1. REHBER METN

2. Ho geldiniz sevgili ziyaretilerimiz. imdi sizlerle parkmz iindeelenceli ve bilgilendirici bir gezintiye balayacaz. Bu gezinti ile beraberhayvanlar alemi ve bitkiler dnyasnn gizemli kaplarn aralam olacaz.Darca Faruk Yaln Hayvanlar Alemi ve Botanik Park, Avrupa HayvanatBaheleri ve Akvaryumlar Birliinin Trkiyedeki ilk ve tek tam yesidir.Ayrca bnyesinde 208 tr hayvan barndrmas ynyle de Trkiyede tektir.Bu trlerin 140s nesli tehlike altnda olan hayvanlardr. Anadoludaenderleen 15 tr hayvan ierisinde barndrmaktadr. Ayrca 500nzerinde botanik eidiyle Trkiyenin sayl botanik parklarndan biridir. Gezimiz esnasnda birok hayvan ve bitki trn tanma frsatbulacaksnz ki bunlarn birou nesli tehlike altnda olan hayvan ve bitkitrleridir. Sizlere bu hayvan ve bitki trlerine dair ilgin detay ve bilgileraktaracaz. Bylece hayvan ve bitkilere bak anz daha dostane veduyarl olacaktr. Bu n bilgimizin ardndan parkmzdaki bilgi ve elence turumuzabalayabiliriz. Kap girii bitkilerMagnolia Grandiflora (Byk iekli Manolya)20-25 m boyunda, geni tepeli, her dem yeil bir aatr. Deri gibi kaln tamkenarl yapraklar 12-20 cm uzunluunda, 5-8 cm geniliinde, dar eliptik ya dayumurta biimindedir. Ayann st yz cilalanm gibi parlak, alt yz ise pasrengi tyldr. iekler krem-beyaz renkli, ok byk 20-30 cm geniliinde vegzel kokuludur. anak 3, ta 6 ile 15 paral, etamin ise ok saydadr. iekama zaman mays-austos aylardr. Kozala andran oval biimli meyve 7-10 cmuzunluunda olup pas rengi tylerle kapldr. Krmz renkli tohumlar alankeseden iplik gibi bir ba ile aaya sarkar. Kuzey Amerikann gneydoukesimlerinde doal olarak yetiir. Her dem yeil aalarn en gsterililerindenbiri olduundan park ve bahelerde yetitirilir. Rutubetli, mineralce zengin, derinve gevek topraklar tercih ederler. K souklarna fazla dayankl deildir.Photinia x fraseri (Alev als)2,5-3m boy yapar. 2 m yaylm gsterir. Dik yapldr. Her dem yeil ve krmzyaprakl tek aldr. Uzun yapraklar yeni olutuklarnda parlak krmzdr, yaznmorumsu, kn ise yeil olurlar. Bu renk dnm her yl tekrarlanr. Arszdr.Yar glge ve gneli yerleri sever.Yeil Kanat Ara PapaanPanama, Kolombiya, Ekvator, Peru, Guyana, Paraguay, Brezilya gibi blgelerdeyaamaktadr. 90cm. boyunda, ana rengi krmz, plak yanaklar beyaz, krmz 3. izgili, kanatlar ortas, srt ortas yeil, byk kanat tyleri mavi, kuyruk stkrmz, gzler ak sardr. Meyveler, fstklar, tohumlar, zmler, sebzeler,yeillikler, havu, msr, hububat ve darlar, ay ekirdei ile beslenirler. 2-3yumurta yaparlar. Kuluka sresi 25-27 gndr. Yuvadan 3 ay sonra uarlar vedaha uzun bir sre anne-babalar ile birlikte kalrlar. Yaklak 20 gr.lk kk biryumurtadan kan yavru ok hzl bir byme gsterir ve ksa srede anne boyunaular.Kk Asker Ara PapaanPeru, Ekvator, Kolombiya doal yaam alandr. Yeilin arlkl olduu arapapaandr. ekirdek, meyve ve cevizle beslenir. Gagas eitli kabuklaraabilecek ekilde adaptasyon gstermitir. terken kardklar ses rahatszedici boyutlara ulaabilir. atlama sesi, lk ve ounlukla kra-aak sesigzlenmitir.Sar Gsl Ara PapaanGney Amerikada yaamaktadr. meyve, ekirdek ve ceviz ile beslenmektedirler.Gagasn yemek yerken, trmanrken ve dala tutunurken kullanr. Konumayeteneklerinden dolay evde beslenmesi tercih edilen hayvanlardandr. Fakatsahipleri tarafndan ok fazla ilgi beklemektedirler. 70-75 yl arasndayaamaktadrlar.Ak Krmz Ara PapaanDalm Amerikadr. Krmznn arlkta olduu ara papaandr. Meyve veekirdekle beslenirler. Hondurasn ulusal hayvandr. 75 yl yaayabilirler.Afrika Gri PapaanAfrika gri papann en zeki papaan tr olduunu biliyor musunuz?Afrika, Zaire, Angola doal yaam alandr. Renkleri ak gri, gzleri sar renkteolup, boylar 33-40 cmdir. Genellikle aalarda yaarlar. Bazen yem aramak iinyere inip bitki tohumlarn yerler. Konuma yetenei en ok olan papaan trdr.Eitildikleri takdirde ok sayda kelime renebilirler. Hububatlar, ay ekirdei,fstklar, tohumlar. Meyve ve sebzeler. 3-5 yumurta yaparlar, kuluka sreleri 27gndr. 4. Amazon PapaanGney Amerikadan Meksika ve Karayip Adalarna kadar uzanan alanlardagzlenmektedir. Tyleri dikkat ekici renkte ve yeil arlktadr. ekirdek,meyve ve yapraks besin maddeleri ile beslenirler. nsan sesini taklit etmeye okyatkndrlar ve bu konuda ok yeteneklidirler. Evde beslenmek iin alnantrlerden biridir. Sosyal hayvanlardr. Kendi habitatlarnda grup halinde yaar vebirlikte beslenirler.Kk Patagonya Muhabbet KuuArjantin doal yaam alandr. 43-46 cm. boyunda olup, Arjantin Gneyindeyaarlar ve klar kuzeye doru g ederler. Aasz dzlklerde allkblgelerde yaarlar. Yuvalarn kumlu kayalarda yaparlar. Banyo yapmay severler.Tohumlar, hububatlar, ay ekirdei, darlar, yulaf, msr, fstk ve meyveler,zmler, yeillikler, sebzeler ile beslenirler. Gruplar halinde oalrlar. 2-3yumurta yaparlar. Kuluka dnemi Mart-Nisan aydr. Kuluka sresi 25 gndr.Yelpazeli PapaanBrezilya, Venezuele, Kolombiya, Ekvator, Peru gibi blgelerde yaarlar. Dii veerkek ayn grnmdedir. Balarnda alabilen bir yelpaze vardr. Renkleri yeil,yanaklar kahve-beyaz, gz kenarlar beyaz ve tyszdr. Hububatlar, meyveler,sebzeler, ay ekirdei, msr, zmler, darlar, yeilliklerle beslenirler. 2-4yumurta yaparlar. Kuluka sresi 25-26 gndr. Yavrular 60 gn sonra uarlar.Kulukaya yalnz dii ku yatar.Kvrck Tepeli HokkoGney Amerikada yaarlar. Kvrck tepeli hokko tavuklarnn 7 tr vardr.Krmz hokkolar, mitular ve pauxiler ile yakn akrabadrlar. st gagalarndakemik mifer boynuz bulunmamas nedeniyle mitular ve pauxilerden ayrtedilirler. Balarnda peruk gibi ve kvrck tyleri vardr. Tohumlar, bitkiler,buday, msrla beslenirler. Kuluka sreleri 26-30 gndr.1-3 yumurta yaparlar.Mavi Alnl Amazon PapaanDou Brezilyada yaarlar. Boyu 37 cm. yeil renkli, aln ve yanaklar mavi, gzkenarlar, bata sar blm, kanat ba sar-krmz lekeli, plak gz kenarlarbeyaz-gri, gaga koyu gri, gzler oranj, ayaklar koyu gri renktedir. simlerini 5. alnlarndaki mavi blgeden alrlar. En ok beenilen papaan trlerinden biridir.Doada; hububat karm, buday, arpa, darlar, ay ekirdei, ve yer fst,muhtelif sebze ve meyveler, msr, yeillikler. Kuluka zaman Nisan aydr. 3-4yumurta yaparlar. Kuluka sresi 26 gndr. Yavrular yuvadan 60 gn sonrauarlar.Krmz Alnl Ara PapaanBrezilya, Paraguay gibi lkelerde yaarlar. Gagalar siyah, tysz yanaklar beyaz,gzler oranj-krmzs, ayaklar et renginde dii ve erkek ayn grnmde, ancakdiilerde aln ve karn da krmz renkler daha kktr. Alndaki krmztylerden dolay bu ismi almtr. Ay ekirdei, meyveler, sebzeler, havu, msr,hububatlar, tohumlar. 4-5 yumurta yaparlar, kuluka sresi 26 gndr. Yavrularyuvadan 3 ay sonra uarlar.Siyah LoriYeni Gine ve civar adalarda yaarlar. Boylar 32 cm. renkleri siyah, parlak, gzlerioranj krmzs, gagalar siyah, ayaklar gri renktedir. Doada iek tozlar, olgunmeyveler, kk bcekler ve baz tohumlar ile beslenirler. Fra gibi dillerisayesinde meyve z sularn ve lapa eklindeki yemleri rahata yiyebilirler. 2yumurta yaparlar. Kuluka sresi 23 gndr. Yavrular yuvadan 2 ay sonra uarlar.Krmz LoriEndonezya, Seram ve Buru Adalar ile civar Adalarda yaarlar. Parlak krmzrenkte, kanat ular siyah, iris krmz,gz kenarlar plak gri, gaga oranj renkteolup, kanatlar krmz ve stnde byk siyah blmler bulunur. Kuyruk altlarsiyahmtrak, st kahve renklidir. Tek evlilik yaparlar. Fra gibi dilleri sayesindemeyve z sularn ve lapa eklindeki yemleri rahat rahat yiyebilirler. Doadaiekler ve meyvelerle beslenirler. 2 yumurta yaparlar. Kuluka sreleri 24 30gndr. Kulukaya yalnz dii ku yatar. Erkek ku bekilik yapar. 2 yandaergenlik ana ularlar.PumaPuma neden byk kedigiller snfnda deildir?Da aslan olarak da bilinen Pumalar yrtc hayvanlar snfna dahildir. Amakkreyemedikleri iin 4 byk kedi iine dahil edilmemitir. Ancak kedigillerierisinde boyutuna gre en fazla yk kaldrabilen kedidir. Deiik renkte 6. olanlar genelde sarmtrak ve gm-gri renkte olup, nadiren siyahta olurlar.Gs ve eneleri beyazdr. Doada 15-18 sene yaarlar. Pumalar doada;geyikler, fareler, su aylar, sincaplar, koyun ve srlar ile beslenirler. Ayrcakular ve balklar da avlarlar. Hamilelik sresi 3 aydr. 1-6 yavru yaparlar.Puma kars bitkilerOsmanthus Fragrans (Kokulu Osmantus)Dik yapl. Her dem yeil. Yapraklar beyaz ieklerini bile saklayacak kadar okve sktr. Bu kadar yaygn olmas gzel ve sert yapraklar sayesindedir. Yapraklar10-12 cm uzunluundadr. iekleri yaz sonunda kendilerini, havaya yaylan tatl,etkileyici kokular ile uzaktan bile duyururlar. Her konumda ve kireli olmadkaher toprakta yaarlar.AslanAslanlar gnde ka saat uyurlar?Dnyann en byk drt kedisinden (aslan, kaplan, panter, leopar) biridir. Aslan,leopar, jaguar, kaplan gibi byk kediler grtlaklarnda ou blgede kemik yerinekkrdak olduu iin kkreyebiliyorlar. En gl ikinci kedi trdr. Erkek aslan250 kilogram zerinde arlnda grlebilir. Diiler ise bunun neredeyse yarskadardr. Ortalama bir Afrika aslannn hz saatte 55 kmyi bulabilir. Ancak buhzn yalnzca ksa bir sre devam ettirebilir. Hz almadan 3,60 m yksekliezplayp, 12 metre uzakla atlayabilir. Erkek aslann bann etraf uzun ve gzelbir yele ile ssldr. Omuzlarnn zerine kadar dalan bu perem, kzd zamankabarr. Daha iki yzyl nce Anadoludan Hindistan yarmadasna kadar genialanlarda bulunan Asya aslan bugn sadece Hindistan yarmadasnda Hindistandevletinin korumas altna alnm bir blge ierisinde varln srdrmektedir.Afrika aslan korumaya alnm bir tr olmasna karn gnmzde Afrika aslan enbyk tehlike av deil, yaam alannn insan tarafndan bozulmasdr. Afrikaaslanlar gnde 20 saat uyur. Ortalama mrleri 25 30 yl kadardr.Aslan ailesi yolundaki bitkilerAlbizzia julibrissin (Glibriim)Anavatan Kuzey ran ve Tropik Asyadr. lkemizin sahil kesimlerindeyetitirilmektedir. Taze, serin, derin ve iyi drenajl topraklarda optimal geliim 7. gsterir. Ar topraklar ile kurak, kuru ve kumlu topraklarda yetitirmeyeuygundur. Kireci sever. Ge donlara duyarldr. Vejetasyon dnemi dnda -20 Cscaklklara kadar dayanr. Scak ve lman iklim koullarnda iyi geliim gsterir.Gneli yerleri sever. Kurakla dayankldr. Hzl byr. Maksimum 10-12 m. boyyapar. Bakla meyveleri 10-15 cm. uzunluunda, yass ve dzdr. Meyvelersonbaharda olgunlar. Haziran-Temmuz aynda aan iekleri, ak pembe renklive gzel kokuludur. Tys ift katl bileik yapraklar 40-60 yaprakktan oluur.Yapraklar 5-7 cmdir. Ik aacdr. Kuvvetli rzgarlara dayankldr.Hikayesi: Yabanc kitaplarda "ipek aac" veya "stanbul Akasyas" da denilenGlibriim aacnn botanik dnyasndaki bilimsel ad "Albizzia jlibrissin" dr.Doa severbir talyan Filippo Degli Albizzi, 1745 ylnda Osmanlmparatorluunun bakenti stanbulda Glibriim aalarn grm ve okbeendii bu aalardan toplad tohumlar Floransaya gtrp bahesindeyetitirmi. Daha sonra, 1787 ylnda Antonio Durazzini adndaki botaniki, ogne kadar bilimsel bir ad olmayan bu gzel iekli aaca, stanbuldanFloransaya tohumlarn getirip bahesinde yetitiren doa severin adn vermi:ALBIZZIA. Bu tr randan Orta ine ve Kuzey Hindistana kadar geni biryayl alanna sahip; ama Trkiyenin doal aac deil. 1745ten ncestanbulda bu sevimli aa tr yetitirildiine gre, nasl ve kimin tarafndanTrkiyeye getirilmi olduuna ilikin akla bir soru gelebilir. Bu sorunun yanttam olarak bilinmiyor; ancak bu tr, byk olaslkla Trkiyeye inden veyarandan "pek Yolu" ile getirilmi olabilir. stanbula da kervanlarn tamolmas muhtemeldir. nk, Glibriimin yapraklar ve zellikle bakla meyveleriyem olarak bykba hayvanlara veriliyor. Glibriim aacnn gvde kabuklar klrenginde, parlak ve przsz (atlaksz); i kabuk ise pembemsi-beyaz renkli veac. in ve Hindistandaki fakir kylerde, bu aacn kabuklar tlerek tozhaline getirilip sabun gibi kullanlyor; suda kpryor. Ayrca, tanence zenginolduundan dericilikte de faydalanlyor.Sar MongosGney Afrika, Zambiya, Zimbabve gibi blgelerde yaarlar. D grnleri dahaok tilkilere benzer. Deri rengi sardan griye kadar deiir. Karn blgeleri ilekuyruk ular beyazdr. Gvde uzunluu 40 cm., kuyruk uzunluu 30 cm.dir.Gndz aktiftirler, geceleri yuvalarna ekilirler. Genelde toprak kpekleri ileayn blgelerde yaarlar. Toprak iinde tneller yaparlar. Bu tnelleri hem reme 8. hem de dmanlarndan korumak iin kullanrlar. Genelde bcekler, kular veyumurtalar ile beslenirler. Gebelik sresi 56 gndr. 1-2 yavru doururlar.Sar mongos yan bitkilerPinus Pinea (Fstk am)3-4 m yaylm 20-25 m boy yapar. Piramit yapldr. Hzl byr. plak ve uzunbir gvdenin stnde allagelmiin tesinde bask tac ile tam bir Akdenizaacdr. Yukar uzanan dallar ayn bir ak emsiyenin ubuklar gibidizilmilerdir. Uzun, koyu yeil ibrelidir. 3 ylda olgunlar ve yenilebilir amfst verir. Deniz rzgarlarna dayankldr. zlm kumlu topra ok sever.Callistemon Leavis ( Fra als)2-3 m boy ve yaylm gsterir. Yay biimlidir. Her dem yeildir. Yalnz lmaniklimlerde darda yaayabilir. Yapraklar mzraksdr. Temmuzdan- Austosasilindir fra benzeri canl krmz iekler aar. Saksda kolaylkla yetitirilebilir.CCE SU SAMURU VE PORSUKSansargillerin ortak zellikleri nedir?Sansargiller, etiller takmna ait bir familya. Sansarlar familyasna, sansarlarnyannda samurlar, porsuklar ve gelincikler de dahildir. Kuyruklar ve bacaklarvcutlarna gre ksadr. Her ayanda ieriye ekilemeyen 5 adet trnak vardr.eneleri ve kulaklar da ksadr. Di saylar trden tre deimekle birlikte 28 ile38 arasndadr. Btn sansargillerin, kokarcalarda da olduu gibi, kokuretebildii iyi gelimi bir anal bezesi vardr. Bununla kendi blgeleriniiaretleyebilir veya baz trlerin yapt gibi (bal porsuu) kendini savunmak iinpis koku yayabilirler. Su samurlar 5 -20 yl arasnda yaarlar.Cce Su SamuruGneydou Asya, Hindistan, in, Endonezya ve Filipinler gibi blgelerde yaarlar..Ba-gvde uzunluu 55 cm kuyruk uzunluu 30 cm. olup, arlklar 3kgdir. Enkk tr su samurudur. Tyleri kahverenginde olup, genelde ba ksmnda beyazbir blm bulunur. Kk trnaklar vardr. Uzun dileri yenge ve istiridyeyikabuklar ile paralayp yemeye uygundur. Cce su samurlar, tropikal blgelerdekiky ve bataklklarda ve temiz su derelerinde yaarlar. Cce su samurlar,yemlerini elleri ile tutarak yerler. Yengeler, kurtlar, balklar ve dier kk su 9. hayvanlar ile beslenirler. Hamilelik sreleri 60-64 gndr. Lakin cce susamurlar evresinde olumsuz artlar olutuunda hamileliklerinin ilerlemesini,bebeklerine zarar vermeden ve bebeklerini canl tutarak 1 ay erteleyebilirler.Senede 1-2 yavru doururlar. Erkek su samurlar genelde yavru ve diiye yemgetirirler.Bataklk PorsuuGney Amerikada yaarlar. ok gzel yzcdrler. Kk koloniler halindeyaarlar. Gece aktiftirler. Renkleri koyu kahvedir. Yuvalarn topra kazarakyaparlar. Dnyadaki ilk barajlar ina eden hayvanlardr. Akan suyun nn birmhendis gibi ina ve dizayn ederek minik bir barajla keserler. Ana yemleribitkilerdir. Ayrca patates, msr, yeil ve kuru otlar, havu, lahana, arpa, subitkileri, sazlar, midye ve kk hayvanlar ile beslenirler. Senede 2-3 defa yavruyaparlar. Yavrular suda yzerek meme emerler. Hamilelik sresi 128-132 gndr.Her seferinde 4-7 yavru doururlar.Altn akalKuzey Afrika,Afrikannkuzeydousu,Avrupann gneydousuvemerkezi(Avuturya ve Macaristana kadar olan blge) doal yaam alandr.Anadolu, Orta Dou ve Gney Dou Asyadan yar kurak blgeler, otlaklar, ovalarve ormanlar gibi farkl bitki rtlerinde gzlenmektedir. Trkiyenin herblgesinde bulunurlar. akallarn kendi aralarnda anlamalar iin kullandklarok sayda havlama ve uluma sesleri vardr. Etil canllardr. Le de yiyebilirler.Ayrca tehlike altndaki yeil kaplumbaalarn yumurtalarn yedikleri deTrkiyede gzlenmitir. akallar kk aile srleri iinde veya bir ift olarakyaarlar. Tek elidirler. Kuyruk dibindeki bir bezin salgs nedeniyle etraflarnapis koku yayarlar. Altn akal iyi bir koucudur. Hafif bir vcuda, uzun ve glbacaklara sahiptir, bylece uzun mesafeleri rahatlkla aabilirler.Oklu KirpiOklu kirpilerin oklarnn uzunluu ne kadardr?Oklu kirpiler, memelilerin arasnda en uzun dikenlere sahip olanlardr. Oklukirpilerin postunda her trl kllar bulmak mmkndr; yumuak yn, sert kllar,ksa dikenler, kaln, ok elastik, uzun, kllar ve sert, uzun oklar. Bu oklarn bazlar40 cm uzunlua varr ve 7 mm kalnlnda olurlar. Oklar ok sivri olur ve 10. yaralad yerin iltihaplanmasna yol aabilir. Kendisini korumak amacyla, tehlikeannda veya kavga durumunda arka ksmndaki oklarn frlatabilirler. Tahminiyaan sreleri 15 -20 yl kadardr.AyAylarn en sevdikleri yiyecek hangisidir?Aylar genellikle iri yapl ksa bacakl hayvanlardr. Bu iri gvdelerine karn ouiyi bir trmanc ve usta bir yzcdr. nsanlar gibi topuklar da yere demekzere btn ayak tabann basarak yryebilirler. Her ayanda be parmak,parmaklarnn ucunda da ieri ekilmeyen trnaklar vardr. Tembel ay gibi baztrlerin peneleri kazmaya ok elverilidir. Kuyruklar ok ksadr. Tyleri uzun veou trlerde kahverengi ya da siyah ((beyaz)) olmak zere tek renklidir. Sadecebyk pandann beyazl siyahl bir rengi ve kutup aysnn beyaz renkli tylerivardr. Aylar genel olarak hem et hem de otla beslenen hepil hayvanlardr. Buhayvanlarn beslenmesinde et, balk ve meyve nemli yer tutar. Ama familyayelerinin beslenme tercihleri trden tre deiiklik gsterebilir. rneintmyle etobur olan kutup ays en ok foklar yelerken byk lde otul olangzlkl ay bitkilerle beslenmeyi seer. Bu arada hemen hepsi baldan holanr.Ortalama 25- 30 yl arasnda yaarlar.KurtKurtlarn ayak izlerinin nasl olduunu biliyor musunuz?Kuzey yarmkrede yaarlar.Ormanlk sahalarda toplu halde yaayp beraberavlanrlar. nsanlar tarafndan avlanmalar sonucu doada saylar gittikeazalmaktadr. Kurtlar kuyruklarn ou zaman yatay ya da hafif dik tutarlar amakpeklerin kuyruklar ou zaman dik ya da kvrk durur. Bir ayak izinin kurda myoksa kpee mi ait olduu, izlerin says ile tespit edilebilir. Kurtlar arka ayaklarile n ayaklarnn bast noktaya basarlar. Hatta birden fazla kurt birlikteyrdnde arka arkaya gidip ndekinin izlerine basarlar. Bylece izlerin tek birkurda ait olduu zannedilebilir. Kpekler ise arka ayaklaryla n ayaklarnnbast noktann arasna basarlar. Geyik, ceylan, da keisi gibi hayvanlarlabeslenirler. Gebelik sreleri 61-63 gndr. 4-7 yavru yaparlar. Yavrularn gzleri10 gn sonra alr. 11. Jaguar yan bitkilerLaurus Nobilis (Akdeniz Defnesi)ounlukla 10 mye kadar boylanabilen geni tepeli, sk dall, her dem yeil biraatr. Yapraklarn koltuunda demetler halinde toplanm olan sar renkli,kokulu iekler nisan-haziran aylarnda aar. Son derece dekoratif bir parkbitkisi olduundan Akdeniz Blgesinin lman yrelerinde yetitirilir. Budanarakekil verilebildii iin ok gzel bir it bitkisidir.Hikayesi: Teselya rma Peneusun Dafne (DEFNE) adl gzellerden gzel birkz vard. Onun biricik zevki, trkler rarak ormanlarda, bayrlardadolamakt. Defne, gzel bir ilkyaz gn, Anadolunun krnda bayrnda trklerrarak dolayor, doa ile doann trl eit yaratklaryla syleiyordu . Oara Apollon, altn gk arabasna binmi, dnyamz aydnlatmaya balamt. Gnetanrs Apollon, doada zgr dolaan Defneyi grd. Grr grmez de gen kzagnl verdi. Gn tma grevini unutup, gkten yere indi. Defneye yaklat.Defne, Tanr (Apollon) olduunu bilmedii delikanlnn kendisine yaklamasndantedirgin oldu. Onu, gzellikle uzaklatrmak istedi. Ama Apollon gitmeye niyetlideildi. Gzelden gzel, dedi Apollon, "Kama benden. Seni altn saraylardayaataym, yeryznn en mutlu diisi klaym seni!" Bu tanrsal szler bileyetmezdi Defneyi kararndan caydrmaya. Gen kz, kap kurtulmak istedi busrnak sevgiliden. Defne komaya balad. O kayor, Apolllon kovalyordu. Odere senin, bu tepe benim kayordu Defne. Ama aray aamyordu. Ne de olsa, obir lmlyd, kovalaycs bir lmsz... Defne tm gcn ayaklarnda toplaypkat, Apollon, sevgisiyle pekien tanrsal gcyle kovalad. Kaan bir kuldu,kovalayan bir tanr. yle bir an geldi ki, Defne, Apollonun soluunu ensesindeduymaya balad. Artk dizinde derman kalmad. Zeusa ve teki tanrlarayakarmaya balad. Sen ey Zeus ve siz ey ulu tanrlar! Beni bu caymazkovalaycdan kurtarn! Bir erkein olmama ynndeki andm yerine getirmemdebana yardmc olun. Beni bu zalim avcnn eline drmeyin de, dilerseniz aacaevirin beni. Tanrlarn iyilii tuttu. Gen kza acdlar. Onu bir aaca (Defneye)evirdiler. Gen kzn kollar dala dnr, dallar yapraklara brnd. 12. JaguarJaguar dier kedigillerden ayran zellik nedir?Gney ve Orta Amerikada yaarlar. Jaguarlar dier byk kedilerden ayrantemel zelliklerden biri, enesi en gl olan byk kedi olmasdr. Bu nedenleyeni dnya kedisi diye adlandrlrlar. Boyu 110-185 cm. olup, leoparlardan birazbyktr. Leoparlardan farklar kuyruklar biraz daha ksadr ve zerindekilekeler daha byktr. Av hayvanlarnn kafatasn srp krarak ldrrler.Gndz aktiftirler, su kenarlarnda otlarla kapl sahalarda yaarlar, yalnzdolarlar. Rakunlar, kaplumbaalar, krokodililer, balklar, geyikler, maymunlar,kular ile beslenirler. ok iyi yzerler. iftleme zamannda bir araya gelirler.Hamilelik sreleri 90-106 gndr. 1-4 yavru yaparlar.Jaguar apraznda kalan bitkilerQuercus Suber (Mantar Meesi)6-10 (20) m ye kadar boylanabilen her dem yeil aalardr. Gen srgnler sartyldr. Gvde kabuklar kaln, mantarl ve boyuna derin olukludur. Doal yaylalan Gney Avrupa ve Kuzey Afrikadr. Uzun yllardr kabuundan mantar eldeetmek iin yetitirilmektedir. Kabuk soyulup uzaklatrlnca aa "yara mantar"meydana getirir. Mantarl tabaka 6-7 ylda bir ilkbahar veya yaz mevsimindesoyularak mantar elde edilir.Cce su aygrBat Afrikann bataklklarna zg iri bir hayvandr. Geceleri ortaya karlar.Meyveler, erelti otlar ve geni yaprakl bitkilerle beslenirler. Cce su aygrou zamann suda geirir bu yzden sudaki nemi vcutlarnda tutabilirler. Bazensuda iftleir ve doururlar. Cce suaygrlar, 19. yzyldan beri Bat Afrikadnda grlmemeye, 20. yzyldan beri hayvanat bahelerinde sergilenmeyebalanmtr. Dnyada 300den az yabani cce suaygr bulunmaktadr. Ccesuaygrlarnn nesli, habitat kaybndan ve kaak avclardan dolay tehlikededir.Cce su aygrlarnn kulak ve burun delikleri su altndaki basnca kar koymak iinkasl bir yapya sahiptir. Cce su aygrlar ilk kez grdkleri baka bir bireylekarlatklarnda saldrmak yerine grmemezlikten gelme davran gsterirler.Ayrca, cce su aygrlarn anne, gn iinde yavrudan uzaklap suya gidebilir. Vegnde 3 kere emzirmek iin yavruyu ziyaret eder. 13. SitatungaTropikal ormanlarda, bataklk ve sulak alanlarda, adacklar, papirs batakl vesazlklarda yaar. Batakla uyarlanma morfolojisi gerei toynaklar uzundur. Bat,Orta ve Dou Afrikada yaarlar. Geceleri beslenirler. Erkek bireylerin postlarkoyu kahverengi izgiliyken diilerinki ise, krmzms kahverengi izgilidir. Erkekbireylerin boynuzlar 88 89cm iken diilerin boynuzlar yoktur. Rahatszedildiklerinde ve kendilerini tehlike altnda hissettiklerinde gzleri ve burundelikleri suyun stnde kalacak ekilde suya saklanrlar. ok iyi yzcdr. Doumyapmak iin batakl tercih eder.Frat Kaplumbaaslkemize endemik(zgn) bir canldr. smini Frat nehrinden almaktadr.Kabuunun zeri yumuak deriyle kapldr. Bann ucunda bir hortum bulunur.Havay bu hortumun ucunda bulunan delikleriyle alr. Gnelenmek iin nadirensuyun dna kar. Ancak genellikle suyun dibinde amura gml olarak yaar kidoal yaamda gzlenmesi zordur. Deri ve az ii solunumu yaptklar iin uzunsre su altnda kalabilirler. Suya yakn yerlerde gnelenmekten holanrlar ancaken ufak bir phe veya rahatszlk annda kendini suya atar. Yiyecek konusundaseici olmayan hem etil hem de otul bir kaplumbaadr. Yetikin bireyler, 20derecenin zerinde scaklklarda aktiftirler.Soylar eitli sebeplerden dolay tkenme tehlikesi altnda olan canllardr.ran leoparLeoparn zerindeki beneklerin en nemli zellii nedir?Kuzey ran ve Kuzeybat Afganistann dalk blgelerde ve bozkrlarda yaarlar.Boylar 1-2 metre, arlklar 30-70kg. arasnda deiir. Ayrca leoparlar tekseferde 6-7 metre yukarya srayabilirler ki dier byk kedilere oranla enyksee srayabilen kedilerdir. Byk kedilerin en k olan leoparlarn birokalttr vardr ve ran leopar bunlarn en bydr. Yaam sresi yaklak 12yldr. Doada kk memeliler ve kularla beslenirler. ok sinsi bir hayvandr.Avlarna grnmeden 1 metreden daha az yaklaabilirler. Gece, tek balarnaavlanr ve avn aalarn stne karrlar. Diiler ve erkekler eeysel olgunlua2,5 yanda ularlar. 2-6 yavru dourur. 14. Afrika gzlkl PengueniPenguenlerde trler birbirlerinden nasl ayrlmaktadr?Penguen, Spheniscidae familyasn oluturan, uamayan, dimdik durabilen, perde ayakldeniz kulardr. Gney Kutbu, Yeni Zelanda, Avustralya, Gney Amerika, Gney Afrikave hatta Galapagos kylarnda yaarlar. Kuzey Kutbunda bulunmazlar. Tyleri kutylerine hi benzemez. Srtlar siyah veya gri, karn ksmlar beyaz ince pulsu tylerlertldr. Trler birbirinden, balarndaki renkli tyleriyle ayrlr. Kuyruklar ksa veayaklar vcutlarnn gerisinde olduundan rahatlkla dimdik ayakta durabilirler. Denizde,saatte 10 deniz mili hzla yzebilirler. Hatta gerektiinde bu hzlarn iki katnakarabilirler. Kanatlar uzun telek tylerinden yoksun olup krlmad iin umayayaramaz. Buna karn kanatlar yzerken ok kuvvetli yzge vazifesi grr. Penguenler,buz zerinde srar ve ok iyi kayarlar. Gslerinin zerinde yatarak yzgekanatlarnn yardmyla kzak gibi kayarak karada birka yz kilometre ieriye kadargirebilirler. Dii penguenler su seviyesi ykseldiinde yuvalarn ykseltmek iin akltalarna ihtiya duyarlar. Ve kulukadayken yerlerinden kalkmaz yemek yemezler. Bunufrsat bilen erkek penguenler diileri etkilemek iin akl ta toplarlar. Yaam sreleri 8ile 15 yl arasnda deiir. 30 yl nce saylar 3 milyon civarnda olan Afrika gzlklpenguenlerinin says gnmzde 180.000dir.LamaLamalar neden tkrrler?Ana vatanlar Gney Amerikadr. Tipik Gney Amerika evcil hayvanlardr. Yktama hayvan olarak kullanlrlar. Ayak yaplar nedeniyle dalk ve dar yollar iinuygun hayvanlardr.20-25 sene yaarlar. Lama kavga ederken ya da insanlartarafndan kzdrldklarnda tkrr. Bulmacalarda kan kznca tkrenhayvan ya da Gney Amerika devesinin cevab olan lama ite bu hayvanadr. Ot,hububat, aa yapraklar ve bitkilerle beslenirler. Gebelik sresi 11,5 aydr. Yavrulama 6-8 ay anne st emer.Poni AtlarBtn dnya da yaygndr.Doada, bir erkek birok dii ile birlikte gruplarhalinde yaar. Omuz ykseklii 1,47 cmden daha azdr. Gvdelerine grebacaklar ksadr. Deiik renkte ve byklkte olurlar. ok iyi koma ve duymayetenekleri vardr. nsanlarn duyamadklar sesleri duyabilirler. Ot, arpa, yulaf,saman p, kepek, msr, tuz, meyve ve sebze ile beslenirler. Hamilelik sreleri 15. 11-12 aydr. Bir yavru doururlar. Doum genelde geceleri veya sabah erkenolmaktadr. Yavru doduktan 30 dakika sonra hemen yrmeye balar.Kamerun KoyunuKamerun, Orta ve Gney Afrikada yaarlar. Etinden, stnden, ynndenfaydalanlr. Erkekler boynuzlu diiler boynuzsuzdur. mrleri 10-12 yldr.Bitkisel beslenirler. Gebelik sreleri 5.5 aydr. 1-2 yavru doururlar.Nandu Deve KuuAnavatan Gney Amerika olan uamayan bir ku trdr. Boylar 1,25 m ile 1,40m arasnda deiir (srt ykseklii yaklak 1 m). Arl 20 ile 25 kg olannandular, ktann en byk kulardr. Tabii bu tabir trn erkekleri iingeerlidir. Zira deve kuundaki gibi erkek nandular diilerden ortalama olarakdaha iridir. Nandu, gevek ama ok bol gzken tylere sahiptir. Uamayan kulariinde en byk kanatlara sahip olandr. Bacaklar uzun ve kuvvetli, ayaklar 3parmakldr. Koarken 60km/sa. Hzaulaabilir. Ayrca ok iyi biryzcdr.Tyl kyafeti gri ya da kahverengi olup genelde erkek daha koyurenkli ve daha iridir. Trn bireyleri, boyun altndaki siyah ty farkllklarndanayrt edilirler.Dev Aldabra KaplumbaasAna vatanlar Seychell adalardr. Ortalama mrleri 150-200 yldr. Dev AldabraKaplumbaalarnnyankabuunun arka plakalarndaki kat izlerindenrenebiliriz.Arl 300kgye kadar ulaabilir. Yerli halk tarafndan kral vekralie olarak adlandrlrlar ve byk sevgi ve sempati duyarlar. Tamamenbitkisel beslenirler. 4-17 yumurta yaparlar. Yumurtalarn 30 cm. derinegmerler. Bizim kaplumbaamz 1920 ylnda domutur ve 270 kg arlndadr.Afrika Mahmuzlu KaplumbaasAfrikann kuzeyinde yer alan Sahra lnn gney kenarnda grlmektedir. Karakaplumbaalar arasnda byklk bakmndan nc srada olan Afrika MahmuzluKaplumbaa scak havalardan korunmak amacyla atklar oyuklarda belli bir sreyaarlar. Otuldurlar. Yamurlu sezonun ardndan Eyll-Ekim aylarnda remednemine girerler. Erkeklerin diiyi elde etmek iin birbirleriyle savamalargerekir. Dii birey iftlemeden sonra kendisine uygun bir yuva aramaya balar.mr uzunluklar 30-50 yl arasnda deimektedir. 16. Sibirya KaplanSibirya kaplann tek bana bir fili yok edebildiini biliyor musunuz?Amur (Rusya) blgesi am ormanlarnda yaarlar. En byk yrtc kedi trdr.Erkeklerin arl 300kgdr. Ayrca amur kaplanlar kuyruklar dahil 3,5 metreyevarabilen en byk kedigildir. Nesilleri tkenmekte olup, maalesef insanlarnyaam alanlarn igal etmesi ve avlanmalar sonucu doada ok az saydakalmtr. Yem bulmak iin bazen gnde 60 km. yrrler. ok iyi yzcdrler.Doada 12-15 sene yaarlar. Geyik, domuz gibi memeli hayvanlar ile beslenirler.Gebelik sreleri 105-120 gndr. Genelde iki yavru doururlar.Ala GeyikAvrupa, Yakn Dou Asya, Kuzey Afrika. Beyaz noktal dam geyikleri, hayvanatbahelerinin en deerli hayvanlarndandr. Avlanmalar neticesinde nesilleritkenme durumuna gelmitir. Yakn Dou Asyadan ithal edilen Dama Geyikleri(dama dama) Avrupada muhtelif memleketlerdeki hayvanat bahelerinde sratleoaltlm ve nesillerinin kaybolmas nlenmitir. Erkekler diilerin iki misliarlna ulaabilirler. Renkleri ak kahve ve zerinde beyaz noktalar vardr.Ayrca tam beyaz olan trler de mevcuttur. 20-30 sene yaarlar. ran geyikleriAvrupa beyaz noktal geyiklerden ksa, st ksm beyaz olan kuyruklar ile farkllkgsterirler. Otlar, yapraklar, tohumlar ve hububatlar ile beslenirler. Hamileliksreleri 7-8 aydr. Bir yavru doururlar.Ala geyik blgesindeki bitkilerOlea Europaea (Zeytin)Zeytin boylu bir al veya 10 metreye kadar boylanabilen, sk dall, yayvan tepeli,her dem yeil yaprakl bir aatr. Uzun mrl bir aatr, yaklak 2000 ylkadar yaayabilir. Baharn sonlarna doru yapraklarn koltuunda seyreksalkmlar halinde aan, kk beyazms-sar renkli, kokulu iekleri vardr.Rzgrlarn tad iek tozlaryla dllenen iekler etli ve yal meyve verir.Meyve nce yeil, olgunlatktan sonra da parlak siyah bir renk alr. Etli meyveniniinde sert bir ekirdek vardr. Meyvenin etli ksmndan ve ekirdeinden eldeedilen "ya" bakmndan ok deerli bir aatr. Ayn zamanda aacnn okheybetli ve estetik bir grnm vardr. Odunu rmeye kar son derecedayankldr. 17. Hikayesi:Zeytini 60 milyon yl nce Akdeniz evresine yerlemi olduunugsteren fosilleri bulunmutur. Fakat o, soylu bir kltr aac olarak Akdenizevresine bizim kylarmzdan gemitir.Adem lmnden nce tanrdanmerhamet diledi ve bunun iin olu it i grevlendirdi. it cennet bahesindekiiyilik ve ktlk aacndan tohum ald ve babasnn azna koydu. Babasgmlnce tohumlar yeerdi ve bu tohumlardan zeytin aac olutu.Avusturalya BlgesiParkmzda doal yaamlarna uygun ayn blge ve iklimde yaayan hayvanlarmziin onlarn bir arada yaayacaklar barnaklar olduu blgeler oluturulmutur.Avusturalya Blgesi bu blgelerden biridir. Burada Avusturalya topraklarndayaayan Kzl Dev Kangurular, Wallabiler, Parma Wallabiler, Siyah kuular yeralmaktadr. Kendiniz uan o atmosferi solurken hissedebilirsiniz.Kangurularn 62 tr olduunu biliyor musunuz?Kzl Dev Kanguru1900l yllarda insanlarla arasnda boks ma dzenlenen kzl dev kangurularAvusturalya ktasnda yaamaktadrlar. Bu malar o yllarda ok rabetgsterirdi. Kzl dev kangurularn gebelik sresi 120 gn olduu iin yl boyuncarerler. Keseli trnn en bydr ve ortalama her zplayta 3m atlayabilir.Boyu ise 2myi aabilir.WallabiWallabiler orta byklkteki kangurulara denir. Doumlar sonrasnda yavruwallabi anne kesesinden ortalama 6 hafta kmyor, beslenmesi ise annenin memebalar kese iinde olduu iin bu ekilde gerekleiyor. Avusturalya ktasndayaamaktadrlar. Wallabilerin ayaklar kaymayacak ekilde yaratlmtr.Parma WallabiKanguru kelimesinin Trkedeki karln biliyor musunuz?Keselilerin en kdr. Avusturalyada yaarlar. Genellikle geceleri aktifolurlar. Otullardr.Kanguru kelimesinin Trke anlam Bilmiyorumdur.Ayrca, kangurular karnnda bir yavru tarken dierine halime olabilirler. 18. Kangurularn lgin zellikleri;Kangurularn 11 cinsi 60a yakn tr vardr.Yavru daha 1 cm iken rahmi terk eder, 3 dakikalk yolculuktan sonra keseyeular. Kesede 4 adet meme vardr. Bebek ayna gre memeleri teker teker emer.Ortalama 6 ay keseden kmaz. Ayrca bir yavru kmadan ikinci bir yavru keseyegirebilir.8-12 yana kadar dourabilirler ve 2-3 yanda anne aday olabilirler.Kesenin iinde yavrunun frlamasn nleyen kaslar vardr ki bu kaslar aynzamanda keseye su dolmasn engeller.Siyah KuuAna vatan Avusturalyadr. Genellikle sulak blgelerde yaarlar. Gagalarkrmzdr. Kanatlar kuvvetlidir. Gl kanatlaryla kendilerini savunurlar.Genellikle otullardr. Bahar dneminde 5-6 yumurta brakp 36 gn kulukayayatarlar. Kulukaya dii ku yatar. Ortalama yaam sreleri 10 yldr.Siyah Kuunun lgin zellikleri;Tek eli canllardr.Kuular genel olarak doada havuz dibi kartrarak bitki rtsnn grlemesinive bol bitki yetimesini salamaktadrlar.ngilterede btn kuular kraliyet ailesine aittir.Emu Deve KuuDii ve erkein grnts ayndr. Diiler erkeklerden biraz daha byktrler.Kzdklar zaman davul sesine benzer bir ses karrlar. Erkek 35 dii 40 kgarlndadr. Bacaklar plak ve uzun olan emular 3 metrelik bir adm rahataatarlar. 19. RDEK HAVUZUPelikanHalk arasnda gagasnn eklinden dolay kak kuu olarak da bilinir. Yedikleribesinlere gre renk deitirirler. Deniz canllaryla beslenenlerinin rengipembedir. Gagasnn altnda genileyebilen derimsi bir torba vardr. Ayaklarperdelidir. ok iyi yzer ve uarlar. Uarken boyunlarn geri dndrrler.Avlanacaklar zaman 8-10 tanesi bir araya gelerek saf veya ember meydanagetirirler. Kanat ve ayaklar suya vurarak balklar kyya veya emberin ortasnasktrr ve rahata gagalarndaki torbaya doldurup yutarlar. Yaklak yarmmetrelik gagasyla en uzun gagal kutur. Pelikan gagasnn ok iyi bilinen bir dierzellii de ok geni kesesi. Pelikan, ufak bir dili olmasna karn, uzmanlam dilkaslarndan oluan karmak bir dzen sayesinde keseyi denetliyor. Balyakaladktan sonra, bu kaslar bzerek keseyi sktryor; bylece darya supskrtrken, avn boazndan aaya doru itiyor. Dil kaslar buharlamayadayal bir serinleme mekanizmasnda da artc lde etkilidir. Ku sz konusukaslar bzerek ve geveterek, kpein hzla solumasna benzer biimde, keseyihzla rpyor. rpma hz kimi zaman dakikada 200 sefer gibi olaanst birdzeye ulayor.Kazyi yzcdr. Daldnda uzun zaman su altnda kalabilir. Uarken ya da tehlikekarsnda kornay andran bir sesle tr, kzdklar zaman boyun tylerinikabartr ve tslama benzeri bir ses karrlar. Yaamlar boyunca tek elidirler.Yuvalarn batakln s sularnda veya bir tmsein zerinde yaparlar. Yavrularyumurtadan ktktan 3-4 ay sonra umaya balarlar. imleri en ksa kesenhayvanlardr ve hemen hemen tm hayatlarn ayrlar zerinde geirebilirler.Kazlarn lgin zellikleri;Kazlar, gen yabani otlar tanyarak, esas bitkilere zarar vermeden yerler. Buzellikleri nedeniyle tarmda yabanc otla mcadelede kullanlrlar.Gagalar ile kanatlarn dmanlarna kar silah olarak kullanlr.Sanld aksine ahmak deildir. Zeki ve uykusu hafiftir.Avrupann baz yerlerinde kazlara bekilik grevi yaptrlr. 20. SRNGENLER EVNil KrokodiliAfrika tropik blgelerinde yaarlar. Nehir, gl ve bataklklarda grlrler.Derileri ok sert ve pulludur. 45-50 yl yaarlar. Yemlerinin byk bir ksmnbalklar oluturur. Bunun yannda zebra, antilop ve ceylanlar da avlarlar. Kumlukbir alana 50 cm. derinlie 25-100 yumurta brakrlar. Diiler devaml yuvannyaknnda bekler. 80-90 gn sonra yumurtadan kan yavrular azna alarak suyakadar tar. Bir zaman sonra yavrularn tanmayp avlarnn arasna yavrularn dadahil ederler.Nil Krokodilinin lgin zellikleri;Afrikann 3 timsah trnn en bydr. Ayrca tuzlu su timsahnn ardndandnyann ikinci en byk timsahdr.Yetikin bir erkein arl 500 kgdr. Ancak 900 kg arlna ulaabilen devlerde vardr.Midesinde ok gl sindirim enzimleri bulunur.Yalnz st enesi alr.Etli dili alt damaa yapktr.Gzleri, burunlar ve kulaklar balarnn st ksmnda bulunur. Ve gzleri perdelidir.Kaplan Piton YlanHindistan,Tayland, inde yaarlar. Erkekler diilerden daha kktr.Sardrlar. Dilleri tat, koku ve iitme organ grevi grr. Pitonlarda azevreleyen pullarda birtakm oyuklar vardr. Sinir ularyla kaplanm bu zelorganlar, ylanlarn, scakkanl avlarn varln hissetmelerini salar. Ylanlarbylece memeliler ve kularla kendi, aralarndaki uzakl tahmin edip srmamekanizmalarn isabetle ayarlayabilirler. Albino olan sar trleri de yaygndr.8-10 m. uzunlua ulaabilirler. Zehirli deillerdir. Avlarn skarak ldrp sonrabtn olarak yutarlar. Fareler, kular ve kk memeli hayvanlarla beslenirler. 21. Missisipi AlligatorlarDoal yaam alan Amerikadr. Gller ve nehirlerde yaarlar. Boylar 2-6 marlklar 150-250 kgdr. Alt enesi sabittir ve dili hareket etmez. Bu yzdenyemlerini byk paralar halinde yutarlar ve yutma esnasnda gzya bezlerineuygulanan basn sonucu gzlerinden ya akar. Timsah gzyalar tabiri bundandolay kullanlr. Yavrular bcekler, yengeler, karidesler, kurbaalar, yetikinbalklar, ylanlar, memeliler, kulardr. 25-70 adet yumurta yaparlar. Takriben50 senedir. Washington anlamas ile koruma altna alnmlardr.izgili KaplumbaaTrkiyeye zgn(endemik) bir canldr. Trakya, Ege, Akdeniz ve GneydouAnadoluya yaylmtr. Genel olarak balk, kurbaa, bcek gibi sucul hayvanlarlabesleniyor. Yumurtalar 3 ay ierisinde alyor.Benekli KaplumbaaTrkiye, Ermenistan ve Avrupada yaylm gstermitir. Genel olarak balk, amfibi,sucul solucan ve bceklerle beslenir. Alacakaranlkta aktiftirler. Durgun ve yavaakan sularda yaalar. Erkeklerde gz rengi portakal, diilerde ise, sardr.Dev Su KaplumbaasOrta ve Kuzey Amerikada yaarlar. En byk tatl su kaplumbaasdr. 35-50 ylyaarlar. ok kuvvetli eneleri vardr. Tembellikleriyle nldr. Kulland tekniksebebiyle avn yakalarken bile hareket etmez. Dilleri solucana benzer. Aznap avn bekler. Av dilini solucan zannedip yemeye alnca ani bir hareketleavn azyla yakalayarak yer. Etildirler, balklar, kk srngenlerlebeslenirler.Sikkeli YlanDalm yeri Kbrs, Suriye, Lbnan, srail, rdn, Msr, Ege Denizi Adalar veTrkiyede yaylmtr. Genel olarak fare gibi kemiricilerle, kk srngenlerle,ku ve ku yumurtalaryla, kertenkelelerle beslenirler. Kemiricilerle beslendikleriiin yararldrlar. Gndzleri aktiftirler. Olduka hzl hareket ediyorlar. 22. Kba valye KertenkeleAna yerleimi Kbadr. Gney Floridada grlr. En fazla 45-55cm boyutlarnaularlar. Aa rtlerine tnerler. Yumurtalarn brakmak iin topraa inerler.Gndz aktiftirler. Erkek bireylerin boazlarn geni pembe yelpaze yer alr.Bcek, kurbaa ve az da olsa meyve ile beslenirler. Hayvanat bahelerindemrleri 10-15 yldr.Sakall KertenkeleAvusturalya doal yaam alann oluturmaktadr. Yeilden sarya kadar deiiktonlarda renge sahiptirler. Erkeklerin sakal ksmlar iftleme dneminde koyurenge dnr. Bcek, ekirge ayrca sebzelerle beslenirler. Zaman zamankafalarn aa/yukar sallarlar ve boyun altlarn iirirler. Boyutlar 60cmyekadar uzayabilir.guanaOrta ve Gney Amerika doal yaam alanlardr. Srtlarnda tarak biimindeerkeklerde daha byk knt vardr. Boylar 2 myi bulabilir. Orta ve GneyAmerika ormanlarnda yaarlar. Hem yzebilirler, hem koabilirler, ayrcatrmanabilirler. Kuyruklarn kendilerini savunmak iin kam gibi kullanrlar.Yeillikler, sebze ve meyveler, halanm patatesle beslenirler. 10 - 55 yumurtayaparlar. Kum veya toprakla kapatrlar. 30 C s ve %100 rutubette 70 gn sonrayavru karrlar.Su KaplumbaasAmerika, Afrika, AsyaGenel olarak sularda yaarlar. Bitkisel ve hayvansal olarak beslenirler. Dnyazerinde geni bir alana yaylmlardr. Kafalarnn yan ksmnda krmz, turuncurenkte eritler vardr. 1,5 kglk bir arla ve diiler 35 cm, erkekleri ise 25cme kadar bir uzunlua ularlar. Salkl bir krmz yanakl kaplumbaaakvaryumda beslendiinde 30 yl yaayabilir. Bitkisel ve hayvansal olarakbeslenirler. Yeillikler, balk yemleriyle beslenirler. 2-20 yumurta yaparlar.Yumurtlarn nemli topraa gmerler. 23. AKVARYUM EVSiklosoma BalKuzey ve Orta Amerikada nehir ve gllerde yaarlar. Erkek balklarn balarndayalandka byyen knt vardr. Yuvalarn dier balklara kar korurlar. 1000civarnda yumurta yaparlar. Yavrular ilk 4-5 gn annelerinin vcutlarndankardklar bir salg ile beslenirler.Gm BalTayland ve Malezyada tatl sularda yaarlar. Byk balklarla ayn yerdetutulabilir. Kk balklara kar saldrgan olurlar. Bydke kuyruklar kzarr.Hem etil hem otul beslenirler.Astronot BalGney Amerikada tatl sularda yaarlar. Akvaryum kumlaryla oynamay okseverler. Balklarla ve kk su canllaryla beslenirler. Bazlar yumurtalarnazlarna alp, yavrular byynceye kadar azlarnda tarlar.Timsah Turna BalOrta ve Kuzey Amerikada yaarlar. Bir gagaya benzeyen az yaplar vardr.Kuvvetli ve keskin, kk ine gibi sivri dileri vardr. Balk ve su canllarylabeslenirler.Afrika Ciklet BalAfrika doal yaam alandr. Afrikada yaayan yaklak 1600 tr vardr.zellikle gllerde, tatl sularda farkl trler kark olarak yaarlar. Geneldeotul beslenirler. Az miktarda kk su canllaryla beslenirler.Zebra Ciklet BalOrta Amerika tatl sularnda yaarlar. Erkekler yalandka balar byr,diilerin karnnda turuncu renkte parlaklk grlr. Anne ve baba yumurtalaraberaber bakarlar. ok dayankl ve kavgac balklardr.ingu Vatoz BalBrezilyada yaarlar. Etildirler. Ana besin eleri tatl su salyangozlar veyengelerdir. Ayrca balk, karides ve solucan ile de beslenirler. 24. Tatl Su Vatoz BalGney Amerikada yaarlar. Vcutlar yassdr. Hareketlerini gs yzgeleriylesalarlar. Baz trleri elektrik oku reterek avlarn bayltrlar. Baz trleri dekuyruklarndaki zehirli bir ine ile avlarn sokarak hareketsiz hale getirirler.Genilikleri 60cmyi bulabilir. Balk ve etle beslenirler. Erkeklerde kuyruk ikikenarnda birer kk kam vardr. Yumurtlamazlar, yavrularn canl doururlar.Pirana BalAmazon nehrinde gruplar halinde yaarlar. Jilet gibi keskin dileri ve kuvvetlieneleri vardr. Erkek ve dii ayn grnmdedir. Boynu erkekte krmzms gmdiilerde ise sarmtrak renktedir. Balklarla beslenirler. Yumurtalar erkektarafndan korunur.Kpek BalHindistanda nehirlerde yaarlar. Genelde diilerin karn yzgeleri daha geniolur. 10 yl yaarlar. Bilinen kpek balklar gibi saldrgan deillerdir. Sudakititreimleri alglama yetenei grmesinden daha kuvvetlidir. ok hzl vekontrolsz yzerler. Boylar 1myi geebilir.pen Gurami BalGney Dou Asyada tatl sularda yaarlar. pr gibi kar karya gelirler amabu sevgi iareti deil kavga durumunda yaptklar bir harekettir. Yosunlar vekk tatl su canllaryla beslenirler. Yumurtalarn serbest olarak suyabrakrlar, yuva yapmazlar ve yumurta brakrlar.Arovana BalAmazonnehrindeyaarlar.Havaya srayp suyun stndekiavlarnyakalayabilirler. Asya ve Avustralyada da benzer trleri vardr.Balk vebceklerle beslenirler. Yumurtalarn kuluka dnemi baln aznda olur. Yavrularbir ka ay sreyle erkek balk tarafndan korunur ve beslenir.Paku BalOrta ve Gney Amerikada tatl sularda yaarlar. 50 cm. boya ulaabilen bu balnaznda erikin bir insann azndaki diler kadar byk diler vardr. Fakat budiler aynen biz insanlardaki gibi sadece kesmeye yarayan dz dilerdir. 25. Paralamak iin kullanlan sivri diler bu balkta yoktur. Paku balklar aalardanden meyveler ve tohumlar ile beslenirler. Ama et de yerler. Hem etil hemotul balklardr.Koi BalAnavatanlar Japonya Ve indir. Akvaryum ve havuzlarn en deerlibalklarndandr. Yaklak 120 deiik renkleri vardr. Genelde havuzlardabeslenirler. 4 derece ile 40 derece arasndaki slarda yaayabilirler. 50-110 ylyaarlar. Japoncada koiler talih, cesaret, baar ve uzun yaam semboldrler. Buhayvanlar iin yarmalar dzenlenmektedir. Pond balk yemleri, karides, ekmekile beslenirler.Krmz Yzgeli Kedi BalGney Amerikada Amazon nehrinde yaarlar. Krmz kuyruk yzgelerindenkrmz bir madde karrlar. Byk balk trleri arasndadr. Kk balklaravlayarak beslenirler.Dev Arapaima BalGney Amerikada Amazon nehrinde yaarlar. Dnyadaki en byk tatl subaldr. zeri sert pullarla kapldr. 4.5 metre uzunlua ve 200 kg. arlaulaabilirler. Suyun stne srayp rdek gibi hayvanlar yakalayp yediigrlmtr. Yumurtalarn suyun dibinde amurdan yuvalara brakrlar. Balklarve kabuklu hayvanlarla beslenirler.FlamingoFlamingolar tylerindeki krmz rengin olumasn nasl salamaktadrlar?Yaam alan lagnler ve tuz glleridir. Srekli bir evlilik ba ile yaayp kulukakolonileri kurar. 40 yann stne kadar yaarlar. Tylerine krmz rengi verenmaddeyi doal ortamlarndaki suyun ierisindeki bir tr besindensalamaktadrlar. Burada o madde oluturulamad iin yemlerine katlmaksuretiyle renklerinin kalcl salanmaktadr.Mantolu Pavian MaymunuHabeistan, Somali, Yemen, Afrika ve Gneydou Asyadr. Step ve kayalkblgelerde yaarlar. Erkeklerin boylar 60-94 cm. diilerin 50-65 cmdir.Erkeklerin arl 18 kg. diilerin 10kgdr. Tek erkekli harem eklinde, 50-60lk 26. gruplar halinde yaarlar. ok kuvvetli ayaklar vardr. Daldan dala atlayabilirler.Yz ve arkalar plak krmz renkte ettendir. ok kuvvetli ve byk dileresahiptir. Birbirleriyle sesler kartarak anlarlar. 35 sene yaarlar. Otlar,kkler, tohumlar, meyveler, kk bcekler ile beslenirler. Hamilelik sresi 170-175 gndr. 1 yavru doururlar.Makak MaymunuHindistan, Afganistan, Tayland, Gney in yaarlar. Orman kenarlarnda veyaseyrek olan ormanlar ile insan yerleim yerlerine yakn blgeler de yaarlar. Bave gvde uzunluu 45-65 cm. olup, arlklar 5-12 kgdr. Kuyruk uzunluu 30cmdir. Yzleri ve popolar krmz renklidir. empanzelerden sonra tannan ennemli maymundur. Yzebilir ve suya dalabilirler.20-100 adet gruplar halinde diive erkekler kark hiyerari eklinde yaarlar. En kuvvetli erkek grubun badr.Al yanakl Makaklar tecrbe hayvanlar olarak kullanlrlar. Meyveler, goncalar,bitki srgnleri, bcekler, kurbaalar, kk memeliler, tohumlar ile beslenirler.Hamilelik sresi 135-194 gndr. Bir yavru doururlar. 30 sene yaarlar. 2,5-3yanda reme ana ularlar.Yeil MaymunAfrikada Sahra l Gneyinde, ormanlar ve savanalarda yaarlar. ok uzunkuyruklar vardr. Trmanma kabiliyetleri ile koma ve atlama yetenei iyi gelmiolup, koarken sratleri saatte 50 kmyi bulabilmektedir. Gruplar bir eftarafndan ynetilir. Deiik renkleri olmalar nedeniyle, maymunlarn en yaygn veok olan grubunu tekil ederler. Arlkl olarak bitkisel beslenirler. Yavrular ayakve kuyruklar ile annelerinin karn blgesine tutunur ve anne tarafndan o ekildetanr.4-5 yanda retim ana ularlar. Senede 1 yavru doururlar. Hamileliksresi 5,5 aydr.Sar BabunAna vatanlar orta ve dou Afrikadr. Eski dnya maymunlarndandr. Burunlarkpek burnu gibi uzundur. Erkeklerin tyleri daha gr ve uzundur. Savanalar veak ormanlk alanlarda yaarlar. 25-30 yl mrleri vardr. ok kuvvetli ve bykdilere sahiptir. Birbirleriyle sesler kartarak anlarlar. Meyve, tohum, kkbcekler, otlar arada bir de tavan ve kularla beslenirler. 6 aylk gebeliksonucunda bir yavru doururlar. 27. Siamang MaymunuMalezya, Tayland ve Sumatra gibi blgelerde yaarlar. Boylar 1m kilolar 20kgcivarndadr. Kollar vcutlarnn 2,5 katdr. Kollarn seyahat iin kullanrken,ayaklar nesneleri tamak iin kullanrlar. Ayrca, yrrken kollarn dengesalamak iin kullanrlar. Boazlarnda kese vardr ve keseler sayesinde sabahsaatlerinde yksek ses kararak ark sylerler. Hamilelik sreleri 7 aydr. 7yanda ergenlie ularlar ve 25-30 yl yaarlar.Bengal KaplanErkek bireylerin boyu 3,5 m ye kadar uzarken dii bireylerin boyu 2,5 m olur.Erkeklerin arl 290 kg diilerin arl 200kgdr. Bu kadar ar olmalarnaramen iyi yzcdrler. Ak alanlar sevmeyen Bengal kaplanlarnn yaamsahalar besin bulma olanaklarna bal olarak 30-80 km2 civarnda deiir. Yabanidomuz ve antilop trleri temelde avladklar hayvanlardr. Avna srnerekyaklar ve en yakn mesafeden hamle yapar. Kaplann postundaki izgiler avnakar bir kamuflaj grevi grr. Kuyruklar hzla kotuklarnda bir dengeunsurudur ve bir iletiim aracdr. Kaplanlar, bir seferde 18 kilodan fazlayiyebilirler.Beyaz Elli GibbonSumatra, Malezya, Tayland, ve Kamboyada yaarlar. El ve ayaklar beyazdr. Yzkenarlarnda ve kalar zerinde halka biiminde beyaz bir bant vardr.Gndzleri aktiftirler. Suda yzemezler. Yerde 2 ayak zerinde yryebilirler.Yzleri insana benzer, plak ve tyszdr. Tropik ve yar tropik yamurormanlarnda yaarlar. Geceleri yuva yapmadan aalar zerinde uyurlar. Her eyyerler. Yapraklar, bitki srgnleri, goncalar, iekler, meyveler, bcekler,omurgasz hayvanlar, salyangozlar, ku yavrular ve yumurtalar ile beslenirler.Yemlerinin %80nini meyveler oluturur. 6-9 yanda reme ana ularlar. Biryavru doururlar. Tek evlilik yaparlar. Hayat boyu devam ettirirler. Hamileliksreleri 7 aydr. Yavrular anneleri tarafndan tanrlar. Akrabalardan oluanaileler halinde yaarlar. Yabanclar aralarna almazlar. 28. Beyaz elli gibbon kars bitkilerRhus Typhina ( Sumak)Kn yapran dken, nadiren 5 mden fazla boylanan, genellikle ok dall al yada aalardr. Srgnleri krmz renkli, youn kadifemsi tyldr. Sonbahardayapraklar krmz-portakal rengi olur. Dii ve erkek iekler genellikle ayraalarda yer alr. Haziran-temmuz aylarnda aan iekler yeil-sar renkli,tyl, 15-20 cm uzunluundaki dik duran salkmlarda yer alr. Terminalsalkmlarda yer alan meyve krmz renkli, youn tyldr. Doal yayl alanKuzey Amerikadr. Drenaj iyi, hatta kuru fakat verimli topraklar sever, ksamrldr.empanzeempanzelerin insandan sonra en zeki canl olduunu biliyor musunuz?Merkezi Orta ve Bat Afrika gibi blgeler de yaarlar. Zeka ve akl itibariyleinsanlardan sonra ilk gelen hayvanlardr. Merkezi ve Bat Afrikada slakormanlk blgelerde ve savanalarda yaarlar. Yzleri insan yzne benzer, ancaktyldr. nsan hareketlerini taklit edebilir ve benzeri hareketler yapabilirler.empanzeler, kendi aralarnda haberlemede 64 farkl ifade ve mimik kullanrlar.ok kuvvetli parmaklar vardr. ki parmayla bir cevizi ok rahata krabilir.Gl bir insann 6-7 kat kuvvetine sahiptir. empanzeler arlkl olarak bitkiselbeslenirler. Her trl meyveler, yapraklar, fstklar, goncalar, aa kabuklar,tohumlar, bitki srgnleri, bcekleri yerler. empanzeler 8 ay hamilelikten sonrabir yavru doururlar. Grup iindeki btn yetikin erkek ve diiler yavruyukorurlar. Annesi yavruyu devaml yannda tutar, korur ve bytr. empanzelerreme ana 8 9 yanda ular ve 10 11 yanda doum yaparlar.Telli TurnaTrkiyeye zg olan ve nesli tkenme tehlikesi altnda olan en nemli ku trhangisidir?Nesli tkenmekte olan kular arasndadr. 85-100 santimetre uzunluunda, bilinenturnadan ufaka ama benzer ku ty olan bir turnadr. Gmendirler, Afrika vegney Asyada klarlar. Telli turnalar genellikle k boyunca kuru otlaklardabulunurken reme mevsimi esnasnda bataklk alanlar yaam yeri olarak tercihedilir. Nemli bataklklar, bozkr habitatlar ve ayrlar, seebilecei dier 29. alanlardr. Tek eli bir hayat srerler. Eleri len bir turna ardndan neredeyse 7yl kadar yas tutmaktadr. Trkiyeye zg bir ku tr olmasna karn en sonMu ovasnda 11 adet telli turna grlmtr. Ortalama yaam sresi 35- 40 ylkadardr.Gri Tal TurnaAfrika ktasndaki Sahra lnn gneyinde yaarlar. G etmezler. Byk arkaayak parmaklar sayesinde aalara tneyebilirler. Dier turnalarda bu zellikyoktur. Bu zelliinden dolay geliimsel adan bu trn dierlerine oranla dahaeski olduu dnlmektedir. Dier turnalar gibi bcekler, srngenler ve kkmemelilerle beslenirler. Erkek bireylerin, diilerin ilgisini ekmek iin yapt kurdavranlar, ok gsterilidir. Ba sallama, dans etme, zplama, kaz sesine benzersesler karma davranlar gzlenir.Deve kuuKular ailesi iinde en iri ku hangisidir?Gnmzdeki kularn en irisi ve en iyi tannandr. Deve kuu, aslan ve ita gibi irimemelilerin pusuda bekledikleri bir blgede yaayan, uamayan tek iri kutur.Gayet keskin gzleri olan 210-250 santimetre boyundaki Afrika deve kuu,genellikle btndmanlarndankap kurtulabilir. Tamhzla kotuuzaman, admlarnn uzunluu 350-450 santimetredir. Bylece Afrika ovalarndadmanlarnn ounu geride brakr. Hznn saatte 60-65 kilometre olduutahmin edilmektedir. oumuz, bir tehlikeyle karlaan Afrika deve kuununban kumun iine gmdn duymuuzdur. Bunun gerekle ilgisi yoktur. Afrikadeve kuu aksine bir keye kstrld veya yaraland zaman kuvvetli tekmeleratar. Beyinleri gzlerinden daha kktr. Ortalama yaam sreleri 45-55 ylkadardr.ZebraZebralar ne renk doarlar?Atn yakn akrabalarndan olan zebralar siyah ve beyaz izgili postlarndan trkolayca tannrlar. Sadece Afrikada bulunan bu hayvanlar, seyrek aal veotlarla kapl ak alanlarda yaarlar ve sk sk antiloplarla birlikte srlerolutururlar. Zebralar, tpk atlarda olduu gibi yele denilen salara sahiptirler;vcut yaplar da atlara benzer ve en az onlar kadar hzl koarlar. Tm zebralarnizgilerinin yaps ve says birbirinden farkldr. Zebralarn dikey izgileri aynzamanda nemli bir savunma unsurudur. Bir arada durduklar zaman kendilerini 30. avlamak isteyen aslan gibi yrtclar, bu izgilerden dolay sry bir btn olarakalglarlar. Bu durumda avc, avlayaca zebray semekte glk eker, bu dazebralar iin bir korunma yoludur. Zebralar, yaamlarn srdrebilmek iin su veot ile beslenirler. Bazen yiyecek bulmak iin 50 km yrrler. Genel grn aksinezebralar siyah ve beyaz izgilere sahip deildirler. Aslnda siyah derilerininzerinde beyaz izgiler yer alr. Ortalama yaam sreleri 20 28 yl kadardr.Zebra ile at iftletiinde doan yavruya zebrat denir.Zebra kars bitkilerAcacia Dealbata (Mimoza)15 mye kadar boylanan sar iekli bir akasya trdr. al veya kk aaforumundadr. Gen dallar biraz zayf; boz donuk tyl, dumanldr. Yapraklargmi renkli, yaprak ekseni 1216 cmdir. Ocak-Mart aylarnda ieklenir.Tohumlar Temmuz-Austos aylarnda olgunlar.ZrafalarDnyadaki en uzun kara hayvandr. Beyaz-krem bir ten stnde siyah vekahverengi arasnda beneklerden oluan bir vcuda sahiptir. Boy uzunluklar 4 ile6 metre arasnda deiir. Zrafalar Afrikada yaarlar. Gney Afrika ve KuzeyAfrika en ok bulunduklar blgelerdir. Genelde savanlarda otlaklarda ve akormanlarda yaamlarn srdrrler. Akasya aacnn yetitii blgelertercihleridir. Erkeklerinin boyu 4,4 ve 5,5 metre olup 1,5 ton arlndadr.Bugne kadar kayt edilmi en uzun zrafa 5.87 m. olup 2 ton arlndadr.Dilleri boynuzumsu yapya sahiptir. Diileri ise 4,0 ve 5,0 metre civar yksekliesahiptir ve erkeklere gre daha hafiftir. Diiler genellikle erkeklerine gre hafifve daha ksa olurlar. Her iki cinsin de boynuzlar vardr, diilerin boynuzu dahaksadr. Boynuzlar kemiklemi kkrdaktan olumutur. Erkekler yalandkakafasndaki boynuzlar da kalsiyumun etkisiyle geliir. Zrafalarn ses telleriyoktur. Bunun nedeni ise boyunlarnn ok uzun oluu ve ses tellerininsmamasdr. 3540 cm uzunluunda siyah bir dile sahiptirler. Boyunlarnn uzunolmas bakmndan kafa ksmnda kan gitmesi iin ok byk kalplere sahiplerdir.Buna ek olarak, zrafa ban aa ediinde devreye giren zel kapakklarvardr. Bu kapakklar kann akn byk lde azaltr ve bylece zrafa gveniinde su iip tekrar ban kaldrabilir. Ayrca su imek iin ban yere kadarindirdiinde, vcutta salglanan sefaloraidien adl sv devreye girer ve kalphacmini klterek pompalanan kan azaltr. Ve zrafann beyni iinde yokdenecek kadar az damar bulunur. Bu gibi zelliklerin sayesinde zrafalar beyinkanamas geirmezler. Bu byk hayvanlar gnlerinin ortalama 1 saatini (en az 10dakika, en fazla 2 saat) uyuyarak geirirler. 31. Zrafalarn lgin zellikleri;Beneklerinin altnda klcal damarlar bulunur ve soutma grevi yaparlar.Kalp krizi geirmeyen tek hayvandr.Kafalarnda boynuzlar vardr ki yavrularn boynuzlu olarak dnyaya getiren tekcanldr. Kalbi kafatasndan byktr ve 60cm boyunda 11,8 kgdr.Ayaklarn apraz kullanamazlar.En savunmasz zamanlar su itikleri zamandr.NyalaGney Afrika doal yaam alandr. Su kenarlarnda yaamay tercih ederler. 10kiilik aile gruplar veya tek bana yaayan trlerdir. Erkek bireyler 110 cm diibireyler 90 cm boyundadr. Erkeklerin gevek boynuzlar ve boaz ksmnda yeletarz saaklar vardr. Diilerde bunlar mevcut deildir. Erkek bireylerin vcutlardikey beyaz izgiler vardr yz kahverengidir. Diiler ise krmzms beyaz dikizgilere sahiptir dier kalan ksmlar kahverengidir.MaraPanama, Arjantin doal yaam alanlardr. Uzun bacakl kemirgenler grubunadahildirler. Byk kemirgenler arasnda 3. Sradadr. Gebelik sresi 100 gndr.Tek elidir. Yavrular doduktan sonra yrmeye balayabilirler. Kollar uzundurve gl n ayak kaslar vardr. Arka ayaklar ne doru daha uzundur. Drt ayakstnde 1.83 cm zplayabilirler. 40-50 mm arasnda kuyruk vardr. Kuyruk ksa vetyszdr. Erkek koruyucu grevi grr. 1000 mde 45 km hza sahiptirler. Birtavan kadar hzldrlar. Otul trlerdir. Mara, dnyann drdnc byk kemiricitrdr.KapibaraKemirici hayvanlarn en irisidir. Kapibaralar gevi getirebilirler. Eti iinbeslenebilir. Etinin tad domuz etine benzer. Su domuzu da denilen bu ilginamfibiyum hem suda hem de karada yaayabilen bir canldr. Yetikinlerin boyu130 cm ulaabilir. Arlklar erkeklerde 34-61 kg diilerde ise 66-145 kgdr.Diiler erkek bireylerden ar olur. Anal bezleri burun stndedir. ki farkl kokubezleri vardr. Erkek bireylerin anal bezlerinin st kllarla kapldr. Yal 32. dnemde iftleme gerekleir. Nisan- mays arasdr. Gebelik sresi130-150gndr. Bir kara hayvan olmalarna ramen iyi yzcdrler. 5 dakika suyu altndakalabilirler. Bu tr su seviyesinin biraz zerinde burnunu tutarak su altndauyuyabilir. Ayrca kapibaralar kpek havlamasna benzer ses kardklarndanuzaktan ou zaman kpeklerle kartrlar. 8-12 yl mrleri vardr.TapirGney Amerikann scak ksmlarnda yaar. Panama, Arjantin ve Paraguaya kadaryaam alan geniler. 25-30 yl mr vardr. Gney Amerika Tapirleri dier ouhayvan gibi alm patikay izlemez, daha ok balta girmemi ormanlarda glkleyoluna devam eder. Hzl koan bir tr deildir. Tapirler drt parmakldrlar.Ormanda glge gibi sessiz ilerler fakat tehlikeyi hissettii an drtnala komayabalar. yi bir yzcdr. Gney Amerika Tapirleri bebekken yakalandndakolayca evcilletirilebilir. Fakat insanlarn sevgi gsterisine karlk vermez.nsanla hemen hemen ilgilenmez. Yatacak bir ke ve yemei olduktan sonrayaamnda sorun yoktur. nsana saldrmaz ve srmaz. Rahatsz edildiinde tiz birlk atarak tepki gsterir. Gney Amerika Tapirinin eti ok lezzetlidir. Birokyerde tketilir. Yerliler ise hayvann trnaklarn toz halinde yutup sarahastalna iyi geleceine inanrlar.Halka Kuyruklu LemurMadagaskar adasnda ak allk alanlarda yaarlar. Lemur szc, Latincelemures szcnden gelir ve gecenin ruhu ya da hayalet anlamna gelir. Bu isim,iri ve parlak gzleri ile tuhaf lklar nedeniyle verilmitir. Kuyruklar siyah olupzerinde beyaz halkalar vardr. Sivri burunlar vardr. Kuyruklarn yazn gnetenkorumak iin glgelik, knda souktan korunmak iin atk gibi kullanrlar. Bitkiselbeslenirler. Meyve-sebze aa tohumlar ve yer bitkileriyle beslenirler. Gebeliksresi 4-4,5 aydr. Yavrular 6 ay boyunca anneleri tarafndan emzirilirler.Byk lemur kafesi yolu zerindeki bitkilerLagerstroemia ndica (Oya)Kn yapran dken, 6-7 mye kadar boylanabilen, yuvarlak tepeli ufak biraatr. Gvde kabuu ince ve dzgndr. Srgnler ak pembe- bej renkli, drtkeli ve tyszdr. Srgnlere karlkl dizilmi ksa sapl yapraklar, 2-7 cmboyunda, eliptik ya da yumurta biiminde olup ular kt ve her iki yz plaktr.Sonbaharda krmz renk alrlar. Yaz aylarnda aan iekler gl-pembe renginde; 33. dik duran bir eksen zerinde toplanarak 5-20 cm boyunda bileik salkm tipi kuruloluturur. Meyveleri nohut byklnde kapsldr. in ve Korede doal olarakyetiir. Ilman iklimleri, gneli-scak yerleri sever, nemli-kuraka topraklardayetiir.Mongos LemuruKuzey Bat Madagaskar blgelerinde yaarlar. Lemurlarn kk, orta ve bykolmak zere ok deiik trleri vardr. Mongos Lemurlar Madagaskar Kuzey-Batsnda yaarlar. Renkleri mat-kahve gri karmnda olup, yzleri siyah,yanaklar beyaz renktedir. Lemurlarn diilerinin beyaz renkleri daha ak olup,erkeklerde boaznda altuni-krmz renk bulunur. 36 cm. boyunda kuyrukuzunluu 48 cmdir.Doada meyveler, incirler ve muz vs. ile beslenirler.Hamilelik sresi 120-135 gndr. Yavrular 5 hafta anneleri tarafndan beslenir vealtnc haftadan itibaren serbest beslenme balar. Erkekler 2,5 yanda ergenlikana ularlar, yavrularn balangta gzleri mavi renktedir, sonradan parlaksar renge dnr.Siyah LemurMadagaskar blgesine endemik bir hayvandr. Kuyruk uzunluu 51-65 cm olupboylar 90-110 cm arasnda deiir. Arlklar ise 1,5-2 kg arasndadr. Erkeklersiyah renk iken diiler kestane, kahverengi hatta portakal renginde olabilir.Bitkisel olarak beslenirler. Meyveler en sevdikleri besin kaynadr. Gece aktifhayvanlardr. 10 kiilik grup halinde yaarlar. Grup iinde egemenlik diibireylerindir. Mays- Nisan aynda iftleme gerekleir. Diilerin gebelik sresi125 gndr. Yavrular en erken Austos en ge Ekim aynda dnyaya gelirler.Siyah-Beyaz Yakal LemurMadagaskar blgesine endemik bir trdr.100-120 cm boy 3-4 kg arlklarvardr. Zamann ounu yksek aalarn zerinde geirirler. Beslenme saatiaaca asl ekilde durarak yapraklar ve tohumlar daha sonrada iekleri yerler.Bitkisel olarak beslenirler. Gndzleri aktif hayvanlardr. Kark bir sosyalyapya sahiptirler. Ksa gebelik sreleri vardr. 36 yl yaarlar.Kzl Yakal LemurMadagaskar blgesindeki primatlarn en bydr. 3,5-4 kg arlndadr.Kafas, yz, karn blgesi ve ayaklar siyah renktir. Vcudunun dier ksmlar 34. krmz renklidir. 50 cm e kadar geliir. Fakat kuyruuyla birlikte 60 cm olur.Diiler erkeklere oranla biraz daha uzundur. 15-20 yl yaarlar. Sabah ve akamaktif hayvanlardr. 2-16 kiilik kk gruplar halinde yaarlar. Bitkisel olarakbeslenirler. Polen, nektar ve meyve besin kaynaklardr. Mays Temmuzaylarnda iftleme gerekleir. Dii bireylerin gebelik sresi 102 gndr. Yenidoan yavruda krk grlebilir fakat hareketsizdir.Halka kuyruklu koatiKoatinin ksa ayaklar gl trnaklarla donatlmtr, ama ayya ok benzer.Aslnda koati daha ok amarc ayya benzer; gvdesi onunkinden daha ince,kuyruu daha uzun ve kabarktr, burnu daha kk ve yumuaktr. Burnu yiyecekararken topra kartrmaya yarar. Koati hem et, hem ot hem omnivor hem dekarnivordur: Bcekler, kk hayvanlar, ku yumurtalar, ama en ok tercih ettiimeyvelerdir. Kk gruplar halinde yaar ve aaca trmanr. Zaten yle iyi birtrmancdr ki, tpk sincap gibi aalardan ba aa inme yeteneine sahiptir.Cce maymun barna yolu zerindeki bitkilerWisteria Chinensis (Mor Salkm)Anayurdu indir. Sarmak trdr. Boyu 20 metreye kadar uzayabilir. mryaklak 70 yldr. iekleri salkm durumunda, Nisan ve Mays aylarnda mavi-mor, beyaz ya da soluk pembe renkli iekler aar. Bahelerde ss bitkisi olarakyetitirilir. lkbaharda havaya nefis koku saan, katr trnana benzer, zmsalkm eklinde ( demetler halinde ) ok gzel dkml iekler aar. Arszdr.Yaprak dker. Gnei sever.- 20 dereceye kadar dayanabilir. Her yl bol dalyapmas iin budanmaldr. elikle retilir. sar renge dnr.skelet Kafal MaymunAna vatanlar Gney Amerikadr. Gndz aktiftirler. Gzleri byk kuyruklar okuzundur. smini, ba ve yznn kafatas iskeletine benzemesinden dolayalmtr. 20 sene yaar. Nesli tkenme tehlikesi altndadr. Yaprak, bitki, meyve-sebze, ku yumurtalar ile beslenirler. Gebelik sresi 5 aydr.Uan SincapDou ve Kuzey Avusturalya, Tazmanya, Yeni Gine ve Endonezya gibi blgelerdeyaar. Kk ve aata yaayan keseli bir memeli trdr. Boylar 18-23cm, 35. arlklar ise, 190-250gr kadardr. El beinci parmak ile ayak birinci parmakarasnda ok ince bir deri uzanr. Bu deri hayvan el ve ayaklarn yaydndaparate benzer ve havada szlmeyi salar. Aatan aaca 100mye kadargidebilir. ok eitli gdalar tketirler. Meyve, sebze, iek nektarlar ve eitlibceklerle beslenirler. Esaret altnda 12 yl kadar yaayabilirler. Diilerinyavrularn tayabilmeleri iin karn blgelerinde bir keseleri vardr. Gruplarhalinde yaarlar bu nedenle sosyal hayvanlardr. Grubun yeleri birbirlerikokularndan tanrlar.ArmadilloArjantin, Paraguay, Santa Cruz gibi blgelerde yaarlar. Otlaklar, ova, orman vetarm blgeleri yaa alanlarn oluturur. Kazmaya uygun biyolojileri olmasndaramen, basit yuvalar ina ederler. Gece daha aktiftirler. Ancak besinbulamadklarnda gndz de aktif beslenirler. Doal hayatta sadece ilkbahardnemlerinde 60-75 gn ierisinde ylda yavru olutururken, hayvanatbahelerinde yln tm zamanlar yavru dnyaya getirebilirler. Toprakta yaayanomurgasz canllar, solucan ve bceklerle beslenirler.AgoutiOrta Amerika, Bat Hint Adalar, Gney Amerika ve Meksika gibi blgelerdeyaarlar.Tehlike annda havlama benzeri bir ses karrlar. yi yzcdrler. Arkaayaklarnda , n ayaklarnda be parmak bulunur. Yalnz yaarlar. Yavrulardoduklarnda gzleri ak ve krkle kapl olurlar. Genellikle gmdkleri fndk veekirdeklerin yerlerini unuttuklar iin ormann zenginlemesinde nemli roloynarlar.Pamuk Bal Cce MaymunGney ve Orta Amerika ktalarnda yaarlar, Kuzey Kolombiya Panama Denizseviyesinde ykseklii 1500 m. kadar olan slak ve kuru ormanlarda yaarlar.Kulaklar kk, balarnda byk beyaz tyden ta bulunur. Kuyruklar krmz veuzun olup, iyi srayabilen maymunlardr. 3 m mesafeye rahatlkla srayabilirler.Tamarin grubuna dahildirler. Bu maymunlar ok gzel sesler kararak arksylerler ve bundan dolay mehur mzisyen Litz in ismini almlardr. Uzunbeyaz salar batan omuzlarna yaylr. Karn ve alt ksmlar beyaz renktedir.Boylar 230 mm kuyruk uzunluu 370 mm. olup arlklar 430 grdr. Meyveler,bitkiler, kk memeliler, bcekler, tohumlar, kertenkeleler, kurbaalar, ku 36. yumurtas ile beslenirler. 18 ayda reme ana ularlar. lk doumu 33 aydayaparlar. Hamilelik sreleri 140 gndr. Gruplar halinde yaarlar. (10-12 maymun)tek evlilik yaparlar. Ana maymun lnce onun yerine ikinci bir dii maymun alr. 1-2 yavru doururlar. Yavru, baba tarafndan srtnda tanr ve korunur, emzirmeiin anneye verilir ve sonra tekrar alnr. Yavrular 12 ayda bamsz durumagelirler.Kahverengi Kapuin MaymunOrta ve Gney Amerikada yaarlar. Erkekler 2-8 kg. diiler 2,5-5 kgdr. Basiyah karn altlar ak renk vcudu kahverengidir. ok gl eneleri vardr. okzeki ve abuk renen hatrlama yetenekleri olan hayvanlardr. Havlama ve slabenzer sesler kartarak birbirlerine seslenir ve iletiim kurarlar. Her trlmeyve sebze, yumurta ve kk srngenlerle beslenirler. Gebelik sresi yaklak5 aydr. Genelde 1 yavru doururlar.Altn Aslan Bal Cce MaymunTamarin tiplerinin en bykleridir. Arlklar 750-1500 gramdr. Balar, bayeleleri aslana benzedii iin bu ismi almlardr. Ba, omuzlar, ense, kuyruk sttarafaltn rengindedir. Bunun dnda siyah-krmzmtraktr. Kolaycaehlileirler. Zeki maymunlardr. Yzleri tysz, plak ve altn krmzs renktedir.Trleri tkenen maymunlardr. Gndz aktiftirler, tek evlilik yaparlar. 3-6gruplar halinde yaarlar. Her ey yerler. Meyveler, zmler, civcivler, fstklar,tohumlar, srngenler ve yapraklar ile beslenirler.Vasa PapaanMadagaskar ve Komor evresi alanlarda yaarlar. Diileri erkeklere gre %25daha byk yapdadr. Diileri ok elidir.Goffini KakaduSolomon adalar doal yaam alanlardr. Palet yem, meyve ve sebze ilebeslenirler. Mzii ve dans etmeyi severler. Onlarla ilgilenilmedii veya onlarmegul tutacak herhangi bir ey olmad zaman barmaya balayabilirler. 40yldan fazla yaarlar. 37. MandrilMaymun dnyasnn en byk tr hangisidir?Ne tarafndan bakarsanz bakn, renkli bir yaratktr. Kaba etlerindeki yamalarkoyu krmzyla evrili meneke rengidir. Yz ise soytar gibidir. Uzun burnununst parlak krmz, ucu al, burnunun iki yanndaki kabartma izgiler mavidir.Sakal sar renktedir. Mandrilin 90 santimetrelik vcudunun geri kalan tarafsiyahtr. Maymun dnyasnn en byk trdr. Hayatlarnn byk ksmn yerdegeirir ve nadiren aalara trmanrlar. Yemek listelerinde meyve, kk, yumurta,bcek, srngen ve kurbaa gibi amfibyumlar(suda ve karada yaayabilenomurgallar) yer alr. Bu maymunlar, 2,5 santimetre uzunluundaki kpekdileriyle olduka iri hayvanlar dahi ldrebilecek olmalarna karn memelihayvan yedikleri enderdir, tahrik edilmedike insana da saldrmazlar. Mandrillersk ormanlarda yaarlar, babunlarn arasnda en ok onlar orman severler.Bununla beraber hayatlarnn en byk ksmn yerde geirir ve nadiren aalaratrmanrlar. Sr halinde dolarlar. Belirli bir meskenleri yoksa da her srnnsnrl bir sahas vardr. Ortalama yaamlar 26 31 yl arasndadr.MANDRL MAYMUNU APRAZICercis Siliquastrum ( Erguvan)10 metreye kadar boylanabilen, tek gvdeli, yaprak dken, al grnmnde biraaktr. Tohumu boldur. Sonbaharda olgunlaan meyve k boyunca bitkizerinde kalr. Nisan-Mays aynda aan iekleri vardr, yapraklanmadan nceiek aarlar. Uzun sapl olan iekler 3-8 iekli salkm kuruluunda ve erguvankrmzs rengi ile ok dekoratiftir. Ik aacdr. Kn donlardan bazen etkilenir.Anavatan Gney Avrupa ve Bat Asyadr. Trkiyede Ege ve MarmaraBlgesinde yayl yapar. Tohum ve elikle retilir.Hikayesi:Bu gzelim aa, insanlarn gaddarlna habersizce alet olmu ve insafszcasulanp, thmet altnda kalmtr. Hristiyanlk aleminde, sa Peygamberinarmha gerildii aa (Jude tree) olarak bilinir. Bu balamda, baz yabanc kitapve ansiklopedilerde bir rivayetten sz edilir. Bu aa her sene, tomurcuklarndansoluk pembe-beyaz aan ieklerini utancndan kzartr, krmzya boyarm. 38. Cennet PapaanAfrika doal yaam alandr.Gruplar halinde yaarlar. Dii ve erkek ayngrnmdedir. Deiik tipleri vardr. Gl bal, siyah bal, eftali bal, ilek balgibi isimler alrlar. ok tiz ve insan rahatsz edebilen bir sese sahiptir. Tohumlar,darlar, ay ekirdei, fstklar, hububatlar, meyveler, sebzeler ile beslenirler. 16ay sonunda reme ana ularlar. 3 - 8 yumurta yaparlar. Kulukaya dii kuyatar. Kuluka sresi 23 gndr. Yavrular yuvadan 6 hafta sonra uarlar.Muhabbet KuuAvustralyada yaarlar. Erkeklerin gagalar zerinde burun delikleri etrafndamavi renkli sert bir deri bulunur. Diilerde ayn deri kahverengindedir. Boylar17-20cmdir. Konuma renebilirler. ok deiik renklileri vardr. 15-16 seneyaarlar. Darlar, tohumlar, ay ekirdei, yumurta, pimi makarna, meyveler;elma, armut, muz, zmdr. Sebzeleri salatalk, havu, brokoli, maydanoz, otlar,spanak iyice ykandktan sonra verilir. 9 aylk olunca reme ana ularlar.Senede birka defa kulukaya yatarlar. 5 sene sre ile yumurtlayabilirler. 4 - 6yumurta yaparlar. Kuluka sresi 19 gndr.Sultan PapaanAvustralyada yaarlar. Diilerinin yzleri koyu gri ve kulaklar zerindeki lekemattr. Erkeklerin ise yzleri sarmtrak ve kulak lekeleri koyu krmzdr. 15-30sene yaarlar. Hububatlar, tohumlar, ay ekirdei, darlar, msrlar, meyveler,sebzeler, yeillikler, pimi yumurta, patates ile beslenirler. Senede birka defayumurtlayp kulukaya yatabilirler. 2-5 yumurta yapar ve kulukaya birlikteyatarlar. Kuluka sresi 29 gndr. Yavrular yuvadan 5 hafta sonra uarlar. Sevgili ziyaretiler gezintimiz burada sona ermitir. Rehber rotamzndnda hayvanlar ve bitkileri grmek iin serbest olarak gezebilirsiniz. Grdnz zere burada yaayan hayvanlarmz doal yaamlarnauygun olarak hazrlanan barnaklarnda salkl bir ekilde yaamaktadrlar.Amacmz doada enderleen hayvan ve bitki trlerini koruyarak onlarngeleceini gvence altna almaktr. Ayrca gelecek yllarda buralarda korunanve remelerine yardmc olunan hayvanlar, milli parklara sahiplendirilerek buhayvanlarn doal hayatta da var olmalar salanacaktr. Doa ve evre bilinci adna yaptmz bu gezintide bizimle yer aldnziin teekkr ederiz.