yt fudbal.docx

8/14/2019 yt fudbal.docx

http://slidepdf.com/reader/full/yt-fudbaldocx 1/16



Strana 2 / 16

SADRŽAJ

1. UVOD ............................................................................................................................ 3

2. MOTORIČKE SPOSOBNOSTI..................................................................................... 4

3. STRUKTURA MOTORIČKIH SPOSOBNOSTI U FUDBALU ................................. 6

3.1.Brzina ..................................................................................................................... 6

3.1.1. Dosadašnja istraživanja brzine ................................................................. 7

3.2.Snaga ...................................................................................................................... 8

3.2.1. Tipovi snage ............................................................................................. 8

3.3.Fleksibilnost ........................................................................................................... 9

3.4.Izdržljivost .............................................................................................................. 9

3.5.Koordinacija ......................................................................................................... 11

4. STRUKTURA RAZVOJA MOTORIČKIH SPOSOBNOSTI KOD MLADIH

FUDBALERA .............................................................................................................. 13

5. ZAKLJUČAK .............................................................................................................. 15

6. LITERATURA ........................................................................................................... 16



Strana 3 / 16

1. UVOD

Fudbalske ekipe koje su dobro fizički pripremljene imaju uvijek veću mogućnost da ostvare

pobjedu na utakmici. Optimalna fizička pripremljenost se postiže razvojem motoričkih

sposobnosti kroz kondicioni trening. Motoričke sposobnosti učestvuju u realizaciji svih vrstakretanja. Svaka tjelesna vježba sadrži u suštini sve motoričke sposobnosti (Pržulj, 2005).

Motoričke sposobnosti dijelimo na:

opšte motoričke sposobnosti fudbalera;

specijalne motoričke sposobnosti fudbalera (Hartvig, Miler, Štokhauzen 1997).

Motoričke sposobnosti odgovorne su za efikasnost ljudskog kretanja. Raznim istraživanjima

je utvrĎeno da se motoričke sposobnosti ne mogu djelotvorno opisati samo jednom,

generalnom dimenzijom, već je za opisivanje čovjekovih kretnih sposo bnosti, potrebno

rasčlanjivanje na više kvantitativnih, snaga, brzina, izdržljivost i fleksibilnost i kvalitativnih,

koordinacija, agilnost, ravnoteža, preciznost, motoričkih sposobnosti. Tjelesnim vježbanjem

može se značajno uticati na razvoj i na održavanje postignutog nivoa pojedinih motoričkih

sposobnosti. Na neke sposobnosti moguće je uticati u većoj mjeri nego na druge, a to zavisi

od stepena uroĎenosti pojedine sposobnosti, i o vježbanju u optimalnoj životnoj dobi. Na

snagu se može efikasno djelovati i u starijoj životnoj dobi, dok je uticaj vježbanja na brzinu i

koordinaciju i pokretljivost bitno man ji, a moguće je značajnije uticati samo u ranoj mladosti.

Metode i vježbe koje koristimo u pravilno programiranom fizičkom vježbanju razlikuju se

prilikom razvijanja različitih sposobnosti. Sportovi se razlikuju i po strukturi pokreta koji su u

njima prisutni, pa tako razlikujemo:

Monostrukturalni sportovi su oni u kojima se jednostavna struktura pokreta ciklično ili

aciklično ponavlja. Ciklično ponavljanje pokreta prisutno je u trčanju, plivanju, veslanju i

bicilizmu, a aciklično ponavljanje je prisutno u dizanju tegova, kuglanju, streljaštvu i sl.

Polistrukturalni sportovi su karakteristični po nizu specifičnih kretnih struktura koje se

izmjenjuju zavisno od situacije. U tu grupu sportova ubrajamo borilačke sportove, tenis,

stolni tenis, badmington i sl.

Kompleksni sportovi su oni koji se sastoje od niza kretnih struktura koje se izvode u

saradnji sa ostalim članovima ekipe u igri. U tu grupu ubrajamo fudbal, košarku, odbojku i

sl.

Konvencionalni sportovi imaju standardizovane kretne strukture koje se izvode u zadanim

ili varijabilnim uslovima. U tu grupu sportova ubrajamo sportsku gimnastiku, umjetničkoklizanje, ples, i sl.



Strana 4 / 16

2. MOTORIČKE SPOSOBNOSTI

Ovaj pojam različiti autori drugačije nazivaju (antropomotoričke sposobnosti, biomotoričke

dimenzije, kineziološke sposobnosti, kretne navike, motoričke dimenzije itd.), ali svi oni

govore o svojstvima čovjeka koja izražavaju njegovu fizičku pripremljenost za neki rad, kao istvaralačko ispoljavanje sopstvene ličnosti.

Pojam motoričkih sposobnosti, najčešće preveden u termin fizičke sposobnosti, pojavio se u

radovima teoretičara fizičkog vaspitanja, krajem XIX i početkom XX vijeka. Osim termina

,,fizičke sposobnosti’’, u upotrebi su bili i drugi, kao npr. ,,kretne osobine’’, ,,fizički

kvaliteti’’, ,,kretni kvaliteti’’ i drugi. U posljednje vrijeme, meĎutim, najčešće se primjenjuje

termin motoričke sposobnosti, koji se, barem u eksperimentalnim istraživanjima, obično svodi

na operacionalno definisane latentne dimenzije izvedene iz nekog sistema mjernih

instrumenata.

Suštini naziva motoričkih sposobnosti možda je najprimjerenija interpretacija Zaciorskog,

koji motoričkim sposobnostima smatra one aspekte motoričke aktivnosti koji se pojavljuju u

kretnim strukturama koje se mogu opisati jednakim parametarskim sistemom, izmjeriti

identičnim skupom mjerila i u kojima nastupaju analogni fiziološki, biohemijski, kognitivni i

konativni mehanizmi. Tako definisane motoričke sposobnosti razlikuju se od motoričkih

navika i motoričkih vještina, iako je, naravno, manifestacija motoričkih sposobnosti mogućasamo preko nekog konkretnog motoričkog akta.

Pod pojmom bazične motoričke sposobnosti podrazumijevamo osnovne fizičke sposobnosti

čovjeka, dok pod pojmom specifične motoričke sposobnosti smatramo one sposobnosti koje

su stečene kao rezultat specifičnih treninga u pojedinim sportovima.

Opšte fizičke sposobnosti pojedinca predstavljaju osnovu za sve ostale specifične fizičke

sposobnosti koje su, sa tog aspekta, dominanta uspješne obučenosti i osposobljenosti

sportista. I. RaĎo i J. Malacko (2004), motoričkim sposobnostima nazivaju one sposobnosti

čovjeka koje učestvuju u rješavanju motoričkih zadataka i uslovljavaju uspješno kretanje, bez

obzira na to da li su stečene treningom ili ne. Ispoljavaju se kroz dva prostora, i to:

1) manifestni (koji se može vidjeti, ocijeniti, mjeriti) i

2) latentni (ne može se jasno vidjeti, ali se može na posredan način procijeniti i utvrditi).

Najčešće prihvaćena podjela (Zaciorski,1961, Matveev, 1964, Kurelić i saradnici, 1975,

Platonov, 1984, ĐorĎević, 1989, Kukolj 1996) bazičnih motoričkih sposobnosti je pod jela

koja obuhvata:



Strana 5 / 16

brzinu,

snagu,

izdržljivost,

fleksibilnost,

preciznost i

ravnotežu.

Svaka od navedenih bazičnih motoričkih sposobnosti ima nekoliko svojih manifestacija

(prema akcionom i topološkom kriteriju podjele), tako da je, u stvari, broj bazičnih motoričkih

sposobnosti i njihovih dimenzija mnogo veći od nabrojanih.1

1Paspalj, D.: ,,Uticaj bazičnih motoričkih sposobnosti na efikasnost izvoĎenja tehnika bacanja iz programa

specijalnog fizičkog obrazovanja’’, Fakultet fizičkog vaspitanja i sporta, Univerzitet u Banjoj Luci, god.2008.,str.13 – 14.



Strana 6 / 16

2. STRUKTURA MOTORIČKIH SPOSOBNOSTI U FUDBALU

Vrhunska dostignuća u fudbalu uticala su na to da se fudbal razvija neobično brzim tempom.

Poboljšavaju se svi vidovi priprema fudbalera, mijenjaju se uslovi treninga, usavršavaju

metode i sredstva, koriste dostignuća savremenih nauka o čovjeku, podiže nivo stručnogkadra, povećavaju finansijska ulaganja i dr. Ovom rapidnom napretku fudbala i njegovom

dominantnom mjestu u svijetu sporta doprinijeli su, sa jedne strane poboljšani cjelokupni

uslovi i sve jača konkurencija, a sa druge strane naučna istraživanja, posebno ona koja se

odnose na vrhunske pripreme i nastupe fudbalera.

Posljednjih godina posebno je izražena tendencija za ubrzanjem fudbalske igre. Veliki

procenat uspješno realizovanih akcija završava se u kratkom vremenskom intervalu, sa brzim

osvajanjem prostora i malim brojem kontakata igrača sa loptom. Danas savremeni fudbalermora da odgovori postavljenim zadacima kako u fazi odbrane tako i u fazi napada, pa je zbog

toga od izuzetne važnosti da se u pripremnom periodu, svaka za fudbal bitna motorička

sposobnost, podigne na što veći nivo. Da bi se to postiglo neophodan je pravilan odabir

metoda i sredstava treninga kao i pravilno dozirano opterećenje. Samo na taj način možemo

doći do pravilnog razvoja i poboljšanja pojedinih motoričkih sposobnosti fudbalera kao što su

aerobna i anaerobna izdržljivost, brzina, snaga, fleksibilnost, itd.2

2.1.Brzina

Elementarni faktori od kojih zavisi brzina, kao motoričko svojstvo ljudi, u velikoj su mjeri

nezavisni jedni od drugih. Drugim riječima, brza reakcija nije uslov za brzo izvoĎenje

pojedinačnog pokreta, kao što ni brz pojedinačan pokret, kao takav, nije uslov za brzu

lokomociju, odnosno izvoĎenje neprekidnog niza pojedinačnih pokreta čija je posljedica

kretanje tijela u prostoru.

To ukazuje na činjenicu da optimalna kombinacija uvježbanosti i usklaĎenosti sva tri osnovna

faktora ispoljavanja brzine uslovljava i dobro razvijenu generalnu motoričku sposobnost

(sposobnost brzog ispoljavanja kompleksnih pokreta ili kretnji), što je veoma bitno u odnosu

na bilo koji sport.

Pod brzinom se najčešće podrazumijeva sposobnost čovjeka da neko kretanje izvrši za

najkraće vrijeme ili da jedan pokret izvede što je moguće brže u datim uslovima. Svaki pokret

2 Popov, V.: ,,Uticaj specifičnih sadržaja rada na razvoj motoričkih sposobnosti u pripremnom periodu fudbalera

uzrasta od 14 do 16 godina’’ , Diplomski rad, , Fakultet sporta i fizičkog vaspitanja, Univerzitet u Beogradu, god.

2012., str. 3.



Strana 7 / 16

se može izvesti odreĎenom brzinom, koja može biti u rasponu od male do maksimalne. Pokret

se može izvesti samo jednim segmentom tijela ili cjelim tijelom. U slučaju pokreta koji se

izvodi segmentom tijela može se govoriti o brzini pojedinačnog pokreta, dok se u slučaju

pokreta koji se izvodi cjelim tijelom može govoriti o brzini lokomocije. Brzina se ispoljava

kroz nekoliko vidova, i to:

latentno vrijeme motoričkih reakcija,

brzina pojedinačnih pokreta,

frekvencija pokreta.

Mnoga istraživanja su pokazala postojanje i drugih pojavnih oblika ispoljavanja brzine tokom

složenih motoričkih zadataka, i to:

sposobnost maksimalnog ubrzanja pri lokomociji,

maksimalna brzina lokomocije,

sposobnost maksimalnog usporenja pri lokomociji,

sposobnost promjene brzine promjene pravca kretanja,

sposobnost maksimalno brzog izvoĎenja kompleksnih kretanja,

sposobnost maksimalne frekvencije pokreta. 3

2.1.1.

Dosadašnja istraživanja brzine

Dimenzija brzine jednako je tako ekstenzivno istraživana, ali ni u ovom području ne postoje

radovi koji bi omogućili preciznu razliku izmeĎu različitih sposobnosti tog segmenta

motoričkog prostora. Tako se pod pojmom brzine često podrazumijeva brzina trčanja ili sprint

koji su izolovali Wendhler (1938), Sills (1950), McClloy (1956), Simens i saradnici (1969),

Šturn (1970), mada se ta dimenzija gotovo redovno nalazi kao mjera eksplozivne snage u

onim ispitivanjima u kojima je bilo dovoljno dobro zastupljeno ovo područje snage. Osim

ovog, u literaturi se spominje i faktor segmentalne brzine, koji je definisan pokretima udova

sa što većom frekvencijom i konstantnom amplitudom (ovaj faktor utvrdili su, izmeĎu ostalih

i Tumbee, 1953.; Hempel i Fleishman, 1955.; Simens, 1969. i Šturn 1970). Slično je

struktuisan i kao dimenzija koju Rimoldi (prema Cattellu, 1966.) naziva faktorom frekvencije

brzih pokreta. Neki autori dijele faktor brzine i na brzinu pokreta ruku (Fleishman, 1954), kao

i na faktor vremena reakcije (Seshore; Thurstone; Rimoldi; Fleishman, Cattell, 1966). Ovaj

3 Paspalj, D.: ,,Uticaj bazičnih motoričkih sposobnosti na efikasnost izvoĎenja tehnika bacanja iz programa

specijalnog fizičkog obrazovanja’’, Fakultet fizičkog vaspitanja i sporta, Univerzitet u Banjoj Luci, god. 2008.,str. 18.





Strana 9 / 16

Statička snaga – je snaga držanja tijela, dijelova tijela ili tereta, prilikom čega mišići rade

sa naprezanjem bez vidljivih pomjeranja svojih pripoja. Koeficijent uroĎenosti – 50%.5

2.3.Fleksibilnost

Sposobnost izvoĎenja pokreta maksimalnom amplitudom, u jednom ili više zglobova i

jednom ili više puta, ne zavisi samo od motoričkih sposobnosti, nego i od nekih morfoloških

obilježja, kao i fleksibilnosti kao elementarnom uslovu za dobro kvalitativno i kvantitativno

izvoĎenje pokreta. Samo optimalno fleksibilan fudbaler može do maksimalnih granica

iskoristiti svoje potencijalne mogućnosti u drugim motoričkim sposobnostima, naročito u

svim tipovima eksplozivne snage i agilnosti, kao i preventivno djelovati na mogućnosti i

karakter nekih vrsta povreda.Sa obzirom da u fudbalu preovladavaju visoko dinamična

kretanja, koja osim brze i snažne muskulature zaht jevaju i veliku elastičnost, rastezljivost i

sposobnost opuštanja aktivne muskulature, a i mnoga istraživanja pokazala su važnost

treninga fleksibilnosti u prevenciji povreda. Fleksibilnost je brojem testova najzastupljenija

motorička sposobnost, sa jedne strane zbog ud jela ove komponente u svim ostalim

sposobnostima, sa druge zbog velike važnosti za prevenciju povreda, a takoĎe i zbog

nemogućnosti generalizacije ove sposobnosti. Gledajući parcijalno, testira se:

Fleksibilnost abduktora i aduktora (odnoženjem ležeći bočno, raznoženjem ležeći naleĎima).

Fleksibilnost prednjeg dijela natkoljenice i dijela karličnog pojasa (zanoženjem ležeći na

stomaku).

Fleksibilnost zadnje strane natkoljenice (prednoženjem ležeći na leĎima).

Fleksibilnost lumbalnog dijela leĎa (pretklonom raznožno).6

2.4.Izdržljivost

Fudbalska utakmica se sastoji od ponavljanja kratkih napora visokog intenziteta, izmeĎu kojih

postoje periodi trčanja u srednjem i niskom intenzitetu, hodanja i stajanja. Iako su periodi rada

u visokom intenzitetu kratki, oni su presudni za dolazak u posjed lopte, postizanja gola i

konačne pob jede kao krajnjeg cilja. Na količinu trčanja u visokom ritmu mogu uticati faktori

5 Kondicioni trening-pojam, struktura, planiranje i programiranje, http://kakanjlive.com/kondicionitrening/

poglavlje1.pdf, pristupio stranici, 23.10.2013.god.6 Stojakovac, A. (2011): http://www.fudbalskitrening.com/2011/08/metodolgija-razvoja-motorickih-sposobnosti-

ii-2/, pristupio stranici:24.10.2013.god.



Strana 10 / 16

kao što su motivacija i taktika, ali se smatra da je osnovni faktor zbog koga neki igrači mogu

da vrše rad u visokom ritmu njihovi kapaciteti specifične fudbalske izdržljivosti. Izdržljivost

je sposobnost pojedinih dijelova organizma ili organizma u cjelini da obavlja fizičku aktivnost

tokom što dužeg vremenskog perioda – bez smanjenja efikasnosti rada. Izdržljivost je

sposobnost organizma da se suprotstavi zamoru. U fudbalu, izdržljivost označava sposobnost

fudbalera da izvodi složene motoričke akcije u visokom tempu tokom cijele utakmice.

Senzitivna faza: aerobna izdržljivost – poslije 12. godine, anaerobna izdržljivost – poslije 14.

godine. Mehanizam izdržljivosti: smješten je u mišićnoj ćeliji – energetski sistemi.

Vrste izdržljivosti:

a) prema mjestu i obimu ispoljavanja:

1.

lokalna,2. opšta.

b) prema specifičnosti:

1. opšta

2. specijalna:

brzinska izdržljivost,

izdržljivost u snazi,

brzinsko-snažna izdržljivost, skočna izdržljivost.

c) prema vrsti energetskog obezbjeĎenja:

1. aerobna,

2. anaerobna:

laktatna

alaktatna.7

U periodu takmičenja pretežno se daje prednost opterećenjima specifičnim za takmičenja koja

nisu bila u stanju da održe baznu izdržljivost na dovoljno visokom nivou. Dok u pripremnom

periodu dovoljno visoka opterećenja izdržljivosti bila zastupljena u treningu to je vodilo do

zapaženog povećanja aerobne izdržljivosti i učinka kada su ove skoro potpuno bile

zanemarene za vrijeme perioda takmičenja posljedica je bila trenutni pad snage i učinka.

Snaga i sposobnost izdržljivosti fudbalera – ona sadrži kako opštu aerobnu baznu izdržljivost

7

http://www.fudbalskitrening.com/2011/04/fizicka-priprema-u-radu-saloptom/, stranici pristupio 24.10.2013.god.

http://www.fudbalskitrening.com/2011/04/fizicka-priprema-u-radu-saloptom/

http://www.fudbalskitrening.com/2011/04/fizicka-priprema-u-radu-saloptom/



Strana 11 / 16

(sa orijentacijom specifičnom za fudbal) – može da se u dugom zimsko – pripremnom period

idealno – tipično razvijati preko otprilike 8 sedmica. 8

2.5.Koordinacija

Koordinacija je sposobnost realizacije da se sportske tehnike, umne, psihičke karakteristike i

druge sposobnosti, efikasno povežu u sportski sklop sposobnosti, koji je tipičan za kretanje u

sportu. Najefikasniji uzrasni period za razvoj koordinacije je od 8 do 12 godina starosti. U

sportu se razlikuju:

1) bazična (opšta, generalna) i

2) sportska koordinacija.

Bazične koordinacione sposobnosti su značajne za početnike. Koordinacija je sklop od niza

specijalnih sposobnosti koje su genetski uslovljene i po funkciji samostalne. Kao takve one se

odlikuju malom mogućnošću za meĎusobne transfere.

Povezivanje je sposobnost da se pojedini pokreti dijelova tijela kao i pojedine faze pokreta

povezuju u jednu jedinstvenu sportsku tehniku, kojom se rješava konkretan tehnički

zadatak.

Orijentacija je psihički proces kojim se sportista fizički orijentiše u prostoru i vremenu u

odnosu na značajne orijentacione tačke i akcije (na mehaničke elemente sporta). Osnove orijentacione tačke su trajektorija leta lopte, akcije protivnika (u napadu i odbrani)

i akcije saigrača. Orijentacija se bazira na brzoj selekciji primljenih informacija i

donošenju odluka o zauzimanju odreĎene pozicije prema orijentacionim tačkama.

Diferencijacija je sposobnost koja se zasniva na psihičkom procesu, za ,,finu’’

usaglašenost strukturnih elemenata jedne tehnike, pri čemu se postiže visok stepen

tačnosti i ekonomičnosti akcije. U praksi se označava kao ,,osjećaj’’ za loptu, za vrijeme

ili prostor itd.

Reakciona sposobnost je izražena br zom primjenom sportskih tehnika na neki signal, iz

spoljašnje ili unutrašnje sredine. Poznata je uloga finti u sportskim igrama.

Povezivanje je sposobnost da se u treniranju ili na takmičenju program postupaka

prilagodi prema novonastaloj situaciji.

Sposo bnost za ritam ogleda se u izražavanju ritmičkih pokreta i kretanja, pri čemu se

ističu dvije osnovne karakteristike:

8 RaĎo, I. i sar. : ,,Izdržljivost nogometaša’’ , Sarajevo, Pedagoška akademija Mostar, god.2000.,str. 89.



Strana 12 / 16

a) da se jedan oblik spoljašnjeg, zadatog, ritma uspješno antropomotorički reprodukuje i

b) da se postojeći naučen, specifičan ritam ak tivnosti ili pokreta svjesno reprodukuje u

sportskim akcijama.9

Za razvoj koordinacije možemo da koristimo različite rekvizite kao što su: prepreke, čunjevi,

merdevine, obručevi i različite lopte. Kod početnika treba početi sa tehnikom pravilnog

trčanja. Tokom vremena osnovna koordinacija prerasta u finalnu koordinaciju. Pomoću

različitih prepreka t jeramo igrača da adaptira dužinu koraka. Razmak izmeĎu prepreka zavisi

od godišta igrača i cilja koji želimo da postignemo. Kada se učestalije trenira razdaljin a je

malo manja, a ako se želi uv ježbati duži korak razdaljina je veća. Visoke prepreke treba

koristiti ako je izgraĎena solidna i konstatna tehnika, a to znači da su visoke prepreke suvišne

u radu sa najmlaĎim uzrastom. Dobru koordinaciju karakterišu:

osjećaj za ritam,

ravnoteža,

pravovremena reakcija,

orijentacija u prostoru,

adekvatna kretanja,

sinhronizovani pokreti.

Značaj koordinacije za svestrani razvoj:

učestvuje u svakom pokretu,

daje kvalitet pokretu,

povećava motoričko bogatstvo,

stvara široku bazu za učenje i razvoj svih ostalih pokreta (koji nadolaze iz budućnosti),

osnova je za učenje i izvoĎenje složenih dinamičkih motornih stereotipa višeg reda

omogućava lakše i brže učenje novog.

10

9 Kondicioni trening-pojam, struktura, planiranje i programiranje, http://kakanjlive.com/kondicionitrening/

poglavlje1.pdf, pristupio stranici, 23.10.2013.god.10

http://www.igrajfudbal.com/index.php/trening/jedna/85, stranici pristupio 24.10.2013.god.



Strana 13 / 16

3. STRUKTURA RAZVOJA MOTORIČKIH SPOSOBNOSTI KOD MLADIH

FUDBALERA

Pod motoričkim sposobnostima podrazumijevaju se jačina (sila), snaga, brzina, izdržljivost,

koordinacija i gipkost. Kombinacija snage, brzine, koordinacije i gipkosti rezultuje agilnost.

Svaka od ovih sposobnosti u manjoj ili većoj m jeri, a u zavisnosti od mjesta u timu, odreĎuje

efikasnost igrača u fudbalskoj igri. Na prim jer: jačina (sila) je značajna u duel igri, odnosno

borbi za prostor u polju ispred gola, kako odbrambenih igrača tako i igrača napada; snaga je

značajna kod šuta, skoka, kratkih ubrzanja, ubacivanja dugih lopti iz auta; brzina je značajna

kod dugih sprinteva krilnih napadača po boku terena; organizacije kontra-napada; izdržljivost

(može biti aerobna i anaerobna) značajna je kako bi se visok tempo igre zadržao tokom

cijelog meča (aerobna izdržljivost ubrzava procese oparavka nakon kratkotrajnih naprezanja),odnosno u presing igri kako bi se pritisak na igrače napada održao na najvišem nivou

(anaerobna izdržljivost); koordinacija i agilnost su posebno značajni kod igrača napada, ali i

odbrane, prilikom prodora i fintiranja; gipkost izrazit značaj ima u prevenciji povreda.

Razvoj motoričkih sposobnosti odreĎen je procesima rasta i sazr ijevanja mladog organizma.

Uticaje treninga na razvoj motoričkih sposobnosti u periodu odrastanja neophodno je stoga

prilagoditi zakonitostima ovih procesa. Pod pojmom rasta podrazumijeva se uvećanje

tjelesnih dimenzija (mase i visine tijela). Treba imati na umu da rast nije linearan, već se

razlikuju periodi bržeg i sporijeg rasta. Ako se izostavi prenatalni period, periodi rasta grubo

se mogu podijeliti na 4 faze (sve uzrasne faze u ovom radu date su za dj ečake. Kod d jevojčica

se počeci i završeci pojedinih faza javljaju ranije.):

1. prva faza ubrzanog rasta (od roĎenja do 3. godine),

2. prva faza usporenog rasta (od 4. do 13. godine),

3. druga faza ubrzanog rasta (od 14. do 16. godine),

4. druga faza usporenog rasta (od 16. do 19. godine).

Sa druge strane, pojam sazrijevanja je mnogo teže definisati od pojma rasta. Često se opisuje

kao proces u okviru k oga pojedini sistemi organizma dostižu punu biološku zrelost. Ovaj

proces se kod različitih pojedinaca može razlikovati u tempu i trajanju. To bi konkretno

značilo da se dvojica mladih fudbalera istih t jelesnih dimenzija (na istom nivou rasta) mogu

nalaziti na potpuno različitim nivoima biološke zrelosti. Kao posl jedicu imamo različite

konačne t jelesne dimenzije u odraslom dobu, što može značajno uticati na ispoljavanje

pojedinih motoričkih sposobnosti, pa samim tim i na efikasnost u fudbalskoj igri. Naime, u



Strana 14 / 16

periodu puberteta (druga faza ubrzanog rasta, od 14. do 16. godine), usljed ubrzanog polnog

sazrijevanja, dolazi do pojačanog lučenja muškog polnog hormona – testosterona, čime se

podstiče ne samo rast u visinu, već i razvoj mišićne mase. Ubrzanim razvojem mišićne mase

značajno se uvećava maksimalna jačina (sila) mišića, ali i snaga mišića, kao i ukupna radna

sposobnost. U periodu puberteta sazrijeva još i nervni sistem, čime se takoĎe utiče na

uvećanje maksimalne jačine (sile) mišića, s obzirom da u njenom ispoljavanju razlikujemo

učešće kako mišićne (poprečni pres jek mišića), tako i neuralne komponente (frekvencija

pražnjenja alfa-motoneurona). Iako su procesi sazrijevanja neizostavno prisutni u razvoju

svakog mladog organizma, organizovanom i usmjerenom fizičkom aktivnošću može se na

efikasan način povećati pozitivan uticaj procesa sazr ijevanja na razvoj pojedinih motoričkih

sposobnosti. Pravilnim izborom sredstava i doziranjem opterećenja u pojedinim kritičnim

periodima rasta i razvoja mladih fudbalera, proizvode se ključni trenažni uticaji, zahvaljujući

kojima se u odraslom dobu mogu dostići maksimalni genetski potencijali. Propuštanjem da se

pravovremeno djeluje, motoričke sposobnosti budućih fudbalera zasigurno će ostati na nižem

nivou od maksimalno mogućeg. Kritični periodi rasta i razvoja izrazito os jetljivi na uticaje

usmjerenih trenažnih opterećenja nazivaju se senzitivni periodi i oni su različiti za različite

motoričke sposobnosti.11

11 http://fudbalskikod.com/index.php?option=com_content&view=article&id=90, pristupio stranici 24.10.2013.

god.





Documents

yt fudbal.docx