Yarışlı Gölü

MART - 2013

T.C. ORMAN VE SU ISLERI BAKANLIGI

Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü

YARIŞLI GÖLÜ

Hassas Alanlar Dairesi Baskanlıgı – Sulak Alanlar Şube Müdürlügü

YARIŞLI GÖLÜ

ORMAN ve SU İŞLERİ BAKANLIĞIDoğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü Hassas Alanlar Dairesi BaşkanlığıSulak Alanlar Şube MüdürlüğüSöğütözü Cad. No: 14/E – ANKARATel : (0312) 207 59 00 Faks : (0312) 207 59 59

Doğa Koruma ve Milli Parklar VI. Bölge MüdürlüğüBurdur Şube MüdürlüğüBahçelievler Mah. Stadyum Cad. No:1 15100 / BURDURTel: (0248) 233 36 13 Faks: (0248) 233 19 79

ORTADOĞU Ormancılık Proje Etüt ve Müşavirlik Tic. A.Ş. Mebusevleri Şerefli Sokak No: 25/6 Tandoğan / ANKARATel : (0 312) 215 21 32 – 33 Faks : (0 312) 215 21 34e-posta: [email protected]

Bu kitap “Burdur, Salda, Yarışlı, Karataş, Gölhisar, Yazır Gölleri Sulak Alan Alt Havzaları Biyolojik Çeşitlilik Araştırma Alt Projesi” kapsamında Ortadoğu Ormancılık Proje Etüt ve Müşavirlik Tic. A.Ş. tarafından hazırlanmıştır.

Mart 2013Grafik Tasarım: Güngör Genç

İletişim Bilgileri:

Kapak Fotoğrafı: Ersan Berberoğlu

Sulak Alanlar Şube Müdürlügü

YARIŞLI GÖLÜMART - 2013

Fotoğraf: Ersan Berberoğlu

GİRİŞSulak alanlar doğal işlevleri, ekonomik değerleri, geniş besin ağı ve zengin biyolojik çeşitliliğinden dolayı en verimli ve tüm dünyada korunması gereken ekosistemlerden biri olarak kabul edilmektedir.

Sulak alanların korunması ve yönetiminde en önemli adım 1971 yılında İran’ın Ramsar kentinde imzaya açılan ve kısaca Ramsar Sözleşmesi olarak bilinen “Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanların Korunması Sözleşmesi’ olmuştur. 2013 yılı itibariyle 168 ülkenin taraf olduğu sözleşmeye Türkiye 1994 yılında 84. taraf ülke olarak katılmıştır. Sözleşmeye taraf tüm ülkeler, sınırları içindeki tüm sulak alanların doğal yapılarını ve ekolojik karakterlerini korumayı taahhüt etmişlerdir.

i

Türkiye’de uluslararası öneme sahip 135 sulak alan tespit edilmiştir. Bunlardan 14’ü Ramsar Sözleşmesi kapsamında koruma altına alınmıştır. Türkiye’de Sulak alanların korunması için kamu kurumları, sivil toplum örgütleri ve üniversiteler işbirliğinde ekolojik, sosyal ve ekonomik analizlere dayanan sulak alan koruma programları ve yönetim planları hazırlanmıştır.

Yarışlı Gölü, endemik ve nesli tehlike altındaki türlere ev sahipliği yapan; Önemli Doğa Alanı ve Önemli Kuş Alanı kriterlerini sağlayan uluslararası ve ulusal düzeyde önemli bir sulak alandır.

Fotoğraf: Tamer Yılmaz

ii

ALANIN KÜNYESİ

DENİZLİ

ISPARTABURDUR

Yarışlı Gölü

Burdur Gölü

Karataş Gölü

Gölhisar Gölü

Yazır Gölü

Salda Gölü

Alanın Adı Yarışlı Gölü Sulak AlanıBulunduğu İl Burdur İli, Yeşilova İlçesi

Kapladığı Alan32.431,2 ha (Alt havza)1.463,9 ha (Göl)*

KoordinatlarUTM (Zon 35 ED-50): X: 761869,371641 Y: 4161718,92298Coğrafi: 29° 57’ 53,1” D - 37° 33’ 52,9”K

Ortalama Yükseklik 1.184,20 m

Koruma Statüsü Gölün yakın çevresinde 1. ve 2. derece arkeolojik sit alanları vardır.

Nüfus 4395**Mevcut Tesis YokAlanın Sembolü Kuş çeşitliliği, arkeolojik değerler Yönetim Planı Yok

*Gölün maksimum alanı ** Alt havzadaki tüm yerleşim yerleri


iii

Şekil 1. Yer Bulduru Haritası

1. GENEL BİLGİLER

1.1. Alanın Konumu, Tanımı ve SınırlarıYarışlı Gölü Alt Havzası ve alt havza sınırları içerisinde yer alan Yarışlı Gölü Sulak Alanı, Burdur Gölleri Havzası sınırları içinde ve Göller Yöresi’nin kuzeybatısında yer alır (Şekil 1).

Alanın Adı Yarışlı Gölü Sulak AlanıBulunduğu İl Burdur İli, Yeşilova İlçesi

Kapladığı Alan32.431,2 ha (Alt havza)1.463,9 ha (Göl)*

KoordinatlarUTM (Zon 35 ED-50): X: 761869,371641 Y: 4161718,92298Coğrafi: 29° 57’ 53,1” D - 37° 33’ 52,9”K

Ortalama Yükseklik 1.184,20 m

Koruma Statüsü Gölün yakın çevresinde 1. ve 2. derece arkeolojik sit alanları vardır.

Nüfus 4395**Mevcut Tesis YokAlanın Sembolü Kuş çeşitliliği, arkeolojik değerler Yönetim Planı Yok

1

Yarışlı Gölü Alt Havzası sınırlarının büyük çoğunluğu Yeşilova İlçesi ile bir kısmı Burdur Merkez ilçe sınırları içindedir. Yarışlı Gölü, Yeşilova ilçesine bağlı Yarışlı köyünün güneyinde, Salda ve Burdur Gölleri arasındaki çöküntü havzasında yer alan tektonik kökenli bir göldür.

Suyu acı olan göl, az sayıdaki çay ve pınarlar ile yağışlardan beslenmektedir. Yarışlı Gölü’nün su seviyesi, göle ulaşan su kaynak-larına ve göle yapılan müdahalelere göre farklılık göstermekte olup, göldeki su seviyesi mevsimlere göre %50’ye ulaşan oranda değişim göstermektedir.

1.2. Mülkiyet DurumuAlt havzada hazine, köy tüzel kişiliği ve özel şahıs arazileri mevcuttur. Göl alanının tamamı devletin tasarrufu altındadır. Göl çevresindeki araziler, hazine, özel mülkiyet ve köy tüzel kişiliğine aittir. Tüm alt havzanın %49,88’ini kaplayan hazine arazileri içerisinde sulak alanlar, orman alanları ve dağ bozkırı alanları yer almaktadır. Yerleşim alanlarını da içine alan özel şahıs arazilerinde sulu ve kuru tarım alanları (alt havzanın %49,81’i) ve göl çevresinde ise hazine ve köy tüzel kişiliğine ait alanlar (%0,31) bulunmaktadır.



2

1.3. İdari ve Yönetim Yapısı Yarışlı Gölü Alt Havza sınırları içinde Yeşilova ilçesine bağlı 11 köy ve Burdur merkez ilçesine bağlı 2 köy bulunmaktadır.

Yarışlı Gölü’nün korunması, yönetimi ve bölgede avcılık kontrolü konularında ana sorumlu kurum Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar VI. Bölge Müdürlüğü Burdur Şube Müdürlüğü’dür.

1.4. Koruma Statüsü Alt havza sınırları içinde en önemli koruma statüleri I. ve II. derece arkeolojik sit alanlarıdır. Bu alanlar Yarışlı Gölü çevresinde yoğunlaşmaktadır. Karaatlı köyü I, II ve III nolu tümülüsler (1989), Çeltek köyü Asartepe mevkii açık hava tapınak alanı ve Eşmekaya mevkii Roma yeri yerleşim yeri ve nekropol (2011), Çeltek Köyü Hüyüklütepe Hüyük (2011), Düğer köyü I, II, III ve IV nolu tümülüsler, Yağlıyurt Tepe, Bölüce Tepe, Çalıca Tepe, Büyük Ada ve Küçük Ada (1991), Yarışlı Höyük (1992) ve Yarışlı köyü Takina (Asartepe) Örenyeri I. ve II. derece arkeolojik sit alanı ilan edilerek koruma altına alınmıştır.


3

2. FİZİKSEL ÖZELLİKLER

2.1. Jeoloji ve HidrojeolojisiYarışlı Gölü Alt Havzası, Türkiye jeolojisinde Isparta büklümü olarak adlandırılan yapının batı kısmında yer almaktadır.

Yarışlı Gölü, Kocaalan Deresi, Kocaöldüğü Dere, Uyuzun Dere, Boztaş Dere, Suuçtuğan Dere, Yılanlıboğaz Deresi gibi irili ufaklı birçok sürekli ve mevsimsel dere ile göl etrafında yer alan irili ufaklı kaynaklar tarafından beslenmektedir (Şekil 2). Ayrıca farklı lokasyonlarda boşalım gösteren irili ufaklı birçok sıcak ve soğuksu kaynak grubu bulunmaktadır.

4

Kapalı bir hidrolojik sistem olan Yarışlı Gölü Alt Havzası’nda genellikle yağışlarla havzaya düşen su, yaz mevsiminde büyük kısmı kuruyan dereler ile havzanın en derin yeri olan Yarışlı Gölü çanağında toplanmakta ve bu alanda toplanan sular Yarışlı Gölü’nü oluşturmaktadır. Yarışlı Gölü normal şartlarda akarsularla, içinde bulunduğu tektonik çukurun (grabenin) güneybatı ve kuzeydoğusundaki yeraltı sularıyla, doğrudan kapalı alt havza sınırları içerisine düşen yağışların ortam koşullarına (süzelme, buharlaşma, vb) bağlı olarak yüzeysel akıma geçmesi ile oluşan sularla ve üzerine düşen yağışlarla beslenmekte, buharlaşma ile su kaybetmektedir. Göle gelen su miktarı ile buharlaşma sonucu kaybolan su miktarı, birbirine yakın değerler taşıdığı dönemde sağlıklı bir göl ekosistemi olarak varlığını korumuştur.

Bölge, Fethiye-Burdur fay zonu üzerindedir. Bu fay zonu üzerinde, son yüzyıl içinde büyüklükleri M=5.0 ile M=7.0 arasında değişen yedi önemli deprem kaydedilmiştir. Bunların içinde özellikle Burdur’u etkileyen 1914 (Ma=7.0) ve 1971 (Ma=6.2) depremleri önemlidir.

Şekil 2. Yarışlı Gölü Alt Havzası Jeoloji Haritası

5

2.2. Su Kalitesi Yarışlı Gölü, su kalitesinde dikkat çeken unsurlar şunlardır: Yüksek pH değeri (9,50), son derece yüksek bulanıklık (87 NTU) ve Askıda Katı Madde (141,32), son derece düşük Secchi diski görünürlüğü (0,2 m), yüksek tuzluluk (14,9 ppt), çok yüksek sodyum (7130 mg/l), klorür (4760) ve sülfat (3993) içeriği, çok yüksek alkalinite (4985 mg/l) ve fosfat (6,83 mg/l) değerleridir.

Arazi kullanım durumları, nutriyent konsantrasyonları ve biyolojik göstergeler dikkate alınarak yapılan limnolojik değerlendirme ve Uluslararası trofik durum indekslerine göre yapılan değerlendirmeye göre Yarışlı Gölü ötrofik yapıdadır.

1996 ve 2012 yılı su kalitesi değerleri karşılaştırıldığında gölde tuzluluğun çok arttığı belirlenmiştir.



6

2.3. Meteoroloji ve İklimBurdur Gölü Havzası, Akdeniz iklimi ile karasal iklim kuşağı arasında geçiş özelliği taşıdığından hem Akdeniz hem de karasal iklimin özellikleri önemli ölçüde hissedilmektedir.

Bu havzada yer alan Yarışlı Gölü Alt Havzası’na en yakın ve faal meteoroloji istasyonu olan Tefenni Meteoroloji İstasyonu’nun 42 yıllık (1970–2011 yılları) yağış değerleri ortalaması 456,17 mm’dir. 1970-1975, 1989-1996 ve 2004-2008 yılları arasında düşen yıllık ortalama yağış miktarı genel eğilim açısından uzun yıllar yıllık yağışların ortalama değerin altında gerçekleşmiştir.

Yıllık ortalama yağış değerleri aylara göre incelendiğinde en fazla yağışın bahar aylarında özellikle Aralık (67,85 mm) ve Ocak (62,67 mm) aylarında düştüğü, Şubat ve Kasım aylarında da bu yağış miktarına yakın yağışların gerçekleştiği görülür. En az yağış alan aylar ise Ağustos (12,24 mm), Eylül (14,80 mm) ve Temmuz (18,54 mm) aylarıdır. Yağışlar % 34 oranı ile kış aylarında, bu ayları izleyen yağışların %32’si İlkbahar, % 22’si sonbahar ve % 12’si ise yaz aylarında gözlenmiştir.

Ortalama sıcaklık ise 11,82 oC’dır. Ölçüm yapılan yılların ortalama-larına göre en soğuk ay 1.20 oC ortalama ile Ocak ayı, en sıcak ay ise 23,30 oC ortalama ile Temmuz ayıdır. Bölgede yaz aylarında ortalama sıcaklık 22,1 oC, kış aylarında ise 2,0 oC’dır.


7

3. BİYOLOJİK ÖZELLİKLER

3.1. Habitat Özellikleri Yarışlı Gölü ve çevresinde sulak alan, orman, dağ bozkırı, kayalık, tarım ve tekno (yerleşim) ekosistemleri mevcuttur.


8

Sulak Alan Ekosistemi: Yarışlı Gölü bölgenin en önemli ekosistemidir. Göl aynası, Yarışlı Gölü’nün kuzey batısındaki ıslak çayırlar ve göldeki ada ile göle ulaşan sürekli dereler sulak alan ekosistemlerini oluşturmaktadır.

Orman Ekosistemi: Yarışlı Gölü’nün tarım alanlarından sonraki bölümü orman ekosistemi ile kaplıdır. Bu ormanlarda ardıç türleri seyrek olarak bulunur. Ayrıca meşelerin ağaç ve çalı formları ile karaçam, sedir ve kızılçam ağaçlandırma sahalarını içermektedir.

Dağ Bozkırı Ekosistemi: Yarışlı Gölü’nün doğusunda ve alt havzanın yüksek kesimlerinde seyrek bitki örtülü alanları içermektedir.




9

Tekno (Yerleşim) Ekosistemler: Yarışlı Gölü’nün çevre-sindeki köyleri kapsamaktadır.

Tarım Ekosistemi: Yarışlı Gölü çevresindeki yerleşim yerlerinin çevresi ve ovalık alanlar, sulu ve kuru tarım alanları ile kaplıdır.

Kayalık Ekosistemi: Yarışlı Gölü’nün doğu ve güneydoğusunda, Kavakköy civarında ve alt havzanın güneydoğusunda kayalık ve çok seyrek bitki örtülü alanları içermektedir.

Fotoğraf: Yıldıray Lise

Fotoğraf: Ceren Tuncer

Fotoğraf: Erol Kesici

10

Şekil 3. Ekosistem Haritası

Yarışlı Gölü alt havzasında sulak alan, sazlık, ıslak çayırlık, dere, kayalık, ibreli orman, ağaçlık, ağaçlandırma, dağ bozkırı, kayalık, tarım ve yerleşim habitatları bulunmaktadır. Bu habitatlar içinde en büyük alanı tarım habitatı, sonrasında da meşelerin ağaç ve çalı formlarının oluşturduğu ağaçlık habitatı oluşturmaktadır.

Gölün kuzeyindeki ıslak çayırlık habitatı ile gölün güney kıyılarında yoğunluk kazanan sazlık habitat su ve tuzcul bitkiler açısından en önemli yaşam alanlarıdır.

Alt havza genelinde ekosistemler arasında en büyük alanı tarım ekosistemi, sonrasında da orman ekosistemi kaplamaktadır (Şekil 3).

11

3.2. Flora (Bitki Varlığı)Alanda yapılan araştırmalarda ve literatür kayıtlarında 72 familyaya ait 350 sucul ve karasal bitki türü belirlenmiştir. Salda endemiği olarak bilinen Verbascum dudleyanum (Salda bataklık sığır kuyruğu) türü Yarışlı Gölü çevresinde de kayıt altına alınmıştır. Bu türün yanısıra Bolanthus minuartioides, Hedysarum pestalozzae (Keçi sedefotu), Ballota nigra subsp. anatolica (Mayasıl otu), Micromeria cristata subsp. cristata bölgedeki diğer endemik taksonlardır.



12

Yarışlı Gölü alt havzası içinde en yaygın vejetasyonu ormanlık ve ağaçlık alanlar oluşturmaktadır. Ağaçlandırma çalışmaları ile genişleyen ormanlık ve ağaçlık alanların bazı bölümlerinde bodur çalılar, bazı bölümlerinde ise seyrek ardıç ormanları mevcuttur.

Gölün güney kıyı kesimlerinde Juncus heldreichianus subsp. orientalis türünün yoğun olduğu tuzcul bitki topluluğu bulunmaktadır.

Verbascum dudleyanum(Salda bataklık sığır kuyruğu)

© Erol Kesici


13

3.3. Fauna (Hayvan Varlığı)Yarışlı Gölü ve çevresindeki farklı habitatlar ve iklim koşulları farklı ekolojik istekleri olan birçok hayvan türünün alanda üremesine ve beslenmesine imkan sağlamaktadır.

Sucul omurgalılar:Arazi gözlemlerine ve literatür taramalarına göre Yarışlı Gölü’nde Aphanius anatoliae (dişli sazancık), göl ile bağlantılı kaynak ve akarsularda Burdur endemiği Pseudophoxinus cf. ninae (ot balığı); ova kurbağası (Pelophylax ridibundus), damalı suyılanı (Natrix tessellata) ve benekli su kaplumbağası (Emys orbicularis) gözlenmiştir.


Merops apiaster (Arıkuşu)

14

Yarışlı Gölü kaynaklarında (Kümbet Pınarı) yaşayan, Burdur endemiği Pseudophoxinus cf. ninae (ot balığı)

Yarışlı Gölü’ne bağlantılı Sazak Kaynağı’nda (Kümbet Pınarı) yaşayan Burdur iline endemik Pseudophoxinus cf. ninae (ot balığı)’nin üreme habitatı

Merops apiaster (Arıkuşu)

Fotoğraflar: İskender Gülle

15

Alt havzada yürütülen arazi çalışması ve literatür araştırması sonucunda toplamda 141 kuş türünün varlığı tespit edilmiştir. Bu türlerden 80’i ötücü, 50’si sukuşu, 9’u gündüz ve 1’i ise gece yırtıcısıdır.

İncelemelere göre 52 türün alt havzada yerli olduğu (tüm dönemlerde gözlenen), 46 türün alanda kışladığı, 34 türün yazladığı ve 9 türün ise geçit kuşu (ilkbahar ve-veya sonbahar göç dönemi) olduğu belirlenmiştir.

Bu türlerden 104 tanesi Bern Sözleşmesi kapsamında koruma altındadır. Alt havzada gözlenen türlerin tehlike durumlarına bakıldığında dikkuyruk (Oxyura leucocephala) ve küçük akbaba (Neophron percnopterus) tehlike altında (EN) olarak sınıflandırılmıştır (IUCN Kırmızı Listesi).

Kuşlar:Yarışlı Gölü Alt Havzası kuş türleri açısından ülkemizdeki önemli yaşam alanlarından biridir. Yarışlı Gölü, flamingo, kızkuşu ve kılıçgaga gibi bazı kuş türleri için yıl boyunca değişen oranlarda önemli bir yaşam alanıdır. Gölün doğusundaki kayalık alanlar ve ada birçok kuş türünün üreme alanıdır.



Phoenicopterus ruber (Flamingo)16

Türkiye’nin Önemli Doğa Alanları derlemesine göre dikkuyruk, flamingo (Phoenicopterus roseus) ve angıt (Tadorna ferruginea)’nın göle Önemli Doğa Alanı (ÖDA) ve Önemli Kuş Alanı (ÖKA) statüsü kazandırdığı görülmektedir.

Yarışlı Gölü Alt Havzası, özellikle sonbahar ve kış dönemlerinde sukuşları için önemli bir duraklama ve yaşam alanı vazifesi görmektedir. Alanda 2012 yılı Eylül, Ekim ve Kasım aylarında gerçekleştirilen arazi çalışmaları ve literatür araştırmaları sonucunda 50 farklı sukuşunun çeşitli dönemlerde alanda bulunduğu belir-lenmiştir. Gölde kış döneminde gözlenen sukuşlarının gözlem yoğunluluklarına bakıldığında angıt, suna ve yeşilbaşın en yoğun görülen ilk 3 tür olduğu ortaya çıkmaktadır.

Flamingo, Yarışlı Gölü’nde yıl boyunca değişen oranlarda görüle-bilen sukuşudur. Türün alandaki dönemsel ortalama sayılarına bakıldığında özellikle göç dönemlerinde Yarışlı Gölü’nün tür için önemli olduğu belirlenmiştir.

Karasal Omurgalı Canlılar:Kuşların dışında Yarışlı Gölü Alt Havzası’nda kızıl tilki (Vulpes vulpes), sincap (Sciurus vulgaris), kirpi (Erinaceus europaeus), kara kaplumbağası (Testudo graeca), çizgili kaplumbağa (Mauremys caspica), dikenli keler (Laudakia stellio), tarla kertenkelesi (Ophisops elegans) ve kara kurbağası (Bufo viridis) gibi karasal omurgalı hayvanlar yaşamaktadır.

Fotoğraf: Tamer YılmazFotoğraf: Tamer Yılmaz

Limosa limosa (Çamurçulluğu) Tadorna tadorna (Suna)

17

4. SOSYO-EKONOMİK, DEMOGRAFİK VE KÜLTÜREL YAPI


18

4.1. NüfusYarışlı Gölü, Burdur ili Yeşilova İlçesi ve Burdur merkez ilçe sınırları içinde kalmaktadır. Yarışlı Gölü Alt Havza sınırları içine Yeşilova ilçesine bağlı 11 köy ve Burdur merkez ilçesine bağlı 2 köy girmektedir. Bu köylerde yerleşim yerlerinde yaklaşık 4395 kişi yaşamaktadır.

Yarışlı Gölü ile doğrudan ilişkili yerleşim yerleri Yarışlı, Harmanlı, Kocapınar, Sazak ve Düğer köyleridir. Proje alanı ile ilişkili yerleşim yerlerinde proje çerçevesinde yapılan anketlere dayalı olarak nüfus 2715, hane sayısı 1208’dir.

4.2. Ekonomik DurumBurdur ilinde ekonominin en önemli sektörü tarım-hayvancılık ve buna bağlı et, süt ve tarımsal ürünlere bağlı gıda sanayidir (%41). İkinci sırada ise %18 ile mermer ağırlık sanayi sektörü gelmektedir.

Sulak alan ile ilişkili yerleşim yerlerinde ise temel geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır. Yerleşim yerlerinde turizm gelir kaynakları arasında yer almamaktadır. Düğer, Harmanlı ve Kocapınar köylerinde ana geçim kaynağı bitkisel ve hayvansal üretim birlikte yapılan tarımsal faaliyettir.

Fotoğraflar: Ceren Tuncer

19

4.3. İlgi Gruplarıİlgi grupları; Yarışlı Gölü ile ilgili paydaşların alana ilgisi, ilgi derecesi ve projenin başarısına katkıları dikkate alınarak tanımlanmıştır.

Yarışlı Gölü ile ilişkili paydaşlar birincil, ikincil ve üçüncül paydaşlar olarak analiz edilmiştir.

Birincil Paydaşlar Birincil paydaşlar; alanın kaynaklarına en fazla bağımlı olan yöre halkı ve yerel yönetimlerdir:

Başta Yarışlı, Harmanlı, Kocapınar, Sazak ve Düğer köyleri muhtarlıkları, süt ürünleri kooperatifi, avcılık yapan yöre halkı.

İkincil Paydaşlar Yarışlı Gölü ile ilişkili Kamu Kurumları, Turizm Acenteleri, Üniversite, Yerel Sivil Toplum Kuruluşları ikincil paydaşlardır.

Üçüncül PaydaşlarUlusal ve uluslararası kuruluşlar ile ulusal sivil toplum kuruluşları üçüncül paydaşlar olarak tanımlanmıştır. Orman ve Su İşleri Bakanlığı/Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Kültür ve Turizm Bakanlığı, ulusal sivil toplum kuruluşları, ulusal medya/basın.


20

4.4. Alandaki İnsan Aktiviteleri Yarışlı Gölü, kendine özgün yapısı ile bölge için önemli ekonomik değerler sunmaktadır. Sulak alan ile ilişkili yerleşim yerlerinde ise temel geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır.

Göle gelen kaynak suları tarımsal sulama, hayvancılık ve mermercilik sektörleri tarafından kullanılmaktadır.

Göl çevresinde küçükbaş hayvan otlatma faaliyetleri oldukça yoğundur. Göle çok yakın kurulmuş olan ağıl ve kuzuluklar gölün kirlenmesi konusunda risk faktörüdür.

Yarışlı Gölü alt havzasında birçok bitki türü tıbbi ve farmakolojik ticari değeri olduğu için ve gıda olarak tüketilmek amacıyla doğadan toplanmaktadır.

Yarışlı Gölü’nde kaz ve ördek türlerine yönelik yoğun avcılık faaliyetleri yapılmaktadır. Sukuşları dışında gıda olarak tüketilen karasal hayvanların en önemlileri yaban tavşanı ve kınalı keklik türleridir.

Burdur Gölleri havzası içinde madencilik faaliyetlerinin en yoğun yapıldığı bölgedir. Yarışlı Gölü alt havzası sınırları içinde Maden İşleri Genel Müdürlüğü 2012 yılı verilerine göre genel arama, ön arama, arama ve işletme ruhsatları için toplamda 91 ruhsat verilmiştir. Bu alanlardan 3859,35 hektarlık ruhsat alanı olan 55 sahada madencilik faaliyetleri devam etmektedir.


21

4.5. Kültürel Yapı Doğal güzellikleri ve kültürel zenginlikleri açısından Batı Akdeniz Bölgesi’nin önemli bir kenti olan Burdur’da bugüne kadar yapılan araştırmalar, Güneybatı Anadolu’nun bu kısımlarının Prehistorik devirlerden bu yana iskan edildiğini ortaya çıkarmıştır. İl sınırları içinde bulunan Hacılar, Kuruçay ve Höyücek höyüklerinde yapılan kazılar bunu doğrulamakta ve M.Ö. 8000’lere kadar giden tarihi göstermektedir.

Bugün Burdur ili genelinde 50’ye yakın höyük ve tümülüs ile 25’ten fazla ören yeri ve antik kent yerleşim yeri bulunmaktadır.

Yarışlı Gölü’nün içinde bulunduğu Yeşilova ilçesi Burdur’un eski yerleşim yerlerinden biridir. Yapılan yüzey araştırmalarında Kalkolitik Dönemin (İ.Ö. 5000) çanak, çömlekleri bulunmuştur.

Alt havza sınırları içinde arkeolojik öneme sahip önemli alanlar Yarışlı Gölü çevresinde yoğunlaşmaktadır. Karaatlı köyü I, II ve III nolu tümülüsler (1989), Çeltek köyü Asartepe mevkii açık hava tapınak alanı ve Eşmekaya mevkii Roma yeri yerleşim yeri ve nekropol (2011), Çeltek köyü Hüyüklütepe Hüyük (2011), Düğer köyü I, II, III ve IV nolu tümülüsler, Yağlıyurt Tepe, Bölüce Tepe, Çalıca Tepe, Büyük Ada ve Küçük Ada (1991), Yarışlı Höyük (1992) ve Yarışlı köyü Takina (Asartepe) Örenyeri I. ve II. Derece arkeolojik sit alanı ilan edilerek koruma altına alınmıştır.

Bölgede en önemli peyzaj özelliği gölün kendisidir. Yarışlı Gölü, dereler ve su pınarları, göl içindeki adası, çevresindeki kayalıklar ve arkeolojik değerleriyle hem görsel hem de ekolojik açıdan yaşam destek sisteminin en önemli elemanıdır. Bunlara ek olarak göl çevresindeki köylerin, tarım alanlarının oluşturduğu kırsal peyzaj dikkat çekmektedir. Tüm bu peyzaj değerleri bölgenin fotoğraf değerinin yüksek olmasını sağlamıştır.


22

4.6. Ekoturizm OlanaklarıTürkiye 2023 Turizm Stratejisi’nde Burdur ilinin içinde yer aldığı bölge “Göller Bölgesi Ekoturizm Gelişim Bölgesi” olarak belirlenmiş ve özellikle bölgedeki göllere dikkat çekilmiştir.

Yarışlı Gölü’nün doğal yapısı nedeniyle rekreasyonel özelliği yüksek değildir. Göl kıyısının çok çamurlu-bataklık ve göl suyunun aşırı bulanık olması gölün eğlence ve dinlence değerini kısıtlamaktadır. Yüksek avifauna çeşitliliği ve zenginliğine sahip olan gölün, özellikle sonbahar aylarında, başta kuş gözlemciliği ve fotoğrafçılık olmak üzere ekoturizm faaliyetlerine oldukça uygun olduğu belirlenmiştir.

Gölün özellikle sonbahar göç döneminde çok sayıda sukuşu türüne ev sahipliği yapmaktadır. Kuş gözlem ve fotoğrafçılığı için küçük ve çok sayıda kuş tutma özellikleri ile ideal bir cazibe merkezidir. Gölün bu potansiyeli bölgedeki ekoturizm faaliyetlerinin çeşitlendirilmesi açısından önemli bir fırsat sunmaktadır.

Bölgede yapılan çalışmalarda Yarışlı Gölü ve çevresinde ekoturizm değerleri olarak doğa yürüyüşleri, kuş gözlemciliği, fotoğrafçılık, arkeolojik değerler, doğa eğitimleri ve köylerin kültürel değerleri ön plana çıkmaktadır.

Alt havzanın turizm ve rekreasyonel değerleri; doğal alanlar, arkeolojik alanlar ve köyler başlıkları altında ele alınmıştır.

Doğal Alanlar: Göl özellikle sonbahar göç döneminde çok sayıda sukuşu türüne ev sahipliği yapmaktadır. Kuş gözlem ve fotoğrafçılığı için küçük ve çok sayıda kuş tutma özellikleri ile ideal bir cazibe merkezidir. Gölün bu potansiyeli bölgedeki ekoturizm faaliyetlerinin çeşitlendirilmesi açısından önemli bir fırsat sunmaktadır.

Arkeolojik Alanlar: Bölgedeki arkeolojik sitler bölgenin görülmesi gereken yerlerindendir.

Köyler: Yarışlı Gölü alt havzasında yer alan köyler kültürel değerleri ve yöreye özgü yemekleri ile dikkat çekmektedir.

23

5. DEĞERLENDİRMEEndemik ve nesli tehlike altındaki türlere ev sahipliği yapan Yarışlı Gölü, Önemli Doğa Alanı ve Önemli Kuş Alanı kriterlerini sağlayan uluslararası ve ulusal düzeyde önemli bir sulak alandır. Yarışlı Gölü aşağıda gösterildiği gibi uluslararası öneme sahip sulak alanların 9 kriterinden 4’ünü karşılamaktadır.

ULUSLARARASI ÖNEME SAHİP SULAK ALANLAR KRİTERLERİYARIŞLI GÖLÜ

Kriter Açıklama Yarışlı GölüBir sulak alan kayda değer miktarda nadir, tehlikeye düşebilir veya tehlike altındaki bitki ve hayvan türleri veya alt türlerini destekliyorsa veya bu türlerin bir veya daha fazla bireylerini (kayda değer sayıda) içeriyorsa.

Burdur endemiği Pseudophoxinus cf. ninae (ot balığı) balık türü ve endemik su salyangozu Tefennia tefennica burada yaşamaktadır. Yarışlı Gölü su aynasında ülkemiz endemik türlerinden Aphanius anatoliae yüksek bir popülasyon yoğunluğu ile temsil edilmektedir. Bölge endemiği olan Verbascum dudleyanum bitki türü burada da yaşamaktadır.

Bir sulak alan flora ve faunanın özellikleri ile kalitesinde dolayı bir bölgenin ekolojik ve genetik çeşitliliğini sürdürebilmek için özel bir değere sahipse veya; bir sulak alan, endemik bitki veya hayvan türleri veya toplulukları açısından özel bir değere sahipse veya; bir sulak alanın değerlerini, verimliliğini veya çeşitliliğini gösterecek özellikteki su kuşu gruplarından önemli sayıda su kuşunu düzenli olarak destekliyorsa uluslar arası öneme sahip sulak alan olarak nitelendirilebilir.

Çalışmalar sonucunda gölde ve çevresinde yaşayan 72 bitki familyasına ait 350 bitki türü bulunmuştur.

Bir sulak alan, bitki veya hayvanların biyolojik döngülerinin kritik safhalarında bu bitki ve hayvan türlerine habitat olması açısından özel bir öneme sahipse uluslararası öneme sahip sulak alan olarak nitelendirilebilir.

Özellikle Kümbet Kaynağı, Burdur endemiği Pseudophoxinus cf. ninae (ot balığı) balık türü için üreme alanıdır.

Sulak alan, sukuşları dışında sulak alana bağlı tür veya alttürlerin dünya popülasyonun %1’ini düzenli olarak bulunduruyorsa uluslararası öneme sahip sulak alan olarak nitelendirilebilir.

Burdur endemiği Pseudophoxinus cf. ninae (ot balığı) balık türü ve endemik su salyangozu Tefennia tefennica burada yaşamaktadır. Bölge endemiği olan Verbascum dudleyanum bitki türü burada da yaşamaktadır.

Fotoğraf: Ersan Berberoğlu24

Yarışlı Gölü genel hatlarıyla değerlendirildiğinde ötrofik özellikte; yılın her mevsimi bulanık, tuzlu ve yüksek derecede alkalin bir göldür. Gölün bulanık olması, oldukça sığ olmasından ve dip yapısının çok küçük boyutlu tanecik (kil ve mil) yapısındaki sedimandan oluşması nedeniyledir. Gölün bu uç özellikleri nedeniyle tür çeşitliliği sınırlı ancak, biyolojik üretim gücü oldukça yüksektir. Gölün rekreasyonel ve turizm özellikleri sınırlıdır.

Göl ekosisteminin en önemli destekleyici habitat parçaları, Kümbet Pınarı ve göl çevresindeki kaynak/sızıntı sularıdır. Bu bölgelerin korunması gölün biyolojik çeşitliliği ve geleceği açısından hayati önem taşımaktadır.

5.1. Ekolojik ve Biyolojik Çeşitlilik Yönünden Değerlendirme

Alan ekolojik yönden kendine has ve çoğunlukla diğer ekosistemlerde görülmesi zor olan türleri barındırmaktadır. Özellikle göl ortamı ile göl çevresindeki tatlısu kaynakları arasında çok besin ve üreme ilişkileri bulunmaktadır. Yarışlı Gölü su aynasında ülkemiz endemik türlerinden Aphanius anatoliae yüksek bir popülasyon yoğunluğu ile temsil edilmektedir. Gölde ve göl çevresindeki kaynak sularında yaşayan bu popülasyon için Kümbet Pınarı (Sazak kaynağı) sularının göle karışması yaşamsal önem taşımaktadır.

Kriter Açıklama Yarışlı GölüBir sulak alan kayda değer miktarda nadir, tehlikeye düşebilir veya tehlike altındaki bitki ve hayvan türleri veya alt türlerini destekliyorsa veya bu türlerin bir veya daha fazla bireylerini (kayda değer sayıda) içeriyorsa.

Burdur endemiği Pseudophoxinus cf. ninae (ot balığı) balık türü ve endemik su salyangozu Tefennia tefennica burada yaşamaktadır. Yarışlı Gölü su aynasında ülkemiz endemik türlerinden Aphanius anatoliae yüksek bir popülasyon yoğunluğu ile temsil edilmektedir. Bölge endemiği olan Verbascum dudleyanum bitki türü burada da yaşamaktadır.

Bir sulak alan flora ve faunanın özellikleri ile kalitesinde dolayı bir bölgenin ekolojik ve genetik çeşitliliğini sürdürebilmek için özel bir değere sahipse veya; bir sulak alan, endemik bitki veya hayvan türleri veya toplulukları açısından özel bir değere sahipse veya; bir sulak alanın değerlerini, verimliliğini veya çeşitliliğini gösterecek özellikteki su kuşu gruplarından önemli sayıda su kuşunu düzenli olarak destekliyorsa uluslar arası öneme sahip sulak alan olarak nitelendirilebilir.

Çalışmalar sonucunda gölde ve çevresinde yaşayan 72 bitki familyasına ait 350 bitki türü bulunmuştur.

Bir sulak alan, bitki veya hayvanların biyolojik döngülerinin kritik safhalarında bu bitki ve hayvan türlerine habitat olması açısından özel bir öneme sahipse uluslararası öneme sahip sulak alan olarak nitelendirilebilir.

Özellikle Kümbet Kaynağı, Burdur endemiği Pseudophoxinus cf. ninae (ot balığı) balık türü için üreme alanıdır.

Sulak alan, sukuşları dışında sulak alana bağlı tür veya alttürlerin dünya popülasyonun %1’ini düzenli olarak bulunduruyorsa uluslararası öneme sahip sulak alan olarak nitelendirilebilir.

Burdur endemiği Pseudophoxinus cf. ninae (ot balığı) balık türü ve endemik su salyangozu Tefennia tefennica burada yaşamaktadır. Bölge endemiği olan Verbascum dudleyanum bitki türü burada da yaşamaktadır.


25

Gölün su aynası ekolojik olarak aynı öneme sahip olmakla birlikte, gölün küçülmesi veya daralması durumunda, kıyı eğiminin dik ve gölün en derin bölgesi olan: Antik yarımada önünden, daha güneydeki adaya kadar (ada dahil) olan alan; kıyıların dik, gölün derin ve kara tarafının arkeolojik sit alanı olmasıyla korunmasının daha kolay olması nedeniyle gölün en önemli habitatıdır. Bu bölgenin derin olması, göl seviyesinin 1-2 metreye düşmesi durumunda, gölün büyük bir kısmı kurusa bile, ekosistemi destekleyebilecek tek alan olması nedeniyle önemlidir.

Yarışlı Gölü endemik balık (Pseudophoxinus cf. ninae), endemik su salyangozu (Tefennia tefennica) ve bu alanda üreyen ekonomik su kurbağası (Pelophylax ridibundus) türleri gölün biyolojik çeşitliliğinde anahtar türlerdir.

Gölün hemen her tarafı kuş türleri tarafından yaşam alanı olarak kullanılmakta ve yılın her döneminde belli türlere ev sahipliği yapmaktadır. Bununla birlikte göldeki bazı bölümler önem derecesi yüksek sukuşu türleri açısından bazı bölümler ise sukuşlarının yoğunlaşması veya üremesi açısından gölün diğer bölümlere göre ön plana çıkmaktadır.

Göl ve çevresinde 141 kuş türü yaşamaktadır. Bunlardan 104’ü Bern Sözleşmesi ile koruma altında; dikkuyruk ve küçük akbaba türlerinin nesilleri küresel ölçekte tehlike altındadır. Gölün doğusundaki kayalık alanlar ve ada birçok kuş türünün üreme alanıdır.

Bölgede 72 familyaya ait 350 bitki türü yaşamaktadır. Salda endemiği olarak bilinen Verbascum dudleyanum (Salda bataklık sığır kuyruğu) türü Yarışlı Gölü çevresinde de kayıt altına alınmıştır. Bu türün yanısıra Bolanthus minuartioides, Hedysarum pestalozzae (Keçi sedefotu), Ballota nigra subsp. anatolica (Mayasıl otu), Micromeria cristata subsp. cristata bölgedeki diğer endemik taksonlardır.

Fotoğraf: Erol Kesici26

5.2. Niteliksel DeğerlendirmeYarışlı Gölü sadece ekolojik açıdan değil bölgede yaşayan insanlar için bir moral, estetik ve turizm değerleri taşıması açısından da önemlidir.

Yarışlı Gölü ekolojik, hidrolojik ve sosyo-ekonomik değerleri ile göl alanının mevcut su seviyesinin ve hacminin korunması ve sürdürülebilir turizm yönetiminin etkin olarak yapılması gereken bir yapıdadır.

HassaslıkYarışlı Gölü, artan besin girdileri, göle yakın yerlerde tarımsal faaliyetlerin artması ve açmaların olması, göl su seviyesindeki değişimlerden dolayı ekolojik bütünlük ve özellikle sistemi dengede tutan ekolojik işleyişin devamlılığı açısından çok hassastır. Bölgede yapılan yoğun madencilik faaliyetleri habitat parçalanmasına yol açmaktadır. Uzun dönemde bu tür faaliyetlerin alt havzadaki etkileri izlenmeli ve değerlendirilmelidir.

Nadirlik Yarışlı Gölü endemik balık, su salyangozu ve bitki türleri ile kuşların üreme ve kışlama alanı olması açısından uluslararası ve ulusal önem sahiptir. Endemik balık (Pseudophoxinus cf. ninae) ve endemik su salyangozu (Tefennia tefennica) türü burada yaşamaktadır.

Bölgede 350 bitki türü belirlenmiştir. Bu türler içinde en önemlileri Salda Gölü çevresi endemiği olan Verbascum dudleyanum ile bölgede yaşayan diğer endemik taksonlardır: Bolanthus minuartioides, Hedysarum pestalozzae (Keçi sedefotu), Ballota nigra subsp. anatolica (Mayasıl otu), Micromeria cristata subsp. cristata.

Doğallık Yarışlı Gölü yıllar içinde göl alanı değişse de doğal yapısını korumaktadır. Yarışlı Gölü alt havzasında insan müdahalesinin az olduğu yerler ıslak çayırlıklar, sazlık alanlar ve dağ bozkırı alanlarıdır.

27

TipiklikYarışlı Gölü ve çevresi barındırdığı endemik, nesli tehlike altında ve nadir türler ile önemli habitatlarla oldukça önemli bir sulak alandır. Yarışlı Gölü su aynasında ülkemiz endemik türlerinden Aphanius anatoliae yüksek bir popülasyon yoğunluğu ile temsil edilmektedir.

Özel İlgi Yarışlı Gölü göç ve kışlama döneminde sukuşları için önemli bir alandır. Göç döneminde binlerce kuş için göçlerini tamamlamaları açısından hayati öneme sahiptir Özellikle kuş gözlemcileri kuş gözlemi ve fotoğraf çekmek için alanı ziyaret etmeyi tercih etmektedirler.

Büyüklük Yarışlı Gölü alt havzası 1.463,9 hektarlık, Yarışlı Göl alanıyla birlikte toplam yaklaşık 32.431,2 hektar yüzölçümüne sahiptir ve farklı ekosistem tiplerini içermektedir. Bu ekosistemler alansal büyüklük bakımından sırası ile tarım, orman, dağ bozkırı, kayalık, sulak alan ve yerleşim (tekno) ekosistemdir. Sulak alan ekosistemi alansal olarak alt havzanın %5,22’sini kaplamaktadır.

Çeşitlilik Yarışlı Gölü alt havzası endemik, nesli tehlike altında ve nadir birçok canlıya ev sahipliği yapmaktadır.


28

Yarışlı Gölü endemik balık, su salyangozu ve bitki türleri ile kuşların üreme ve kışlama alanı olması açısından uluslararası ve ulusal önem sahiptir. Endemik balık (Pseudophoxinus cf. ninae) ve endemik su salyangozu (Tefennia tefennica) türü burada yaşamaktadır.

Yarışlı Gölü ve çevresinde yapılan araştırmalarda 72 bitki familyasına ait 350 bitki türü bulunmuştur. Alt havzada yürütülen arazi çalışması ve literatür araştırması sonucunda toplamda 141 kuş türünün varlığı tespit edilmiştir. Bu türlerden 50’si sukuşu, 80’i ötücü, 9’u gündüz ve 1’i ise gece yırtıcısıdır.

Denge ve Dengesizlik Yarışlı Gölü alt havzasındaki yoğun madencilik faaliyetlerinin bölgede doğal dengeyi nasıl etkileyeceği yönünde bir çalışma bulunmamaktadır. Uzun dönemde bu tür faaliyetlerin havzanın doğal ve ekolojik değerlerini olumsuz etkilemesi mümkündür. Yarışlı Gölü’nün geleceği açısından mutlak suretle göle ulaşan derelerin kirliliğin azaltılması ve yakın çevredeki tarımsal faaliyetlerin kontrol altına alınması gerekmektedir.

Alanın Bölgenin ve Ülkenin Ekolojik Yapısındaki Yeri Yarışlı Gölü, Göller Bölgesi’nin önemli sulak alanlarından biridir. Önemli Doğa Alanı ve Önemli Kuş Alanı kriterlerini sağlayan alan, endemik bitki, balık ve su salyangozu türleri ile nadir ve nesli tehlike altında birçok türe ev sahipliği yapması açısından uluslararası ve ulusal öneme sahiptir.

Gelişme / Restorasyon Potansiyeli Yarışlı Gölü ve çevresinin sürdürülebilir turizm potansiyeli daha iyi değerlendirilmeli ve katılımcı bir yaklaşımla yönetilmelidir. Alt havzadaki madencilik faaliyetlerinden sonra ilgili yerlerin restorasyonu mutlaka yapılmalıdır.

29

5.3. Sosyoekonomik DeğerlendirmeYarışlı Gölü ile ilişkili yerleşim yerlerinde temel geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır.

Yeşilova ilçesi 110.860 dekar sulu, 208.000 dekar kuru tarım alanı olmak üzere toplam 318.865 dekar tarım arazisine sahiptir. Bu alanın 302.855 dekarında tarla ziraati, 5.710 dekarında meyvecilik yapılmakta 2.540 dekar alanda nadasa bırakılmaktadır.

Süt verimi yüksek hayvan yetiştiriciliğinin yapıldığı Yeşilova ilçesinde toplam 10.500 büyükbaş, 11.850 küçükbaş hayvan bulunmaktadır. Büyükbaş hayvanların %90’nı kültür ırkı Holstein, küçükbaş hayvanlar ise Merinos, sakız koyunları ile yerli keçi ırkları oluşturmaktadır.

5.4. Kültürel DeğerlendirmeBurdur doğal güzellikleri ve kültürel zenginlikleri açısından Batı Akdeniz Bölgesi’nin önemli bir kenti olma özelliğini taşımaktadır. Burdur ilinde 50’ye yakın höyük ve tümülüs ile 25’ten fazla ören yeri ve antik kent yerleşim yeri bulunmaktadır.

Yarışlı Gölü’nün içinde bulunduğu Yeşilova ilçesi de Burdur’un eski yerleşim yerlerinden biridir. Çok sayıda arkeolojik değer (tümülüs, höyük, antik kent) ve tariki camiler görülmeye değer özellikler taşımaktadır. Doğal peyzaj değerleri sunan göl, gelen ziyaretçiler için kuş gözlem, fotoğraf çekme, hidrojeolojik ve jeolojik gözlem yapma ve yürüyüş, bilim uzmanlarına araştırma ve izlem fırsatları sunmaktadır.

İlçeye özgü pirinç çorbası, Burdur şiş ve haşhaş helvası öne çıkan geleneksel yemeklerdendir.


30

Fotoğraf: Yıldıray Lise 31

6. BAŞLICA SORUNLAR VE ÖNERİLER

Sorunlar:Bölgede tespit edilen tehditlere bakıldığında göl ekosistemi için en önemli sorun Yarışlı Gölü’nü besleyen su kaynaklarından kullanım veya tarımsal amaçlı su alımları Yarışlı Gölü’nün belirli dönemlerde tamamen ve kısmen kurumasını hızlandırmasıdır.

Göle tatlı su girişinin azalması bilhassa yaz aylarında göl çevresinde geniş tuzcul bataklıklar ve nemli alanlar ve geniş düzlükler oluşmasını sağlamaktadır. Bu alanların tarım alanına dönüşmesi, kıyı kesimi ve çayır kesimi dediğimiz bölgelerinde otlatma ve ot yakım ve kesimlerin; bitki türlerinde ve popülasyonda değişimi, yıl boyunca belirginleşmektedir.

Göl kıyısında ağıl kurulmakta ve küçükbaş hayvan otlatılmakta ve Yarışlı köyünün açık ve kapalı ahır sistemlerinden yüzey akış suları ile özellikle yağışlı dönemlerde göle kirlilik taşınmaktadır. Ayrıca Kümbet kaynağında hayvan gübresi taşınan traktör römorklarının ve ilaçlama tankerlerinin yıkanması ile göle nutriyent ve pestisit taşınmaktadır.

Yarışlı Gölü alt havzasında karasal ekosistemlerini etkileyen en önemli tehdit, bölgede taşıma kapasitesi ve bütünsel bir etki analizi yapılmadan faaliyete geçen çok sayıda mermer ocağıdır. Bu ocaklar alt havzanın ekosistem bütünlüğü ve peyzaj değerini azaltmaktadır. Madencilik faaliyetlerinin başta maki örtüsü olmak üzere, otsu bitki örtüsünün tür çeşitliğine ve dağılımına olumsuz etkisi olduğu, araştırmacılar tarafından belirtilmiştir. Ayrıca, bu ocakların ulaşımı için yaşam alanlarına açılan yeni yollar, habitat parçalanmasına neden olduğu için memeli, sürüngen ve amfibi türleri gibi hareket kabiliyeti diğer gruplara göre daha fazla olan canlılar için yollarda ezilme potansiyelini arttırmaktadır.

Bölgede yapılan avcılık faaliyetleri Yarışlı Gölü gibi küçük göllerde büyük göllere kıyasla çok daha fazla olumsuz etkiye sebep olmaktadır. Gölün herhangi bir yerinde ateşlenen bir tüfek, tüm göldeki kuşların tedirgin olmasına neden olmaktadır. Yani genelde ördek türlerine açılan ateş göldeki diğer tüm kuşları rahatsız edip alandan uzaklaştırmaktadır.

Gölün çevresinde ılgın türlerinin ortamda baskın tür olmasına ve kokar ağaç türünün yayılması önemli bir sorundur.

Diğer önemli bir sorun, Yarışlı Gölü’nün korunması ve bölgede sürdürülebilir doğal kaynak yönetimi ve turizm uygulamaları için gerekli kurumsal işbirliklerinin oluşturulamaması ile alanın genelinde koruma-kontrol çalışmalarındaki güçlükler ve eksiklerdir.

Öneriler:Tarımsal faaliyetlerin göle olumsuz etkileri (alan açma, tarım ilaçları) en aza indirilmelidir.

Yarışlı Gölü çevresinde sulu tarım alanlarında kapalı sisteme geçilmeli ve basınçlı sulama sistemleri yaygınlaştırılmalıdır.

Yarışlı Gölü çevresi için otlatma planı geliştirilmeli ve bu çerçevede yaban hayatı üreme dönemleri dışında kontrollü otlatma yapılması sağlanmalıdır.

Yarışlı Gölü çevresinde organik tarım, iyi tarım uygulamaları, çiftçi eğitimleri düzenlenmeli ve köylerde pilot alanlar kurarak yaygınlaştırılmalıdır.

Mermer ocaklarının pasalarını (mermer ocaklarındaki artık mermerler) düzenli olarak alandan uzaklaştırmaları ve çalışmalarında doğayı en az tahrip edecek şekilde yapmaları gerekmektedir. Bölgede yeni madencilik faaliyetlerine kesinlikle izin verilmemelidir.

Bölgede yoğun olarak yapılan avcılık faaliyetleri belirli yıllarda kısıtlanmalı ve kuş türlerinin alanı düzenli olarak kullanmaları sağlanmalıdır.

Kamu kurumları ile sivil toplum kuruluşları arasında işbirliği geliştirilmelidir.

Yöre halkına yönelik olarak doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımı ve sürdürülebilir turizm uygulamaları konularında eğitim ve bilinçlendirme çalışmaları başlatılmalıdır.

Alanın etkin yönetimi, doğal kaynakların korunması ve alanın etkin tanıtılması için Yarışlı Gölü Yönetim Planı en kısa sürede hazırlanmalıdır.

Yönetim Planı ile birlikte hazırlanacak olan Yarışlı Gölü Sürdürülebilir Turizm Stratejisi ve Eylem Planı hazırlanarak ziyaretçiler için şartlar iyileştirilebilir. Yarışlı Gölü Tanıtım ve İletişim Stratejisi ve Eylem Planı ile de etkin tanıtım faaliyetleri, bölgeye daha fazla turist gelmesini sağlayabilir. Bu konuda en önemli eylemlerden biri ziyaretçi merkezi ve tanıtım birimleri ile yürüyüş patikalarının hazırlanması olacaktır.

32

T.C. ORMAN VE SU ISLERI BAKANLIGI

Hassas Alanlar Dairesi Baskanlıgı – Sulak Alanlar Sube Müdürlügü

ORMAN ve SU İŞLERİ BAKANLIĞIDoğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü Hassas Alanlar Dairesi BaşkanlığıSulak Alanlar Şube MüdürlüğüSöğütözü Cad. No: 14/E – ANKARATel : (0312) 207 59 00 Faks : (0312) 207 59 59

Doğa Koruma ve Milli Parklar VI. Bölge MüdürlüğüBurdur Şube MüdürlüğüBahçelievler Mah. Stadyum Cad. No:1 15100 / BURDURTel: (0248) 233 36 13 Faks: (0248) 233 19 79

ORTADOĞU Ormancılık Proje Etüt ve Müşavirlik Tic. A.Ş. Mebusevleri Şerefli Sokak No: 25/6 Tandoğan / ANKARATel : (0 312) 215 21 32 – 33 Faks : (0 312) 215 21 34e-posta: [email protected]

Bu kitap “Burdur, Salda, Yarışlı, Karataş, Gölhisar, Yazır Gölleri Sulak Alan Alt Havzaları Biyolojik Çeşitlilik Araştırma Alt Projesi” kapsamında Ortadoğu Ormancılık Proje Etüt ve Müşavirlik Tic. A.Ş. tarafından hazırlanmıştır.

Mart 2013Grafik Tasarım: Güngör Genç

Documents

Yarışlı Gölü