1. Początki greckiej myśli ekonomicznej: Ksenofont.Ksenofont - Uczeń Sofoklesa (430-355 p.n.e.).KSENOFONT uchodzi za autora nazwy ekonomia. .Jego ekonomia oznaczała praktyczną sztukę zarządzania indywidualnym majątkiem. Ksenofont w swej 'Księdze o gospodarce'' popiera dążenie do bogactwa. Traktuje je jako podstawę pozycji prawdziwego obywatela. Opracował wraz z Platonem i Arystotelesem model państwa idealnego. Dzięki specjalizacji wytwarza się jakościowo coraz lepsze dobra, podnosił kwestię społecznego zasięgu podziału pracy oraz wynikające z niego korzyści, które zależą od rozmiarów i chłonności rynku. Pojemy rynek może istnieć tylko w wielkich skupiskach ludzi, stwarza warunki rozwoju specjalizacji zawodowej, różnicowania produktów i wzrostu wydajności pracy.Za najważniejszą sferę działalności gospodarczej uważali rolnictwo. Traktował je jako podstawę bogactwa każdego kraju.Uważał, że tam gdzie rozkwita rolnictwo, kwitną inne zawody, podnosi się rzemiosło i handel.Dopuszcza również gromadzenie bogactwa w formie pieniężnej. Dostrzega znaczenie pieniądza kruszcowego jako ucieleśnienie bogactwa. Mawia, że pieniędzy (srebra) nigdy nikt nie ma za dużo, ponieważ nadmiar można zakopać. Dostrzega korzyści z podziału pracy na kierowniczą (pan) i wykonawczą (niewolnik).Według niego wartość mają tylko rzeczy użyteczne, tzn. zaspokajające określoną potrzebę.

2. Koncepcje społeczno - ekonomiczne Platona.Platon - uczeń Sokratesa (427 - 347 r.p.n.e). Trzeci wielki myśliciel. Jego główne dzieła: „Państwo” i „Prawo” obejmują wszystkie ówczesne dyscypliny naukowe. Państwo Platona jest komunizmem utopijnym. Według Platona człowiek to element państwa, o tym co dobre dla człowieka rozstrzyga państwo. Państwem powinna rządzić klasa elitarna, klasa rządząca. Podkreślał, że funkcjarządzenia jest funkcją wręcz nieograniczoną. Rządzący chcąc spełnić istotny warunek rządzeniamusieli wyrzec się własności prywatnej-wszystko oddawali nawet żony; wszystko miało byćwspólne-„pełna komuna”; wszystko miało być podporządkowane jednemu celowi, czyli państwu-modelutopijny, dotyczył nie tylko strony produkcyjnej, ale i konsumpcyjnej. PLATON uchodzi za wielkiego piewcę centralistycznego planowania . Akceptował elitaryzm, twierdząc że rządy w państwie powinna sprawować wąska grupa ludzi. Stworzył pierwszą koncepcję państwa idealnego (utopijnego). Charakter jego rozważań filozoficznych był abstrakcyjno dedukcyjny. Dzielił społeczeństwo na trzy kategorie * myśliciele filozofowie* klasa strażników państwa, żołnierzy* ludzi pracy fizycznej(obywatele-wyrobnicy). Państwo w ujęciu Platona powinno sprawować nadzór i kontrolę nad działalnością we wszystkich dziedzinach gosp.3 pierwiastki duszy ludzkiej wg Platona:-----> mądrość - w głowie.-----> męstwo - w piersiach.-----> porządliwość - w brzuchu.Zapoczątkował nominalistyczną formę pieniądza. Potępiał handel.

IDEE BUDOWANE PRZEZ PLATONA:1) MORALIZM-przewaga wartości etycznych,zrozumieć ideę twórcy: prawda+dobro absolutne.2) UNIWERSALIZM-człowiek musi żyć w społeczeństwie.3) TOTALIZM- państwo wszystkim rządzi.4) INTELEKTUALIZM-rządzą mędrcy,dobra intelektualne.5) NOMINALIZM- forma pieniądza zapoczątkowana przez Platona

3. Poglądy społeczno - ekonomiczne Arystotelesa.Arystoteles -Żył w 4 wieku p.n.e. Uczeń Platona, grecki filozof. Nauczyciel prywatny AleksandraWielkiego. Przyjął pewne platońskie myśli, od niektórych odszedł. Zadał sobie pytanie „co to jest dobro i na czym polega”-doszedł do wniosku, że najważniejszym dobrem człowieka jest szczęście jednostki, ale też całegospołeczeństwa. Przyjmował, że ludzie są jednostkami społecznymi i państwo nie ma prawa ingerować w jego naturę. W rozważaniach często występują wątki etyczne. Ekonomika u Arystotelesa jest nauką teleologiczno-normatywistyczną, która nie tyle wyjaśnia istniejącą rzeczywistość,co odpowiada na pyt.: jak być powinno Odszedł od totalitaryzmu i despotyzmu państwowego Platona, szczęście nie jest w rękach państwa, ale w rękach jednostek. Ekonomika Arystotelesa jest częścią etyki, jest nauką jak zaspokajać potrzeby materialne, które prowadzą do szczęścia. Arystoteles wprowadził również dodatkowo pojęcie chremastyki, przeciwieństwo do ekonomiki; buła to sztuka bogacenia się za

wszelką cenę i wszelkimi sposobami-po trupach do celu. -ostatecznym celem gospodarowania jest urzeczywistnienie ideału moralnego. Za jedyny zgodny z naturą uważał system oparty na własności prywatnej. Występował u niech również podział społeczeństwa na trzy klasy Arystoteles odrzucił platońską ideę komunizmu, sprzeciwił się odebraniu własności prywatnej. Własność prywatna według Arystotelesa wynika z prawa natury. Arystoteles rozwijał również swoją teorię niewolnictwa; stwierdził, że są dwa rodzaje niewolnictwa:------> naturalne (niewolnik rodzi się w rodzinie niewolników) ------> przypadkowe (za długi). Uważał, że gospodarka powinna opierać się na pieniądzu (a nie towar za towar). Arystoteles stał na stanowisku tzw. nominalizmu pieniężnego.Pieniądz w istocie rzeczy jest tylko środkiem wymiany, w żadnym razie terauzacji-gromadzenie bogactwa. Pieniądz ma taką wartość jaką nada mu państwo. Arystoteles sprzeciwiał sięw praktyce pożyczkom na procent.

4. IDEE SPOŁECZNO-EKONOMICZNE ŚW.AUGUSTYNA:Św. Augustyn - Żył w latach 354-430r.n.e. Dzieła: "Państwo Boże","O Pracy Zakonników". On chce pogodzić ludzi. przeciwnik materii i materializmu, realista w sprawach społ. ekonom. Traktował pojęcie pracy, nie tylko jako podstawowego środka wychowawczego, ale i jednego z czynników rozwoju jednostki i społeczeństwa. Praca jest nie tylko fundamentalnym obowiązkiem rozwoju człowieka, ale i czynnikiem pozwalającym mu utrzymać się przy życiu.Królestwo Boże jest nie z tej ziemi, komu dano więcej od tego się więcej wymaga. Nobilituje ludzką pracę, praca to najczystsza ze sztuk,praca uświęca człowieka.NOBILITACJA LUDZKIEJ PRACY:-rolnictwo-rzemiosło-handel jest niegodny człowieka.Praca zbliża człowieka do Boga.

5.POGLĄDY SPOŁECZNO-EKONOMICZNE ŚW.TOMASZA:Św. Tomasz - Żył w latach 1225-1274.ZAŁOŻENIA ŚWIATOPOGLĄDOWE:1) MORALIZM-zbawienie,wejście do raju.2) BOSKI PORZĄDEK NATURY3) UNIWERSALIZM-człowiek nie może sam wejść do królestwa niebieskiego.4) SOLIDARYZM-wyznawał zasadę pomocniczości i zasdę sprawiedliwości.Poglądy ekonomiczne Tomasza z Akwinu. -Chciał on włączyć do Kościoła to co słuszne u Arystotelesa. -Opowiadał się za własnością prywatną, -Dzielił wszystkie dobra materialne na niezbędne do życia i stanowiące nadwyżkę,  -Głosił on, że"pieniądz nie rodzi pieniądza" łączy tylko czynniki produkcji. Natomiast źródłem materialnego bogactwa jest praca.  Istniały dwie teorie w kwestii pieniądza: ----> nominalistyczna (wartość zewnętrzna) nadana przez panującego.----> kruszcowa (wartość wewnętrzna) wartość pieniądza zawarta w kruszcu.Tomasz z Akwinu skłaniał się ku teorii kruszcowej Jego podstawową pracą była Summa theologica , ogłosił liczne komentarze do Etyki i Polityki Arystotelesa. Prawo własności uczynił prawem czysto ludzkim, stworzonym przez człowieka, jednakże wszelkie posiadanie musi się łączyć z powinnościami ciążącymi na własności. Głosił nominalistyczną teorię pieniądza, uważając go za znak stworzony przez panującego i mający wartość tylko przez niego nadaną.

6. MERKANTYLIZM-IDEE PODSTAWOWE:MERKANTYLIZM-powstał na przełomie XIII - XIV w. Jest to system poglądów ekonomicznych.Odkrycia geograf.zapoczątkowały erę polit.kolonizacji nowych ziem, ich podboju,a zatem wszelkie przemiany natury polit.oraz handl.i ekonom.Odkrycie prochu,kompasu,druku zrewolucjonizowało świat.Okres ten powszechnie nazywamy merkantylizmem(marconi=handlowa), przede wszystkim oznaczał silną władzę państwa terytorialnie scentralizowanego.gł celem merkant.był wzrost gosp.kraju.oznaczał rozwój państwa.Ważną cechą merkantylizmu dojrzałego było przekonanie o konieczności sprawowania przez państwo odpowiedniej opieki nad rozwojem przemysł manufakturow.nastawionego na produkcję eksport.

Główną ideą była idea bogactwa:złoto,srebro ------> rodzi się kruszcowa teoria pieniądza.Ważną cechą merkantylizmu dojrzałego było przekonanie o konieczności sprawowania przez państwo odpowiedniej opieki nad rozwojem przemysł manufakturowego nastawionego na produkcję eksport.

7. TYPY I RODZAJE POLITYKI MERKANTYLISTYCZNEJ:Etapy Merkantylizmu :1.Merkantylizm wczesny = bulionizm - Zasada dodatniego bilansu pieniężnego.2.Merkantylizm właściwy = rozwinięty = manufakturowy - Zasada dodatniego bilansu handlowego. Merkantylizm w różnych krajach przybierał odmienne formy. Zaliczano do niego:       -------   Merkantylizm francuski - zwany również "przemysłowym" .       -------   Merkantylizm angielski - nazywany "handlowo-wszechstronnym".       -------   Merkantylizm holenderski - zwany inaczej "handlowo-morskim".

8. MERKANTYLIZM W POLSCE-TEORIA PIENIĄDZA M.KOPERNIKA:Żył w latach 1473-1543. Czas jego działalności przypada na okres ożywionych dyskusji nad pieniądzem między normalistami a substancjonalistami. Można go zaliczyć również do okresu merkantylizmu w Polsce. Jest pierwowzorem klasycznego sposobu myślenia w ekonomii i nowoczesnego pojmowania praw życia gospodarczego. Pierwszy sformułował słynne prawo zwane później prawem Grishama Kopernika, mówiącego ,że pieniądz gorszy wypiera z obiegu pieniądz lepszy -jeżeli w obiegu znajdują się monety jednakowej wartości szacunkowej ale o niejednakowej wartości wewnętrznej wówczas moneta gorsza wyprze z obiegu monetę lepszą i z dwóch równocześnie obiegających monet, w obiegu pozostanie zawsze moneta gorsza . Obserwował zjawisko psucia pieniądza a w związku z tym proces wzrostu cen. "Traktat o biciu monety".TEORIA PIENIĄDZA: jeśli w obiegu są 2 monety o jednakowym nominale(jednoimienne)lecz o różnej zawartości kruszcu to pieniądz lepszy odpływa z obiegu(tezauryzowany),a pozostaje tylko ten gorszy powodując drożyznę i wzrost cen.DODAŁ 3 FUNKCJE PIENIĄDZA:1) Miernik wartości2) Środek obiegu (cyrkulacja)3) Tezauryzacja (akumulacja,oszczędzanie)

9.FIZJOKRATYZM-SYSTEM F.QUESNAY'AFizjokratyzm jako etap przejściowy między merkantylizmem a klasycyzmem we FrancjiWe Francji w XVIII wieku pojawiły się trudności gosp. (pogorszyła się sytuacji rolnictwa. Merkantyliści przekonani byli o nieopłacalności eksportu płodów rolnych,większość właścicieli przenosiło się do miast co prowadziło do upadku wsi.zaczęto poszukiwać dróg reform zaniedbanego rolnictwa,z tego zapotrzebow. wyłonił się fizjokratyzm(physis= natura, przyroda ). Głosił kapitalistyczne postulaty odnoszące się do gospodarki rolnej. Zakładał, że handel i produkcja rolnicza będzie tworzyć bogactwo kraju. Twórcą był Francois QuesnalPrzyświecała fizjokratom idea porządku naturalnego(stworzonego przez Boga),który powinien być wynikiem spontanicznej,działalności jednostek Akceptowano wolność i własność prywatną.Fizjokraci stworzyli termin leseferyzm -pozwolić działać, oznaczało to daleko posunięty liberalizm społeczny i gospodarczy swobodę działania jednostek i nieingerencję państwa w sprawy gospodarczeQuesnay - żył w latach 1694-1774. 1758 "Tablica Ekonomiczna"Fizjokratyzm głosił kapitalistyczne postulaty odnoszące się do gospodarki rolnej.Zakładał,że handel i produkcja rolnicza będzie tworzyć bogactwo kraju.Myśl przewodnia fizjokratyzmu sprowadza się  do uznania zgodności porządku gospodarczego z porządkiem naturalnym, wynikającym z praw natury. Stąd też fizjokraci głosili zasadę pełnej swobody działalności gospodarczej, wolności posiadania własności i wolności osobistej. Liberalizm gospodarczy F. Quesna~ określany jestjako "leseferyzm". Był to okres fascynacji prawami natury, który przeniesiono na życie gospodarcze. Miał onswoją szkołę i zwolenników. Byli to fizjokraci (szkoła rolnicza), którzy patrzyli na gospodarkę z punktuwidzenia rolnika.

10.KRYTYCY MERKANTYLIZMU:W.PETTY I D.HUME.PETTY- twierdził, że pieniądz nie jest bogactwem. Jest tylko pośrednikiem w wymianie towarów. Powinno go być tyle ile trzeba. Petty uważał, że obok złota mogą funkcjonować banknoty. Wg. Pettiego prawdziwym bogactwem są dobra użyteczne- towary, a sposobem pomnażania bogactwa

jest produkcja i ona jest najważniejsza. Podstawowe czynniki produkcji to ziemia i praca. Twierdził, że "praca jest ojcem a ziemia matką wszelkiego bogactwa". Uważał, że najważniejszym czynnikiem jest praca. Autor traktatu ekonomicznego i arytmetyki politycznej , twórca fundamentalej rozprawy z zakresu statystyki. Pierwszy obliczył dochód narodowy Anglii

Hume - przedstawiciel oświecenia angielskiego. Przeprowadził generalną krytykę merkantylizmu, przeciwnik galopującej inflacji. Opowiadał się za inflacją powolną i kontrolowaną. Hume uważany jest za klasyka teorii inflacji, uważał, że państwo powinno czuwać nad emisją pieniądza, żeby nie przerodziło się to w hiperinflację. Hume był zwolennikiem liberalizmu, ale dosyć ostrożnego. -krytyka merkantylizmu, był przeciwnikiem galopującej inflacji , opowiadał się za inflacją powolną i kontrolowaną. Mimo krytyki merkantylizmu był entuzjastą handlu i kupiectwa

11.A.SMITH-TWÓRCA EKONOMII KLASYCZNEJA.Smith ------1759 - "Teoria uczuć moralnych". Twórca szkoły ekonomii klasycznej. Stworzył podstawowy model gospodarki liberalnej opartej o prawa rynku, bez ingerencji państwa. W pierwszej swojej pracy "Teorii uczuć moralnych"  -  akcentuje wiarę w Boga i porządek przez niego stworzony.Określa człowieka ekonomicznego, że jest leniwy, próżny, chciwy i amoralny. Inni są dla niego narzędziem. wg.niego Kupcy to oszuści, a najgorsi to właściciele ziemscy.Był przeciwnikiem monopolu. Ceny towarów powinny być ustalane przez rynek. W swojej pracy przedstawił cały mechanizm rynkowy. W swojej drugiej pracy "Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów" (1776r). przedstawia teorię bogactwa. Bogactwo składa się z dóbr materialnych i zależy od pracy. Wielkość bogactwa zależy od wydajności pracy, a ta od podziału technicznego pracy. Druga zależność to gdy wzrasta produkcja to musi również wzrastać rynek. Towar to produkt pracy przeznaczony na rynek w celu wymiany. Dochód społeczny brutto = nakład + praca. Dochód społeczny netto .tylko nakład. Źródło wartości jest jedno tj. praca, a ona dzieli się na trzy dochody: płacą, zyski, rentę.. W procesie produkcji uczestniczą trzy czynniki: praca, kapitał, ziemia.Stworzył ekonomię jako pełnoprawną naukę, wyodręb.z grona innych. Określił przedmiot tej dziedziny wiedzy i jej metody przez co stał się właściwym twórcą ekonomii. Dzieło A.S. Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów (1776r)zaw.teorię,że światem rządzą obiektywne prawa, które równoważą się, tak iż egoizm jednostek służy zarówno im samym jak i społeczeństwu.założenia a) zasadę egoizmu wraz z zasadą gospodarowania b) indywidualizmu poznawczego c) zgodności interesu osobistego ze społecznym.

12. Teoria wartości i podziału A. Smitha.Odróżnił on wartość użytkową od wartości wymiennej (czyli od ceny) i skupił uwagę na wartości wymiennej.Smith wysunął 3 koncepcje wartości wymiennej:-------> o wartości wymiennej towaru - decyduje nakład pracy niezbędny do jego wytworzenia.-------> o wartości wymiennej towaru - decyduje ilość pracy, którą można uzyskać w wyniku wymiany na swój towar.-------> o wartości wymiennej towaru - decydują koszty produkcji.Smith odróżnił społeczeństwo pierwotne od kapitalistycznego, ale rozumiał je jako gospodarkę rzemieślniczą a nie naturalną.

13.Teoria ekonomii w ujęciu D. Ricardo.David Ricardo, angielski przedstawiciel ekonomii klasycznej stworzył nieco inną koncepcję międzynarodowej wymiany handlowej. Jego zdaniem struktura wymiany handlowej między państwami zależy nie od bezwzglednych kosztów produkcji, ale od kosztów wytworzenia towaru. W związku z tym państwo powinno zdecydować się na produkcję tego dobra, które jest w stanie wyprodukować względnie taniej niż inne kraje.Podobnie jak w przypadku teorii A. Smitha koncepcja Ricardo ma słabe punkty, jeśli chodzi o założenia. Ricardo przyjął, że w wymianie uczestniczą tylko dwa państwa produkujące dwa dobra. Przewaga danego państwa wynika z różnic w koszcie alternatywnym produkcji i przyczynia się do specjalizacji, przy czym za jedyny składnik kosztów uznaje się płacę.Ricardo nie uwzględnił w swojej koncepcji zjawiska efektu skali. Można w związku z tym przyjąć, że specjalizacja i rozwijanie produkcji nie doprowadzi do zdobywania nowych rynków zbytu i dalszego obniżania kosztów wytwarzania.David Ricardo, angielski przedstawiciel ekonomii klasycznej stworzył nieco inną koncepcję

międzynarodowej wymiany handlowej. Jego zdaniem struktura wymiany handlowej między państwami zależy nie od bezwzglednych kosztów produkcji, ale od kosztów wytworzenia towaru. W związku z tym państwo powinno zdecydować się na produkcję tego dobra, które jest w stanie wyprodukować względnie taniej niż inne kraje.Podobnie jak w przypadku teorii A. Smitha koncepcja Ricardo ma słabe punkty, jeśli chodzi o założenia. Ricardo przyjął, że w wymianie uczestniczą tylko dwa państwa produkujące dwa dobra. Przewaga danego państwa wynika z różnic w koszcie alternatywnym produkcji i przyczynia się do specjalizacji, przy czym za jedyny składnik kosztów uznaje się płacę.Ricardo nie uwzględnił w swojej koncepcji zjawiska efektu skali. Można w związku z tym przyjąć, że specjalizacja i rozwijanie produkcji nie doprowadzi do zdobywania nowych rynków zbytu i dalszego obniżania kosztów wytwarzania.

14. J.B.SAY:WKŁAD DO TEORII SZKOŁY KLASYCZNEJSAY (1767-1832)1803-"Traktat o Ekonomii Politycznej" podtytuł:"czyli prosty wykład sposobu w jaki się tworzą,dzielą i wymieniają towary".            Praca -------> płaca                  +            Kapitał -------> procenty                  +            Ziemia --------> renty gruntowe     suma wartości produkcji=sumie dochodów.Teoria podziału wg Say’a: kapitał tworzy zysk (+), ziemia tworzy rentę (-), robotnicy najemni tworzą płacę (-). PRAWO SAYA Znane jest też jako Prawo rynków czy Prawo realizacji produkcji - W procesie produkcji powstają i towary i dochody, tym większe, im większa jest produkcja. Dochody w całości wydatkowane określają podaż. W tej sytuacji wzrost produkcji jest zarazem wzrostem, zbytu. Podaż towaru determinuje zawsze popyt na towar, a dysproporcja między nimi jest niemożliwa. - Produkcja określa rozmiary dochodów, popytu, zatrudnienie. Produkcja sama dla siebie stwarza konsumpcje i zbyt. Nie ma niebezpieczeństwa nad produkcji.

15. Teoria ludnościowa T.R. MalthusaWyraźny wzrost populacji w czasach Malthusa, związany był ze wzrostem ilościowego spożycia tanich ziemniaków uprawianych na stosunkowo niewielkim areale, co w porównaniu z „ignorancją i nędzą ludzi, które ich skłaniają do ulegania swym instynktom, mimo braku innych perspektyw poza samym utrzymaniem się przy życiu, zachęcały w takim stopniu do małżeństwa, że liczba ludności znacznie przekroczyła możliwości gospodarki i zasobów kraju”. Malthus uważał, że liczba ludności ograniczana jest przez środki utrzymania, a ponadto rośnie w tempie geometrycznym, gdy przyrost żywności – w tempie najwyżej arytmetycznym. Różnica ta nie może być zniwelowana poprzez dobroczynność ani podobnego typu działalność

16.J.ST.MILL -"EPIGON' KLASYCYZMU"MILL (1806-1873)1848-"Zasady ekonomii politycznej z niektórymi zastosowaniami do filozofii społecznej".PRAWA MILLA:1)prawo ludności-problem wyżywienia,liczba ludności.2)prawo Milla w rolnictwie-prawo malejących przychodów3)prawo w przemyśle-prawo rosnących przychodów ponieważ jest wysoka skala produkcji,obniżka kosztów.MILL uznał rolę mechanizmu rynkowego-prawo popytu i podaży. Ustala się cena równowagi rynkowej,jest to cena,która równoważy wielkość popytu z wielkością podaży

18.NIEMIECKA SZKOŁA NARODOWA-F.LISTWedług Lista chronić trzeba głównie przemysł, który pobudzić może rozwój rolnictwa i pozostałych działów gospodarki. List chce stworzyć system na użytek narodu niemieckiego, jego zjednoczenia politycznego i gospodarczego. Podchodził do zjawisk gospodarczych w skali makro oraz na trzymanie się tradycji wiązania teorii z polityką, tj. instytucją państwa. List zamierzał stworzyć system przejściowy, który służyłby potrzebom narodu pozostającego w tyle za innymi pod względem poziomu rozwoju, potrzebom wychowania przemysłowego (cztery istotne składniki systemu – historia gospodarcza: teoria stadiów rozwoju, teoria sił wytwórczych; opis doktryn politycznych; polityka:

protekcjonalizm wychowawczy). List chce uniknąć powstania monopolu jednego narodu dysponujące potężnym przemysłem, dlatego List popiera politykę protekcyjną, stosując np. cła ‘wychowawcze’, chroniący słaby jeszcze rodzimy przemysł.

19. Starsza szkoła historyczna - rozwój poglądów. Szkoła  historyczna powstała w Niemczech jako przeciwstawienie klasycznej szkoły angielskiej.Twórcą Starszej szkoły historycznej, która rozwinęła się wlatach 40 XIX w. był W. Roscher. Uznawał on naturalne prawa, które w jego ujęciu dotyczyły rozwoju zjawisk określonych narodów zawsze zdeterminowanych historycznie, a nie indywidualnych zjawisk czysto ekonomicznych.Za czasów starszej szkoły historycznej rozwija się teoria pieniądza.POGLĄDY:-można badac prawidłowości rozwojowe każdego kraju-można badać historię każdego kraju.- sprzeciwiał się anglosaskiej drodze do kapitalizmu - podważał nomologiczny charakter ekonomii - kwestionował prawa ekonomiczne - stał się opisem zdarzeń, procesów kulturowych, gospodarczych, społecznych

20. System ekonomiczny K Marksa.Trudno w kilku słowach streścić dokładnie, co Karol Marks miał do powiedzenia na temat świata, w którym żył i świata, którego nadejście przewidywał. Postaramy się jednak krótko omówić najważniejsze elementy jego teorii.Marks uważał, że bieg historii jest całkowicie określony przez siły ekonomiczne. Inaczej mówiąc, prawdziwe powody zachowań ludzi i państw określone są przez warunki i wydarzenia gospodarcze danych czasów. Marks twierdził, iż społeczeństwa nie są jednolite i składają się z klas społecznych. Kryterium podziału na klasy jest własność środków produkcji. Społeczeństwo składa się z klas posiadających środki produkcji oraz z klas ich pozbawionych. Te pierwsze - dzięki uprzywilejowanej pozycji - wyzyskują pozostałe. Na przykład w starożytnym Rzymie arystokracja ziemska wyzyskiwała niewolników, w średniowieczu panowie feudalni wyzyskiwali chłopów. Zmiany gospodarcze powodują, że istniejący układ klas społecznych staje się przeszkodą do dalszego rozwoju. Przykładowo, produkcja wyrobów przemysłowych nie może być zorganizowana tak jak folwark pańszczyźniany. Zmiany istniejącego układu klas odbywają się na ogół w sposób bardzo gwałtowny drogą rewolucji społecznej. Stosując ten schemat rozumowania, można wyjaśnić Rewolucję Francuską jako zmaganie się rodzącej się klasy kapitalistów z klasą feudałów.

22.POLSKI FIZJOKRATYZM AKOMODOWANY (KOŁŁĄTAJ,STASZIC):Poglądy fizjokratów znalazły szczególne uznanie w Polsce, ze względu na charakter agrarny struktury gospodarczej kraju. Koncepcje fizjokratów pojawiły się w naszym kraju bezpośrednio po swym powstaniu. Wprowadził je w mury Akademii Krakowskiej Hugo Kołłątaj. Poglądy te również w pewnym stopniu reprezentuje Stanisław Staszic. Fizjokratyzm polski różni się jednak znacznie od francuskiego, tym, iż zwraca uwagę również na konieczność rozwoju przemysłu i handlu. Polscy fizjokraci głoszą, że przemysł i handel są niezbędne dla utrzymania dobrobytu społecznego oraz, że najważniejszą przyczyną upadku Polski i jej słabości jest brak rozwiniętego przemysłu i handlu. Przy tym popierają oni politykę kameralistyczna opieki nad przemysłem, zlecają sprowadzenie wykwalifikowanych pracowników itp. Dzięki temu doktryna fizjokratyczna została w Polsce złagodzona i utrzymywała się w niej bardzo długo, znacznie dłużej niż we Francji.System fizjokratów opiera się na trzech zasadniczych koncepcjach:-porządku naturalnego l ordre naturel-dochodu czystego le produit net-Obiegu dóbr teoria rozdziału dochodu społecznego.

23.POCZĄTKI EKONOMII KLASYCZNEJ W POLSCE: F.SKARBEK:Do Polski ekonomia klasyczna dotarła przede wszystkim dzięki pracom Jean-Baptiste Saya, który był najpopularniejszym ekonomistą zachodnim na ziemiach polskich w XIX wieku. Ówczesna sytuacja polityczno-gospodarcza Polski - utrata niepodległości oraz konieczność podjęcia skutecznych reform - wpłynęła na dominację wątków pragmatycznych nad teoretycznymi. Najwybitniejszym przedstawicielem ekonomii klasycznej w wydaniu polskim był Fryderyk Skarbek. Wśród innych ekonomistów mających swój wkład w jej rozwój należy wymienić Juliana Dunajewskiego, Józefa Supińskiego oraz Dominika Krysińskiego

.24.NARODZINY EKONOMII NEOKLASYCZNEJ (kierunek subiektywno - marginalistyczny):Nurt neoklasyczny w ekonomii zaczął rozwijać się od lat siedemdziesiątych dziewiętnastego stulecia. Często nazywany jest nurtem klasyczno- neoklasycznym.Cechy wspólne dla teorii wchodzących do tego nurtu:- prymat wielkości realnych nad wielkościami pieniężnymi. - podejście równowagowe. - silnie rozbudowana teoria mikroekonomiczna.- przekonanie, że najsprawniejszą formą gospodarowania jest gospodarka rynkowa. Ekonomia neoklasyczna obejmuje 4 grupy teorii:1. Rewolucja marginalistyczna2. Synteza neoklasyczna, na którą składają się:- teoria równowagi ogólnej - teoria równowag cząstkowych 3. Ekonomia dobrobytu 4. Ilościowa teoria pieniądza Nowa ekonomia klasyczna obejmuje:- monetaryzm- neoklasyczna teoria wzrostu gospodarczego - hipoteza racjonalnych oczekiwań, zwana też monetaryzmam drugiej generacji

25.TEORIA SZKOŁY PSYCHOLOGICZNEJ (AUSTRIACKIEJ):Austriacka szkoła w ekonomii, zwana też szkołą psychologiczną, jedna z trzech - obok matematycznej szkoły lozańskiej i neoklasycznej szkoły anglo-amerykańskiej - szkół subiektywistycznego kierunku poglądów ekonomicznych. Powstała w latach 70. XIX w., jej twórcą był C. Menger, do wybitniejszych zaś przedstawicieli należy zaliczyć: F. von Wiesera, E. von Böhma-Bawerka oraz późniejszych kontynuatorów - H. Mayera, L.E. von Misesa i F.A. von Hayeka.Do gł. osiągnięć szkoły należy stworzenie i rozwinięcie subiektywistycznej teorii wartości, łączącej wartość towaru z jego użytecznością, a następnie wykorzystanie tej teorii do wyjaśnienia przebiegu krzywej popytu indywidualnego i rynkowego. Przedstawiciele szkoły austriackiej byli zwolennikami liberalizmu gospodarczego i zdecydowanymi przeciwnikami marksistowskich poglądów ekonomicznych, z którymi ostro polemizowali. Na ziemiach polskich zasady szkoły austriackiej głosił W. Czerkawski

26.EKONOMIA"CZYSTA"W UJĘCIU SZKOŁY MATEMATYCZNEJ:Przedmiotem „czystej” ekonomii jest mechanizm kształtowania się cen równowagi przy założeniu funkcjonalności, czyli wzajemnej zależności związków między zmiennymi ekonomicznymi. System ten funkcjonuje w warunkach stałości „dat”, definiowanych jako czynniki pozaekonomiczne, które w sposób jednostronny, jako przyczyna, wpływają na kształtowanie się zespołu wielkości ekonomicznych. Do „dat” zalicza się np. stan techniczny gospodarki narodowej, ludność i jej kwalifikacje, gusty konsumentów, ustrój społeczno-gospodarczy. Lozańska szkoła w ekonomii koncentruje się na analizie statycznej, pomija problemy wahań koniunkturalnych, wzrostu i rozwoju gospodarczego.

27.TEORIA WYBORU KONSUMENTA: PARETO-HICKSTeoria wyboru konsumenta – sformułowana na polu mikroekonomii teoria, która przy pomocy narzędzi matematycznych opisuje zachowania indywidualnych konsumentów na rynku oraz wyjaśniania działanie mechanizmu rynkowego w zakresie dystrybucji dóbr i kształtowania cen; opracowana na gruncie nurtu ekonomii neoklasycznej w pierwszej połowie XX w.; duży wkład w jej opracowanie mieli m.in. Vilfredo Pareto oraz Francis Edgeworth.Przedmiotem zainteresowania teorii wyboru konsumenta jest konsumpcja dóbr przez ludzi, rozpatrywana w kontekście wyborów, jakich w związku z tym dokonują. Teoria ta nie rozważa konsumpcji w ujęciu biologicznym, nie zastanawia się co dzieje się z dobrem w momencie jego spożytkowania. Stara się natomiast na bazie określonych założeń wyjaśnić czym kieruje się człowiek dokonując takich czy innych wyborów dotyczących konsumpcji i jakim ograniczeniom w tych wyborach podlega w warunkach rzadkości dóbr. Teoria nie wyjaśnia też wyborów dotyczących konkretnych dóbr, jak pożywienie czy samochód, lecz formułuje ogólne zasady, które rządzą procesem dokonywania wyboru pomiędzy dobrami zaspokajającymi konkurencyjne potrzeby.Ostatecznym celem analizy wyborów konsumenta jest sformułowanie ogólnych warunków, w których konsument osiąga optymalne korzyści z konsumpcji dóbr w danych warunkach rynkowych. Jeżeli

założymy, że człowiek zachowuje się w sposób racjonalny, to możemy przyjąć, że będzie dążył właśnie do tego, żeby osiągnąć optymalny poziom konsumpcji dóbr.

28.SZKOŁA NEOKLASYCZNA-POGLĄDY A.MARSHALLA:Kluczowym przedstawicielem tej szkoły jest Alfred Marshall profesor Uniwersytetu w Cambridge autor szeregu podręczników akademickich m.in. wydał w 1890 r. pracę pt.” Założenia ekonomiki”. Marshall posługiwał się terminem ekonomika dla podkreślenia, że ekonomia podobnie jak nauki społeczne np. fizyka jest nauką ścisłą. Nie miał racji gdyż nauka ekonomiczna jest nauką społeczną i prawa ekonomii w odróżnieniu od praw przyrody, które działają w każdym przypadku, przejawiają się w zjawiskach masowych. Nazwa szkoły (neoklasyczna) pochodzi  stąd, że Marshall starał się nawiązać do poglądów Ricarda. Chciał je połączyć z nowym, subiektywnym punktem widzenia. W teorii ceny rozwinął tradycyjną teorię gry podaży i popytu (o poziomie cen decyduje gra podaży i popytu) uznawał jedynie istnienie powiązań funkcjonalnych pomiędzy zjawiskami ekonomicznymi. Posługiwał się metodą równowag cząstkowych. Tzn. badał kształtowanie się ceny na poszczególnych rynkach towarowych. Marshall osobno analizował czynniki określające popyt i czynniki określające podaż.Marshall-zajmował się problematyką podaży. Starał się połączyć tradycyjną teorią kosztów produkcji z teorią krańcowej produkcyjności. podkreślał,że w ekonomii popyt jak i podaż oddziałują na cenę, a cena określa wielkość podaży i popytu. M. w analizie rynku wprowadził pojęcie krańcowej ceny popytu. Przyjmował,że liczba kupujących i sprzedających jest tak duża, że żaden sprzedawca, manipulując podażą nie może wywrzeć bezpośredniego wpływu na cenę. M.wprowadził trojaką formułę elastyczności, renty konsumenta. M.rozwinął szkoła z Cambridge i szereg teorii np. Ekonomia dobrobytu

29.TEORIA PODZIAŁU J.B.CLARKA:Teoria podziału Clarka - jest to koncepcja sformułowana przez amerykańskiego ekonomistę Johna Batesa Clarka. Jest to teoria wynagradzania czynników produkcji zgodnie z ich produkcyjnością krańcową. Opiera się ona na prawie malejących produktów krańcowych, przy założeniach doskonałej konkurencji i doskonale mobilnych czynników produkcji. Ziemia jest dla Clarka takim samym dobrem kapitałowym, jak maszyny i urządzenia produkcyjne, które przynosi jej właścicielowi tego samego typu nadwyżkę, jak kapitaliście działającemu w przemyśle. Renta gruntowa jest tu więc tożsama z procentem, uzyskiwanym przez kapitalistę przemysłowego za zaangażowanie kapitału w produkcji pozarolniczej. Upraszcza to koncepcję podziału:dochody dwóch czynników produkcji - kapitału i pracydwa rodzaje dochodów dysponentów czynników produkcji:------> procent, jako wynagrodzenie kapitału, pobierany przez kapitalistów i właścicieli ziemskich z tytułu własności------> płaca robocza, jako wynagrodzenie pobierane przez robotników w zamian za pracę oraz wynagrodzenie właścicieli przedsiębiorstw za pracę we własnym przedsiębiorstwie.Na gruncie tych przesłanek i założeń powstają dwa prawa: ------> prawo malejącej produkcyjności pracy ------> prawo malejącej produkcyjności kapitału

30.F.KNIGHT-WKŁAD DO TEORII EKONOMII:Pierwszy współtwórca szkoły i tradycji chicagowskiej – Frank Hyneman Knight (1885 – 1972). Od 1927 do 1955 na stałe związany ze szkołą chicagowską. Jego rozprawa doktorska pt. Ryzyko, niepewność i zysk stanowiła istotny wkład w dzieło umacniania paradygmatu neoklasycznego.Knight rozwiązał problem źródła zysku w sytuacji równowagi wynikającej z doskonałej konkurencji. Ortodoksja neoklasyczna dowodziła, że w takiej sytuacji, kiedy istnieje pełna dostępność informacji dla konsumentów i producentów, kapitały będą się natychmiast kierowały do gałęzi o wyższych przychodach i tym samym zysk będzie znikać.Obalił także tezę o zysku jako korzyści za poniesione ryzyko. Wg. Knighta zysk znika w gospodarce stacjonarnej i doskonałej konkurencji,w której wszystkie przyszłe wydarzenia mogą być precyzyjnie przewidziane. Wprowadza pojęcie „niepewność” jako sytuacji, która nie pozwala określić dokładnie prawdopodobieństwa przyszłego zdarzenia. Zy sk jest przychodem dodatnim lub ujemnym za ponoszenie niepewności. Dzieła Knighta zawierały oryginalne myśli i wspierały ekonomię neoklasyczną. Polemizował min. z Pigou, który uzasadniał potrzebę ingerencji państwa w pewne sytuacje, w których interes prywatny i społeczny znajdują się w konflikcie. Knight dowodził, że takim przypadkom zapobiega dobre prawo własności prywatne.

32.MŁODSZA SZKOŁA HISTORYCZNA-PRZEDSTAWICIELE I GŁÓWNE KONCEPCJE:

Młodsza szkoła historyczna (Gustav von Schmoller, Ernst Louis Étienne Laspeyres, Adolph Wagner, )Szkoła ta zajęła się dwiema sprawami:---------> integracja gospodarczą w granicach nowego państwa. Integracja ta miała przyspieszyć rozwój gospodarczy, zwłaszcza industralizację. ---------> kwestia społeczna i związana z nią polityka reform społeczno-gospodarczych. Chodziło o to że gwałtowne uprzemysłowienie przyniosło w efekcie ogromny wzrost liczebności klasy robotniczej. Za twórcę młodszej szkoły historycznej został uznany, Gustav von Schmoller. System poglądów ekonomicznych Schmollera, najlepiej daje się odczytać z jego wielkiego i trudnego w czytaniu dzieła "Zarysu ogólnej nauki gospodarczej"  Wśród jego założeń metodologocznych znajduje się postulat całościowego ujmowania zjawisk gospodarczych. Młodsza szkoła historyczna miała wielu zwolenników. Dzięki tej szkole rozkwitła historia gospodarcza i wiele nauk z pogranicza ekonomii z socjologią.

33.INSTYTUCJONALIZM-KONCEPCJA T.B.VEBLENA:Poglądy Veblena na rozwój społeczno-gospodarczy. Jego krytyka ustroju, zawarta w teorii klasy próżniaczej. Teoria klasy próżniaczej jest podstawowym działem instytucjonalizmu. Veblen (1857-1929) uznaje za podstawę przemian ciągłe doskonalenie techniki i technologii, które przełamują opór tradycyjnych instytucji i tworzą nowe, Veblen doszedł do pesymistycznego wniosku na podstawie obserwacji amerykańskiego społeczeństwa. Świat biznesu może zatem nie tylko hamować ewolucję społeczną, lecz także nawet spowodować regres. Byłby to nowy ustrój – ‘feudalizm przemysłowy’. Zdaniem Veblena wykształciła się szczególna ‘kultura pieniężna’ (pecuniary culture), w której pieniądz wyznacza pozycję w hierarchii społecznej, nie sprzyjającą instynktowi dobrej roboty. Te zawody, które wynikają z kultury pieniężnej, są podporządkowane klasie próżniaczej. Przedstawiciele świata interesu, nazywani są przez Veblena ‘kapitalistami przemysłu’, to z reguły wielcy finansiści, już wyobcowani ze środowiska zajętego wytwarzaniem dóbr i usług. Ich krzykliwe zachowania, obnoszenie się z bogactwem, ekstrawagancja i ostentacyjna konsumpcja świadczą o pogardzie dla pracy. Właściciele wielu instytucji ekonomicznych mają na celu zysk pieniężny i konsumpcję na pokaz – proces koncentracji i centralizacji kapitału. Instytucjonalizm był i jest reakcją na wąską specjalizacje w badaniach społecznych. Była to również reakcja na „chorobę” rozwiązań modelowych oraz nadużywanie metod matematycznych do badań ekonomicznych.

34. Rozwój ekonomii instytucjonalnej (J.K.Galbraith) (1908-2006)Ekonomia instytucjonalna (J.K.Galbraith): główne podmioty na rynku pracy - wielkie korporacje, zrzeszenia pracodawców,centrale największych związków zawodowych i rząd; bezrobocie można trwale ograniczyć przez przekwalifikowanierobotników, dostarczenie pracy w zakresie służb publicznych, przez cła ochronne oraz działania korygujące mniej niżoptymalne stosunki pracy i kompetencje menedżerów

35.O.LANGE-SOCJALIZM RYNKOWY:Socjalizm rynkowy jest systemem politycznym, w którym łączy się własność publiczną z mechanizmem rynkowym, a więc środki produkcji są albo własnością publiczną albo są wspólnie posiadane i eksploatowane w celach zarobkowych w gospodarce rynkowej. Wypracowany w ten sposób zysk stanowi bezpośrednie źródło dochodów pracowników lub jest źródłem finansów publicznych[1].Różnicą między socjalizmem rynkowym a tradycyjną gospodarką socjalistyczną jest istnienie rynku środków produkcji i dóbr kapitałowych, dzięki czemu producenci są powiązani z rynkiem.Najstarsze modele tej formy rynkowego socjalizmu zostały opracowane przez Enrico Barone (1908)[2][3] i Oskara R. Lange (ok. 1936)[4]. Zaproponowali oni, aby centralnie planowane poziomy cen ustalane były metodą "prób i błędów", zaś korekty dokonywane byłyby w przypadku niedoborów lub nadwyżek danych produktów, zamiast polegania na wolnym mechanizmie cenowym. W przypadku pojawienia się braków, ceny są odgórnie podnoszone. Podniesienie cen zachęci przedsiębiorców do zwiększenia produkcji, napędzanej przez chęć zwiększenia swoich zysków, a przez to umożliwi wyeliminowanie niedoborów.

37.TEORIA KONKURENCJI NIEDOSKONAŁEJ:J.ROBINSON:W roku 1933 ukazała się Ekonomika niedoskonałej konkurencji autorstwa Joan Violett Robinson , w której autorka przybliżyła obraz współczesnej gospodarki kapitalistycznej daleki od modelu stosowanego w analizach ekonomii neoklasycznej. Aby mówić o konkurencji niedoskonałej, potrzebne

jest wyszczególnienie cech konkurencji doskonałej. Za takie cechy trzeba uznać: występowanie licznych dostawców i kupujących, pełną informację o cenach i „atomizację” towarów, tj. operowanie możliwie wyraźnie wydzielonymi jednostkami. Obserwacja praktyki wskazuje, jak daleko jest do takiego idealnego stanu. Należy zmienić przede wszystkim pogląd, że monopolista powiększa swój zysk, nawet ograniczając produkcję. Zdaniem pani Robinson zwiększa on zysk także przy tej samej produkcji, ale poprzez dyskryminację cenową tj. sprzedając te same jednostki towaru na różnych rynkach i po różnych cenach. Takie sztuczne rynki tworzy się często za pomocą akcji reklamowych. Warunkiem powodzenia jest posiadanie odpowiedniej siły oddziaływania, np. dzięki kontroli nad znaczną częścią produkcji danego towaru. Istotna jest również izolacja alternatywnych rynków i dostateczne zróżnicowanie poziomu ich zyskowności.

38.SYSTEM EKONOMICZNY J.M.KEYNESA:Keynes przebudowuje cały system ekonomiczny, jednakże używa tych samych co poprzednicy pojęć, konstrukcji. Posługuje się aparaturą pojęciową zaczerpniętą z dorobku szkoły z Cambridge, twórcą której był A.Marshal.1.     Keynes zrywa z mikroekonomicznym punktem widzenia szkoły neoklasycznej i całego kierunku marginalistycznego i powraca do metody badania wielkości globalnych, rozpatrywanych w skali całej gospodarki narodowej. Interesują go więc globalne inwestycje, oszczędności, konsumpcja, dochód narodowy, zatrudnienie. Słusznie zakłada, że to co jest prawdziwe z punktu widzenia poszczególnej jednostki, nie musi być prawdziwe dla gospodarki jako całości.2.     Szkoła neoklasyczna i lozańska (w przeciwieństwie do szkoły austriackiej) traktowały zależności między zjawiskami gospodarczymi jako zależności typu funkcjonalnego. Teza ta była podstawą ich teorii o samoustalającej się równowadze, którą wcześniej głosiła ekonomia klasyczna. Jeśli bowiem wielkości ekonomiczne, które podlegają zmianie są od siebie zależne, to nie ma przeszkód w ich szybkim dostosowaniu się. Keynes uważa, że podstawowe wielkości ekonomiczne powiązane są ze sobą związkami przyczynowo skutkowymi czyli kauzalnymi. (causa - łac. przyczyna, sprawa). W całym systemie ekonomicznym należy według Keynesa rozróżnić:a)     wielkości dane, które są niezmienne przynajmniej w ciągu pewnego czasu;b)     zmienne niezależne;c)      zmienne zależne.Zmienne niezależne odgrywają rolę przyczyn oddziałujących na zmienne zależne. Zmienne zależne zaś kształtują się pod wpływem zmiennych niezależnych, nie mogą jednak na nie oddziaływać. Zjawisko a oddziałuje na b, zjawisko b jest skutkiem, a nie przyczyną zjawiska a.Ta klasyfikacja poszczególnych elementów działalności gospodarczej na kategorie ma ogromne znaczenie np.: wysokość dochodu stanowiła dla neoklasyków wielkość daną, dla Keynesa jest najważniejszą ze zmiennych zależnych. Uznanie związków przyczynowo skutkowych zbliża w jakiejś mierze Keynesa do ekonomii klasycznej.

 39.MODEL KEYNESA:Założenia modelu ekonomii Keynesa:1) ingerencja państwa w życie gospodarcze2) badania ekonomiczne wyłącznie dla krótkich okresów3) makroekonomiczne traktowanie zjawisk ekonomicznych4) przyczynowo-skutkowe traktowanie zjawisk ekonomicznych.Założenia te stały się fundamentem całej jego teorii i polityki

40.INTERWENCJONIZM PAŃSTWOWY W UJĘCIU J.M.KEYNESA:Keynes John Maynard, Baron of Tilton (1883-1946), jeden z najwybitniejszych ekonomistów angielskich, absolwent Uniwersytetu w Cambridge, gdzie obok ekonomii studiował również matematykę i filozofię.Założenia metodologiczne na jakich skupiali się wcześniejsi ekonomiści u Keynesa odchodzą w zapomnienie on skupia się na innym działaniu:- do jego zainteresowań zaliczało się analizowanie wielkości zbiorczych oraz zagregowanych. Tego typu założenia rozpatrywane były w skali całej krajowej gospodarki, zaliczano do nich m.in. dochód narodowy, inwestycje, wielkość zatrudnienia oraz konsumpcja. Podczas przeprowadzania badań zajmował się analizowaniem ogólnych procesów zachodzących w gospodarce, a nie zachowaniem się na rynku poszczególnych jednostek. Całkiem inne niż ekonomia marginalna traktuje typ powiązań mających miejsce w gospodarce pośród wielkości ekonomicznych. Adekwatnie do kierunku marginalnego stosunki te miały charakter funkcjonalny to znaczy przeciwnie zorganizowany, ten pomysł został zaniechany jeszcze przed przystąpieniem do działania jeżeli chodzi o równowagę w

gospodarce. Keynes uważał, że związki jakie występują pomiędzy zjawiskami ekonomicznymi w gospodarce zależne są od zjawisk pobocznych, przy działaniu przyczynowo-skutkowym gospodarka samoczynnie nie dąży do równowagi. Według niego przyjrzenie się bliżej badaniom krótkiego okresu czasu, spowoduje iż odpowiednio szybkie dostarczenie środków oddziaływania depresyjnego na gospodarkę pozwoli jej wyjść z kryzysu. W związku z czym bieżące procesy gospodarcze oraz związane z nimi problemy można rozwiązywać za pomocą manipulowania popytem.

41.MODEL WZROSTU E.DOMARA:Model najmniej skomplikowany, dobrze wprowadza w tę problematykę. Podobnie jak inni przyjmuje pewne założenia, które mają ułatwić analizę:Przyjmuje założenie, ze gospodarka w okresie wyjściowym osiągnęła stan pełnego wykorzystania mocy wytwórczych i cały problem sprowadza się do utrzymania tego stanu w procesie wzrostu gospodarczego.Domar ze swojego modelu eliminuje państwo i handel zagraniczny, które traktuje jako czynniki zewnętrzne w stosunku do zamkniętej gospodarki kapitalistycznej.Pomimo tego założenia uważa, że niezbędnym warunkiem realizacji wzrostu zrównoważonego jest ingerencja państwa w stosunki gospodarcze. Ponadto przyjmuje, że nie występują opóźnienia czasowe tzn. że przyrost inwestycji w tym samym krótkim okresie czasu prowadzi do wzrostu popytu, (wywołuje efekty popytowe) a także wpływa na rozszerzenie mocy wytwórczych (ef. podażowe w długim okresie). Ponadto równe są sobie krańcowa i przeciętna skłonność do oszczędzania oraz skłonność ta i współczynnik kapitału są stałe. Oznacza to, że w gospodarce występuje neutralny typ postępu technicznego (współczynnik kapitału jest stały).

42.TEORIA WZROSTU M.KALECKIEGO:Teoria inwestycji Kaleckiego – teoria wzrostu gospodarczego autorstwa wybitnego polskiego ekonomisty Michała Kaleckiego. Jego zdaniem wzrost poziomu produkcji w kapitalizmie zależy przede wszystkim od decyzji inwestycyjnych przedsiębiorstw. Inwestycje są finansowane w głównej mierze ze zrealizowanych zysków, które służą także jako prognostyk zysków osiąganych w przyszłości. Inwestycje są ograniczone przez samofinansowanie, jednak nie zależą od długoterminowej stopy procentowej, która jest stabilna, dzięki czemu zwiększają zdolności produkcyjne bardziej niż popyt. Różnica między nimi rozszerza się wraz ze wzrostem stopnia monopolizacji i udziału zysków w dochodzie narodowym. 

45.MONETARYZM-KONCEPCJA M.FRIEDMANA:MONETARYZM-to współczesna odmiana ilościowej teorii pieniądza,traktująca stabilną podaż pieniądza na poziomie długookresowej stopy wzrostu jako główną determinantę niezakłóconego wzrostu dochodu narodowego,stabilizacji cen i kształtowania się tzw.naturalnej stopy bezrobocia,a zarazem negująca celowość oraz skuteczność ingerencji państwa w gospodarkę i uznająca interwencjonizm za czynnik zakłócający naturalną zdolność mechanizmu rynkowego do autoregulacji i maksymalnego wykorzystania potencjału wytwórczego. Monetaryzm wywodzi się z ilościowej teorii pieniądza.FRIEDMAN dowodzi,że skoro pieniądz jest substytutem dóbr i usług,zmiany ilości pieniądza przenoszą swój wpływ na rynki dóbr konsumpcyjnych i produkcyjnych,stymulując bezpośrednio wydatki globalne,zapewniające rozwój gospodarczy. Ze sformułowań tych wynika,że zmiany ilości pieniądza w obiegu zawsze wywierają potężny wpływ na działalność ekonomiczną i nie można nimi dowolnie manipulować.

46.TEORIA ROZWOJU J.A.SCHUMPETERA:Oryginalność wkładu Schumpetera do rodzącego się paradygmatu neoklasycznego polegała na próbie zdynamizowania statycznego modelu gospodarki kapitalistycznej. Dowiódł on, że do zmiany systemu nie są konieczne czynniki zewnętrzne, ponieważ istnieją siły wewnętrzne, które stają się przyczyną rozwoju gospodarczego. Bez takich sił procesy gospodarcze miałyby charakter adaptacji do zmian egzogennych, charakterystycznych dla ruchu okrężnego zasobów gospodarczych. W takiej gospodarce produkt jest dzielony tylko między dwa czynniki - pracę i ziemię, natomiast kapitał, jako niesamodzielny czynnik produkcji, nie otrzymuje żadnego wynagrodzenia. Tylko w gospodarce rozwijającej się ma miejsce zysk. Siłę sprawczą napędzającą rozwój gospodarczy i zapewniającą wynagrodzenie właścicielom kapitału generują przedsiębiorcy, którzy niejako z wewnętrznej inspiracji wprowadzają innowacje, tj. nowe produkty, technologie i nowe rozwiązania, często reformujące całą organizację państwa. Dobry przedsiębiorca potrafi wykorzystać wynalazki i osiągnięcia nauki. Dynamiczna gospodarka nie jest jednak wolna od wahań w procesie rozwojowym, jak o tym świadczą

cykle gospodarcze.Kumulacja innowacji wprowadzanych do przedsiębiorstw rodzi zwykle optymizm i naruszenie równowagi, którą przywraca dopiero kryzys. Ogólny proces rozwoju gospodarczego jest zawsze zakłócany przez cykle o różnej intensywności i długotrwałości. Pod wpływem obserwacji i przemian we współczesnym kapitalizmie Schumpeter dostrzegał nowe zjawiska - rozwój technokracji i zmierzch aktywności przedsiębiorcy.

47.NOWA EKONOMIA KLASYCZNA A EKONOMIA POSTKEYNESOWSKAw opozycji do ekonomii klasycznej Keynesizm syst.poglądów odrzucający twierdzenia ekonomii klasycznej o automatycznym zapewnieniu przez wolną konkurencję wzrostu gospodarczego. Keynesizm należy do grupy doktryn ekonomicznych, które określa się nazwą systemów mieszanych, względnie nazywa się drogą pośrednią między kapitalizmem i socjalizmem, lub trzecią. Uczeń Marshalla, skrytykował ekonomię klasyczną.Teoria Keynesa to teoria zakłóceń równowagi gosp. i sposobów ich unikania oraz metoda badania czynników wyznaczających dochód narodowy.Stanowi zbiór postulatów praktycznego podejścia do życia gosp. PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA MODELU EKONOMII KEYNESA NA TLA MYŚLI KLASYCZNEJ. gosp. kapitalistyczną cechuje stan chronicznego braku równowagi .Zasadnicze cztery założenia Keynesa:-ingerencja państwa w życie gospodarcze-badania ekonom.wyłącznie dla krótkich okresów-makroekonom.traktowanie zjawisk ekonom.-przyczynowo-skutkowe traktowanie zjawisk ekonom.Stały się fundamentem całej jego teorii i polityki.Wzór Keynsa na dochód społeczeństwa: Y = I + C,I-inwestycje, C-konsumpcję20.Postkeynesizmprzedstawiciele:J.Robinson,N.Kaldor,P.Staff,M.Kaleckwg nich, samoczynny mechanizm rynkowy ani w krótkim ani w długim okresie nie jest w stanie przywrócić stanu równowagi w gospodarce.Prawica doszli oni do wniosku, ze podstawowa forma nakręcania koniunktury byłoby rozwijanie wydatków zbrojeniowych finansowanych przez państwo. W ten sposób powstałby dodatkowy popyt, który uruchomiłby efekty mnożnikowe.Lewicaprzedstawicielką jest uczennica Keynesa J.Robinson.walka z depresją gosp. za pomocą: redystrybucja dochodu narodowego zmierzająca do zwiększenia konsumpcji społeczeństwa,Ekonomia Mieszana Nowy Ład(New Deal) stara się przedstawić współczesny kapitalizm państwowo-monopolistyczny jako współistnienie w gospodarce sektora prywatnego i państwowego.Monetaryzm opiera się na dorobku myślowym M.F.wady kapitalizmu-w socjalnych punktach państwanawoływanie do zmniejszenia bezpośr.ingerencji państwowejwalka z inflacją

48.WIELKA NEOKLASYCZNA SYNTEZANeokeynesizmprzedstawiciele:J.Hicks,P.Samuelson,F.Modiglianiuważali,że w krótkich okresach ceny i płace są względnie sztywne, Za to szybko zmieniają się wielkości tj. poziom zatrudnienia a nawet produkcja.

50.ENCYKLIKA,,RERUM NOWARUM'' I ROZWÓJ KATOLICKIEJ NAUKI SPOŁECZNEJ:Encyklika napisana przez papieża Leona VIII.  Rerum Nowarum (rzeczy nowe), poświęcona w całości rozwiązaniu palącej wówczas kwestii społecznej-sprawie robotniczej. Program rozwiązania kwestii robotniczej, zaprezentowany w encyklice, obejmuje pomoc i współdziałanie Kościoła, ingerencję państwa, i wspólne działania świata pracy i kapitału. Katolicka nauka społeczna (KNS) składa się z tych aspektów doktryny Kościoła katolickiego, które odnoszą się do kwestii zbiorowych problemów społeczności lub też całej ludzkości. Nazwa ta pierwszy raz użyta została w encyklice Quadragesimo anno Piusa XI z 1931, ale za głównego twórcę nauczania społecznego Kościoła katolickiego uważa się Leona XIII, który w 1891 roku wydał encyklikę Rerum novarum. KNS jest więc nauką stosunkowo młodą, ale tylko w sensie wyodrębnienia jej z całokształtu nauczania Kościoła.