ERKEZİ

ÖZEL ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ

EHBERLİK

RAŞTIRMA

Çağlar KARA

Halis GÖZÜAÇIK

Ali Uğur TUNÇ

Recep PARLAK

Tansel BOSTANCI

Gonca GÖZEL

Sevgi DURMUŞ

Saliha GÖZÜAÇIK

TASARIM

Nurullah GEZEN

HAZIRLAYANLAR

EDİTÖR

Okan DOĞAN

S a y f a 2

ÖNSÖZ

Günümüzde sıkça duymaya ya da dillendirmeye başladığımız Özel Öğren-

me Güçlüğünü (Disleksi, Diskalkuli, Disgrafi ve Dispraksi) anlatabilmek adına

Elbistan Rehberlik ve Araştırma Merkezi (RAM) Özel Eğitim Bölümü çalışan-

ları olarak Özel Öğrenme Güçlüğüne dair anahatları ile bilmeniz gereken

ne varsa bu çalışmamızın içeriğinde bulabileceksiniz.

Konuyla alakalı küçük notlara değinecek olursak; Özel Öğrenme Güçlüğü-

ne zihinsel bir yetersizlik eşlik etmez. Özel Öğrenme Güçlüğü olan bireyler

normal ya da normal üstü zeka seviyesine sahip bireylerdir. Rehberlik Araş-

tırma Merkezleri Özel Öğrenme Güçlüğü ölçümü yapıp, tanı koyamamak-

tadır. Tanı sadece hastaneler tarafından konulmaktadır. Ancak Eylül–Ekim

2018 tarihleri itibari ile Özel Öğrenme Güçlüğü Bataryası eğitimi alan tes-

törler tarafından RAM’larda da tanılama yapılmaya başlanacaktır. Batar-

ya ilkokul, ortaokul ve lise seviyesinde özel öğrenme güçlüğü şüphesi olan

öğrencileri hastaneden alınan sağlık kurulu raporu olmadan tanılamaya

yardımcı olacaktır. Özel Öğrenme Güçlüğü Bataryası ülkemizde ki toplum-

sal yapıya uygun olarak hazırlanması planlanan bir ölçektir.

Öğrenci: ‘’Öğretmenim acaba ben öğrenemiyor değilim de sen öğretemi-

yor olabilir misin?’’ Unutmayın Özel Öğrenme Güçlüğü olan bireyler öğre-

nemeyen değil, farklı öğrenen öğrencilerdir.

Özel Öğrenme Güçlüğü ile alakalı bilgi ve tecrübeye sahip alan çalışanı

öğretmenlerimizin bilgilerinden faydalanmanız dileğiyle…

S a y f a 3 C i l t 1 , S a y ı 1

İÇİNDEKİLER

Sayfa No

Önsöz……………………………………………………………………………………………. 2

Öğrenme Güçlüğü nedir?..............................................................................................4

Öğrenme Güçlüğü ne değildir?....................................................................................4

Öğrenme Güçlüğü belirtileri nelerdir?..........................................................................5

Öğrenme Güçlüğü ile birlikte görülen problemler nelerdir?......................................6

Öğrenme Güçlüğünde bireye, aileye, öğretmene tavsiyeler………………………...10

Öğrenme Güçlüğünde Süreç Nasıl İşler? (Okul tedbiri, Rehabilitasyon süreci,

Bakanlığın yayınladığı formlar)……………………………………………………………...11

Öğrenme Güçlüğü için Etkinlik Önerileri…………………………………………………..12

Başarı Hikayeleri………………………………………………………………………………..14

Öğrenme Güçlüğü için Önerilen Film ve Kitaplar………………………………………..16

Kaynakça…………………………………………………………………………………………18

S a y f a 4

Özel Öğrenme Güçlüğünün birkaç tipi

vardır:

Özel Öğrenme Güçlüğü Ne Değildir ?

Öğrenme Güçlüğü Nedir ?

Özel Öğrenme güçlüğü,

bir çocuğun zekası nor-

mal yada normalin üs-

tünde olmasına rağmen

dinleme, düşünme, an-

lama, kendini ifade et-

me, okuma-yazma veya

matematik becerilerin-

de yaşıtlarına ve zekası-

na göre beklenilenin

önemli ölçüde altında

olmasıdır.

Öğrenme güçlüğü çeken

çocuklarda öğrenme ve

algılama sorunu çocuğun

doğumu ile başlar. Eğitim

süreci içinde edinilemez.

Yaşam boyu süren bir bo-

zukluktur. Dil gelişimi ve

kullanımı, konuşma, oku-

ma-yazma, matematik

becerilerini etkileyen bir

sorun olduğu için, bireyin

eğitimini, mesleğini, sosyal

ilişkilerini, günlük aktivitele-

rini, benlik saygısını etkiler.

Çocuğun zihinsel yetene-

ği olmasına rağmen, aka-

demik açıdan gerilik gös-

termesi, öğrenme güçlü-

ğünün en çarpıcı özelliği-

dir. Birçok çocuk için öğ-

renme güçlüğü okula

başladıklarında ve aka-

demik beceriler kazan-

makta başarısız oldukla-

rında göze çarpar.

Özel öğrenme güçlüğü, kesinlikle zekâ geriliği değildir. Özel öğrenme

tanısı almış çocukların zekâ düzeyleri ya normal düzeydedir ya da normalin

üzerindedir.

ÖÖG tanısı almış bireylerde Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu

(DEHB) ile birlikte görülebilir ancak bu ikisi kesinlikle farklı bozukluklardır.

Görme işitme sorununa bağlı değildir.

Özel Öğrenme Güçlüğü doğumdan itibaren var olan, zihnin gelişimiyle

ilgili bir sorundur. Az okumayla ya da matematiği sevmemekle oluşmaz. Aksine

okumada güçlük yaşadığı için kişi okumaktan kaçınır.

Disleksi: Okuma alanında güçlük

Disgrafi: Yazı alanında güçlük

Diskalkuli: Matematik alanında güçlük

Dispraksi: Motor becerilerde sınırlılık.

En sık görülen tipi ise Disleksidir.

Özel Öğrenme Güçlüğü Belirtileri

S a y f a 5

1. ÖÖG tanısı almış çocuklar

çoğu şeyi ters algılayabilirler.

2. Saati okumakta ve çiz-

mekte zorlanırlar.

3. Okurken kelimeleri yanlış

hecelerler.

8. Çarpım tablosunu ezberlemekte güçlük

çekerler.

7. Okurken bazı kelimeleri atlarlar.

5. Zaman kavramlarını öğrenirken sıkıntı ya-şarlar.

6. Ritmik saymalarda ve sı-

ralı olan becerilerde sı-

kıntı yaşarlar.

4. Sesli okumak bir kâbus

olabilir.

Okul başarıları genel olarak düşüktür. Yaşanılan başarısızlık ve hayal kırıklığı bazen kaygı bozukluğuna ya

da özgüven eksikliğine neden olabilmektedir.

S a y f a 6

Özel Öğrenme Güçlüğü ile Birlikte Görülen

Problemler

A)Disleksi

Okuma yazma, matema-

tik gibi akademik beceri-

lerde görülen gelişimsel

bir özel öğrenme güçlü-

ğüdür.

Disleksi’nin ortak

özellikleri

Okumayı öğrenirken

zorluk yaşama

Okuma hızının bekle-

nenin altında olması

Yazarken harf atlama

Bozuk yazma

Okurken kelimeleri

değiştirerek okuma

Okurken harf atlama

Rakamları ters yazma,

yazılış yönlerini karıştır-

ma.

Zamanı anlatmada,

yer ve yönü bulmada

zorlanma,

Küçük sayı miktarlarını

(3-4 adet) birer birer

saymadan söylemekte

zorlanma.

Matematikteki genel

kavramları anlayama-

ma ve hatırlayamama.

Basit geometrik şekilleri

çizerken orantısız ko-

numlandırma.

Temel matematik be-

cerileri içeren işlemlerin

oldukça yavaş ve zor

çözülmesi.

İşlemlerinin değişme

özelliğini kullanmayı ve

sağlamalarını yapma

sırasında yetersizlik.

B)Diskalkuli

Aritmetik ve matematik

becerilerin kazanılması,

temel aritmetik becerilerin

kullanılması ve hesapla-

maların yapılmasında ze-

kadan bağımsız olarak

ortaya çıkan güçlük ya da

bozukluktur.

Diskalkuli’nin ortak

özellikleri

Matematiksel ifadeleri

algılamada güçlük

çekme. ( Tanıdığı söz-

cüklerin problem içeri-

sinde farklı anlamda

kullanılıyor olmasından

dolayı sıkıntı yaşanabil-

mektedir. )

Kısa süreli bellek zayıflı-

ğından dolayı hesap-

lamalarda hatalar

yapma.

1)Öğrenme Bozuklukları

Okumakta zorlanma

Yazarken zorlanma

Harfleri birbirine karıştır-

ma (b, d, p gibi)

Rakamları ters yazma

(3-6-9… gibi)

“6-9″,”3-8″,7-4″ gibi ra-

kamları birbirinden ayırt

etmede zorluk yaşama

Okuduğunu anlama

ve anlatmada zorlan-

ma

Sıralı ezber gerektiren

konuları ezberlemekte

güçlük çekme. (Ayların

sırası, haftanın günlerini

sıralama)

Çarpım tablosunu ez-

berlerken veya ritmik

sayarken zorlanma

Renkleri karıştırma

Sağı solu ayırt etmekte

zorlanma

Kendini bir konu hakkın-

da fikrini iyi ifade etmek-

te zorlanma

Toplama ve çıkarma

işaretini karıştırma

Ayakkabılarını bağlama

gibi motor becerilerde

zorlanma

Okula gitmek istememe

Yazarken sıra, satır atla-

ma

İmla kurallarını uygun

yazmakta zorlanma

Noktalı ve noktasız harf-

leri yazarken ve okurken

birbirine karıştırma

Matematik problemle-

rinde kullanılan adım ve

işlemleri sergilemede

zorlanma

6-9, 4-7, 2-5, 3-8 rakam-

larını okurken ve yazar-

ken karıştırma

S a y f a 7

C)Disgrafi

Disgrafi, yazı yazmayı etkile-

yen bir bozukluktur. Yaşa ve

alınan eğitime göre, yazı yaz-

ma beklenenden daha ya-

vaştır ve/veya yazı biçimsel

olarak daha düzensiz, anlaşıl-

ması da daha zordur.

Disgrafinin ortak özellikleri

Yazı ve şekil kopya etmede

yavaşlık

Sözcük ve harflerde özensiz

hizalama

Tamamlanmamış, yazım yön-

leri ters harfler

Üç boyutu algılamada zorluk

Kalem tutuşu hatalarından

dolayı parmakların çabuk

yorulması

Yazarken bilek, kol ve vücu-

du konumlandırmada zorluk

Sık sık silinmiş ve temiz kullanıl-

mamış sayfa düzeni ve def-

terler

Detaylara karşı dikkatsizlik

Harf bağlantılarında olması ge-

rekenden fazla bırakılan boş-

luklar

Sözcük ve tümceler arasındaki

boşlukların az ya da çok fazla

olması

Yazılı anlatım becerilerinde zor-

lanma, kompozisyon yazmada

ve klasik sınavlarda bilgiyi kağı-

da dökmekte beklenilenden

geride olma

D)Dispraksi

Dispraksi hareket örüntülerini

yerine getirmede yaşanılan

güçlük anlamına gelmekte-

dir. Dil ve konuşmayı el göz

koordinasyonunu (özellikle el

yazısını) ve organizasyonu

etkiler.

Dispraksinin ortak özellikleri

Sakarlık, sürekli bir yerlere

çarpma

Küçük çocuklarda emek-

leme, oturma, yürüme

becerilerinde zorlanma

Gömlek ilikleme, bağcık

bağlama gibi ince motor

becerilerde gecikme

Yapboz birleştirme maket

yapma, top oynamada ye-

tersizlik

El yazısı yazmada zorlanma

Bisiklete binme, yüzme gibi

denge gerektiren becerileri

öğrenmede zorlanma

Çevresel faktörlerden dikka-

tin çabuk dağılması ( ses ışık

vb. )

Okurken, yazarken sık sık yeri-

ni kaybetme

Şekil ve grafik hazırlarken zor-

lanma, cetvel ve pergel kul-

lanımında zorluk

Sıralı becerilerde zorlanmadan

dolayı çarpım tablosu ve alfa-

be gibi birbirini takip gerektiren

konularda zorlanma

Çapraz lateralleşme sorunları

Baskın el tercihlerini değiştirme

Sağ – sol karıştırma

Uzaysal algılama sorunları,

Mesafeyi hesaplayamama

S a y f a 8

DEHB, genel nüfusun %2'sinde ve çocukların

%3-5'inde görülen nörobiyolojik bir durum-

dur. Yapılan araştırmalara göre erkek ço-

cuklarda kızlara oranla 3 kat daha fazla rast-

lanmaktadır. Kız çocuklarda daha çok dik-

kat dağınıklığı, erkek çocuklarda ise hiperak-

tivite dürtüsellik olarak tanımlanan tipi göz-

lenmektedir.

Dikkat Eksikliği Belirtileri:

Detayları ihmal etme, basit hata-

lar yapma,

Bir işe dikkati toplamada ve sür-

dürmede başarısız olma,

Çabuk sıkılma, yapılan işi bitireme-

me,

Yönergeleri takip edememe, bu-

na bağlı olarak bir işi sonlandırma-

da başarısız olma,

Zihinsel çaba sarf etmeyi ve sür-

dürmeyi gerektiren işlerde başarı-

sız olma, böyle işlerden kaçınma,

İşleri organize etme ve plan yap-

mada zorluk çekme,

Sıklıkla bir şeyleri kaybetme ve

unutma,

Aşırı Hareketlilik - Hiperaktivite Ve Dürtü-

selliğin Belirtileri:

Sürekli hareket etme ihtiyacı duyma,

huzursuz görünme,

Sessiz ve hareketsiz kalamama,

Sürekli konuşma, bağırma, saldırgan

davranışlar sergileme.

Belli bir sırayı takip etme ve kendisine

sıranın gelmesini beklemede sıkıntı

duyma, sabırsızlık

Oturduğu yerde bile elleri, ayakları

hareket ettirme,

Sürekli bir şeylerle meşgul olma

Yaşıtlarına oranla daha az uyuma.

Kendi dünyasında ve kendi istekleri-

ne bağlı olarak davranma eğilimi

gösterme,

Başkalarının sözünü kesme, sorunun

sorulmasına fırsat vermeden cevabı

söyleyiverme,

Kuralları öğrenmeye ve uymaya karşı

direnç gösterme.

DEHB, genel anlamıyla yerinde duramama, dikkatini toplayamama, dikkati sürdür-

mede zorlanma, kendini kontrol etmede başarısızlık, yapılan işi tamamlayamama,

plan ve program yapmada başarısızlık, çevreye karşı duyarsızlık ve ilgisizlik, enerjik

bir yapıya sahip olma, kendi istekleri doğrultusunda davranma, konuşkanlık vesabır-

sızlık gibi özelliklerle tanımlanır. Bu davranışların çeşitliliği ve kombinasyonu çocuk-

tan çocuğa değişebilir.

ÖÖG ile birlikte en sık görülen bozukluktur. Özellikle okuma, matematik ve dili kul-

lanma becerisi ile ilgili başarısızlık ve harf atlamaları, kötü yazı yazma olarak görülür.

2) Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu

S a y f a 9

Öğrenme güçlüklerinin özeliklerine bağlı olarak ya da onlardan bağımsız olarak dil ve konuşma problemleri

görülebilmektedir. Karşılaşılabilecek bu durumla ilgili olarak özel eğitim hizmetleri içerisinde dil ve konuşma

terapisti de yer alması gerekebilmektedir. Özel öğrenme güçlüğü olan çocuklarda aşağıda sıralanan sorun-

lara rastlanabilmektedir

4) Sosyal duygusal problemler

5) Dil konuşma problemleri

Günümüzde bile hala özel öğrenme güçlüğü olan öğrenciler zamanında teşhis edilememektedir

Geç tanı veya tanı eksikliği, o öğrencilerin akademik başarılarını önemli derecede olumsuz etkileyebilir ve

yetişkinlik dönemlerinde ciddi sosyal ve kişisel sonuçlar doğurabilir. Özel öğrenme güçlüğü olan bireylerin

öğrenmede yaşayabilecekleri zorlukların neden olacağı hayal kırıklıkları benlik saygısını düşürebilir ve psiko-

lojik duygusal bozuklukların riskini arttırabilir. Eğer öğrenme güçlüğü olan öğrencilere yaşadıkları güçlüklerde

anlayış gösterilmezse, bu öğrenciler okulu bırakma, depresyon, anksiyete, panik atak vb. (karmaşık) psiki-

yatrik bozukluklar ve ciddi davranış problemleri gösterebilir. Ayrıca yine karşıt olma karşıt gelme, tik bozuk-

luklar, bipolar bozukluk önceden oluşmuş ya da eşlik eden sorunlara da müdahele etmek gerekebilir.

Yukarıdaki etkiler kendini göstermeden önce, mümkün olduğunca erken tanılama ve okuma güçlüğü ris-

kinde olanları teşhis etmek gerekmektedir.

Yönetici işlevler, bir amaca ulaşmak için uygun

problem çözme kurulumunun korunması olarak

tanımlanabilir. Dikkat toplama, mantık yürütme,

bilgiyi alma, işleme, değerlendirme sıralama, bil-

giler arasında bağlantı kurma gibi hem davranış-

sal hem de zihinsel süreçleri içine alan kapsamlı

bir süreçtir. Sözel olmayan öğrenme bozuklukları

Sözel olmayan öğrenme bozukluğu özellikle gör-

sel – uzamsal ya da dilin sözel olmayan yönleriyle

sunulan bilgiyi işlemede güçlüğü ifade etmekte-

dir. Sözel olmayan öğrenme boğukluğu yüksek

düzeyde sözel becerileri ile düşük düzeyde görsel

– uzamsal becerileri, sözel olmayan problemleri

ya da soyut problemleri çözmede güçlüğü, sos-

yal becerilerde yetersizliği kapsamaktadır

Sözel olmayan öğrenme bozuklukları ortak özellikleri

Ezber yeteneğinin iyi olması

Detaylara gösterilen dikkat

Erken yaşlara konuşma ve zengin kelime hazinesi

Sosyal ilişkileri değerlendirmede zorluklar

Çok konuşma/ bıktırıcı ve sürekli sorular sorma

Deneyimlerini, öğrendiklerini sözel bilgi olarak depolar-

lar.

Kişilerarası ilişki kurabilmede ciddi eksiklikler

Yeni durumlara uyum sağlamada güçlük

Sözel olmayan iletişimi anlamakta güçlük çekme

Mesafeleri ve boyutları doğru algılayamama

İnce motor hareketlerde zorluk

Denge sorunları

Sözel IQ düzeyinin performans IQ’ dan yüksek olması

Sözel bellekleri güçlüdür.

Gecikmiş Dil ve Konuşma: Çocuğun alıcı ve ifade

edici dil becerilerinin yaşından beklenen düzeyde

gelişme göstermemesi durumudur.

Sesletim (Artikülasyon) ve Ses Bilgisi (Fonoloji) Bo-

zuklukları: Konuşma seslerinin ve dile ait ses birimle-

rin beklenenden farklı olarak sesletimi; ve ana dilin

ses sistemi ve ses birleşimlerini düzenleyen kuralları

anlama ve kullanmada güçlüktür. Bu bozukluklar;

konuşma sesinin özelliklerinde, çarpıtılmalar; bir ses

yerine başka ses kullanma, ses düşürme, ekleme,

arka sesleri (k, g) öne getirme (t, d), ya da sürtün-

meli sesleri (f, v, s, z, ş, j) durak sesi olarak çıkarma (t,

d, p, b) gibi hata örüntüleri ile belirlenir. Bu durum

konuşmanın anlaşılırlığını olumsuz yönde etkiler.

Akıcı Konuşma Bozuklukları: Konuşmada beklenen-

den farklı hız, ritim gözlenmesi, ses, hece, sözcük ya da

sözcük öbeği tekrarları, uzatmalar veya bloklar biçi-

minde konuşma akışının kesintiye uğramasıdır

Gelişimsel Dil Bozuklukları:

Konuşma, yazı ve/veya diğer sembol sistemle-

rinin alıcı (algılanması-anlaşılması) ve/veya ifade edici

(kullanılması) boyutlarında dilin biçim bilgisi (morfoloji),

söz dizimi (sentaks), anlam bilgisi (semantik), edim bil-

gisi/kullanım bilgisi (pragmatik) alt sistemlerini kapsa-

yan bozukluklardır. Bu bozukluklar doğuştan veya be-

beklik/çocukluk çağında ortaya çıkan gelişimsel nitelik

taşırlar kendilerini özellikle okulda yetersiz görmeye

başlarlar ve kendileri hakkında olumsuz düşüncelere

kapılırlar.

motivasyonlarını kaybederler ve okula karşı ilgisiz olur-

lar.

3)Yönetici işlev bozuklukları

S a y f a 1 0

Öncelikle çocuğunuzu oldu-

ğu gibi, kimseyle kıyaslama-

dan ve durumunu inkar et-

meden kabul edin

Çocuğunuzun gelişimini ya-

kından takip edin, farklılıkları

uzmanlara danışın.

Her bireyin kendine ait ya-

pabildikleri, ilgi ve yetenek-

leri olduğu unutulmadan ;

çocuğunuzun yapamadık-

ları üzerinden değil yapabil-

dikleri üzerinden hareket

edin

Ev ödevinin yapılmasında

ona yardım etmek gerek-

mekte, unutulmamalıdır ki

çocuğunuzun durumu diğer

çocuklarla mukayese edildi-

ğinde, daha çok zamana

ihtiyacı olacağı ve yorula-

cağı aşikardır.

azaltacak önlemler almak

yararlı olur. Verilen ödevin

alındığından emin olmak

ve dönüşte kontrolünü

yapmak gerekir.

Sık sık okuma çalışmaları

yapılmalı, bu çalışmalar

sırasında sözcükler sesli

olarak okunurken çocuk

yazıyı görmeli ve parmağı-

nı hareket ettirerek takip

edebilmelidir.

Olumsuz etiketlemelerden

kaçınılmalı (yaramaz,

tembel, dikkatsiz vb.)

Dislektik bir çocuğun dü-

şüncelerini yazma kabili-

yeti, çocuğun sözlü olarak

vereceği bilgi seviyesin-

den oldukça farklı olacak-

tır. Başarılı bir entegrasyon

için, öğrenciden bilgiyi

sözel olarak aktarmasını

isteyebilirsiniz.

Dislektik çocukların

okuma , planlama ,

yeniden yazma çalış-

malarının düzeltilmesi

için ekstra zamana ihti-

yaç duyması nedeni ile

işin tamamlanması için

daha fazla zaman ayır-

malıdır.

Özel öğrenme güçlüğü

olan çocuklar başarısız-

lık beklentisi yaşadıkla-

rında, onlara sınıfta söz

hakkı verilmeli derse

katılmaları sağlanmalı

ve başarıları ödüllendi-

rilmelidir. Başarısızlığın

üstesinden gelmeye

hizmet edecek strateji-

lerin çocuğa kazandırıl-

ması gerekmektedir.

Çocuğun bireysel özellik-

lerini, kapasitelerini, sınırlı-

lıklarını bilin.

Aileyle diyalog hâlinde

olun.

Kullandığınız komutların

basit, kısa ve net olması-

na dikkat edin.

Öğrendiklerinin bellekte

kalıcı olmasını sağlamak

amacıyla birden fazla

duyuya hitap edin

(görsel, işitsel, drama vb.).

Ön sıralara oturtun sık sık

jest ve mimiklerle katılımını

sağlayın.

Ödevler sıkıcı ve monoton

olmaktan çıkarılıp canlı ve

ilgi çekici bir görevle bir-

leştirilmelidir.

Çok fazla ödev verilme-

den, yapabileceği ödev-

ler ile başarı duygusunu

tatmasını sağlamak, ba-

şarısızlık deneyimlerini

Kendini ifade etmesi-

ne , farklılıklarını ortaya

koymasına izin verin.

İstediği ve yapabildik-

leri şeyleri yapmaları

için destekleyin.

Çocuğunuza arkadaş-

larının öğrendiklerini,

onun da öğreneceği

fikrini aşılayın ve kendi-

lerine güvenlerini arttı-

racak sosyal faaliyetle-

re yönlendirin. Buna siz

de inanın.

Çocuğunuza karşı tu-

tarlı olun. Aile,

okul,,öğretmen arasın-

da sıkı iletişim olmalıdır.

Ödül ve cezada adil

olun.

Uzun vadeli tehdit-

lerde bulunmayın.

Ceza en son başvu-

rulacak yol olmalı-

dır. Ödüllendirme işi

yaramayınca ceza-

landırma yoluna

gidilebilir. Ceza ya-

pılan davranışa uy-

gun olmalıdır ve

istenmeyen davra-

nışın hemen ardın-

da verilmelidir. Veri-

len ödül ve cezalar

yapılan davranışla

aynı ağırlıkta olmalı-

dır.

Her çocuk öğrenir,

bazen aynı anda,

bazen farklı anda,

bazen aynı yolla,

bazen farklı yolla..

AİLELERE ÖNERİLER

ÖĞRETMENLERE ÖNERİLER

S a y f a 1 1

Özel öğrenme güçlüğü tanılama sürecinde okul-aile –ram

işbirliği içerisinde bulunması gerekmektedir. Öncelikli olarak

okul sınıf öğretmeni tarafından özel öğrenme güçlüğü be-

lirtileri gözlemlendiği birey için okul rehberlik servisi ile görü-

şerek aileye bilgilendirme yaparak aileyi psikiyatriye yön-

lendirmesi gerekmektedir.

Eğer özel öğrenme güçlüğü varsa bunun tanı koyma süre-

ci hastanelerde yapılmaktadır. Hastaneden raporlaştırma

işlemi yapıldıktan sonra eğitsel tanılama için rehberlik araş-

tırma merkezlerine müracaat ederek randevu alınır.

Rehberlik araştırma merkezlerine eğitsel tanılama için gerekli evraklar:

-Sağlık raporu

-Kayıtlı olduğu okuldan eğitsel değerlendirme veya bireysel gelişim formu

-4 adet fotoğraf

-Öğrenci kimlik fotokopisi

Rehberlik araştırma merkezinde eğitsel tanılama sürecinde çocuğun performansı alınarak bu doğrultuda

okul tedbir işlemi ve özel öğrenme güçlüğü destek eğitim program planı yapılır.

Eğitsel tanılaması yapılmış özel öğrenme güçlüğü olan öğrenciler için okul bep birimi tarafından bireyin ilgi

ve ihtiyaçları doğrultusunda bir program hazırlanarak destek eğitim odasından da faydalanması sağlanır.

Özel öğrenme güçlüğü öğrencileri olan sınıf öğretmeni tarafından da öğrenci için sınıf içi ortam düzenle-

meleri yapması beklenir.

Eğitsel tanılamada veli başvurusu dahilinde özel eğitim değerlendirme kurulunun uygun görmesi durumun-

da destek eğitim programı uygun görülen bireyler ayda 8 saat bireysel,4 saate kadar grup eğitimi alabilir-

ler.

Özel öğrenme güçlüğü olan bireye, yaşadığı güçlüklerin zekası ile

ilgili bir problem olmadığı, farklı öğrendiği, öğrenme için daha faz-

la zaman ayırması ve çaba göstermesi gerektiği uygun bir dille

anlatılmalıdır.

Kendini tanımasını sağlayıp, güçlü ve zayıf yönlerini belirleyin.

Bir disleksi olan Einstein ‘ın de-

diği gibi ‘Aslında herkes zeki-

dir fakat bir balığı bir ağaca

tırmanma kabiliyetine göre

değerlendirirseniz tüm hayatı-

nı aptal olduğunu zannede-

BİREYE ÖNERİLER

ÖZEL ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ TANILAMA SÜRECİ

S a y f a 1 2

Çarpmatik: Çarpma işlemini pratikleştiren Büyük-Küçük öğretimini farklılaştıran

etkinlik

Touchmath: Nokta işaretleri kullanarak ra-

kamları kavramada pratiklik oluşturma.(5 e

kadar rakam sayısı kadar nokta 5 ten sonra

noktayı daire içine alma 2 sayılacak şekilde

saymayı kolaylaştırma)

Puzzle: parçaları birleştirerek 10 ar

ritmik saymayı kolaylaştırma

ÖZEL ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ ETKİNLİK ÖNERİLERİ

Lego kullanarak çarpım tablosu ya da

üslü sayı öğretimi Şekildeki tablo ile +-1 ve +-10 öğre-

timini pratikleştirme

S a y f a 1 3

ÖZEL ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ ETKİNLİK ÖNERİLERİ

Düğme ile harf yazımı Öğretilen harfin günlük hayatta kullanımının

görselle desteklenmesi

Küçük kas becerilerini geliştirici çalışmalar

Boya üzerine yazı yazma

Kalemi doğru tutmak için yapılan çalışma Kumdan harf bulup yerine yerleştirme

Kum üzerine çizgi çalışmaları yapma ya da harf yazımı

S a y f a 1 4

EBRU CÜNDÜBEYOĞLU

Zeynep İlay Uzun dislektik çocuklardan. Zeynep, teşhis konulmadan önce neyi nasıl

çözüleceğini bilmediğinden zorlandığını disleksi olduğunu öğrendikten sonra hayatının da-

ha da güzelleştiğini belirtiyor.

Okul hayatında da sosyal yaşamında da disleksiye teslim olmayan Zeynep, disleksiyle yaşa-

mayı keyifli hale dönüştürmeyi başarmış.

Bale, halk dansları, modern dans, drama yaptı, binicilik kurslarına katılan Zeynep, Tekvando,

basketbol, voleybol, yüzme, tenis sporlarıyla ilgileniyor.

Zeynep, disleksinin günlük hayatını nasıl etkilediğini şöyle anlatıyor:

“Özgül öğrenme güçlüğüne sahip insanlar, diğer insanlara göre farklı öğrenme şekillerine

sahiptirler. Bende okuma ve yazma alanlarında özel öğrenme güçlüğü var. Okuma yazma-

yı farklı öğrenmem gerekiyordu. Onca alıştırma ve özel eğitimlere rağmen hala bazı kelime-

leri farklı algılayabiliyorum. Mesela “reisi” sözcüğünü “perisi” diye okuyabiliyorum. Ya da

“incisini” sözcüğünü “ikincisi” diye algılayabiliyorum. Bizim beyin kesitlerimiz diğer insanlar-

dan farklıymış (?) Benim beynimde harfler yer değiştiriyor. İşte ben de böyleyim. Ben bir dis-

leksiyim.

Biz baba-kız disleksiyiz. Hayatımızdan çok memnunuz. Çektiğimiz zorlukların çözümü de be-

raberinde geldi. Zaman içerisinde neyi nasıl öğreneceğimi keşfettim. Bir dizi eğitim aldım,

ancak asıl güç kendi içimdeydi. Kendi öğrenme tarzımı geliştirdim. İnsanın ne olursa olsun

kendini tanıması ve yoluna hayat amacını koyarak, hedefler belirleyerek ilerlemesi çok

önemli.”

BAŞARI HİKAYELERİ

Ünlü oyuncu Ebru Cündübeyoğlu da kendi özel öğrenme güçlüğü hikayesini anlattığı vi-

deoyu izlemenizi tavsiye ediyoruz.

ÖZEL ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ İÇİN ÖNERİLEN FİLMLER

S a y f a 1 5

The Big Picture: Rethinking Dyslexia

Yaşam dolu ve ilham verici olan bu belgeselde ebeveynler ve

çocuklar dislektik olarak yaşamaktan hoşlandıkları şeyleri payla-

şırlar. Okuma problemleri yaşayanlarla ilgili olarak başarılı yetiş-

kinlerle konuşmalar yapılır. Bu konuşmalar çocuklar ve aileler

için umut dolu mesajlar içerir. Peki nedir bu mesajlar?

Disleksi kişinin hayal gücü ve yaratıcılığını durdurmaz. Bir çocu-

ğun hayal ettiği her şey onun için mümkündür.

Inside Dyslexia Dislektik 2 film yapımcısı tarafından 2005 yılında çekilen bu belgesel oku-

ma problemi olan genç insanların yaşamlarına ilk samimi yaklaşım ve

bakıştır. Bu film 3 genç öğrencinin yaşamını bizlere gösterir. İzleyiciler,

ailelerin çocuklarının okuma ve yazma problemlerini nasıl fark ettiklerini

ve öğrencilerin ev/okul hayatlarını yakından izlerler. Ayrıca, çocuklar

kendi gelecekleri hakkında hayaller kurarken onların durumlarında yaşa-

maktan hoşlandıkları şeyleri dürüstçe paylaşırlar.

Dislecksia: The Movie Okuma problemlerine daha hafif yaklaşan bu belgeselle

çocuklar keyifli vakit geçirebilirler. Film bazen komik ve hatta

saçma sapan olsa da disleksi hakkında birçok bilgi verir. Fil-

min yapımcısı Harvey Hubbell V disleksiyi bir öğrenme güçlü-

ğü olarak görmez. O disleksinin bir ‘öğrenme farklılı-

ğı’ olduğunu savunur. Hubbell disleksi ile büyümenin nasıl bir

şey olduğunu paylaşır ve çeşitli bilim adamlarını, avukatları,

öğrencileri örnek olarak gösterir. Birçok ünlü dislektik kişilerde

yer alır.

Bunlar ve daha fazla için izlenesi bir belgesel!

Embracing Dyslexia

Bu belgesel çok kişisel bir başlangıca sahip. Yönetmen

Luis Macias der ki : ‘Ben geri alamam… Birçok kez oğlumu

tembel olmakla ve yeteri kadar denememekle suçladım.

Bu filmde ben kendimce diğer çocukları ve onların ailele-

rini bizim yapmış olduğumuz şeyleri yapmaktan korumaya

çalıştım.’ Bu filmde dislektik kişiler, uzmanlar ve aileler dis-

leksinin nasıl hissettirdiğini anlatırlar. Onlar erken teşhisin ve

çocuklara okulda/evde desteklemenin ne kadar önemli

olduğunu vurgularlar.

Ünlü oyuncu Ebru Cündübeyoğlu da kendi özel öğrenme güçlüğü hikayesini anlattığı vi-

deoyu izlemenizi tavsiye ediyoruz.

S a y f a 1 6

Read Me Differently

Film yapımcısı Sarah Entire küçüklüğünde disleksi tanısı almış ol-

masına rağmen 20li yaşlarına gelene kadar bunun ne olduğunu

tam olarak kavrayamamıştır. Bu okuma probleminin ne olduğu-

nu anlayabilmek için ailesiyle konuştuğunda annesi ve büyük

annesinin de tanılanmamış bir öğrenme ve dikkat problemi yaşı-

yor olabileceklerini fark eder. Bu zamana kadar birbirini anlama

eksikliği sonucu aile fertleri arasındaki ilişkileri zarar görmüştür.

Bu belgesel, disleksi bir aileyi nasıl etkiler anlayabilmek için öz-

gün bir bakış sağlar.

Taare zameen Par/Yerdeki Yıldızlar Harfleri ve sayıları algılama problemi yaşayan Ishaan çevresi ve ailesi tara-

fından tembel geri zekalı muamelesi görür. Çalışmayı öğrenebilmesi için

yatılı okula verildikten sonra tanıştığı resim öğretmeni ile değişen hayatı ve

başarısını anlatan bir film. Ishaan derslerinde başarısız, yaptığı işlerin çoğun-

da tutarsız bir çocuktur, yazı yazmayı ve okumayı 3.sınıfta olmasına rağ-

men öğrenememiştir, kitabı her açtığında kelimeler sanki dans ediyor gibi

gelir ona. Bu başarısızlığın sonucunda içine kapanık ve karamsar bir ruh

haline bürünür, mutluluğu ve özgürlüğü insanlardan uzaklaşmakta bulur.

Annesinin ilgisine karşın babasının katı tutumu Ishaan’ın zihinsel dünyasında

gidiş gelişler yaşamasına sebep olur. Tam her şeyden ümidini kesmişken

resim öğretmeni Ishaan’ın hayatını tam anlamıyla değiştirir.

Journey into Dsylexia

Farklı düşünen insanlar olmadan toplum çok daha yoksul

olabilirdi’ der Alan Raymond. Bir belgesel olarak kaydedi-

len filmde, Raymond okuma problemleri ile yaşayan bir-

çok tanınmış yetişkinle konuşur. Okuma ve yazma prob-

lemleriyle alakalı sohbet ederek bununla nasıl başarılı ol-

mayı öğrendiklerini paylaşırlar. Çocuğunuzun kendi haya-

tıyla ilgili neler yapabileceği konusunda meraklı iseniz bu

filmi kaçırmayın!

The Secret

Bu televizyon filminde, Mike(Kirk Douglas) tüm yaşamını dislektik olduğunu

saklamaya çalışarak geçirmiştir. Genel bir mağazanın sahibi olarak, bu du-

rumuna sürekli geçici ve akılcı çözümler bulmuş sadece en yakın arkadaşı

ve eşi okuma yazmada zorlandığını anlayabilmişlerdir. Sorun olmadan sak-

ladığı küçük sırrını yerel bir siyasi makam için görevlendirilince saklayamama

endişesi yaşamıştır. Fakat bu sırada, torununun da okumayla ilgili yaşadığı

güçlükler olduğunu fark etmesi onu kendisiyle yüzleştirir. O zamandan sonra

Mike kendince bir utanç olan gerçeğini ve onun zorluklarını küçük bir çocu-

ğun ve onun kendi gelecek mutluluğunun hatrı için kabul eder.

ÖZEL ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ İÇİN ÖNERİLEN KİTAPLAR

S a y f a 1 7

S a y f a 1 8

KAYNAKÇA

http://www.derinpsikoloji.com/ozgul-ogrenme-guclugu-nedir.html

http://www.taniozelegitim.com.tr/ogrenme-guclugu/

http://www.cocukpsikiyatrisiizmir.com/tr/icerik/36/ozel-ogrenme-guclugu-disleksi

http://akademidisleksi.com/

https://www.tedankara.k12.tr/index.php/pdr-den-bakis/item/139-dikkat-eksikligi-ve-hiperaktivite-

bozuklugu-dehb

İnfo@ipe.com

İnfo@icebergcocuk.com

İCEBERG(Çocuk Gelişim Merkezi)

Disleksi Blog

Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi

Mavi İzlenim

Ailem Özel Eğitim Kurumları

Disleksinin Bizcesi

http://elbistanram.meb.k12.tr

Tel: 0344 412 02 27

Köprübaşı Mah. Ceyhan Cami sk. No:23 Kat:1/2

ELBİSTAN/KAHRAMANMARAŞ