Upload
nebahatsicimoglu
View
33.960
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Yıldızsıların diğer bir adı da kuarz dır. Yıldızsılar ilk keşfedildiklerinde yıldız oldukları zannedilmiş ancak dahasonra bu parlak cisimlerin gök ada oldukları anlaşılmıştır.Yıldızlar olağan üstü parlak, çok büyük ve çok uzakgök cisimleridir. Yıldızsılar aktif gök adalardır. Yıldızsılarınbazıları radyo gök ada özelliği gösterir. Bazıları dahem seyfert hem de radyo gök ada özelliği gösterir vemerkezlerinde güçlü ışıma ile birlikte sıcak gaz çıkışıgözlenir.
Hareketli bir ışık kaynağı bizden uzaklaşıyorsa bu kaynaktan gelen ışığın dalga boyunu daha büyük ölçeriz.Kaynak bize yaklaşıyor ise dalga boyunu daha kısa algılarız. Bu duruma Doppler etkisi denir. Yıldızların yapısının incelenmesinde kullandığımız yegane nicelik olan ışık, onlardan bize ulaşırken birçok bilgiyi beraberinde taşır.
Yıldız ya da gök adalardan gelen ışık tayfı incelendiğindeGelen ışınımlara ait tayf çizgilerinin kırmızı bölgeyedoğru kaydığı anlaşıldı. Doppler etkisinin bir sonucuolan bu olaya kızıla kayma denir.
Doppler etkisi formülleri kullanılarak ve gök cisminden gelen ışığın dalga boyu ölçülerek cismin bizden hangi Hızla uzaklaştığı bulunabilir:
λg : Gelen ışığın ölçülen dalga boyuλ : Kaynaktan çıkan ışığın dalga boyuvK : ışık kaynağının hızız : Spektral (tayfsal) kızıla kayma miktarı ise;
Hubble Yasası;Bir gök ada bizden uzaklaşıyor ya da yaklaşıyorsa, bugök adadan gelen ışığın spektrumunda doppler etkisigözlenir. 1911 yılında bilim insanları yaptıkları gözlemlerdehemen hemen tüm gök adaların spektrum çizgilerindekırmızıya kayma tespit ettiler.1920’li yıllarda bilim insanları Edwin Hubble ve Lundmarkise yaptıkları araştırmalarda cisimler ne kadaruzakta ise tayflarındaki kırmızıya kaymalarının da o kadarbüyük olduğunu fark ettiler. Bu durum aynı zamandabizden uzak olan cisimlerin bizden daha hızlı uzaklaştığısonucunu da ortaya çıkarır.Gök adaların Dünya’dan uzaklaşma hızları ile uzaklıklarıorantılıdır. Bu durum Hubble yasası olarak adlandırılmıştır.
Gök adaların uzaklık ve uzaklaşma hızlarının grafiği çizildiğindeaşağıdaki grafik elde edilir. Bu grafiğin eğimi sabittir ve Hubble sabiti olarak bilinir.
Grafiğin eğimi uzaklaşma hızı (v) ninuzaklığa (d) oranınaeşittir. Hubble sabiti H bu açıklamalara göre;
Evrenin nasıl oluştuğu üzerinde uzun çalışmalar yapanbilim insanları, evrenin şu andan sonra ne gibi birsüreç geçireceği konusunda da kafa yormuşlardır.Evrenin gelecekteki durumu ile ilgili olarak bilim insanlarınınfarklı görüşleri vardır. Evren şu an dahi genişlemeyedevam etmektedir. Ancak genişleme sonsuzadek devam edemeyebilir. Evrenin tüm kütlesi aynı zamandagenişlemenin zıddına merkeze doğru da birçekim oluşturmaktadır. Genişleme ve içe doğru olaniki kuvvetin arasındaki çekişme üç muhtemel sonucudoğuracaktır.
1. Evren sonsuza dek gelişmeye devam edecek.2. Evrenin genişlemesi yavaşlayacak bir limit değerde duracak.3. Evrenin genişlemesi duracak ve geriye kendi üzerine merkeze doğru çöküş başlayacak.