianTa mimarT, romelnic enlilma Camabara, romelTa mwyemsoba marduqma mo-mando, uzrunveli ara vyofilvar, ar davzarebulvar, mSvido-bian samyofels veZebdi maTTvis, mZime gasaWiri maTi davxseni da sinaTle gamovuteve. Zlevamosili iaraRiT, romelic zababam da iSTarma momandves, sibrZniT, romelic eam damibeda, Zliere-biT, romelic marduqma momaniWa, mterni Cemni CrdiloeTidan vidre samxreTamde amovZirkve, omebi Cavaqre, qveyanas keTil-dReoba movutane, dabaTa mkvidrni samSvidobos davavane, dama-frxTobeli maTi ar gavaWaWane.

Page 306: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

305

didma RmerTebma momiwodes da, aha, me mwyemsi var mSvidobis-myofeli, romlis kverTxi samarTliania; keTili Crdili Cemi Cems qalaqs afenia; Sumerisa da aqadis xalxi Cems ubeSi Sevi-fare, Cemi mfarveli qalRmerTisa da misTa ZmaTa wyalobiT samSvidobos gaviyvane, Cemi sibrZnis wyalobiT davifare.

Zlierisagan sustis ardasaCagravad, oblisa da qvrivisaT-vis samarTlis misacemad babilonSi, qalaqSi, romlis Txemi anum da enlilma zeaRmarTes, esangilaSi, taZarSi, romlis safuZveli caTa da xmeleTis msgavsad myaria, raTa samar-Tali gankiTxuliyo, qveynis ganaCeni gadawyvetiliyo, mim-Zlavrebuls samarTali miscemoda, Cemi Zvirfasi sityvebi qvaze amovkveTe da Cemi qandakis win, romel ars mefe simar-Tlisa, davdgi.

mefeTa Soris aRmatebuli var, Cemi sityvebi gamorCeulia, Zlierebas Cemsas toli ara hyavs.

SamaSis brZanebiT, caTa da xmeleTis didi msajulisa, Cemi samarTali saqveynod gamovacxade. marduqis, Cemi uflis si-tyviT, Cems ganCinebebs wamxdeneli ar Seexos! Cems sayvarel esangilas taZarSi saxeli Cemi maradis keTilad ixsenebodes!

mimZlavrebuli kaci vinme, Tu sarCeli aqvs, movides Cemi qa-ndakis winaSe, romel ars mefe simarTlisa, qvaze amokveTili amoikiTxos, Cemi Zvirfasi sityvebi Seisminos da Cemi qva sar-Cels ganumartavs. samarTali Tvisi ixilos, guli daimSvidos da xmamaRla warmoTqvas:

“ufali xamurabi, romelic xalxs mSobel mamad moevlina, Ta-visi uflis marduqis sityvas eTayvaneba. marduqis neba Crdilo-

Page 307: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

306

eTidan vidre samxreTamde aRasrula, guli marduqisa, Tavisi uflisa, daaama, xalxs keTildReoba samaradisod daumkvidra da qveyana waRmarTad warmarTa”.

dae, man winaSe uflisa Cemisa marduqisa da dedoflisa Cemisa carfaniTusa sruli guliT damlocos. Sedu da lamasu, esangi-lad Semavali RmerTebi, esangilas taZris RvTiuri aguri mis zraxvebs maradRe Cemi uflis marduqis da Cemi dedoflis car-faniTus winaSe saTnohyofen.

momaval dReTa mimarT samaradisod iyos ese: momavalma mefem am qveynisam samarTlis sityvani, Cems mier

qvaze amokveTilni, daicvas, samarTali qveynisa, me rom gamiCe-nia, gadawyvetilebani, me rom gadamiwyvetia, ar Secvalos, gan-Cinebani Cemni ar waaxdinos. ukeTu kacsa mas sibrZne mosdgams, qveynis warmarTvis Zali mosdevs, yuri miugdos Cems sityvebs, romelnic am qvaze damiweria; gza-kvali, samarTali qveynisa, me rom ganmikiTxavs, gadawyvetilebani qveynisa, me rom gadami-wyvetia, am qvam ganumartos. sworad warmarTos SavTavianebi, samarTali maTi ganikiTxos, ganCinebani maTi ganaCinos, Ta-vis qveyanaSi boroti da usamarTlo amoZirkvos, Tavis xalxs keTildReoba moutanos.

me var xamurabi, mefe simarTlisa, romelsac SamaSma WeS-mariteba STaagona. sityvebi Cemi gamorCeulia, toli ar eZebne-ba Cems saqmeebs. oRond fuWia ugunurTaTvis, ganbZnobilTaTvis ki – sanaqebo.

ukeTu kaci igi Cems sityvebs, romlebic Cems qvaze amomikveTavs, yurs miugdebs, samarTals ar waaxdens, Cems sityvebs ar gadava,

Page 308: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

307

Cems ganCinebaT ar Secvlis, kacsa mas SamaSma CemsaviT, samarT-lis mefisa, kverTxi gauxangrZlivos da samarTliT amwyesinos Tavisi xalxi.

ukeTu kaci igi Cems sityvebs, romelnic Cems qvaze amovkveTe, yurs ar miugdebs, Cems wyevlas ugulebelyofs, RmerTebis wyev-las ar SeuSindeba, Cem mier gankiTxul samarTals waSlis, Cems sityvebs gadava, Cems ganCinebebs Secvlis, zedamokveTil saxels Cemsas amofxeks da Tavis saxels amokveTavs, gina am wyevlis SiSiT sxvas waaqezebs, kacsa mas – gind mefe iyos, gind mTavari vinme, gind ganmgebeli vinme, gind ubralo mokvdavi vinme sax-eldarqmeuli – didma anum, Cemi zeobis gamomcxadebelma, mefobis Saravandi waarTvas, kverTxi gadautexos da bedi dauwyevlos!

enlilma, ufalma, weraTa mwerelma, romlis brZaneba ucva-lebelia, ganmadidebelma Cemi mefobisa, Cauqrobeli janyi, damRupveli SfoTi autexos samkvidrebelSi, vaebis mefoba, sanmokle dReni, siymilis wlebi, gauTenebeli ukuni, meyseuli sikvdili bedad dausazRvros. aRspolva misi qalaqisa, gan-fantva misi xalxisa, damxoba misi mefobisa, gaqroba misi sax-elisa da saxseneblisa Tavisi mZime bageebiT brZanos!

ninlilma, didma dedam, visi brZanebac equris taZrad pa-tivdebulia, dedufalma, mTnevelma CemTa zraxvaTa, msjavrisa da ganaCenis adgilas enlilis winaSe misi saqme avad gamoaCi-nos, misi qveynis ganadgureba, misi xalxis aRspolva, misi sisx-lis wyaliviT daRvra meufe enlilis bageebs aTqmevinos!

eam, didma beladma, vismieri bediswerani yovelTa uwinare-sia, brZenTa brZenma RmerTebs Soris, yovlis mecnaurma, Cemi

Page 309: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

308

sicocxlis dRegrZelmyofelma, cnoba da sibrZne wauRos mas da SeSalos, mdinareTa saTaveebi dauwyvitos, xorbali, kacTa saz-rdo, mis miwaze aRar moiyvanos!

SamaSma, caTa da xmeleTis msajulma, yovelTa suldgmul-Ta warmmarTvelma, ufalma Cemma misandobelma, meufeba misi daamxos, samarTali misi ar ganikiTxos, gza-kvali aurios, mis laSqars terfi Seuryios, misnobisas misi mefobis safuZvlis amoZirkvis da qveynis ganadgurebis avi niSnebi gamouCinos! Sa-maSis sityva, damRupveli, umal ewios: zemoT mokvdavTagan aR-mofxvras, qvemoT qvesknelSi mis suls wyali moawyuros!

sinma, caTa ufalma, Cemma gamCenma RmerTma, romlis namgali RmerTebs Soris anaTebs, gvirgvini da taxti mefobisa wauRos, mZime sasjeli, niSani codvisa, sxeulidan waruxoceli, daados! misi zeobis dReni, Tveni da wlebi vaebiTa da cremlTadeniT dausrulos, winaaRmdgomni Tavisi mefobisa axilvinos, sicocx-le, sikvdils Semsgavsebuli, bediswerad dausazRvros!

adadma, siuxvis ufalma, caTa da xmeleTis mouravma, Cemma Sem-wem, caTa Sigan wvima da siRrmeTa Sigan wylis Rvari waarTvas, qveyana siymiliTa da SeWirvebiT gaunadguros; mis qalaqze risx-viT igrgvinos da qveyana misi nawarRvnal borcvebad aqcios!

zababam, didma meomarma, equris pirmSom, Cems marjvniv maval-ma, brZolis velze saWurveli daulewos, dRe Ramed Seucvalos da mteri ugrZneulad Tavs daasxas!

iSTarma, brZolisa da SerkinebaTa dedofalma, Cemi saWurve-lis maSiSvlebelma, Cemma keTilma lamasum, Cemi zeobis moyvar-ulma, Tavisi mrisxane guliTa da didi wyromiT mefoba misi

Page 310: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

309

dawyevlos, sikeTe borotebad Seucvalos. brZolisa da Serki-nebis velze saWurveli daulewos, SfoTi da amboxi Camougdos, misi meomrebi mosras da maTi sisxliT miwa morwyas, mis mo-laSqreTa gvamebi velze daaxvavos, misi xalxi ar Seiwyalos. Tavad igi mters Caugdos xelSi da mtris qveyanaSi Seborkili miiyvanos!

nergalma, RmerTTa Soris Zlevamosilma, brZolaSi sworup-ovarma, Cemma gammarjvebelma, Tavisi ZlierebiT lerwams mo-debuli cecxliviT xalxi gadaubugos, Tavisi Zlieri iaraRiT gakveTos da asoni misni Tixis qandakiviT Semusros!

ninTum, qveyanaTa maRalma dedofalma, Cemma gamCenma dedam, memkvidre waarTvas da saxeli aRar SesZinos, da man Tesli kacebrivi Tavis xalxSi veRar aaRorZinos!

niqaraqma, anus asulma, equris taZrad CemTvis keTili sity-vis Semawevarma, mZime salmoba, avi seni, mware wyluli, daua-mebeli, mkurnalTagan Seutyobeli, saxvevTagan mouSuSebeli, sikvdilis nakbenisebr waruxoceli, misTa asoT miamTxvios da sulis amoxdomamde misi jani gamoaglovebinos!

caTa da xmeleTis didma RmerTebma, anunaqebma erTobliv, taZris mcvelma Sedum, ebabaras RvTiurma agurma kaci igi, Tes-li misi, qveyana misi, meomarni misni, xalxi misi da laSqari misi mware wyevliT dawyevlon! enlilma Tavisi ucvalebeli bagiT saSineli wyevliT dawyevlos da wyevla igi swraf ewios!

Page 311: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

310

aSurbanipalis locva I

vis Seunaxavs mcneba samaradisod? yvela adamiani, vinc ki arsebobs, codvilia, me, Sens msaxurs, yoveli codva maqvs Cadenili, me videqi Sens samsaxurSi, magram sicruisken gadavuxvie, me vtyuodi da Tavs vimarTlebdi, ukeTurs vlaparakobdi, Sen uwyi yoveli, sisaZagles sCavdiodi, sulmudam borotebas viqmodi, me davxarbdi Sens aRuracxel simdidres, movindome Seni Zvirfasi vercxli. xeli aRvmarTe da SevbRale, rac ar unda SebRaluliyo, uwmiduri Sevdiodi taZarSi, SesazizRar sisaZagles Cavdiodi Sens winaSe,varRvevdi Sens mcnebebs da wesebs, gagajavre, Cemi gulis mZvinvarebaSi SevaCvene Seni RvTiuroba, ukeTurebas sCavdiodi Segnebulad Tu Seugneblad. kmara, RmerTo Cemo! dacxres Seni guli! dae, qalRmerTi, romelic mrisxanebs, damSviddes! Seakave Seni gulis risxva, dae, Seni RvTiuroba, romelsac vficav, Semirigdes me,

Page 312: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

311

bevric rom iyos Cemi uTnooba, axseni Cemi borkilebi, Svidi codvac rom mqondes Cadenili, dacxres Seni guli, bevric rom iyos Cemi Secodeba, gamoiCine didi sikeTe da ganmwmide, RmerTo Cemo, daviqance, aipyar Cemi xeli, miwaze vecemi, Tavi damiWire. me xari var, ar vici, romel balaxs vWam, me cxvari var, ar vici, ra aris codvis gamosyidva, me mdinaris wyali var, ar vici, saiT mivdivar, me xomaldi var, ar vici, romel yures mivadge. kacis codva da Secodeba ufro metia, vidre Tma mis Tavze, me davdiodi Cems codvebsa da SecodebebSi, foTlebiviT rom iyo daxvavebuli. aha, am dRes Seminde da damxseni maTgan.

Page 313: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

312

aSurbanipalis locva II

(nabusadmi, sibrZnisa da mwerlobis RmerTisadmi)

nabusaTvis, srulqmnili pirmSosi,caTa da xmeleTis mzrunvelisa,mpyrobelisa sibrZnis dafaTa,bedisweraTa sawerelisa,dReTa ganmgrZobisa, mkvdarTa macxovrisa,naTlis mfenelisa danislul xalxze! –didma meufem, aSurbanipalma, didebulma,aSuris, belis da nabus saTno beladma,mwyemsma, RmerTebis sakurTxevelT gamrigem,maTi sazorvelis damwesebelma,Zem asarxadonisam, samyaros mefisa, aSuris mefisa, –raTa cocxlobdes suli misi,raTa gagrZeldnen dReni misni,raTa mrTel iyos xorci misi,raTa myar iyos taxti misi,Sewynarebul iqnan locvani misni,Sepyrobil iqnan mterni misni, –

Page 314: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

313

eas sibrZne, galobani, codnis saunje,RmerTTa gulebis Svebad moxveWili,aSurSi da aqadSi dacul dafebidan,axal dafebze gadmovwere, gamovarCie,ninuaSi ezidas dafaTsacavs SevZine,nabu, meufev caTa da xmeleTisa,dafaTsacavs amas keTilad mohxede,aSurbanipals, Seni RvTiurobis moSiSs,dReniadag swyalobde!brZane sicocxle misi Seni RvTaebis sadideblad!

Page 315: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

314

qeba barsipas

zecas viT Sehgavs barsipa qalaqi,eSaras orania maRali ezida,RvTaebis yovlad sawadeli.qalaqis mSveneba – morTuli mtili,mwvervali misi – RrubelTa mimwvdomi,fuZe misi – qvesknels Caziduli,aguri misi – Zvirfasi spekali,qonguri misi – oqro rCeuli,zRude misi – spetaki albastro,safironia ezidas samosi!vinc masSi mkvidrobs, RmerTTa mwerelia,nabu, esagilas wuli,atarebs dafebs bedisweraTa,RmerTebs aRusrulebs yovelTa wesTa,xelTupyrav samarTlis sawereli,maradRe uWvrets SavTavianebs.damkvidrdi saydrad, uflisa wulo!taZari Seni, maRali ezida,dae, aRivsos Sengamo lxeniT!

Page 316: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

315

Ramisadmi

wvanan didebulni, damSviddnen moymeni.bindi Camowva...dums mSfoTvare modgma kacisa,daigmannes ganxmulni karni.samyaros RmerTni da qalRmerTni, –SamaSi, sini, adadi da iSTariSedian ciur savaneSi.samarTals aRar gardawyveten,saqmeT aRar ganikiTxaven.Rame ibadeba bneli saSodan.sasaxle miyuCda, sadgomni dadumdnen,ganisveneben uricxvni dabani.ukanasknelad iyvira nergalmada Zils mieca samarTlis mZebneli,marTalTa meoxi, obolTa mama,Sesula SamaSi Tavis sadgomSi.didi RmerTebi Rameul Jamisa:elvare gibil da gmiri era,mSvildi da uReli,

Page 317: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

316

gveli da urCxuli,etli da vaci,verZi da veSapi,dae, aRmobrwyindnen!

Page 318: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

317

mdinarisadmi

mdinarev, Semqmnelo yovelTa nivTTa,odes didma RmerTebma gagTxares,mSvenierni nivTni midamogisxes!Sens wiaRSi eam, siRrmis ufalma, daido bina,winaRudgomeli niaRvari niWad giboZa,cecxli da risxva, elva da SiSieam da marduqma giwyalobes.Sen ganikiTxav kacTa samarTals.dido mdinareo, uzeSTaeso mdinareo,mdinareo wmida saydarTa!ganmwmedeli wylebi Seni codvaTagan gvixsnis.yoveli bilweba Cemi sxeulisa gariye!anu siRrmeTake CaZire!

Page 319: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

318

marilisadmi

he, marilo, wmida adgilze Casaxulo,enlilma RmerTebis sakvebad gangawesa.gareSe Sensa ar serobs equri,gareSe Sensa ar iynosen sakmevels RmerTni da mefeni.me, mavani Ze mavanisa, jadosagan Sevkrulvar,uJmurma cxro da cxeleba Semyara.ganmaSore jado, daxsen kruleba Cemi!uJmuri ganmidevne tanidan!xolo me, viTarca RmerTs, romelmac Semqmna, samaradiso qebas Segasxam.

Page 320: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

319

Sobis simRerebiI

Tanayofis wylebSi Seiqmna Zvali,kunTebis qsovilSi Seiqmna nayofi;zRvis boboqar wylebSi, saSinelSi,TiamaTis Soreul wylebSi,sadac Cvils Sekruli aqvs mxrebi,romlis siRrmes ver swvdeba SamaSis Tvali.moxeda asariluxim, Zem enqis,dauxsna sakvrelni, Semborkvelni,gza gaunaTa, gauxsna savali...

IIfuri maked aris, mSobiarobs furiSamaSis sadgomSi, Saqanis boselSi,uyurebs da tiris SamaSi,uyurebs melame, eRvreba cremlebi.rad tiris SamaSi?melames rad eRvreba cremlebi?Cemi gauxsneli furis gamo,Cemi daubadebeli xbos gamo...

Page 321: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

320

aSuruli locvebi

sinisadmi

brwyinvale sin, maRal cad naTob!sin, axladmovanebulo, ganmabrwyinvebelo caTa da xmelisa, sinaTlis damdgenelo mraval xalxTaTvis, “SavTavian” xalxisken igzavneba sxivebi Seni. brwyinvalea naTeli Seni maRal zecaSi,didebulia CiraRdani Seni, viT cecxlis RmerTia ali Seni,avsebs brwyinvaleba Seni vrcel dedamiwas.xalxi Zlierdeba Seni xilvisaszecis anu xar, romlis azrs veravin Seicnobs,vrcelia naTeli Seni, viT SamaSisa, Seni pirmSosi. ganrTxmulan winaSe Sensa didi RmerTebi, qveyanaTa gangeba hgies Sen winaSe.mTvaris dabnelebis ubedobis Jams, rac xdeba ama da am Tves, ama da am dRes, boroti da ukeTuri niSebis ubedobisas, rac Cems sasaxleSi da qveyanaSi hgies, didi RmerTebi Sen gekiTxebian, iZlevi rCevas.

Page 322: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

321

dgas maTi krebuli, gesityveba Sen ferxTa qveSe.sin, brwyinvaleo equrisav, Sen gekiTxebian, RmerTebisTvis ganaCens iZlevi, mTvaris axali dRe dRea ganaCenisa, gangeba didi RmerTebisa.dRe ocdameaTe dResaswaulia Seni, dRe Seni RvTaebriobis netarebisa.namraciT, Zalav sworupovaro, vis azrsac veravin Seicnobs, Semogwire wmida msxverpli Ramisa, dagiRvare tkbili zedaSe,ganrTxmul var, vdgavar Sens samzerad: azri keTili da wrfeli momarTe Cemze, RmerTi Cemi da qalRmerTi Cemi mraval DdReT Semdgomad Cemzed mrisxaneni,siwrfeliTa da samarTlianobiT Semarige, gza Cemi keTil hyav, biliki Cemi wrfel hyav!gavgzavne zakari, RmerTi sizmrebisa.SuaRamisas misminos CemTa codvaTa Semsubuqeba, daiRvaros uTnooba Cemi.maradRe didad gangadideb!

gulasadmi I

gula, didebulo dedofalo, wmida cis mkvidro,mowyaleo qalRmerTo, momniWebelo sicocxlisa, romlis Semoxedva Sewynarebaa, brZaneba _ mSvidoba. sjad Cemi simarTlisa, gardasawyvetad gangebisa,

Page 323: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

322

zaralis SevsebadSendamo moviqec, Sen geZieb, Seni samoselis kalTebs moveWide, viT kalTebs Cemi RmerTisas da qalRmerTisassamarTali ganmisaje, gardamiwyvite gangeba, Seican qceva Cemi.rameTu cxoneba Cemi da mSvidoba SenTana hgies.qalbatono, Sen mogende, vaxsene saxeli Seni.Senda miiqcevian sasmenelni Cemni, mixseni me, Sens RvTaebriobas ganvadideb.miiRe xelapyroba Cemi, Seiwynare vedreba Cemi.gamegzavne Cems ganrisxebul RmerTTan da qalRmerTTan. RmerTTan Cemi qalaqisa, romlis guli mrisxanebs da brazobs Cemze.Jamsa zmanebisa da xilvisa, rac SememTxveva, Jamsa mTvaris dabnelebis ubedobisas, raic moxdebaama da am Tves ama da am dRes, avi niSebisa da ukeTur saswaulTa, raic Cems sasaxleSi da qveynad hgies, meSinis, vkrTebi da vbneldebi!Seni uzenaesi brZanebis sityviT, raic equrSi ar icvleba, Seni wrfeli dapirebiT [ . . . . ], raic ar icvleba, dabrundes mrisxane RmerTi Cemi, braziani qalRmerTi moiqces!da RmerTi Cemi qalaqisa, marduqi, romelic mrisxanebs, damSviddes.

Page 324: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

323

gulasadmi II

gula, qalbatono gandidebulo, mowyale dedav, mkvidro caTa da xmelisa,Sen mogiwodeb, Cemo qalbatono, damideg, ismine Cemi,Sen geZieb, Sen Semogcqeri, viT Cemi RmerTis da qalRmerTis kalTas, Sens kalTas veWidebi,radgan ganmrTeleba da gajansaReba SenTana hgies.radgan xsna, Sewyaleba da cxoneba Sen ici. gula, udideso qalbatono, mowyale dedao, simravleTa Soris cis varskvlavebisa, qalbatono, Sen Semogeqcevi, ESenken miipyroba sasmeneli Cemi, wmida fqvili miiRe Cemgan, Seiwynare vedreba Cemi.Cems ganrisxebul RmerTTan gamegzavne, Cems ganrisxebul qalRmerTTan gamegzavne,Cemi qalaqis RmerTTan gamegzavne, romelic drtvinavs da brazobs Cemze.Soris xilvasa da zmanebasa, rac wilad mxvdeba, meSinia da vZrwi me. gula, diado qalbato, amaRlebuli Seni saxeliT, romelic enlilis equrSi gandidebulia, da Seni mtkice aRTqmebiT, romlebic ar icvleba, Cemi RmerTi ganrisxebuli damibrune, Cemi qalRmerTi braziani momiqcie,RmerTi Cemi qalaqisa, ganrisxebuli,

Page 325: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

324

romlis guli mZvinvarebs Cemze, romelic mwyralobs, daamSvide, romelic gulmosulia, daawynare.gula, diado qalbatono, uRonoTaTvis keTili sityvis Semawevaro,marduqTan, RmerTTa mefesTan, mowyale ufalTan, sityva miitane, keTili Tqvi.farTea fari Seni, Zlieria Sewyaleba Seni,neba sikeTisa da simrTelisa Cemken momarTe,sidiades Sensas ganvacxadeb, didebiT gangadideb!

girusadmi(cecxlis RmerTi)

dacxri, Zliero cecxlo giru!SenTan erTad dacxrnen mTebi da mdinareebi!SenTan erTad dacxrnen tigrosi da evfrati!SenTan erTad dacxres okeane, vrceli zRva!SenTan erTad dacxres gza, asulo didi RmerTebisa!SenTan erTad dacxres RvarZli, balaxebSi amosuli!SenTan erTad dacxres guli ganrisxebuli Cemi RmerTisa da Cemi qalRmerTisa!SenTan erTad dacxres guli Cemi qalaqis ganrisxebuli RmerTisa da qalRmerTisa!dRes gaixsnas Sekruli guli Cemi RmerTisa da Cemi qalRmerTisa,

Page 326: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

325

da gamovides Cemi sxeulidan,radgan msajuli xar da me vdgavar Sen winaSe,mxsneli xar da mudam Senken moviqcevi,saje sasjeli Cemi, gadawyvite Cemi ganaCeni.

nusqusadmi(mzis amosvlamde, yoveldRe)

nusqu didebulo, duranqis naSiero, enlilis rCeulo, mrCevlisa, gardamwyvetelo bedisweraTa, uzenaeso suqqalo, ganmgebelo yovlisa, rasac saxeli aqvs, wmida zecad maRalia sityva Seni, eSarraSi gandidebulia naTqvami Seni!aRmoxdomisas gimzeren didi RmerTebi.Sen gareSe equrSi lxini ar imarTeba, gareSe Sensa anu, mama Seni, sasjels ar awesebs, mrCeveli enlili ganaCens ar gadawyvets.me mavani, Ze mavanisa, romlis RmerTi esa da es aris,qalRmerTi esa da es, Sen qveSe ganverTxe.moiRe wyaloba, mrisxane guli Seni male dacxres.winaSe enlilisa, mrCevlisa, Cemi survilis damcveli iyavi.codvas damxsen, aRmofxar uTnoobani Cemni, keTilma Sedum, keTilma lamasum dReniadag Cems mxares iaron.piri da ena keTils metyodnen, Sen winaSe viarebode, sicocxliT vZRebode!

Page 327: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

326

SamaSisadmi

didebulo, srulyofilo, memkvidreo aSimbabarasi,axladgamoCenilo naTelo, gamxsnelo kacTa mzerisa, maCinebelo sinaTlisa.SamaS, ganmgebelo mkvdarTa da cocxalTa, mWvretelo yovlisa, rasac ki saxeli aqvs,RvTaebrivo Suqo caTa da miwisa, samyaros sxivo, siparis ufalo, ebabbaras mfarvelo,RviZlo Zmao marduqisa, babilonis meoxev.sityvas Sensas pativs scemen RmerTebi, ididebi,vrclad gafenili kacTa modgma, “SavTavianebi” adideben Sens siqvelesmartoul moymes Tanamgzavrs aniWeb.cvedan kacs memkvidres aniWeb, Caketil urdulebs aReb, vermxedvels sinaTles umkvidreb,dafarul dafas, gauxsnels aRmoikiTxav.RmerTebis msajulo, ufalo igigebisa, SamaS, qveynis bedisweraTa ufali xar. bedi gadawyvite, gzebi keTil hyav, wrfeli iyos niSebi Cemi,keTili iyos sizmrebi Cemi, sizmari, romelsac vixilav, keTilad daadgine.wrfelad viaro, Tanamgzavri vipovo.dReni Cemni keTilni iyos,

Page 328: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

327

momeci keTili zraxvebi.quCebSi keTilsasurveli iyos sityva Cemi.sixalisesa da mxiarulebaSi gavataro dRe.WeSmariteba marjveniT medgas, samarTlianoba – marcxeniT. vidodes mxsneli RmerTi Cems gverdiT.ar momSordes mcveli simarTlisa, Cem ukan mavali.suqqalma bunenem giTxras sityva keTili, aiam, sayvarelma Senma meuRlem, Serigeba giTxras.SamaS, RmerTebis winamZRoli xar, mowyaleba moiRe.zeca Segxarodes, miwa zeimobdes Sen gamo. RmerTebi erTobliv gakurTxebdnen,didma RmerTebma guli gagixaron.

marduqisadmi

gmiro marduq, romlis risxva warRvnaa, romlisgan Sewynareba viTarca mowyale mamisagan.Tqmam da armosmenam damaRona,Ralatma da upasuxobam Semawuxa,Zala Cemi gamovida Cemi gulidan, viT moxucebuli damdrika.ufalo, didebulo, marduq, mowyaleo ufalo,kacTa modgma, ra saxelic ar unda erqvas,romeli maTgani Segicnobs?vis ar Seucodavs, vis ar dauSavebia,

Page 329: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

328

RmerTis gzas vin Seicnobs?gangadideb da borotebas ar miviReb. cxovnebis adgils veZieb me.Cadenili codva RmerTebTan momeTxovebaSen mimarT codva Cavidine,RvTaebrivi kanoni davarRvie. codva Cemi siWabukisa, Secnobili da Seucnobeli, momiteve. guli Seni aZgerdes mowyalebiT, codvisgan damxsen, danaSaulisgan ganmaTavisufle.areulobani Cemni gananaTle, amRvreulobani Cemni dawminde.codva mamisa, mamis mamisa, dedisa, dedis dedisa,Cemi ojaxisa, Cemi gvarisa da Cemi sanaTesaosi,me ar momeaxlos, gverdze Camiaros, wavides.Semesityve, RmerTo Cemo, nardioniviT ganmwminde.Cemi RvTaebis keTili xelebisTvis sikeTiT mizrune.locvad, vedrebad da mowiwebad marad dagidgebi.qveynis mdidarTa xalxTa, alag-alag rom mkvidroben,gangadidon! codvisgan damxsen, codvisgan ganmaTavisufle!gmiro marduq, codvisgan damxsen, codvisgan ganmaTavisufle!dido qalbatono erua, codvisgan damxsen!keTilo saxelo babu, codvisgan damxsen!dido qalbatono TaSmeTum, codvisgan damxsen!gmiro nergal, codvisgan damxsen!RmerTebo, anusTan mcxovrebno, codvisgan damxseniT! didi codva, romelic ki siWabukidan Camidenia,

Page 330: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

329

mospeT, Svidgzis daxseniT!guli Seni, viTarca mSobeli mamisa da mSobeli dedisa, Tavis adgils daubrundes!gmiro marduq, didad gangadideb!

Page 331: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

330

Selocva

bneleTis mkvidrma datova bneleTi, mzis Suqis saWvretad amosula. “ratom Wirveulobs?” – tiris deda, cad anTus mimarT cremlebi eRvreba. es visi xmaa, miwaSi rom ismis? Tu ZaRlia – lukma gadaugdon, Tu frinvelia – sakenki dauyaron, Tu Wirveulia, kacis naSobi – anus da anTus Selocva Seulocon, rom mamam iZinos, Zili daasrulos, dedam, mqsovelma, qsova daasrulos.

Cemi ar aris es Selocva: eas, damus da gulas Selocvaa, ninaquTumis, SelocvaTa qalbatonis, Selocvaa. maT miTxres, mec gavimeore: “Selocva, bavSvis dasamSvidebeli”. wesi aseTia: bavSvis sasTumalTan purs dadeb, samgzis waikiTxav am Seloc-vas, purs Tavidan fexebamde gautareb da ZaRls gadaugdeb. es bavSvi dawynardeba.

Page 332: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

331

ubralod tanjulis aRsareba

(dacema)

damagdo RvTaebam Cemma, gauCinarda,damtova qalRmerTma Cemma, garemiiqca,ganmeSora keTili suli Cems gverdiT mavali,gafrinda lamari, sxvis Zebnad warvida.Rirseba Cemi warxda, sasoeba Cemi warikveTa,saSiSi niSebi damimkvidrda.naTelmxilveli Cems saqmeT ver cxadhyofs.gaval saxlidan kidegan moaruli, –gareT naTqvami avs momiswavebs.davwvebi RamiT: saSiSia sizmari Cemi.mefe – RvTis xorci, mze Tvisi xalxisa,gamwyromia, aRar mSviddeba;didebulni borots mizraxaven,erTi ambobs: “sicocxles movuspob!”meore ityvis: “gansagebels movaSoreb!”mesame: “mis gansagebels me daviWer!”“Seval mis saxlSi!” – ambobs meoTxe.

Page 333: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

332

mexuTe ityvis: “monagebs wavarTmev!”,meeqvse da meSvide maT zraxvas mihyvebian.SvidTa kavSiri Zalebs amtkicebs:avsulebiviT uwyaloni, msgavsni eSmaTa,erTxorc da erTzraxva arian.keTilSobil bageTa CemTa lagami amosdes, –da damunjdnen metyvelni bageni Cemni.mWeqare Zaxili Cemi dadumda,zeaRmarTuli Tavi Cemi miwad daidrika,mamaci guli Cemi SiSiT daiTrguna,farTe mkerdi Cemi uaznom Sedrika,Zlieri mxrebi Cemi orTave momerRva,odesRac zviadad mavalma kninad svla viwye.didebuli viyav, monad gardaviqec!naTesavT Soris gandegilad viqec!ucxod Semracxa naTesavma Cemma.quCad mivdivar, – mayuradeben,sasaxleSi Sevdivar, – maSterdebian.qalaqi Cemi ucxosaviT mibRvers,sastiki da mtrulia qveyana Cemi,mtrad gardameqca moyvasi Cemi,veragi moZme Cemi ilalvis Cems momarT,iaraRs lesavs Tanamdgomi Cemi,xmamaRla mwyevlis qveSevrdomi Cemi,saxls Cemsas gareawydebian.mokeTes Cemsas xaro gaeTxara,

Page 334: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

333

xolo aRzevda maWirvebeli Cemi.sicruvis mowameT RmerTi mfarvelobs,xolo Semwyalebels sikvdili uweria.xundebi da borkili adevs Cems saxleuls,Cemi yanebidan gandevnes hopuna.dums Cemi qalaqi ucxo qalaqiviT.saqme Cemi sxvas daakisres,Cems gansagebelSi sxva ganaweses.dRisiT – oxvra, RamiT godeba,TveobiT moTqma, wlobiT simZimili.trediviT movTqvam dReni Cemni.simReris nacvlad kvnesa aRmomxdebis,maradRe tiriliT Tvalni damevsnen.

(marTali cxovreba)

kvlav cocxali var, ganxda daTqmuli Jami.mimovixedebi: hoi, borotebav borotebaTa!grZeldeba ubedoba Cemi, samarTali ver vpove.RvTaebas vuxmob, saxes ar miCvenebs,qalRmerTs vevedrebi, Tavs maRla ar swevs.ra ukuRmarToba trialebs irgvliv!msgavsad imisa, vinc RvTaebas msxverpls ar swiravda,inaxad mjdari qalRmerTs ar uxmobda,qeds ar ixrida, Tayvaniscemas arad miiCnevda,

Page 335: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

334

vis bageebSi Semwydariyo locva da vedreba,vinc RvTis dRe Seuracxyo, SeiZula SabaTi,vinc mconarebda, iviwyebda RvTaebriv mcnebebs,RvTisadmi mowiwebas xalxs ar STaagonebda,Tavisi RvTaebis uxseneblad Wamda saWmels,daiviwya qalRmerTi, ifqli ar miarTva,vinc udeb iqmna, aRar gaaxsenda ufali Tvisi,vinc sazeimo fici RvTisa fuWad daifca, –maTive msgavsad momego me.xolo me maxsovda locva da vedreba,locva iyo sibrZne Cemi, msxverplSewirva – sjuli Cemi,dRe RvTisadmi Tayvaniscemisa – sixaruli Cemi gulisa,dRe qalRmerTis saswaulisa – sargebeli da mogeba,locva mefisa mimarT – lxena Cemi,da misdami galobani – sikeTe Cemi.qveyana Cemi gamovwvarTe RvTis wesTa marxvaSi,qalRmerTis Zvirfasi saxeli Cems xalxs vaxsenebine,qebani mefis mimarT RvTaebrivad vaqcie,da mowiweba sasaxlisadmi xalxs STavagone, –megona, saTno iqneboda ese RvTisaTvis,Turme kacebrivi sikeTe RvTisaTvis boroteba yofila,kacis siZulvili ram RvTisaTvis sikeTe yofila.vin mixvdeba caTa wiaRSi RmerTebis nebas?vin Seicnos qvesknelis RmerTebis zraxva?viT gaigos mokvdavma kacma gza RmerTebisa?guSin cocxali dRes ukve mkvdaria!

Page 336: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

335

wamis win mWmunvare aw SvebiT ilxens.erT wams uzrunvelad mRerali,meore wams motiraliT moTqvams.anazdad icvleba mokvdavis guneba:moSiebuli gvams emsgavseba,gamaZRari RmerTs etoqeba.sitkboebis Jams cadasvlad iswrafvis,ubedobis Jams qvsknelsa natrobs.makvirvebs saqmeni ese,ver Sevican azri maTi.

(sneuleba)

snebani aRiZrnen Cem winaaRmdeg:avma qarma daubera cis kididan,qvesknelis mkerdidan aRmoxda uJmuri,udrekma avsulma datova equri,lamaSTu amoZvra mTis napralidan,balaxiviT amoZvra uZlureba,garemoadgnen Tavisqalas Cemsas,saxe damibneles, Tvalni wylad miqcies,kisris ZarRvebi damiwyvites, qedi damidrikes,mkerdi migvemes, gul-mkerdi Camilewes,gulRviZlSi saxmili gamiCaRes,Signeuli aRmiSfoTes,

Page 337: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

336

asoTa CemTa cieb-cxeleba Sehyares,maRali tani zRudesaviT momirRvies,Zlieri sxeuli lerwamiviT damixares.ulu-eSmam Cemi sxeuli samoseliviT moisxa,viTarca badem momicva ZilquSma.Tval masxen, – ver xedven Tvalni Cemni,yur masxen, – ver esmiT yurTa CemTa.ganmerRvnen mklavni Cemni,mouZlurdnen muxlni Cemni,svla gadaaviwydaT ferxTa CemTa:bnedianiviT Semekra sunTqva,kari Cemi daigmana, auzi Cemi daibeWda,siymili gamigrZelda, yeli damexSo,xorbals mawvdian, anwliviT vylapav,ludi, – sicocxle kacTa modgmisa, gamimwarda,siymilisgan saxe Semecvala,Zvlebze aeqva tyavi Cemi.sapyrobiled meqca saxli Cemi,ganrRveulni mklavni sxeulis borkilad meqca,davardnili fexebi xundebad meqca.mTeli dRe mdevnis me mdevneli,RamiT ar masvenebs erTi wamiTac.saqoneliviT mZinavs Cemsav sipilweSi,cxvariviT vgoraob Cemsave skoreSi.marCiels afrTxobs niSebi Cemi,Semlocveli ver arkvevs senis bunebas,

Page 338: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

337

da vadas Cemi avadobisas ver sazRvraven.ar mSvelis RmerTi, xels ar mWidebs,qalRmerTi ar mwyalobs, Cem gverdiT ar vals.Riaa samare Cemi da datirebac mzadaa ukve,vidre movkvdebode, glova damisrules.qveyana ambobs: “rogor ganadgurda!”ra esma CemTa WirTa moxaruls, saxe gaubrwyinda.magram me vuwyi dRe, odes modgma Cemi,yvela nacnobi Cemi, mzis naTels moSordeba.

(gankurneba)

maSin vixile me sizmari,da Rameul sizmarSi, raic mezmana:kaci rCeuli da axovani,saxedidebuli, spetakiT mosili,elviT dafaruli, saSineli,daadgra winaSe Cemsa.da gamiSeSda me gvami srulad.“qalbatonma gamomgzavna mesalmobaTagan Senda ganrinebad”.da meored vixile me sizmari.da Rameul sizmarSi, raic mezmana,kaci rCeuli, brwyinvale anagebis vixile.xelT epyra kverTxi Tamariskisa, ganmwmendeli.

Page 339: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

338

“laluralimam, nipuris mkvidrma,gamomgzavna Senda gansawmedad”.mapkura wyali, Tan rom moitana,warmoTqva locva gankurnebisa,da ganwmida sxeuli Cemi.da mesamed vixile me sizmari,da Rameul sizmarSi, raic mezmana:qalwuli erTi brwyinvale saxisa,viTarca caTa dedofali, RvTaebis swori,Semovida da dajda winaSe Cemsa.vxade: “brZane gankurneba Cemi”.brZana: “nu geSinis! Senda gankurnebad movel.kma iyos SenTvis egzomi salmoba,vinac Rameul Jams xilva ixile”.Cems xangrZliv salmobaSi xsna momevlina, –da myis dasrulda sneuleba Cemi,da daimsxvra borkilebi Cemi.maSin dacxra guli Cemi uflisa,maSin dauteva guliswyroma mowyale marduqma,maSin Seiwynara man locvani Cemni,maSin gamobrwyinda keTili Rimili misi,maSin mrqva: “ganrinebul iqmen salmobaSi myofo!”arad CaTvala Secodebani Cemni,ganaqarva codvani Cemni,gandevna avi qari caTa kidisaken,equrs miaqcia uZleveli eSma,

Page 340: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

339

qvesknelis mkerdSi Caabruna uJmuri,zRvis talRebs gaatana krunCxva.balaxiviT aRmofxvra uZlurebis Ziri,Zili ukeTuri, dawolisas Rvarad modenili,viTarca nisli, cis aRmvsebi, Sors gafanta,sikvdilis libri, TvalTa damnislavi,uamrav beruze gagzavna, xedva ganminaTla.yurni Cemni, yrusebr dagmanulni,zinTisagan ganwmida, gaxsna sasmeneli Cemi.nestoni Cemni, surdosagan usunTqvelni,xuTvisagan daxsna, da aw vsunTqav.bageni Cemni, mbodvarni da brkmobilni,Seamsubuqa, brkolisagan ixsna.piri Cemi, mokumuli da Znelmetyveliqmna viTarca brinjao da wvirisagan ganwminda.kbilebi Cemi, daRrWenili, erTmaneTs mibjenili,daxsna borkilTagan da fesvebi maTi moasvena.ena Cemi, sasas aqmuli, vermoZravi,aamoZrava da aw dian sityvani Cemni.xorxi Cemi, daWimuli, sulTmobrZaviviT xrCobadi,gankurna da stviriviT aaxmiana.sasule Cemi, gaberili, haeris vermimRebi,dafuSa da gaxsna sarqveli misi.qedi Cemi, dadrekili da morRveulimTasaviT aRamaRla da aRmarTa, viTarca sveti.muxlni Cemni, Seborkilni da uZravni,

Page 341: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

340

daxsna brkolisagan da svlad moZravyo.saxe Cemi, moRrubluli ganabrwyina.da me, ganrinebuli, vval quCad qunuS-qudrisa.vinac esangila daiviwya, ixilos saswauli Cemi!ufalma xeli CamWida,ufalma fexze damadgina,ufalma sicocxle damibruna,ufalma mixsna bneli sknelidan,xuburis wylebidan amomiyvana!me, saflavad Camavali, “mzis aRmosavlis bWidan” Semovbrundi.“bWeSi siuxvisa” siuxve momeniWa.“bWeSi lamarisa” momeaxla mfarveli lamari.“bWeSi svebedisa” vpove svebedi.“bWeSi sicocxlisa” movipove sicocxle.“bWeSi mzis aRmosavlisa” cocxalTa Soris Seviracxe.“bWeSi naTel saocrebaTa” cxadiqmna niSebi Cemi.“bWeSi codvaTagan daxsnisa” daixsna borkilebi Cemi.“bWeSi Tayvaniscemisa” ametyvelda bage Cemi.“bWeSi oxvraTagan daxsnisa” ganqardnen oxvrani Cemni.“bWeSi wmida wylisa” mesxura wyali ganwmedisa.“bWeSi mSvidobisa” muxli moviyare marduqis winaSe.“bWeSi uxvebisa” vemTxvie carfaniTus ferxTa.ixiles babilonis ZeTa, Tu viT ganacocxlebs marduqi,da yoveli mxare axsenebda didebas misas.vin ityoda, ukeTu kvlav SeZlebda igi Tvisi mzis Wvretas?

Page 342: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

341

vin ifiqrebda, ukeTu kvlav ivlida quCad?mkvdreTiT vin aRadgens marduqis Tvinier?carfaniTus Tvinier romeli qalRmerTi aniWebs sunTqvas?marduqs saflavTagan aRdgineba Zalucs!carfaniTum warwymedisgan ganrineba uwyis!sadac ki myaria miwa da ca ganfenili,sadac mze brwyinavs da cecxli gizgizebs,sadac dis wyali da qari uberavs,arsebani, arurus TiTebiT mozelilni,suldgmulni, cisa da xmeleTis iZvrisni,yovelma mokvdavma marduqi adidon.

Page 343: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

342

bedukuRmarTisa da brZenkacis dialogi

“brZeno, maxlobelo Cemo, yuri migde,iWvebi Cemi msurs gagando.yoveli damaSvrali Sens qebaSia:sad vpovo brZeni, saferi Seni?sad vpovo moZRvari, msgavsi Seni?sad vpovo mrCeveli, gamgebi Cemi?gavTavdi! naRvelma guli amimRvria:nabolaras bedma Camsaxavi wamarTva,deda wamivida mousavleTSi,ded-mamam damtova bedis anabara”.“Rirso moyvaso, naRvlianad ubnob!Zvirfaso, Sav fiqrebs ahyolilxar,viTarca ugunuri vinme izraxav,moRimari saxe Savad Segicvlia.marTlac migvatoves Cvenma mamebma,ganvles gzani sikvdilisani.xuburis wiaRsvla ZvelTagan Tqmula.magram daakvirdi kacTa modgmas:vin amdidrebs arasmqone pirmSos?

Page 344: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

343

dovlaTis patrons vin wyalobda?RvTismosavi lamars SeiZens,simdidres ixveWs qalRmerTis moSiSi”.“wyaroa, moyvaso, guli Seni, saTaveuSreti,savseba zRvaTa, dauvsebeli.SegekiTxebi, mimixvdi kiTxvas:warmateba Cemi warxda, siuxve Cemi daivso,Zali Cemi mouZlurda, sve Cemi ganqarda,puri Cemi yanisa aRar gamaZRebs,Rvino, sicocxle kacTa, wyurvils aRar miklavs.gana mtkicea dRe lxenisa? macodine!ra margo RvTisadmi mowiwebam?kanjari stomaqs rom ivsebs da ivsebs,gana iniSnebs RvTaebriv niSebs?mZvinvare lomi, ukeTesi xorcis mWameli,gana fqvils Seswiravs ganrisxebul qalRmerTs?mdidari mxveWeli, mzrdeli qonebisa,gana RvTis winaSe oqro-vercxls wonis?rodis yofila, rom dameklos sazorveli,Seusvenebliv vloculobdi RvTaebis mimarT”.“finikis xeo, xeo siuxvisa, Zvirfaso Zmao!yoveli sibrZniT moniWebulo, oqros samkaulo!rad gSurs kanjarisa, moTareSis?gana ar uwyi, bedi ras umzadebs?isari eweva velad galaRebuls.ixile lomi, naxiris mteri, –

Page 345: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

344

Cadenil codvisTvis mTxrebli eTxreba.gamomZalveli, simdidris momxveWi,bedisweris dRemde sarze aigeba.nuTu Sen ginda, maT gzas daadge?mudmivi sikeTe isurve RvTisgan!”“grili niavia gansja Seni, amodmqroli,Rirso moyvaso, keTilad mirCev.magram msurs giTxra kvlav sityva erTi:sviani gziT vals RmerTis armZebneli,xolo glaxakdeba qalRmerTs Sevrdomili.siyrmidanve RmrTis nebisad miviqceodi,locva-vedrebiT mivsdevdi qalRmerTs.usargeblo tvirTi uRlad mitvirTavs:RmerTma simdidris wil gaWirveba momago.RmerTi ar abrkolebs gzas borotisas.ufrosi Zma gzas lomiviT mihyveba,umcross axarebs mejoris xvedric.memkvidre quCad amayad davals,nabolara Ze kardakar dadis”.“wrfelo, goniero, arasworad gansji,gaavebulxar, RvTisadmi mkrexelob.Rrmaa RvTis zraxva caTa wiaRiviT,vin Seicnobs qalRmerTis nebas?arurus mier SeqmnilTa Sorispirveli naSobi naklulevania,Zroxis pirveli xbo momcroa,

Page 346: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

345

orjer metia momdevno nayofi.pirvelad susti bavSvi ibadeba,mxolod meore iwodeba gmirad.RvTis neba erT vinmes gamoecxadeba,xolo danarCeni umecaria”.“mismine, moyvaso, gansaje azri Cemi:adideben Zliers, Tund mkvleli iyos,amdableben uZlurs, visac codva ar Caudenia.amarTleben mZime damnaSaves,devnian marTals, RvTis nebis mimdevars.Zalmomris salaro oqroTi ivseba,acarieleben maTxovris gudas.mxars uWeren Zliers, damnaSaveT krebuls,xolo susts spoben, umweos devnian.me, gaRatakebuls, uazno maviwroebs”.“narus, RmerTTa meufes, kacTa Semoqmeds,didebul zulumars, maTi Tixis momzels,dedofal mamis, maT gamomsaxvels,kacTa modgma ukuRmarTad SeuqmniaT:ukeTuri azrebi CaunergavT maTTvis:mWevrmetyveleben Sesaxeb mdidrisa:“mefea, SeZlebulni mis gverdiT vlenano”.xolo sawyal kacs qurdad miiCneven,cils swameben, mokvlad eswrafian,mas akisreben yvela danaSauls,aSineben, cecxliviT aqroben”.

Page 347: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

346

“mowyaleo moyvaso Cemo, mixvdi Cems satkivars,Semewie, momxede, nu damtoveb!me, morCilma, gonierma, RvTismosavma,Svela da Sewevna verasodes vpove.qalaqis moedanze qedmaRlad ar mivlia,Tavs maRla ar vwevdi, miwas davcqerodi.Semewios RvTaeba Cemi, romelma mimagdo;Semiwyalos qalRmerTma, romelma ukumagdo!mwyemsi SamaSi kacTa modgmas RvTaebrivad mwyesavs”.

Page 348: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

347

batoni da mona

batoni. monav, mismine!mona. mibrZane, batono!batoni. etli Semikazme, sasaxleSi waval.mona. wadi, batono Cemo, wadi!vinZlo iq jildo mogelodes,mefem keTili TvaliT Semogxedos.batoni. ara, monav, sasaxleSi ar waval!mona. ar waxvide, batono Cemo, ar waxvide!Soreul mxares wargavlens mefe,Seucnob gzaze gagamgzavrebs,dRiTa da RamiT simwares ganaxvebs.batoni. monav, mismine!mona. mibrZane, batono!batoni. swrafad momitane wyali,xelebs daviban, vinadimeb.mona. inadime, batono Cemo, inadime!drodadro nadimi suls Svebas aniWebs,mfarveli RmerTis nadimze momlxensxeldabanili ewveva SamaSi.

Page 349: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

348

batoni. ara, monav, ar vinadimeb!mona. nu inadimeb, batono Cemo, nu inadimeb!siymili da Wama, wyurvili da sma.kvlav kacis winaaRmdeg midis.batoni. monav, mismine!mona. mibrZane, batono!batoni. etli Semikazme, velad gaviWrebi.mona. gaiWer, batono Cemo, gaiWer!moTareSe kacis stomaqi savsea.monadire ZaRli saxravs Soulobs,onavari frinvelic ikeTebs budes,monavarde kanjari...batoni. ara, monav, velad ar gaviWrebi.mona. nu gaiWrebi, batono Cemo, nu gaiWrebi!bedis amaraa moTareSis saqme,monadire ZaRli kbilebs daimtvrevs,onavari frinveli galiaSi moxvdeba,udabnoa kanjaris sadgomi.batoni. monav, mismine!mona. mibrZane, batono!batoni. bralmdebels Cemsas davudumdebi.mona. daudumdi, batono Cemo, daudumdi!braldebas braldeba mohyveba, amao saqmeSi gaexvevi.batoni. ara, monav, bralmdebels ar davudumdebi!mona. ar daudumde, batono Cemo, ar daudumde!

Page 350: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

349

bralmdeblis mimarT Tu sityvas ar ityvi,aRar dagindobs, gagiTamamdeba.batoni. monav, mismine!mona. mibrZane, batono!batoni. amboxebis mowyoba minda.mona. ase hqmen, batono Cemo, ase hqmen!amboxebas Tuki ar moawyob,samosels vin mogcems, stomaqs vin agivsebs?batoni. ara, monav, amboxebas ar movawyob.mona. ar moawyo, batono Cemo, ar moawyo!kacs meamboxes an moakvdineben,an tyavs gaaZroben, an Tvalebs dasTxrian,anda Seipyroben, dilegSi Casvamen.batoni. monav, mismine!mona. mibrZane, batono!batoni. qali minda Seviyvaro.mona. Seiyvare, batono Cemo, Seiyvare!kacs ukeTu qali Seuyvarda,daaviwydeba dardi da sevda.batoni. ara, monav, qals ar Seviyvareb!mona. ar Seiyvaro, batono Cemo, ar Seiyvaro!qali ormoa, Txrili da xaro,qali orlesuli satevaria,vaJkacis kisris gardamkveTeli.batoni. monav, mismine!mona. mibrZane, batono!

Page 351: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

350

batoni. wyali momarTvi, xelT ganviban.RmerTs Cemsas msxverpli msurs Sevswiro.mona. Seswire, batono Cemo, Seswire!piradi RvTisadmi msxverplis Semwirvelikmayofilia: sesxs sesxze gascems.batoni. ara, monav, RmerTs msxverpls ar Sevwirav!mona. nu Seswirav, batono Cemo, nu Seswirav!ZaRliviT Sens ukan devnas SeaCvev.wesTa aRsrulebas, an xSirad Tayvans,anu sxvas rasme Sen kvalad mogTxovs.batoni. monav, mismine!mona. mibrZane, batono!batoni. sesxs gavcem, viTarca mevaxSe.mona. gaeci, batono Cemo, gaeci!mevaxSis marcvali marcvladve rCeba,sargebeli ki izrdeba misi.batoni. ara, monav, sesxs ar gavcem!mona. ar gasce, batono Cemo, ar gasce!gacema qalis siyvarulsa hgavs,sargeblis miReba – Svilebis SeZenas.Sens xorbals SeWamen da Tan dagwyevlian,xorblis sargebelsac wagarTmeven.batoni. monav, mismine!mona. mibrZane, batono!batoni. sikeTes viqm Cemi qveynisTvis.mona. qmen, batono Cemo, qmen sikeTe!

Page 352: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

351

marduqis wreSia im kacis saqmeni,romelic qveynisTvis sikeTes Cadis.batoni. ara, monav, ar viqm qveynisTvis sikeTes.mona. ara qmna, batono Cemo, ara qmna sikeTe!Sedeq Zvel borcvebze, gaiare!ixile ConCxebi CinebulTa da uCinoTa, –vin ukeTuria, vin qvelmoqmedi?batoni. monav, mismine!mona. mibrZane, batono!batoni. miTxar, aw raRaa sikeTe?mona. Cemi da Seni kisrebis damtvreva,da maTi wyalSi gadayraa sikeTe,romeli maRali miswvdeba zecas?romeli vrceli moicavs qvesknels?batoni. ara, monav, jer me Sen mogklav,Cem uwinares Sen gagagzavni.mona. sam dRes Tu icocxlebs Cem Semdgom batoni Cemi!

Page 353: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

352

leqsikoni

ababa – lagaSis Temis erT-erTi qalRmerTi.abzu – Sum. “wylis mcodne” an “mcodne mama”. 1) mamruli sawyisi qaoturi

wylebisa Sesaqmis miTosSi; 2) xmeleTisqveSa mtknari wylis okeane; 3) eas (enqis) samyofeli.

abisimTi – Sumereli dedofali uris III dinastiis xanisa (Zv.w. XXI s.). sax-eli semituri warmoSobisaa: “mamaCemi – Rirseba Cemi”.

abubu – rogorc Cans, xmabaZviTi sityva 1) warRvna, warRvnis xma, qariSxa-li; 2) RmerTebis erT-erTi iaraRi.

aga – Sumeruli qalaqis, qiSis I dinastiis mefe (Zv.w. XXVII s.), gilgameSis Tanamedrove.

adabi – Sumeruli qalaq-saxelmwifo samxreT SuamdinareTSi.adadi – Weqa-quxilisa da tarosis RmerTi babilonelTa panTe onSi.azagi – sikvdilisa da ukurnebeli senis gamomwvevi avsuli.azufirani – aqadis pirveli mefis, Saruqinis, samSoblo qalaqi mdinare

evfratze (mdebareoba daudgenelia).alari – sawesCveulebo simRera, sagalobeli.algari – dafdafismagvari musikaluri sakravi.alu – sneulebis Semyreli avsuli.amanqi – igive enqi (ix.) Sumeruli enis emesalur (e.w. “qalTa”) kiloze.amaSqunga – Sum. “wmida farexi”, qalRmerT inanas taZari qalaq derSi.anduruna – Sum. “zecieri sadgomi”, RmerTebis bina.

Page 354: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

353

anzagari – inanas taZari qalaq aqSaqSi.anzu – enlilis naSieri, aqaduri miTosis qariSxlisa da qaosis frinveli. anzudi – Sumeruli miTosuri bumberazi frinveli. ani – Sum. “ca”, cis uzenaesi RmerTi Sumerul panTeonSi.anu – aqaduri forma Sum. anisa; uzenaesi RmerTi babilonur panTeonSi.anunaqebi – Cveulebriv, dabali rangis RmerTebis saerTo saxelwodeba.

zogierTi teqstis mixedviT, cis RmerTebis saerTo saxelwodeba.anunebi – igive anunaqebi. anSani – igive elami, qveyana Sumeris aRmosavleTiT, dRevandeli iranis

teritoriaze.anSari – Sum. “zemo yovladoba”, zemo samyaros personifikacia Sesaqmis

miTosSi; misi sapirispiroa “qiSar” (ix.).arali – qvesknelis, mkvdarTa samyofelis, erT-erTi saxelwodeba.aruru – Sum. “Teslis momniWebeli”, qalRmerTi, romelmac adamiani

Seqmna mozelili Tixisgan (gilgameSis eposSi uSualod misi Seqm-nilia enqidu).

asariluxi – marduqis (ix.) erT-erTi saxeli mrvalTagan.aqadi – qalaqi Crdilo SuamdinareTSi, romelic gamoCnda istoriaSi Zv.w.

XXIV s.-is dasasruls; SuamdinareTis pirveli imperiis centri. ro-gorc Cans, semituri modgmis xalxiT iyo dasaxlebuli.

aqSaqi – Sumeruli qalaqi.aSurbanipali _ aSureTis swavluli mefe (668-627), biblioTekis damaarse-

beli nineveSi.aSuri – 1) aSurelTa mTavari RmerTi; 2) aSurel mefeTa sataxto qalaqi

mdinare tigrosze.acuSu-namir – aqad. “amosvla misi naTel”, inanas macnis saxeli.axu – Sumeruli taZris romeliRac nawili.baba – lagaSis Temis qalRmerTi, romelic SeuRlebuli iyo ningirsusTan,

lagaSis RvTiur patronTan.

Page 355: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

354

babiloni – aqad. “kari RvTisa”, qalaqi evfratze (dRevandeli baRdadis maxloblad), babilonis imperiis sataxto qalaqi.

bagara – qalRmerT babas taZari lagaSSi.badTibira – Sumeris erT-erTi uZvelesi qalaqi xuTTagan (eridu, badTi-

bira, laraki, sipari, Surupaki).baraTuSgara – Sum. “wmida sadgom-saydari”, inanas taZari, Sumeris relig-

iur centrSi, nipurSi.barsipa – qalaqi babilonis maxloblad, evfratis marjvena napirze (ax-

landeli birsi), mniSvnelovani religiuri centri babilonis imperiaSi.beli – aqad. “ufali”, “patroni”, mTavari RmerTebis zedwodeba.beru – manZilis sazomi erTeuli: ori saaTis savali.buranuna – evfratis Sumeruli saxelwodeba.gaga – RmerTebis pirveli Taobis Tanamzraxveli da macne Sesaqmis miTosSi.gaTumdugi – lagaSis mfarveli qalRmerTi, lagaSis dedad wodebuli

(“deda mravalTa SvilTa”).galaTura – efemeruli arseba, Seqmnili enqis mier inanas saSvelad.gaSani – Sum. “qalbatoni”, inanas saxeli Sumeruli enis e. w. “qalTa” kiloze.gaSanqigali – igive ereSqigali (ix.) “qalTa” kiloze.gaSanSuburi – igive ninSuburi (ix.) “qalTa” kiloze.geSTinana – Sum. “ciuri vazi”, dumuzis dis saxeli.geSTindudu – dumuzis dobili da Semwe.gibili – Sum. “cecxli”, SumerelTa cecxlis RvTaeba.giguna – Sum. “saflavi”, taZris nawili, sadac TiTqos imarxeboda mom-

kvdari da kvlavaRmdgari RvTaeba.gilgameSi – uruqis legenduri mefe (daax. XXVII s.), aqaduri eposis mTa-

vari gmiri.gipari – taZari, sadac sruldeboda sakraluri qorwinebis rituali qa-

laqis RvTaebasa da qurum qals Soris; qurumTa samyofeli.girsu – qalaqi lagaSis TemSi, misi mTavari sakulto Suaguli.

Page 356: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

355

giSbani – sakulto daniSnulebis samoseli.giSzida – Sum. “xe keTili”, dumuzis dis erT-erTi saxeli.gu – wonis erTeuli, daax. 30 kg.guaba – daba lagaSis TemSi.gugalana – Sum. “cis beladi”, qvesknelis erT-erTi RvTaeba.gudea _ lagaSis qalaq-saxelmwifos ensi, mmarTveli (2144-2124). guTielebi – zagrosis mTianeTis (axlandeli luristani) erT-erTi tomi,

romelmac daamxo Saruqinis (sargonis) dinastia da 125 wlis manZilze batonobda SuamdinareTSi.

gula – mkurnalobis qalRvTaeba.guSea – qalRmerTi iSTaris erT-erTi saxeli.dagal-uSumgalana – Sum. “cis didi urCxuli” dumuzis zedwodeba.dagani – dasavleT semituri (amorevelTa) RvTaeba, TiTqos ganasaxierebs

xorblis suls.damu – Tamuzis erT-erTi saxeli.damqina – Sum. “dedofali miwisa da cisa”, eas meuRle.deri – qalaqi tigrosis zeda welze.dilmuni – ewodeboda sparseTis yureSi (“qvemo zRvaSi”) mdebare kunZu-

lebs da aRmosavleT arabeTis sanapiros.dumuzi – Sum. “Ze WeSmariti”, RvTaebrivi mwyemsi; momkvdari da kvlavaR-

mdgari RvTaeba, inanas satrfo.dumuzi-abzu – dumuzis sruli saxeli, romliTac is iwodeba rogorc

enqis Ze.duranqi – Sum. “Wiplari cisa da miwisa”, taZrebisa da qalaqebis epiTeti.ea – sibrZnis, xelovnebaTa, magiisa da mtknari wylebis RmerTi babilonur

panTeonSi.eana – Sum. “cis saxli”, inana-iSTaris taZari uruqSi.ebabara – Sum. “saxli mzisa” an “saxli brwyinvale”, mzis taZari qalaq

larsaSi.

Page 357: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

356

ebgali – inanas taZari qalaq umaSi.egalgina – Sum. “mtkice sasaxle”, qvesknelis dedoflis samkvidrebeli.egalmaxi – Sum. “saxli uzenaesi”, taZari qalaq isinSi.edilmuna – Sum. “saxli dilmunisa”, inanas taZari qalaq urSi.edina – Sum. “veli”, “udabno”, wmida adgili uruqis galavnis gareT.ezida – Sum. “saxli WeSmariti”, RvTaeba nabus taZris saxelwodeba (barsi-

pasa da ninuaSi).eTana _ qiSis qalaq-saxelmwifos legendaruli mefe (XXIX s.).elami – SuamdinareTis aRmosavleTiT mdebare qveyna.emaxi – Sum. “saxli uzenaesi”, taZris saxeli adabsa da umaSi.emeslami – marduqis taZari babilonSi (“saxli meslamisa”).emuSqalama – Sum. “saxli qveynis gvelisa”, inanas taZari qalaq badTibiraSi.enguri – mtknari wylebis miwisqveSa okeane.eninu – Sum. “saxli ormocdaaTisa”, lagaSis mTavari taZari, ningirsus

sakulto centri.enlili – Sum. “haeris ufali”, SumerelTa erovnuli RmerTi, Sumeruli

panTeonis samebis meore wevri (an, enlil, enqi).enmebaragesi _ qiSis qalaq-saxelmwifos legendaruli mefe (XXVII s.).enmerqari _ mzis Ze, uruqis I dinastiis legendaruli mefe (III

aTaswl.). enunqugi – Sum. “saxli didebuli, brwyinvale”, ningalis taZari qalaq urSi.enqi – Sum. “ufali-miwa”, SumerelTa RmerTi sibrZnisa da wylis

siRrmeTa.enqimdu – miwaTmoqmedebis RvTaeba, qalRmerT inanas xelis maZiebeli.era – sikvdilisa da Savi Wiris RmerTi.ereSqigali – Sum. “qalbatoni didi miwisa”, qvesknelis dedofali.eridu – SumerelTa uZvelesi qalaqi SuamdinareTis ukidures samxreTSi,

evfratisa da sparseTis yuris SesarTavTan, ganTqmuli religiuri da sakulto centri enqis mTavari taZriT.

Page 358: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

357

esangila – Sum. “saxli TavaRmarTuli”, taZari babilonSi, marduqis sa-myofeli.

esilsira – qalRmerT babas taZari lagaSSi.eudgali – Sum. “saxli didi qariSxlisa”, RvTaeba sataranis taZari qalaq

derSi.eulmaSi – inanas taZari aqadSi (“ulmaSis saxli”).eqiSnugali – mTavari RmerTis nanaris anu suenis (sinis) taZari urSi.eqiSSirgali – mTvaris taZari urSi.equri – Sum. “saxli-mTa”; 1) enlilis taZari nipurSi; 2) qvesknelis erT-

erTi saxelwodeba.eSara – Sum. “saxli yovladobisa”, cis saxelwodeba.eSdamqu – inanas taZari girsuSi (lagaSis mTavar ubanSi).eSeSi – yoveli Tvis me-4, me-8, me-17 da 25-e dReebis aRsaniSnavi dResaswauli.zabalami – daba uruqis maxloblad.zabu – mTiani qveyana SuamdinareTis aRmosavleTiT.ziusudra – Sum. “dRegrZeli sicocxlisken mavali”, Surupakis miTosuri

mefe, warRvnis gmiri, gaukvdavebuli.zubis mTianeTi – miTosuri mxare Sumeris aRmosavleTiT. zulumari – eas erT-erTi saxeli.Tamuzi – babilonelTa dumuzi (ix.).TiamaTi – bab. “zRva”, pirvelyofili qaoturi wylebis dedruli sawyisi,

samyarosa da RmerTebis mSobeli.ibisuena – uris III dinastiis ukanaskneli mefe (1963-1940), romelic qveynis

dapyrobis Semdeg tyved waiyvanes elamelebma.igigebi – cis dabali rangis RvTaebani.idigina – mdinare tigrosis Sumeruli saxelwodeba.ilabraTi – anu-RmerTis mrCeveli adapas miTosSi.inana – SumerTa ganTqmuli qalRmerTi, personaJi bevri eposisa da miTo-

sisa, siyvarulisa da omis qalRvTaeba.

Page 359: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

358

irnini – iSTaris erT-erTi saxeli. “gilgameSianis” Tanaxmad, am saxeliT iSTari kedaris tyeSi mkvidrobs.

irniniTu – igive irnini.irqala – igive ereSqigali, qvesknelis dedofali.isini – Sumeruli qalaqi, cnobilia isinis dinastia (Zv.w. 2017-1985 ww.).iSTarani – qalaq deris patroni RvTaeba.iSTari – Sumeruli inanas (ix.) babilonuri saxesxvaoba.iSumi – cecxlis RvTaeba, omisa da Savi Wiris RmerTis eras mrCe veli. iSquri – SumerelTa RmerTi Weqa-quxilisa da tarosis (babilonelTa adadi).kazali – erTgvari magari sasmeli.lagaSi – Sumeris erT-erTi dawinaurebuli Temi, qalaq-saxelmwifo, mde-

bareobda tigrosis napiras.laTaraki – qalaq badTibiras mfarveli RvTaeba.lamari – lagaSuri qalRvTaeba; Semdgom mfarveli RvTaebis zogadi sax-

elwodeba.lamaSTu – snebis Semyreli avsuli.laraki – Sumeris erT-erTi uZvelesi qalaqi xuTTagan (eridu, badTibira,

laraki, sipari, Surupaki), warRvnamdeli kulturis centri.laxmu da laxamu – pirvelgaCenili wyvili samyaros Seqmnis eposSi.lila – dedruli arseba, avsuli qali.lugalbanda _ enmerqaris Ze, uruqis I dinastiis legendaruli mefe (III

aTaswl.). lulu – pirvelgaCenili kaci.lulubelebi – zagrosis mTianeTis erT-erTi tomi.magiSua – ninlilis taZari nipurSi.maguena – taZari lagaSSi.mami – qalRmerTi, iwodeba “adamianTa mSobel saSod”.marduqi – Sum. “mzis xbo”, babilonis mTavari RvTaeba; samyaros Seqmnis

babilonuri miTosis Tanaxmad kosmosis Semoqmedi.

Page 360: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

359

marTu – erT-erTi dasavleT semituri tomi da maTi qveyana (sxvanairad amuru, “amorevelni”); tomis eponimi.

marxaSi – samTavro elamis mxareSi.maSguri – romeliRac daudgeneli jiSis xe.melami – naTeba, romliTac mosilni arian RmerTebi da RvTiuri sagnebi

(aura).meluxa – Soreuli sazRvaosno qveyana aRmosavleTSi, romelTanac Sumers

savaWro urTierToba hqonda. mina – wonis erTeuli, daax. 500 gr.miqu – romeliRac musikaluri sakravi.mulili – igive enlili (ix.) “qalTa” kiloze.nabu – babilonuri RvTaeba, qalaq barsipas mfarveli, marduqis Ze, damwer-

lobisa da sibrZnis RmerTi.namzidTara – Sum. “WeSmarit-bed-gadawyvetili”. nanari – mTvaris RvTaeba.namTari – Sum. “bediswera”, qvesknelis dedoflis, ereSqigalis, macne,

sikvdilis demoni.nanSe – lagaSis qalRvTaeba, mTavari RmerTis – ningirsus da.naramsini _ aqadis dinastiis mefe (2190-2154). naru – enlilis erT-erTi saxeli.neTi – qvesknelis karibWis mcveli.nergali – qvesknelis anu mkvdreTis RmerTi, ereSqigalis qmari.nidaba – yanebis qalRmerTi, iTvleba agreTve damwerlobisa da sibrZnis

(codnis) RvTaebad.ninazu – Sum. “kurnebis ufali”, qvesknelis erT-erTi RvTaeba.ninaquTumi – SelocvaTa qalRvTaeba.ninaSTe – qalaq larakis mfarveli qalRmerTi.ningali – Sum. “didi qalbatoni”, mTvaris RmerTis meuRle; mzis RmerTis,

uTus, deda.

Page 361: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

360

ningirsu – Sum. “girsus ufali”, lagaSis mfarveli RmerTi.ningiSzida – Sum. “ufali WeSmariti xisa”, dawyvilebulia TamuzTan da, ro-

gorc Cans, iziarebs mis bunebas.ningula – Sum. “didi qalbatoni”, lagaSis Temis erT-erTi qalRvTaeba,

siraras ubnis mfarveli RvTaeba.ninegala – Sum. “qalbatoni sasaxlisa”, mTvaris RmerTis asuli.ninTuri – Sum. “qalbatoni Sobisa”, kacobriobis mSobeli deda.ninisina – qalaq isinis mfarveli qalRmerTi (“isinis dedofali”).ninlili – Sum. “haeris qalbatoni”, enlilis meuRle.ninmari – lagaSeli qalRmerTi.ninmaxi – Sum. “uzenaesi qalbatoni”, qalaq qeSis mfarveli qalRmerTi.ninsiqila – Sum. “sufTa qalbatoni”, miTosuri dilmunis qalRmerTi, enqis

meuRle.ninsuna – Sum. “qalbatoni-furi”, gilgameSis deda; uris III dinastiis mefe-

Ta miTosuri mSobeli.ninua – ninevia, aSurel mefeTa sataxto qalaqi.ninurTa – omis RmerTi, enlilis Surismgebeli. ninqasi – Sum. “qalbatoni-piris amvsebi”, sasmelTa RvTaeba.ninSara – zRapruli frinveli, arwivis msgavsi.nin-Suburi – inanas macne da Semwe (“qalTa” kiloze – gaSanSubur).nipuri – Sumeris religiuri da kulturuli centri, SumerelTa erovnuli

erTianobis Suaguli.nisaba – marcvleulisa da damwerlobis qalRmerTi. nudimudi – Sum. “Semoqmedi”, enqis anu eas erT-erTi saxeli.nunamniri – enlilis erT-erTi saxeli.pap-suqali – 1) “mrCeveli papi”, RmerTebis macne, 2) iSTaris Semwe aqadur

miTosSi.sargoni, Saruqeni (aqad. ~mefe kanonieri~) _ aqadis imperiis damaarsebeli

(daaxl. 2334_2279).

Page 362: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

361

sari – Sumeruli farTobis erTeuli. sigqurSaga – Sum. “qurSagis agurebi”, inanas taZari qalaq umaSi.sini – igive, nanari, sueni, mTvaris RmerTi.sipari – qalaqi Suagul SuamdinareTSi evfratis napiras.sirara – lagaSis erT-erTi ubani.sirTuri – dumuzis deda.subarTu – xuritebis qveyana anu mitani.suena – mTvaris RvTaeba, igive sini da nanari.suTelni – elamis mTebSi mobinadre tomi.sumukani – gareuli jogebis patroni, igive Saqani.tirigani _ mTiel guTielTa ukanaskneli ganmgebeli SumerSi (daaxl. 2050).udugi – keTili suli, “mfarveli angelozi”.uTu – Sum. “mze”, SumerelTa mzis RmerTi.uTuxengali _ uruqis mefe, Sumeris ganmaTavisuflebeli guTielTa ba-

tonobisgan (2055-2048).uma – Sumeruli qalaqi samxreT SuamdinareTSi.unugi – uruqis Sumeruli saxelwodeba. uri – Sumeris udidesi qalaqi ukidures samxreTSi, mTvaris RmerTis mTa-

vari sakulto centri.urimi – qalaq uris Sumeruli saxelwodeba. uris III dinastia _ sxvanairad uris III imperia, Sumeruli aRorZinebis xana

(2047-1940).uris qveyana – ewodeboda CrdiloeT Sumers, tigrosisa da evfratis auzis

im monakveTs, sadac es ori mdinare erTmaneTs uaxlovdeba.urnamu, urnama _ uris III dinastiis damaarsebeli (2047-2030).uruqi – Sum. unug, Sumeruli qalaqi samxreTSi, evfratis piras; inanas mTa-

vari sakulto centri.uruqungi – Sum. “wmida qalaqi”, lagaSis zedwodeba.usaxara – umas qalRmerTi.

Page 363: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

362

ufSuqina – RmerTebis sakrebulo darbazi.uSumgali – Sum. “didi uSumi”, urCxuli; RmerTebis Zlierebis simbolo.fuqu – romeliRac musikaluri sakravi.qaSeli – momTabare tomi SuamdinareTis CrdiloeTSi.qeSi – qalaqi Crdilo SumerSi.qingu – qaosis Zalebis winamZRoli, romlis sisxlisagan aris gaCenili

kacTa modgma.qinirSagi – dumuzis sakulto adgili lagaSis SemogarenSi.qiuri – nipuris taZris (equris anu “didi mTis”) erT-erTi nawili.qiSari – Sum. “qvemo yovladoba”, qvemo samyaros personifikacia Sesaqmis

miTosSi.qiSnugali – mTvaris RmerTis taZari urSi.qubaTu – qalis aqaduri saxeli.quTu – qvesknelis qalaqi. am saxelwodebis qalaqi realuradac arsebobda

babiloneTSi, sadac imyofeboda qvesknelis RmerTis, nergalis, mTa-vari taZari.

qulaba – qalaq uruqis centraluri kvartali, sadac mefeTa rezidencia mdebareobda.

quliana – Sum. “cis moyvasi”, dumuzis erT-erTi saxeli.quli-enlili – Sum. “enlilis moyvasi”, dumuzis erT-erTi saxeli.qunuS-qudri – qalaq babilonis mTavari quCa.qurgara – efemeruli arseba, Seqmnili enqis mier inanas saSvelad.qusariku – urCxulebrivi arseba.SamaSi – aqad. “mze”, mzis RmerTi.SaT-iSTari – aqad. “iSTarisa”, qalis sakuTari saxeli.SamxaTi – aqad. “mxiaruli”, iSTaris kultis msaxuri qalebi.Sara – qalaq umas RvTaeba.Saqani – gareuli jogebis patroni (igive sumukani).Suana – babilonis meore saxeli.

Page 364: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

363

Suburi – mTiani qveyana Sumeris aRmosavleTiT.Sulgi _ uris III dinastiis meore mefe (2029-1982).Susuena _ uris III dinastiis meoTxe mefe (1972-1964).SuSini – istoriuli anSania (elamis) dedaqalaqi. carfaniTu – aqad. “vercxlovani”, babiloneli qalRmerTi, marduqis

meuRle.xalubi – miTosuri tyiani mxare.xamazi – qveyana zagrosis mTianeTSi Sumeris aRmosavleTiT.xendursanga – Sumeruli RvTaeba, iSumis (ix.) oreuli. xinari – qvesknelis RmerTebis saxeli.xixi – miTosuri mTa eras eposSi.xuburi – 1) TiamaTis erT-erTi saxeli; 2) qvesknelis mdinare.xuvava – miTosuri kedaris tyis mcveli, urCxulebrivi arseba.

xursanqalama – Sum. “qveynis (Sumeris) mTa”, inanas taZari qalaq qiSSi.

Page 365: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

364

sarCevi

zurab kiknaZesityva or mdinares Soris 5

Sumeruli

samoTxis miTosi 23

enqi da samyaros wesrigi 25

warRvnis dasasruli 30

enlili da ninlili 32

enlili da namzidTara 37

inana da SuqaleTuda 38

inana da dumuzi 47

inanas niSnoba 49

inana-dumuzis trfialeba 54

dumuzis vnebani 57

dumuzis sizmari 65

dumuzis aRsasruli 69

Page 366: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

365

inana moTqvams dumuzize 71

inanas Casvla qvesknelad 72

inanas gasaWiri 86

inanas zeimi 89

inanas simRera 94

enmerqari da araTa 96

enmerqari da ensuxgirana 111

lugalbanda da anzud-frTosani 119

lugalbanda mTis gamoqvabulSi 130

marTus qorwili 138

qeba dedisa 142

gudeas sizmari 145

godeba aklebul lagaSze 159

Tumalis istoria 161

aqadis wyevla 163

gamarjvebis simRera 171

urnamu – arxis mSenebeli 173

urnamus datireba 175

mefe Sulgis sadidebeli 177

Sulgis mogzauroba Sumeris taZrebSi 182

satrfialo himni mefe Susuenasadmi 184

godeba mefe ibisuenaze 186

godeba uris daqcevis gamo 189

Page 367: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

366

aqaduri(aSurul-babilonuri)

qveynis Sesaqmemde 211

samyaros Seqmna 212

nergali da ereSqigali 232

ereSqigalisa da nergalis qorwineba 235

iSTaris Casvla qvesknelad 244

iSTarisadmi 250

anzus eposi 253

eras eposi 262

adapa 281

eTana 287

umefoba 298

legenda Saruqin aqadelze 299

xamurabi 301

aSurbanipalis locva I 310

aSurbanipalis locva II 312

qeba barsipas 314

Ramisadmi 315

mdinarisadmi 317

marilisadmi 318

Sobis simRerebi 319

aSuruli locvebi 320

sinisadmi 320

gulasadmi I 321

Page 368: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

367

gulasadmi II 323

girusadmi 324

nusqusadmi 325

SamaSisadmi 326

marduqisadmi 327

Selocva 330

ubralod tanjulis aRsareba 331

bedukuRmarTisa da brZenkacis dialogi 342

batoni da mona 347

leqsikoni 352

Page 369: Zveli Suamdinaruli poezia - Reso Kiknadzereso-kiknadze.de/bua/Suamdinarulipoezia.pdf · 2010-01-09 · sityvas, romelic mas ukve aRar esmoda, romlis ubralo ganmeorebac ki aRar SeeZlo

qarTuli wignis mxardaWeris fondi“memkvidreoba”

Tamaz Cxenkeli, tragikuli niRbebi, 2009.

waxnagi: filologiur kvlevaTa weliwdeuli, 1. 2009.

gilgameSiani: Zveli Suamdinaruli eposi, aqaduridan da Sumerulidan Targmna zurab kiknaZem, 2009.

Zveli Suamdinaruli poezia, Sumerulidan da aqaduridan Targmna zurab kiknaZem, 2009.