11

Zelene površine u Zelene površine u industrijskim zonamaindustrijskim zonama

--seminarski rad-seminarski rad-

Mentor:Mentor: Studenti:Studenti:

Dr. Leposava F.PetrovićDr. Leposava F.Petrović Velić Bosiljka 3-1/09Velić Bosiljka 3-1/09

Jeremić Aleksandra 3-12/09Jeremić Aleksandra 3-12/09

Džinanić Ivan 1-33/09Džinanić Ivan 1-33/09

22

SadržajSadržaj UvodUvod Industrijske zoneIndustrijske zone Zaštitna uloga zelenih površinaZaštitna uloga zelenih površina Bioindikatori zagađenosti vazduhaBioindikatori zagađenosti vazduha Uticaj zelenila na kvalitet vazduhaUticaj zelenila na kvalitet vazduha Uticaj zelenila na mikroklimu naseljaUticaj zelenila na mikroklimu naselja Biljke i sunceBiljke i sunce Biljke i vlažnost vazduhaBiljke i vlažnost vazduha Biljke i aerozagađenjeBiljke i aerozagađenje FitoncidiFitoncidi ZakjučakZakjučak

33

UvodUvod Zeleni pojas pozitivno utiče na čoveka i u Zeleni pojas pozitivno utiče na čoveka i u

velikoj meri unapređuje kvalitet rada u njoj.velikoj meri unapređuje kvalitet rada u njoj. Zelenilo doprinosi umanjenju buke i Zelenilo doprinosi umanjenju buke i

zagađenja, ali i estetskom izgledu zagađenja, ali i estetskom izgledu prostora.Ima značajnu ulogu u stvaranju prostora.Ima značajnu ulogu u stvaranju zdravog okruženja.zdravog okruženja.

Cilj rada je da prikaže kako i na koji način Cilj rada je da prikaže kako i na koji način zeleni pojas u zonama umanjuje zagađenje zeleni pojas u zonama umanjuje zagađenje koje proizilazi iz te sredine.koje proizilazi iz te sredine.

44

Industrijske zoneIndustrijske zone

Prostor namenjen za smeštaj velikih Prostor namenjen za smeštaj velikih poslovnih sistema koji se namenski poslovnih sistema koji se namenski opredeljuje za razvoj industrije u nekoj opredeljuje za razvoj industrije u nekoj lokalnoj zajednici ili regiji.lokalnoj zajednici ili regiji.

Zone se grade u perifernim područjuma i Zone se grade u perifernim područjuma i predgrađima urbanih centara, koja imaju predgrađima urbanih centara, koja imaju saobraćajnicu i drugu infrastrukturu.saobraćajnicu i drugu infrastrukturu.

55

Industrijski kompleks stare Industrijski kompleks stare fabrike Petar Drapšinfabrike Petar Drapšin

66

Podela zonaPodela zona ZanatskeZanatske PoljoprivrednePoljoprivredne IndustrijskeIndustrijske TurističkeTurističke Preduzetničko-industrijskePreduzetničko-industrijske TehnološkeTehnološke RazvojneRazvojne UslužneUslužne

77

Zaštitna uloga zelenih Zaštitna uloga zelenih površinapovršina

Ekološko-zaštitna ulogaEkološko-zaštitna uloga (stiti od vetra i svih (stiti od vetra i svih klimatskih pojava, zagađivanja svih vrsta)klimatskih pojava, zagađivanja svih vrsta)

Protivpožarna ulogaProtivpožarna uloga Meliorisanje zemljištaMeliorisanje zemljišta (vodoplavne i površine (vodoplavne i površine

sa visokim nivoom podzemnih voda sa visokim nivoom podzemnih voda meliorišu se istom vrstom zelenila)meliorišu se istom vrstom zelenila)

Vetrozaštitna ulogaVetrozaštitna uloga (drveće prima udarce (drveće prima udarce vetra na sebe, smanjuje brzinu vetra za 40-vetra na sebe, smanjuje brzinu vetra za 40-5050%%))

88

Termička zaštitaTermička zaštita ( zelenilo, u toku leta, ( zelenilo, u toku leta, snižava temperaturu za 3-4 snižava temperaturu za 3-4 °°C, smanjuje C, smanjuje zagrevanje fasada zgrada, trotoara i zagrevanje fasada zgrada, trotoara i kolovoza)kolovoza)

Očuvanje režima vlažnosti Očuvanje režima vlažnosti ( u letnjim ( u letnjim mesecima zelenilo luči veliku količinu vlage)mesecima zelenilo luči veliku količinu vlage)

Zaštita od zagađenjaZaštita od zagađenja

99

Zaštita od zagađenjaZaštita od zagađenja Zelenilo apsorbuje zagađujuće gasove i Zelenilo apsorbuje zagađujuće gasove i

prašinu.prašinu. Umanjuje snagu vetra, pa se prašina naglo Umanjuje snagu vetra, pa se prašina naglo

sedimentuje na tlo.sedimentuje na tlo. Smolasti i vlažni delovi drveta lepe na sebe Smolasti i vlažni delovi drveta lepe na sebe

čestice prašine.čestice prašine. U delovima sa intenzivnim zelenilom U delovima sa intenzivnim zelenilom

zagađenost je manja za 2-3 puta.zagađenost je manja za 2-3 puta. Zelene biljke služe kao filter koji kvalitativno Zelene biljke služe kao filter koji kvalitativno

čisti vazduh.čisti vazduh.

1010

Zagađujuće materijeZagađujuće materije

mogu delovati na fiziološke, biohemijske i mogu delovati na fiziološke, biohemijske i genetske funkcije i procese izazivajući genetske funkcije i procese izazivajući opadanje lišća što skraćuje vegetacioni opadanje lišća što skraćuje vegetacioni period biljkeperiod biljke

Najtoksičniji su hlor i sumpor dioksid Najtoksičniji su hlor i sumpor dioksid (izazivaju na lišću pojavu nekroza žute i (izazivaju na lišću pojavu nekroza žute i svetlo narandžaste boje)svetlo narandžaste boje)

1111

Zaštita od bukeZaštita od buke Zelenilo koje je frontalno postavljeno prema Zelenilo koje je frontalno postavljeno prema

ulici smanjuje buku za 30-39 dB.ulici smanjuje buku za 30-39 dB. Leti se buka snižava za 7-8 dB, a zimi za 3-Leti se buka snižava za 7-8 dB, a zimi za 3-

4 dB. 4 dB. Smanjenje buke zavisi od gustine krošnje i Smanjenje buke zavisi od gustine krošnje i

gustine lišća, položaja zasada u odnosu na gustine lišća, položaja zasada u odnosu na izvor buke i širine zelenog pojasa.izvor buke i širine zelenog pojasa.

Gusti zasadi bolje upijaju buku nego retki.Gusti zasadi bolje upijaju buku nego retki. Travnjak snižava buku za 6 dB.Travnjak snižava buku za 6 dB.

1212

Obogaćivanje kiseonikomObogaćivanje kiseonikom Atmosferski kiseonik je proizvod fotosinteze Atmosferski kiseonik je proizvod fotosinteze

zelenih biljaka.zelenih biljaka. Gradovi sa industrijom su najveći potrošači Gradovi sa industrijom su najveći potrošači

kiseonika, koji se delom troši za metabolizam kiseonika, koji se delom troši za metabolizam ljudi, delom za potrebe obezbeđenja ljudi, delom za potrebe obezbeđenja energije, a jedan deo za potreba tehnoloških energije, a jedan deo za potreba tehnoloških procesa industrije.procesa industrije.

SZO smatra da je na jednog žitelja grada SZO smatra da je na jednog žitelja grada neophodno 50 m2neophodno 50 m2 gradskih zasada i 300 m2 gradskih zasada i 300 m2 prigradskih.prigradskih.

1313

Bioindikatori zagađenosti Bioindikatori zagađenosti vazduhavazduha

Biljke koje se koriste za ocenu sadržaja Biljke koje se koriste za ocenu sadržaja toksičnih primesa u vazduhu.toksičnih primesa u vazduhu.

Najrasprostranjenije biljke indikatori Najrasprostranjenije biljke indikatori zagađenosti vazduha su lišajevi (veoma zagađenosti vazduha su lišajevi (veoma osetljivi na prisustvo S,N i fluoride).osetljivi na prisustvo S,N i fluoride).

Najosetljivijim na zagađenja vazduha Najosetljivijim na zagađenja vazduha pokazao se beli bor, kao i američki žuti i pokazao se beli bor, kao i američki žuti i smolasti bor.smolasti bor.

1414

Zelenilo prečišćava zagađeni vazduh, pa Zelenilo prečišćava zagađeni vazduh, pa time umanjuje zamućenost atmosfere.time umanjuje zamućenost atmosfere.

Nisko i visoko rastinje ublažava neprijatne Nisko i visoko rastinje ublažava neprijatne mirise koji su produkti raznih ljudskih mirise koji su produkti raznih ljudskih aktivnosti. Naročito povoljno utiču zasadi aktivnosti. Naročito povoljno utiču zasadi prijatnog mirisa, u koje spadaju četinari, prijatnog mirisa, u koje spadaju četinari, ukrasne žbunaste vrste i cvetni zasadi.ukrasne žbunaste vrste i cvetni zasadi.

Drveće sprečava eroziju zemljišta.Drveće sprečava eroziju zemljišta. Povoljno utiče na održavanje režima Povoljno utiče na održavanje režima

podzemnih voda.podzemnih voda.

1515

Estetska ulogaEstetska uloga

Daje prijatan psihički doživljajDaje prijatan psihički doživljaj Vegetacija ima fundamentalni značaj u Vegetacija ima fundamentalni značaj u

funkcionisanju ekosistema, omogućavajući funkcionisanju ekosistema, omogućavajući mu proces metabolizma i protok energije, mu proces metabolizma i protok energije, pa je zbog toga neophodan element i u već pa je zbog toga neophodan element i u već izgrađenim i zagađenim sredinama.izgrađenim i zagađenim sredinama.

1616

Uticaj zelenila na kvalitet Uticaj zelenila na kvalitet vazduhavazduha

Zelenilo ima mnogostruki značaj:Zelenilo ima mnogostruki značaj: Smanjuje visoke temperature vazduhaSmanjuje visoke temperature vazduha Povaćava stepen vlažnostiPovaćava stepen vlažnosti Reguliše jačinu vetraReguliše jačinu vetra Prečišćava vazduhPrečišćava vazduh

1717

Uticaj zelenila na Uticaj zelenila na mikroklimu naseljamikroklimu naselja

Klimu naselja karakteriše uvećanje dnevne i Klimu naselja karakteriše uvećanje dnevne i godišnje amplitude temperature vazduha.godišnje amplitude temperature vazduha.

Vazdušne struje odvode u gornje slojeve Vazdušne struje odvode u gornje slojeve zelenila topliji vazduh, zajedno sa česticama zelenila topliji vazduh, zajedno sa česticama zagađivača i gasovitim štetnim sastojcima zagađivača i gasovitim štetnim sastojcima što predstavlja osnovni razlog niže što predstavlja osnovni razlog niže zagađenosti vazduha. zagađenosti vazduha.

1818

Blokovska zona stanovanja Blokovska zona stanovanja bez zelenila bez zelenila

1919

Biljke i sunceBiljke i sunce

Krošnje drveća i žbunja apsorbuju deo Krošnje drveća i žbunja apsorbuju deo sunčeve radijacije, a zatim stvaraju senku sunčeve radijacije, a zatim stvaraju senku u prostoru u kom se nalaze.u prostoru u kom se nalaze.

Efikasnost biljaka zavisi od:Efikasnost biljaka zavisi od:1.1. Gustine krošnjeGustine krošnje

2.2. Veličine listovaVeličine listova

3.3. Njihovog rasporeda u kruniNjihovog rasporeda u kruni

4.4. Rasporeda biljakaRasporeda biljaka

2020

Klasifikacija biljakaKlasifikacija biljaka

Gustina kruneGustina krune %% propuštanja propuštanja sunčevog zračenjasunčevog zračenja

Vrlo gusta kruna (divlji Vrlo gusta kruna (divlji kesten, klen) kesten, klen)

0,83 do 0,860,83 do 0,86%%

Gusta kruna (jablan, Gusta kruna (jablan, lužnjak)lužnjak)

1,54 -2,35 1,54 -2,35 %%

Srednje gusta kruna Srednje gusta kruna (bela vrba, čempres)(bela vrba, čempres)

2,98-4,952,98-4,95%%

Retka kruna (katalpa)Retka kruna (katalpa) 7,76-9,007,76-9,00%%

2121

Biljke i vlažnost vazduhaBiljke i vlažnost vazduha

U nepovoljne mikroklimatske uslove grada U nepovoljne mikroklimatske uslove grada spada i niska relativna vlažnost vazduha.spada i niska relativna vlažnost vazduha.

Biljke putem evaporacije ublažavaju letnje Biljke putem evaporacije ublažavaju letnje temperature, uvećavanjem relativne temperature, uvećavanjem relativne vlažnosti vazduha.vlažnosti vazduha.

Istaživanja pokazuju da je vlažnost Istaživanja pokazuju da je vlažnost vazduha iznad travnjaka oko 12vazduha iznad travnjaka oko 12%% veća veća nego na pločniku.nego na pločniku.

2222

Biljke i vetarBiljke i vetar

Biljke zelenih površina imaju pozitivan uticaj Biljke zelenih površina imaju pozitivan uticaj na umanjivanje snage i brzine vetra.na umanjivanje snage i brzine vetra.

Izbor vrsta drveća i žbunja zavisi od gustine Izbor vrsta drveća i žbunja zavisi od gustine krošnje i visine drveća.krošnje i visine drveća.

Kada je zelenilo grupisano u gust zeleni Kada je zelenilo grupisano u gust zeleni masiv zaštita od vetra može da bude masiv zaštita od vetra može da bude značajna.značajna.

2323

Uticaj zelenila na sastav Uticaj zelenila na sastav vazduhavazduha

Opšte je poznato da biljke povećavaju Opšte je poznato da biljke povećavaju količinu kiseonika u vazduhu, količinu kiseonika u vazduhu, istovremeno smanjujući sadržaj ugljen-istovremeno smanjujući sadržaj ugljen-dioksida u njemu.dioksida u njemu.

U kojoj meri će biljke učestvovati u U kojoj meri će biljke učestvovati u razmeni gasova zavisi od vrste drveća.razmeni gasova zavisi od vrste drveća.

2424

Biljke i aerozagađenjeBiljke i aerozagađenje

Širenje zagađivača zavisi od:Širenje zagađivača zavisi od:Vrste i jačine vetraVrste i jačine vetraPoložaja zagađivačaPoložaja zagađivačaKvaliteta česticaKvaliteta česticaKaraktera zaštitne zoneKaraktera zaštitne zone

2525

Otpadni gasovi i čestice zagađuju Otpadni gasovi i čestice zagađuju atmosferu užeg ili šireg područja, u manjem atmosferu užeg ili šireg područja, u manjem ili većem stepenu, ponekad sa štetnim ili većem stepenu, ponekad sa štetnim posledicama.posledicama.

Sa povećanjem udaljenosti od izvora Sa povećanjem udaljenosti od izvora smanjuje se količina zagađujućih materija u smanjuje se količina zagađujućih materija u vazduhu.vazduhu.

Različite vrste biljaka zadržavaju različite Različite vrste biljaka zadržavaju različite količine čestica na lišću i granama (četinari količine čestica na lišću i granama (četinari zadrže i do 30 puta veće količine čestica od zadrže i do 30 puta veće količine čestica od lišćarskih vrsta).lišćarskih vrsta).

2626

U uslovima visoke U uslovima visoke aerozagađenosti korisno je:aerozagađenosti korisno je:

Saditi zaštitne pojaseve u odnosu na pravac Saditi zaštitne pojaseve u odnosu na pravac duvanja dominantnog vetraduvanja dominantnog vetra

Kombinovati otporne biljke i biljke retke krune Kombinovati otporne biljke i biljke retke krune sa biljkama guste i kompaktne krunesa biljkama guste i kompaktne krune

Koncentrisati sadnice što bliže izvoru Koncentrisati sadnice što bliže izvoru zagađenjazagađenja

Formirati što šire pojaseve, odnosno što veće Formirati što šire pojaseve, odnosno što veće zelene površinezelene površine

2727

Biljke i jonizacija vazduhaBiljke i jonizacija vazduha

Vazduh, u svom sastavu, ima veću ili manju Vazduh, u svom sastavu, ima veću ili manju količinu jona.količinu jona.

Laki joni blagotvorno utiču na efikasnije Laki joni blagotvorno utiču na efikasnije usvajanje kiseonika i povećanje usvajanje kiseonika i povećanje odbrambenih sposobnosti organizma.odbrambenih sposobnosti organizma.

Utvrđeno je da je jonizacija gasova u Utvrđeno je da je jonizacija gasova u vazduhu znatno pojačana u prostoru vazduhu znatno pojačana u prostoru zelenih površina.zelenih površina.

2828

FitoncidiFitoncidi

Mnogi organizmi stvaraju i emituju u Mnogi organizmi stvaraju i emituju u okolinu čestice koje uništavaju pojedine okolinu čestice koje uništavaju pojedine štetne organizme.štetne organizme.

Ove čestice lebde u vazduhu ili se talože.Ove čestice lebde u vazduhu ili se talože. Naziv –fitoncidi- dobile su zbog svojih Naziv –fitoncidi- dobile su zbog svojih

baktericidnih svojstava. Jednu vrstu baktericidnih svojstava. Jednu vrstu bakterija uništavaju, a druge sprečavaju bakterija uništavaju, a druge sprečavaju u razvoju.u razvoju.

2929

Slobodne površine Slobodne površine industrijske zoneindustrijske zone

Ove površine čine njen sastavni deo.Ove površine čine njen sastavni deo. Najčešće su obrasle vegetacijom.Najčešće su obrasle vegetacijom. Prostori na kojima se neguje zelenilo je Prostori na kojima se neguje zelenilo je

obično veštačkim putem zasađeno i obično veštačkim putem zasađeno i uređeno po nekim određenim principima: uređeno po nekim određenim principima: park, skver, travnjak, drvored, grupacija u park, skver, travnjak, drvored, grupacija u žardinjere...žardinjere...

3030

Higijenska funkcija Higijenska funkcija zelenilazelenila

Poboljšanje uslova radaPoboljšanje uslova radaZaštita od vetrovaZaštita od vetrovaZaštita od prašine i galameZaštita od prašine i galameOdbrana od preteranog osunčavanjaOdbrana od preteranog osunčavanja

3131

Zelena površina u Zelena površina u industrijskom kompleksuindustrijskom kompleksu

3232

Zelene alejeZelene aleje

Jedan od načina ozelenjevanja je i Jedan od načina ozelenjevanja je i korišćenje namenskih žičanih elemenata korišćenje namenskih žičanih elemenata različitih oblika uz koje rastu određene različitih oblika uz koje rastu određene biljne vrste.biljne vrste.

Imaju široku primenu u ukrašavanju zelenih Imaju široku primenu u ukrašavanju zelenih površina, parkova, aleja, terasa, fasada...površina, parkova, aleja, terasa, fasada...

Njihovim postavljanjem postiže se efekat Njihovim postavljanjem postiže se efekat zelenih aleja.zelenih aleja.

3333

Žičana konstrukcija za Žičana konstrukcija za formiranje zelene alejeformiranje zelene aleje

3434

ZaključakZaključak

Osnovni elementi gradskog zelenila su parkovi, Osnovni elementi gradskog zelenila su parkovi, bašte, ozelenjene teritorije u stambenim i bašte, ozelenjene teritorije u stambenim i industrijskim zonama, bulevari, zaštitne zelene industrijskim zonama, bulevari, zaštitne zelene zone.zone.

Glavne funkcije zelenila su: ekološke, sanitarne, Glavne funkcije zelenila su: ekološke, sanitarne, higijenske, rekreativne, dekorativno-estetske.higijenske, rekreativne, dekorativno-estetske.

Zelene površine u industrijskim zonama imaju Zelene površine u industrijskim zonama imaju funkciju da pruže zaštitu delova prostora i objekata funkciju da pruže zaštitu delova prostora i objekata od izvora zagađivača, da izoluju pojedine objekte. od izvora zagađivača, da izoluju pojedine objekte. Stvaraju protivpožarne prepreke, a mogu da služe Stvaraju protivpožarne prepreke, a mogu da služe za odmor i rekreaciju radnika.za odmor i rekreaciju radnika.

3535

HVALA NA PAŽNJI!HVALA NA PAŽNJI!