Historia 7c Tydzieo 12 (1-05.06.).

Z okazji Dnia Dziecka życzę Wam

Drodzy Siódmoklasiści dużo

uśmiechu, zdrowia, radości, głowy pełnej

pomysłów i magicznego długopisu, który

każdy sprawdzian i wypracowanie

napisze na szóstkę. Z tej okazji nie

zadaję Wam pracy domowej!

Wysyłam Wam kolejne tematy lekcji i filmiki do

obejrzenia. Pozdrawiam serdecznie. Barbara Adler

1. Temat: Dorobek kulturalny i naukowy polskiego dwudziestolecia

Dowiem się w jaki sposób walczono z analfabetyzmem, potrafię wymienić twórców literatury, techniki, sportu, muzyki, filmu i

nauki

Państwo polskie odziedziczyło po długotrwałej niewoli niezwykle niski stan szkolnictwa i oświaty. Najgorzej pod tym względem przedstawiała się sytuacja w zaborze rosyjskim, gdzie przed wojną w ogóle nie obowiązywał przymus szkolny. Dodać należy, że jednym z zasadniczych celów ustroju szkolnego w zaborach rosyjskim i pruskim, było wynaradawianie młodzieży, natomiast w zaborze austriackim - wychowanie na lojalnych obywateli. Najściślej o powszechność nauczania dbano na ziemiach włączonych do Prus, gdzie na przełomie XIX i XX wieku do szkół uczęszczało niemal 100% dzieci. Nieco gorzej było w zaborze austriackim, gdzie edukację podjęło około 85% najmłodszych. Najgorsze wyniki odnotowywano w Rosji i Królestwie Polskim – tam do szkół uczęszczało zaledwie 20%. Przekładało się to na analfabetyzm (brak umiejętności czytania i pisania). Szacuje się, że na ziemiach zaboru rosyjskiego blisko 60% mieszkańców nie potrafiło czytać ani pisać. Nieco lepiej było w Galicji, gdzie liczba niepiśmiennych wynosiła 40%. Analfabetyzm był marginalnym problemem jedynie w zaborze pruskim, gdzie nie przekraczał 5%. Miało to przełożenie na skalę problemu po odzyskaniu niepodległości – według spisu powszechnego z 1921 roku analfabeci stanowili 33% mieszkańców ziem odrodzonej Rzeczypospolitej. U progu odzyskania przez Polskę niepodległości na wsi na 100 osób 38 nie potrafiło czytać (w mieście 19). Już 10 lat później na wsiach liczba nieumiejących czytać zmalała do 28 na 100, w mieście zaś spadła do 12. Proces edukacyjny na wsi postępował zatem, pozwalając na stopniowe likwidowanie resztek cywilizacyjnego zacofania.

Ujednolicenie i upowszechnienie edukacji było jednym z największych wyzwań stojących przed II Rzeczpospolitą. Wykształcenie było bowiem nie tylko wymogiem cywilizacyjnym, ale także istotnym elementem budowania tożsamości narodowej. Upowszechnianie szkolnictwa nie było jednakże zadaniem łatwym. W pierwszych latach sieć szkół była jeszcze niewielka i szybka jej rozbudowa stanowiła problem. Brakowało także wykwalifikowanych nauczycieli chętnych do pracy na prowincji. Blisko 86% szkół na terenie byłego Królestwa Polskiego miało tylko jedną klasę i jednego nauczyciela. Niekiedy liczebność takich klas przekraczała 60 osób. Środkiem ustawodawczym był wydany w lutym 1919 r. dekret o powszechnym obowiązku szkolnym dzieci od 7 do 14 lat. Obowiązek szkolny i bezpłatny dostęp do szkolnictwa podstawowego zagwarantowany został w konstytucji marcowej (17 marca 1921).

Uczennice żeńskiej szkoły powszechnej w Brześciu nad Bugiem. Uczniowie szkoły powszechnej w Czerwonym Krzyżu przed

zajęcia praktyczne – szycie ręczne i na maszynach Singer budynkiem szkolnym, 1933

W 1932 roku uchwalono reformę szkolnictwa zwaną od nazwiska ówczesnego ministra oświaty Janusza

Jędrzejewicza reformą jędrzejewiczowską. Ujednolicała ona system szkolny w całej Rzeczypospolitej, wiązała

szkolnictwo średnie z powszechnym oraz tworzyła ramy prawne szkolnictwa zawodowego. Odnosiła się do

całego poziomu nauczania, na szczeblu najniższym sankcjonowała stan faktyczny, do lat 18 wprowadziła

formalny obowiązek nauki w szkołach lub na kursach ogólnokształcących lub zawodowych. Na miejsce 8

letniego gimnazjum wprowadzała dwustopniową szkołę średnią, której najniższym stopniem było 4 letnie

gimnazjum (przyjmujące kandydatów po ukończeniu 6 klas szkoły powszechnej i złożeniu egzaminu wstępnego) z

„małą maturą” oraz 2 letnie liceum, z „dużą maturą”. Tym samym zrównano wykształcenie zawodowe z

wykształceniem ogólnym oraz stworzono system, w którym łatwiej było dostosować ścieżkę edukacji do potrzeb

ucznia. Odrębną rolę pełniły 3 letnie licea pedagogiczne, mające szkolić nauczycieli szkół podstawowych,

zamiast zlikwidowanych seminariów nauczycielskich. Statystyki dotyczące wykształcenia polskiego społeczeństwa

w dwudziestoleciu międzywojennym nie są budujące. Zdecydowana większość odebrała wówczas jedynie

wykształcenie podstawowe. Szkoły średnie ukończyło około 4% ludności, natomiast odsetek osób z

wykształceniem wyższym nie przekraczał 1%. Przez cały okres międzywojenny rozwijała się oświata

pozaszkolna, która miała wypełnić luki i niedostatki systemu szkolnego. Jej organizacją zajmowały się

samorządy miejskie, różne towarzystwa oświatowe, Związek Nauczycielstwa Polskiego oraz organizacje

młodzieży wiejskiej i robotniczej.

W latach 1918-1939 liczba szkół wyższych wzrosła z 10 do 32. Reaktywowano Uniwersytet Stefana Batorego

w Wilnie. Powstały nowe uczelnie, jak Uniwersytet Poznański, Katolicki Uniwersytet Lubelski, Akademia

Górniczo-Hutnicza w Krakowie. Szkolnictwo średnie i wyższe miało charakter elitarny, ze względu na

wnoszenie dość wysokich opłat za naukę.

W II Rzeczpospolitej nauka stała na bardzo wysokim poziomie, głównie za

sprawą talentu i umysłowości polskich uczonych, a nie nakładów

państwowych. Do światowej czołówki matematyków zaliczali się: Wacław

Sierpiński, Stefan Banach oraz Hugo Steinhaus. Trzech młodych

matematyków: Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski złamali

szyfry niemieckiej maszyny Enigmy, służącej do szyfrowania depesz.

Wybitne osiągnięcia światowego formatu miała też polska geografia, za

sprawą Eugeniusza Romera, socjologia Floriana Znanieckiego i

etnografia Bronisława Malinowskiego. Warszawa i Lwów były głównymi

ośrodkami naukowymi. Reprezentantami szkoły filozoficznej byli:

Tadeusz Kotarbiński i Władysław Tatarkiewicz .

https://www.youtube.com/watch?v=GclE76_PYA4

ENIGMA , wykorzystywana przez siły zbrojne oraz inne służby państwowe i wywiadowcze Niemiec.

Do najwybitniejszych polskich biologów należy zaliczyć Kazimierza Funka, który poświęcił się

badaniom nad witaminami, oraz Ludwika Hirszfelda, którego osiągnięcia w zakresie grup krwi są do

dziś aktualne i zawarte w podręcznikach do medycyny.

Rudolf Weigl stworzył szczepionkę przeciw durowi brzusznemu (tyfusowi).

Niedoścignionym wzorem dla polskich naukowców pozostawała dwukrotna laureatka Nagrody

Nobla Maria Skłodowska-Curie. Z jej inicjatywy w 1932r. w Warszawie otwarto Instytut Radowy,

któremu polska badaczka podarowała jeden gram radu ( o wartości pół miliona dolarów) . Polacy mogli

również poszczyć się wspaniałym osiągnięciami w zakresie nauk humanistycznych.

Do wybitnych pisarzy dwudziestolecia międzywojennego zaliczamy: Stefana Żeromskiego, Zofię Nałkowską,

Marię Dąbrowską i Władysława Reymonta , który w 1924 r. otrzymał Literacką Nagrodę Nobla za powieść

„Chłopi”. W poezji dużą rolę odgrywali twórcy skupieni wokół czasopisma „Skamander”: Julian Tuwim, Jan

Lechoń, Jarosław Iwaszkiewicz, Antoni Słonimski i Kazimierz Wierzyński.

Teatr Polski w Warszawie stał się jedną z najnowocześniejszych scen teatralnych w Europie. W latach 1918-1939

działały 32 sceny w 16 miastach. Najważniejszą z nich był Teatr Ateneum w stolicy, kierowany przez Stefana

https://adserwer.xwords.pl/st.js?t=c&c=399&w=kt%C3%B3rej&s=7https://www.youtube.com/watch?v=GclE76_PYA4

Jaracza. Osobowością świata teatru był Leon Schiller i Janusz Osterwa. Dużym powodzeniem cieszył się też

Teatr Żydowski. Popularnością cieszyły się kina, których w 1924 r. było 400, a przed wybuchem II wojny ponad

800. W filmach popularność zdobyli: Jadwiga Smosarska, Eugeniusz Bodo, Mieczysława Ćwiklińska i Adolf

Dymsza. https://www.youtube.com/watch?v=DXRXg70hOEY

Polscy wybitni malarze tworzyli przede wszystkim za granicą: Olga Boznańska, Jacek Malczewski, Tadeusz

Makowski. Nie można zapomnieć o wybitnych artystach tworzących w kraju: Julian Fałat, Wojciech Kossak i

Stanisław Ignacy Witkiewicz. Wśród rzeźbiarzy wyróżnili się: Xawery Dunikowski i Wacław Szymanowski. W

muzyce na pierwszym planie należy postawić kompozytora Karola Szymanowskiego (Harnasie). Wielką sławą

cieszyli się pianiści Ignacy Jan Paderewski i Artur Rubinstein.

Duże sukcesy odnieśli też polscy konstruktorzy, którzy zbudowali parowóz Pm36, zwany Piękną Heleną oraz

samoloty serii RWD i wojskowe myśliwce PZL P-11 i bombowiec PZL 37 „Łoś”.

Nieskrępowany rozwój przeżywał ruch wydawniczy i czasopiśmiennictwo. Obok gazet codziennych, ukazywały

się czasopisma i periodyki o tematyce kulturalnej, społecznej i światopoglądowej. Dużą rolę odegrało pojawienie się

nowego „środka masowego przekazu” – radia, które rozpoczęło nadawanie stałego programu w 1926 roku, a w

latach 30.stawało się produktem chętnie kupowanym i choć nadal drogim, coraz częściej niezastąpionym, zwłaszcza

miastach. https://www.youtube.com/watch?v=CpSpNWCSzJ8

Polska mogła poszczycić się też znakomitymi sportowcami, odnoszącymi sukcesy międzynarodowe: Janusz

Kusociński, Halina Konopacka, Stanisław Marusarz , Franciszek Żwirko i Stanisław Wigura, Stanisława

Walasiewiczówna i Eugeniusz Lokajski.

Władysław Reymont Janusz Kusocioski Eugeniusz Bodo Królikarnia –

Muzeum Dunikowskiego

PZL.37B Łoś Ławeczka Tuwima w Łodzi Konstruktor lotniczy Stanisław Wigura

i pilot Franciszek Żwirko

https://www.youtube.com/watch?v=DXRXg70hOEYhttps://www.youtube.com/watch?v=CpSpNWCSzJ8https://pl.wikipedia.org/wiki/Stanis%C5%82aw_Wigura

2. Temat: Polska polityka zagraniczna w latach 1918-1939

Dowiem się, jakie kraje były sojusznikami Polski, na czym polegała polityka równowagi, jakie żądania wysuwali Niemcy

wobec Polski, z kim i jakie traktaty zawarła Polska w okresie międzywojennym oraz jakie były konsekwencje układu

Ribbentrop-Mołotow

Podstawowymi zadaniami polityki zagranicznej odrodzonej Polski była obrona odzyskanej

niepodległości, utrzymanie całości terytorialnej państwa, poprawne ułożenie stosunków z

innymi krajami. W początkowym okresie kształtowania się państwa polskiego dyplomacja polska

dążyła do uzyskania dla młodego państwa uznania, poparcia ze strony zwycięskich

mocarstw, zapewnienia bezpieczeństwa i zawarcia odpowiednich sojuszy. Służyły temu

zawarte w 1921 r. sojusze polityczne i wojskowe z Francją i Rumunią. Duży wpływ na sytuację

międzynarodową Polski miała konferencja w Rapallo (traktat między Niemcami i ZSRS

nawiązujący wzajemną współpracę) oraz traktaty z 1925 r. z Locarno, które gwarantowały

nienaruszalność granic Francji i Belgii, nie dając takiej gwarancji Polsce oraz fakt przyjęcia

w 1925r. Niemiec do Ligi Narodów i uzyskanie przez nich stałego miejsce w Radzie Ligi Narodów.

Dopiero w 1923 r. udało się doprowadzić do uznania przez mocarstwa wschodniej granicy Polski.

Prawie otwarta wrogość wobec Polski cechowała Związek radziecki. Nie udało się na trwale

nawiązać przyjaznych relacji z Czechosłowacją- spór o Zaolzie, Orawę i Spisz oraz z Litwą , na

skutek sporu o Wilno. Złe były stosunki z Niemcami i Wolnym Miastem Gdańskiem, które dotyczyły

m.in. korzystania z linii kolejowych, portu oraz poczty. https://www.youtube.com/watch?v=KeynPH3mbFk

W 1925 r. Polska podpisała konkordat z Watykanem, który regulował kwestie prawne Kościoła

katolickiego w Polsce.

Po przewrocie majowym 1926r. na politykę zagraniczną RP decydujący wpływ wywierał Józef

Piłsudski, jednak ściśle z nim współpracujący minister Andrzej Zaleski w wielu dziedzinach miał

dużą samodzielność. Umocnił on pozycję międzynarodową Polski na forum Ligi Narodów.

Polska uzyskała tzw. półstałe miejsce w Radzie Ligi na 3 lata, z możliwością ponownego

wyboru. W 1929 r. polska dyplomacja skłoniła ZSRR ( oraz Rumunię i państwa bałtyckie- Litwę,

Łotwę i Estonię ) do podpisania tzw. protokołu Litwinowa, dotyczącego sposobu rozstrzygania

sporów metodami pokojowymi. Dokument ten miał gwarantować nienaruszalność granic na

wschodzie. Piłsudski był zwolennikiem projektu Międzymorza, sojuszu państw leżących między

Bałtykiem a Morzem Czarnym i Morzem Adriatyckim., który zakładał stworzenie federacji państw

Europy Środkowej, jednak jego wysiłki nie zostały uwieńczone sukcesem.

https://www.youtube.com/watch?v=KeynPH3mbFk

Od 1932 r. ministrem spraw zagranicznych został Józef Beck. Celem polskiej polityki, której zasady

wypracował Józef Piłsudski, było zachowanie równowagi, czyli równej odległości między Moskwą a

Berlinem. Józef Beck nie wyróżniał żadnego z tych paostw, lecz wykorzystywał napięcia między nimi ,by umocnid

pozycję paostwa polskiego. Realizując tę politykę w 1932 r. został zawarty polsko-radziecki układ o

nieagresji i powstrzymywaniu się od wojny, który w 1934r. przedłużono na 10 lat. Po dojściu Hitlera do

władzy (styczeń 1933) nastąpiły ze strony Niemiec ataki na Polskę i próby podważania traktatu wersalskiego.

W tym samym roku Niemcy opuściły Ligę Narodów. W 1934r. podpisano polsko-niemiecką deklarację o

niestosowaniu przemocy. Deklaracja kończyła wojnę celną z Niemcami i wpłynęła na ocieplenie w

stosunkach między Polską a Niemcami. Piłsudski nie wierzył w trwałość traktatów z Niemcami i ZSRR, dając

temu wyraz w 1934r. mówiąc „ Mając te dwa punkty, siedzimy na dwóch stołkach- to nie może trwać długo.

Musimy wiedzieć (…) z którego spadniemy najpierw i kiedy”. Jednak po śmierci Marszałka rząd polski

uznawał traktaty za gwarancję bezpieczeństwa państwa. Realizując politykę równowagi między

Niemcami a ZSRR utrzymywano z jednym i drugim sąsiadem poprawne stosunki oraz unikano

angażowania się po stronie jednego sąsiada przeciwko drugiemu.

Józef Beck w rozmowie z Maksimem Józef Beck wygłaszający przemówienie Strona tytułowa Ilustrowanego Kuriera

Litwinowem. Moskwa, luty 1934 w Sejmie 5 maja 1939 Codziennego z 4 października 1938 –

W marcu 1938r. rząd polski, po incydencie granicznym, w którym zginął polski strażnik,

wystosował do rządu litewskiego ultimatum, po którym nawiązano stosunki dyplomatyczne

między obu krajami.

Rząd polski wykorzystał trudną sytuację Czechosłowacji i wysunął żądania w stosunku do

Zaolzia, Orawy i Spisza. Wojsko polskie zajęło Zaolzie 2 października 1938roku, później Orawę

i Spisz.

W październiku 1938r. minister spraw zagranicznych Rzeszy Joachim Ribbentrop przekazał

ambasadorowi polskiemu w Berlinie, Józefowi Lipskiemu żądania terytorialne dotyczące Wolnego

Miasta Gdańska i prawa do budowy eksterytorialnej (wyłączonej spod polskiej kontroli)

autostrady i linii kolejowej przez Pomorze Gdańskie oraz przystąpienie Polski do Paktu

Antykominternowskiego. W zamian Hitler obiecał przedłużenie paktu z 1934r. na kolejne 25

lat. Oznaczałoby to w praktyce uzależnienie i podporządkowanie Polski Niemcom. Rząd RP

odrzucił żądania, uważając, że polityka polska powinna pozostać w pełni niezależna i suwerenna,

jakiekolwiek zaś jednostronne ustępstwa są niedopuszczalne.

Hitler w marcu 1939r. wystąpił wobec Polski z kategorycznymi żądaniami w sprawie Gdańska i

Pomorza. Polska dyplomacja gorączkowo poszukiwała sojuszników. W kwietniu 1939r. Wielka Brytania i

Polska udzieliły sobie wzajemnych gwarancji. Do sojuszu polsko –angielskiego przyłączyła się Francja.

Oba kraje gwarantowały Polsce pomoc zbrojną na wypadek wojny.

Zacieśnienie współpracy z Francją i Wielką Brytanią Hitler wykorzystał jako pretekst do wypowiedzenia

polsko- niemieckiego paktu o nieagresji, co uczynił 28.IV 1939r. Jednocześnie Hitler wydał decyzję

opracowania strategicznego planu napaści na Polskę – „Fall Weiss”, który miał byd realizowany od 26. VIII.1939r.

5.05. 1939r. –przemówienie Józefa Becka w Sejmie-odrzucenie żądao niemieckich- „ Polska nie zna pojęcia pokoju za

wszelką cenę…” Władze polskie podpisały protokół z Francją przewidujący działania wojsk francuskich w przypadku

rozpoczęcia wojny przez Niemcy- lotnictwo francuskie miało przystąpić natychmiast do wojny , wojska lądowe w

15 dniu wojny. https://www.youtube.com/watch?v=sepbDGP964A

23.VIII. 1939r. pakt Ribbentrop-Mołotow o nieagresji między III Rzeszą a ZSRR. Tajny protokół dzielił

między ZSRR a III Rzeszę strefy wpływów w Europie Środkowo-Wschodniej. Według niego Polska miała

przestać istnieć jako suwerenne państwo i zostać rozdzielona pomiędzy Niemcy a Związek Radziecki

wzdłuż rzek Narew-Wisła –San. https://www.youtube.com/watch?v=YEOcUHehKA8

25. VIII .1939r.-Wielka Brytania podpisała z Polską układ gwarancyjny na wypadek wojny z Niemcami-

pomoc dla Polski. Gwarancje brytyjskie spowodowały zmianę terminu agresji Niemiec na Polskę z 26

sierpnia na 1 września 1939r.

Siedziba Przedstawiciela Ligi Narodów Herb Wolnego Miasta Gdańsk Gmach Poczty Gdańskiej

Wolnym Mieście Gdaosku,

obecnie Nowy Ratusz

Powitanie marszałka Ferdynanda Focha w Warszawie. Widoczni m.in. marszałek Józef Piłsudski, mjr Józef Beck, gen. Kazimierz Sosnkowski /Z archiwum Narodowego Archiwum Cyfrowego/ Przypomnijmy, że tytuł Pierwszego Marszałka Polski przyjął 19 marca 1920 roku Józef Piłsudski. Kolejną osobą, która została mianowana tym stopniem został francuski marszałek i brytyjski marszałek polny Ferdinand Foch. Stopień ten przyznał Francuzowi 13 kwietnia 1923 roku prezydent Stanisław Wojciechowski, na wniosek ministra spraw wojskowych generała Kazimierza Sosnkowskiego i premiera generała Władysława Sikorskiego.

https://www.youtube.com/watch?v=sepbDGP964Ahttps://www.youtube.com/watch?v=YEOcUHehKA8https://pl.wikipedia.org/wiki/Nowy_Ratusz_w_Gda%C5%84sku