Zarządzanie Wiedzą Chronioną

Zarządzanie Wiedzą Chronioną

W2: WŁASNOŚĆ INTELEKTUALNA

-

WŁASNOŚĆ PRZEMYSŁOWA

1. Kotarba W., OCHRONA KAPITAŁU INTELEKTUALNEGO ORGANIZACJI, www.kotarba.pl2. Red. Kotarba W. Ochrona wiedzy a kapitał intelektualny organizacji. PWE Warszawa 2006.3. Kotarba W.: Ochrona wiedzy w Polsce. Instytut Organizacji i Zarządzania w Przemyśle "ORGMASZ". Warszawa 2005. 4. Kotarba W.: Zarządzanie wiedzą chronioną w przedsiębiorstwie. Instytut Organizacji i Zarządzania w Przemyśle "ORGMASZ". Warszawa 2001. 5. Ustawa z dnia 30 czerwca 2000r. Prawo własności przemysłowej. Dz. U. Nr 119 z 2003r., poz. 1117 oraz z 2004 r. Dz. U. Nr 33, poz. 286.6. Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Dz. U. z 2000 r. Nr 80, poz. 904, z 2001 r. Nr 128, poz. 1402, z 2002 r. Nr 126, poz. 1068, Nr 197, poz. 1662, z 2004 r. Nr 91, poz. 869., z 2004 r. Nr 96, poz. 959.7. Ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1503, z 2004 r. Nr 96, poz. 959, 2004 r. Nr 162, poz. 1693.

Materiały:

Własność intelektualna

odpowiada całokształtowi twórczej działalności człowieka i jest zbiorem praw dotyczących wszystkich wytworów ludzkiego umysłu.

Od końca XIX w. obejmuje ona dwa nurty:

Własność literacką, artystyczną oraz

Własnoość przemysłową

Przedmiotem ochrony własności intelektualnej są:

Wynalazki Wzory użytkowe i przemysłowe Znaki towarowe i usługowe, nazwy i ozn. handlowe Utwory literackie, artystyczne, naukowe,

audiowizualne Interpretacje oraz wykonania artystów, fonogramy,

wideogramy, programy radiowe, telewizyjne Programy komputerowe Oznaczenia geograficzne

Ochrona przed nieuczciwą konkurencją Ochrona tzw. wiedzy "know-how".

Prawa wyłączne do własności intelektualnej powstają:

pośredniona mocy decyzji urzędów patentowych

wydawanych w oparciu o normy prawne

bezpośredniona mocy ustaw krajowych, konwencji i

porozumień międzynarodowych

PRAWO WYŁĄCZNE TO PRAWO KORZYSTANIA W SPOSÓB

ZAROBKOWY LUB ZAWODOWY

Własność przemysłowa stanowi część własności intelektualnej, obejmującą ochronę:- wynalazków, - wzorów użytkowych, - wzorów przemysłowych, - technologii i sekretów przemysłowych, - znaków towarowych i usługowych, - nazw handlowych, - oznaczeń i nazw pochodzenia - topografii układów scalonych- projektów racjonalizatorskich- nowych odmian roślin

oraz zwalczanie nieuczciwej konkurencji.

USTAWA „PRAWO WŁASNOŚCI PRZEMYSŁOWEJ” ZAWIERA:

I. Przepisy ogólne.

II. Wynalazki, wzory użytkowe i wzory przemysłowe.

III. Znaki towarowe, oznaczenia geograficzne, nazwy handlowe.

IV. Topografie układów scalonych.

V. Opłaty. Rejestry, wykazy i dokumenty. Ogłoszenia urzędowe.

VI. Postępowanie zgłoszeniowe i rejestrowe.

VII. Postępowanie sporne.

VIII. Organy.

IX. Dochodzenie roszczeń w postępowaniu cywilnym.

X. Przepisy karne.

XI. Zmiany w przepisach obowiązujących. Przepisy przejściowe i końcowe.

USTAWA NORMUJE:

1) stosunki w zakresie wynalazków, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych, oznaczeń geograficznych i topografii układów scalonych,

2) zasady na jakich przedsiębiorcy mogą przyjmować projekty racjonalizatorskie i wynagradzać ich twórców,

3) zadania i organizację Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej,

Projekt wynalazczy: wynalazki, wzory użytkowe,

wzory przemysłowe, topografie układów scalonych i projekty racjonalizatorskie.

Źródło: W. Kotarba, www.kotarba.pl

Źródłem praw do własności przemysłowej

na terytorium Polski są dla:

wynalazków wzorów użytkowych wzorów przemysłowych znaków towarowych i usługowych oznaczeń geograficznych topografii układów scalonych

decyzje Urzędu Patentowego RP

dla ochrony przed nieuczciwą konkurencją

Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji

dla nazw handlowych, firmowych

Krajowe normy prawa cywilnego, handlowego, ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, Konwencja Paryska oraz inne ratyfikowane porozumienia międzynarodowe (np. TRIPS)

Wynalazek

Nowe rozwiązanie o charakterze technicznym, które:

Posiada poziom wynalazczy

Nadaje się do przemysłowego stosowania

Nowość

Wynalazek uważa się za nowy, jeśli nie jest częścią stanu techniki światowej, czyli:

jeśli przed datą zgłoszenia, nie został udostępniony do wiadomości publicznej, w szczególności przez:– publikację,– jawne stosowanie lub– wystawienie na wystawie publicznej.

Wyjątki: Priorytet konwencyjnyPierwszeństwo wynikające z wystawienia

możliwe jest:

opatentowanie wynalazku dotyczącego nowego zastosowania substancji stanowiącej część stanu techniki lub jej użycia do uzyskania wytworu o nowym zastosowaniu – patentowanie czegoś co jest znane, w

szczególności uzyskanie ochrony na lekarstwo, którego skład chemiczny nie jest nowy, ale właściwości terapeutyczne dotąd nieznane.

POZIOM WYNALAZCZY

= nieoczywistość, twórczy krok w technice

wynalazek nie wynika w sposób oczywisty ze znanego stanu techniki

nie jest wynalazkiem rozwiązanie będące rutynowym dostosowaniem lub oczywistym skojarzeniem kilku rozwiązań

MOŻLIWOŚĆ/GOTOWOŚĆ DO PRZEMYSŁOWEGO STOSOWANIA

wynalazek umożliwia uzyskanie określonego wytworu lub wskazuje sposób możliwy do zastosowania w działalności przemysłowej (także w rolnictwie) gotowość do urzeczywistnienia rozwiązania w sposób powtarzalny

wynalazki muszą realizować konkretny praktyczny cel wskazany w zgłoszeniu, co nie oznacza, że muszą być użyteczne czy efektywne ekonomicznie.

Za wynalazki nie uważa się: odkryć, teorii naukowych i metod

matematycznych wytworów o charakterze jedynie estetycznym planów, zasad i metod dotyczących działalności

umysłowej lub gospodarczej oraz gier wytworów, których niemożliwość wykorzystania

może być wskazana w świetle powszechnie przyjętych i uznanych zasad nauki

programów do maszyn cyfrowych(tylko pośrednio jako element chronionej

metody postępowania)

przedstawienia informacji

EUP dopuszcza patentowalność

Wynalazków wykorzystujących programy komputerowe oraz

Programów zdolnych do wywołania efektów technicznych

Wynalazki(w potocznym, szerokim rozumieniu)

Wynalazki nie spełniające kryteriów zdolności patentowej

Wynalazki spełniające kryteria zdolności patentowej

Podlegające ochronie

Wyłączone z ochrony

Rodzaje wynalazków (z punktu widzenia możliwości ich ochrony).

Źródło: W Kotarba, www.kotarba.pl

Patentów nie udziela się na: wynalazki, których wykorzystywanie

byłoby sprzeczne z porządkiem publicznym lub dobrymi obyczajami (moralność, religijność)

odmiany roślin lub rasy zwierząt oraz czysto biologiczne sposoby hodowli

sposoby leczenia ludzi i zwierząt

oraz sposoby diagnostyki – nie dotyczy produktów, substancji lub

mieszanin stosowanych w diagnostyce lub leczeniu.

• Do 1992 roku Urząd Patentowy odmawiał udzielania patentów na organizmy żywe jako takie.

•Ustawa z 30 czerwca 2000 r. - Prawo własności przemysłowej - objęła ochroną patentową wynalazki biotechnologiczne (w ograniczonym zakresie).

•można uzyskać patent na sekwencje ludzkiego DNA oraz na żywe stworzenia, takie jak genetycznie zmodyfikowane mikroorganizmy.

•Nie uznaje się za wynalazek i tym samym nie udziela się patentu na:

• ciało ludzkie w różnych stadiach jego formowania się i rozwoju oraz zwykłe odkrycie jednego z jego elementów (z sekwencją genową lub częścią takiej sekwencji włącznie).

•Wyłączone z patentowania są wynalazki biotechnologiczne, które obejmują m.in.

•sposoby klonowania ludzi;

•modyfikacje tożsamości genetycznej człowieka;

•stosowanie embrionów ludzkich dla potrzeb przemysłowych lub handlowych;

•sposoby modyfikacji genetycznej zwierząt, które mogą powodować u nich cierpienia, nie przynosząc istotnych korzyści medycznych,

•oraz zwierzęta będące wynikiem zastosowania takich sposobów.

•Od 1993 roku wprowadzono możliwość patentowania bezpośrednio: środków żywności, środków farmaceutycznych i związków chemicznych oraz produktów przemian jądrowych.

Podmioty praw wyłącznych:Prawa wyłączne do wynalazków, wzorów

i topografii przysługują: o zasadniczo twórcom rozwiązań o wyjątkowo:

o pracodawcy, gdy rozwiązanie zostało dokonane w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy,

o zamawiającemu, gdy rozwiązanie zostało dokonane w wyniku realizacji umowy

o podmiotowi określonemu w umowie, gdy rozwiązanie powstało w związku

z wykonywaniem tej umowy.

Maksymalny czas trwania praw wyłącznych w Polsce

patent na wynalazek: – 20 lat od daty zgłoszenia w Urzędzie Patentowym

prawo ochronne na wzór użytkowy: – 10 lat od daty zgłoszenia w Urzędzie Patentowym

prawo z rejestracji wzoru przemysłowego: – 25 lat od daty zgłoszenia w Urzędzie Patentowym

prawo z rejestracji topografii: – 10 lat od końca roku kalendarzowego, w którym

dokonano zgłoszenia do UP RP lub w którym topografia bądź układ scalony ją zawierający był wprowadzony do obrotu

prawo ochronne na znak towarowy: – bez ograniczeń, przy czym ochrona udzielana jest na

okresy 10-letnie i przedłużana na wniosek uprawnionego.

prawo z rejestracji oznaczenia geograficznego: – bezterminowe, ochrona od dnia wpisu do rejestru

Urząd Patentowy RP rozpatruje wnioski o udzielenie na terytorium Polski praw wyłącznych na: wynalazki, wzory użytkowe, wzory przemysłowe, znaki towarowe, oznaczenia geograficzne, topografie układów scalonych. Ze zgłoszeniem do UP RP może występować każda osoba z kraju i z zagranicy uprawniona do uzyskania praw wyłącznych lub ustanowiony przez tę osobę pełnomocnik (rzecznik patentowy)

POSTĘPOWANIE PRZED UP RP

www.uprp.pl

Źródło: www.uprp.pl

Dokumentacja zgłoszeniowa musi zawierać: dla wynalazków i wzorów użytkowych :

– podanie (wniosek o udzielenie praw wyłącznych) – opis rozwiązania – zastrzeżenia (patentowe lub ochronne) – rysunki (dla wzorów - konieczne) – skrót opisu – inne dodatkowe dokumenty (np. pełnomocnictwo,

dokument pierwszeństwa, dokument cesji praw)

dla wzorów przemysłowych – podanie (wniosek o rejestrację) – opis rozwiązania – rysunek – dodatkowe dokumenty (np. pełnomocnictwo)

dla znaków towarowych – podanie (wniosek o rejestrację znaku) z opisem

znaku – fotografie (odbitki) znaku lub taśmy z nagraniem – wykaz towarów/usług, dla których znak jest

przeznaczony, ze wskazaniem odpowiadających im klas wg Międzynarodowej Klasyfikacji Towarów i Usług

– inne dodatkowe dokumenty (np. pełnomocnictwo, dokument pierwszeństwa, dokument cesji praw)

dla oznaczeń geograficznych – wniosek o rejestrację – określenie oznaczenia i elementów, z którymi

będzie ono używane w obrocie – wskazanie towarów, dla których jest przeznaczone – określenie granic terenu, do którego się odnosi – warunki korzystania z oznaczenia – wskazanie przedsiębiorców

dla topografii układów scalonych – podanie o zarejestrowanie topografii – materiał identyfikujący topografię (rysunki,

fotografie, produkt zawierający topografię) – inne dodatkowe dokumenty (np. pełnomocnictwo,

oświadczenie o dacie wprowadzenia do obrotu, przeniesienie prawa)

Opis wynalazku, wzoru użytkowego

Opis wynalazku powinien:

• przedstawiać wynalazek na tyle jasno i wyczerpująco, aby znawca mógł ten wynalazek urzeczywistnić,

• zawierać tytuł odpowiadający przedmiotowi wynalazku,

• określać dziedzinę techniki, której wynalazek dotyczy,

• określać znany zgłaszającemu stan techniki,

• przedstawiać w sposób szczegółowy przedmiot rozwiązania,

• przedstawiać przykłady realizacji bądź stosowania wynalazku.

Opłaty:

Łącznie za 20 lat ochrony ok. 16 tys PLN

Jak uzyskać patent europejski

Zgłoszenie w UPRP, który w ciągu 6 mcy przekazuje je do EUP w Monachium.

Zgłoszenie jednocześnie w jęz. polskim i tłumaczenie na jeden z jęz. urzędowych (ang, niem, fr)

Po przyznaniu daty zgłoszenia, EUP sprawdza czy została uiszczona opłata za zgłoszenie (min 100 euro) oraz opłata za poszukiwanie europejskie (1550 euro)

Badanie formalne oraz poszukiwanie w stanie techniki – sprawozdanie z poszukiwań w ciągu 16 mcy

W 18 mcy od zgłoszenia następuje publikacja zgłoszenia - ochrona tymczasowa.

Jeśli wynalazek spełnia wymogi Konwencji – warunkowa decyzja o udzieleniu patentu – kolejne opłaty.

Patent europejski staje się wiązką patentów krajowych – (tylko) krajów wyznaczonych w zgłoszeniu (walidacja w krajach).

Sprzeciw: 9 mcy od publikacji decyzji o udzieleniu

Opłaty w procedurze EUP Opłata krajowa za

przekazanie (UPRP) Zgłoszenie Poszukiwanie Badanie Wyznaczenie 1

kraju Wyznaczenie

wszystkich krajów Udzielenie patentu

300 PLN 180 EUR 1050 EUR 1405 EUR 85 EUR

500 EUR

790 EUR

Utrzymanie ochrony: 1-3 rok: 400, 4. – 500, 5. – 700 EUR

Przeciętny koszt ochrony patentowej uzyskanej w EUP w ośmiu krajach na 10 lat wynosi ok. 30 tys. euro.– 14% na rzecz EUP– 18% koszty pełnomocnictwa– 39% koszty tłumaczeń opisów

patentowych– 29% na rzecz krajowych UP

ROZMIAR WIEDZY JAWNEJ CHRONIONEJ W ŚWIECIE

• ROCZNA ILOŚĆ ZGŁOSZEŃ WYNALAZKÓW: 1,6 mln

• CZYNNE PATENTY - 3,5 mln., z tego:

• USA - 1,2 mln

• Japonia - 0,7 mln.

• Niemcy, Francja, W. Brytania, po ok. 0,3 mln.

• Polska - 13 800 w roku 2002 a 12 450 na koniec 2003

• ROCZNA ILOŚĆ ZGŁOSZEŃ WZORÓW UŻYTKOWYCH: 150 000

• CZYNNYCH PRAW: 0, 7 mln.

• ROCZNA ILOŚĆ ZGŁOSZEŃ WZORÓW PRZEMYSŁOWYCH: 200 000

• ROCZNA ILOŚĆ ZGŁOSZEŃ ZNAKÓW TOWAROWYCH I USŁUGOWYCH: 0, 8 mln.

• CZYNNYCH PRAW: 15 mln.

PATENTY NA WYNALAZKI

Potocznie PATENT to: coś co nosi znamiona nowości, oryginalności możliwe do uzyskania rozwiązanie

dowolnego problemu

Ściślej patent to: prawo do wyłącznego korzystania z

wynalazku w sposób zarobkowy lub zawodowy na terytorium danego kraju

= prawo do wyłączności

= monopol korzystania z rozwiązania

= ograniczona w czasie własność wynalazku

DEFINICJA PATENTU

Prawo do patentu

trwa 20 lat od daty zgłoszenia wynalazku w UP.

Jego zakres przedmiotowy określają

zastrzeżenia patentowe zawarte w opisie patentowym.

Prawo to jest zbywalne,

i dziedziczne.

Istota ochrony patentowej

Wyłączność korzystania z rozwiązania poprzez możliwość zakazania:– wytwarzania, używania, oferowania,

wprowadzania do obrotu lub importowania dla tych celów produktu wg wynalazku

– stosowania sposobu będącego przedmiotem wynalazku oraz wytwarzania, używania, oferowania, wprowadzania do obrotu lub importowania dla tych celów produktów otrzymanych tym sposobem

Po co jest patent?

Dla producenta:

– ochrona zysku, – zabezpieczenie przed naśladownictwem,– zwrot kosztów poniesionych na badania,

rozwój, wdrożenie,– tworzenie nowych zasobów

technologicznych, zapewniających trwałe istnienie przedsiębiorstwa na rynku.

W jakim celu przedsiębiorstwa chronią wiedzę

patentem ? (wyniki badań EUP, www.epo.org): 63% - utrzymanie wiodącej pozycji w technice, 54% - chronienie zagranicznych rynków zbytu, 45% - ochrona nowych inwestycji, 43% - tworzenie podstaw dla udzielania licencji, 34% - sprzyjanie sprzedaży produktów i

marketingowi.

Po co jest patent?

Dla Uczelni:– publikacja rozpowszechniana w większości krajów

świata, potwierdzająca poziom naukowy Uczelni, zdolności i potencjał twórczy;

– wymierny wskaźnik oceny badań;– wspomaga uzyskiwanie grantów, zleceń,

nawiązywanie kontaktów naukowych, – przy "trafieniu" w potrzeby rynku pozwala na

sprzedaż (nawet wielokrotną) rozwiązania i uzyskanie wpływów z opłat licencyjnych

– wspomaga finansowanie własnych prac badawczych.

Patenty: Politechnika Wrocławska

Wydział Chemiczny 42%

Wydział Elektroniki, 18%

Wydział Mechaniczny 11%

Wydział Podst. Problemów Techniki 9%

Wydział Mechaniczno-Energetyczny 9%

Łącznie: 47 zgłoszeń patentowych,26 udzielonych patentów




Łącznie: 38 zgłoszeń patentowych, 21 udzielonych patentów



Wydział Elektroniki Mikrosystemów i Fotoniki 13%

Wydział Elektryczny 11%



Wydział Elektroniki, 8%

Łącznie: 53 zgłoszenia patentowe, 19 udzielonych patentów





Wydział Elektroniki 11%

Wydział Inżynierii Środowiska 6%







Wydział Podst. Problemów Techniki 7%

Wydział Informatyki i Zarządzania 7%







Łącznie: 82 zgłoszenia patentowe, 31 udzielonych patentów






Łącznie: 97 zgłoszeń patentowych, 43 udzielone patenty

Patenty: Politechnika WrocławskaNajwiększą liczbę zgłoszeń patentowych w

latach 2000-2006 dokonali pracownicy: – Wydziału Chemiczego (W3) - 207 zgłoszeń – Wydziału Mechanicznego (W10) - 82 zgłoszenia– Wydziału Elektroniki (W-4) - 59 zgłoszeń– Wydziału Elektrycznego (W-5) i Mechaniczno-

Energetycznego (W-9) - po 32 zgłoszenia

Całkowita liczba dokonanych w tym czasie zgłoszeń patentowych na PWr wynosi 466.


Aktywność patentowa na PWr w latach 2000-2006

0

20

40

60

80

100

120

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

Rok

Lic

zba

zg

łos

zeń

p

ate

nto

wy

ch


Ochrona patentowa na PWr w latach 1989-2006

0

100

200

300

400

500

19

89

19

90

19

91

19

92

19

93

19

94

19

95

19

96

19

97

19

98

19

99

20

00

20

01

20

02

20

03

20

04

20

05

20

06

Rok

Lic

zba

pa

ten

tów

Zgłoszenia patentowe Udzielone patenty

Utrzymywane w mocy Zawarte umowy licencyjne

Politechnika Wrocławska a inne Uczelnie

Wynalazczość na PWr

1. Politechnika Wrocławska otrzymuje rokrocznie wyróżnienia ZA ZASŁUGI DLA WYNALAZCZOŚCI:- od 2003 r. zajmuje miejsce I wśród najbardziej aktywnych

w patentowaniu Uczelni w Polsce

PWr – Region- Świat W 2005 r. zgłoszono w UPRP 222

wynalazki do ochrony z regionu Dolnego Śląska - 82 zgłoszenia PWr!

UPRP udzielił w 2002 r. 834 patenty na wynalazki polskie, w 2003 r.– 613.

W EPO na ok. 80 tys. zgłoszeń: 10 polskich patentów w 2002 r., 15 – w 2005 r.

W USA na 200 tys. zgłaszanych rocznie wynalazków – kilka do kilkunastu polskich wynalazków uzyskuje patent, w 2000 r. - 13, w 2001 r. – 16 (Hiszpania odpowiednio: 318 i 340 patentów).

PL zgłoszenia do EPO: 93 w 2004, 111 w 2005, 122 w 2006.

• czasowe,

• terytorialne (wyczerpanie patentu),

• działania nie powodujące naruszenia patentu:

• korzystanie z wynalazku dotyczącego środków komunikacji i ich części lub urządzeń, które czasowo znajdują się na terenie RP

• korzystanie z wynalazku dla celów państwowych,

• stosowania wynalazku do celów badawczych i doświadczalnych, dla dokonania jego oceny, analizy albo nauczania,

• korzystania z wynalazku dla uzyskania rejestracji bądź zezwolenia wymaganego do dopuszczenia produktu do obrotu (farmaceutyki),

• wykonanie leku w aptece na podstawie indywidualnej recepty,

• korzystania w chwili stanowiącej o pierwszeństwie,

• zakaz nadużywania patentu.

Ograniczenia patentu

Źródło: W. Kotarba, Wykłady:www.kotarba.pl

WYCZERPANIE PATENTU

Jeżeli wyrób został wprowadzony do obrotu

•przez uprawnionego lub za jego zgodą

•na terytorium Europejskiego Obszaru Gospodarczego (Unia + EFTA – Islandia, Lichtenstein, Norwegia, Szwajcaria)

PATENT nie rozciąga się na:

• oferowanie wyrobu do sprzedaży

• dalsze wprowadzanie wyrobu do obrotu

• import wyrobu


UWAGA! Wyłączność = PATENT przyznaje się

w zamian za ujawnienie istoty wynalazku, rozwijające stan wiedzy.

Ujawnienie istoty wynalazków opatentowanych stwarza możliwości ciągłego ich doskonalenia i patentowania ulepszeń przez innych.

Ulepszenia zwiększają efektywność wynalazków podstawowych– jeśli zostaną opatentowane, właściciel wynalazku

głównego może je wykorzystać tylko za zgodą właścicieli wynalazków dodatkowych (lub zależnych), i vice versa (licencje krzyżowe).

OCHRONA ULEPSZEŃ

Uprawniony z patentu może uzyskać patent na ulepszenie lub uzupełnienie wynalazku, które posiada cechy wynalazku, a nie może być stosowane samoistnie.

Patent dodatkowy można również uzyskać do już uzyskanego patentu dodatkowego.

Patent dodatkowy traci moc razem z głównym.

PATENT DODATKOWY

Na wynalazek, z którego korzystanie wkracza w zakres wcześniej udzielonego patentu, można uzyskać patent zależny.

Patent zależny staje się niezależnym w momencie wygaśnięcia patentu wcześniejszego.

PATENT ZALEŻNY

Przykład: czytnik kodów

Jerome Lemelson zgłaszał przez 30 lat serię ulepszeń (kontynuacji) do swojego wynalazku: czytnik kodów kreskowych, uzyskując bardzo szeroką i mocną ochronę (ogromne zyski z licencji, gdy czytniki stały się powszechnie stosowane).

Wynalazek tajny

Wynalazek, który dotyczy obronności lub bezpieczeństwa państwa – Nowe rodzaje broni– Sprzęt wojskowy– Sposoby walki– Środki techniczne, wyposażenie i sprzęt

stosowane przez służby państwowe Wpis do tajnej części rejestru patentowego Stanowi tajemnicę państwową

Wynalazki biotechnologiczne – patentowanie życia.......

W Polsce rozwój systemu patentowego dotyczący wynalazków biotechnologicznych rozpoczął się w 1992 r. nowelizacją ustawy o wynalazczości z 1972 r.

Uchylenie zakazu patentowania związków chemicznych, środków farmaceutycznych i środków żywności stworzyło możliwość patentowania mikroorganizmów takich jak: – bakterie, komórki roślinne i zwierzęce, grzyby

(drożdże), glony, pierwotniaki, hybrydoma, – organizmy nietkankowe posiadające zdolność do

samopowielania się w organizmach żywych jak: wirusy, plazmidy oraz fagi.

Patent może być udzielony na mikrobiologiczne sposoby hodowli roślin lub zwierząt oraz na wytwory uzyskane takim sposobem. – Rozszerzono zakres stosowania ustawy na materiał biologiczny.

Ustawa definiuje pojęcie wynalazku biotechnologicznego, materiału biologicznego oraz pojęcie czysto biologicznych sposobów hodowli roślin i zwierząt, na które nie udziela się patentów.– Sposób hodowli roślin lub zwierząt jest czysto biologiczny, jeżeli w

całości składa się ze zjawisk naturalnych (krzyżowanie, selekcjonowanie).

– czysto biologiczny - metoda nietechniczna, nie podlegającą patentowaniu, oraz

– mikrobiologiczny - metoda techniczna, podlegająca patentowaniu.

• wynalazek biotechnologiczny - wytwór składający się z materiału biologicznego albo sposób wytwarzania, przetwarzania lub wykorzystywania materiału biologicznego

•materiał biologiczny - materiał zawierający informację genetyczną, zdolny do samoreprodukcji, nadający się do reprodukcji w systemie biologicznym

•sposób mikrobiologiczny - sposób w którym bierze udział lub który został dokonany na materiale biologicznym albo wynikiem którego jest ten materiał

WYNALAZKI BIOTECHNOLOGICZNE


• ciało ludzkie w różnych jego stadiach formowania się i rozwoju oraz zwykłe odkrycie jednego z jednych jego elementów, włącznie z sekwencją lub częściową sekwencją genu

• sprzeczne z porządkiem publicznym, dobrymi obyczajami, moralnością:

• klonowanie ludzi

• modyfikacje tożsamości genetycznej linii zarodkowej człowieka

• stosowanie embrionów ludzkich do celów przemysłowych i handlowych

• modyfikacje tożsamości genetycznej zwierząt mogące powodować u nich cierpienia nie przynosząc istotnych korzyści medycznych

• zwierzęta powstałe w wyniku modyfikacji tożsamości genetycznej

WYNALAZKI BIOTECHNOLOGICZNE WYŁĄCZONE Z OCHRONY


Biotechnologia-1863 r. - w Finlandii opatentowano nowy sposób hodowli drożdży. -1873 r. - o patent na drożdże winne stosowane przez winiarzy francuskich starał się w USA L. Pasteur, patentu jednak nie otrzymał („nie można patentować ogólnie znanych, żywych organizmów”) - 1980 r. – przełom - w USA udzielono patent na organizm – genetycznie zmodyfikowana bakteria rozkładająca zanieczyszczenia.

- 1995 - naukowcy z Narodowego Instytutu Zdrowia w USA opatentowali linię komórek zarażonych zmutowanym wirusem żółtaczki, które namnożono z komórek pobranych od mieszkańców Nowej Gwinei.

- Patentowanie genów ruszyło pełną parą po rozszyfrowaniu ludzkiego genomu.

- Firma Incyte Genomics z Kaliforni ma już ok. 500 patentów. Korporacja Celera złożyła podania o 6000 patentów. Chodzi w większości o geny związane z chorobami, np. z rakiem.

- W Europie przyznano 150 patentów na geny ludzkie i zwierzęce oraz 50 patentów na nasiona roślin.

Ł. Kaniewski Licencja na życie „Rzeczpospolita” 09. 07. 2002, w: www.kotarba.pl.

- Patentuje się transgeniczne zboża odporne na środki chwastobójcze i szkodniki.

-UPRP odrzucił wniosek o patent na transgeniczną krowę, dającą ludzkie mleko.

- EUP unieważnił patent EP 695351 w grudniu 1999r. na pozyskiwanie komórek z ludzkich i zwierzęcych embrionów – czyli w praktyce na hodowanie embrionów oraz kreowanie zmienionych genetycznie ludzi i zwierząt.

Patenty to nie tylko rewolucyjne rozwiązania ale przede wszystkim rozwiązania dotyczące usprawnień spełniających wymogi nowości,poziomu wynalazczego i stosowalności,

produkty powszechnego użytku:

Szczotka Pułapka na myszy Otwieracz do puszek

Wiele z opatentowanych wynalazków nie znajduje nigdy zastosowania

Duża ich część ma nikłe znaczenie ekonomiczne

Pewna ilość wynalazków i patentów służy jedynie temu by wprowadzić w błąd (np. co do renomy lub kierunku badań firmy), bądź w celu odciągnięcia uwagi od faktycznie realizowanych zamierzeń.

Przykłady wynalazków, nadających się do zrealizowania w sensie technicznym, które nie mogły być zastosowane ze względu na warunki ekonomiczne:

Historia samochodu osobowego:– XIX w. – wiele projektów silników samochod.:

• Silniki parowe• Silniki wewnętrznego spalania• Silniki napędzane gorącym powietrzem z cylindra

zewnętrznego spalającego gaz– Zużywały zbyt dużo paliwa

• Silniki na benzynę, parę i elektryczność• Najbardziej ekonomiczne okazały się silniki Daimlera i

Benza

W XIX w. nie rozwinął się jednak przemysł samochodowy:– Przy istniejącym poziomie technicznym produkcja

samochodów była kosztowna, niskie dochody ludności nie gwarantowały zbytu.

Wagon aerodynamiczny

Pierwszy projekt aerodynamicznego wagonu kolejowego opatentowano już w 1865 r

Kolejny patent w 1893r. Nie znalazły praktycznego zastosowania

gdyż prędkość pociągów była zbyt mała Praktyczne zastosowanie dopiero w latach

30-tych XXw.

Przez długi czas wynalazek turbiny gazowej i silnika odrzutowego nie mógł być wykorzystany ekonomicznie, ponieważ nie znano odpowiednich stopów odpornych na wysoką temperaturę.

Długo nie była możliwa produkcja energii atomowej na skutek braku odpowiedniego paliwa.

WYNALAZKI SĄ KOŁEM ZAMACHOWYM ŚWIATA

Thomas Edison

Gdzie bylibyśmy dziś, gdyby nie budowniczowie piramid, odkrywcy nowych lądów, Mikołaj Kopernik, Isaac Newton czy Albert Einstein?

Lista Patentów Einsteina:

Rok Patent No. Tytuł wynalazku Współautor

Switzerland

1930 140217(17a) Kaeltemaschine Leo Szilard

Germany

1932 554 959(17a,3) Kaeltemaschine Leo Szilard

555 413(17a,3) Kaeltemaschine Leo Szilard





565 614(17a,3) Kompressor Leo Szilard

562 040(21d2,18) Elektromagnetische Vorrichtung zur Erzeugung einer oszillierenden Bewegung

Leo Szilard

1933 590 783(21a2,1/04) Vorrichtung,insbesondere fur Schallwiedergabegeraute

R.Goldschmidt

U.S

1930 1,781,541 Refrigeration Leo Szilard

1936 2,058,562 Light intensity self-adjusting camera Gustav Bucky

US 2,058,562Light intensity self-adjusting camera

Rysunki:

US 1,781,541 Refrigeration

Dokumenty patentowe

Opisy zgłoszeniowe wynalazków (tzn. opisy rozwiązań zgłoszonych do ochrony)

Opisy patentowe (tzn. opisy wynalazków, na które została udzielona ochrona).

Każdy opis patentowy oraz opis zgłoszeniowy składa się z podstawowych elementów, wspólnych dla dokumentów z urzędów patentowych całego świata:

Strony tytułowej zawierającej dane bibliograficzne: – datę i numery

pierwszeństwa, zgłoszenia, publikacji;

– dane twórcy, zgłaszającego,

– symbole klasyfikacyjne itp.

oraz skrót opisu i najbardziej reprezentatywny rysunek.

Opisu służącego dokładnemu wyjaśnieniu istoty wynalazku i zawierającego: – tytuł wynalazku,– dziedzinę techniki, której rozwiązanie dotyczy,– informacje o dotychczasowym stanie techniki w tej

dziedzinie, stanowiącym bazę dla powstałego wynalazku,

– informacje krytyczne dotyczące wad, braków, ryzyka, niedostatków związanych z dotychczasowym stanem techniki,

– zwięzły opis istoty rozwiązania - główne założenia i funkcje opisywanego wynalazku (wyjaśnienie założeń dokonanego rozwiązania, przedstawienie przykładów jego zastosowania),

– szczegółowy opis przykładowej realizacji wraz z opisem działania, parametrami procesów, pomiarów, efektami itp.

Zastrzeżeń patentowych, tj. sformułowań zakresu żądanej lub udzielonej ochrony, zawierających wszystkie cechy techniczne rozwiązania.– Stanowią one najważniejszą część

dokumentu patentowego. • Powinny być tak sformułowane, by osiągnąć

możliwie najszerszy i największy zakres ochrony danego rozwiązania, co wiąże się ze stosowaniem często abstrakcyjnych, opisowych wyrażeń dla opisu istoty rozwiązania technicznego.

Rysunków służących wyraźniejszemu przedstawieniu, objaśnieniu istoty wynalazku.

Cechy dokumentów patentowych

1. Dobrze usystematyzowane – wspólne standardy dotyczące publikacji, klasyfikacji, kodowania opisów patentowych.

2. Każdy opis patentowy posiada swój numer, symbole klasyfikacyjne, odnośniki do innych dokumentów, bliskich tematycznie.

3. Szybkość przenoszenia informacji - opis patentowy to zwykle pierwsza opublikowana informacja o danym rozwiązaniu.

DZIAŁY MKP (1954 r.)

A Podstawowe potrzeby ludzkie

B Różne procesy przemysłowe; transport

C Chemia i metalurgia

D Włókiennictwo i papiernictwo

E Budownictwo, Górnictwo; Konstrukcje zespolone

F Mechanika; Oświetlenie; Ogrzewanie; Uzbrojenie; Technika Minerska

G Fizyka

H Elektrotechnika

Klasyfikacja Patentowa

Przykład MKP

Najpowszechniej stosowane są następujące klasyfikacje patentowe:

Międzynarodowa Klasyfikacja Patentowa (International Patent Classification IPC) – stosują ją wszystkie kraje członkowskie Konwencji Paryskiej.

Europejska Klasyfikacja Patentowa (European Patent Classification ECLA) wzorowana na IPC.

Amerykańska Klasyfikacja Patentowa (US Patent Office Classification USPOC).

(11) Numer patentu (19) Oznaczenie kraju lub instytucji publikującej patent (21) Numer zgłoszenia (22) Data zgłoszenia (30) Dane dotyczące zgłoszenia priorytetowego(45) Data publikacji patentu(51) Numery MKP (52) Numery narodowej klasyfikacji patentowej(54) Nazwa (tytuł) wynalazku (56) Lista dokumentów (patentowych i literatury nie patentowej) wyszukanych podczas badania zgłoszenia(57) Skrót opisu wynalazku lub zastrzeżenia patentowe (72) Nazwiska twórców wynalazku(73) Nazwisko lub nazwa właściciela patentu

Informacja o patentach

Urzędy Urzędy patentowe patentowe

Regionalne Regionalne ośrodkiośrodkii biblioteki i biblioteki informacji informacji patentowejpatentowej

Bazy Bazy patentowepatentowe

Patentowe bazy danych

Bazy na dyskach CD-ROM/DVD

Bazy ON-LINE

Komercyjne

Darmowe

Bibliograficzne

Pełnotekstowe

Krajowe

Regionalne

Międzynarodowe

Bazy zgłoszeń patentowych

Bazy udzielonych patentów

Źródło:Materiały UPRP

Projekty racjonalizatorskie

Uznane przez podmiot gospodarczy rozwiązanie, zgłoszone przez twórcę, nadające się do zastosowania.– Podmiot gosp. ustala wg własnego uznania

regulamin określający wymagania, jakie powinien spełniać projekt racjonalizatorski.

Dokładnie określają istotę propozycji zmian w przedsiębiorstwie (przedmiot, metodę oraz miejsce)

Stanowią rozwiązanie nowe w skali przedsiębiorstwa, możliwe do wykorzystania

Wynikają zwykle z dodatkowego wkładu pracy twórcy, a nie z obowiązków określonych w umowie o pracę

Mogą być objęte klauzulą tajności

Projekty racjonalizatorskie

Wzory użytkowe

Wzorem użytkowym jest:

nowe i użyteczne rozwiązanie o charakterze technicznym,

dotyczy kształtu, budowy lub zestawienia przedmiotu o trwałej postaci. – rozwiązanie jest użyteczne, jeżeli pozwala

na osiągnięcie celu, mającego praktyczne znaczenie przy wytwarzaniu lub korzystaniu z wyrobów

ROZWIĄZANIE

dotyczące przedmiotu nowe użyteczne

o trwałej postaci

przysparzające

nieujawnione twórcze efekty

kompletne nadające się do

urzeczywistnienia

Cechy wzoru użytkowego podlegającego ochronie.

Na wzory użytkowe udzielane są prawa ochronne.

Źródło: W. Kotarba www.kotarba.pl

Istota prawa ochronnego na wzór użytkowy:

możliwość zakazania:

wytwarzania,

używania,

oferowania do sprzedaży,

sprzedawania lub

importowania dla tych celów produktów zawierających wzór użytkowy.

Czas ochrony 10 lat


• czasowe,

• terytorialne (wyczerpanie),

• działania nie powodujące naruszenia:

• korzystanie z wzoru dotyczącego środków komunikacji i ich części lub urządzeń,

• korzystanie z wzoru dla celów państwowych,

• stosowania wzoru do celów badawczych i doświadczalnych, dla dokonania jego oceny, analizy albo nauczania,

• korzystanie w chwili stanowiącej o pierwszeństwie,

• zakaz nadużywania prawa

Ograniczenia prawa ochronnego na wzór użytkowy


WYCZERPANIE PRAWA OCHRONNEGO NA WZÓR UŻYTKOWY



•na terytorium Europejskiego Obszaru Gospodarczego

PRAWO OCHRONNE nie rozciąga się na:



• import wyrobu


Wzory przemysłowe• • • • •

Co to jest wzór przemysłowy ?

Nowa i posiadająca indywidualny charakter postać wytworu lub jego części, nadana mu w szczególności przez:– cechy linii, konturów, kształów– kolorystykę,– strukturę lub materiał wytworu oraz– jego ornamentację.

Art.102 ustawy z dn. 30.06.200 PWP

Wzór przemysłowy charakteryzują:

kształt produktu, ornamentacja, kolorystyka,

układ linii, struktura i materiał wytworu lub

kombinacje powyższych.

Przykłady:– Kształt buta– Wzór kolczyka– Zdobienia na filiżance– Ikony na ekranie komp.– Kroje pisma i symbole

graficzne w komp. lub komórkach itp

Zarejestrowane wzory przemysłowe.

Źródło: UPRP

• wytwór - każdy przedmiot wytworzony w sposób przemysłowy lub rzemieślniczy, w tym:

• złożony (z wymienialnych części)

• część składowa widoczna w wytworze złożonym

• część składowa - jako przedmiot samodzielnego obrotu

• obejmujący w szczególności:

• opakowanie,

•symbole graficzne oraz

•kroje pisma typograficznego,

( z wyłączeniem programów komputerowych.)

Wzorem przemysłowym może być:


INDYWIDUALNY CHARAKTER WZORU PRZEMYSŁOWEGO

• jeżeli OGÓLNE WRAŻENIE, jakie wzór wywołuje NA ZORIENTOWANYM UŻYTKOWNIKU, różni się od ogólnego wrażenia wywołanego na nim przez wzór publicznie udostępniony przed datą pierwszeństwa (6 m-cy)

• przy ocenie indywidualnego charakteru wzoru bierze się pod uwagę zakres swobody twórczej przy opracowaniu wzoru


CECHY WZORU PRZEMYSŁOWEGO

POSTAĆ WYTWORU

nowa o indywidualnym odtwarzalna

charakterze (w sposób przemysłowy

lub rzemieślniczy)

nieujawniona twórcza


Wzory przemysłowe wyłączone z ochrony

Wyłączenia bezwzględne:

• wzory sprzeczne z prawem, porządkiem publicznym lub dobrymi obyczajami

•naruszają prawa osobiste lub majątkowe innych osób

•zawierają elementy będące symbolami, w szczególności o charakterze religijnym, patriotycznym lub kulturowym, w zakresie w jakim obrażałoby to uczucia religijne, poczucie patriotyzmu lub tradycję narodową,

• zawierające wyłącznie cechy wynikające z funkcji technicznej wzoru

Wyłączenia względne (m. in.):

• Wzory zawierające nazwy lub herby miast, reprodukcje orderów, odznaczeń bądź innych oficjalnych lub powszechnie używanych odznaczeń i odznak,

• zawierające urzędowo uznane oznaczenia.


Prawo z rejestracji wzoru przemysłowego

ISTOTA: możliwość zakazania przez właściciela prawa z rejestracji:

wytwarzania,

oferowania,

wprowadzania do obrotu,

importu,

eksportu lub

używania wytworu w którym wzór jest zawarty bądź zastosowany

lub składowania takiego wytworu dla takich celów

Czas ochrony: 5 x 5 lat

Problem: wzór przemysłowy a utwór


Ograniczenia prawa z rejestracji wzoru przemysłowego

prawo nie obejmuje

•cech wynikających wyłącznie z funkcji technicznych oraz

•cech, które muszą być odtworzone w celu współdziałania wzoru z innym wytworem

Nie można zakazać korzystania z wzoru:

• do użytku osobistego

• w celu doświadczalnym, cytowania, nauczania

Przywilej komunikacyjny Wykonanie wzoru na indywidualne zamówienie


WYCZERPANIE PRAWA Z REJESTRACJI WZORU



•na terytorium Europejskiego Obszaru Gospodarczego to

PRAWO nie rozciąga się na:



• import wyrobu


Na terytorium PL chronione są również WSPÓLNOTOWE WZORY PRZEMYSŁOWE, – Ochrona na terytorium UE na podstawie jednego prawa

udzielanego przez OHIM (Urząd Harmonizacji Rynku Wewnętrznego, Alicante)

Na terenie UE można uzyskać ochronę na NIEREJESTROWANY WZÓR WSPÓLNOTOWY – na okres 3 lat od daty ujawnienia wzoru w UE– Umożliwia przetestowanie produktów na rynku przed

rejestracją– Alternatywa dla produktów o krótkim okresie życia na rynku

(np.odzież)– Od chwili powszechnego udostępnienia wzoru 12 mcy na

rejestrację

Wzornictwo przemysłowe

W latach 90-tych mówiąc o innowacjach miało się na myśli wyłącznie technologię.

Obecnie kładzie się coraz większy nacisk na wzornictwo jako czynnik stałego wzrostu przychodów firmy.

Korporacje globalne konkurują pod względem umiejętności wzorniczych.

Wiele nagród przyznano wzorom, które pozwoliły rozwiązać złożone problemy.

Wzornictwo wykorzystano do:– Nadania nowych kształtów starym

kategoriom produktów– Odświeżenia wyeksploatowanych marek– Uproszczenia skomplikowanych wyrobów

INDUSTRIAL DESIGN EXCELLENCE AWARDS (IDEAS) 2005

Do konkursu zgłoszono 1380 produktów– 991 z firm i studiów projektowych USA– 423 wyrobów z 29 innych krajów

Spośród 148 przyznanych nagród:– 38 to złote– 59 srebrne– 51 brązowe medale

Największą liczbę medali zdobyły (wśród firm USA):

– Hewlett-Pacard (5)– Nike (4)– Apple Computer (3)

Liderzy wzornictwa przemysłowego

Zwycięzcy w kategorii badań nad wzornictwem przemysłowym:– koncerny japońskie:Toshiba, Panasonic, Hitachi,

Mitsubishi, Toyota– Europejskie: Phillips Electronics

Złota nagroda za badania nad zwyczajami ludzi: – Design Continuum – rewolucyjna głowica

prysznicowa dla firmy Moen Inc. Firma BenQ, Samsung

INDUSTRIAL DESIGN EXCELLENCE AWARDS

(IDEAS) 2006

Publikacje PARP, UPRP

Alternatywne sposoby ochrony

Prawo autorskie – Wzory jako utwory sztuki użytkowej

Jako znak towarowy – Najczęściej trójwymiarowy (kształt

produktu lub opakowanie) Przepisy o zwalczaniu nieuczciwej

konkurencji

Konkurencyjność wzoru

Dostosowanie produktu do oczekiwań określonych grup klientów

Tworzenie nowej niszy rynkowej Podnoszenie renomy znaku

towarowego

Alina Domańska-Baer, http://www.wpi.poznan.pl/

„mały wynalazek”

Nowe odmiany roślin Wyłączne prawo hodowcy do odmiany, przyznawane

jest przez dyrektora COBORU, – obowiązuje tylko na terytorium Polski (ochrona na

poziomie krajowym). Wyłączne prawo odnosi się do odmian wszystkich

rodzajów i gatunków roślin. – przyznaje się je na wniosek hodowcy albo jego

pełnomocnika - jeżeli odmiana:• jest odrębna, wyrównana i trwała• odpowiada kryterium nowości• posiada nazwę odpowiadającą obowiązującym wymogom• spełnia wymogi formalno-prawne, a hodowca uiścił odpowiednie

opłaty

Czas trwania ochrony

Wyłączne prawo obowiązuje od dnia wydania decyzji o jego przyznaniu i trwa:– 30 lat - w odniesieniu do odmian winorośli,

drzew oraz ziemniaka – 25 lat - w odniesieniu do odmian pozostałych

gatunków

Zakres wyłącznego prawa do odmiany

Komercyjne wykorzystanie materiału siewnego chronionej odmiany podlega autoryzacji ze strony hodowcy: – wytwarzanie i rozmnażanie– przygotowanie do rozmnażania– oferowanie do sprzedaży– sprzedaż lub inne formy zbywania– eksport– import – przechowywanie materiału siewnego chronionej

odmiany

Documents

Zarządzanie Wiedzą Chronioną