Dawki indywidualne Dawki indywidualne

na cana całłe ciae ciałło i dawki o i dawki

śśrodowiskowe rodowiskowe

zmierzone w zakzmierzone w zakłładach adach

przemysprzemysłłowych owych

objobjęętych kontroltych kontroląą

dozymetryczndozymetrycznąą w w

LADIS IFJ PAN w LADIS IFJ PAN w

Krakowie w latach Krakowie w latach

20042004--2006.2006.

Instytut Fizyki J ądrowej im. Henryka Niewodnicza ńskiego Polskiej Akademii NaukLaboratorium Dozymetrii Indywidualnej i Środowiskowej (LADIS)

31-342 Kraków, ul. Radzikowskiego 152

A. Woźniak, M. Budzanowski, A. Nowak, B. DzieŜa, K. Włodek

LADIS IFJ PANLADIS IFJ PANLADIS IFJ PANLADIS IFJ PANLADIS IFJ PANLADIS IFJ PANLADIS IFJ PANLADIS IFJ PAN

• 2001 – utworzenie Laboratorium Dozymetrii Indywidualnej i Środowiskowej (LADIS)

• grudzień 2002 r. – uzyskanie akredytacji PCA (AP-049)

• 2003 r. – pierwszy automatyczny czytnik DOSACUS RADOS

• styczeń 2006 r. – drugi automatyczny czytnik DOSACUS RADOS

• wrzesień 2006 r. – trzeci automatyczny czytnik DOSACUS RADOS

ZespZespZespZespóóóółłłł LADISLADISLADISLADIS Lokalizacja LADISLokalizacja LADISLokalizacja LADISLokalizacja LADIS

DOZYMETRIA TERMOLUMINESCENCYJNA (TLD)DOZYMETRIA TERMOLUMINESCENCYJNA (TLD)DOZYMETRIA TERMOLUMINESCENCYJNA (TLD)DOZYMETRIA TERMOLUMINESCENCYJNA (TLD)DOZYMETRIA TERMOLUMINESCENCYJNA (TLD)DOZYMETRIA TERMOLUMINESCENCYJNA (TLD)DOZYMETRIA TERMOLUMINESCENCYJNA (TLD)DOZYMETRIA TERMOLUMINESCENCYJNA (TLD)

Metoda dozymetrii termoluminescencyjnej (TLD) opiera sięna pomiarze ilości światła emitowanego przez podgrzany detektor TL proporcjonalnego do dawki otrzymanej od promieniowania (rtg, gamma, beta, alfa czy neutronów).

Świecenie detektora TL z LiF:Mg, Ti w czytniku TL.

Zjawisko termoluminescencji znane jest juŜ od XVII w. (Robert Boyle opisał świecenie diamentu), pierwszy raz zostało wykorzystane w dozymetrii promieniowania jonizującego podczas testów jądrowych w 1950r.

W Polsce metoda to wykorzystywana jest do rutynowych pomiarów dozymetrycznych od lat 60-tych XX w. (IFJ PAN, prof. Tadeusz Niewiadomski, detektory TL na bazie LiF:Cu,Ag i CaF2:Mn).

Detektory TL

ZALETY METODY TLDZALETY METODY TLDZALETY METODY TLDZALETY METODY TLDZALETY METODY TLDZALETY METODY TLDZALETY METODY TLDZALETY METODY TLD

• szeroki zakres dawek od 30 µSv do kilku Sv• niskie koszty usługi • moŜliwość wielokrotnego uŜycia detektorów • szybkość odczytu• duŜa dokładność pomiaru (niepewność pomiarowa w

granicach kilku procent)• zakres mierzonych energii fotonów 15 keV - 3,0 MeV• moŜliwość sterylizacji dawkomierzy PI-01 metodami

chemicznymi• odczyty w cyklu 1-, 2- miesięcznym lub kwartalnym

RODZAJE DAWKOMIERZY TLDRODZAJE DAWKOMIERZY TLDRODZAJE DAWKOMIERZY TLDRODZAJE DAWKOMIERZY TLDRODZAJE DAWKOMIERZY TLDRODZAJE DAWKOMIERZY TLDRODZAJE DAWKOMIERZY TLDRODZAJE DAWKOMIERZY TLD

• W dawkomierzach indywidualnych na całe ciało lub dłonie stosuje siędetektory typu MTS-N (LiF:MgTi).

Dawkomierze indywidualne na całe ciało DI-02 i na d łonie PI-01

Pomiar: Hp(10), Hp(0,07)Zakres dawek: 0,1 mSv - 1 SvZakres energetyczny: 15keV – 3,0 MeVOkres pomiaru: od 1 do 3 miesięcy

W kontroli dawek indywidualnych wyznacza się tzw. indywidualny równowaŜnik dawki na głębokości „d”, który przybliŜa rzeczywiste dawki na narządy:•dla promieniowania bardziej przenikliwego d=10mm �Hp(10)indywidualny równowaŜnik dawki głębokiej [mSv]•dla promieniowania mniej przenikliwego d=0,07mm �Hp(0,07)indywidualny równowaŜnik dawki na skórę [mSv]

RODZAJE DAWKOMIERZY TLDRODZAJE DAWKOMIERZY TLDRODZAJE DAWKOMIERZY TLDRODZAJE DAWKOMIERZY TLDRODZAJE DAWKOMIERZY TLDRODZAJE DAWKOMIERZY TLDRODZAJE DAWKOMIERZY TLDRODZAJE DAWKOMIERZY TLD

•Do kontroli dawek w środowisku uŜywane są wysokoczułe detektory MCP-N (LiF:Mg,Cu,P).

Dawkomierze środowiskowe DS-04

Pomiar: Kair, H*(10)Zakres dawek: 0,03 mGy- 1 Gy

0,03 mSv - 1 SvZakres energetyczny: 15keV – 3,0 MeVOkres pomiaru: od 1 do 3 miesięcy

• Wielkości stosowane w dozymetrii środowiskowej:- kerma w powietrzu Ka [mGy],- przestrzenny równowaŜnik dawki H*(10) [mSv]

Dawkomierze ALBEDOStosujemy dawkomierze typu ALBEDO z parą detektorów MTS-6 i MTS-7.

Pomiar: Hp(10), Hp(0,07)Zakres dawek: 0,1 mSv - 1 SvOkres pomiaru: od 1 do 3 miesięcy

APARATURAAPARATURAAPARATURAAPARATURAAPARATURAAPARATURAAPARATURAAPARATURA

Automatyczny czytnik DOSACUS RADOS RE-1

Automatyczny czytnik DOSACUS RADOS RE-2000

Laboratoryjny czytnik TLD RA-94 (Microlab)

Wyniki pomiarWyniki pomiarWyniki pomiarWyniki pomiarWyniki pomiarWyniki pomiarWyniki pomiarWyniki pomiaróóóóóóóów dawek w dawek w dawek w dawek w dawek w dawek w dawek w dawek –––––––– zakzakzakzakzakzakzakzakłłłłłłłłady przemysady przemysady przemysady przemysady przemysady przemysady przemysady przemysłłłłłłłłoweoweoweoweoweoweoweowe

Dawkomierze środowiskowe

Dawkomierze na całe ciało:

– Dawkomierze na całe ciało - ogół

– Dawkomierze indywidualne albedo

– Dawkomierze indywidualne DI-02

Maksymalne zmierzone dawki

Dawki na całe ciało: przemysł a medycyna

ZakZakZakZakZakZakZakZakłłłłłłłłady przemysady przemysady przemysady przemysady przemysady przemysady przemysady przemysłłłłłłłłowe owe owe owe owe owe owe owe –––––––– dawki dawki dawki dawki dawki dawki dawki dawki śśśśśśśśrodowiskowe rodowiskowe rodowiskowe rodowiskowe rodowiskowe rodowiskowe rodowiskowe rodowiskowe

Dawkomierze środowiskowe - DS-04

31,96

65,63

1,52 0,890

10

20

30

40

50

60

70

poniŜej 0,2 od =0,2 do 1 od =1 do 5 =5 i powyŜej

kerma [mGy/kwartał]

proc

ent l

iczb

y po

mia

rów

ZakZakZakZakZakZakZakZakłłłłłłłłady przemysady przemysady przemysady przemysady przemysady przemysady przemysady przemysłłłłłłłłowe owe owe owe owe owe owe owe –––––––– dawki na cadawki na cadawki na cadawki na cadawki na cadawki na cadawki na cadawki na całłłłłłłłe ciae ciae ciae ciae ciae ciae ciae ciałłłłłłłłoooooooo

Dawkomierze indywidualne na całe ciało (DI-02 + Albedo)

66,60

21,77

8,562,71 0,36

010203040506070

poniŜej 0,1 od =0,1 do0,25

od =0,25 do1

od =1 do 5 =5 ipowyŜej

dawka [mSv/kwartał]

proc

ent l

iczb

y po

mia

rów

ZakZakZakZakZakZakZakZakłłłłłłłłady przemysady przemysady przemysady przemysady przemysady przemysady przemysady przemysłłłłłłłłowe owe owe owe owe owe owe owe –––––––– dawki na cadawki na cadawki na cadawki na cadawki na cadawki na cadawki na cadawki na całłłłłłłłe ciae ciae ciae ciae ciae ciae ciae ciałłłłłłłło o o o o o o o

Dawkomierze indywidualne na całe ciało - Albedo

61,91

35,03

2,17 0,90 0,000

10203040506070

poniŜej 0,1 od =0,1 do0,25

od =0,25 do1

od =1 do 5 =5 i powyŜej

dawka [mSv/kwartał]

proc

ent l

iczb

y po

mia

rów

Dawkomierze indywidualne na całe ciało - DI-02

67,49

19,279,76

3,05 0,420

1020304050607080

poniŜej 0,1 od =0,1 do0,25

od =0,25 do1

od =1 do 5 =5 i powyŜej

dawka [mSv/kwartał]

proc

ent l

iczb

y po

mia

rów

DAWKI MAKSYMALNEDAWKI MAKSYMALNEDAWKI MAKSYMALNEDAWKI MAKSYMALNEDAWKI MAKSYMALNEDAWKI MAKSYMALNEDAWKI MAKSYMALNEDAWKI MAKSYMALNE

Dawkomierze indywidualne na całe ciało (DI-02) - najwyŜsze zmierzone dawki

20,70 38,10 40,80 45,4074,48

108,80

248,39

342,40

0

50

100

150

200

250

300

350

400

daw

ka [m

Sv/

kwar

tał]

Dawki indywidualne Dawki indywidualne Dawki indywidualne Dawki indywidualne Dawki indywidualne Dawki indywidualne Dawki indywidualne Dawki indywidualne –––––––– przemysprzemysprzemysprzemysprzemysprzemysprzemysprzemysłłłłłłłł a medycynaa medycynaa medycynaa medycynaa medycynaa medycynaa medycynaa medycyna

Dawkomierze indywidualne na całe ciało - DI-02

67,49

19,279,76

3,05 0,420

1020304050607080

poniŜej 0,1 od =0,1 do0,25

od =0,25 do1

od =1 do 5 =5 i powyŜej

dawka [mSv/kwartał]

proc

ent l

iczb

y po

mia

rów

Placówki medyczne (ogół) - dawkomierze indywidualne i pier ścionkowe

23,4613,01

28,6915,61 19,23

82,68

12,094,20 0,94 0,09

020406080

100

poniŜej 0,1 od =0,1 do0,25

od =0,25 do 1 od =1 do 5 =5 i pow yŜej

dawka [mSv/kwartał]

% li

czby

odc

zytó

w

PI DI

Zakłady przemysłowe

Placówki medyczne �

PODSUMOWANIEPODSUMOWANIEPODSUMOWANIEPODSUMOWANIEPODSUMOWANIEPODSUMOWANIEPODSUMOWANIEPODSUMOWANIE

Blisko 99% zmierzonych wyników dawek na całe ciało nie przekracza rocznego limitu dawek dla osób pracujących w naraŜeniu na promieniowanie jonizujące, co świadczy o

dobrych i poprawnie wdroŜonych systemach kontroli jakości.

Pojedyncze przypadki przekroczeń rocznego limitu dawek najczęściej są wynikiem:

� niezgodnego z instrukcją uŜytkowania dawkomierzy � pozostawienie dawkomierzy w pobliŜu źródła promieniowania

� nieprawidłowe umieszczenie w stosunku do źródła promieniowania (DS).

ZAPRASZAMYZAPRASZAMYZAPRASZAMYZAPRASZAMYZAPRASZAMYZAPRASZAMYZAPRASZAMYZAPRASZAMY

http://http:// dawki.ifj.edu.pldawki.ifj.edu.pl