Upload
others
View
0
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
± _d: rihpe
`.`|.îuds¹ `fdl„k, `qfh°pS>L$pQpe®, îp¡rÓe-b°ûr_›$L$_L$-L$pÞsp_p ÐepNu, k_ps_ ^d® ^yf„^f, esuÞÖ`v$he® `|Äe`pv$ kv$¹Nyfy
õhpdu îu r_v$p£jp_„v$ kfõhsuÆ dlpfpS>
OfNÕ\y h¥vy„$OfNÕ\y h¥vy„$OfNÕ\y h¥vy„$OfNÕ\y h¥vy„$
âL$piL$ :õhpdu îu r_v$p£jp_„v$Æ S>_ÅN©rs V²$õV$dy. V$]bu, hpep-^p¡mp (S„>.), sp. Ddfpmp,rS>. cph_Nf, ̀ u_ : 364 320ap¡_ _„. (dp¡.) 98799 32770, 97140 65848E-mail : [email protected]
Web : www.swaminirdoshanandji.org
Aph©rÑ : ApW$dursr\ dlp¡Ðkh, k„.2072qL„$ds ê$p. : 50/-
âs : 3000kh® l½$ âL$piL$_¡ õhp^u_
Anfp„L$_ :îu râÞV$, fpS>L$p¡V$dp¡. 83476 59507
dyÖL$ :râÞV$]N õV$¡i_fu-dy„bCdp¡. : 098204 70077
kyfsdp„ âp[àsõ\p_ :S>e¡icpC bu. kphguep164, gÿdZ_Nf, [õ`r_„Ndug_u ̀ pR>m,L$p`p¡Öp Qpf fõsp, hfpR>p fp¡X$, kyfsdp¡. : 99790 85300, 98799 60481
OfNÕ\y h¥vy„$02
`.`|.îuds¹ `fdl„k, `qfh°pS>L$pQpe®, îp¡rÓe-b°ûr_›$L$_L$-L$pÞsp_p ÐepNu, k_ps_ ^d® ^yf„^f, esuÞÖ`v$he® `|Äe`pv$ kv$¹Nyfy
õhpdu îu r_v$p£jp_„v$ kfõhsuÆ dlpfpS>
OfNÕ\y h¥vy„$ 03
OfNÕ\y h¥vy„$04
‘.‘|. îuds ‘fdl„k, ‘rfh°pS>L$pQpe®, îp¡rÓe-b°ûr“›$, L$“L$-L$pÞsp“p„ ÐepNu, k“ps“ ^d®^yf„^f, esuÞÖ‘v$he®, ‘fp¡‘L$pfde Æh“ Æhhp“p„ âMf D‘v$¡iL$ ‘|Äe‘pv$ kv$¹Nyfy õhpdu îu r“v$p£jp“„v$ kfõhsuÆ dlpfpS>Æ“u A„s:â¡fZp’u kh®S>“rlspe.....kh®S>“-kyMpe • v$f¡L$ gp¡L$p¡ ipfuqfL$ s„v$yfõsu Üpfp ìephlprfL$ A“¡ ApÝep[ÐdL$ kyM cp¡Nhu iL¡$ s¡hp Ddv$p l¡sy’u k„L$rgs L$f¡gy„ Ap ‘yõsL$ Ap‘“p„ L$fL$dmdp„ dyL$sp„ Ap“„v$ A“ychu füp R>uA¡.
ifufdpÛ„ Mgy ^d® kp^“d¹ & ‘fdpÐdpA¡ Ap‘¡g Ap d“yóeifuf ^d®“y„ kp^“ R>¡. ip÷p¡dp„, h¡v$p¡-‘yfpZp¡dp„ s¡“p¡ M|b S> drldp Nhpep¡ R>¡ R>sp„ s¡ rh“piu, nZc„Nyf A“¡ Ar“Ðe ‘Z R>¡ "ifuf„ ìepr^ d„qv$fd¹' dp“h-s“ fp¡Np¡“y„ Of R>¡. s¡“p„ A¡L$-A¡L$ fyhp„X$¡$ AY$u-AY$u fp¡Np¡ fl¡gp R>¡. s¡hp A“¡L$ fp¡Np¡“u BÞÖÅm hÃQ¡ Ap‘Zp„ ifuf“u s„v$yfõsu A“¡ õhpõÕe Åmhu fpMhy„ A¡ Ap‘Zp„ kp¥“y„ õhL$s®ìe R>¡.
AÐepf¡ gp¡L$p¡ ‘p¡sp“p„ Apfp¡Áe dpV$¡ S>fp ‘Z v$fL$pf fpMsp “’u. Ap A¡L$ AÐe„s Qp¢L$ph“pfu A“¡ ip¡Q“ue lL$uL$s R>¡. ’p¡X$uL$ kphQ¡su fpMhp’u õhpõÕe Åmhu iL$pe R>¡. A¡ hps gp¡L$p¡“u byrÙdp„ b¡ksu S> “’u. õh¥frhlpf L$fhp¡, Nd¡ s¡d Mphy„-‘uhy„, Nd¡ s¡d k|hy„-b¡khy„, V$u.hu.-rk“¡dp Å¡hp A“¡ dpv$L$ Öìep¡ s¡dS> buX$u, sdpLy„$, NyV$Mp S>¡hp ìek“p¡“y„ k¡h“ L$fhy„ A“¡ s¡d L$fsp„ rbdpfu Aph¡ sp¡ X$p¸¼V$f ‘pk¡ v$p¡X$u S>hy„ A¡ ÅZ¡ A¡L$ ê$qY$ ‘X$u NC R>¡. Apfp¡Áe ÅZ¡ Ap‘Zp¡ rhje S> “’u A¡d dp“u“¡ Ap‘Z¡ NpXy„$ NbX$pìe¡ fpMuA¡ R>uA¡. ANpD“p„ hMsdp„ gp¡L$p¡“y„ Æh“ îdde A“¡ Mp“-‘p“ kpv$y„ lsy„. A¡ L$pfZ¡ s¡Ap¡ ky„v$f õhpõÕe cp¡Nhsp lsp. ApS>¡ ‘qf[õ\rs
âõsph_p
OfNÕ\y h¥vy„$ 05
kph bv$gpC NC R>¡. îd“y„ “pd-r“ip“ füy„ “’u. kp’¡-kp’¡ Mphp-‘uhp“p QõL$p A“¡ bÅfy QuÅ¡“y„ Mp“‘p“ hÝey„ R>¡. Aphu ‘qf[õ\rsdp„ õhpõÕe“u Apip fpMhu A¡ lhpdp„ qL$‰p bp„^hp S>¡hy„ R>¡.
dp“hu“y„ A[õsÐh, s¡“y„ L$ëepZ A“¡ s¡“y„ Æh“ kyÙp„e L¡$hm Aplpf ‘f Ahg„rbs R>¡. s¡ Aplpf sfa L¡$hm Ap‘Z¡ S> “rl ‘f„sy Ap^yr“L$ Ap¥j^ rhop“¡ A“¡ Aplpfip÷-rhÜp“p¡A¡ D‘¡np v$pMhu R>¡ A¡ L$l¡sp„ M¡v$ ’pe R>¡. Prevention is better than cure (fp¡N dV$pX$hp L$fsp s¡“¡ AV$L$phhp¡ h^y kpfp¡.) ‘p¡sp“p„ Apfp¡Áe dpV$¡ Ap k|Ó“p¡ A’® v$f¡L$ ìe[¼s ep¡Áe fus¡ kdÆ“¡ A‘“phu g¡ s¡dS> Aplpf-rhlpfdp„ Ap¥rQÐe Åmh¡ s¡ Mf¡Mf S>ê$fu R>¡.
Aplpf“p„ ApV$gp î¡óW$ dlÒh“¡ Ýep“dp„ gC fp¡Np¡“u kpfhpf dpV$¡ Aplpf“¡ Ap¥j^ b“phu Ofb¡W$p„ S> s¡“p D‘Qpfp¡ L$fu iL$uA¡ A¡ dpV$¡ i¼e s¡V$gp fp¡Np¡“u kpfhpf dpV$¡“p„ OfNÕ’y CgpS>-D‘Qpfp¡ Ap ‘yõsL$dp„ hZ®hhp“p¡ e’pi¼e âepk L$fhpdp„ Apìep¡ R>¡. ‘f„sy D‘Qpfp¡ AS>dphsp ‘l¡gp„ kph^p“u fpMhp“u bpbs A¡ R>¡ L¡$ L$p¡C CgpS>-D‘Qpf M|b S> kdÆ-rhQpfu“¡, ifuf“u spkuf, lhpdp“, cp¥Np¡rgL$ fQ“p, F$syAp¡“p„ a¡fapfp¡ A“¡ fp¡N“u Ahõ’p A“ykpf L$fhp¡ S>ê$fu R>¡.
Ap ‘yõsL$“p„ â|afuX$]N“y„ L$pd ̀ |Äe‘pv$ kv$¹Nyfy õhpdu îu r“v$p£jp“„v$ kfõhsuÆ dlpfpS>“p„ A“Þe QfZp¡‘pkL$ b°ûQpfu cp¡gp“„v$, c¼s îu rls¡jcpC L$pQp s’p c¼s îu hifpdcpCA¡ L$fu Ap‘¡g R>¡, s¡ bv$g s¡d“¡ ^Þehpv$.
Ap ‘yõsL$dp„ bsph¡gp D‘Qpfp¡“p¡ e’p¡rQs D‘ep¡N L$fu h^ydp„ h^y gp¡L$p¡ õhpõÕe âpá L$fu s¡“p Üpfp ‘fdpÐdâprá_y„ kp^“, cS>“, ‘|S>“, dp“hk¡hpdp„ gpNu S>i¡ sp¡ Ad¡ Adpfp¡ âeГ kam ’e¡gp¡ dp“uiy„.
- âL$piL$
cNhp_ kv$prih_u Apfp^_p chfp¡N fkpeZ R>¡. kh® Æhp¡_u Apr^-ìepr^-D`pr^_¡ v|$f L$f_pf h¥Û_p\ kv$prih R>¡. A¡L$hpf A[Á_v$¡h A_¡L$ fp¡Np¡\u O¡fpC Nep lsp. fp¡Np¡\u dy¼s \hp dpV$¡ s¡dZ¡ "c©NyL$ÃR>' (cê$Q) su\®dp„ cNhp_ kv$prih_u L$qW$_ s`òep® L$fu. cNhp_ kv$prih A_¡L$ v$¡hp¡_u kp\¡ su\®epÓp L$fsp„-L$fsp„ Äepf¡ Ðep„ `lp¢Ãep Ðepf¡ Å¡ey„ L$¡ A[Á_v$¡h_y„ ifuf fp¡Np¡_¡ L$pfZ¡ ̀ umy„ ̀ X$u Ney„ lsy„. Ap\u v$¡hp¡A¡ âp\®_p L$fu L$¡, ""l¡ dlpv$¡h ! Ap A[Á_v$¡h kh® v$¡hp¡_y„ dyM R>¡. s¡d_p„ Üpfp S> Ad¡ lrhóepß d¡mhuA¡ R>uA¡. Ap\u Ap` L©$`p L$fu s¡d_p¡ fp¡N v|$f L$fu_¡ kh® v$¡hp¡_u fnp L$fp¡.'' A[Á_v$¡h¡ ̀ Z dlpv$¡h_u õsyrs L$fu. s¡_p„\u âkß \C_¡ cNhp_¡ Apqv$Ðe_y„ ê$` ^fu s¡d_p„ sdpd fp¡Np¡_¡ lfu gu^p. `R>u L$üy„ L$¡, ""Ap su\®dp„ L$f¡gp„ õ_p_-v$p_pqv$ kÐL$pep£ Ane A_¡ A_„s ̀ yÎeL$pfu \i¡. s¡dS> Al] õ_p_ L$fhp\u ne, L$dmp¡, L$p¡Y$ hN¡f¡ fp¡Np¡ v|$f \i¡.''
A¡hu S> fus¡ v$n_p„ ip`\u nefp¡Nu \C_¡ Q„Ö Äepf¡ `uX$php gpÁep Ðepf¡ b°ûpqv$ v$¡hp¡_u kgpl\u âcpksu\®dp„ Aphu_¡ s¡dZ¡ cNhp_ d©Ðey„S>e_u Apfp^_p L$fu. s¡d_u s`òep®\u âkß \C_¡ kv$prih¡ s¡_¡ nefrls L$fsp„ L$üy„ L$¡, ""drl_p_p„ A¡L$ `ndp„ spfu L$mpAp¡ r_f„sf hÝep L$fi¡ A_¡ buÅ `ndp„ r_f„sf OV$su S>i¡.'' Apd, kv$prih_u Apfp^_p kh®fp¡Np¡_y„ id_ L$fu_¡ L$ëepZ L$f_pfu R>¡. cNhp__p¡ dlpd©Ðey„S>ed„Ó Apr^, ìepr^ A_¡ D`pr^\u dy¼s L$f_pfp¡ R>¡.
± Ôe„bL„$ eÅdl¡ kyN„r^„ ̀ yrô$h^®_d¹ &Dhp®fyL$rdh b„^_p_¹ d©Ðep¡dy®nue dpd©sps¹ &&
chfp¡Nlpfu - cNhp_ kv$prih
OfNÕ\y h¥vy„$06
(1) Apeyh£v$“u Ad©shpZu 11
(2) sd¡ ‘Z “ufp¡Nu flu iL$p¡ R>p¡ 11
(3) OV$pX$p¡ A“¡ h^pfp¡ 12
(4) s„v$yfõs fl¡hp dpV$¡ ApV$gy„ L$fp¡ 14
(5) k|sp„ A“¡ b¡ksp„ iuMp¡ 16
(6) d“p¡Ns õhpîeu D‘Qpf 19
] lL$pfpÐdL$sp 19
] ndp‘“p 20
] ÐepNcph 21
(7) fp¡N“p¡ D‘Qpf L$fsp„ ‘l¡gp„ 24
(8) ‘¡V$“p„ fp¡Np¡ : 26
] AÆZ®(c|M “ gpNhu) 26
] N¡k A’hp Apafp¡ 27
] d„v$p[Á_ 30
] L$bÆeps 32
] TpX$p A“¡ dfX$p¡ 33
] ‘¡V$dp„ L$uX$p 35
] cõdL$fp¡N 38
] A‘Qp¡ 41
] L$p¡Nrmey„ 43
] L$dmp¡ 46
] A¡rkqX$V$u 48
] ‘’fu 49
(9) Ap„M“p„ fp¡Np¡ : 52
] Ap„S>Zu 52
] “bmu Ap„Mp¡ 53
] Ap„Mdp„\u `pZu _uL$mhy„ 55
] Ap„M Aphhu 56
] Ap„M“u gpgpi 58
] dp¡rsep¡ 59
] fsp„^mp‘Zy„ 61
] Ap„Mp¡dp„ bmsfp ’hu 62
(10) L$p““p„ fp¡Np¡ 64
] L$p“dp„’u ‘fy$ “uL$mhy„ 64
] L$p““u ‘uX$p 66
] Ap¡Ry>„ kp„cmhy„ 67
] L$p“dp„ ÆhS>„sy Oyku S>hy„ 68
] L$p“dp„ AhpS> Aphhp 69
(11) “kL$p¡fu a|V$hu 69
(12) hpf„hpf R>]L$p¡ Aphhu 71
A_y¾$drZL$p
OfNÕ\y h¥vy„$ 07
(13) ifv$u“p„ L$pfZ¡ “pL$“u sL$gua 71
(14) km¡Md 72
(15) dp¢“p„ fp¡Np¡ : 75
] Nmy„ b¡ku S>hy„ 75
] L$pL$X$p 77
] Nmp“p¡ v$y:Mphp¡ 78
] ‘¡Y$p“p¡ kp¡Å¡ 80
] dp¡Y$p“u v$yN¯^ 82
] ‘pep¡fuep 84
] v$„sne 86
] v$p„s lghp 87
] dp¡Y$pdp„ Qp„v$p ‘X$hp 88
] l¡X$L$u 90
(16) QpdX$u“p„ fp¡Np¡ 91
] M„S>hpm 91
] v$pv$f 92
] Mug 94
] L$fQguAp¡ ‘X$hu 95
] AmpCAp¡ 97
] N|dX$p„ 98
] apV$¡gu A¡X$uAp¡ 100
] v$pTu S>hpe Ðepf¡ 100
] iumk 102
] iusmp 103
(17) v$y:Mphp 104
] ‘„pkmpdp„ v$y:Mphp¡ 104
] L$df“p¡ v$y:Mphp¡ - k„r^hp 105
] Ap^piuiu-dp’p“p¡ v$y:Mphp¡ 107
(18) ^psy“u v$yb®msp 109
(19) Ai[¼s - “bmpC 110
(20) ^psyöph 112
(21) ÷u fp¡Np¡ : 113
] ð¡sâv$f 113
] f¼sâv$f 115
] Ncp®hõ’pdp„ ’su DgV$u 115
] ep¡r““u M„S>hpm 116
] ‘yô$ õs“p¡ 117
] õs“p¡dp„ v$|^ h^pfhp 118
] Ar“erds dprkL$^d® 118
(22) lfk-dkp 120
(23) X$peprbV$uk 122
(24) X$peprbV$uk_u kdS>Z 124
] X$peprbV$uk_p„ âL$pf 127
] X$peprbV$uk \hp_p„ L$pfZp¡ 128
] Q¡shZu_u r_ip_uAp¡ 130
] X$peprbV$uk_u kdõepAp¡ 130
] X$peprbV$uk_u kpfhpf 132
OfNÕ\y h¥vy„$08
] v$hpAp¡ 137
(25) ÆhS>„sy L$fX¡$ Ðepf¡ 138
] h]R>u X„$M¡ Ðepf¡ 138
] kp‘ L$fX¡$ Ðepf¡ 139
] L|$sfy„ L$fX¡$ Ðepf¡ 140
] Jv$f L$fX¡$ Ðepf¡ 140
] AÞe ÆhS>„syy L$fX¡$ Ðepf¡ 140
] dpMu-dÃR>f cNpX$hp 141
(26) hpm“p„ fp¡Np¡ : 142
] hpm h^pfhp dpV$¡ 142
] hpm Mfhp 142
] hpmdp„ S|> ‘X$hu 144
] hpm L$pmp L$fhp 145
(27) bpmL$p¡“p„ fp¡Np¡ : 146
] MfS>hy„ 146
] Mp„ku 147
] TpX$p 148
] bpmL$p¡“y„ v$|^ 149
] v$p„s “uL$mhp 150
] ‘’pfudp„ ‘¡ipb 151
] Mp„ku-km¡Md 152
] sph 153
] N¡k 153
(28) L$p¡g¡fp 154
(29) L$a 155
(30) Op-S>Md 156
(31) “ip¡ Dspfhp¡ 157
(32) sph 158
(33) v$d-ðpk 161
(34) v$pl-bmsfp 163
(35) ne 164
(36) ‘¡ipb 165
(37) kp¡Å¡-d|„Y$dpf 169
(38) Ar“Öp-KO “ Aphhu 171
(39) A„N S>L$X$pC S>hy„ 172
(40) ùv$e“u budpfu-ågX$â¡if 173
(41) Q½$f Aphhp 174
(42) gL$hp¡ 175
(43) EgV$u 176
(44) AÞe D‘Qpfp¡ 178
] gp¡lu Ap¡Ry„> lp¡hy„ 178
] `pQ_i[¼s 178
] S|>_u L$brS>eps 179
] ãg| 179
] Nmy„ b¡ku S>hy„ 179
] v$p„s_u õhÃR>sp 179
] Ap„Mp¡_p„ _„bf v|$f L$fhp 180
] BÞãgyA¡ÞTp 180
] Nyv$p® (qL$X$_u) _p¡ fp¡N 180
] v$pê$_y„ ìek_ R>p¡X$phhy„ 180
OfNÕ\y h¥vy„$ 09
] epv$i[¼s dpV$¡ 181
] `¡Qui (TpX$p_p¡ fp¡N) 181
] c|M _ gpNhu 182
] `¡V$_p„ S„>syAp¡ _pb|v$ L$fhp 182
] dp_rkL$ fp¡N 182
] ùv$e_u sL$gua A_¡ ^bL$pfp 182
] ÷uAp¡_p„ dprkL$dp„ Mfpbu 183
] õhà_v$p¡j 183
] `¡V$dp„ bmsfp 183
] _kL$p¡fu a|V$hu 183
] `¡ipb fp¡L$pC S>hp¡ 184
] `psmp gp¡L$p¡ dpV$¡ 184
] hS>_ OV$pX$hp dpV$¡ 185
] `psmy„ hue® 185
] `¡V$_p„ fp¡N dpV$¡ 185
] O|„V$Zdp„ sL$gua 185
] S|> A_¡ dp\p_u Mp¡X$p¡ dpV$¡ 186
] gp¡lu_u kapC 186
] gp¡lu_u DgV$u-nefp¡N 186
] `¡ipbdp„ bmsfp 187
] hpe Aph¡ Ðepf¡ 187
] g| gpNhu 187
] eyhpi[¼s (dv$p®_Nu) 188
(45) QdÐL$pqfL$ CgpS> 188
] "‘pZu âep¡N' 188
] R>dL$ph¡gy„ ‘pZu 190
(46) OJ“p„ S>hpfp 192
(47) lpV$®A¡V$¡L$ 195
(48) duWy$„ iÓy L¡$ rdÓ ? 206
(49) sygku“p„ âep¡Np¡ 210
(50) dpV$u“p¡ drldp A“¡
Ap¥j^ê$‘¡ D‘ep¡N 211
(51) Apfp¡Áe rhj¡ kpdpÞe op“ 215
(52) Apey._u ×rô$A¡ _y¼kp_L$pfL$ R>¡ 218
(53) S>W$fpr‚ bNX$hp_p„ L$pfZp¡ 219
(54) dprgi 219
(55) Apey._u ×rô$A¡ î¡›$ R>¡ 220
(56) _\u A_¡ R>¡ 221
(57) D`ep¡N L$fu Sy>Ap¡ 222
_p¢^ : L$p¡C `Z budpfu_u bpbsdp„ M|b S> kdÆ-rhQpfu“¡, ifuf“u spkuf, lhpdp“, cp¥Np¡rgL$ fQ“p, F$syAp¡“p„ a¡fapfp¡ A“¡ fp¡N“u Ahõ’p A_ykpf s¡dS> ep¡Áe X$p¸¼V$f_u kgpl gC_¡ S> v$hpAp¡_p¡ D`ep¡N L$fhp¡ Å¡CA¡. Akph^p_u\u \_pfu L$p¡C ̀ Z âL$pf_u lpr_ dpV$¡ V²$õV$ L$p¡C ̀ Z fus¡ S>hpbv$pf li¡ _rl.
OfNÕ\y h¥vy„$10
11OfNÕ\y h¥vy„$
"Ap¡L$u v$psZ S>¡ L$f¡, _fZp lfX$¡ Mpe, v|$^¡ hpmy S>¡ L$f¡, s¡ Of h¥Û _ Åe.'
Apeyh£v$“u Ad©shpZu
1. hl¡gp„ k|hy„ A“¡ hl¡gp„ DW$hy„. DW$u“¡ Bô$v$¡h“y„ õdfZ L$fhy„.
2. ^d® rh“p kyM “’u s¡’u ̂ d®dp„ sБf fl¡hy„.
3. v$y:Mu ‘f v$ep fpMhu-Arl„kp“y„ S>s“ L$fhy„.
4. iÓy ‘f ‘Z D‘L$pf L$fhp“u V$¡h ‘pX$hu.
5. epQL$“u, ApQpe®“u, dp-bp‘“u AhNZ“p “ L$fhu.
6. k„‘rÑ A“¡ rh‘rÑdp„ kv$p A¡L$kfMy„ d“ fpMhy„.
7. r“„v$p-Cjp®’u ‘f-v$|f fl¡hy„. “rl sp¡ s¡ S> sdpfp (ipfuqfL$) h¡fu b“i¡.
8. Ly$v$fs¡ Ap‘¡g v$¡l“¡ ‘„Qcp¥rsL$ Aplpf V$L$ph¡ R>¡. Ap Aplpf“¡ ‘p¡jZ õhê$‘¡ Cðf“u âkpv$uê$‘¡ r“›$p‘|h®L$ Apfp¡Áe“¡ Ýep“dp„ gC-Apfp¡Nhp’u Æh“ s„v$yfõs fl¡ R>¡.
sdp¡ ‘Z “ufp¡Nu flu iL$p¡ R>p¡
1. cpCAp¡, bl¡“p¡ A“¡ bpmL$p¡A¡ k|ep£v$e kde¡ k|e®“dõL$pf L$fhp.
2. iyÙ lhp A“¡ Myëgu gugp¡sfuey¼s S>Áepdp„ r“erds b¡-Qpf dpCg Qpg“pf“¡ L$p¡C fp¡Np¡ ’sp„ “’u A“¡ ’ep li¡ sp¡ hl¡gp dV$¡ R>¡.
12 OfNÕ\y h¥vy„$
"dN L$l¡ ly„ gugp¡ v$pZp¡, dpfp dp\¡ Qp„vy$, dpfu S>ê$f ¼epf¡ `X$¡ L$¡ dpZk `X$¡ dp„vy„$.'
3. Qp, L$p¡au, L$p¡L$p¡, g¡d“, rhdV$p¡ hN¡f¡ ê$‘pmp f„Nhpmp ifbsp¡, W$„X$p A“¡ Nfd ‘uZp“p¡ Arsie$ D‘ep¡N ifuf“¡ Ok“pfp¡ R>¡. A¡L$ âL$pf“p„ ^udp„ T¡f kdp“ R>¡. s¡“p’u v$|f fl¡hy„.
4. L$p¡C ‘Z v$v$® ’pe A¡ Ap‘Zu S> c|g“y„ ‘rfZpd R>¡ A¡d kdÆ ep¡Áe v$hp L$fhu A“¡ v$v$® dV$ép ‘R>u s¡hu c|g “ L$fhu.
5. kpv$y„ Æh“, kpv$p¡-kp[ÒhL$ Mp¡fpL$, DÑd hp„Q“, DÑd rhQpf, b°ûQe®, kÐL$d®, ip„rs, d^yfhpZu, ¾$p¡^frls‘Zy„ hN¡f¡ kv$pQpf ‘pmhp’u L$p¡C ‘Z v$v$® hl¡gy„ dV$¡ R>¡.
6. N¡k, hpey“u arfepv$hpmpA¡ Np„qW$ep, cÆep, Q¡hX$p¡ hN¡f¡ V$¡õV$v$pf, sm¡gp ‘v$p’p£ s¡dS> hpeyL$sp®, b°¡X$, rb[õL$V$, hpg-hV$pZp„,QZp-bV$pV$p S>¡hu QuÅ¡ A“¡ hpku Mp¡fpL$ “ g¡hp¡ Å¡CA¡.
7. Mp¡fpL$ kpv$p¡, lmhp¡, spÅ¡, kl¡S> Nfd lp¡e s¡hp¡ g¡hp’u S>W$fp[Á_ âv$uá fl¡ R>¡.
8. r“v$p£j Ap“„v$ A“¡ lku-Myiu A¡ Cðfu Ap¥j^ R>¡.
OV$pX$p¡ A“¡ h^pfp¡
1. c¢k“y„ dlÒh OV$pX$u, Npe“y„ dlÒh h^pfp¡.
2. i]N“y„ dlÒh OV$pX$u, sg“y„ dlÒh h^pfp¡.
3. bV$¡V$p“y„ dlÒh OV$pX$u, k|fZ“y„ dlÒh h^pfp¡.
13OfNÕ\y h¥vy„$
"`Õe _ `pm¡ fp¡Nu sp¡, L$f¡ iy„ Ap¥j^ L$pd ? `Õe Å¡ `pm¡ fp¡Nu sp¡, Ap¥j^_y„ iy„ L$pd ?'
4. dfQp“y„ dlÒh OV$pX$u, k|„W$“y„ dlÒh h^pfp¡.
5. Qp-L$p¡au“y„ dlÒh OV$pX$u, v$|^“y„ dlÒh h^pfp¡.
6. bÅ{„$ ‘uZp“y„ dlÒh OV$pX$u, R>pi“y„ dlÒh h^pfp¡.
7. bfa“y„ dlÒh OV$pX$u, DL$pm¡gp ‘pZu“y„ dlÒh h^pfp¡.
8. duW$pC“y„ dlÒh OV$pX$u, kpv$p Mp¡fpL$“y„ dlÒh h^pfp¡.
9. Ap¥j^-v$hp“y„ dlÒh OV$pX$u, ‘Õe“y„ dlÒh h^pfp¡.
10. rhV$pdu“p¡“y„ dlÒh OV$pX$u, S>W$fp[Á_“y„ dlÒh h^pfp¡.
11. b°i“y„ dlÒh OV$pX$u, spÅ v$psZ“y„ dlÒh h^pfp¡.
12. rhgpesu v$hp“y„ dlÒh OV$pX$u, v$¡iu v$hp“y„ dlÒh h^pfp¡.
13. hS>““y„ dlÒh OV$pX$u, bm-spL$ps“y„ dlÒh h^pfp¡.
14. lp¡V$¡g-gp¡S>“y„ dlÒh OV$pX$u, Of“p„ Mp¡fpL$“y„ dlÒh h^pfp¡.
15. hpl“p¡“y„ dlÒh OV$pX$u, ‘N¡ Qpghp“y„ dlÒh h^pfp¡.
16. õhpv$“y„ dlÒh OV$pX$u, NyZ“y„ dlÒh h^pfp¡.
17. v$hpMp“p“y„ dlÒh OV$pX$u, Apfp¡Áe op““y„ dlÒh h^pfp¡.
18. N©lõ’pîd“y„ dlÒh OV$pX$u, b°ûQep®îd“y„ dlÒh h^pfp¡.
14 OfNÕ\y h¥vy„$
"S>mdp„ A„sqfn S>m î¡›$ R>¡.'
s„v$yfõs fl¡hp dpV$¡ ApV$gy„ L$fp¡
1. fps“p kde¡ S>gv$u KOu S>C“¡ hl¡gu khpf¡ k|ep£v$e ‘l¡gp„ EW$u ÅAp¡.
2. khpf¡ ‘’pfu R>p¡X$u v$u^p ‘R>u dmÐepN“u q¾$ep ‘sphsp ‘l¡gp„ L$p¡Nmp L$fu b¡ Ágpk ‘pZu ‘uAp¡.
3. v$„sd„S>“ L$ep® ‘R>u Æc kpa L$fu,Ap„Mp¡ ‘f W$„Xy„$ ‘pZu R>p„V$p¡ S>¡’u “¡ÓÄep¡rs h^i¡.
4. b°i L$ep® ‘R>u Qp ‘uhp“y„ V$pmp¡, AX$^p g]by“p¡ fk A’hp rÓamp“y„ Q|Z® g¡hy„ s„v$yfõsu dpV$¡ M|b S> apev$pL$pfL$ R>¡.
5. õ“p“ L$ep® ‘l¡gp„ ifuf ‘f s¡g“u dprgi L$fp¡.
6. õ“p“ L$ep® ‘R>u A¡L$p„sdp„ Ýep“ ^fu“¡ b¡kp¡. A¡L$pN°sp‘|h®L$ Æh“ ìehlpf ‘f rQ„s“ L$fp¡.
7. õ“p“ L$ep® ‘R>u ’p¡X$p gudX$p“p„ ‘p“ Qphp¡.
8. cp¡S>“ L$fsp„ ‘l¡gp (A¡L$ L$gpL$ ‘l¡gp„) A¡L$ Ágpk ‘pZu S>ê$f ‘uAp¡. A¡dp„ ’p¡X$p¡ g]by“p¡ fk “p„Mu ‘uhp’u h^pf¡ apev$p¡ ’i¡. cp¡S>“ iê$ L$fsp„ ‘l¡gp„ a¼s A¡L$ O|„V$X$p¡ ‘pZu ‘uhy„.
9. cp¡S>“ M|b S> lgLy„$ A“¡ sfs ‘Q¡ A¡hy„ L$fp¡, OfX$p gp¡L$p¡A¡ c|M L$fsp„ ’p¡Xy„$ Ap¡Ry>„ S>dhy„ Å¡CA¡.
15OfNÕ\y h¥vy„$
"v|$^dp„ Npe_y„ v|$^ î¡›$ R>¡.'
10. qv$hk v$frdep“ b¡ hMs cp¡S>“ L$fp¡. DÑd s„v$yfõsu dpV$¡ c|M lp¡e
A¡“p L$fsp„ ’p¡Xy„$ Ap¡Ry>„ S>dp¡.
11. khpf¡ “põspdp„ amplpf L$fp¡, aZNph¡gp ̂ p“ Ars DÑd R>¡.
12. f¡iphpmp MpÛ ‘v$p’p£ Ap„sfX$p dS>b|s b“ph¡ R>¡. A¡V$g¡ A¡“p¡
cp¡S>“dp„ kdph¡i L$fhp¡¡ Å¡CA¡.
13. õhÃR> ‘pZu h^pf¡ âdpZdp„ ‘uhy„ Å¡CA¡. S>¡“p L$pfZ¡ L$brS>eps “
’pe.
14. fpÓ¡ k|sp ‘l¡gp„ A¡L$ Ágpk v$|^dp„ A¡L$ QdQu v$¡iu Ou A“¡ ÓZ QdQu
d^ d¡mhu“¡ ‘uhp’u ifuf “ufp¡Nu fl¡ R>¡.
15. v$ffp¡S> fpÓ¡ Ap¡R>pdp„ Ap¡R>u ApW$ L$gpL$ KO gp¡.
16. ¾$p¡^, rQ„sp s¡dS> dp“rkL$ spZ S>¡hu ifuf“¡ “yL$kp“ L$fsu
q¾$epAp¡’u v$|f flp¡.
17. cp¡S>“dp„ h^pf¡ ‘X$sp„ suMp, dkpgphpmp L¡$ Nfd dkpgphpmp s¡dS>
suMp-sdsdsp ‘v$p’p£ g¡hp “ Å¡CA¡. h^pf¡ ‘X$sp„ duW$p„hpmp L¡$
Nýep ‘v$p’p£ ‘Z h^pf¡ âdpZdp„ g¡hp “ Å¡CA¡.
18. Apdmp„, duWy$„, Apv$y„, lfX¡$“y„ L$p¡C“¡ L$p¡C fus¡ r“erds k¡h“ L$fhy„
Å¡CA¡.
19. cp¡S>“ kp’¡ kgpX$ s¡dS> amp¡ S>ê$f Mph.
20. fpÓ¡ k|sp„ ‘l¡gp lp’-‘N õhÃR> ‘pZu’u ̂ p¡hp’u KO kpfu Aph¡ R>¡.
16 OfNÕ\y h¥vy„$
"R>pidp„ Npe_u R>pi î¡›$ R>¡.'
21. AW$hpqX$epdp„ A¡L$ hMs A’hp b¡ hMs ifuf ‘f dprgi S>ê$f L$fp¡. S>¡’u gp¡lu afhp“u Nrs h^i¡ A“¡ ifufdp„ Q|õsu-õa|rs® h^i¡.
22. ‘fõ‘f rhfp¡^u hõsyAp¡ Mphu “ Å¡CA¡. S>¡d L¡$ L¡$mp„ A“¡ R>pi, AX$v$“u v$pm A“¡ v$|^ hN¡f¡ rhfyÙ Aplpf “ g¡hp¡.
23. cp¡S>“ L$ep® ‘R>u sfs S> v$p¡X$hy„, h^pf¡ dl¡“s s¡dS> ÷u kp’¡ k„cp¡N L$fhp¡ “ Å¡CA¡ s¡dS> sfs KOhy„ ‘Z “ Å¡CA¡.
24. Ap b^u hpsp¡ Ýep“dp„ fpMu“¡ A¡hu S> fus¡ hs®hp’u s„v$yfõsu S>mhpC fl¡i¡.
k|sp„-b¡ksp„ iuMp¡
1. k|su hMs¡ ¼epf¡e dp’p D‘f L¡$ dp’p “uQ¡ lp’ fpMhp¡ “rl.
2. k|su hMs¡ ¼epf¡e dp’p D‘f L¡$ dp’p “uQ¡ lp’ fpMhp¡ “rl.
3. ¼epf¡e ‘N“u Ap„V$u QX$phhu “rl, ‘N“u Ap„V$u QX$phu“¡ k|hy„ L¡$ b¡khy„
“rl.
4. ¼epf¡e K^p k|hy„ “rl.
5. ¼epf¡e V|$„qV$ey„ hpmu“¡ k|hy„ “rl.
6. ¼epf¡e ðpkp¡ fy„^pe A¡hu fus¡ dp’¡ Ap¡Y$u“¡ k|hy„ “rl.
7. ¼epf¡e A¡L$ S> lp’ D‘f hS>“ Aphu Åe s¡ fus¡ b¡khy„ “rl L¡$ lp’
17OfNÕ\y h¥vy„$
"dpMZdp„ Npe_y„ dpMZ î¡›$ R>¡.'
fpMhp¡ “rl. ¼epf¡e A¡L$ S> ‘N D‘f hS>“ Aphu Åe A¡hu fus¡
Ecp fl¡hy„ “rl.
8. Nc®hsu ÷uA¡ ÓuÅ’u kpsdp drl“p v$frdep“ QÑp k|hy„ “rl A“¡
âk|rs bpv$ ÓZ qv$hk ky^u ‘X$Mpc¡f k|hy„ “rl.
9. Ecp flu“¡ fkp¡C L$f“pf¡ ApMp qv$hk v$frdep“ AX$^p L$gpL$ dpV$¡
hp„kp¡ L¡$ L¡$X$ ky^u v$uhpg“¡ AX$pX$u“¡ bß¡ ‘N ‘lp¡mp L$fu“¡ b¡khy„.
10. Mcp Ap¡kuL$p“u ̂ pf“¡ AX¡$ A¡hu fus¡ dp’y„ fpMu“¡ k|hy„.
11. ‘X$Mpc¡f k|su hMs¡ bß¡ ‘N“p„ O|„V$Z s’p A¡X$u krls ‘lp¢Qp Å¡X$pe
A¡hu fus¡ b“¡ s¡V$gp ku^p ‘N fpMu“¡ k|hy„. L$p¡C ‘N Y$]QZ’u hpmu“¡
ApNm fpMhp¡ “rl.
12. k|“pfpA¡ EW$su hMs¡ ‘X$My„ hpmu“¡ EW$hy„.
13. hp„L$p hmu“¡ hS>“ E‘pX$hy„ “rl s¡dS> hpmhy„ “rl, ‘Z “uQ¡ b¡ku“¡
A¡ L$pd L$fhp.
14. KOdp„’u EW$su hMs¡ A¡L$pv$ rdr“V$ ApMp ifuf¡ Apmk dfX$u“¡
EW$hy„.
15. v$ffp¡S> Mpgu ‘¡V$¡ ‘„v$f¡L$ rdr“V$ ky^u hpfpafsu ifuf“p„ v$f¡L$ kp„^p“¡
Ap„QL$p hNf“y„ lg“Qg“ dm¡ A¡hu fus¡ L$kfs L$fhu; S>¡dp„ M¢Qhy„,
dfX$hy„, Oydphhy„ L¡$ Qp¡mhy„.
16. Þlpsp ‘l¡gp„ L$p¡fp ifuf¡ l’¡mu’u dprgi L$fhu A“¡ “plu gu^p ‘R>u
cu“p ifuf¡ afu’u dprgi L$fhu. ‘R>u ifuf g|„R>hy„.
17. KO “ Aphsu lp¡e s¡Z¡ O|„V$Z ky^u“p„ ‘N “hi¡L$p ‘pZudp„ ‘gpmhp
A“¡ L$‘pm¡ cu“y„ ‘p¡sy„ d|L$hy„ s’p W$„X$p ‘pZu“y„ Dj:‘p“ L$fhy„.
18. L$brS>eps L¡$ d„v$p[Á_hpmpA¡ lº„apmp ‘pZu“y„ Dj:‘p“ L$fhy„.
19. M|gsp„ L$‘X$p„ ‘l¡fu“¡ k|hy„.
20. i¼e lp¡e Ðep„ ky^u b“¡ s¡V$gp¡ kde Myëgpdp„ k|hy„ A“¡ ê$ddp„ k|su
hMs¡ bpfuAp¡ b„^ “ S> L$fhu.
21. A“yL|$mspA¡ hÇ>pk“dp„ b¡khy„. Mp^p ‘R>u ‘Z b¡kpe.
22. v$ffp¡S> ’p¡X$p¡ kde Mpgu ‘¡V$¡ ‘N“u A¡X$u D‘f Qpghy„ s¡dS> bß¡ lp’
KQp fpMu“¡ ‘N“p ‘lp¢Qp D‘f Qpghy„, S>¡’u ‘pQ“s„Ódp„ s’p
DÐkN®s„Ó“¡ gpc ’i¡.
23. k„L$p¡Q R>p¡X$u“¡ b„“¡ s¡V$gu TpTu hMs MX$MX$pV$ lkp¡.
24. buÅ A“¡L$ v$y:Mu gp¡L$p¡ L$fsp sd¡¡ L„$CL$ kyMu R>p¡ A¡ ¼epf¡e c|gp¡
“rl. Aphy„ “ c|g“pfp sdpfp’u h^y kyMu R>¡.
25. M|b Qphp¡, M|b Qpgp¡, M|b lkp¡ A“¡ M|b lL$pfpÐdL$ b“p¡.
Ap dyS>b L$fhp’u L¡$V$gpe¡ fp¡Np¡ ’sp AV$L$i¡, ’e¡gp fp¡Np¡dp„ fpls
’i¡ A“¡ ifuf kpSy>„-“fhy„ fl¡i¡. hNf v$hpA¡ v$f¡L$ ìe[¼s ‘p¡s¡ S> ‘p¡sp“p¡
v$p¼sf b“u iL$i¡. Ap R>¡ õhpîeu D‘Qpf.
18 OfNÕ\y h¥vy„$
"Oudp„ Npe_y„ Ou î¡›$ R>¡.'
19OfNÕ\y h¥vy„$
"amdp„ L$pmuÖpn î¡›$ R>¡.'
d“p¡Ns õhpîeu D‘Qpf
(A) lL$pfpÐdL$sp : S>¡“p„ iåv$L$p¡idp„ "“rl ’pe' S>¡hp iåv$p¡ S> “ lp¡e s¡
kv$p õhõ’ lp¡hp“p„. ‘Z R>¡L$ Nc®L$pm’u "“ ’pe' S>¡hp r“j¡^pÐdL$ L¡$
“L$pfpÐdL$ iåv$p¡ S> k„cmpep füp lp¡e s¡“p„ dpV$¡ lL$pfpÐdL$ b“hy„ AOfy„ R>¡.
lL$pfpÐdL$sp ANf “L$pfpÐdL$sp dlv$A„i¡ DR>¡f A“¡ ‘qf[õ\rs“u ‘¡v$pi
R>¡. S>¡’u L$p¡C“¡ s¡ dpV$¡ hMpZhp L¡$ hMp¡X$hp s¡ ep¡Áe “’u. A¡hu S> fus¡ s¡
dpV$¡ NyfyspN°„’u L¡$ gOyspN°„r’ k¡hhu s¡ ‘Z ep¡Áe “’u. S>¡hu ×rô$ s¡hu k©rô$.
S>¡’u lL$pfpÐdL$ ×rô$ DS>my„ bsph¡ Ðepf¡ “L$pfpÐdL$ ×rô$ A„^pfy„ bsph¡. dpN®
A¡“p¡ A¡ S> R>¡ ‘Z lL$pfpÐdL$ ×rô$’u kl¡gpC’u dpN® L$p‘u iL$pe R>¡ A“¡
Ås L¡$ d““¡ îd ‘X$sp¡ “’u. Äepf¡ “L$pfpÐdL$ ×rô$’u dpN® L$‘fp¡ b“¡ R>¡,
ApX$pAhmp ’C S>hpe R>¡, s¡’u kss ce kp’¡ ApNm S>hpe R>¡. A¡“p’u
h¡N OV$¡ R>¡ A“¡ d““u i[¼s A¡dp„ S> h‘fpC Åe R>¡. AgbÑ "S>¡ ’ey„ s¡
kpfp dpV$¡'“u A„^îÙp ‘p¡jhp“p¡ L$p¡C A’® “’u. ‘f„sy S>¡ L$p„C ’ey„ s¡ Nd¡
s¡V$gy„ Mfpb lp¡e sp¡ ‘Z s¡dp„ L$p„CL$ kpfy„ lp¡C iL¡$. s¡ kpfp“¡ k„ip¡^hp“u
A“¡ s¡“¡ S> dlÒh Ap‘hp“u h©rÑ“¡ lL$pfpÐdL$ L$l¡hpe. Apdp„ Mfpbu A„N¡
Ap„M ApX$p L$p“ L$fhp“u h©rÑ “’u ‘f„sy Mfpbu“¡ gu^¡ ‘p¡sp“u õhõ’sp
T|„V$hpC “ Åe s¡“u ÅN©s sL¡$v$pfu“u hps R>¡. cp¡V$ L¡$ c|„X$p bÞep hNf cgp
fl¡hp“u hps R>¡. s¡hu S> fus¡ i¡MQëgu“u dpaL$ kp“yL|$m A‘¡npAp¡dp„
fpQhp“u hps “’u. Mfpbu ‘Z ‘|Z® “ lp¡C iL¡$. L$p„CL$ sp¡ kpfy„ lp¡hp“y„ S>.
bk A¡ L$p„CL$ kpfy„ k„ip¡^hy„ s¡ lL$pfpÐdL$sp. Nd¡ s¡hu ‘qf[õ\rsdp„ ‘Z
20 OfNÕ\y h¥vy„$
"A_pS>dp„ OJ î¡›$ R>¡.'
lL$pfpÐdL$sp sd“¡ ‘X$sp„ bQphi¡, A¡ sp¡ Mfy„ S>; A¡“y„ âdpZ Apas“¡ ‘Z
Apiuhp®v$dp„ ‘gV$phu iL$i¡. ‘rfZpd¡ A“¡L$ âL$pf“p„ spZ A“¡ s“ph’u
DNfu S>hpi¡ A“¡ s¡“p„ Acph¡ AL$pfZ spZ A“¡ s“php¡ kÅ®sp fl¡i¡. Apd
spZ A“¡ s“phdp„’u kÅ®sp fp¡Np¡ AV$L$phhp s¡dS> dV$pX$hp dpV$¡
lL$pfpÐdL$sp DÑd D‘Qpf R>¡.
(b) ndp‘“p : ndp‘“p A¡V$g¡ ndpcph. Nd¡ s¡hy„ “yL$kp“ L¡$ Nd¡ s¡hp
A‘L©$Ðe dpV$¡ S>fp ‘Z f„S>-fp¡j “ fl¡ bëL¡$ A¡L$ âL$pf“y„ rhriô$ hpÐkëe
A“ychpe s¡ ndp‘“p R>¡. dpa L$fu v$¡hy„ A¡ sp¡ dpÓ s¡“p¡ A„i R>¡. ifuf“p„
S>Md L$fsp d““p¡ S>Md h^y âcphL$, dpfL$ lp¡e R>¡, S>¡“¡ gu^¡ Ap“„v$-
Å¡d-lL$pfpÐdL$sp hN¡f¡ kp[ÒhL$sp lZphp D‘fp„s ifuf“u ârsL$pf i[¼s
Å¡Mdpsu fl¡ R>¡, gp¡lu“y„ fkpeZ bNX¡$ R>¡ A“¡ rhL©$s rhQpfp¡“p¡ cp¡N b“pe
R>¡. s¡dp„ ‘Z Å¡ Aphp¡ S>Md r“v$p£j bpëephõ’pdp„ ’ep¡ lp¡e ANf S>¡dp„
‘p¡sp“p¡ L$p„C S> v$p¡j “ lp¡e sp¡ A¡ S>Md kss qv$gp¡qv$dpN“¡ L$p¡sep® L$f¡ R>¡ S>¡
âr¾$ep ÆZ® fp¡Nphõ’p L¡$ L¡$Þkf kÆ® iL¡$ R>¡. h^ydp„ ¼epf¡L$ sp¡ "“p L$l¡hpe,
“p kl¡hpe' S>¡hu gpQpfu cmhp’u A¡ S>Md Æhg¡Z Op b“u
öphN°„r’Ap¡“u ndsp Å¡Mdph¡ R>¡ s¡dS> öphp¡“¡ v$|rjs L$f¡ R>¡. Aphu ìe[¼s
^udp dfZ“u eps“pdp„ i¡L$psu, fubpsu fl¡ R>¡. L$p¡C S> D‘Qpf L$pfNs ’sp
“’u • âp’®“p L¡$ Ýep“ ‘Z “rl. Aphp v$v$} dpV$¡ ndp‘“p A¡L$ S> lp’hNp¡
L$pfNs A“¡ A¼kuf D‘pe R>¡.
"spfp¡ v$p¡j R>¡,cg¡ füp¡, lº„ s“¡ Mfp qv$gp¡qv$dpN’u rb“ifs¡ dpa L$fy
Ry„>, spfy„ L$ëepZ ’pe.' Apdp„ ¼epf¡e A„idpÓ f„S> L¡$ fp¡j “ âh¡ihp v$¡hpe.
"Å spfy dp¢ L$pmy„ L$f. s“¡ dpa' A¡ ndp‘“p “’u. A¡dp„ R>p¡X$hp“u,
21OfNÕ\y h¥vy„$
sfR>p¡X$hp“u L¡$ c|ghp“u hps ‘Z “’u. r“c£m rhriô$ hpÐkëecph
L¡$mhhp“p¡ R>¡. Aphp¡ ndpcph Nd¡ s¡hp KX$p S>Md“¡ ‘Z ê$Tphu iL$i¡.
kpdp“y„ s¡dS> ‘p¡sp“y„ L$ëepZ k^pi¡. L$p„C gu^p hNf, L$p„C âv$i®“ L$ep® hNf
A“¡ L$p„C A‘¡np fp¿ep hNf, kdS>‘|h®L$ ’sp¡ ndpcph DÑdp¡Ñd Ap¥j^
b“u fl¡i¡.
(L$) ÐepNcph : dp“h Æh“cf L$p„CL$ d¡mhhp d’¡ R>¡. rhi¡jdp„ d¡mhu“¡
A¡ dpZhp d’¡ R>¡. dpZhp“u dl¡ÃR>pdp„’u dprgL$ucph kÅ®ep¡. dprgL$ul½$¡
dp“h“¡ ‘p¡sp“u âprá“p¡ BÅfv$pf b“pìep¡. ApNm S>sp„ h^y“¡ h^y dp¡V$p„
Y$Ngp“p¡ dprgL$ b“hp A¡ d’sp¡ ’ep¡. d’pdZ“u Ap km„N âq¾$epdp„
dp“h“y„ dp“hÐh AV$hpsy„ Ney„, L$fdpsy„ Ney„. kfhpm¡ dprgL$ Np¥Z bÞep¡,
dprgL$u dlÒh“u b“u. S>¡’u d|ëe-‘p¡jL$ dprgL$ d|ëelu“ dprgL$u“u
‘L$X$dp„ S>L$X$psp¡ füp¡. A¡L$bpSy>A¡ dprgL$u“u c|M¡ k„Oj® kÄep® sp¡ buÆ
bpSy>A¡ dy[¼s“u T„M“pA¡ dp“hue k„õL$pfp¡A¡ "Ðe¼s¡“ cy„Æ’p:' A’p®s¹
"ÐepN“¡ dpZp¡' S>¡hp d|ëep¡“y„ kS>®“ L$ey¯. S>¡d-S>¡d dprgL$u“p¡ âcph âkfsp¡
Nep¡ s¡d-s¡d kpdu bpSy>A¡ ÐepN“p¡ drldp h^sp¡ Nep¡.
ÐepN A¡V$g¡ õ’|m ×rô$A¡ L$p„CL$ "R>p¡X$u v$¡hy„' L¡$ "S>sy„ L$fhy„' A¡hp¡ kp„L$X$p¡
A’® L$fhp“p¡ “rl. ÐepN“y„ dlÒh sp¡ R>¡ S>. ‘f„sy ÐepNcph“y„ krhi¡j
dlÒh R>¡. L$p¡Z¡ ÐepN L$ep£ L¡$ L$fhp¡ ‘X$ép¡ s¡“y„ ‘Z dlÒh “’u.
ÐepNcph‘|h®L$ ÐepN ’ep¡ A¡“y„ S> dlÒh R>¡. buÅ D‘f D‘L$pf L$fhp “rl
bëL¡$ buÅ“y„ Ap‘p¡Ap‘ L$ëepZ ’pe A¡hp cph’u ÐepN L$fhp“p¡ R>¡. ifs L¡$
D‘¡np ÐepN“¡ Tp„Mp¡ b“ph¡ R>¡ S>¡dp„’u L$v$pQ ̂ p¡Mp¡ L¡$ AS>„‘p¡ S>Þd¡. dpfy„ R>¡,
"Qp¡Mpdp„ gpg Qp¡Mp î¡›$ R>¡.'
22 OfNÕ\y h¥vy„$
"L$W$p¡mdp„ gugp dN î¡›$ R>¡.'
dpfu ‘pk¡ R>¡ R>sp„ dprgL$ul½$ cp¡Nhhp¡ “’u A¡ ÐepN R>¡. Aphp¡ ÐepNcph
L¡$mh“pf A“¡ A‘“ph“pf lfL$p¡C k„Å¡Np¡dp„ âkßsp dpZu iL¡$ R>¡. Aphu
âkßsp kp[ÒhL$sp“u Ûp¡sL$ R>¡, öp¡s R>¡. Apd, ÐepNcph’u kÅ®su
âkßsp A“¡ s¡dp„’u kÅ®su kp[ÒhL$sp õhpõÕe“u Nyfy Qphu R>¡.
A¡hu S> fus¡ ârsL|$m ìelpf’u kÅ®sp d“p¡cph A“¡ A¡dp„’u kÅ®sp
‘|h®N°lp¡“u ‘L$X$dp„’u ‘Z dy¼s ’hp“y„ S>ê$fu R>¡. cp¥rsL$ QuS>“u dprgL$u
âdpZdp„ kl¡gpC’u R>p¡X$u iL$pe R>¡. âeГ L$fhp’u õhp’® A“¡ Al„ ‘Z
R>p¡X$u iL$pe R>¡ ‘f„sy ‘|h®N°lp¡“u ‘L$X$dp„’u R|>V$hy„ L$‘fy„ lp¡e R>¡. h©rÑAp¡“y„
Dv$pÑuL$fZ kp^hp“p„ A“¡L$ ‘ep®ep¡ D‘v$¡ipe R>¡. D‘v$¡ip¡ Mp¡V$p„ “’u ‘Z
A¡dp„’u ’su âr¾$ep ‘|fsu “’u. L$p„CL$ M|V$¡ R>¡. S>¡ M|V$¡ R>¡ s¡ Ap ÐepNcph“p¡
Acph M|V$¡ R>¡.
hMpZ¡ L¡$ hMp¡X¡$ s¡“¡ kdsp‘|h®L$ kpnucph¡ Å¡hp“p¡ D‘v$¡i L$pfNs “
’pe. ‘f„sy Ap bß¡ kpdkpdu r¾$ep“¡ kdS>hp“p¡ A“¡ kdS>‘|h®L$
õhuL$pfhp“p¡ âepk S>ê$f ’C iL¡$. kpfp“¡ kpfy„ L$l¡hy„ L¡$ Mfpb“¡ Mfpb L$l¡hy„
s¡ ‘|h®N°l “’u. Aphu õ‘ô$ kdS>“p„ Acph“¡ gu^¡ A“yL|$m s¡ kpfy„ A“¡
ârsL|$m s¡ Mfpb s¡hp d“p¡cph“p¡ cp¡N b“pe R>¡. S>¡dp„’u d“p¡¡Ü¡N kÅ®e
R>¡, S>¡ fp¡Np¡“u N„Np¡Óu R>¡. v$v$® A“¡ v$yíd““¡ DNsp„ S> X$pdhp“u ìehlpfy
riMpdZ Ap bpbsdp„ dlÒh“u R>¡. kpfy„ L¡$ Mfpb rhj¡“u kpfu kdS>
d“p¡¡Ü¡N“y„ v$v$® kÅ®sy„ AV$L$phi¡. S>¡’u Mp¡V$u L¡$ c°pdL$ dpÞesp“p¡ ÐepN
Ar“hpe® NZpe. Aphp¡ ÐepN L$‘fp¡ lp¡hp R>sp„ M|b S> S>ê$fu R>¡. L$pfZ L¡$
S>¡“y„ v$i®“ Mp¡Vy$„ s¡“u kdS> Mp¡V$u A“¡ S>¡“u kdS> Mp¡V$u s¡“y„ Æh“ Mp¡Vy$„ A“¡
S>¡“y„ Æh“ Mp¡Vy$„ A¡ cp¡Nu lp¡e L¡$ “ lp¡e ‘Z fp¡Nu sp¡ Mfp¡ S>. Ap’u L¡$V$gpe
‘rhÓ NZpsp k„skp^yAp¡ A“¡L$ fp¡Np¡’u ‘uX$psp dm¡ R>¡. fp¡N rQÑdp„, ‘R>u
d“dp„ s¡ ‘R>u s“dp„ kÅ®e R>¡ S>¡’u d“p¡¡Ü¡j kS>®“pf sdpd âq¾$ep“p¡ ÐepN
Ar“hpe® b“¡ R>¡. Aphp¡ ÐepNcph L¡$mhhp“u S>ê$f R>¡. A¡ S> k„‘|Z® õhpîeu
D‘Qpf R>¡.
Ap‘Z¡ Ap A„i“¡ S> dlÒh Ap‘sp„ füp R>uA¡. S>¡dp„’u "ndp hufõe
c|jZd¹' A¡V$g¡ L¡$ "ndp Ap‘¡ s¡ huf' s¡hu L$l¡hs’u k„sp¡j dp“u gu^p¡ R>¡.
ApV$gy„ sp¡ Mfy„ S> A“¡ s¡“y„ ‘Z ApNhy„ dlÒh R>¡ ‘Z rhi¡jdp„ A¡dp„
"Ðe¼s¡“ cy„Æ’p:' A¡V$g¡ L¡$ ÐepN“¡ dpZp¡ (ÐepNu“¡ dpZp¡ “rl)“p¡ cph
Dd¡fhp¡ Å¡CA¡. rhi¡jdp„ ÐepN“¡ dpZhp’u hpÐkëecph ‘Z âNV$¡. Mfpb
S>sy„ fl¡, kpfy„ Dd¡fpe A“¡ s¡ ‘Z Ap‘p¡Ap‘ b“¡ s¡ ndp‘“p L$l¡hpe. h]R>u“¡
‘pZudp„ sZpsp¡ bQphhp X„$M Mp^p L$fhp s¡ ndp‘“p. “yL$kp“ ’ey„ R>¡ +
“yL$kp“ ’C füy„ R>¡ + “yL$kp“ ’hp“y„ R>¡ R>sp„ "lº„ dpfy„ kÒh “rl Nydphy„' s¡
ndp‘“p R>¡. dpÓ dp“h Ap L$fu iL¡$. dp“h“y„ dp“hÐh A¡ ndp‘“p R>¡.
Aphp¡ ndp‘“p cph L$p¡C ‘Z rinZ Üpfp iuMu iL$psp¡ “’u. dpÓ
kdS>gnu kp^“ Üpfp L¡$mhu iL$pe R>¡. Aphu kp^“p s¡ õhe„ Ap¥j^ R>¡ A“¡
A“¡L$ rhL©$rsAp¡“¡ d|mdp„’u DNsu X$pd¡ R>¡. lfL$p¡C rhL©$rs s¡ fp¡N“u N„Np¡Óu
R>¡. S>¡’u ndp‘“p Üpfp fp¡N Ecp ’sp„ S> AV$L$phu iL$pe R>¡.
rhi¡jdp„ õhp’® L¡$ Al„’u kdS> Üpfp R|>V$u iL$pe ‘f„sy ‘|h®N°l’u R|>V$hp
dpV$¡ ndp‘“p A¡L$ dpÓ Ap¥j^ R>¡.
23OfNÕ\y h¥vy„$
"ipL$dp„ `fhm î¡›$ R>¡.'
24 OfNÕ\y h¥vy„$
"cpÆdp„ Æh„su (MfMp¡X$u) î¡›$ R>¡.'
fp¡N“p¡ D‘Qpf L$fsp„ ‘l¡gp
fp¡N :
L$p¡C ‘Z fp¡N âpf„cdp„ AZy kdp“ “p“p¡ lp¡e R>¡. ‘f„sy s¡“p„ sfa
b¡L$pmÆ-D‘¡np fpMhp’u s¡ h^sp¡ Åe R>¡ A“¡ R>¡hV$¡ dpfL$ ky^u gC Åe
R>¡. s¡’u Ås¡ S> L$pmÆ “rl fpMp¡ sp¡ ‘õsphp rkhpe L$p„C fl¡sy„ “’u.
kpfhpf :
v$f¡L$ fp¡N“u kpfhpf dpÓ ‘yõsL$ hp„Qu L¡$ v$¥¥r“L$ ‘¡‘fp¡ hp„Qu“¡ L$fhp’u
lpr“ ‘Z ’pe R>¡. L$pfZ L¡$ fp¡N cg¡ “pd’u kfMp lp¡e, ‘f„sy v$v$}“u
spkuf, fp¡N“u Ahõ’p, suh°sp, v$¡i-L$pm, F$sy hN¡f¡ v$f¡L$dp„ Sy>v$p-Sy>v$p
s’p Ap¡R>p-hÑp âdpZdp„ lp¡e R>¡ s¡’u kpv$p-Of¡gy„ D‘Qpf’u L$ip¡ S> apev$p¡
“ v$¡Mpe, Ðepf¡ rQqL$ÐkL$ L¡$ s¡ rhje“p„ opsp“u dv$v$ ‘Z kpfhpf L$fsu
hMs¡ Ar“hpe® R>¡.
fp¡N“¡ s¡X$p :
rdÕep Aplpf, âL©$rsNyZ rhfyÙ Mp¡fpL$, DrQs kde L¡$ ‘pQ“ ’ep
‘l¡gp„ S>çep L$fhy„, Mp^p D‘f Mphy„, hpf„hpf Mphy„, cphsu QuÅ¡
ArsdpÓpdp„ g¡hu, Arsie cpf¡ Mp¡fpL$ • Ou, L¡$mp, v$l], dpMZ, rdô$pß,
s¥gu ‘v$p’p£, afkpZ, ApCõ¾$ud S>¡hp W$„X$p ‘v$p’p£, W$„X$p ‘uZp h^y gu^p
L$fhp, MpV$p-Nýep ‘v$p’p£“y„ âdpZ L$fsp„ h^y k¡h“ L$fhy„, ‘pQ“ “ ’sy„ lp¡e
R>sp„e Mp^p L$fhy„ hN¡f¡ fp¡N A“¡ v$v$®“¡ s¡X$p-“p¡sfp S> R>¡.
‘f¡Æ (fp¡NuAp¡ dpV$¡ Mpk S>ê$fu R>¡) :
L$p¡C ‘Z fp¡NuA¡ A¡V$gy„ kdS>hp“y„ R>¡ L¡$ ‘p¡sp“p„ fp¡N“y„ L$pfZ Aep¡Áe
Mp“-‘p“ A“¡ fl¡Zu-L$fZu S> R>¡. kp¥â’d L¡$au ‘v$p’p£, sdpLy„$“y„ k¡h“ A“¡
^|d°‘p“ kv$„sf b„^ L$fhp S>ê$fu R>¡. Ðepfbpv$ b„^ X$bp“p¡ s¥epf Mp¡fpL$ (S>¡“u
Al] ‘|fsu L$pmÆ g¡hpsu “’u), d¢v$p“u b“phV$p¡, suMp„, sdsdsp
A’pZpAp¡ A“¡ afkpZ“¡ hÄe® NZhp.
kp¡-kp¡ Ås“p„ Ap¥j^p¡ v$¡hp R>sp„e ‘f¡Æ L¡$ fp¡N h^pf“pfp Aplpf-
rhlpf“p¡ ÐepN A“¡ fp¡N OV$pX$“pfp Aplpf“y„ A“ykfZ ApQfhpdp„ “ Aph¡
sp¡ L$p¡C Ap¥j^p¡ L$pd Aphsp„ “’u. rhgpesu v$hpAp¡’u v$v$® v$bpe R>¡ S>ëv$u,
‘Z d|m DM¡X$hp v$¡iu Ap¥j^p¡ S> AkfL$pfL$ R>¡.
v$v$®“¡ Ýep“dp„ gC (h¥Û“u kgpl dyS>b) ipL$cpÆ“p„ L$pQp kgpX$
A“¡ amp¡“y„ âdpZ M|b h^pfhy„ A“¡ fp„^¡gy„ A“pS> Ap¡Ry>„ Mphy„. sdpfp¡
Aplpf, rhlpf A“¡ d“p¡ìep‘pf S>¡V$gp¡ iyÙ A“¡ kp[ÒhL$ fpMip¡ A¡V$gp¡
sdpfp¡ fp¡N TX$‘’u v$|f ’i¡. fp¡N dV$ép ‘R>u ‘Z Mp“‘p“dp„ L$pmÆ A“¡
‘f¡Æ ‘pmhp“y„ Q|L$ip¡ “rl. “rlsf afu A¡“u A¡ sL$gua Ecu ’hp k„ch
R>¡.
25OfNÕ\y h¥vy„$
"L„$v$d|mdp„ Ly$dmp d|mp î¡›$ R>¡.'
26 OfNÕ\y h¥vy„$
"s¡gdp„ sg_y„ s¡g î¡›$ R>¡.'
‘¡V$“p„ fp¡Np¡
AÆZ®-c|M “ gpNhu
1. S>dsp„ ‘l¡gp„ Apv$y„„“u L$Qy„bf kl¡S> rk„^h-duWy$„ “pMu“¡ Mphp’u
AÆZ® dV$¡ R>¡ A“¡ c|M kpfu gpN¡ R>¡.
2. a|v$u“p“p„ fkdp„ k„Qm d¡mhu QpV$hp’u AÆZ® dV$¡ R>¡.
3. A^} QdQu AS>dp¡, Q‘V$u rk„^h-duWy$„ g]by“p„ ifbsdp„ d¡mhu“¡
‘uhp’u AÆZ® dV$¡ R>¡.
4. A¡L$ Ágpk lº„apmp ‘pZudp„ A¡L$ QdQu Apv$y„„“p¡ fk A“¡ b¡ QdQu d^
d¡mhu“¡ ‘uhp’u AÆZ® dV$¡ R>¡.
5. c|M gpNsu S> “ lp¡e L¡$ c|M dfu NC lp¡e sp¡ qv$hkdp„ b¡ hpf A^}
QdQu AS>dp¡ Qphu“¡ Mphp’u c|M EOX$i¡.
6. fpC“y„ Q|Z® ‘pZu kp’¡ g¡hp’u AÆZ® dV$¡ R>¡.
7. ‘pL$p A“p“k“p„ L$V$L$p L$fu s¡“u D‘f rk„^h-duWy$„ ccfphu Mphp’u
AÆZ® dV$¡ R>¡.
8. A¡L$ QdQu g]by“p¡ fk, A¡L$ QdQu Apv$y„„“p¡ fk A“¡ rk„^h-duWy$„
d¡mhu ‘uhp’u AÆZ® dV$¡ R>¡.
9. g]by L$p‘u, s¡“u D‘f rk„^h-duWy$„ ccfphu S>dsp„ ‘l¡gp„ Q|khp’u
AÆZ® dV$¡ R>¡.
10. QZp S>¡V$gu rl„N Ou kp’¡ g¡hp’u AÆZ® dV$¡ R>¡.
11. k|„W$, dfu, ‘u‘f A“¡ rk„^h-duWy$„ kfM¡ cpN¡ gC s¡“y„ Q|Z® R>pidp„
‘uhp’u AÆZ® dV$¡ R>¡.
12. gkZ“u L$mu s¡gdp„ L$L$X$phu“¡ Mphp’u A’hp gkZ“u QV$Zu
b“phu“¡ Mphp’u AfyrQ-d„v$p[Á_ dV$¡ R>¡.
13. L$p¡L$d“p¡ DL$pmp¡ L$fu, Ou “pMu ‘uhp’u AÆZ® dV$¡ R>¡.
14. d¡’u A“¡ kyhp kfM¡ cpN¡ gC, bß¡“¡ i¡L$u, A^L$Qfp Mp„X$u, s¡dp„’u
A^p®-A^p®$ sp¡gp¡ apL$hp’u Apafp¡, MpV$p„ NQfL$p„ A“¡ Ap¡X$L$pf dV$¡
R>¡.
15. ‘¡V$dp„ M|b S> Apafp¡ ’ep¡ lp¡e, ‘¡V$ Y$p¡g S>¡hy„ ’ey„ lp¡e A“¡ ‘¡V$dp„„
v$y:Mphp¡ ’sp¡ lp¡e sp¡ X|„$V$u“u ApSy>bpSy> A“¡ ‘¡V$ D‘f rk„^h-duWy$„
kfM¡ cpN¡ d¡mhu, s¡“p’u bdZy„ Ou d¡mhu Mphp’u AÆZ® Apafp¡
dV$¡ R>¡.
16. V$d¡V$p„“¡ kl¡S> Nfd L$fu“¡ rk„^pg|Z A“¡ dfu R>p„V$u“¡ Mphp’u AÆZ®
dV$¡ R>¡.
N¡k A’hp Apafp¡
L$pfZp¡ :
1. ApS>“p„ Ap^yr“L$ TX$‘u eyNdp„ v$f¡L$ L$pd TX$‘’u L$fhpdp„ Aph¡ R>¡.
27OfNÕ\y h¥vy„$
"i¡fX$uS>Þedp„ kpL$f î¡›$ R>¡.'
A¡V$g¡ S> buÅ b^p L$pdp¡ L$fhp S>sp„ cp¡S>“ r“erds L$fu iL$psy„ “’u.
A¡hu S> fus¡ KOhp“p¡ L¡$ khpf¡ DW$hp“p¡ kde ‘Z “½$u lp¡sp¡ “’u. A¡
rkhpe dp“rkL$ spZ, rQ„sp S>¡hp L$pfZp¡, ^|d°‘p““p¡ ip¡M, L$fL$kf
L$fhp“¡ L$pfZ¡ c|M gpNu lp¡hp R>sp„ “ Mphy„ A’hp ’p¡Xy„$L$ Mphy„, blpf
s¥epf h¡Qpsu dfQp„-dkpgp’u cf‘|f QV$pL¡$v$pf hp“NuAp¡ Mphu •
Aphp A“¡L$ L$pfZp¡“¡ gu^¡ ‘¡V$dp„ N¡k“u sL$gua ’pe R>¡.
gnZp¡ :
1. ‘¡V$dp„ N¡k DÐ‘ß Nd¡ s¡ L$pfZ¡ ’C iL¡$ R>¡. A¡ hMs¡ ‘pQ“q¾$ep
Ar“erds A“¡ “bmu ‘X$u Åe R>¡. Açg A“¡ npf“y„ gp¡ludp„
kdsp¡g“ S>mhpsy„ “’u, c|M gpNsu “’u, ‘¡V$dp„ hpey cf¡gp¡ fl¡ R>¡.
S>¡“p„ L$pfZ¡ ‘¡V$ cpf¡ A“¡ cf¡gy„ gpN¡ R>¡.
2. ‘¡V$ A“¡ ‘uW$dp„ ApR>p¡ v$y:Mphp¡ füp L$f¡ R>¡, ‘¡V$ kpa Aphsy„ “’u,
hpf„hpf Ap¡X$L$pfp¡ Apìep L$f¡ R>¡, ifufdp„ Apmk A“¡ ’pL$“p¡ A“ych
’ep L$f¡ R>¡.
D‘pep¡ :
1. A¡L$ Ágpk i¡fX$u“p¡ fk Nfd L$fu A¡dp„ ’p¡X$p¡ g]by“p¡ fk A“¡ duWy$„
“pMu qv$hkdp„ b¡ hMs ‘uhp’u Apafp¡ v$|f ’pe R>¡.
2. Nfd L$f¡gp„ sg“p„ s¡gdp„ rl„N “p„Mu ’p¡X$uhpf ky^u s¡g Nfd L$ep®
‘R>u s¡g W$„Xy„$ ’pe Ðepf¡ ‘uhp’u ‘¡V$dp„ N¡k ’sp¡ “’u A“¡ Apafp¡ dV$¡
R>¡.
28 OfNÕ\y h¥vy„$
"Np¡mdp„ dpV$gp_p¡ Np¡m î¡›$ R>¡.'
3. hrfepmu“¡ M|b Qphu-Qphu“¡ Mphp’u A“¡ A¡“p¡ fk Q|khp’u
Apafp¡ dV$u Åe R>¡. ‘p„Q N°pd hqfepmu“y„ Q|Z® Nfd ‘pZu kp’¡
g¡hp’u ‘Z Apafp¡ ip„s ’pe R>¡.
4. ‘pL$p A“p“k“p„ V|$L$X$p„ L$fu A¡“u ‘f duWy$„ A“¡ hpV$¡gp L$pmpdfu
ccfphu“¡ Mphp’u AÆZ®“u sL$gua v$|f ’pe R>¡.
5. d¡’u A“¡ k|hp kfMu dpÓpdp„ gC i¡L$u“¡ A^L$Qfp Mp„X$u “p„Mu
A¡dp„’u AX$^p¡-AX$^p¡ sp¡gp¡ apL$hp’u MpV$p Ap¡X$L$pf A“¡ Apafp¡ dV$¡
R>¡.
6. ‘¡V$dp„ Apafp“¡ L$pfZ¡ h^pf¡ hpey cfpC Nep¡ lp¡e, ‘¡V$ dp¡Vy$„ ’C Ney„
lp¡e A“¡ M|b S> v$y:Mphp¡ ’sp¡ lp¡e sp¡ fp¡Nu“p„ ‘¡V$ ‘f X|„$V$u“u
Apk‘pk rl„N“p¡ g¡‘ L$fhp’u M|b S> S>gv$u Apfpd ’pe R>¡.
kphQ¡su :
1. N¡k“p„ fp¡Nu“¡ Qpýep hNf“p„ gp¡V$“u fp¡V$gu, dN“u v$pm, S|>“p„
Qp¡Mp“p¡ cps, dW$p¡, v$|^, gkZ, k|„W$, rl„N, d¡’u, Apv$y„, g]by hN¡f¡
S>¡hp ‘v$p’p£ g¡hp Å¡CA¡. s¡dS> cp¡S>“ r“erds L$fhy„ Å¡CA¡.
2. cp¡S>“ L$fsp„ ‘l¡gp„ L¡$ sfs ‘pZu ‘uhy„ “ Å¡CA¡. rQ„sp A“¡ dp“rkL$
spZ’u v$|f fl¡hy„ Å¡CA¡. dfQp„-s¡ghpmp ‘v$p’p£ Mphp “ Å¡CA¡.
3. h^pf¡ ‘X$sp Qp-L$p¡au L¡$ “ip¡ L$fsp„ ‘v$p’p£’u v$|f fl¡hy„ Å¡CA¡.
29OfNÕ\y h¥vy„$
"ghZp¡dp„ rk„^h î¡›$ R>¡.'
d„v$p[Á_
1. ‘pQL$A[Á_ d„v$ ‘X$u Åe A¡“¡ "d„v$p[Á_' L$l¡hpe R>¡. Aplpf
‘Qphhpdp„ A[Á_ M|b S> dlÒh“p¡ cpN cS>h¡ R>¡. Äepf¡ Ap A[Á_
S>ê$f ‘|fsp„ âdpZdp„ lp¡e R>¡ Ðepf¡ ep¡Áe kde ky^u A¡ ‘p¡sp“y„ ‘pQ“
L$fhp“y„ L$pd ‘|fy„ L$f¡ R>¡. ‘f„sy L$p¡C L$pfZ¡ Ap A[Á_ d„v$ L¡$ ^udp¡ ‘X$u
Åe R>¡ Ðepf¡ A¡“u q¾$epi[¼s d„v$ ‘X$u Åe R>¡ S>¡“¡ Ap‘Z¡ d„v$p[Á_
sfuL¡$ Ap¡mMuA¡ R>¡.
L$pfZp¡ :
1. ep¡Áe kde¡ c|M gpNhp R>sp„ cp¡S>“ “ L$fhy„ A¡ dy¿e L$pfZ R>¡. Ap
rkhpe c|M L$fsp„ h^pf¡ Mphy„, hpf„hpf Mphy„, s¡ghpmp, h^y ‘X$sp„
W$„X$p, suMp„ cp¡S>“ L¡$ kpdN°uAp¡ Mphp’u ‘Z A[Á_ d„v$ ‘X¡$ R>¡. Ap
rkhpe bÅfdp„ s¥epf dmsp cp¡S>“ Apfp¡Nhp’u ‘Z A[Á_ d„v$ ‘X$u
Åe R>¡. ‘pQ“i[¼s “bmu ‘X$u Åe R>¡.
gnZp¡ :
1. d„v$p[Á_“p„ L$pfZ¡ ‘¡V$ cpf¡ gpN¡ R>¡, dp¡Y$p“p¡ õhpv$ bNX$u Åe R>¡,
ðpkdp„ vy$N¯^ Aph¡ R>¡, R>psu A“¡ ‘¡V$dp„ bmsfp ’pe R>¡, c|M gpNsu
“’u, AfyrQ ’ep L$f¡ R>¡, NcfpdZ ’pe R>¡, N¡k“p„ L$pfZ¡ ‘¡V$dp„
NX$bX$pV$ ’pe R>¡ A“¡ ̂ udp¡ ̂ udp¡ v$y:Mphp¡ ’pe R>¡.
30 OfNÕ\y h¥vy„$
"`uZpdp„ v|$^ î¡›$ R>¡.'
D‘pep¡ :
1. Apv$y„„“p¡ fk, g]by“p¡ fk A“¡ duWy$„ A¡L$ kp’¡ d¡mhu cp¡S>““u
iê$Apsdp„ Mphp’u d„v$p[Á_ idu Åe R>¡ A“¡ ‘pQL$A[Á_ h^¡ R>¡.
2. k|„W$, Æfy, AS>dp¡ A“¡ L$pmpdfu båb¡ N°pd A“¡ i¡L¡$gu rl„N, “p“u
‘u‘f A¡L$-A¡L$ N°pd hpV$u“¡ A¡L$ kp’¡ d¡mhp¡. ‘R>u Ap b^y„ dW$pdp„
d¡mhu A¡L$-A¡L$ N°pd r“erds ‘uhp’u d„v$p[Á_“u arfepv$ v$|f ’pe R>¡
A“¡ c|M DOX¡$ R>¡.
3. k|„W$ 19 N°pd, L$pmpdfu 19 N°pd, ‘u‘f 19 N°pd, duWy$„ 19 N°pd
ApV$gu hõsyAp¡ c¡Nu L$fu, hpV$u gC A¡“y„ Q|Z® s¥epf L$fu L$‘X$p„ hX¡$
Qpmu gp¡. ‘R>u A¡dp„ bu L$pY$¡gu L$pmuÖpn d¡mhp¡ A“¡ QV$Zu s¥epf
L$fu, L$pQ“p„ hpkZdp„ fpMu gp¡. ‘R>u v$ffp¡S> ‘ ’u 1‘ N°pd S>¡V$gu
QV$Zu khpf-kp„S> g¡hp’u d„v$p[Á_ fp¡N“y„ id“ ’pe R>¡.
4. g]by“p¡ fk r“erds ‘uhp’u s¡dS> g]by“p¡ kfL$p¡ b“phu ‘uhp’u
apev$p¡ ’pe R>¡. Ap rkhpe g]by“p¡ kfL$p¡ khpf-kp„S> ‘pZu kp’¡
d¡mhu“¡ g¡hp’u ‘Z OZp¡ gpc ’pe R>¡.
5. A¡L$ g]by“u b¡ apX$ L$fu A¡“p„ ‘f duWy$„ A“¡ hpV$¡gp L$pmpdfu ccfphu
ApN ‘f s‘phu“¡ ‘R>u g]by“u apX$ Q|khp’u d„v$p[Á__u arfepv$ v$|f
’pe R>¡.
31OfNÕ\y h¥vy„$
"dyMhpkdp„ grh„N î¡›$ R>¡.'
L$brS>eps
1. AS>dp¡ A“¡ kp¡“pdyMu“y„ Q|Z® lŸ„apmp Nfd ‘pZu kp’¡ g¡hp’u
L$brS>eps dV$¡ R>¡.
2. ‘pL$p„ V$d¡V$p„“p¡ A¡L$ L$‘ fk ‘uhp’u Ap„sfX$p“p¡ dm R|>V$p¡ ‘X$u
L$brS>eps dV$¡ R>¡.
3. “fZ¡ L$p¡W$¡ khpfdp„ ’p¡Xy„$ Nfd ‘pZu ‘uhp’u L$brS>eps dV$¡ R>¡.
4. fpÓ¡ kl¡S> Nfd L$f¡gp„ ‘pZudp„ ’p¡Xy$„ duWy$„ “pMu ‘uhp’u L$brS>eps dV$¡
R>¡.
5. g]by“p¡ fk W$„X$p A’hp Nfd ‘pZudp„ khpf¡ A“¡ fpÓ¡ ‘uhp’u
L$brS>eps dV$¡ R>¡.
6. MS|>f fpÓ¡ ‘gpmu fpMu, khpf¡ dkmu, Npmu“¡ Ap ‘pZu ‘uhp’u
L$brS>eps dV$¡ R>¡.
7. Nfd ‘pZudp„ A¡L$ QdQu Apv$y„„“p¡ fk, A¡L$ QdQu g]by“p¡ fk A“¡ b¡
QdQu d^ d¡mhu ‘uhp’u L$brS>eps dV$¡ R>¡.
8. L$pmuÖpn“¡ fpÓ¡ W$„X$p ‘pZudp„ ‘gpmu fpMu, khpf¡ Öpn“¡ dkmu,
Npmu s¡ ‘pZu ‘uhp’u L$brS>eps dV$¡ R>¡.
9. fpÓ¡ k|su hMs¡ A¡L$pv$ b¡ k„sfp Mphp’u L$brS>eps dV$¡ R>¡.
10. ÓZ N°pd d¡’u“y„ Q|Z® khpf-kp„S> Np¡m A“¡ ‘pZu kp’¡ g¡hp’u
L$brS>eps dV$¡ R>¡.
32 OfNÕ\y h¥vy„$
"v$psZdp„ L$f„S> î¡›$ R>¡.'
11. Qpf N°pd lfX¡$ A“¡ A¡L$ N°pd sS> kp¡ N°pd ‘pZudp„ Nfd L$fu s¡ DL$pmp¡
fpÓ¡ s’p khpf“p„ ‘lp¡fdp„ ‘uhp’u L$brS>eps dV$¡ R>¡.
12. fp¡S> khpf¡ A¡L$ Ágpk W$„X$p ‘pZudp„ A“¡ fpÓ¡ v$|^dp„ b¡ QdQu d^
d¡mhu“¡ ‘uhp’u L$brS>eps dV$¡ R>¡.
13. AS>dp“p„ Q|Z®dp„ k„Qp¡fp¡(k„Qm)“pMu apL$hp’u L$brS>eps dV$¡ R>¡.
14. sygku“p„ DL$pmpdp„ rk„^h A“¡ k|„W$ d¡mhu apL$hp’u L$brS>eps dV$¡ R>¡.
15. Åeam g]by“„$ fkdp„ Oku“¡ s¡ Okpfp¡ g¡hp’u L$brS>eps dV$¡ R>¡.
16. S>çep ‘R>u A¡L$pv$ L$gpL¡$ ÓZ’u ‘p„Q rld¡S> M|b Qphu“¡ Mphp’u
L$brS>eps dV$¡ R>¡.
17. L$p„v$p“¡ Nfd fpMdp„ i¡L$u, fp¡S> khpf¡ Mphp’u L$brS>eps dV$¡ R>¡ A“¡
i[¼s h^¡ R>¡.
18. L$brS>eps lp¡e A“¡ c|M Ap¡R>u gpNsu lp¡e sp¡ k|„W$, ‘u‘f, Æfy„,
rk„^pg|Z, L$pmpdfu kfM¡ cpN¡ gC, bpfuL$ hpV$u, Q|Z® b“phu b¡
N°pd v$ffp¡S> S>çep ‘R>u g¡hp’u L$brS>epsdp„ apev$p¡ ’pe R>¡.
19. v$|^ A’hp “hi¡L$p ‘pZu kp’¡ Q‘V$u hrfepmu fp¡S> apL$hp’u
L$brS>eps v$|f ’pe R>¡.
TpX$p-dfX$p¡
1. NpS>f“p¡ fk ‘uhp’u TpX$p b„^ ’pe R>¡.
33OfNÕ\y h¥vy„$
"Ap¥j^dp„ rigprS>s î¡›$ R>¡.'
2. QuLy$“u R>pg“p¡ DL$pmp¡ ‘uhp’u TpX$p b„^ ’pe R>¡.
3. MS|>f“p„ W$rmep“u fpM L$fu, W$„X$p ‘pZu kp’¡ ‘uhp’u TpX$p b„^ ’pe
R>¡.
4. A¡gQu“p„ R>p¡X$“u fpM d^dp„ QpV$hp’u TpX$p b„^ ’pe R>¡.
5. kl¡S> Nfd ‘pZudp„ ’p¡Xy„$ duWy$„ A“¡ g]by“p¡ fk ‘uhp’u TpX$p A“¡
dfX$p¡ b„^ ’pe R>¡.
6. sygku“p„ ‘p„Q ‘p“ A“¡ k„Qm b¡ N°pd v$l]dp„ d¡mhu“¡ Mphp’u TpX$p
A“¡ dfX$p¡ dV$¡ R>¡.
7. dpMZ, d^ A“¡ MX$u kpL$f d¡mhu“¡ Mphp’u dfX$p¡ dV$¡ R>¡.
8. L¡$fu“u Np¡V$gu R>pi A’hp Qp¡Mp“p„ Ap¡kpdZdp„ hpV$u“¡ g¡hp’u dfX$p¡
dV$¡ R>¡.
9. dfu“y„ Q|Z® R>pidp„ g¡hp’u dfX$p¡ dV$¡ R>¡.
10. d¡’u“p¡ gp¡V$ v$l]dp„ Mphp’u dfX$p¡ dV$¡ R>¡.
11. d¡’u“u cpÆ“p„ fkdp„ L$pmuÖpn d¡mhu“¡ ‘uhp’u dfX$p¡ dV$¡ R>¡.
12. Apv$y„„“p¡ fk X|„$V$uA¡ Qp¡‘X$hp’u TpX$p dV$¡ R>¡.
13. Nfd ‘pZu kp’¡ k|„W$ apL$hp’u A’hp k|„W$“p¡ DL$pmp¡ b“phu s¡dp„
ê$r‘epcpf A¡f„qX$ey„ “pMu“¡ ‘uhp’u dfX$p¡ dV$¡ R>¡.
14. g]by“p„ fk“¡ Nfd L$fu, s¡dp„ rk„^h A“¡ Mp„X$ d¡mhu“¡ ‘uhp’u dfX$p¡
dV$¡ R>¡.
34 OfNÕ\y h¥vy„$
"rhlpfdp„ b°ûQe® î¡›$ R>¡.'
15. AS>dp¡, lfX¡$, rk„^h A“¡ Mp„X$ d¡mhu“¡ ‘uhp’u dfX$p¡ dV$¡ R>¡.
16. A„v$fS>h“¡ shu ‘f i¡L$u, s¡“¡ bpfuL$ hpV$u, 0p sp¡gp¡ qv$hkdp„ b¡ hpf
g¡hp’u dfX$p¡ dV$¡ R>¡.
17. Ap„bp“p„ (dfhp) k|L$p„ a|gp¡“y„ Q|Z® Nd¡ s¡hp¡ S|>“p¡ dfX$p¡ dV$pX¡$ R>¡.
18. dW$ bpau“¡ s¡dp„ R>uZ¡gp L$p„v$p d¡mhu“¡ Mphp’u TpX$pdp„ ‘X$sy„ gp¡lu
b„^ ’pe R>¡.
19. L$p„v$p“¡ bpfuL$ hpV$u, ÓZ-Qpf hpf ‘pZu’u ̂ p¡C, v$l] kp’¡ Mphp’u
TpX$pdp„ ‘X$sy„ gp¡lu b„^ ’pe R>¡.
20. ’p¡X$p sg A“¡ kpL$f hpV$u, d^dp„ QpV$hp’u TpX$pdp„ ‘X$sy„ gp¡lu b„^
’pe R>¡.
21. L$p¡L$d“y„ Ou Nfd L$fu“¡, qv$hkdp„ b¡-ÓZ hpf båb¡ sp¡gp S>¡V$gy„
‘uhp’u gp¡luhpmp¡ dfX$p¡ dV$¡ R>¡.
22. k|„W$“y„ Q|Z® R>pidp„ d¡mhu“¡ båb¡ L$gpL¡$ g¡hp’u TpX$p b„^ ’pe R>¡.
23. L$pQy„ ‘‘¥ey„ ‘pZudp„ DL$pmu“¡ Mphp’u TpX$p dV$¡ R>¡.
24. Åeam ‘pZudp„ Oku“¡ AX$^u QdQu S>¡V$gy„ khpf-kp„S> QpV$hp’u
TpX$p b„^ ’pe R>¡.
‘¡V$dp„ L$uX$p
L$pfZp¡ :
1. h^pf¡ ‘X$sp„ MpV$p„-duW$p„ ‘v$p’p£ Mphp, AÆZ® lp¡e R>sp„ ‘fpZ¡
35OfNÕ\y h¥vy„$
"byrÙ h^pfhpdp„ b°pûu î¡›$ R>¡.'
cp¡S>“ L$fhy„ Ap L$pfZp¡ ‘¡V$dp„ ‘¡v$p ’sp„ L$uX$p dpV$¡ ANÐe“p¡ cpN
cS>h¡ R>¡.
2. Ap rkhpe ‘psmp ‘v$p’p£, Np¡m“y„ h^pf¡ ‘X$sy„ k¡h“ L$fhy„, L$kfs “
L$fhu, ipfuqfL$ dl¡“s “ L$fhu, qv$hkdp„ h^pf¡ ‘X$sy„ k|C fl¡hy„,
‘fõ‘f rhfyÙ cp¡S>“ ‘v$p’p£ g¡hp S>¡hp A“¡L$ L$pfZp¡“¡ gu^¡ ‘Z
‘¡V$dp„ Æhp„s DÐ‘ß ’C iL¡$ R>¡.
gnZp¡ :
1. ‘¡V$dp„ Äepf¡ L$uX$p ’C Åe R>¡ Ðepf¡ DbL$p Aphhp, AÆZ®, AfyrQ,
EgV$u, sph, ’pL$, R>]L$, km¡Md hN¡f¡“p¡ A“ych ’pe R>¡. Ap
rkhpe ‘¡V$dp„ M|b S> v$y:Mphp¡, c|M “ gpNhu, gp¡lu“u DZ‘ S>¡hu
aqfepv$p¡ fl¡ R>¡.
D‘pep¡ :
1. “pf„Nu“u k|L$u R>pg A“¡ hphqX„$N bß¡ kfM¡ cpN¡ gC hpV$u gp¡. ÓZ
N°pd Q|Z®“¡ ‘pZu kp’¡ v$ffp¡S> qv$hkdp„ ÓZ hMs g¡hp’u ‘¡V$“p„ L$uX$p
dfu S>i¡.
2. Ap ‘¡V$dp„ dfu Ne¡gp L$uX$p blpf L$pY$hp dpV$¡ Qp¡’p qv$hk¡ A¡f„qX$ep“y„
s¡g ‘u“¡ Sy>gpb g¡hp’u L$uX$p blpf “uL$mu S>i¡.
3. i¡fX$u“p„ kfL$pdp„ f‘ N°pd QZp fpÓ¡ ‘gpmu fpMp¡. ‘R>u buÅ qv$hk¡
36 OfNÕ\y h¥vy„$
"d¡^p h^pfhpdp„ i„Mphgu î¡›$ R>¡.'
khpf¡ Qphu-Qphu“¡ A¡ QZp Mphp Å¡CA¡. A¡“u D‘f ApW$ L$gpL$
ky^u L„$C S> Mphy„-‘uhy„ “ Å¡CA¡. sp¡ ‘¡V$“p„ L$uX$p blpf Aphu S>i¡.
4. d|mp“p„ fkdp„ ’p¡Xy„$ duWy$„ d¡mhu khpf-kp„S> qv$hkdp„ b¡ hMs km„N
Qpf qv$hk ky^u g¡hp’u ‘¡V$“p„ Ap„sfX$pdp„ akpC Ne¡gp L$uX$p dm kp’¡
blpf “uL$mu S>i¡ A“¡ ‘¡V$ A¡L$v$d kpa ’C S>i¡.
5. ‘u‘m“p„ ‘„QpN“y„ Q|Z® Np¡m kp’¡ d¡mhp¡ A“¡ hrfepmu“p„ fk“u kp’¡
khpf-kp„S> ‘p„Q-‘p„Q N°pd S>¡V$gy„ ÓZ qv$hk ky^u g¡hp’u ‘¡V$“p„
b^p L$uX$p dfu S>i¡.
6. L$p¡C fp¡Nu“¡ ‘¡V$dp„ L$uX$p“u sL$gua lp¡e A“¡ CgpS> L$fhp R>sp„ ‘¡V$“p„
L$uX$p dfsp„ L¡$ “uL$msp„ “ lp¡e Ðepf¡ fp¡Nu“¡ qv$hk v$frdep“ ÓZ hMs
R>pidp„ i¡L¡$gy„ Æfy„, ’p¡Xy„$ duWy„$ A“¡ hpV$¡gp L$pmpdfu “p„Mu“¡
‘uhX$phhp’u A¡L$ AW$hpqX$epdp„ ‘¡V$“p„ L$uX$p dfu Åe R>¡ A“¡ blpf
Aphu Åe R>¡.
7. R>pidp„ hphqX„$N“y„ Q|Z® d¡mhu“¡ ‘uhX$phhp’u “p“p„ bpmL$p¡“p„ ‘¡V$dp„
fl¡gp„ L$uX$p dfu Åe R>¡ A’hp dm kp’¡ blpf “uL$mu Åe R>¡.
8. ’p¡X$p qv$hkp¡ ky^u v$ffp¡S> khpf¡ EW$u“¡ b¡ dpkp S>¡V$gy„ duWy$„ spÅ
‘pZudp„ “pMu“¡ ‘uhp’u ‘¡V$dp„ fl¡gp„ L$uX$p “ô$$ ’C Åe R>¡. “hp L$uX$p
’sp “’u.
9. k|„W$ A“¡ hphqX„$N“y„ Q|Z® s¥epf L$fu d^ kp’¡ d¡mhu“¡ QpV$hp’u ‘¡V$“p„
L$uX$p dfu Åe R>¡.
37OfNÕ\y h¥vy„$
"õd©rs h^pfhpdp„ hS> î¡›$ R>¡.'
10. L$X$hu ‘fhm“p„ ‘p„v$X$p„ A¡L$ sp¡gp¡ A“¡ L$p¡’duf A¡L$ sp¡gp¡ fps“p„ kde¡
bpf sp¡gp ‘pZudp„ ‘gpmu fpMp¡, khpf¡ A¡ ‘pZu Npmu gC A¡dp„ d^
d¡mhp¡, Ap rdîZ“p„ ÓZ cpN b“phu qv$hk v$frdep“ ÓZ hMs
g¡hp’u ‘¡V$“p„ L$uX$p “pi ‘pd¡ R>¡.
kphQ¡su :
1. Ap fp¡N“p„ fp¡Nu“¡ ‘Qhpdp„ cpf¡ ‘X¡$ s¡hp¡ Mp¡fpL$ rbgLy$g “ Ap‘hp¡
s¡dS> Mp„X$ A“¡ A¡“p’u b“¡gu hõsyAp¡ “ MhX$phhu.
2. Ap fp¡N“p„ fp¡Nu“¡ ‘p„v$X$phpmp¡ Mp¡fpL$, lfX¡$ A“¡ gkZ S>¡hp L$X$hp L¡$
suMp ‘v$p’p£ Ap‘hp Å¡CA¡.
cõdL$ fp¡N
gnZp¡ :
1. S>¡hu fus¡ d„v$p[Á_dp„ fp¡Np¡“u ‘pQ“q¾$ep d„v$ ‘X$u Åe R>¡. A¡“p’u
rhfyÙ Ap fp¡Ndp„ A[Á_ suÿZ b“u Åe R>¡. S>¡“p L$pfZ¡ ‘pQ“q¾$ep
M|b S> TX$‘u b“u Åe R>¡ A“¡ fp¡Nu S>¡ L„$C ‘Z MphpgpeL$ lp¡e L¡$ “
lp¡e A¡hp ‘v$p’p£ Mpe sp¡ ‘Z M|b S> S>gv$u ‘Qu Åe R>¡ A“¡ fp¡Nu“¡
hpf„hpf c|M gpÁep L$f¡ R>¡. A¡“y„ ‘¡V$ cfpsy„ S> “’u.
2. suMp, L$X$hp A“¡ h^pf¡ ‘X$sp k|L$p L¡$ L$W$Z Aplpf“y„ k¡h“ L$fhp’u Ap
fp¡N gpNy ‘X¡$ R>¡. Ap fp¡Ndp„ fp¡Nu“¢ ifufdp„ L$a nuZ ’C Åe R>¡ A“¡
38 OfNÕ\y h¥vy„$
"×rô$ h^pfhpdp„ rÓamp î¡›$ R>¡.'
hps-r‘Ñ“u h©rÙ ’pe R>¡. S>¡“p L$pfZ¡ ‘pQL$A[Á_ M|b S> h^u Åe
R>¡.
3. Ap fp¡N“p„ fp¡Nu“¡ hpf„hpf c|M gpN¡ R>¡, h^pf¡ ‘X$su sfk gpN¡ R>¡,
M|b S> ‘fk¡hp¡ hm¡ R>¡, bmsfp A“¡ d|R>p® S>¡hp rhL$pfp¡ DÐ‘ß ’pe R>¡,
h^pfp“u c|M fp¡L$hp“¡ L$pfZ¡ dp’pdp„ v$y:Mphp¡, AfyrQ, ’pL$,
Apmk“p¡ A“ych ’pe R>¡ A“¡ ifufdp„ i[¼s“u DZ‘ hsp®e R>¡.
D‘pep¡ :
1. Oudp„ L$pQp L¡$mp“y„ ipL$ b“phu r“erds Mphp’u Ap fp¡N ip„s ’pe R>¡.
2. L¡$mp“p„ TpX$“p„ ’X$dp„’u f00 rd.rg. N°pd fk L$pY$u“¡ v$ffp¡S> khpf¡
‘uhp’u fp¡Nu“¡ OZp¡ gpc ’pe R>¡.
3. bp¡f“p¡ Nf A’hp bp¡fX$u“u R>pg ‘pZudp„ hpV$u“¡ ‘uhp’u ‘Z
suÿZp[Á_ ip„s ’pe R>¡.
4. c¢k“y„ v$|^ A“¡ A¡“p’u b“¡gp ‘v$p’p£ Mphp’u fp¡Nu“¡ OZp¡ gpc ’pe
R>¡.
5. bL$fu“p„ v$|^dp„ ka¡v$ Qp¡Mp, ka¡v$ L$dm A’hp L$dm“p„ buS>“u Muf
kps qv$hk ky^u ‘uhp’u Ap fp¡N ip„s ’C Åe R>¡ A“¡ h^pf¡ ‘X$su
c|M gpNsu b„^ ’C Åe R>¡.
39OfNÕ\y h¥vy„$
"õhf h^pfhpdp„ S>¡W$ud^ î¡›$ R>¡.'
Ap fp¡N“p„ fp¡Nu dpV$¡ lpr“L$pfL$ ‘v$p’p£ :
1. d^ kp’¡ L$p¡C ‘Z Nfd ‘v$p’® “ g¡hp.
2. d^ A“¡ Ou kfMp cpN¡ “ g¡hp.
3. d^ A“¡ R>pi kp’¡ “ g¡hp.
4. d^ A“¡ d|mp kp’¡ “ g¡hp.
5. ‘pZu kp’¡ s¡g A’hp Ou “ g¡hp.
6. Ou A“¡ s¡g kp’¡ dm¡gp„ “ g¡hp.
7. L¡$fu“y„ A’pZy„ A“¡ v$l] kp’¡ “ g¡hp.
8. v$l] kp’¡ Nfd hõsyAp¡ “ g¡hu.
9. MuQX$u A“¡ d^ kp’¡ “ g¡hp.
10. i½$fV$¡V$u A“¡ v$|^ kp’¡ “ g¡hp.
kphQ¡su :
1. Ap fp¡N“p„ fp¡NuA¡ c¢k“y„ v$|^, v$l], Ou A“¡ c¢k“p„ v$|^dp„’u b“¡gu
hõsyAp¡“y„ k¡h“ L$fhy„ Å¡CA¡. S>¡ cp¡S>“ d¡v$ h^pf“pf A“¡ L$a
h^pf“pf lp¡e A¡hp duW$p„ ‘v$p’p£ Mpk Mphp Å¡CA¡.
2. cp¡S>“ L$ep® ‘R>u Ap fp¡N_p„ fp¡Nu dpV$¡ b‘p¡f¡ KO g¡hu M|b S>
apev$pL$pfL$ R>¡.
40 OfNÕ\y h¥vy„$
"hZ® h^pfhpdp„ ka¡v$ ^fp¡ î¡›$ R>¡.'
41OfNÕ\y h¥vy„$
"hpm h^pfhpdp„ cp„Nfp¡ î¡›$ R>¡.'
3. Ap fp¡N“p„ fp¡NuA¡ r‘Ñ h^pf“pf ‘v$p’p£ Mphp “ Å¡CA¡.
A‘Qp¡
1. L$f¡gy„ cp¡S>“ kdekf “ ‘Q¡ A’hp Mp^¡gp ‘v$p’p£ ‘¡V$dp„ bfpbf
‘Qu “ iL¡$ A¡“¡ A‘Qp¡ L$l¡hpe R>¡.
2. Ap fp¡N“p„ gnZp¡ ‘Z AÆZ®“¡ dmsp Aph¡ R>¡. A¡V$g¡ AÆZ® A“¡
A‘Qp¡ bß¡ A¡L$ S> dp“hpdp„ Aph¡ R>¡. Ap fp¡Ndp„ ‘Z ‘¡V$ kpa Aphsy„
“’u, L$brS>eps fl¡ R>¡.
L$pfZp¡ :
1. Ap fp¡N ’hp“y„ L$pfZ h^pf¡ ‘X$sy„ ‘pZu ‘uhy„, Apmk L$fhu, qv$hk
v$frdep“ KO g¡hu, fpÓ¡ Mp¡V$p DÅNfp L$fhp, ce, Nyõkp¡, ip¡L$,
gp¡c, rhQpfhpey, dp¡l, rQ„sp A“¡ dp“rkL$ spZ S>¡hp A“¡L$
L$pfZp¡“¡ gu^¡ A[Á_ d„v$ ‘X$u Åe R>¡. S>¡’u cp¡S>“ ‘Qsy„ “’u A“¡
A‘Qp¡ ’pe R>¡.
gnZp¡ :
1. Mp^y„ “ lp¡hp R>sp„ ‘¡V$ cf¡gy„ gpN¡, c|M “ gpN¡ A’hp dfu Åe,
‘¡V$dp„ N¡k DÐ‘ß ’pe, MpV$p Ap¡X$L$pf Aph¡, ‘¡V$dp„ A“¡ dp’pdp„
v$y:Mphp¡ ’ep L$f¡, Ap b^p rkhpe hpf„hpf dp¡Y$pdp„ ’|„L$ Aph¡, DbL$p
Aph¡, Mphp-‘uhp sfa AfyrQ.
D‘pep¡ :
1. v$pX$d“y„ Q|Z® qv$hkdp„ ÓZ hMs AX$^u-AX$^u QdQu S>¡V$gy„ Mphp’u
A‘Qp¡ v$|f ’pe R>¡.
2. grh„N “„N-b¡, L$pmpdfu “„N-b¡, AX$^u QdQu ̂ pZp, AX$^u QdQu
Æfy, A¡L$ Q‘V$u duWy$„, A¡L$ Q‘V$u lmv$f • ApV$gu hõsyAp¡ ApW$ L$‘
‘pZudp„ “pMu DL$pmp¡. b¡ L$‘ S>¡V$gy„ ‘pZu bpL$u fl¡ Ðepf¡ AX$^p L$‘
S>¡V$gy„ qv$hkdp„ Qpf hMs ‘uhp’u AÆZ® v$|f ’pe R>¡.
3. dp¡V$u Öpn, duWy$„, L$pmpdfu Ap b^y„ c¡Ny„ L$fu Nfd L$ep® ‘R>u Mphp’u
c|M h^¡ R>¡, A‘Qp¡ v$|f ’pe R>¡.
4. “hi¡Ly$ ‘pZu v$f ÓZ L$gpL¡$ ‘uhp’u A‘Qp“p„ fp¡Nu“¡ OZp¡ gpc ’pe
R>¡.
5. L$brS>eps“p„ L$pfZ¡ A‘Qp¡ lp¡e Ðepf¡ b¡ QdQu CkbNyg“u c|L$u
‘pZudp„ d¡mhu“¡ g¡hp’u buÅ qv$hk¡ ‘¡V$ kpa Aph¡ R>¡ A“¡ ‘¡V$ kpa
’ep ‘R>u fp¡NuA¡ A¡ qv$hk¡ a¼s amp¡ A“¡ Äeyk A’hp ipL$cpÆ“y„
k|‘ S>¡hp ‘v$p’p£ g¡hp Å¡CA¡. L¡$V$gpL$ gp¡L$p¡“¡ v$|^ ‘Qsy„ “’u, v$|^ ‘u^p
‘R>u ‘¡V$dp„ NfbX$ ’hp dp„X¡$ R>¡. A¡“p L$pfZ¡ A¡hp gp¡L$p¡ v$|^ ‘uhp“y„
b„^ L$fu v$¡ R>¡. ‘f„sy A¡hp gp¡L$p¡A¡ v$|^ ‘u^p ‘R>u ‘„v$f rdr“V$ ‘R>u
AX$^p g]by“p¡ fk ‘uhp¡ Å¡CA¡. S>¡’u ‘¡V$dp„ NfbX$ “rl ’pe A“¡ v$|^
lS>d ’C S>i¡.
42 OfNÕ\y h¥vy„$
"hS>_ h^pfhpdp„ AðN„^p î¡›$ R>¡.'
kphQ¡su :
1. Ap fp¡N“p fp¡NuA¡ cpf¡, sfs ‘Q¡ A¡hp “ lp¡e A¡hp ‘v$p’p£ g¡hp“y„
b„^ L$fhy„ Å¡CA¡.
2. c|M bfpbf L$L$X$u“¡ gpN¡ Ðepf¡ S> S>dhy„ Å¡CA¡ ‘Z A¡ hMs¡ a¼s
’p¡Xy„$ S>du“¡ Ecp ’C S>hy„ “ Å¡CA¡ ‘f„sy S>ê$f ‘|fsy„ S>ê$f Mphy„
Å¡CA¡. kp’¡-kp’¡ A¡ ‘Z Ýep“ fpMhy„ L¡$ S>ê$f L$fsp„ h^pf¡ âdpZdp„
MpC “ g¡hy„ Å¡CA¡. ‘R>u cg¡“¡ hp“Nu Nd¡ s¡V$gu h^pf¡ cphsu
lp¡e.
3. Aphp fp¡NuA¡ Äeyk, Y$ugu MuQX$u s¡d S> bL$fu“y„ v$|^ h^pf¡ âdpZdp„
g¡hy„ Å¡CA¡. ‘pZu ‘Z ‘|fsy„ ‘uhy„ Å¡CA¡.
L$p¡Nrmey„
gnZp¡ :
1. Ap A¡L$ ce„L$f Q¡‘u fp¡N R>¡, S>¡ dpMuAp¡ dpfas a¡gpe R>¡.
2. Ap fp¡N“p„ fp¡Nu“¡ Q¡‘ gpNsp„ S> TpX$p ’hp dp„X¡$ R>¡, EgV$uAp¡ ’hp
dp„X¡$ R>¡, r‘„X$guAp¡ v$y:Mhp dp„X¡$ R>¡, hpf„hpf sfk gpN¡ R>¡, ‘¡ipb
AV$L$u Åe R>¡, kMs ‘fk¡hp¡ ’ep L$f¡ R>¡ A“¡ Ap b^p L$pfZp¡“¡ gu^¡
ifufdp„ duW$p“u DZ‘ Ecu ’pe R>¡.
43OfNÕ\y h¥vy„$
"Apeyóe h^pfhpdp„ Apdmp„ î¡›$ R>¡.'
3. ‘l¡gp„ iê$Apsdp„ ‘psmp„ ‘ump TpX$p ’pe R>¡. ‘R>u ka¡v$ TpX$p ’hp
dp„X¡$ R>¡.
4. EgV$uAp¡ ’pe Ðepf¡ iê$Apsdp„ ‘¡V$dp„ fl¡gy„ “ ‘Q¡gy„ cp¡S>“ blpf
“uL$m¡ R>¡.
5. Å¡ Aphp fp¡Nu“¡ sfs S> ep¡Áe kpfhpf Ap‘hpdp„ “ Aph¡ sp¡ Å“ ‘Z
Nydphhu ‘X¡$ R>¡.
L$pfZp¡ :
1. S>¡ gp¡L$p¡ Mphp-‘uhp“u bpbsdp„ k„ed fpMu iL$sp “’u A“¡ kpd¡
‘X¡$gp cp¡S>“ A’hp d“Ndsu hõsyAp¡ D‘f c|¿ep hê$“u S>¡d s|V$u
‘X¡$ R>¡ A¡hp gp¡L$p¡ Ap fp¡N“p¡ h^pf¡ ‘X$sp„ cp¡N b“¡ R>¡.
2. Ap rkhpe N„v$y ‘pZu, kX¡$gp L¡$ M|b S> ‘pL$p amp¡, hpku cp¡S>“,
h^pf¡ ‘X$sp„ s¡ghpmp ‘v$p’® L¡$ DOpX$p ‘v$p’p£ s¡dS> S>gv$u “ ‘Q¡ s¡hp
cpf¡ ‘v$p’p£ Mp“pfp Ap fp¡N“¢ h^pf¡ riL$pf ’pe R>¡.
3. Ap fp¡Ndp„ fp¡Nu“p„ iê$Apsdp„ lp’-‘N“p„ Ap„Nmpdp„ M|b S>
v$y:Mphp¡ ’pe R>¡ A“¡ k„L$p¡QpC Åe R>¡, KO A“¡ r‘„X$udp„ v$y:Mphp¡ ’pe
R>¡, lp’-‘N“p„ Ap„Nmp Y$ugp ‘X$u Åe R>¡, A¡dp„ L$fQguAp¡ ‘X$u Åe
R>¡, ‘¡ipb M|b S> Ap¡R>p¡ A“¡ ‘umpi ‘X$sp¡ Aph¡ R>¡.
4. Æc ka¡v$ A“¡ õhpv$ L$X$hp¡ ’C Åe R>¡. Nd¡ s¡V$gy„ ‘pZu ‘uhp R>sp„
sfk R>u‘psu “’u.
44 OfNÕ\y h¥vy„$
"bm h^pfhpdp„ dpMZ î¡›$ R>¡.'
5. L$p¡C ‘Z Ås“p„ v$y:Mphp hNf A¡L$v$d ka¡v$ TpX$p hpf„hpf ’hp dp„X¡$
R>¡, OZu hMs hpf„hpf EgV$u ’hp dp„X¡$ R>¡ A“¡ d|R>p® ‘Z Aph¡ R>¡.
D‘pep¡ :
1. ‘p„Q N°pd rl„N, 10 N°pd L$p’p¡, 10 N°pd gudX$p“p„ spÅ ‘p“ gC,
sygku“p„ fkdp„ hpV$u, QZp S>¡hX$u Np¡muAp¡ b“php¡. A¡L$-A¡L$ Np¡mu
qv$hkdp„ Qpf hMs Nygpb“p„ fk kp’¡ (NygpbS>m kp’¡) g¡hp’u
L$p¡Nrmepdp„ M|b S> apev$p¡ ’pe R>¡.
2. L$pmpdfu v$k fsu, Oudp„ i¡L¡$gu rl„N v$k fsu, AauZ ApW$ fsu A¡L$
kp’¡ d¡mhu bpf Np¡muAp¡ b“php¡. qv$hkdp„ ÓZ’u Qpf hMs A¡L$-
A¡L$ Np¡mu ‘pZu kp’¡ g¡hp’u fp¡Nu“¡ OZp¡ apev$p¡ ’pe R>¡.
3. grh„N“p„ s¡g“p„ ÓZ V$u‘p„ Mp„X$ A’hp ‘spkp kp’¡ Ap‘hp’u fp¡Nu“¡
OZp¡ gpc ’pe R>¡.
4. Åeam“y„ Q|Z® 10 N°pd Np¡mdp„ d¡mhu“¡ ÓZ-ÓZ rdrgN°pd“u
Np¡mu b“phu, v$f AX$^p L$gpL¡$ A¡L$ Np¡mu fp¡Nu“¡ Ap‘hp’u A“¡ D‘f
“hi¡Ly„$ ‘pZu ‘uhX$phhp’u TpX$p b„^ ’C Åe R>¡.
5. A¡L$ Åeam“y„ Q|Z® 100 rd.rg. s¡gdp„ d¡mhu ̂ udp„ sp‘¡ Nfd L$fp¡,
bfpbf Nfd ’C Åe ‘R>u “uQ¡ Dspfu gp¡, lh¡ Ap s¡g fp¡Nu“p„ ifuf
‘f gNpX$u dprgi L$fhp’u fp¡Nu“¡ OZu fpls ’pe R>¡.
6. Ap fp¡N“p„ fp¡Nu“¡ hpf„hpf Xy„$Nmu“p¡ fk ‘uhX$phhp’u Apfpd ’pe R>¡.
45OfNÕ\y h¥vy„$
"DÐkpl h^pfhpdp„ Npe_y„ v|$^ î¡›$ R>¡.'
7. Ap fp¡N gpNy ‘X$sp„ S> fp¡Nu“¡ A¡L$ fsu rl„N d¡mh¡gp¡ Xy„$Nmu“p¡ fk v$f
AX$^p L$gpL¡$ Ap‘hp’u OZp¡ apev$p¡ ’pe R>¡.
kphQ¡su :
1. Ap fp¡N“p„ fp¡NuA¡ AÆZ® ’hp “ v$¡hy„. l„d¡ip„ spSy>„ A“¡¡ Nfd cp¡S>“
L$fhy„. cp¡S>“dp„ ayv$u“p¡, Xy„$Nmu, S|>“u Apdgu, L$pNv$u g]by“p¡ fk
‘uAp¡.
2. ‘uhp“p„ ‘pZudp„ S>„sy“piL$ Np¡muAp¡ “pMhu A“¡ DL$pmu ‘R>u S>
‘uhy„.
3. fpÓ¡ Mp¡V$p DÅNfp L$fhp “ Å¡CA¡. s¡dS> h^pf¡ ‘X$sp„ Qp-L$p¡au ‘uhp
“ Å¡CA¡.
4. Ap fp¡N“p„ fp¡Nu“p„ dm-d|Ó A“¡ DgV$u“¡ sfs S> A¡L$ KX$p MpX$pdp„
“pMu D‘f dpV$u “pMu v$p¡.
5. Ap fp¡N“p„ fp¡Nu“u L$p¡C ‘Z hõsy buÆ ìe[¼s“¡ hp‘fhp “ Ap‘p¡.
6. Ap fp¡N“p„ fp¡Nu“u ‘’pfu A“¡ Ágpk L¡$ buÅ hpkZp¡ Sy>v$p fpMp¡.
7. Ap fp¡Nu Äep„ lp¡e Ðep„ õhÃR> hpsphfZ fpMp¡.
L$dmp¡
1. d^ kp’¡ NpS>f“p¡ fk ‘uhp’u L$dmp¡ dV$¡ R>¡.
2. d^dp„ ‘pL$p L¡$mp„ Mphp’u L$dmp¡ dV$¡ R>¡.
46 OfNÕ\y h¥vy„$
"hue® h^pfhpdp„ L$p¥Qp î¡›$ R>¡.'
3. Apv$y„„“p¡ fk A“¡ Np¡m Mphp’u L$dmp¡ dV$¡ R>¡.
4. k|„W$ A“¡ Np¡m Mphp’u L$dmp¡ dV$¡ R>¡.
5. ka¡v$ L$p„v$p¡, Np¡m A“¡ ’p¡X$u lmv$f d¡mhu khpf-kp„S> Mphp’u L$dmp¡
dV$¡ R>¡.
6. lmv$f“y„ Q|Z® A¡L$ sp¡gp¡, Qpf sp¡gp v$l]dp„ g¡hp’u L$dmp¡ dV$¡ R>¡.
7. lmv$f“y„ Q|Z® spÆ R>pidp„ “pMu“¡ khpf-kp„S> ‘uhp’u L$dmp¡
AW$hpqX$epdp„ dV$¡ R>¡.
8. i¡fX$u“¡ Tp„L$mdp„ fpMu khpf¡ s¡“¡ Q|ku“¡ Mphp’u L$dmp¡ dV$¡ R>¡.
9. g]by“u Qufu D‘f kp¡X$p-bpe-L$pb® “pMu“¡ khpf“p„ ‘lp¡fdp„
Q|khp’u L$dmp¡ dV$¡ R>¡.
10. 100 ’u f00 N°pd v$l]dp„ f ’u 4 N°pd ‘p‘X$Mpf d¡mhu“¡ hl¡gu
khpf¡ “fZ¡ L$p¡W$¡ g¡hp’u 3 qv$hkdp„ L$dmp¡ dV$¡ R>¡.
11. NpS>f“p¡ DL$pmp¡ ‘uhp’u L$dmpdp„ Aph¡gu Ai[¼s A“¡ gp¡lu“u
Ap¡R>‘ v$|f ’pe R>¡.
12. L$qfepsy„ b¡ QdQu A“¡ kpL$f v$p¡Y$ QdQu apL$hp’u L$dmp¡ dV$¡ R>¡.
13. rl„N“¡ ‘pZudp„ Oku“¡ Ap„Mdp„ gNpX$hp’u L$dmp¡ dV$¡ R>¡.
14. L$dmpdp„ c|M “ gpNsu lp¡e sp¡ b¡ QdQu Apv$y„„“p¡ fk AX$^u QdQu
rÓampQ|Z® kp’¡ qv$hkdp„ b¡ hpf g¡hp’u c|M gpNi¡.
15. AfuW$p“y„ ‘pZu “pL$dp„ “pMhp’u L$dmp¡ dV$¡ R>¡.
47OfNÕ\y h¥vy„$
"Apfp¡Áe h^pfhpdp„ lfX$¡ î¡›$ R>¡.'
A¡rkqX$V$u
1. ka¡v$ L$p„v$p“p„ fkdp„ kpL$f “pMu“¡ ‘uhp’u A¡rkqX$V$u dV$¡ R>¡.
2. A“p“k“p„ V|$L$X$p ‘f kpL$f A“¡ dfu ccfphu“¡ Mphp’u A¡rkqX$V$u
dV$¡ R>¡.
3. ka¡v$ L$p„v$p“¡ ‘uku s¡dp„ kpL$f A_¡ v$l] d¡mhu“¡ Mphp’u A¡rkqX$V$u dV$¡
R>¡.
4. Apdmp„“p¡ fk A¡L$ QdQu, L$pmuÖpn A¡L$ sp¡gp¡ A“¡ d^ A^} QdQu
c¡Ny„ L$fu Mphp’u A¡rkqX$V$u dV$¡ R>¡.
5. A¡gQu, kpL$f A“¡ L$p¡L$d“u QV$Zu b“phu Mphp’u A¡rkqX$V$u dV$¡ R>¡.
6. Öpn A“¡ bpm lfX¡$ kfM¡ cpN¡ gC, A¡V$gu kpL$f d¡mhu, s¡“u
ê$r‘epcpf S>¡hX$u Np¡muAp¡ b“phu A“¡ s¡ g¡hp’u A¡rkqX$V$u dV$¡ R>¡.
7. L$p¡mp“p„ fkdp„ kpL$f “pMu“¡ ‘uhp’u A¡rkqX$V$u dV$¡ R>¡.
8. N„W$p¡mp A“¡ kpL$f“y„ Q|Z® g¡hp’u A¡rkqX$V$u dV$¡ R>¡.
9. k|„W$, MX$u kpL$f A“¡ Apdmp„“y„ Q|Z® g¡hp’u A¡rkqX$V$u dV$¡ R>¡.
10. A^p® rgV$f ‘pZudp„ A¡L$ g]by“p¡ fk “pMu, A^} QdQu kpL$f “pMu,
b‘p¡f“p„ S>dhp“p„ A^p® L$gpL$ ‘l¡gp„ g¡hp’u A¡rkqX$V$u dV$¡ R>¡.
11. ^pZpÆfp“y„ Q|Z® Mp„X$ kp’¡ g¡hp’u A¡rkqX$V$u dV$¡ R>¡. S>çep ‘R>u
R>psudp„ bmsfp ’su lp¡e sp¡ s¡ ‘Z dV$¡ R>¡.
12. NpS>f“p¡ fk ‘uhp’u A¡rkqX$V$u dV$¡ R>¡.
48 OfNÕ\y h¥vy„$
"^phZ h^pfhpdp„ isphfu î¡›$ R>¡.'
13. 100 ’u f00 N°pd v$|^dp„ ’p¡X$u kpL$f s’p Oudp„ kp„sm¡gp„ 4-‘ “„N
L$pmp dfu“y„ Q|Z® “pMu kp„S>¡ ‘uhp’u A¡rkqX$V$u dV$¡ R>¡.
14. 1 ’u f N°pd S>¡V$gp¡ Mphp“p¡ kp¡X$p ̂ pZpÆfp“p„ Q|Z®dp„ A’hp kyv$i®“
Q|Z®dp„ d¡mhu“¡ g¡hp’u A¡rkqX$V$u dV$¡ R>¡.
15. sygku“p„ ‘p““¡ v$l] L¡$ R>pi kp’¡ g¡hp’u A¡rkqX$V$u dV$¡ R>¡.
16. Apdmp„“y„ Q|Z® fp¡S> khpf¡ A“¡ fpÓ¡ A¡L$-A¡L$ QdQu g¡hp’u A¡rkqX$V$u
dV$¡ R>¡.
17. gudX$p“p„ ‘p“ A“¡ Apdmp„“p¡ DL$pmp¡ b“phu ‘uhp’u A¡rkqX$V$u dV$¡
R>¡.
18. ^pZp A“¡ k|„W$“y„ Q|Z® ‘pZu kp’¡ g¡hp’u A¡rkqX$V$u dV$¡ R>¡.
19. Ly$dmp d|mp A“¡ kpL$f d¡mhu“¡ Mphp’u A¡rkqX$V$u dV$¡ R>¡.
20. ksphfu“y„ Q|Z® d^ kp’¡ g¡hp’u A¡rkqX$V$u dV$¡ R>¡.
21. k„sfp“p„ fkdp„ ’p¡Xy„$ i¡L¡$gy Æfy„ A“¡ rk„^pg|Z “pMu“¡ ‘uhp’u
A¡rkqX$V$udp„ OZp¡ apev$p¡ ’pe R>¡.
‘’fu
1. g]by“p„ fkdp„ rk„^h-duWy$„ d¡mhu“¡ Ecp Ecp ‘uhp’u ‘’fu
Ap¡Nmu Åe R>¡.
2. Npe“p„ v$|^“u R>pidp„ rk„^h-duWy$„ “pMu“¡ Ecp Ecp fp¡S> khpf¡ f1
qv$hk ky^u ‘uhp’u ‘’fu ‘¡ipb hpV$¡ blpf “uL$mu Åe R>¡.
49OfNÕ\y h¥vy„$
"[õ\fsp h^pfhpdp„ ìepepd î¡›$ R>¡.'
50 OfNÕ\y h¥vy„$
"fyrQ h^pfhpdp„ rk„^h î¡›$ R>¡.'
3. Np¡Mfy“y„ Q|Z® d^dp„ QpV$hp’u ‘’fu Ap¡Nmu Åe R>¡.
4. V$„L$ZMpf“¡ bpfuL$ hpV$u s¡“p¡ c|L$p¡ ‘pZu kp’¡ apL$hp’u ‘’fu“p¡ Q|fp¡
’C ‘¡ipb hpV$¡ “uL$mu Åe R>¡.
5. L$pf¡gp“p¡ fk R>pi kp’¡ ‘uhp’u ‘’fu dV$u Åe R>¡.
6. d|mp“p„ ‘p““p¡ fk L$pY$u s¡dp„ kyfp¡Mpf “pMu fp¡S> ‘uhp’u ‘’fu
Ap¡Nmu Åe R>¡.
7. ‘pgM“u cpÆ“p¡ fk ‘uhp’u ‘’fu Ap¡Nmu Åe R>¡.
8. S|>“p¡ Np¡m A“¡ lmv$f R>pidp„ d¡mhu“¡ ‘uhp’u ‘’fu Ap¡Nmu Åe
R>¡.
9. L$pmu Öpn“p¡ DL$pmp¡ ‘uhp’u ‘’fu Ap¡Nmu Åe R>¡.
10. L$m’u ‘0 N°pd fpÓ¡ ‘gpmu fpMu, khpf¡ dkmu, Npmu, A¡ ‘pZu
fp¡S> khpf¡ ‘uhp’u ‘’fu dV$¡ R>¡.
11. L$m’u“p¡ k|‘ b“phu s¡dp„ Q‘V$u k|fp¡Mpf d¡mhu ‘uhp’u ‘’fu
Ap¡Nmu Åe R>¡ A“¡ ‘’fu“¡ gu^¡ ’su ce„L$f ‘uX$p dV$¡ R>¡.
12. d|mp“p„ bu Qpf sp¡gp gC A^p® i¡f ‘pZudp„ DL$pmhp. A^y® ‘pZu
bpL$u fl¡ Ðepf¡ Dspfu A¡ ‘pZu ‘uhp’u ‘’fu Ap¡Nmu Åe R>¡.
13. d|mp“p„ buS> 3‘ N°pd, ‘pZu ‘00 N°pd, d|mp“p„ buep„“¡ ‘pZudp„
kpfu ‘¡W$¡ DL$pmu gp¡ A“¡ Äepf¡ ‘pZu AX$^y„ flu Åe sp¡ Dspfu“¡ s¡“¡
Npmu“¡ kpfu fus¡ hpV$u gp¡. fp¡S> khpf-kp„S> A¡L$-A¡L$ QdQu Mpsp
flp¡. Ap âdpZ¡ 1‘ ’u f0 qv$hk ky^u Ap“p¡ CgpS> L$fp¡, ‘’fu
Ap¡Nmu“¡ ‘¡ipb dpfas¡ blpf “uL$mu S>i¡.
14. d|mp“p¡ fk f0 N°pd v$f Qpf L$gpL¡$ ‘uhp’u s¡dS> kp’¡-kp’¡ d|mp“p„
‘p„v$X$p Qphu“¡ Mphp’u ‘’fu Ap¡Nmu“¡ ‘¡ipb dpfas¡ blpf “uL$mu
Åe R>¡ A“¡ Ap fp¡N’u dy[¼s dm¡ R>¡.
15. OJ A“¡ QZp“¡ kp’¡ DL$pmu“¡ s¡“p DL$pmpdp„ Q‘V$u k|fp¡Mpf “pMu
DL$pmp¡ ‘uhp’u ‘’fu cp„Nu“¡ c|L$p¡ ’C Åe R>¡.
16. d¢v$u“p„ ‘p““p¡ DL$pmp¡ ‘uhp’u ‘’fu dV$u Åe R>¡.
17. dL$pC“p„ v$pZp L$pY$u gu^p ‘R>u Mpgu X$p¡X$p“¡ bpmu s¡“u cõd b“phu
Qpmu“¡ Ap cõd 1 N°pd S>¡V$gu khpf-kp„S> ‘pZu kp’¡ g¡hp’u
‘’fu“y„ v$v$® s’p ‘¡ipb“u AV$L$pes dV$¡ R>¡.
18. bX$u v$|^(v$|^¡gu)“p„ ‘p“ ‘p„Q sp¡gp s’p d¢v$u“p„ ‘p“ ‘p„Q sp¡gp gC
bß¡“¡ AgN-AgN hpV$u fk L$pY$hp¡. A¡ bß¡ fk L$p„kp“p„ hpkZdp„
“pMu v$p¡Y$ sp¡gp¡ Np¡m Dd¡fu DL$pmhy„. fk W$„X$p¡ ’ep ‘R>u b¡ cpN L$fu
A¡L$ cpN khpf¡ A“¡ A¡L$ cpN kp„S>¡ ÓZ qv$hk ky^u ‘uhp¡. ‘¡ipb
gpg Aph¡ sp¡ Ncfphy„ “rl. ÓuÅ qv$hk¡ ‘’fu bpfuL$ ‘pDX$f ’C
‘¡ipb hpV$¡ blpf Aphi¡.
19. L$p„v$p“p f0 N°pd fkdp„ ‘0 N°pd Mp„X¡$gu rdkfu c¡mhu“¡ Mphp’u
‘’fu s|V$u S>C“¡ d|Ó Üpfp “uL$mu Åe R>¡.
51OfNÕ\y h¥vy„$
"hpsÂ_ Öìep¡dp„ sgs¡g î¡›$ R>¡.'
52 OfNÕ\y h¥vy„$
"r`ÑÂ_ Öìep¡dp„ Ou î¡›$ R>¡.'
Ap„M“p„ fp¡Np¡
Ap„S>Zu
gnZp¡ :
1. L¡$V$guL$ hMs Ap„M“u ‘p„‘Z ‘f “p“u ap¡X$L$u ’C Åe R>¡ S>¡“¡ Ap‘Z¡
Ap„S>Zu L$luA¡ R>uA¡.
2. Ap Ap„S>Zu OZu hMs hpf„hpf ’su lp¡e R>¡ A“¡ a|V$su lp¡e R>¡. Ap
fp¡Ndp„ fp¡Nu l¡fp“-‘f¡ip“ ’C Åe R>¡. OZu hMs A¡dp„ duW$u
M„S>hpm ‘Z Aph¡ R>¡.
D‘pep¡ :
1. Ap„M“u ‘p„‘Z A“¡ Ap„S>Zu ‘f Q„v$“ Oku“¡ b¡ ’u ÓZ hMs g¡‘
L$fhp’u OZp¡ apev$p¡ ’pe R>¡.
2. ^pZp A“¡ a|v$u“p“¡ kp’¡ hpV$u gC A¡“p¡ g¡‘ L$fhp’u Ap„S>Zu dV$u
S>i¡.
3. Apdgu“p„ bu “p¡ Nf ‘Ð’f ‘f Oku hpf„hpf Ap„S>Zu ‘f gNpX$hp’u
OZp¡ apev$p¡ ’pe R>¡.
4. a|V$¡gp„ dpV$gp“p¡ V|$L$X$p¡ ‘Õ’f ‘f Oku“¡ A¡“p¡ g¡‘ Ap„S>Zu ‘f
gNpX$hp’u OZp¡ apev$p¡ ’pe R>¡.
5. L¡$fu A“¡ g]by“u Np¡V$gu v$|^ kp’¡ ‘Õ’f ‘f Oku“¡ hpf„hpf Ap„S>Zu
‘f gNpX$hp’u Apfpd ’pe R>¡.
6. lmv$f“¡ ‘pZu A’hp v$|^ kp’¡ Oku“¡ A¡“p¡ g¡‘ Ap„S>Zu ‘f L$fhp’u
OZp¡ apev$p¡ ’pe R>¡.
7. fps“p„ kde¡ bv$pd“¡ v$|^dp„ ‘gpmu fpMp¡. khpf¡ A¡“¡ Q„v$“ kp’¡
Oku“¡ A¡“p¡ g¡‘ Ap„S>Zu ‘f gNpX$hp’u OZp¡ apev$p¡ ’pe R>¡.
8. bp¡f“p¡ W$rmep¡ Oku qv$hk v$frdep“ ÓZ-Qpf hMs Ap„S>Zu ‘f g¡‘
gNpX$hp’u OZu fpls ’pe R>¡.
“bmu Ap„Mp¡
gnZp¡ :
1. Ap„Mp¡ “bmu ‘X$u Åe Ðepf¡ Ap„M¡ bfpbf v$¡Mpsy„ “’u. S>¡“p„ L$pfZ¡
“„bf“p„ Qídp ‘l¡fhp ‘X¡$ R>¡. ‘f„sy L¡$V$gpL$ A¡hp D‘pep¡ R>¡ S>¡ L$fhp’u
Ap„Mp¡ kpfu ’pe R>¡, ×rô$ dS>b|s b“¡ R>¡ A“¡ kde S>sp„ ̂ ud¡-^ud¡
Qídp“p¡ “„bf ‘Z Dsfu Åe R>¡.
D`pep¡ :
1. A¡gQu“p„ v$pZp“y„ Q|Z® A“¡ kpL$f kfMp cpN¡ gC A¡dp„ A¡f„qX$ey„
d¡mhu Qpf N°pd S>¡V$gy„ v$ffp¡S> khpf¡ Mphp’u 40 qv$hkdp„ Ap„Mp¡“u
“bmpC v$|f ’pe R>¡, Ap„Mp¡dp„ W$„X$L$ fl¡ R>¡ A“¡ “¡ÓÄep¡rs h^¡ R>¡.
53OfNÕ\y h¥vy„$
"L$aÂ_ Öìep¡dp„ d^ î¡›$ R>¡.'
54 OfNÕ\y h¥vy„$
"Æh_ue Öìep¡dp„ v|$^ î¡›$ R>¡.'
2. L$p¡’duf hpV$u gC A¡“p¡ b¡ V$u‘p fk Ap„Mdp„ Ap„S>hp’u Ap„Mp¡“u
Äep¡rs h^¡ R>¡.
3. k„sfp“p„ fkdp„ hpV$¡gp L$pmpdfu A“¡ duWy$„ “p„Mu khpf-kp„S> k¡h“
L$fhp’u Ap„Mp¡ ky„v$f A“¡ fp¡Ndy¼s b“¡ R>¡. Ap âep¡N kss ÓZ
drl“p ky^u L$fhp¡.
4. AW$hpqX$epdp„ ÓZ hMs fpÓ¡ KOsp ‘l¡gp„ v$|^dp„ ê$ ‘gpmu Ap„M ‘f
dyL$u fpMp¡, ‘Ë$u bp„^u gp¡, khpf¡ Mp¡gu “pMp¡. Ap rkhpe W$„Xy„$ A“¡
õhÃR> v$|^ Nfd L$fu Ap„Mdp„ “pMhp ep¡Áe ’pe Ðepf¡ A¡“p„ b¡ L¡$ ÓZ
V$u‘p„ Ap„Mdp„ “pMhp’u OZp¡ apev$p¡ ’pe R>¡.
5. ApW$-v$k bv$pd“¡ fpÓ¡ ‘pZudp„ ‘gpmu v$p¡. khpf¡ b¡ bv$pd MpC
gu^p ‘R>u D‘f Npe“y„ v$|^ ‘uAp¡. Ap âep¡N L$fhp’u “bmu Ap„Mp¡
kpfu b“u S>i¡, “¡ÓÄep¡rs h^i¡, Ap„Mp¡“p„ rhL$pfp¡ v$|f ’i¡.
6. fpÓ¡ A¡L$ hpkZdp„ rÓamp Q|Z® (b¡ QdQp) ‘gpmu v$p¡. khpf¡ b¡
õhÃR> L$‘X$p hX¡$ Npmu gp¡. ‘R>u Ap ‘pZu hX¡$ Ap„Mp¡ ^p¡hp’u OZp¡
apev$p¡ ’i¡, OX$‘Zdp„ ‘Z Ap„Mp¡ “bmu “rl ‘X¡$, Ap„Mp¡ r“d®m A“¡
ks¡S> fl¡i¡.
7. A¡L$ L$‘ NpS>f“p„ fkdp„ ‘p¡Zp¡ L$‘ ‘pgL$“p¡ fk d¡mhu khpf¡ (k|ep£v$e
kde¡) A“¡ kp„S>¡ (k|ep®õs kde¡) r“erds ê$‘¡ k¡h“ L$fhp’u
Ap„M“p¡ “„bf Ap¡R>p¡ ’pe R>¡.
55OfNÕ\y h¥vy„$
"heõ\p`_ Öìep¡dp„ Apdmp„ î¡›$ R>¡.'
8. gudX$p“p„ ‘p„v$X$p hpV$u gC ê$“u qv$h¡V$ ‘f gNpX$p¡. ‘R>u ‘„Mp“u lhpdp„
k|L$hu “pMp¡. ‘R>u kfkh A“¡ L$‘|f“p„ s¡g“u kp’¡ Ap qv$h¡V$
kmNphu A¡“y„ L$pS>m ‘pX$p¡. Ap L$pS>m Ap„Mdp„ gNpX$hp’u Ap„Mp¡
r“fp¡Nu fl¡ R>¡.
kphQ¡su :
1. v$ffp¡S> cp¡S>“ kp’¡ L¡$mp, kafS>“, gugp ipL$cpÆ“p¡ k|‘, ‘pgL$,
d¡’u, L$p¡buS>, v$|^u, NpS>f A“¡ V$d¡V$p„ r“erds g¡hp Å¡CA¡.
Ap„Mdp„’u hpf„hpf ‘pZu “uL$mhy„
1. f0 ’u 30 dp¡V$u Öpn fpÓ¡ ‘pZudp„ ‘gpmu fpMp¡. buÅ qv$hk¡ khpf¡
A¡ Öpn MpC“¡ D‘f A¡ S> ‘pZu ‘uhp’u OZp¡ S> apev$p¡ ’pe R>¡.
2. fpÓ¡ rÓamp ‘gpmu fpMu buÅ qv$hk¡ khpf¡ ‘pZu r“spfu gp¡. ‘R>u
A¡ S> ‘pZu hX¡$ Ap„Mp¡ ‘f R>p„V$p dpfu“¡ Ap„Mp¡ ^p¡hp’u Ap„Mdp„’u
“uL$msy„ ‘pZu b„^ ’C Åe R>¡ s¡dS> “¡ÓÄep¡rs h^¡ R>¡.
3. fpC“¡ d^dp„ d¡mhu“¡ k|„Ohp’u kss Ap„Mp¡dp„’u “uL$msy„ ‘pZu b„^
’pe R>¡.
4. fprÓ“p„ kde¡ ‘p„Q L$pmpdfu Qphu S>C D‘f A¡L$ Ágpk Nfd v$|^
‘uhp’u b¡ qv$hkdp„ S> Apfpd ’pe R>¡.
56 OfNÕ\y h¥vy„$
"fkpe_ Öìep¡dp„ v|$^-Ou î¡›$ R>¡.'
5. b¡ “p“u A¡gQu hpV$u“¡ fpÓ¡ A¡L$ Ágpk v$|^dp„ “pMu A¡ v$|^ Nfd L$ep®
‘R>u ‘uhp’u apev$p¡ ’pe R>¡.
6. Åeam“¡ ApNdp„ i¡L$u“¡ Mphp’u Ap„Mdp„’u “uL$msy„ ‘pZu b„^ ’pe
R>¡.
7. 60 rdrgN°pd kfkh“p„ s¡gdp„ gkZ“u A¡L$ Np„W$ “pMu“¡ A¡ s¡g
bfpbf Nfd L$ep® ‘R>u A¡ s¡g“¡ R>psu, Nmp“u Apk‘pk A“¡ L$p““u
Qpf¡e sfa dprgi L$fhp’u ÓZ qv$hkdp„ S> Apfpd ’pe R>¡.
8. v$ffp¡S> fpÓ¡ Nfd ‘pZudp„ A¡L$ Q‘V$u duWy$„ “pMu“¡ ‘uhp’u ‘Z Ap
fp¡Ndp„ OZp¡ Apfpd ’pe R>¡.
9. ^pZp A“¡ ayv$u“p“u Qp dp„ A¡L$ Q‘V$u duWy$„ “pMu“¡ ‘uhp’u Ap„Mdp„
kss “uL$msy„ ‘pZu b„^ ’pe R>¡.
Ap„M Aphhu
gnZp¡ :
1. Ap fp¡Ndp„ fp¡Nu“u Ap„Mp¡ gpg ’C Åe R>¡, Ap„Mdp„ kMs M„S>hpm
Aph¡ R>¡, Ap fp¡N Mpk L$fu“¡ hk„s A“¡ N°uódF$sydp„ ’pe R>¡.
2. Ap fp¡N“p„ fp¡Nu“u Ap„Mp¡ gpg ’C Åe R>¡. A¡dp„ kss ‘pZu “uL$m¡
R>¡ A’hp A¡L$v$d L$p¡fu ‘Z fl¡ R>¡. Ap„Mdp„ Qm Aph¡ R>¡. Ap„Mdp„
dpV$u ‘X$u lp¡e A¡hy„ gpN¡ R>¡. Ap„Mp¡ kp¡Æ Åe R>¡. A¡dp„’u ka¡v$ f„N“p¡
d¡g “uL$m¡ R>¡ S>¡“¡ Ap‘Z¡ "Qu‘X$p' L$luA¡ R>uA¡. L$p¡C ‘Z hõsy
Qp¡¿Mu v$¡Mpsu “’u. Ap fp¡N“p¡ fp¡Nu âL$pi kl“ L$fu iL$sp¡ “’u.
A„^pfy„ “’u R>sp„ A„^pfy„ Nd¡ R>¡, Ap„Mp¡ b„^ fpMhu Nd¡ R>¡.
3. Ap„Mdp„ kp¡Å¡ Aphu Åe R>¡, kp’¡-kp’¡ Ap„Mdp„ kp¡e cp¢L$psu lp¡e
A¡hu ce„L$f ‘uX$p ’pe R>¡.
L$pfZp¡ :
1. sX$L$pdp„’u Aphu“¡ sfs W$„X$p ‘pZu hX¡$ õ“p“ L$fhy„, Ap„Mdp„ ^ydpX$p¡
S>hp¡, h^pf¡ ‘X$sy„ fX$hy„, ¾$p¡^ L$fhp¡, fps“¢ dp¡X¡$ ky^u DÅNfp L$fhp.
Ap„M ‘f CÅ ’hu S>¡hp A“¡L$ L$pfZp¡“¡ gu^¡ Ap fp¡N ’pe R>¡.
2. Ap A¡L$ Q¡‘u fp¡N R>¡. Ap fp¡Nu“p„ k„‘L®$dp„ Aph“pf ìe[¼s“¡, A¡“p¡
ê$dpg L¡$ AÞe hõsyAp¡“¡ hp‘fhp’u ‘Z Ap fp¡N“p¡ Q¡‘ gpN¡ R>¡.
D‘pep¡ :
1. Npe“p„ v$|^dp„ ê$ ‘gpmu A¡“p„ ‘f aV$L$X$u“y„ Q|Z® ccfphu Ap„M ‘f
bp„^hp’u Ap„Mp¡ kpfu ’pe R>¡ A“¡ gpgpi ‘Z v$|f ’pe R>¡.
2. Ap„Mp¡ Aphu NC lp¡e sp¡ fpÓ¡ Np¡m“¡ ‘pZudp„ ‘gpmu fpMp¡. buÅ
qv$hk¡ khpf¡ A¡ ‘pZu Npmu gp¡. Ap ‘pZu bfpbf R> hMs L$‘X$p„’u
Npmu gu^p ‘R>u ‘uhp’u OZp¡ S> apev$p¡ ’pe R>¡.
3. A¡L$ cpN kpL$f A“¡ ÓZ cpN ̂ pZp gC A¡“y„ Q|Z® b“phu DL$msp„
57OfNÕ\y h¥vy„$
"`Õe Öìep¡dp„ lfX$¡ î¡›$ R>¡.'
‘pZudp„ “pMu v$p¡. A¡L$ L$gpL$ ky^u Y$p„L$u“¡ d|L$u fpMp¡, ‘R>u õhÃR>
L$‘X$p„ hX¡$ Npmu gC A¡L$ bp¡V$gdp„ cfu gp¡. Ap ‘pZu khpf-kp„S>
båb¡ V$u‘p„ Ap„Mdp„ “pMhp’u Ap„Mp¡ kpfu ’pe R>¡.
4. L$p¡’duf hpV$u“¡ fk L$pY$u gp¡. ‘R>u õhÃR> L$‘X$p„ hX¡$ Npmu gp¡. Ap
fk“p„ b¡-b¡ V$u‘p„ khpf-kp„S> Ap„Mdp„ “pMhp’u v$y:Msu Ap„Mp¡ kpfu
’pe R>¡ s¡dS> Ap„M“p„ AÞe rhL$pfp¡ v$|f ’pe R>¡.
Ap„M“u gpgpi
1. lmv$f, aV$L$X$u A“¡ Apdgu“p„ ‘p“ • Ap ÓZ¡e hõsyAp¡ kfMp cpN¡
gC hpV$u gp¡. ‘R>u A¡“u ‘p¡V$uk b“phu kl¡S> Nfd L$fu Ap„M ‘f
dyL$u i¡L$ L$fhp’u Ap„Mp¡“u bmsfp A“¡ gpgpi v$|f ’pe R>¡.
2. Apdgu“p„ ‘p„v$X$p“p¡ fk A“¡ v$|^ A¡L$ kp’¡ d¡mhu“¡ L$p„kp A’hp
sp„bp“u hpV$L$udp„ O|„V$u Ap„Mp¡“p„ ‘p¡‘Qp A“¡ A¡“u Apk‘pk
gNpX$hp’u Ap„Mp¡“u gpgpi v$|f ’pe R>¡.
3. õhÃR> ê$ v$|^dp„ ‘gpmu Ap„Mp¡ ‘f dyL$u fpMp¡. qv$hk v$frdep“ Aphy„
Qpf’u ‘p„Q hMs L$fhp’u Ap„Mp¡“¡ W$„X$L$ dm¡ R>¡ A“¡ gpgpi v$|f ’pe
R>¡.
4. kafS>““p„ ‘p„v$X$p hpV$u gC A¡“u ‘p¡V$uk b“phu KOsu hMs¡ Ap„M
‘f bp„^hp’u v$y:Msu Ap„Mp¡ kpfu ’pe R>¡. Ap„Mp¡“u gpgpi v$|f ’pe
R>¡. kp¡Å¡ A“¡ v$y:Mphp¡ dV$¡ R>¡.
58 OfNÕ\y h¥vy„$
"DW$u_¡ sfs Dj:`p_ A¡V$g¡ L$¡ S>g`p_ L$fu_¡ `R>u ip¥Q S>hp_u V$¡h `pX$hu.'
59OfNÕ\y h¥vy„$
"EgV$u L$fph_pf Öìep¡dp„ d]Y$m î¡›$ R>¡.'
kphQ¡su :
1. Ap„Mp¡“u bfpbf kapC L$fhu Å¡CA¡. Ap Q¡‘u fp¡N lp¡hp’u fp¡Nu“u
hõsyAp¡ buÅ L$p¡CA¡ hp‘fhu “rl. fp¡NuA¡ sX$L$p L¡$ âL$pi’u bQhp
L$pmp L$pQ“p Np¡Nëk ‘l¡fhp Å¡CA¡. W$„X$p ‘pZu’u Ap„Mp¡ ^p¡hu
Å¡CA¡.
2. cp¡S>“ dpV$¡ S|>“p Qp¡Mp, OJ, S>h, dN, Np¡m, spSy>„ iyÙ Ou, v$pX$d,
k„sfp, Qp¡mp, ‘fhm, kfNhp¡ Ap b^u hõsyAp¡ S>ê$f g¡hu. gugp
ipL$cpÆ ‘Z gC iL$pe.
dp¡rsep¡
gnZp¡ :
1. Ap„Mdp„ dp¡rsep¡ ’pe Ðepf¡ fp¡Nu“¡ v$f¡L$ hõsy Tp„Mu v$¡Mpe R>¡. ‘R>u
S>¡d-S>¡d dp¡rsep¡ ‘pL$hp gpN¡ R>¡ s¡d-s¡d Å¡C iL$hp“u i[¼s
Nydphu v$¡ R>¡.
2. Ap fp¡N gNcN 40 hj®“u Jdf ’ep ‘R>u ’pe R>¡. fp¡Nu“u Ap„Mdp„
L$pmu ‘|smu“u S>ÁepA¡ ka¡v$ dp¡su S>¡hy„ rb„v$y DÐ‘ß ’pe R>¡. S>¡“p„
L$pfZ¡ fp¡Nu“u Å¡C iL$hp“u i[¼s Ap¡R>u ’C Åe R>¡.
3. dp¡rsep¡ ’pe Ðepf¡ fp¡Nu“u ×rô$$ “bmu ‘X$u Åe R>¡. v$f¡L$ hõsy A¡“¡
M|b S> Tp„Mu L¡$ a¼s ‘X$R>pep S>¡hu v$¡Mpe R>¡. h^pf¡ âL$pi A¡“u
Ap„Mp¡ kl“ L$fu iL$su “’u. S>¡d-S>¡d qv$hkp¡ ‘kpf ’pe R>¡ s¡d-s¡d
dp¡rsep¡ ‘pL$sp¡ Åe R>¡ A“¡ ‘R>u fp¡Nu A¡L$v$d “ÆL$ fl¡gu hõsy ‘Z
Å¡C iL$sp¡ “’u.
4. Ap dp¡rsep¡ h^pf¡ ‘X$sp„ L¡$kdp„ bß¡ Ap„Mp¡dp„ ’e¡gp¡ Å¡hp dm¡ R>¡. Å¡
ep¡Áe kde¡ A¡“u ep¡Áe kpfhpf L$fhpdp„ “ Aph¡ sp¡ fp¡Nu“¡ A„^p‘p¡
Aphu Åe R>¡.
D‘pep¡ :
1. hrfepmu A“¡ ^pZp kfMp cpN¡ gC A¡dp„ c|fu kpL$f d¡mhp¡, Q|Z®
s¥epf L$fp¡. Ap Q|Z® 10-10 N°pd S>¡V$gy„ khpf-kp„S> apL$hp’u OZp¡
apev$p¡ ’pe R>¡.
2. bv$pd “„N 6 A“¡ 7 v$pZp L$pmpdfu kp’¡ hpV$u“¡ ‘pZudp„ d¡mhu v$p¡.
‘R>u QpmZudp„ Qpmu gp¡. ‘R>u Ap ‘pZudp„ kpL$f d¡mhu“¡ ‘uhp’u
OZp¡ gpc ’pe R>¡.
3. A¡L$ QdQu hpV$¡gp ^pZp, A¡L$ L$‘ ‘pZudp„ d¡mhu“¡ M|b Nfd L$fp¡,
‘R>u “uQ¡ Dspfu gp¡. W$„Xy„$ ’pe Ðepf¡ Ap ‘pZu“p„ V$u‘p„ Ap„Mdp„ “pMp¡.
OZp¡ apev$p¡ ’i¡.
4. NpS>f, ‘pgL$ A“¡ Apdmp„“p„ fk“y„ r“erds k¡h“ L$fhp’u dp¡rsep¡
h^sp¡ “’u A“¡ b¡-ÓZ drl“p kss âep¡N L$fhp’u dp¡rsep¡ Dsfu
Åe R>¡.
60 OfNÕ\y h¥vy„$
"b`p¡f¡ c|M gpN¡ Ðepf¡ dp`kf, `Õe Aplpf g¡hp¡.'
5. Xy„$Nmu“p¡ fk 10 rd.rg., d^ 10 rd.rg. A“¡ cudk¡“u L$‘|f b¡
N°pd Ap ÓZ hõsyAp¡ c¡Nu L$fu bpV$gudp„ cfu gp¡. fpÓ¡ KOsp ‘l¡gp„
kmu hX¡$ Ap rdîZ Ap„Mdp„ Ap„S>hp’u OZp¡ apev$p¡ ’pe R>¡.
kphQ¡su :
1. Ap„M“u sL$gua lp¡e Ðepf¡ Npe“y„ v$|^ h^pf¡ âdpZdp„ ‘uhy„ Å¡CA¡.
2. d¡’u, c]X$p, ‘pgL$, L¡$mp, Öpn, kafS>“, “pf„Nu, v$pX$d hN¡f¡ ‘Z
ep¡Áe âdpZdp„ g¡hp Å¡CA¡.
3. dp¡rsep“p„ fp¡NuA¡ h^pf¡ suh° âL$pi L¡$ dp“rkL$ spZ’u v$|f fl¡hy„
Å¡CA¡.
4. M|b S> suMu, s¡ghpmu, sm¡gu, L$X$L$, L$W$Z hõsyAp¡ Mphu “ Å¡CA¡.
M|b S> MpV$u hõsyAp¡ ‘Z Mphu “ Å¡CA¡. L$pfZ L¡$ Ap b^p ‘v$p’p£
Mphp’u sL$gua h^u Åe R>¡.
fsp„^mp‘Ï„
gnZp¡ :
1. Ap A¡L$ A¡hp¡ fp¡N R>¡ L¡$ S>¡dp„ fp¡Nu“¡ qv$hk¡ bfpbf v$¡Mpe R>¡. ‘Z
fps“¢ kde¡ L„$C S> v$¡Mpsy„ “’u. A¡“y„ L$pfZ v$|rjs L$a, S>¡ ÓZ
gnZp¡dp„ ìep‘¡gp¡ lp¡e R>¡. qv$hk¡ k|e®“u Nfdu“p„ L$pfZ¡ L$a OV$u Åe
R>¡, A¡V$g¡ v$¡Mpe R>¡, ‘Z k|e® Ap’du S>sp„ fp¡Nu“¡ L„$C S> v$¡Mpsy„ “’u.
61OfNÕ\y h¥vy„$
"b`p¡f¡ S>çep `R>u R>pi A_¡ fpÓ¡ S>çep `R>u v|$^ `uhy„.'
D‘pep¡ :
1. Æfp“y„ Q|Z® b“phu A¡L$-A¡L$ QdQu kpL$f kp’¡ khpf-kp„S> g¡hp’u
fsp„^mp‘Zy„ v$|f ’pe R>¡.
2. Nyhpfi]N“p„ L$p¡dm ‘p„v$X$p„“y„ ipL$ A¡L$ drl“p ky^u r“erds Mphp’u
fp¡Nu“¡ OZp¡ S> apev$p¡ ’pe R>¡.
3. khpf-kp„S> V$pd¡V$p„“p¡ fk ep¡Áe âdpZdp„ g¡hp’u “¡ÓÄep¡rs h^¡ R>¡.
4. A¡L$ dp¡V$p V$bdp„ ‘pZu cfu ’p¡X$p kde ky^u ‘p„‘Z afL$pìep hNf
A¡L$ ̂ pfp V$Nf-V$Nf Å¡C fl¡hp’u fsp„^mp‘Zy„ v$|f ’pe R>¡.
5. fp¡Nu“¡ NpS>f, V$d¡V$p, gugp ipL$cpÆ“p„ k|‘ r“erds Ap‘hp
Å¡CA¡. Nyhpfamu“y„ ipL$ ‘Z M|b S> apev$p¡ L$f¡ R>¡.
6. 10 N°pd b¡g am“p„ ‘p„v$X$p, 6 “„N L$pmpdfu A“¡ 2‘ N°pd Mp„X$“¡
‘pZudp„ “pMu bfpbf hpV$u “pMp¡. ‘R>u khpf-kp„S> k¡h“ L$fhp’u
fp¡Nu“¡ OZp¡ apev$p¡ ’pe R>¡.
Ap„Mp¡dp„ bmsfp ’hu
gnZp¡ :
1. Ap„Mp¡ D‘f dfQy„, Xy„$Nmu S>¡hp ‘v$p’p£ gpNu Åe R>¡ Ðepf¡ Ap„Mp¡
bmhp gpN¡ R>¡. Ap„Mdp„’u ‘pZu “uL$mhp gpN¡ R>¡. OZu hMs ̂ |m L¡$
62 OfNÕ\y h¥vy„$
"qv$hkcf b_¡ s¡V$gy„ dp¥_ fpMhy„, rhQpf`|h®L$ duWy„$ bp¡ghy„.'
^|dpX$p“¡ L$pfZ¡ ‘Z Ap„Mp¡dp„ bmsfp ’pe R>¡ A“¡ Ap„Mdp„’u ‘pZu
“uL$m¡ R>¡. A¡hp kde¡ “uQ¡ bsph¡gp OfNÕ’y BgpÅ¡ L$fhp’u OZp¡
apev$p¡ ’pe R>¡.
D‘pep¡ :
1. Npe“p„ v$|^“y„ dpMZ Ap„M ‘f gNpX$hp’u Ap„Mp¡“u bmsfp v$|f ’pe
R>¡.
2. v$l]“u dgpC“p¡ g¡‘ ‘p„‘Zp¡ D‘f L$fhp’u Nfdu A“¡ bmsfp v$|f
’pe R>¡. Aphp kde¡ v$l]“u dgpC dm¡ A¡d “ lp¡e sp¡ v$|^“u dgpC
gNpX$hp’u ‘Z M|b S> apev$p¡ ’pe R>¡.
3. lmv$f, aV$L$X$u A“¡ Apdgu“p„ ‘p“ kfMp cpN¡ gC hpV$u“¡ A¡“u
‘p¡V$uk b“phu i¡L$ L$fhp’u Ap„M“u bmsfp dV$u Åe R>¡.
4. 10 N°pd Öpn“¡ fpÓ¡ ‘pZudp„ ‘gpmu fpMp¡. buÅ qv$hk¡ khpf¡ A¡“¡
dkmu “pMu A¡dp„ ’p¡X$u kpL$f d¡mhu“¡ Npmu gC, ‘uhp’u Ap„M“u
Nfdu A“¡ bmsfp v$|f ’pe R>¡.
5. kafS>““¡ A[Á_ ‘f s‘phu lp’ hX¡$ dkmu “pMp¡. ‘R>u A¡“u ‘p¡V$uk
b“phu fpÓ¡ Ap„M ‘f bp„^hp’u ’p¡X$p S> qv$hkp¡dp„ Ap„M“u bmsfp
ip„s ’pe R>¡, s¡dS> A“¡L$ rhL$pfp¡ v$|f ’pe R>¡.
6. bphm“p„ ‘p„v$X$p„ hpV$u“¡ V$uL$X$u b“php¡. Ou Nfd L$fu A¡dp„ kp„smu gp¡,
‘R>u A¡“u ‘p¡V$uk b“phu Ap„M D‘f bp„^hp’u bmsfpdp„ sfs gpc
63OfNÕ\y h¥vy„$
"_pL$ A_¡ v$p„s Mp¡sfhp _rl L$¡ L$p_dp„ kmu _pMhu _rl.'
64 OfNÕ\y h¥vy„$
"õ_p_ õa|rs®, kp[ÒhL$sp A_¡ ip„rs Ap`_pf R>¡.'
’pe R>¡.
7. bphm“p„ ‘p„v$X$p“p¡ fk L$pY$u Ap„M“u ‘p„‘Z ‘f Nfd g¡‘ L$fhp’u
‘p„‘Z“p¡ kp¡Å¡ Dsf¡ R>¡ s¡dS> Ap„M“u bmsfp ‘Z v$|f ’pe R>¡.
kphQ¡su :
1. Ap fp¡N“p„ fp¡NuA¡ S|>“p„ Qp¡Mp, S>h, dN s¡dS> Qp¡Mp, ‘fhm,
L$pf¡gp, f]NZp hN¡f¡“p„ ipL$ Oudp„ s¥epf L$fu“¡ g¡hp Å¡CA¡.
2. duW$p A“¡ suMp ‘v$p’p£ ‘Z Ap„M dpV$¡ apev$pL$pfL$ R>¡. g]by A’hp
bphm“p„ ‘p„v$X$p„ hpV$u“¡ ‘N“p„ smuep ‘f g¡‘ L$fhy„ Å¡CA¡. S>¡’u
Ap„Mp¡“¡ W$„X$L$ dm¡.
3. dp’pdp„ sg“p„ s¡g“u dprgi L$fhp’u ‘Z M|b S> apev$p¡ ’pe R>¡.
4. Ap fp¡N“p„ fp¡NuA¡ L$X$hp, Açgue, cpf¡, suÿZ A“¡ Nfd ‘v$p’p£
rbgLy$g g¡hp “ Å¡CA¡.
5. S>¡dL¡$ dpv$L$ ‘v$p’p£, k|L$p dp„k-dpR>gu, aZNph¡gp L$W$p¡m s¡dS>
ifuf“¡ Nfd ‘X¡$ s¡hp lpr“L$pfL$ ‘v$p’p£ g¡hp “ Å¡CA¡.
L$p““p„ fp¡Np¡
L$p“dp„’u ‘ê$ “uL$mhy„
gnZp¡ :
1. Ap fp¡N ’pe R>¡ Ðepf¡ fp¡Nu“p„ L$p“dp„’u N„^psp¡ âhplu ‘v$p’® “uL$ýep
L$f¡ R>¡.
2. iê$Apsdp„ L$p“ b„^ lp¡e s¡d k„cmpsy„ “’u, sp¡ OZu hMs L$p¡C “
bp¡g¡ R>sp„ A¡“¡ AhpS> k„cmpsp¡ lp¡e A¡hp¡ c°d ’pe R>¡.
3. h^pf¡ ‘X$sp¡ Op¢OpV$ fp¡Nu kl“ L$fu iL$sp¡ “’u. Ap fp¡N h^u Åe
Ðepf¡ L$p““p„ ‘X$v$p ‘f v$bpZ h^¡ R>¡. S>¡“p„ L$pfZ¡ ‘X$v$pdp„ rR>Ö ’C
Åe R>¡ A“¡ A¡dp„’u Ap v$yN¯^ey¼s âhplu Tfhp dp„X¡$ R>¡.
D‘pep¡ :
1. Ap fp¡N ’pe Ðepf¡ L¡$V$gpL$ OfNÕ’y D‘pep¡ L$fhp’u fp¡Nu“¡ OZp¡ apev$p¡
’pe R>¡.
2. L$p“dp„ ’p¡Xy„$ rõ`fuV$ “p„Mhp’u L$p“dp„’u “uL$msy„ âhplu b„^ ’C Åe
R>¡.
3. lmv$f A“¡ a|gph¡gu aV$L$X$u“y„ Q|Z® b“phu L$p“dp„ “pMhp’u OZp¡
apev$p¡ ’pe R>¡.
4. v$|^dp„ d¡’u“y„ ’p¡Xy„$ s¡g d¡mhu kl¡S> Nfd L$fu A¡“p V$u‘p„ L$p“dp„
“pMhp’u OZp¡ apev$p¡ ’pe R>¡.
5. L$p“dp„ Xy„$Nmu“p¡ fk L$pY$u kl¡S> Nfd L$fu A¡“p„ V$u‘p„ b¡-ÓZ qv$hk
ky^u r“erds “pMhp’u OZp¡ S> apev$p¡ ’pe R>¡.
65OfNÕ\y h¥vy„$
"M|b Nfd `pZu dp\p `f _ _pMhy„, s¡d L$fhp\u L$¡i A_¡ _¡Ó_¡ _yL$kp_ \pe R>¡.'
L$p““u ‘uX$p
1. s¡gdp„ gkZ“u L$mu L$L$X$phu“¡, s¡ s¡g“p„ V$u‘p„ L$p“dp„ “pMhp’u
L$p““p„ kZL$p A“¡ L$p““u fku dV$¡ R>¡.
2. Apv$y„„“p¡ fk kl¡S> Nfd L$fu L$p“dp„ “pMhp’u QkL$p dV$¡ R>¡.
3. d^“p„ V$u‘p„ L$p“dp„ “pMhp’u L$p““p¡ v$y:Mphp¡ A“¡ fku dV$¡ R>¡.
4. sg“p„ s¡gdp„ rl„N “pMu DL$pmu s¡ s¡g“p„ V$u‘p„ L$p“dp„ “pMhp’u
v$y:Mphp¡ dV$¡ R>¡.
5. sygku“p„ fk“p„ V$u‘p„ L$p“dp„ “pMhp’u L$p““p¡ v$y:Mphp¡ A“¡ kZL$p
dV$¡ R>¡ A“¡ ‘fy “uL$msy„ lp¡e sp¡ s¡ b„^ ’pe R>¡.
6. L$p„v$p“p¡ fk A“¡ d^ d¡mhu s¡“p„ V$u‘p„ “pMhp’u kZL$p dV$¡ R>¡ A“¡ ‘ê$
’ey„ lp¡e sp¡ s¡ ‘Z dV$¡ R>¡.
7. “pNfh¡g“p„ ‘p““p¡ fk Nfd L$fu s¡“p„ V$u‘p„ “pMhp’u L$p““p„ kZL$p
A“¡ v$y:Mphp¡ dV$¡ R>¡.
8. Ap„bp“p„ ‘p““p¡ fk Nfd L$fu s¡“p„ V$u‘p„ “pMhp’u L$p““p„ kZL$p A“¡
v$y:Mphp¡ dV$¡ R>¡.
9. a|gph¡gu aV$L$X$u A“¡ lmv$f c¡Nu L$fu L$p“dp„ “pMhp’u L$p“ ‘p¼ep¡
lp¡e A“¡ fku “uL$msu lp¡e sp¡ s¡ dV$¡ R>¡.
10. hrfepmu A^L$Qfu hpV$u“¡ ‘pZudp„ M|b DL$pmp¡. s¡ ‘pZu“u hfpm
v$y:Msp L$p“ ‘f g¡hp’u L$p““u bl¡fpi, L$p““y„ i|m A“¡ L$p“dp„ ’sp¡
AhpS> dV$¡ R>¡.
66 OfNÕ\y h¥vy„$
"`qfîd L$ep® `R>u sfs h^y `pZu _ `uip¡.'
11. ka¡v$ L$p„v$p“p„ fk“p„ V$u‘p„ fp¡S> b¡ hMs L$p“dp„ “pMhp’u bl¡fpi dV$¡
R>¡.
12. L$p“ v$y:Msp¡ lp¡e sp¡ d|mp“p„ ‘p““p¡ fk kl¡S> Nfd L$fu L$p“dp„
“pMhp’u v$y:Mphp¡ A“¡ QkL$p dV$¡ R>¡.
13. L$p““u bl¡fpi v$|f L$fhp ‘p„Q-kps ‘¡ipb“p„ V$u‘p v$ffp¡S> “pMsp„
fl¡hp’u bl¡fpi v$|f ’pe R>¡.
14. s¡gdp„ ’p¡X$u fpC hpV$u“¡ L$p““p kp¡Å D‘f g¡‘ L$fhp’u kp¡Å¡¡ dV$¡ R>¡.
Ap¡Ry>„ kp„cmhy„
1. spÅ d|mp“p¡ fk, kfkh“y„ s¡g A“¡ d^ Ap ÓZ¡e“¡ kfMp cpN¡
gC, bfpbf rd¼k L$ep® ‘R>u Ap rdîZ“p„ qv$hk v$fçep“ b¡’u Qpf
V$u‘p„ Qpf hMs “pMhp’u OZp¡ apev$p¡ ’pe R>¡.
2. k|„W$, Np¡m A“¡ Ou Mphp’u Ap¡Ry>„ k„cmpsy„ lp¡e sp¡ bfpbf k„cmphp
gpN¡ R>¡. s¡dS> L$p“dp„ Mp¡V$p AhpÅ¡ ’sp„ lp¡e sp¡ b„^ ’pe R>¡.
3. Qpf’u ‘p„Q V$u‘p„ fpC“y„ s¡g L$p“dp„ “pMhp’u Ap¡Ry>„ k„cmphp“u
aqfepv$ v$|f ’pe R>¡.
4. Apv$y„„“p¡ fk A“¡ d^ d¡mhu, A¡dp„ ’p¡Xy„$ duWy$„ d¡mhu, Ap rdîZ“p„ b¡’u
Qpf V$u‘p„ L$p“dp„ “pMhp’u OZp¡ apev$p¡ ’pe R>¡.
67OfNÕ\y h¥vy„$
"S>gv$u fp„^u _pMhp dpV$¡ npfp¡, kp¡X$p L$¡ A¡rkX$ _pMhp _rl.'
5. v$ffp¡S> KOsu hMs¡ L$p“dp„ sS>“y„ s¡g r“erds ’p¡X$p„ qv$hkp¡ ky^u
“pMhp’u OZp¡ apev$p¡ ’pe R>¡.
6. sygku“p„ ‘p„v$X$p“p¡ fk L$pY$u kl¡S> Nfd L$fu L$p“dp„ “pMhp’u OZp¡
apev$p¡ ’pe R>¡.
7. AW$hpqX$epdp„ A¡L$ hMs kfkh“p„ s¡g“¡ kl¡S> Nfd L$fu, L$p“dp„
“pMhp’u bl¡fpi v$|f ’pe R>¡.
L$p“dp„ Æh-S>„sy Oyku S>hy„
1. L$p“dp„ L$p¡C ÆhS>„sy cfpC Ney„ lp¡e sp¡ kfrkep“p„ s¡g“p„ V$u‘p„
“pMhp’u s¡ dfu Åe R>¡.
2. L$p“dp„ bNpC, L$p“MS|>fp¡ S>¡hp ÆhS>„sy Nep lp¡e sp¡ d^ A“¡ s¡g
c¡Np L$fu L$p“dp„ V$u‘p “pMhp’u apev$p¡ ’pe R>¡, L$p““y„ i|m A“¡ fku
‘Z dV$¡ R>¡.
3. Xy„$Nmu“p¡ fk L$pY$u L$p“dp„ V$u‘p„ “pMhp’u L$p“dp„ Ne¡gp¡ L$uX$p¡ blpf
“uL$mu Åe R>¡.
4. Q|“p¡ ‘gpmu ’p¡X$uhpf ‘R>u A¡“y„ ‘pZu “uspfu gC L$p“dp„ A¡ ‘pZu“p„
V$u‘p„ “pMhp’u L$p“dp„ Ne¡gp¡ L$uX$p¡ L¡$ AÞe hõsy sfs S> blpf “uL$mu
Åe R>¡.
5. aV$L$X$u“y„ ‘pZu b“phu L$p“dp„ V$u‘p„ “pMhp’u L$p“dp„ Ne¡gp¡ L$uX$p¡ sfs
S> “uL$mu Åe R>¡.
68 OfNÕ\y h¥vy„$
"`y{$jÐh_piL$ Öìep¡dp„ npf î¡›$ R>¡.'
69OfNÕ\y h¥vy„$
"sm¡gp Mp¡fpL$ cpf¡ R>¡, bpa¡gp Mp¡fpL$ lmhp R>¡, i¡L$¡gp Mp¡fpL$ A¡\u `Z lmhp R>¡.'
L$p“dp„ AhpS> Aphhp L¡$ kmhmpV$ ’hp¡
1. sg“y„ s¡g A’hp “prme¡f“p„ s¡g“u dp’p ‘f ̂ pf L$fhp’u OZp¡ apev$p¡
’i¡.
2. v$ffp¡S> khpf¡ A¡L$ L$‘ v$|^dp„ A¡L$ QdQp¡ Ou “pMu“¡ ‘uhp’u OZp¡
apev$p¡ ’pe R>¡.
3. kfkh“p„ s¡gdp„ gkZ“u L$mu “pMu bfpbf Nfd L$ep® ‘R>u A¡
s¡g“p„ ÓZ V$u‘p„ L$p“dp„ “pMhp’u OZp¡ apev$p¡ ’pe R>¡.
4. cp¡S>“ L$fsu hMs¡ Xy„$Nmu“p¡ fk kl¡S> Nfd L$fu“¡ g¡hp’u OZp¡
apev$p¡ ’pe R>¡.
5. sygku“p„ ‘p„v$X$p“p¡ fk Nfd L$fu, b¡ ’u ÓZ V$u‘p„ v$ffp¡S> L$p“dp„
“pMhp’u Aphsp AhpS> b„^ ’C Åe R>¡.
6. kfkh“p„ s¡gdp„ grh„N “pMu Nfd L$ep® ‘R>u A¡ s¡g“p„ V$u‘p„ L$p“dp„
“pMhp’u OZp¡ apev$p¡ ’pe R>¡.
“kL$p¡fu a|V$hu
1. “kL$p¡fu a|V$¡ Ðepf¡ spmhp D‘f W$„X$p ‘pZu“u ̂ pf ‘pX$hu s¡dS> “pL$dp„
W$„X$p ‘pZu“u R>pgL$ dpfhp’u gp¡lu b„^ ’pe R>¡.
2. “kL$p¡fu a|V$¡ Ðepf¡ bfa“p¡ V|$L$X$p¡ dp’¡, L$‘pm¡ A“¡ Nfv$“ ‘f a¡fhhp’u
gp¡lu b„^ ’pe R>¡.
3. g]by“p¡ fk L$pY$u “pL$dp„ r‘QL$pfu hpV$¡ “pMhp’u “kL$p¡fu“y„ v$v$® L$ped
dpV$¡ “pb|v$ ’pe R>¡.
4. “kL$p¡fu a|V$¡ sp¡ L¡$fX$u“p„ fk“p„ V$u‘p„, Npe“p„ Ou “p„ V$u‘p„, Mp„X$“p„
‘pZu“p„ V$u‘p„, Öpn“p„ ‘pZu“p„ V$u‘p„, W$„X$p ‘pZu“p„ V$u‘p„, L$p„v$p“p„
fk“p„ V$u‘p„ Nd¡ s¡ A¡L$ hõsy“p„ V$u‘p„ “pL$dp„ “pMhp’u gp¡lu ‘X$sy„ b„^
’pe R>¡.
5. “kL$p¡fu a|V$¡ sp¡ aV$L$X$u“y„ Q|Z® k|„OpX$hy„ A“¡ aV$L$X$u“y„ ‘pZu “pL$dp„
“pMhp’u gp¡lu sfs S> b„^ ’pe R>¡.
6. OJ“p„ gp¡V$dp„ kpL$f A“¡ v$|^ d¡mhu ‘uhp’u “pL$dp„’u ‘X$sy„ gp¡lu b„^
’pe R>¡. dfu“¡ v$l] A“¡ S|>“p Np¡mdp„ d¡mhu“¡ ‘uhp’u “pL$dp„’u gp¡lu
“uL$msy„ b„^ ’pe R>¡.
7. L¡$fu“u Np¡V$gu“p¡ fk “pL$ hX¡$ k|„Ohp’u “pL$dp„’u gp¡lu “uL$msy„ b„^
’pe R>¡.
8. v$|^u“p¡ fk d^ A’hp kpL$f kp’¡ ‘uhp’u “pL$dp„’u L¡$ Nmpdp„’u ‘X$sy„
gp¡lu b„^ ’pe R>¡.
9. dfu A’hp AS>dp¡ “pMu“¡ Nfd L$f¡gy„ s¡g “pL$dp„ “pMhp’u,
k|„Ohp’u L¡$ “pL¡$ Qp¡mhp’u “pL$ b„^ ’C Ney lp¡e sp¡ s¡ M|g¡ R>¡.
70 OfNÕ\y h¥vy„$
"Np¡mdp„ dpV$gp_p¡ Np¡m î¡›$ R>¡.'
71OfNÕ\y h¥vy„$
"Nfd-spÆ fkp¡C Apfp¡Áeâv$ R>¡, fp„Ýep `R>u h^y hMs `X$u fl¡gu fkp¡C fp¡Nâv$ _uhX$¡ R>¡.'
10. Apdmp„“p„ Q|Z®“¡ v$|^dp„ L$pghu fpÓ¡ k|su hMs¡ dNS>“p„ cpN ‘f
gNpX$hp’u hpf„hpf a|V$su “kL$p¡fu b„^ ’pe R>¡.
11. AfX|$ku“p„ ‘p““p„ fk“p„ 3 ’u 4 V$u‘p„ “pL$dp„ “pMhp’u “kL$p¡fu
a|V$su b„^ ’pe R>¡ A“¡ AfX|$ku“p„ ‘p““p¡ fk ‘uhp’u “pL$ L¡$ dp¢ hpV$¡
gp¡lu ‘X$sy„ b„^ ’pe R>¡.
hpf„hpf R>]L$p¡ Aphhu
1. Ou, NyNm A“¡ duZ A¡L$ kp’¡ d¡mhu“¡ A[Á_dp„ “pMu A¡“p¡ ^ydpX$p¡
g¡hp’u hpf„hpf Aphsu R>]L$p¡ b„^ ’C Åe R>¡.
ifv$u“p„ L$pfZ¡ “pL$“u sL$gua ’hu
1. Apv$y„„-ayv$u“p“p¡ fk kfMp cpN¡ d¡mhu ‘uhp’u OZp¡ apev$p¡ ’pe R>¡.
2. km¡Md ’pe Ðepf¡ “pL$dp„ v$y:Mphp¡ ’sp¡ lp¡e sp¡ ayv$u“p¡, Nfd dkpgp¡
A_¡ gugu Qp • Ap ÓZ¡e hõsy“¡ Nfd ‘pZudp„ “pMu DL$pmp¡, ‘R>u
A¡“u hfpm gp¡. OZp¡ apev$p¡ ’i¡.
3. ‘0 N°pd Np¡m A“¡ 10 v$pZp L$pmpdfu hpV$u gC A¡“u Qp b“phu“¡
‘uhp’u km¡Md sfs S> W$uL$ ’C Åe R>¡.
72 OfNÕ\y h¥vy„$
4. b¡ L¡$ ÓZ QdQp AS>dp¡ õhÃR> L$‘X$p„dp„ bp„^u“¡ Nfd shp ‘f dyL$u
hpf„hpf k|„Ohp’u km¡Md dV$u Åe R>¡ A“¡ kp’¡-kp’¡ “pL$“p¡ v$y:Mphp¡
‘Z v$|f ’pe R>¡.
5. Åeam“u R>pg hpV$u Q|Z® b“php¡. ‘R>u R>]L$Zu“u S>¡d k|„Ohp’u R>]L$
Aphi¡. S>¡“p„ L$pfZ¡ “pL$“p¡ v$y:Mphp¡ A“¡ km¡Md dV$u S>i¡.
km¡Md
gnZp¡ :
1. ifv$u“p„ L$pfZ¡ km¡Md ’sp„ S> dp¡V$p Ap„sfX$pdp„ L$brS>eps fl¡hp dp„X¡$
R>¡. S>¡“p„ L$pfZ¡ c|M gpNsu “’u, dp’y„ A“¡ L$df v$y:Msp„ fl¡ R>¡,
ifufdp„ ApR>p¡ sph cfpe¡gp¡ fl¡ R>¡, “pL$dp„’u kss ‘pZu Tfhp
gpN¡ R>¡, R>]L$p¡ Aph¡ R>¡, ifufdp„ ’pL$ A“¡ kyõsu“p¡ A“ych ’pe R>¡,
Nmpdp„ QQfpV$ ’pe R>¡, ’|„L$ Nmhpdp„ ‘Z M|b S> sL$gua ‘X¡$ R>¡,
s¡dS> cp¡S>“ L$fhpdp„ ‘Z M|b S> sL$gua ‘X¡$ R>¡.
D‘pep¡ :
1. d^ A“¡ Apv$y„„“p¡ fk A¡L$-A¡L$ QdQu d¡mhu khpf-kp„S> ‘uhp’u
km¡Md dV$u Åe R>¡.
2. “pNfh¡g“p„ L$p¡fp ‘p“ “„N Qpf Qphu S>hp’u ‘Z ifv$u, km¡Md dV$u
Åe R>¡.
"d¡v$, rhj, âd¡l, Qd®fp¡N, km¡Md s\p Apdhps_p„ v$v$}A¡ qv$hk¡ _ k|hy„.'
73OfNÕ\y h¥vy„$
3. lmv$f A“¡ v$|^ Nfd L$fu A¡dp„ Np¡m d¡mhu“¡ ‘uhp’u km¡Md v$|f ’pe
R>¡.
4. AS>dp¡ hpV$u“¡ A¡dp„ Xy„$Nmu“p¡ fk d¡mhu“¡ ifuf ‘f gNpX$hp’u
‘fk¡hp¡ hm¡ R>¡, S>¡“p„ L$pfZ¡ ifufdp„ Q¡s“p A“¡ õa|rs® Aph¡ R>¡.
km¡Mddp„ apev$p¡ ’pe R>¡ s¡dS> khpf-kp„S> AS>dp“u apL$u g¡hp’u
‘Z OZp¡ apev$p¡ ’pe R>¡.
5. k|„W$“p„ Q|Z®dp„ ’p¡X$p¡ Np¡m A“¡ ’p¡Xy„$ Ou “pMu 30 ’u 40 N°pd S>¡hX$p„
gpXy$ b“phu, Ap gpXy$ khpf-kp„S> Mphp’u km¡Md v$|f ’pe R>¡.
6. v$ffp¡S> ’p¡X$p¡ MS|>f MpC D‘f ‘p„Q O|„V$X$p Nfd ‘pZu ‘uhp’u L$a
‘psmp¡ ’C blpf “uL$mu Åe R>¡, a¡akp kpa ’pe R>¡, ifv$u-
km¡Md’u fpls dm¡ R>¡.
7. hpV$¡gp L$pmpdfu v$l] A“¡ Np¡m kp’¡ v$ffp¡S> khpf-kp„S> Mphp’u
S|>“u km¡Md v$|f ’pe R>¡.
8. Nfd v$|^dp„ hpV$¡gp L$pmpdfu “pMu“¡ ‘uhp’u ‘Z km¡Md dV$u Åe
R>¡ s¡dS> D^fk ‘Z dV$¡ R>¡.
9. A¡L$ rd.rg. sygku“p¡ fk, A¡L$ rd.rg. gkZ“p¡ fk, A¡L$ N°pd
hpV$¡gp L$pmpdfu • Ap b^p“¡ ‘pZudp„ d¡mhu khpf-kp„S> ‘uhp’u
l„d¡ip„ fl¡sp km¡Md L¡$ ifv$udp„ OZp¡ apev$p¡ ’i¡. (Ap âep¡N A¡L$
drl“p ky^u L$fhp¡.)
10. “hi¡L$p ‘pZudp„ Qpf-‘p„Q QdQu duWy$„ d¡mhu A¡dp„ ’p¡X$uhpf ky^u ‘N
"rhô$ph^®L$ Öìep¡dp„ S>h î¡›$ R>¡.'
X|$bpX$u fpMp¡. A¡ hMs¡ dp’p“¡ Vy$hpg hX¡$ Y$p„L$u v$p¡. Ap âep¡N L$fhp’u
Qpf-‘p„Q qv$hkdp„ Apfpd ’i¡.
11. Qpf cpN kpL$fdp„ A¡L$ cpN duWy$„ d¡mhu fpÓ¡ KOsp ‘l¡gp„ “hi¡L$p
‘pZudp„ A’hp Nfd v$|^ kp’¡ g¡hp’u OZp¡ apev$p¡ ’i¡.
12. duWy$„ A“¡ ÓZ-Qpf L$pmpdfu kp’¡ hpV$u gC “hi¡L$p ‘pZu kp’¡
g¡hp’u km¡Md dV$u Åe R>¡.
13. f00 N°pd ApMp ^pZp gC hpV$u “pMp¡. ‘R>u ep¡Áe âdpZdp„ Np¡m
kp’¡ A¡ ̂ pZp“u apL$u g¡hp’u OZp¡ apev$p¡ ’pe R>¡.
14. gugp dfQp„ hpV$u gC A¡dp„ ’p¡Xy„$ duWy$„ d¡mhu fp¡V$gu“p„ V|$L$X$p„ kp’¡
Mphp¡. Apd L$fhp’u dfQp„“¡ L$pfZ¡ suMy„ gpNsp„ sdpfu Ap„Mdp„’u
‘pZu “uL$mhp dp„X$i¡ A“¡ sdpfy„ Nmy„ kpa ’C S>i¡. A¡V$g¡ Nmp“p¡
QQfpV$ dV$u S>i¡.
15. rl„N“p¡ g¡‘ b“phu hpf„hpf k|„Ohp’u km¡Md“p„ fp¡Nu“¡ OZp¡ apev$p¡
’i¡.
16. rl„N“¡ ‘pZu kp’¡ Oku A¡“p¡ g¡‘ “pL$ A“¡ R>psu“u Apk‘pk
gNpX$hp’u ifv$u-km¡Md dV$u S>i¡.
17. Np¡m“p¡ A¡L$ Np„NX$p¡ gC A¡“u hÃQ¡ hpV$¡gu ’p¡X$u rl„N A“¡ b¡-Qpf
L$pmpdfu “pMu Np¡mu b“php¡. Ap Np¡mu khpf-kp„S> g¡hp’u ifv$u-
km¡Md dV$u S>i¡.
18. kfkh“¡ L$pmpdfu A“¡ b¡-Qpf grh„N kp’¡ hpV$u“¡ gyNv$u b“php¡.
74 OfNÕ\y h¥vy„$
"hpsh^®L$ Öìep¡dp„ Å„by î¡›$ R>¡.'
75OfNÕ\y h¥vy„$
‘R>u L$‘X$p„dp„ bp„^u ‘p¡V$gu b“php¡. Ap ‘p¡V$gu Nfd shp ‘f d|L$u
hpf„hpf k|„Ohp’u “pL$“p¡ b„^ cpN A¡L$v$d Mygu Åe R>¡.
19. fprÓ“p„ kde¡ bß¡ L$p“dp„ fpC“p„ s¡g“¡ Nfd L$fu A¡“p„ b¡ L¡$ ÓZ V$u‘p„
“pMu ê$ hX¡$ L$p“ b„^ L$fu v$p¡. ifv$u-km¡Mddp„ OZp¡ apev$p¡ ’i¡.
20. fpC“p„ s¡gdp„ grh„N “p„Mu Nfd L$fp¡ A’hp grh„N hpV$u“¡ s¡gdp„
DL$pmp¡, ‘R>u A¡ s¡g R>psu ‘f gNpX$hp’u ifv$u-km¡Md dV$u S>i¡.
21. 10 N°pd AS>dp¡ A¡L$ õhÃR> L$‘X$p„dp„ bp„^u ‘p¡V$gu b“php¡, shp ‘f
Ap ‘p¡V$gu dyL$u kl¡S> Nfd L$fu“¡ k|„Ohp’u R>psudp„ Åd¡gp¡ L$a R|>V$p¡
‘X$u Åe R>¡ A“¡ km¡Md dV$¡ R>¡.
22. sS> A“¡ Åeam kfMp cpN¡ gC õhÃR> ‘Õ’f ‘f hpV$u khpf-kp„S>
QpV$hp’u hpf„hpf ’sp„ ifv$u-km¡Md’u fpls dm¡ R>¡.
23. A¡L$ QdQp¡ AS>dp¡ ’p¡X$p„ duW$p kp’¡ d¡mhu “hi¡L$p ‘pZu kp’¡ apL$u
S>hp’u km¡Md A“¡ ifv$u dV$u Åe R>¡.
dp¢“p„ fp¡Np¡
Nmy„ b¡ku S>hy„
L$pfZp¡ :
1. hpf„hpf A¡L$v$d W$„Xy„ ‘pZu ‘uhy„ A’hp W$„Xy„$ ‘pZu Nfd ‘v$p’® ‘u^p ‘R>u
"l¡d„s-ririfdp„ âÐe¡L$ d_yóe¡ l„d¡ip dprgi L$fhy„ S> Å¡CA¡.'
sfs S> ‘uhy„, dp¡V$¡’u bp¡ghy„, dp¡V$p AhpS>¡ Nusp¡ Nphp S>¡hp A“¡L$
L$pfZp¡“¡ gu^¡ Nmy„ b¡ku Åe R>¡. L¡$V$guL$ hMs h^pf¡ âdpZdp„ duW$pC
Mphp’u ‘Z AhpS> b¡ku Åe R>¡. L¡$V$guL$ hMs fp¡Nu“¡ flu-flu“¡
D^fk ‘Z Aph¡ R>¡. AhpS> DÐ‘ß L$fsu “mudp„ ’su L$p¡C sL$gua“p„
L$pfZ¡ Ap b^u sL$guap¡ ‘X¡$ R>¡.
2. A¡L$v$d W$„X$u S>Áepdp„ fl¡hy„, W$„X$u gpNhu A’hp Aep¡Áe Aplpf“¡
L$pfZ¡ ‘Z Ap fp¡N gpNy ‘X¡$ R>¡.
D‘pep¡ :
1. fps“p kde¡ 10 ’u 1f L$pmpdfu ‘spkp kp’¡ Qphu“¡ MpC Nfd
fÅC Ap¡Y$u“¡ k|C S>hp’u ‘Z km¡Md“p„ L$pfZ¡ b¡ku Ne¡gp¡ AhpS>
Myg¡ R>¡.
2. A¡L$ Ágpk Nfd ‘pZudp„ v$p¡Y$ QdQu d^ “pMu A¡ ‘pZu hX¡$ L$p¡Nmp
L$fhp’u Nmy„ bfpbf ’C Åe R>¡ A“¡ AhpS> Mygu Åe R>¡.
3. Nfd ‘pZudp„ duWy$„ “pMu L$p¡Nmp L$fhp’u b¡ku Ne¡gp¡ AhpS> Mygu
Åe R>¡.
4. AS>dp¡ A“¡ kpL$f ‘pZudp„ “pMu A¡ ‘pZu Nfd L$ep® ‘R>u ‘uhp’u
Nmy„ M|gu Åe R>¡.
5. AX$^p¡ N°pd rl„N Nfd ‘pZudp„ “pMu A¡ ‘pZu hX¡$ L$p¡Nmp L$fhp’u
km¡Md“p„ L$pfZ¡ b„^ ’e¡gy„ Nmy„ Mygu Åe R>¡.
76 OfNÕ\y h¥vy„$
"AÆZ®_p„ fp¡NuA¡ ìepepd _ L$fhp¡. S>çep `R>u sfs S> ìepepd _ L$fhp¡.'
77OfNÕ\y h¥vy„$
6. Xy„$Nmu“p„ fkdp„ ’p¡Xy„$ duWy$„ “pMu “hi¡L$p ‘pZu kp’¡ g¡hp’u Nmy„ Mygu
Åe R>¡. Ap âep¡N A¡L$ AW$hpqX$ep ky^u L$fhp’u AhpS> ‘Z d^yf b“¡
R>¡.
7. lmv$f A“¡ Np¡m d¡mhu “hi¡L$p ‘pZu kp’¡ g¡hp’u Qp¡huk L$gpL$dp„
AhpS> Mygu Åe R>¡.
8. k|„W$, ayv$u“p¡, sS> A“¡ gugu Qp “p¡ DL$pmp¡ b“phu“¡ ‘uhp’u L$a blpf
“uL$mu Åe R>¡ A“¡ Nmy„ kpa ’C Åe R>¡.
9. ÓZ’u Qpf L$pmpdfu Mp„X$ kp’¡ Qphu“¡ Mphp’u Nmy„ Mygu Åe R>¡.
10. S>¡W$ud^ A“¡ kpL$f“y„ Q|Z® qv$hk¡ Qphsp fl¡hp’u Qp¡huk L$gpL$dp„ Nmy„
kpa ’C Åe R>¡.
11. Nfd ‘pZudp„ gkZ“p¡ fk “pMu L$p¡Nmp L$fhp’u Nmy„ kpa ’C Åe
R>¡ A“¡ AhpS> Mygu Åe R>¡.
12. Nmy„ Mfpb ’C Ney„ lp¡e A“¡ bp¡ghpdp„ M|b S> sL$gua ‘X$su lp¡e sp¡
10 ’u 1f sygku“p„ ‘p„v$X$p Qphhp’u AX$^p L$gpL$ ‘R>u S> Nmy„ Mygu
Åe R>¡.
13. “hi¡L$p ‘pZudp„ g]by“p¡ fk “pMu ’p¡Xy„$ duWy$„ d¡mhu L$p¡Nmp L$fhp’u
Nmy„ Mygu Åe R>¡ A“¡ b^u sL$gua v$|f ’pe R>¡.
L$pL$X$p
1. k|L$p A„Æf“¡ ‘pZudp„ “pMu A¡ ‘pZu bfpbf DL$pmu “pMp¡. ‘R>u
"L$aÂ_ Öìep¡dp„ hd_ î¡›$ R>¡.'
“uQ¡ Dspfu gC A¡ ‘pZu W$„Xy$ ‘X¡$ Ðepf¡ A„Æf“¡ dkmu “pMp¡. ‘R>u
A¡“p¡ g¡‘ Nmp ‘f L$fhp’u Nmp“u A„v$f fl¡gp¡ kp¡Å¡ Dsfu Åe R>¡.
2. ð¡s A‘fpÆsp“u S>X$“¡ ‘pZu kp’¡ Oku v$ffp¡S> khpf¡ ‘uhp’u A“¡
Ou kp’¡ fp¡V$gu Mphp’u Nmp“p¡ kp¡Å¡ dV$u Åe R>¡.
3. L$X$hu sy„bX$u“p„ ‘pL$p am gC A„v$f’u Nf L$pY$u A¡dp„ ‘pZu cfu kps
qv$hk ky^u fpMu dyL$p¡. ‘R>u Ap ‘pZu ‘uhp’u A“¡ ep¡Áe Aplpf
g¡hp’u L$pL$X$p dV$u Åe R>¡.
4. L¡$mp“u R>pg Dspfu gC Nmp ‘f bp„^hp’u Nmp“p¡ kp¡Å¡ Dsfu Åe
R>¡, L$pL$X$pdp„ OZp¡ apev$p¡ ’pe R>¡.
5. Ap fp¡N ’pe Ðepf¡ fp¡Nu“¡ dN, ‘fhm hN¡f¡ s¡dS> k|L$p A“¡ L$X$hp
‘v$p’p£ Mphp Ap‘hp.
Nmp“p¡ v$y:Mphp¡
1. Nmy„ Aphu Ney„ lp¡e sp¡ kfL$p“p„ L$p¡Nmp L$fhp’u dV$¡ R>¡.
2. ‘p“ Mphp’u dp¡Yy$„ Aphu Ney„ lp¡e sp¡ dp¡Y$p„dp„ grh„N fpMhp’u dV$¡ R>¡.
3. d^ kp’¡ ‘pZu d¡mhu L$p¡Nmp L$fhp’u dp¢“u Qp„v$u A“¡ Nmp“u
bmsfp dV$¡ R>¡.
4. V$„L$ZMpf“¡ ‘pZudp„ Ap¡Npmu L$p¡Nmp L$fhp’u dp¢“u Qp„v$u s’p Æc“u
Qp„v$u dV$¡ R>¡.
5. bphm“u R>pg DL$pmu“¡ L$p¡Nmp L$fhp’u dp¢“u Qp„v$u dV$¡ R>¡.
78 OfNÕ\y h¥vy„$
"ÄhfÂ_ Öìep¡dp„ g„O_ î¡›$ R>¡.'
79OfNÕ\y h¥vy„$
6. Nmy„ b¡ku Ney„ lp¡e sp¡ duW$p“p„ Nfd ‘pZu’u L$p¡Nmp L$fhp’u dV$¡ R>¡.
7. Nfd ‘pZudp„ rl„N “pMu ‘uhp’u AhpS> b¡ku Nep¡ lp¡e sp¡ Mygi¡.
8. Nfd L$f¡gp v$|^dp„ ’p¡X$u lmv$f “pMu ‘uhp’u Nmy„ b¡ku Ney„ lp¡e sp¡ s¡
dV$¡ R>¡.
9. ‘pLy„$ v$pX$d Mphp’u AhpS> b¡ku Nep¡ lp¡e sp¡ s¡ Mygi¡.
10. fpÓ¡ i¡L¡$gp QZp MpC D‘f Nfd ‘pZu ‘uhp’u AhpS> b¡ku Nep¡
lp¡e sp¡ s¡ Mygi¡.
11. bp¡fX$u“u R>pg“p¡ L$V$L$p¡ Q|khp’u AhpS> b¡ku Nep¡ lp¡e sp¡ s¡ Mygi¡.
12. Öpn“¡ kpfu ‘¡W$¡ gkp¡V$u s¡dp„ Ou A“¡ d^ d¡mhu QpV$Z b“phu Æc
D‘f Qp¡‘X$hp’u Æc D‘f L$psfp ‘X$u Nep lp¡e sp¡ dV$i¡.
13. grh„N“¡ S>fp i¡L$u dp¢dp„ fpMhp’u Nmp“p¡ kp¡Å¡ dV$¡ R>¡.
14. cp¡S>“ L$ep® ‘R>u dfu“y„ Q|Z® Ou kp’¡ QpV$hp’u AhpS> b¡ku Nep¡ lp¡e
s¡ Mygi¡.
15. kpL$f“u Np„NX$u dp¢dp„ fpMhp’u AhpS> b¡ku Nep¡ lp¡e s¡ Mygi¡.
16. gkZ“¡ M|b gkp¡V$u, dgd S>¡hy„ L$fu, L$‘X$p„ ‘f gNpX$u, ‘Ë$u b“phu
L„$W$dpm S>¡hu Nmp“u Np„W$ ‘f gNpX$hp’u Nmp“u Np„W$ dV$¡ R>¡.
17. L„$W$dpm ‘f S>h“p„ gp¡V$dp„ L$p¡’dfu“p¡ fk d¡mhu“¡ fp¡S> gNpX$hp’u
L„$W$dpm dV$¡ R>¡.
"cp¡S>__p„ r_edp¡_y„ hpf„hpf Dëg„O_ L$f_pfp gp¡L$p¡ S>W$fp[Á__y„ fnZ L$fu iL$sp _\u.'
18. L$p„v$p“y„ L$Qy„bf Æfy„ A“¡ rk„^h “pMu Mphp’u Nmy„ kpa fl¡ R>¡. L$a“u
Mf¡V$u bpTsu “’u.
19. spÆ dp¡mu R>pi ‘uhp’u dp¢“p„ Qp„v$p dV$¡ R>¡.
20. sygku“p„ ‘p“ Qphhp’u s’p sygku“p„ ‘p““p„ DL$pmp“p„ L$p¡Nmp
L$fhp’u dp¢“u v$yN¯^ dV$¡ R>¡.
21. L$p¡’dfu Qphu-Qphu“¡ Q|khp’u Nmp“p¡ L$p¡C ‘Z âL$pf“p¡ v$y:Mphp¡
dV$¡ R>¡.
‘¡Y$p“p¡ kp¡Å¡
gnZp¡ :
1. Äepf¡ ‘¡Y$pdp„ kp¡Å¡ Aphu Åe R>¡ Ðepf¡ A¡d“p¡ f„N Nygpbu ’C Åe
R>¡. b°i L$fhp’u gp¡lu ‘Z “uL$mhp dp„X¡$ R>¡. ‘¡Y$p kp¡Æ“¡ a|gu Åe R>¡
A“¡ v$p„s lghp dp„X¡$ R>¡. “bmp ’C“¡ ‘X$u Åe R>¡. Akü v$y:Mphp¡
’pe R>¡.
D‘pep¡ :
1. AS>dp“¡ Nfd shp ‘f dyL$u i¡L$u gp¡. ‘R>u A¡“¡ hpV$u gp¡. ‘R>u b¡-
ÓZ V$u‘p„ fpC“p„ s¡gdp„ d¡mhu lmhp lp’¡ ‘¡Y$p ‘f dprgi L$fp¡. v$p„s
‘f d„S>“ gNpX$p¡. Apd L$fhp’u ‘¡Y$p“p¡ kp¡Å¡ Dsfu Åe R>¡ A“¡ kp’¡
80 OfNÕ\y h¥vy„$
"[õ\fspâv$ Öìep¡dp„ ìepepd î¡›$ R>¡.'
81OfNÕ\y h¥vy„$
kp’¡ v$p„s QdL$v$pf A“¡ dS>b|s b“i¡ s¡dS> v$p„s“p„ AÞe fp¡Np¡ v$|f
’pe R>¡.
2. dl¢v$u“p ‘p„v$X$p„ ‘pZudp„ “pMu Nfd L$ep® ‘R>u A¡ ‘pZu hX¡$ khpf-
kp„S> L$p¡Nmp L$fhp’u ‘¡Y$p“p„ fp¡Np¡ sfs S> v$|f ’pe R>¡.
3. A¡f„X$uep“p„ s¡gdp„ L$‘|f d¡mhu v$ffp¡S> khpf-kp„S> ‘¡Y$p ‘f
gNpX$hp’u ‘¡Y$p“u b^u sL$gua v$|f ’pe R>¡.
4. bphm“u R>pg“¡ ‘pZudp„ DL$pmu A¡ ‘pZu hX¡$ L$p¡Nmp L$fhp’u b^u
aqfepv$ v$|f ’pe R>¡.
5. ‘¡Y$p ‘f aV$L$X$u“y„ Q|Z® Okhp’u ‘¡Y$p dS>b|s b“¡ R>¡ A“¡ sdpd rhL$pfp¡
v$|f ’pe R>¡.
6. spÅ ‘pZudp„ S>ê$f ‘|fsp¡ g]by“p¡ fk d¡mhu“¡ A¡ ‘pZu hX¡$ L$p¡Nmp
L$fhp’u ‘¡Y$p“p¡ kp¡Å¡ dV$u Åe R>¡ A“¡ dp¡Y$p“u v$yN¯^ ‘Z v$|f ’pe R>¡.
7. ‘0 N°pd Nygpb“p„ fkdp„ AX$^y„ g]by r“Qp¡hu S>ê$f dyS>b dp¡Y$pdp„
fpMu ’|„L$u v$p¡. Aphy„ Qpf’u ‘p„Q hMs A¡L$ qv$hkdp„ L$fhp’u ‘¡Y$p“p¡
kp¡Å¡¡ dV$u S>i¡.
8. Apv$y„„„ A“¡ duWy$„ hpV$u kpfu fus¡ d¡mhp¡. ‘R>u ‘¡Y$p ‘f Okhp’u sfs S>
Apfpd dm¡ R>¡.
9. iuid“u cu“u gpL$X$u ApN ‘f kmNphhp’u gpL$X$u“p„ buÅ R>¡X¡$
auZ “uL$mi¡. Ap auZ ‘¡Y$p ‘f gNpX$hp’u ‘¡Y$p“p„ kp¡Ådp„ sfs S>
fpls ’i¡.
"Myëgp dp\¡ sX$L$pdp„ afhy„ _rl, Myëgp `N¡ sp`dp„ Qpghy„ _rl.'
dp¡Y$p“u vy$N¯^
gnZp¡ :
1. ‘pQ“q¾$ep bfpbf “ ’pe, Ap„sfX$pdp„ dm Ådu Nep¡ lp¡e Ðepf¡ A¡hp
A“¡L$ L$pfZp¡“¡ gu^¡ dp¡Y$pdp„’u v$yN¯^ Aph¡ R>¡.
2. L$pQp¡-‘pL$p¡ L$a R>psudp„ cfpC fl¡ Ðepf¡ A¡dp„ kX$p¡ DÐ‘ß ’pe R>¡ A“¡
ðpkdp„ v$yN¯^ Aph¡ R>¡. Ap rkhpe ifuf“u A„v$f L$p¡C Op ‘pL¡$ Ðepf¡
‘Z (‘¡V$ L¡$ R>psu A’hp Nmpdp„) ðpkdp„ v$yN¯^ Aph¡ R>¡.
3. dp¡Yy$„ ‘pL¡$, v$p„s kX$u Åe A’hp v$p„s“p„ ‘pep¡fuep S>¡hp fp¡N ’C S>sp„
dp¡Y$pdp„’u ce„L$f v$yN¯^ Aph¡ R>¡.
4. Ap fp¡N“p„ fp¡Nu“u kp’¡ L$p¡C hps L$fhp L¡$ kp„cmhp ‘Z s¥epf ’sy„
“’u. fp¡Nu’u b^p v$|f fl¡ R>¡. fp¡Nu“¡ M|b S> A‘dp“cfu L¡$
ifdcfu lpgsdp„ dyL$phy„ ‘X¡$ R>¡.
D‘pep¡ :
1. dp¡Y$p“u v$yN¯^ v$|f L$fhp A“¡ Qp„v$p ‘X$u Nep lp¡e Ðepf¡ v$pX$d“u R>pg“¡
‘pZudp„ “pMu bfpbf DL$pmp¡. ‘R>u Ap ‘pZu hX¡$ L$p¡Nmp L$fhp’u
OZp¡ apev$p¡ ’pe R>¡.
2. v$pX$d“u R>pg R>p„eX$pdp„ k|L$hu “pMp¡. ‘R>u TuZu hpV$u gp¡. Ap Q|Z®
82 OfNÕ\y h¥vy„$
"bglf Öìep¡dp„ d¥\y_ î¡›$ R>¡.'
83OfNÕ\y h¥vy„$
v$ffp¡S> ÓZ N°pd S>¡V$gy„ ‘pZu kp’¡ g¡hp’u A“¡ v$pX$d“u R>pg “pMu
Nfd L$f¡gp ‘pZu“p L$p¡Nmp L$fhp’u OZp¡ apev$p¡ ’pe R>¡.
3. dp¡Y$pdp„’u v$yN¯^ Aphsu lp¡e sp¡ ApMp ^pZp Qphhp Å¡¡CA¡ A’hp
hqfepmu Qphhu Å¡CA¡. Ap âep¡N L$fhp’u Xy„$Nmu A“¡ gkZ“u N„^
‘Z v$|f ’C Åe R>¡.
4. v$ffp¡S> qv$hkdp„ A¡L$ hMs kfkh“p„ s¡gdp„ duWy$„ d¡mhu fpMp¡. ‘R>u
dp¡Y$pdp„ Apds¡d a¡fhu gpm V$‘L$php¡. AX$^p L$gpL$dp„ b^y„ ’|„L$u “pMp¡.
’p¡X$uhpf ‘R>u dp¡Yy$„ kpa ’C S>i¡.
5. qv$hkdp„ b¡ hMs ‘p¡V$¡ried ‘fd¢N¡“¡V$“p¡ fpC S>¡hX$p¡ v$pZp¡ A¡L$ Ágpk
‘pZudp„ Ap¡Npmu “pMp¡. ‘R>u A¡ ‘pZu“p„ bfpbf L$p¡Nmp L$fp¡.
dp¡Y$p“u v$yN¯^ v$|f ’C S>i¡.
6. A¡L$ Ágpk “hi¡L$p ‘pZudp„ A¡L$ QdQu Apv$y„„„“p¡ fk A“¡ A¡L$ QdQu
g]by“p¡ fk d¡mhu L$p¡Nmp L$fhp’u dp¡Y$p“u v$yN¯^ v$|f ’pe R>¡.
7. S>¡W$ud^“p¡ V|$L$X$p¡ QNmhp’u A’hp “p“u A¡gQu Qphhp’u ‘Z
ðpk“u v$yN¯^ v$|f ’pe R>¡.
8. Å„by“p„ spÅ ‘p“ A’hp sygku“p„ spÅ ‘p“ dp¡Y$pdp„ fpMu Qphhp’u
dp¡Y$p“u v$yN¯^ v$|f ’pe R>¡.
9. v$ffp¡S> cp¡S>“ L$ep® ‘R>u r“erds hqfepmu Qphhp’u ‘Z dp¡Y$p“u
v$yN¯^ v$|f ’pe R>¡.
"c¢k_p„ v|$^_¡ bv$g¡ Npe_p„ v|$^_y„ k¡h_ L$fp¡.'
‘pep¡qfep
gnZp¡ :
1. Ap fp¡N ’pe Ðepf¡ kp¥’u ‘l¡gp„ ‘¡Y$p a|ghp gpN¡ R>¡. gpg ’C Åe R>¡.
A¡dp„’u gp¡lu hl¡hp gpN¡ R>¡. Ap„Nmu dyL$hp’u ‘Z v$y:Mphp¡ ’pe R>¡.
‘¡Y$p A“¡ v$p„s hÃQ¡ A“pS>“p„ L$Zp¡ cfpC S>sp„ vy$N¯^ DÐ‘ß ’pe R>¡.
S>¡“p„ L$pfZ¡ ‘pep¡qfep fp¡N ’pe R>¡. Ap fp¡N“p„ fp¡Nu“p„ dp¡Y$p A“¡
ðpkdp„’u vy$N¯^ Aphhp dp„X¡$ R>¡. dp¡Y$p“p¡ õhpv$ bNX$u Åe R>¡. Æc
N„v$u v$¡Mpe R>¡.
2. fp¡Nu“¡ ‘¡V$ kpa Aphsy„ “’u. ^ud¡-^ud¡ ‘pQ“q¾$ep bNX$u Åe R>¡.
L$brS>eps fl¡hp dp„X¡$ R>¡. v$p„s “bmp ‘X$u Åe R>¡. v$p„s“p„ d|mdp„
DÐ‘ß ’sp¡ N„^psp¡ ‘ê$ ‘Z blpf Aphhp dp„X¡$ R>¡. S>¡“u Akf Nmp,
dp¡Yy$„, a¡akp s¡dS> AÞe A„Np¡ ‘f ‘X¡$ R>¡. S>¡“p„ L$pfZ¡ ifuf“p„ AÞe
A„Np¡dp„ rhL$pf DÐ‘ß ’pe R>¡.
D‘pep¡ :
1. v$ffp¡S> khpf¡ v$p„sZ L$ep® ‘R>u fpe“y„ s¡g A“¡ duWy$„ d¡mhu Ap„Nmu hX¡$
v$p„s A“¡ ‘¡Y$p ‘f dprgi L$fhu Å¡CA¡ A’hp ê$ hX¡$ ‘¡Y$p ‘f gNpX$p¡.
Ap âep¡N fpÓ¡ KOsp ‘l¡gp„ ‘Z L$fhp¡ Å¡CA¡.
2. ‘u‘mp“p„ TpX$“u R>pg ‘pZudp„ “pMu bfpbf DL$pmu gC A¡ ‘pZu“p„
L$p¡Nmp L$fhp’u OZp¡ apev$p¡ ’pe R>¡.
84 OfNÕ\y h¥vy„$
"c¢k_p Ou_¡ bv$g¡ Npe_p„ Ou_y„ k¡h_ L$fp¡.'
85OfNÕ\y h¥vy„$
3. g]by“p¡ fk L$pY$u lmhp lp’¡ v$p„s ‘f L¡$ ‘¡Y$p ‘f gNpX$hp’u A¡dp„’u
“uL$msy„ gp¡lu b„^ ’C Åe R>¡, v$p„s QdL$v$pf b“¡ R>¡.
4. duWy$„ A“¡ bphm“p„ L$p¡gkp“y„ v$„sd„S>“ b“phu v$p„s kpa L$fhp’u
v$p„s“p„ A“¡L$ fp¡Np¡’u fnZ ’pe R>¡.
5. kfkh“p„ s¡gdp„ duWy$„ “pMu v$p„s ‘f Okhp’u ‘Z ‘pep¡qfep dV$¡ R>¡.
6. ‘pep¡qfep fp¡Ndp„ v$p„sdp„ v$y:Mphp¡ ’pe Ðepf¡ v$¡iu Oudp„ L$‘|f d¡mhu
khpf-kp„S> v$p„s ‘f gNpX$hp’u A“¡ gpm ‘pX$hp’u ‘Z OZp¡ apev$p¡
’pe R>¡.
7. f00 rd.rg. A¡f„X$uep“p„ s¡gdp„ ‘ N°pd hp„k L$‘|f“y„ Q|Z® d¡mhu A¡dp„
100 rd.rg. d^ d¡mhu A¡L$ kp’¡ b^y„ rd¼k L$fu Ap„Nmu hX¡$ v$p„s
‘f gNpX$hp’u OZp¡ apev$p¡ ’pe R>¡.
kphQ¡su :
1. Ap fp¡N’u bQhp dpV$¡ v$p„s“u r“erds kpfu fus¡ kapC L$fhu Å¡CA¡.
h^pf¡ ‘X$sp„ Nfd L¡$ W$„X$p ‘uZp, ApCõ¾$ud, h^y ‘X$su Qp¡L$g¡V$, Ly$ëau
A“¡ bfa’u b“¡gp ‘v$p’p£ g¡hp “ Å¡CA¡.
2. Nfd-Nfd ‘v$p’® Mp^p ‘R>u sfs ¼epf¡e W$„X$p ‘v$p’® s¡dS> W$„Xy„$ ‘pZu
“ ‘uhy„ Å¡CA¡.
3. v$p„s“u k„cpm dpV$¡ cp¡S>“ L$ep® ‘R>u sfs S> L$p¡Nmp L$fp¡. cp¡S>“
bfpbf Qphu-Qphu“¡ L$fp¡.
"h¡rS>V$¡bg Ou_¡ bv$g¡ Qp¡¿Mp Ou_y„ k¡h_ L$fp¡.'
4. v$pX$d, ‘gpm¡gp L$pmp QZp, “prme¡fu“y„ spSy„> L$p¡‘{„$, L$pQp amp¡,
i¡fX$u Q|khu ‘Z v$p„s dpV$¡ M|b S> apev$pL$pfL$ R>¡.
5. v$p„s hX¡$ ¼epf¡e L$W$Z L¡$ L$X$L$ ‘v$p’® sp¡X$hp“p¡ âeГ “ L$fhp¡. sdpfp
bpmL$“¡ r“erds v$p„s kpa L$fphp¡ A“¡ AÐe„s duW$p ‘v$p’p£’u v$|f
fpMp¡.
v$„sne
gnZp¡ :
1. v$p„sdp„ cp¡S>““p„ L¡$ buÅ MpÛ ‘v$p’®“p„ L$Zp¡ cfpC fl¡ R>¡ S>¡ kpa
’sp “’u Ðepf¡ ^ud¡-^ud¡ kX$hp dp„X¡$ R>¡, S>¡“p„ L$pfZ¡ v$p„s“p„ d|mdp„
L$pmp ̂ åbp ê$‘¡ v$¡Mpe R>¡ S>¡“¡ v$„sne L$l¡ R>¡. A¡V$g¡ L¡$ v$p„sdp„ L$uX$p ‘X$u
Åe R>¡. Ap fp¡N“u M|bu A¡ R>¡ L¡$ Ap fp¡N S>¡“¡ ’pe R>¡ A¡“¡ ‘p¡sp“¡
fp¡N ’ep“u Mbf lp¡su “’u.
D‘pep¡ :
1. rl„N“¡ ‘pZudp„ “pMu A¡ ‘pZu ’p¡X$uhpf ky^u DL$mhp v$p¡. ‘R>u A¡
‘pZu ’p¡Xy„$ W$„Xy„$ ‘X¡$ Ðepf¡ A¡“p„ L$p¡Nmp L$fhp’u v$p„s“p„ L$uX$p dfu Åe R>¡.
2. v$p„s“p„ ‘p¡gpZhpmp cpNdp„ rl„N cfhp’u v$p„s“p„ L$uX$p dfu Åe R>¡
A“¡ v$p„s“p¡ v$y:Mphp¡ ‘Z dV$u Åe R>¡.
86 OfNÕ\y h¥vy„$
"ri„Ns¡g_¡ bv$g¡ sgs¡g_y„ k¡h_ L$fp¡.'
87OfNÕ\y h¥vy„$
3. Åeam“p„ s¡g“y„ ‘|dXy„$ v$p„sdp„ cfphu fpMhp’u v$p„sdp„ L$uX$p ‘X$sp “’u
A“¡ L$uX$p dfu Åe R>¡ s¡dS> v$p„s“u ‘uX$p ip„s ’C Åe R>¡.
4. TuZu Xy„$Nmu L$p‘u “pMp¡, s¡gdp„ d¡mhu A¡L$ hpV$L$pdp„ cfu ApN ‘f
dyL$p¡. A¡“u ‘f L$pZphpmy„ dpV$gy„ K^y„ dyL$p¡. s¡dp„ A¡L$ cy„Nmu “pMu
A¡“p¡ ̂ ydpX$p¡ g¡hp’u v$p„s“p„ L$uX$p dfu Åe R>¡ A“¡ “hp L$uX$p ’sp “’u
s¡dS> v$p„s“p¡ v$y:Mphp¡ dV$u Åe R>¡.
5. Xy„$Nmu“p„ bu Qgddp„ cfu Qgd ‘uhp’u ‘Z v$p„s“p¡ kX$p¡ v$|f ’pe R>¡
s¡dS> v$p„s“u ‘uX$p ip„s ’pe R>¡.
v$p„s lghp dp„X¡$
D‘pep¡ :
1. Mphp“p„ kp¡X$p A“¡ hpV$¡gu lmv$f d¡mhu v$p„s ‘f lmhp lp’¡ Okhp’u
v$p„s lgsp„ b„^ ’C Åe R>¡.
2. v$ffp¡S> khpf¡ A“¡ kp„S>¡ cp¡S>“ L$ep® ‘R>u v$p„s ‘f fpC“p„ s¡gdp„ duWy$„
d¡mhu v$p„s ‘f Okhp’u v$p„s lgsp„ lp¡e sp¡ b„^ ’C Åe R>¡.
3. 10 N°pd grh„N A“¡ A¡L$ N°pd duWy$„ c¡Np hpV$u v$p„s ‘f lmhp lp’¡
Okhp’u v$p„s lgsp„ b„^ ’C Åe R>¡.
4. sygku A“¡ Qd¡gu“p„ ‘p„v$X$p Qphhp’u v$p„s“u ‘uX$p v$|f ’pe R>¡ A“¡
v$p„s lgsp„ lp¡e sp¡ b„^ ’pe R>¡.
"ri„N_¡ bv$g¡ sg_y„ k¡h_ L$fp¡.'
5. ‘u‘mp“u R>pg“y„ bpfuL$ Q|Z® s¥epf L$fu v$p„s ‘f Oku“¡ ‘R>u Nfd A“¡
W$„X$p ‘pZu hX¡$ L$p¡Nmp L$fhp’u v$p„s lgsp„ b„^ ’C Åe R>¡.
6. rl„N A’hp AgL$fp¡ v$p„sdp„ cfu fpMhp’u lgsp„ v$p„s b„^ ’pe R>¡
A“¡ v$y:Mphp¡ ’sp¡ lp¡e sp¡ dV$u Åe R>¡.
dp¡Y$pdp„ Qp„v$p ‘X$hp
L$pfZp¡ :
1. ‘¡V$“p„ rhL$pf A“¡ ‘¡V$“u Nfdu“p„ L$pfZ¡ dp¡Y$pdp„ Qp„v$p ‘X$u Åe R>¡.
2. ‘¡V$dp„ DÐ‘ß ’sp¡ N¡k, AÆZ®, A‘Qp¡ S>¡hp fp¡N“¡ L$pfZ¡ ‘Z
dp¡Y$pdp„ Qp„v$p ‘X$u Åe R>¡.
3. Nfd, h^pf¡ ‘X$sp suMp„, dkpg¡v$pf MpÛ ‘v$p’p£, rhV$pdu“ bu A“¡
rhV$pdu“ ku “u DZ‘ s¡dS> sdpLy$ A“¡ ApëL$p¡lp¡g“p„ h^pf¡ ‘X$sp„
k¡h““¡ L$pfZ¡ ‘Z dp¡Y$pdp„ Qp„v$p ‘X$u Åe R>¡.
gnZp¡ :
1. Ap fp¡N ’pe Ðepf¡ dp¡Y$p“u A„v$f Æc, spmhp A“¡ Npg“u A„v$f“¡
cpN¡ s¡dS> lp¡W$“u A„v$f“p„ cpN¡ v$pZp S>¡hp„ Nygpbu A’hp gpg
Qp„v$p ‘X$u Åe R>¡.
2. ‘¡Y$p A“¡ Æc ‘f kp¡Å¡ Aphu Åe R>¡ A“¡ A¡ gpg b“u Åe R>¡.
88 OfNÕ\y h¥vy„$
"Qp-L$p¡au_¡ bv$g¡ v|$^-R>pi_y„ k¡h_ L$fp¡.'
89OfNÕ\y h¥vy„$
kss Tep® L$f¡ R>¡. L$p¡C ‘Z hõsy dp¡Y$pdp„ “pMhp’u M|b S> sL$gua
’pe R>¡ A¡V$g¡ fp¡Nu L„$C S> MpC iL$sp¡ “’u. OZu hMs fp¡Nu ‘pZu
‘Z ‘u iL$sp¡ “’u.
D‘pep¡ :
1. g]by“p„ L$p¡dm ‘p„v$X$p hpV$u gC ‘pZu kp’¡ d¡mhu A¡ ‘pZu hX¡$ L$p¡Nmp
L$fhp’u OZp¡ apev$p¡ ’pe R>¡. dp¡Y$p“p„ Qp„v$p M|b S>gv$u dV$u Åe R>¡.
2. AfX|$ku“p„ ‘p“ Qphu A¡“p¡ fk Dspfhp’u ‘Z dp¡Y$pdp„ ‘X¡$gp Qp„v$p
dV$u Åe R>¡.
3. lmv$f“¡ ‘pZudp„ “pMu fpMu d|L$p¡. ‘R>u A¡ ‘pZu Npmu gC L$p¡Nmp
L$fhp’u dp¡Y$p“p„ Qp„v$p dV$u Åe R>¡.
4. bp¡fX$u“p„ ‘p„v$X$p„ ‘pZudp„ “pMu bfpbf DL$pmu gC A¡ ‘pZu“p„ L$p¡Nmp
L$fhp’u dp¡Y$p“p„ Qp„v$p dV$¡ R>¡.
5. Nfd L$f¡gu aV$L$X$u hpV$u“¡ [Ágkfu“dp„ d¡mhu ê$ hX¡$ Qp„v$p ‘f
gNpX$hp’u A“¡ ‘R>u ’p¡X$uhpf ky^u gpm V$‘L$phhp’u dp¡Y$p“p„ Qp„v$p
dV$u S>i¡.
6. Qd¡gu“p„ ‘p„v$X$p Qphu“¡ ’|„L$hp’u dp¡Y$pdp„ ‘X¡$gp Qp„v$p dV$u Åe R>¡.
7. A¡gQu“¡ sp¡X$u“¡ buS> hpV$u gC Q|Z® b“phhy„. ‘R>u aV$L$X$u kp’¡ hpV$u
gC Qp„v$p ‘f gNpX$u gpm V$‘L$phhp’u Qp„v$p M|b S> S>gv$u dV$u Åe
R>¡.
"bÅfy `uZp_¡ bv$g¡ R>pi-v|$^_y„ k¡h_ L$fp¡.'
8. gudX$p“u R>pg bpmu gC ð¡s L$p’p kp’¡ hpV$u gC dp¡Y$pdp„ Qp„v$p ‘f
gNpX$hp’u dp¡Y$pdp„ ‘X¡$gp Qp„v$p sfs S> dV$u Åe R>¡.
9. dp¡Y$pdp„ ‘X¡$gp Qp„v$p gpg ’C Nep lp¡e sp¡ khpf¡ DW$sp„“u kp’¡ A“¡
fpÓ¡ KOsp„ ‘l¡gp„ R>pi“p„ L$p¡Nmp L$fhp’u OZp¡ apev$p¡ ’i¡.
10. Ådam“p„ ‘p„v$X$p kp’¡ ’p¡X$p¡L$ L$p’p¡ gC M|b S> Qphhp’u dp¡Y$pdp„
‘X¡$gp Qp„v$p S>gv$u dV$u Åe R>¡.
11. Npe“p„ v$|^dp„’u b“¡gp v$l] kp’¡ A¡L$ ‘pLy„$ L¡$my„ Mphp’u dp¡Y$pdp„ ‘X¡$gp
Qp„v$p dV$u Åe R>¡.
l¡X$L$u
1. L$p„v$p“p„ fk“p„ V$u‘p„ “pL$dp„ “pMhp’u l¡X$L$u b„^ ’pe R>¡.
2. ’p¡X$u lmv$f ‘pZu kp’¡ apL$u S>hp’u l¡X$L$u b„^ ’pe R>¡.
3. v$|^dp„ k|„W$ DL$pmu“¡ s¡“p„ V$u‘p„ “pL$dp„ “pMhp’u l¡X$L$u b„^ ’pe R>¡.
4. d|mp“p¡ fk ‘uhp’u l¡X$L$u b„^ ’pe R>¡.
5. kfNhp“p„ ‘p““p¡ fk ‘uhp’u l¡X$L$u b„^ ’pe R>¡.
6. Åeam“¡ Qp¡Mp“p„ ̂ p¡hpZdp„ Oku“¡ ‘uhp’u l¡X$L$u b„^ ’pe R>¡.
7. k|„W$ A“¡ Np¡m“¡ ‘pZudp„ d¡mhu s¡“p„ V$u‘p„ “pL$dp„ “pMhp’u l¡X$L$u b„^
’pe R>¡.
90 OfNÕ\y h¥vy„$
"Mp„X$_¡ bv$g¡ MX$u kpL$f_y„ k¡h_ L$fp¡.'
91OfNÕ\y h¥vy„$
"syh¡f_¡ bv$g¡ dN_y„ k¡h_ L$fp¡.'
8. Np¡m“p„ ‘pZudp„ k|„W$ Oku ’p¡X$u-’p¡X$u hpf¡ k|„Ohp’u l¡X$L$u b„^ ’pe R>¡.
9. i¡fX$u“p¡ fk ‘uhp’u l¡X$L$u b„^ ’pe R>¡.
10. AX$v$ A“¡ rl„N“y„ Q|Z® v$¡hsp ‘f “pMu s¡“p¡ ̂ ydpX$p¡ dp¢dp„ g¡hp’u l¡X$L$u
b„^ ’pe R>¡.
11. “prme¡f“p„ R>pgp“¡ bpmu s¡“u fpM d^dp„ QpV$hp’u l¡X$L$u b„^ ’pe
R>¡.
12. Npe“y„ v$|^ DL$pmu“¡ ‘uhp’u l¡X$L$u b„^ ’pe R>¡.
13. NpS>f ‘uku“¡ k|„Ohp’u l¡X$L$u b„^ ’pe R>¡.
14. sygku“p¡ fk 10 N°pd A“¡ d^ ‘ N°pd c¡Ny„ L$fu ‘uhp’u l¡X$L$u b„^
’pe R>¡.
15. Æfy„ Mphp’u l¡X$L$u b„^ ’pe R>¡.
16. Ap„bp“p„ ‘p„v$X$p“¡ bpmu s¡“p¡ ̂ ydpX$p¡ g¡hp’u l¡X$L$u b„^ ’pe R>¡.
QpdX$u“p„ fp¡Np¡
M„S>hpm
1. spÅ “prme¡f“y„ ‘pZu A“¡ V$d¡V$p“p¡ fk d¡mhu dprgi L$fhp’u
M„S>hpm dV$¡ R>¡.
2. g]by“p¡ fk A“¡ Qd¡gu“y„ s¡g kfMp cpN¡ gC dprgi L$fhp’u ‘Z
M„S>hpm dV$¡ R>¡.
3. k„sfp“u R>pg ‘Õ’f ‘f Oku“¡ (‘pZu kp’¡) ifuf ‘f gNpX$hp’u
Nd¡ s¡V$gu S|>“u M|S>gu lp¡e sp¡ dV$u Åe R>¡.
4. Qd¡gu“y„ s¡g QpdX$u ‘f gNpX$hp’u M„S>hpm Aphsu b„^ ’pe R>¡.
5. sg“y„ s¡g ’p¡Xy„$ Nfd L$fu ifuf ‘f dprgi L$fhp’u ’p¡X$p qv$hkdp„ S>
M„S>hpm dV$u Åe R>¡.
6. g]by“¡ L$p‘u A¡dp„ duWy$„ “pMu g]by k|L$hu “pMp¡. ‘R>u k|L$pC Ne¡gp
g]by“y„ Q|Z® khpf-kp„S> g¡hp’u M„S>hpmdp„ OZp¡ apev$p¡ ’pe R>¡.
7. L$pmpdfu A“¡ N„^L$“¡ ÆZp hpV$u, Ou kp’¡ Mfgdp„ O|„V$ép ‘R>u A¡“p¡
g¡‘ ifuf¡ gNpX$hp’u, ‘R>u sX$L$pdp„ ’p¡X$uhpf b¡khp’u M„S>hpm dV$¡
R>¡.
8. L$pf¡gp“u S>X$ hpV$u“¡ M„S>hpm“u S>ÁepA¡ g¡‘ L$fhp’u M„S>hpm
Aphsu b„^ ’pe R>¡.
v$pv$f
1. ‘p„Q N°pd L$‘|f A“¡ A¡L$ N°pd N„^L$ gC ’p¡X$p L¡$fp¡ku“ kp’¡ Mfgdp„
hpV$u dgd s¥epf L$fu A¡ g¡‘ khpf-kp„S> v$pv$f ’C lp¡e Ðep„
gNpX$hp’u OZp¡ apev$p¡ ’pe R>¡.
92 OfNÕ\y h¥vy„$
"bV$pL$p_¡ bv$g¡ k|fZ_y„ k¡h_ L$fp¡.'
93OfNÕ\y h¥vy„$
2. dp¡V$u lfX¡$“¡ kfL$p kp’¡ Oku“¡ A¡“p¡ g¡‘ v$pv$f ‘f g¡‘ L$fhp’u ’p¡X$p
qv$hkp¡dp„ v$pv$f A“¡ M|S>gu dV$u S>i¡.
3. ayv$u“p“p¡ fk hpf„hpf v$pv$f ‘f gNpX$hp’u v$pv$f dV$u Åe R>¡.
4. Apdgu“p„ bu“¡ g]by“p„ fkdp„ hpV$u“¡ gNpX$hp’u ’p¡X$p S> qv$hkp¡dp„
v$pv$f dV$u Åe R>¡.
5. v$pv$f“p„ fp¡Nu“¡ gudX$p„“p„ ‘p„v$X$p “pMu Nfd L$f¡gp ‘pZu hX¡$ õ“p“
L$fhp’u v$pv$f dV$u Åe R>¡.
6. Nhpf“p„ ‘p„v$X$p“p¡ fk A“¡ gkZ“p¡ fk d¡mhu v$pv$f ‘f gNpX$hp’u
v$pv$f dV$u Åe R>¡.
kphQ¡su :
1. Ap fp¡N“p„ fp¡Nu“¡ s¡ghpmp, cpf¡, QuL$Zp ‘v$p’p£ s¡dS> v$|^, v$l],
R>pi, dp„k hN¡f¡ Ou L¡$ s¡gdp„ b“¡gp ‘v$p’p£ Mphp “ Å¡CA¡.
2. blpf sX$L$pdp„’u Aphu“¡ L¡$ M|b dl¡“s L$ep® ‘R>u sfs õ“p“ L$fhy„.
3. “pegp¡“ s¡dS> lhp “ Åe s¡hp L$‘X$p„ “ ‘l¡fhp„ Å¡CA¡. A¡“p„ bv$g¡
Y$ugp A“¡ kysfpD L$‘X$p„ ‘l¡fhp Å¡CA¡.
4. õhÃR> h÷p¡ ‘l¡fhp Å¡CA¡. “M ‘Z L$p‘¡gp lp¡hp Å¡CA¡.
"dfQp„_¡ bv$g¡ dfu_y„ k¡h_ L$fp¡.'
94 OfNÕ\y h¥vy„$
Mug
1. d|mp“p„ ‘p““p¡ fk Qp¡‘X$hp’u AW$hpqX$epdp„ Mug dV$¡ R>¡.
2. Å„by“p„ W$rmep“p¡ fk ‘pZudp„ Oku“¡ Mug ‘f gNpX$hp’u Mug dV$¡
R>¡.
3. v$|^“u dgpC kp’¡ d]Y$m Oku“¡ Mug ‘f gNpX$hp’u Mug dV$¡ R>¡.
4. Åeam“¡ v$|^“u dgpCdp„ Oku“¡ Mug ‘f gNpX$hp’u Mug dV$¡ R>¡.
5. “pf„Nu“u R>pg Okhp’u Mug dV$¡ R>¡.
6. gugp “prme¡f“y„ ‘pZu fp¡S> ‘uhp’u A“¡ ’p¡X$pL$ ‘pZudp„ dp¢ ^p¡hp’u
Mug dV$¡ R>¡.
7. R>pi hX¡$ dp¢ ̂ p¡hp’u Mug“p„ X$pOp, dp¢ ‘f“u L$pmpi v$|f ’pe R>¡.
8. fpÓ¡ k|su hMs¡ Nfd ‘pZudp„ dp¡Yy$„ ^p¡hy„, ‘R>u Qpfp¡mu“¡ v$|^dp„ Oku
g¡‘ b“phu dp¡Y$p ‘f gNphu k|C S>hy„. khpfdp„ kpby’u dp¢ ̂ p¡hy„, Ap
âep¡N’u Mug dV$¡ R>¡.
9. “prme¡f“y„ v$|^ L$pmuÆfu kp’¡ d¡mhu-gkp¡V$u Mug ‘f gNpX$hp’u
Mug dV$¡ R>¡.
10. L$pQp ‘‘¥ep“¡ L$p‘hp’u S>¡ v$|^ S>¡hy„ âhplu “uL$m¡ s¡ Mug D‘f v$ffp¡S>
’p¡X$p qv$hk gNpX$hp’u Mug L$ped dpV$¡ S>X$d|m’u dV$u S>i¡.
11. M|b ‘pL$u Ne¡gp ‘‘¥ep“¡ R>p¡gu“¡, R|>„v$u“¡ s¡“u dprgi dp¡Y$p ‘f L$fhu.
"duW$p_¡ bv$g¡ rk„^h_y„ k¡h_ L$fp¡.'
95OfNÕ\y h¥vy„$
"blpf_p„ Mp¡fpL$_¡ bv$g¡ Of_p„ Mp¡fpL$_y„ k¡h_ L$fp¡.'
‘„v$f-huk rdr“V$ ‘R>u s¡ k|L$pC Åe Ðepf¡ ‘pZu’u ̂ p¡C “pMhy„ A“¡
ÅX$p Vy$hpg hX¡$ dp¡Y$p“¡ kpfu fus¡ g|„R>u“¡ S>gv$u L$p¡‘f¡g gNpX$hy„. A¡L$
AW$hpqX$ep ky^u Ap fus¡ L$fhp’u dp¡Y$p ‘f“p„ Mug“p„ X$pO dV$¡ R>¡.
dp¡Y$p“u L$fQguAp¡ A“¡ L$pmpi dV$¡ R>¡.
12. sygku“p„ ‘p““p„ fkdp„ g]by“p¡ A’hp Apv$y„„„“p¡ fk Dd¡fu dp¡Y$p ‘f
gNpX$hp’u A“¡ k|L$pC Åe ‘R>u ‘pZu’u ̂ p¡C “pMhp’u dp¡Y$p ‘f“p„
L$pmp X$pO dV$¡ R>¡.
13. ‘pL$p V$d¡V$p“¡ L$p‘u“¡ s¡“u Quf Mug ‘f ^uf¡-^uf¡ gNpX$u“¡ ’p¡X$uhpf
k|L$php v$p¡. Ðepf bpv$ kl¡S> Nfd ‘pZu’u kpa L$fhp’u Mug dV$¡ R>¡.
14. Nfd ‘pZu“u s‘¡gudp„ ê$dpg“p¡ V|$L$X$p¡ c]S>hu“¡ r“Qp¡hu s¡“¡ dp¡Y$p ‘f
kp^pfZ Nfd lp¡e Ðepf¡ dyL$hp’u Mug dV$¡ R>¡.
15. gp¡bp“, kyMX$ A“¡ Apdmp„“p¡ ‘pDX$f dp¡Y$p D‘f Qp¡‘X$u“¡ ’p¡X$p k|L$pep
bpv$ gudX$p“p„ ‘p“ “pM¡gp ‘pZu’u ̂ p¡hp’u Mug dV$¡ R>¡.
16. L$pQu kp¡‘pfu A’hp Åeam ‘pZudp„ Oku“¡ gNpX$hp’u Mug dV$¡ R>¡.
L$fQguAp¡ ‘X$hu
1. Nfdu“p„ qv$hkp¡dp„ fpÓ¡ KOsp ‘l¡gp Ql¡fp A“¡ lp’ ‘f dgpC
gNpX$u dprgi L$fhp’u A“¡ 1‘ rdr“V$ fpMu dyL$hp’u k|L$pC Åe
Ðepfbpv$ ̂ p¡C “pMhp’u Ql¡fp ‘f fl¡gu L$fQguAp¡ v$|f ’pe R>¡.
2. ifv$u“p„ qv$hkp¡dp„ Nfd v$|^“u dprgi Ql¡fp, Nfv$“, Mcp A“¡ lp’
‘f L$fhp’u ‘X¡$gu L$fQguAp¡ v$|f ’pe R>¡.
3. A¡L$ qv$hk“p¡ hpku dÌ$p¡ gC Ql¡fp ‘f dprgi L$fu 1‘ rdr“V$ ‘R>u
õ“p“ L$fhp’u Ql¡fp ‘f ‘X¡$gu L$fQgu v$|f ’pe R>¡.
4. Ql¡fp ‘f, Nfv$“ ‘f, lp’ A“¡ L$p¡Zu“p„ L$pmp cpN ‘f g]by“u R>pg
Okhp’u L$fQguAp¡ v$|f ’pe R>¡ A“¡ QpdX$u QdL$v$pf b“¡ R>¡.
5. ‘0 N°pd NygpbS>mdp„ g]by r“Qp¡hu “pMu õ“p“ L$fhp“p„ A¡L$ L$gpL$
‘l¡gp Nfv$“ ‘f gNpX$u kpby hNf õ“p“ L$fhp’u QpdX$u L$p¡dm A“¡
dygped b“¡ R>¡ s¡dS> L$fQguAp¡ v$|f ’pe R>¡.
6. g]by“p¡ fk A“¡ d^ d¡mhu Ql¡fp ‘f gNpX$p¡. Apd L$fhp’u Ql¡fp
‘f“u L$fQguAp¡ v$|f ’pe R>¡ A“¡ Ql¡fp¡ L$p¡dm b“¡ R>¡.
7. dkyf“¡ g]by“p„ fk kp’¡ hpV$u gC g¡‘ L$fhp’u Ql¡fp“u L$fQguAp¡
v$|f ’pe R>¡.
8. v$rfep“p„ ‘pZu“p„ auZ“¡ Nygpb“p„ s¡gdp„ d¡mhu Ql¡fp ‘f gNpX$hp’u
Ql¡fp“u QpdX$u L$p¡dm b“¡ R>¡ A“¡ L$fQguAp¡ v$|f ’pe R>¡.
9. Qpfp¡mu“¡ kfL$pdp„ hpV$u fprÓ“p„ kde¡ Ql¡fp ‘f g¡‘ L$fu hl¡gu khpf¡
^p¡C “pMhp’u Ql¡fp ‘f“u L$fQguAp¡ v$|f ’pe R>¡ s¡dS> ka¡v$ v$pN
dV$¡ R>¡.
10. A¡L$ AW$hpqX$ep ky^u v$ffp¡S> d|mp“p¡ fk A¡L$ L$‘ S>¡V$gp¡ ‘uhp’u Ql¡fp
‘f“p„ Mug v$|f ’pe R>¡ A“¡ L$fQguAp¡ ‘Z v$|f ’pe R>¡.
96 OfNÕ\y h¥vy„$
"diu__p„ gp¡V$_¡ bv$g¡ lp\O„V$u_p„ gp¡V$_y„ k¡h_ L$fp¡.'
97OfNÕ\y h¥vy„$
11. g]by“p„ W$rmep“¡ QuL$Zp ‘Õ’f ‘f Oku Ql¡fp ‘f gNpX$hp’u Mug
v$|f ’pe R>¡ A“¡ L$fQguAp¡ ‘Z v$|f ’pe R>¡.
12. 30 ’u 40 N°pd AS>dp¡ TuZp¡ hpV$u gC f‘ ’u 30 N°pd v$l]dp„
d¡mhu fpÓ¡ Ql¡fp ‘f gNpX$p¡. ‘R>u khpf¡ “hi¡L$p ‘pZu hX¡$ Ql¡fp¡
^p¡C “pMp¡. Ql¡fp ‘f“p„ Mug kpa ’C S>i¡ A“¡ L$fQguAp¡ v$|f ’C
S>C Ql¡fp¡ L$p¡dm A“¡ ApL$j®L$ b“i¡.
13. QZp“p„ gp¡V$dp„ ‘pZu A“¡ ’p¡Xy„$ Ou d¡mhu ifuf `f A“¡ Ql¡fp ‘f
gNpX$hp’u QpdX$u ‘f fl¡gu L$fQguAp¡ v$|f ’pe R>¡ A“¡ f„N ‘Z DOX¡$
R>¡.
14. v$|^ A“¡ qv$h¡g kfM¡ cpN¡ gC v$ffp¡S> khpf¡ ifuf¡ dprgi L$fhp’u
ifuf ‘f“u A“¡ Ql¡fp ‘f“u L$fQguAp¡ v$|f ’pe R>¡.
AmpCAp¡
1. g]by“p„ ‘p„v$X$p“¡ hpV$u gC A¡dp„ Mphp“p„ kp¡X$p d¡mhu AmpCAp¡ ‘f
gNpX$hp’u OZp¡ apev$p¡ ’pe R>¡.
2. dpV$u“p„ A¡L$ hpkZdp„ ‘pZu cfu ‘R>u A¡ AX$^p rgV$f ‘pZudp„
Apdmp„“¡ L$‘X$p„ hX¡$ kpa L$fu“¡ “p„Mu v$p¡ (Apdmp„ 10-1‘ L¡$ f0 gC
iL$pe R>¡) ‘R>u hpkZ“¡ Y$p„L$u v$p¡. A¡L$ fps ‘pZudp„ Apdmp„ dyL$u fpMu
khpf¡ dkmu “pMp¡. ‘R>u ‘pZu“¡ Npmu v$p¡. sdpfu BÃR>p âdpZ¡ s¡dp„
Mp„X$ d¡mhu“¡ ‘pZu ep¡Áe âdpZdp„ ‘uhp¡. Ap ‘pZu ‘uhp’u ‘¡V$ kpa
Aphi¡, c|M gpNi¡ A“¡ AmpCAp¡ dV$u S>i¡.
"L©$rÓd Mp¡fpL$_¡ bv$g¡ Ly$v$fsu Mp¡fpL$_y„ k¡h_ L$fhy„.'
3. khpf-b‘p¡f-kp„S> ÓZ hMs g]by“p„ ‘pZu“y„ k¡h“ L$fhp’u
AmpCAp¡ ’su “’u A“¡ ’C lp¡e sp¡ dV$u Åe R>¡.
4. khpf¡ A“¡ b‘p¡f¡ A¡L$-A¡L$ i¡fX$u Q|khp’u ifuf“u Nfdu ip„s ’pe
R>¡ A“¡ AmpCAp¡ ’su “’u.
5. gudX$p“p„ s¡gdp„ L$‘|f“y„ Q|Z® d¡mhu A¡ s¡g hX¡$ Äep„ AmpCAp¡ ’C
lp¡e Ðep„ dprgi L$fp¡. AX$^p L$gpL$ ‘R>u õ“p“ L$fu “pMp¡, OZp¡
Apfpd ’C S>i¡.
6. AmpCAp¡’u bQhp dpV$¡ gudX$p„“p¡ b“¡gp¡ kpby õ“p“ L$fsu hMs¡
ifuf ‘f gNpX$hp’u M|b S> apev$p¡ ’i¡.
7. sfb|Q A’hp i½$fV$¡V$u“p¡ Nf AmpCAp¡ ‘f Okhp’u AmpCAp¡ dV$u
S>i¡.
8. L$p¡L$d“u Qpf Quf b¡ Ágpk ‘pZudp„ A¡L$ fps ‘gpmu fpMp¡. khpf¡ A¡
‘pZu A¡L$ Ágpk fl¡ Ðep„ ky^u DL$pmp¡. ‘R>u A¡dp„ ’p¡X$u Mp„X$ d¡mhu“¡
‘uhp’u fpls ’i¡.
N|dX$p„
1. N|dX$p„ D‘f dpMZ gNpX$u ê$“p¡ ‘pV$p¡ bp„^u fpMhp’u N|dXy„$ a|V$u S>i¡.
2. bpa¡gp L$p„v$pdp„ duWy$„ “pMu ‘p¡V$uk b“phu N|dX$p„ ‘f bp„^hp’u N|dXy„$
a|V$u S>i¡.
98 OfNÕ\y h¥vy„$
"A`Õe_¡ bv$g¡ `Õe_y„ k¡h_ L$fhy„.'
99OfNÕ\y h¥vy„$
3. OJ“p„ gp¡V$dp„ lmv$f A“¡ duWy$„ “pMu ‘p¡V$uk b“phu N|dX$p„ ‘f
bp„^hp’u N|dXy„$ a|V$u S>i¡.
4. kfNhp“u R>pg Oku“¡ Qp¡‘X$hp’u N|dXy„$ b¡ku S>i¡.
5. L$p„v$p“u L$psfu“¡ Ou A’hp s¡gdp„ i¡L$u s¡dp„ lmv$f d¡mhu ‘p¡V$uk L$fu
bp„^hp’u N|dXy„$ ‘pL$u S>i¡.
6. ‘pgM A’hp sp„v$mÅ“p„ ‘p““u ‘p¡V$uk b“phu N|dX$p„ ‘f bp„^hp’u
N|dXy„$ ‘pL$u S>i¡.
7. bp¡fX$u“p„ ‘p“ hpV$u, Nfd L$fu, ‘p¡V$uk b“phu N|dX$p„ ‘f bp„^hp’u
N|dXy„$ ‘pL$u“¡ a|V$u S>i¡.
8. gkZ A“¡ dfu hpV$u, g¡‘ L$fhp’u Np„W$, N|dX$p„ ‘pL$u“¡ a|V$u S>i¡.
9. NpS>f“¡ bpau s¡“u ‘p¡V$uk L$fu“¡ bp„^hp’u N|dX$p„ kpfp ’C S>i¡.
10. lmv$f“u fpM A“¡ Q|“p¡ c¡Np¡ L$fu g¡‘ L$fhp’u N|dXy„$ a|V$u S>i¡.
11. v$ffp¡S> khpf¡ gudX$p“p„ ‘p““p¡ fk ‘uhp’u ‘¡V$ kpa Aph¡ R>¡, N|dX$p„
’sp„ “’u A“¡ ’e¡gp lp¡e sp¡ s¡ dV$u Åe R>¡.
12. bu L$pY$u “pM¡g L$pmuÖpndp„ ’p¡Xy„$ ‘pZu “pMu hpV$u dgd S>¡hy„
b“phu“¡ L$‘X$p„“u ‘Ë$u b“phu N|dX$p„ D‘f dyL$u ‘pV$p¡ bp„^hp’u N|dXy„$
a|V$u Åe R>¡.
"k|ep£v$e `l¡gp„ EW$p¡.'
apV$¡gu A¡X$uAp¡
1. duZ A“¡ duWy$„ d¡mhu Nfd L$f¡gy„ s¡g apV$¡gu A¡X$uAp¡ ‘f gNpX$hp’u
^ud¡-^ud¡ Qufp byfpC Åe R>¡.
2. ‘u‘mp“p„ ‘p„v$X$p„ sp¡X$u“¡ S>¡ v$|^ “uL$m¡ s¡“¡ hpY$uepdp„ cfhp’u Qufp
‘|fpC Åe R>¡. ‘N“u kMs QpdX$u “fd b“u S>i¡.
3. ‘u‘mp“p„ ‘p“ A^L$Qfp hpV$u gC ‘pZudp„ “pMu Nfd L$fp¡. ‘R>u A¡
‘pZudp„ ê$ bp¡mu gC hpf„hpf Qufpdp„ ‘pZu cfhp’u sfs S> apev$p¡
’i¡.
4. v$¡iu Ou Nfd L$fu s¡dp„ duWy$„ d¡mhu ‘N“u A¡X$u ‘f Okp¡, ’p¡X$p¡ QQfpV$
’i¡. ‘f„sy Qpf-‘p„Q qv$hkdp„ S> A¡X$u“p„ Qufp b|fpC S>i¡ A“¡ QpdX$u
ky„hpmu b“i¡.
5. “prme¡f“y„ s¡g A’hp sg“y„ s¡g gC A¡dp„ ‘umy v$¡iu duZ Nfd L$fu
lmhp lp’¡ apV$¡gu A¡X$u ‘f gNpX$hp’u sfs S> apev$p¡ ’pe R>¡.
6. L$pQu Xy„$Nmu hpV$u“¡ A¡X$u ‘f bp„^u v$¡hp’u ‘Z ‘N“u apV$¡gu A¡X$uAp¡
kpfu ’C S>i¡. Qufp byfpC S>i¡ A“¡ QpdX$u ky„hpmu b“i¡.
v$pTu S>hpe Ðepf¡
1. v$pT¡gp Op ‘f L$L$X$ph¡gy„ s¡g Qp¡‘X$hp’u M|b apev$p¡ ’pe R>¡.
100 OfNÕ\y h¥vy„$
"DW$ép `R>u Bô$v$¡h_y„ õdfZ L$fp¡.'
2. v$pT¡gp Op ‘f sfs S> L$p¡‘f¡g A’hp bV$¡V$p L$p‘u Okhp’u ap¡gp¡ ’i¡
“rl.
3. v$pT¡gp Op D‘f sp„v$mÅ“p¡ fk Qp¡‘X$hp’u Apfpd ’pe R>¡.
4. v$pT¡gp Op ‘f d¢v$u“p„ ‘p““¡ hpV$u ‘pZu kp’¡ ‘uku“¡ gNpX$hp’u
Apfpd ’pe R>¡.
5. v$pT¡gp Op ‘f M|b ‘pL$p L¡$mp“¡ bfpbf dkmu, Qp¢V$pX$u, ‘pV$p¡
bp„^hp’u sfs S> ip„rs ’pe R>¡ A“¡ Apfpd ’pe R>¡.
6. v$pT¡gp Op ‘f sygku“p¡ fk A“¡ L$p¡‘f¡g DL$pmu“¡ Qp¡‘X$hp’u
v$pT¡gp“u bmsfp dV$¡ R>¡. ap¡ëgp A“¡ S>Md TX$‘’u fyTpC Åe R>¡.
7. Nfd ‘pZu L¡$ hfpm’u v$pTu S>hpe sp¡ s¡ cpN ‘f Qp¡Mp“p¡ gp¡V$
R>p„V$hp’u M|b Apfpd ’pe R>¡.
8. S>Md, Op, N|dX$p„, Qp„v$p, iusmp-S>¡dp„ blº bmsfp ’su lp¡e sp¡
s¡dp„ Qp¡Mp“p¡ bpfuL$ gp¡V$ ‘pDX$f“u S>¡d Qp„v$p ‘f gNpX$hp’u v$pl,
bmsfp dV$¡ R>¡.
9. v$pT¡gp Op ‘f R|>„v$¡gp¡ L$p„v$p¡ sfs S> gNpX$hp’u sfs S> Apfpd ’pe
R>¡.
10. fpC“p„ gp¡V$“¡ Ou-d^dp„ d¡mhu“¡ L$p„V$p¡ L¡$ L$pQ hpÁep¡ lp¡e s¡“p„ ‘f g¡‘
L$fhp’u L$p„V$p¡ L¡$ L$pQ blpf Aphu Åe R>¡.
11. v$pTép D‘f ap¡‰p ‘X$ép ‘l¡gp„ L$pQy„ bV$pVy$„ gC ‘Õ’f ‘f gkp¡V$u s¡“p¡
g¡‘ gNpX$u v$¡hp¡. Ap“p’u v$pTép“u h¡v$“p A“¡ bmsfp idu Åe R>¡
101OfNÕ\y h¥vy„$
"r_Ðe lmhu L$kfs L$fp¡.'
102 OfNÕ\y h¥vy„$
A“¡ ap¡‰p ’sp “’u A“¡ X$pOp ‘X$sp “’u. qv$hkdp„ ÓZ-Qpf hpf Ap
g¡‘ L$fhp¡.
12. hX$“p„ ‘p““¡ Npe“p„ Oudp„ hpV$u“¡ bm¡gp cpN D‘f s¡“p¡ g¡‘ L$fhp’u
sfs bmsfp dV$¡ R>¡.
13. v$pTép D‘f L¡$fp¡ku“ gNpX$hp’u OZu ip„rs ’pe R>¡ s’p S>gv$u fyT
Aph¡ R>¡.
14. v$pTép“p„ ap¡‰p D‘f â’d R>pi f¡X$hu A’hp W$„Xy„$ ‘pZu f¡X$hy„.
Ly„$hpf‘pW$p“u R>pg L$pY$u“¡ OpV$p¡ fk v$pTép D‘f gNpX$sp fl¡hp¡.
Ap“p’u bmsfp Ap¡R>u ’pe R>¡ A“¡ S>gv$u fyT Aph¡ R>¡.
15. QZp“p„ gp¡V$“y„ ‘psmy„ ÖphZ v$pTép D‘f kpfy„ L$pd L$f¡ R>¡.
iumk
1. L$m’u“u fpb b“phu“¡ s¡dp„ Np¡m “pMu ‘uhp’u A“¡ fpÓ¡ Sy>gpb
g¡hp’u iumk dV$¡ R>¡.
2. fp¡S> khpf¡ “fZ¡ L$p¡W$¡ AS>dp¡ A“¡ Np¡m Mphp’u A“¡ fpÓ¡ Sy>gpb
g¡hp’u iumk dV$¡ R>¡.
3. 7 ’u 10 L$p¡L$d 100 N°pd ‘pZudp„ f-3 L$gpL$ ‘gpmu, s¡dp„ kpL$f
s’p ’p¡Xy„$ Æfy„ “pMu qv$hkdp„ f-3 hpf ‘uhp’u L$p¡C v$hp’u “ dV$sy„
iumk dV$¡ R>¡.
"kp_yL|$m `pZu\u õ_p_ L$fp¡.'
103OfNÕ\y h¥vy„$
4. 1 N°pd dfu“y„ Q|Z® Oudp„ d¡mhu“¡ b¡ hpf Mphp’u s’p iumk ‘f g¡‘
L$fhp’u iumk dV$¡ R>¡.
5. 1 X$p¡g “hi¡L$p ‘pZudp„ 1 ’u f QdQu Mphp“p¡ kp¡X$p (kp¡X$p-
bpeL$pb®)“pMu s¡ ‘pZu’u õ“p“ L$fhp’u iumk dV$¡ R>¡.
6. ‘phgu cpf AS>dp¡ gC, hpV$u, s¡V$gp S> Np¡m kp’¡ khpf¡ “fZ¡ L$p¡W$¡
Nmu S>hp¡. S>ê$f ‘X¡$ sp¡ fpÓ¡ k|su hMs¡ ‘Z Apd L$fhy„, Ap âep¡N’u
iumk dV$u Åe R>¡.
iusmp
1. iusmp“p¡ fp¡NQpmp¡ Qpgsp¡ lp¡e Ðepf¡ Apdgu“p„ ‘p“ A“¡ lmv$f
W$„X$p„ ‘pZudp„ ‘uhp’u iusmp “uL$mhp“p¡ ce fl¡sp¡ “’u.
2. lmv$f A“¡ L$p’p“y„ bpfuL$ Q|Z® iusmp“p„ Ådu Ne¡gp Op ‘f
ccfphhp’u apev$p¡ ’pe R>¡.
3. ^pZp A“¡ Æfy„ fpÓ¡ ‘gpmu fpMu, khpf¡ dkmu, Npmu, s¡dp„ kpL$f
“pMu Qpf-‘p„Q qv$hk ‘uhp’u iusmp ‘R>u“u ifufdp„ ’e¡gu Nfdu
“uL$mu Åe R>¡.
4. iusmp “uL$m¡ Ðepf¡ ̂ pZp ‘pZudp„ ‘gpmu fpMu, dkmu, Npmu, s¡dp„
kpL$f “pMu Qpf-‘p„Q qv$hk ‘uhp’u iusmp ‘R>u“u ifufdp„ ’e¡gu
Nfdu “uL$mu Åe R>¡.
"õhÃR> kyOX$ h÷ `l¡fp¡.'
104 OfNÕ\y h¥vy„$
5. iusmp “uL$m¡ Ðepf¡ ̂ pZp ‘pZudp„ ‘gpmu fpMu, dkmu, Npmu s¡“p„
hX¡$ Ap„Mp¡ ̂ p¡hp’u Ap„Mp¡dp„ iusmp “uL$msp “’u.
6. iusmp “uL$m¡ Ðepf¡ kp¡‘pfu“p¡ bpfuL$ c|L$p¡ ‘pZu kp’¡ ‘uhp’u
iusmp“y„ T¡f kl¡gpC’u “uL$mu Åe R>¡.
v$y:Mphp
‘p„kmuAp¡dp„„„ v$y:Mphp¡
1. Q|“p¡ A“¡ d^ d¡mhu g¡‘ L$fhp’u v$y:Mphp¡ dV$u Åe R>¡.
2. fpC“¡ ‘pZu kp’¡ hpV$u A¡“p¡ g¡‘ v$y:Mphp¡ ’sp¡ lp¡e Ðep„ gNphhp’u
v$y:Mphp¡ dV$u Åe R>¡.
3. A¡L$ Ágpk ‘pZudp„ b¡ QdQu Æfy„ “pMu M|b Nfd L$fp¡. ‘R>u Ap
DL$msp Nfd ‘pZudp„ A¡L$ dp¡Vy$„ kysfpD L$‘Xy„$ “pMu, blpf L$pY$u
r“Qp¡hu gp¡. ‘R>u Ap L$‘X$p„ hX¡$ Äep„ v$y:Mphp¡ ’sp¡ lp¡e Ðep„ i¡L$
L$fhp’u v$y:Mphp¡ ’p¡X$uhpfdp„ S> dV$u S>i¡.
4. 100 N°pd d¡’u“p„ v$pZp ’p¡X$p kp„smu gp¡. ‘R>u A^L$Qfp hpV$u,
Qp¡’p cpN“y„ L$pmy duWy$„ d¡mhp¡. khpf-kp„S> båb¡ QdQu Nfd ‘pZu
kp’¡ apL$u g¡hp’u ‘„v$f qv$hkdp„ S> L$df“p¡ Akü v$y:Mphp¡ dV$u Åe
R>¡.
"ky`pÃe lmhp¡ \p¡X$p¡ _põsp¡ L$fp¡.'
5. OJ“u fp¡V$gu hZu A¡L$ sfa i¡L$u gp¡. buÆ sfa“p¡ cpN L$pQp¡ fpMp¡.
Ap L$pQp cpN ‘f Nfd kfkh“y„ s¡g gNpX$u ‘p„kmu“p„ v$y:Msp cpN
‘f bp„^u A¡“p¡ i¡L$ L$fp¡. ’p¡X$uhpfdp„ S> apev$p¡ ’C S>i¡.
L$df“p¡ v$y:Mphp¡-k„r^hp
1. AS>dp¡ A“¡ Np¡m kfM¡ cpN¡ d¡mhu khpf-kp„S> Mphp’u L$df“p¡
v$y:Mphp¡ dV$¡ R>¡.
2. k|„W$ A“¡ Np¡Mfy kfM¡ cpN¡ gC s¡“p¡ DL$pmp¡ L$fu fp¡S> khpf¡ ‘uhp’u
L$df“p¡ v$y:Mphp¡ dV$¡ R>¡.
3. MS|>f“u ‘p„Q ‘¡iu“p¡ DL$pmp¡ L$fu s¡dp„ A^p£ sp¡gp¡ d¡’u “pMu ‘uhp’u
L$df“p¡ v$y:Mphp¡ dV$¡ R>¡.
4. k|„W$, gkZ, AS>dp¡ A“¡ fpC “pMu“¡ s¡g Nfd L$fu s¡“y„ dprgi
L$fhp’u L$df“p¡ v$y:Mphp¡ s¡dS> v$y:Msp kp„^pdp„ Apfpd ’pe R>¡.
5. k|„W$ A“¡ rl„N “pMu“¡ s¡g Nfd L$fu s¡“y„ dprgi L$fhp’u L$df“p¡
v$y:Mphp¡ s’p ifuf S>L$X$pC Ne¡gy„ lp¡e sp¡ s¡ dV$¡ R>¡. kp„^p“p¡ v$y:Mphp¡
‘Z dV$¡ R>¡.
6. fpC“p„ s¡g kp’¡ L$p„v$p“p¡ fk d¡mhu“¡ dprgi L$fhp’u k„r^hp“p¡
v$y:Mphp¡ dV$¡ R>¡.
7. Apv$y„„„“p„ fkdp„ kl¡S> duWy$„ “pMu s¡“y„ dprgi L$fhp’u k„r^hp“p¡
v$y:Mphp¡ dV$¡ R>¡. X$p¡L$ flu NC lp¡e sp¡ s¡ ‘Z dV$¡ R>¡.
105OfNÕ\y h¥vy„$
"Qp-L$p¡au_¡ bv$g¡ v|$^ `uAp¡.'
106 OfNÕ\y h¥vy„$
8. k|„W$“y„ Q|Z® Nfd ‘pZu kp’¡ apL$hp’u L$df“p¡ v$y:Mphp¡ dV$¡ R>¡.
9. Åeam“¡ kfkh“p„ s¡gdp„ Oku dprgi L$fhp’u S>L$X$pe¡gp kp„^p R|>V$p„
‘X¡$ R>¡ A“¡ k„r^hp dV$¡ R>¡.
10. grh„N“y„ s¡g Okhp’u k„r^hp“p¡ v$y:Mphp¡ dV$¡ R>¡.
11. ^pZp 10 N°pd A“¡ k|„W$ 3 N°pd gC, hpV$u s¡“p¡ DL$pmp¡ b“phu s¡dp„
d^ “pMu ‘uhp’u ‘X$Mp“p¡ v$y:Mphp¡ s’p R>psu“p¡ v$y:Mphp¡ dV$¡ R>¡.
12. k|„W$, kpÆMpf A“¡ rl„N“y„ Q|Z® Nfd ‘pZudp„ g¡hp’u kh® âL$pf“p„
i|m dV$¡ R>¡.
13. Æfy„, rl„N A“¡ rk„^h“u apL$u Ou kp’¡ g¡hp’u i|m dV$¡ R>¡.
14. A¡L$ QdQu i¡L¡$gu rl„N ’p¡X$p Nfd ‘pZudp„ ‘uhp’u ‘X$Mp“p¡ v$y:Mphp¡
dV$¡ R>¡.
15. k|„W$“p¡ DL$pmp¡ L$fu s¡dp„ A¡L$ QdQu qv$h¡g “pMu“¡ ‘uhp’u k„r^hp“p¡
v$y:Mphp¡ dV$¡ R>¡.
16. v$p¡Y$-b¡ sp¡gp d¡’u fp¡S> apL$hp’u hp dV$¡ R>¡.
17. L$p¡C ‘Z âL$pf“p„ i|m, ‘X$Mp„, R>psu, ùv$e L¡$ dp’pdp„ v$y:Mphp¡ lp¡e
Ðepf¡ sygku“p¡ fk Nfd L$fu s¡“p„ ‘f dprgi L$fhp’u sfs S> Apfpd
’pe R>¡. Aphp âk„N¡ b¡ QdQu sygku“p¡ fk ‘u S>hp¡.
18. d¡’u“¡ ’p¡X$p Oudp„ i¡L$u s¡“p¡ gp¡V$ L$fhp¡. s¡dp„ Np¡m, Ou Dd¡fu“¡ gpXy$
b“phu g¡hp. Ap gpXy$ 8-10 qv$hk ky^u Mphp’u L$df“p¡ v$y:Mphp¡
"afkpZ_¡ bv$g¡ amp¡ g¡hp_y„ fpMp¡.'
107OfNÕ\y h¥vy„$
A“¡ k„r^hp dV$¡ R>¡. S>L$X$pC Ne¡gp„ A„Np¡ R|>V$p„ ‘X¡$ R>¡ A“¡ lp’¡-‘N¡
’sy„ L$msf ‘Z dV$¡ R>¡.
19. L$pQp bV$pV$p“u R>pg L$pY$ép hNf V|$L$X$p L$fu s¡“p¡ fk L$pY$u s|f„s S>
‘uhp’u k„r^hpdp„ OZp¡ S> apev$p¡ ’pe R>¡.
20. sp„bp“p„ hpkZdp„ ApMu fps fpM¡gy„ ‘pZu khpf¡ “fZ¡ L$p¡W$¡ ‘uhp’u
k„r^hpdp„ apev$p¡ ’pe R>¡.
21. v$rfep“p„ ‘pZudp„ r“erds õ“p“ L$fhp’u k„r^hp“p„ v$v$}“¡ M|b S>
apev$p¡ ’pe R>¡. v$rfep“p„ ‘pZudp„ õ“p“ L$fhp“y„ i¼e “ lp¡e sp¡
v$qfepC duWy$„ Nfd ‘pZudp„ Ap¡Npmu s¡“p’u õ“p“ L$fhy„.
22. L$p¥Qp„“p„ buS> 1 L$ugp¡ gC kp„S>¡ ‘pZudp„ ‘gpmp¡. khpf¡ s¡“p„ ap¡sfp
DMpX$u“¡ s¡“p¡ Nc® L$pY$u s¡ Nc® sX$L$pdp„ k|L$hu v$p¡. k|L$pep bpv$ s¡“y„
Q|Z® b“phu 3 N°pd Q|Z® kp’¡ 1 N°pd AðN„^p“y„ Q|Z® d¡mhu fp¡S>
khpf¡ A“¡ fpÓ¡ S>çep ‘l¡gp„ Nfd v$|^ kp’¡ g¡hp’u k„r^hp s’p
gL$hp“p„ fp¡Nu“¡ apev$p¡ ’pe R>¡.
23. k|„W$“p¡ L$pY$p¡ b“phu“¡ ‘uhp’u kp„^p“p¡ v$y:Mphp¡ dV$¡ R>¡.
24. kp„^p“p„ v$y:Mphpdp„ L¡$fp¡ku“ S>fp Nfd L$fu dprgi L$fp¡.
Ap^piuiu-dp’p“p¡ v$y:Mphp¡
1. Apv$y„„„“p¡ fk A“¡ sygku“p¡ fk k|„Ohp’u A“¡ “pL$dp„ V$u‘p “pMhp’u
Ap^piuiu A“¡ dp’p“p¡ v$y:Mphp¡ dV$¡ R>¡.
"r_es kde¡ cp¡S>_ L$fp¡.'
108 OfNÕ\y h¥vy„$
2. gkZ“u L$muAp¡ ‘uku“¡ L$p“‘V$u ‘f g¡‘ L$fhp’u Ap^piuiu dV$¡ R>¡.
3. Öpn A“¡ ̂ pZp“¡ W$„X$p ‘pZudp„ ‘gpmu ‘uhp’u Ap^piuiu dV$¡ R>¡.
4. rl„N“¡ ‘pZudp„ d¡mhu “pL$dp„ V$u‘p “pMhp’u Ap^piuiu dV$¡ R>¡.
5. k|„W$“¡ ‘pZudp„ Oku A“¡ Okpfp¡ L$‘pm¡ gNpX$hp’u Ap^piuiu dV$¡ R>¡.
6. v$|^dp„ Ou d¡mhu ‘uhp’u Ap^piuiu A“¡ dp’p“p¡ v$y:Mphp¡ dV$¡ R>¡.
7. k|fS> DN¡ s¡ ‘l¡gp„ NfdpNfd spÆ Qp¡¿Mp Ou“u S>g¡bu Mphp’u
Ap^piuiu dV$¡ R>¡.
8. dp’y„ v$y:Msy„ lp¡e sp¡ L$‘pm¡ Qp¡¿My„ Ou Okhp’u dp’y„ Dsf¡ R>¡.
9. Apdmp„“y„ Q|Z®, kpL$f A“¡ Ou kfM¡ cpN¡ gC Mphp’u dp’y„ v$y:Msy„
lp¡e sp¡ Dsf¡ R>¡.
10. A¡L$ L$‘ ‘pZudp„ A¡L$ QdQu lmv$f “pMu DL$pmu“¡ ‘uhp’u, s¡“p¡ “pk
g¡hp’u dp’p“p¡ v$y:Mphp¡ dV$¡ R>¡.
11. W$„X$p v$|^dp„ k|„W$ Oku“¡ s¡ v$|^dp„ 3-4 V$u‘p “pMhp’u Ap^piuiu dV$¡
R>¡.
12. A^p£ QdQp¡ g]by“p¡ fk A“¡ A^p£ QdQp¡ sygku“p¡ fk c¡Np¡ L$fu
‘uhp’u dp’p“p¡ v$y:Mphp¡ dV$¡ R>¡.
13. dp’y„ v$y:Msy„ lp¡e sp¡ sygku“p„ ‘p“ A“¡ ANfbÑu hpV$u“¡ dp’¡
Qp¡‘X$hp’u sfs S> dp’y„ Esf¡ R>¡.
"kpv$p¡ A_¡ kp[ÒhL$ Mp¡fpL$ gp¡.'
109OfNÕ\y h¥vy„$
14. “prme¡f“y„„ ‘pZu ‘uhp’u Ap^piuiu A“¡ dp’p“p¡ v$y:Mphp¡ dV$¡ R>¡.
15. grh„N“y„ s¡g Okhp’u dp’p“p¡ v$y:Mphp¡ dV$¡ R>¡.
16. grh„N A“¡ sdpLy$“p„ ‘p“ hpV$u“¡ dp’p D‘f g¡‘ L$fhp’u Ap^piuiu“y„
v$v$® (dpBN°¡k) dpBN°¡“ dV$¡ R>¡.
17. “hi¡L$p ‘pZudp„ duWy$„ “pMu b„“¡ ‘N ‘pZudp„ fpMhp’u 1‘ rdr“V$dp„
dp’p“p¡ v$y:Mphp¡ dV$¡ R>¡.
18. dfu“¡ iyÙ Oudp„ Oku“¡ “pL$dp„ V$u‘p ‘pX$hp’u Ap^piuiu dV$¡ R>¡.
19. Æc D‘f Q‘V$u duWy$„ dyL$u, 10 rdr“V$ ‘R>u A¡L$ Ágpk ‘pZu ‘uhp’u
Nd¡ s¡hp¡ dp’p“p¡ v$y:Mphp¡ dV$¡ R>¡.
^psy“u v$yb®msp
1. S>¡ ìe[¼s“y„ hue® ‘psmy„ lp¡e s¡“¡ ‘0 N°pd sygku“p„ bu (dp„S>f) A“¡
‘0 N°pd kpL$f d¡mhu Q|Z® s¥epf L$fu dyL$u fpMhy„. ‘R>u Ap Q|Z®
v$ffp¡S> 10 N°pd S>¡V$gu dpÓpdp„ gC Npe“p„ v$|^ kp’¡ apL$u S>hp’u
hue® OË$ b“¡ R>¡. Ap âep¡N kss 40 qv$hk L$fhp¡ A“¡ Ðep„ ky^u
b°ûQe®“y„ ‘pg“ L$fhy„.
2. k¡dg“u R>pg 10 N°pd v$|^dp„ hpV$u gC s¡dp„ S>ê$f ‘|fsu kpL$f d¡mhu
k¡h“ L$fhp’u hue®v$p¡j W$uL$ ’C Åe R>¡ s¡dS> õhà“v$p¡jdp„ OZp¡
apev$p¡ ’pe R>¡.
"S>dsu hMs¡ `¡V$ \p¡Xy„$ EÏ„ fpMp¡.'
110 OfNÕ\y h¥vy„$
3. A¡L$ N°pd Åeam“y„ Q|Z® hl¡gu khpf¡ ‘pZu kp’¡ apL$hp’u ^psy“u
v$yb®msp v$|f ’pe R>¡ A“¡ k„cp¡Ni[¼s ‘Z h^¡ R>¡.
4. f‘0 N°pd Oudp„ AX$v$“u ap¡sfp„hpmu v$pm i¡L$u gC s¡“y„ Q|Z® b“php¡.
‘R>u s¡dp„ 1f0 N°pd Mp„X$ d¡mhp¡. v$ffp¡S> Ap Q|Z® f0 N°pd S>¡V$gy„ gC
A¡dp„ Ou A“¡ d^ d¡mhu“¡ QpV$hp’u hue® OË$ b“¡ R>¡.
5. hpf„hpf ÷u kp’¡ k„cp¡N L$fhp“¡ L$pfZ¡ hue®dp„ iy¾$pZy„ “bmp ‘X$u Åe
R>¡. A¡hp kde¡ f N°pd sS>“y„ Q|Z® khpf-kp„S> v$|^ kp’¡ g¡hp’u OZp¡
apev$p¡ ’pe R>¡. hue® h^i¡ A“¡ iy¾$pZy„“u “bmpC v$|f ’i¡.
6. f00 rd.rg. Npe“p„ v$|^dp„ A¡L$ QdQu d^ d¡mhu“¡ ’p¡X$p qv$hk
r“erds ‘uhp’u hue®“u EZ‘ ‘|fu ’pe R>¡ A“¡ ifufdp„ õa|rs®
Aphi¡.
Ai[¼s-“bmpC
1. NpS>f“p¡ fk ‘uhp’u ifufdp„ kpfu i[¼s Aph¡ R>¡. S>¡“¡ Ai[¼s
fl¡su lp¡e s¡“¡ NpS>f“p¡ fk M|b apev$pL$pfL$ ’pe R>¡.
2. S>çep ‘R>u ÓZ-Qpf ‘pL$p L¡$mp„ Mphp’u Ai[¼s v$|f ’pe R>¡.
3. A¡L$ L$‘ v$|^dp„ A¡L$ QdQu d^ “pMu ‘uhp’u Ai[¼s v$|f ’pe R>¡.
4. A„Æf“¡ v$|^dp„ DL$pmu“¡ Mphp’u A“¡ s¡ v$|^ ‘uhp’u i[¼s Aph¡ R>¡.
gp¡lu h^¡ R>¡.
"sp`dp„ sàep `R>u sfs _lphy„ _rl L$¡ sfs S> Ap„M ^p¡hu _rl.'
5. MS|>f MpC D‘f’u Ou d¡mh¡gy„ Nfd v$|^ ‘uhp’u, Op hpÁep’u L¡$
Opdp„’u ‘yóL$m gp¡lu hlu S>hp’u Aph¡gu “bmpC-Ai[¼s v$|f ’pe
R>¡.
6. fp¡S> khpf¡ A“¡ fpÓ¡ k|su hMs¡ kpL$f A“¡ kp¡“pdyMu kfM¡ cpN¡ gC
Q|Z® apL$hp’u Ai[¼s dV$¡ R>¡.
7. ka¡v$ L$p„v$p¡ Qp¡¿Mp Oudp„ i¡L$u“¡ Mphp’u ipfurfL$ “bmpC, a¡akp“u
“bmpC, ̂ psy“u “bmpC v$|f ’pe R>¡.
8. dp¡k„bu“p¡ fk ‘uhp’u ifuf“u “bmpC v$|f ’pe R>¡.
9. ‘p„Q ‘¡iu MS|>f Oudp„ kp„smu“¡ cps kp’¡ Mphp’u A“¡ A^p£ L$gpL$
KO g¡hp’u “bmpC v$|f ’C i[¼s A“¡ hS>“ h^¡ R>¡.
10. A¡L$ k|Ly„$ A„Æf, ‘p„Q-v$k bv$pd A“¡ kpL$f v$|^dp„ DL$pmu“¡ ‘uhp’u
gp¡lu iyÙ ’C, Nfdu dV$u, ifufdp„ i[¼s Aph¡ R>¡.
11. v$|^dp„ bv$pd, ‘uõsp„, A¡gQu, L¡$kf A“¡ Mp„X$ “pMu DL$pmu“¡ ‘uhp’u
M|b i[¼s Aph¡ R>¡.
12. QZp“p„ gp¡V$“p¡ dNS>, dp¡l“’pm A’hp d¡k|f b“phu fp¡S> Mphp’u
sdpd âL$pf“u “bmpC v$|f ’pe R>¡ A“¡ i[¼s Aph¡ R>¡.
13. aZNph¡gp QZp fp¡S> khpf¡ M|b Qphu“¡ Mphp’u ifuf bmhp“ A“¡
‘yô$ b“¡ R>¡. qL„$dsu v$hpAp¡ L$fsp Ap D‘pe kõsp¡ A“¡ kQp¡V$ R>¡ ‘Z
QZp ‘Q¡ s¡V$gp dpaL$kf S> Mphp.
111OfNÕ\y h¥vy„$
"S>dsu hMs¡ d_ âkß fpMp¡.'
112 OfNÕ\y h¥vy„$
14. Oudp„ i¡L¡$gp L$p„v$p kp’¡ iufp¡ Mphp’u dp„v$Nudp„’u EW$ép ‘R>u Aph¡gu
Ai[¼s v$|f ’C S>gv$u i[¼s Aph¡ R>¡.
15. d¡’u“p„ Ly$dmp„ ‘p““y„ ipL$ b“phu“¡ Mphp’u gp¡lu“p¡ ky^pfp¡ ’C i[¼s
Aph¡ R>¡.
16. k|L$u Mpf¡L$“y„ f00 N°pd Q|Z® b“phu, s¡dp„ f‘ N°pd k|„W$“y„ Q|Z® “pMu
bpV$gu cfu v$¡hu. s¡dp„’u ‘ ’u 10 N°pd Q|Z® f00 N°pd v$|^dp„
DL$pmu s¡dp„ S>ê$f S>¡V$gu Mp„X$ “pMu khpf¡ ‘uhp’u i[¼s Aph¡ R>¡.
^psyöph
1. f0 N°pd AX$v$“u v$pm“p¡ gp¡V$ gC Npe“p„ v$|^dp„ “pMu Nfd L$fp¡. ‘R>u
A¡dp„ ’p¡Xy„$ Ou d¡mhp¡. ’p¡Xy„$ “hi¡Ly„$ ’pe A¡V$g¡ ‘uAp¡. Ap âep¡N 1
drl“p ky^u L$fhp’u d|Ó dpN£ ’sp¡ ̂ psyöph b„^ ’C Åe R>¡.
2. ‘0 N°pd AX$v$“u v$pm“¡ Oudp„ “pMu kp„smu gp¡. ‘R>u 300 rd.rg.
v$|^dp„ kpfu fus¡ fp„^p¡. ‘R>u bv$pd, kpL$f, dp¡V$u Öpn d¡mhp¡ A“¡ Muf
s¥epf L$fp¡. Ap Muf v$ffp¡S> b“phu“¡ Mphp’u hue® h^¡ R>¡ s¡dS>
^psyöph b„^ ’pe R>¡.
3. sygku“u S>X$ k|L$hu “pMp¡. ‘R>u A¡“y„ Q|Z® b“php¡. v$ffp¡S> r“erds 1
N°pd Ap Q|Z® A“¡ 1 N°pd AðN„^p d¡mhu, MpC“¡ D‘f Npe“y„ v$|^
‘uhp’u iuO°‘s““u aqfepv$ sfs S> v$|f ’C Åe R>¡.
"S>dsu hMs¡ d_ ip„s fpMp¡.'
113OfNÕ\y h¥vy„$
4. sygku“p„ bu, AL$gL$fp¡ A“¡ kpL$f 10, f0 A“¡ 30 N°pd“u dpÓpdp„
gC Q|Z® s¥epf L$fp¡. iuiudp„ cfu gp¡. v$ffp¡S> khpf-kp„S> 1 N°pd
Q|Z® v$|^ kp’¡ g¡hp’u hue® A“¡ k„cp¡Ni[¼s h^¡ R>¡. iuO°‘s““u
aqfepv$ v$|f ’pe R>¡.
5. A¡gQu“p„ v$pZp A“¡ Åh„Óu“y„ Q|Z®, hpV$¡gu bv$pd, Npe“y„ dpMZ A“¡
kpL$f Ap b^y„ kp’¡ d¡mhu“¡ Mphp’u ̂ psyöph b„^ ’pe R>¡ A“¡ ̂ psy
‘yô$$ ’pe R>¡ A“¡ hue® OË$ b“¡ R>¡.
÷u-fp¡Np¡
ð¡sâv$f
1. ÓZ N°pd Apdmp„“y„ Q|Z® d^ kp’¡ d¡mhu“¡ qv$hkdp„ ÓZ hMs
QpV$hp’u apev$p¡ ’pe R>¡.
2. v$ffp¡S> b¡ ’u ÓZ ‘pL$p L¡$mp„ Mphp’u ð¡sâv$fdp„ apev$p¡ ’pe R>¡.
3. ka¡v$ d|kgu A’hp BkbNyg“u c|L$u v$ffp¡S> hl¡gu khpf¡ A“¡ kp„S>¡
ifbs kp’¡ g¡hp’u apev$p¡ ’pe R>¡.
4. ri„Np¡X$p, Np¡Mfy„, dp¡V$u A¡gQu, bphm“p¡ Ny„v$f, kpL$f, k¡dg“p¡ Ny„v$f
kfMp cpN¡ gC khpf-kp„S> g¡hp’u ð¡sâv$f dV$u Åe R>¡.
5. L$pQp c]X$p v$ffp¡S> hl¡gu khpf¡ Mphp’u OZp¡ gpc ’pe R>¡.
"v$f¡L$ L$pe®dp„ r_erds flp¡.'
114 OfNÕ\y h¥vy„$
6. V$d¡V$p“p¡ fk r“erds ’p¡X$p¡ kde ‘uhp’u Ap fp¡N kph dV$u Åe R>¡.
7. ‘u‘mp“p„ ‘p„v$X$p„ sp¡X$u A¡dp„’u “uL$msy„ v$|^ 10 ’u 1f V$u‘p„ ‘spkp
D‘f V$‘L$phu A¡ ‘spkp MhX$phhp’u A“¡ D‘f A¡L$ Ágpk Npe“y„ v$|^
kl¡S> Nfd L$ep® ‘R>u ‘uhX$phhp’u ð¡sâv$f dV$u Åe R>¡. Ap âep¡N
v$ffp¡S> khpf-kp„S> kss A¡L$ drl“p ky^u L$fhp¡. Ðep„ ky^u k„cp¡N’u
v$|f fl¡hy„.
8. g]by“u A„sfR>pg“¡ R>p„eX$pdp„ k|L$hu gp¡. ‘R>u A¡“y„ Q|Z® b“php¡.
v$ffp¡S> ‘p„Q’u R> N°pd S>¡V$gy„ Q|Z® v$|^ kp’¡ g¡hp’u OZp¡ apev$p¡ ’pe
R>¡. Ap âep¡N v$ffp¡S> khpf-kp„S> A¡L$ drl“p ky^u L$fhp’u fp¡N’u
R|>V$L$pfp¡ dm¡ R>¡. Ap âep¡N hMs¡ Å¡ bL$fu“y„ v$|^ ‘uhpdp„ Aph¡ sp¡
S>gv$u apev$p¡ ’pe R>¡.
9. S>¡ ÷u“¡ ð¡sâv$f ’ep¡ lp¡e A¡“¡ gugp Apdmp„ hpV$u“¡ S>h“p„ gp¡V$dp„
d¡mhu A¡“u fp¡V$gu b“phu Mphu Å¡CA¡. Ap âep¡N 30 qv$hk ky^u
L$fhp’u fp¡Ndy¼s ’hpe R>¡.
10. L$pQp L¡$mp„“¡ k|L$hu gC A¡“y„ Q|Z® s¥epf L$fhy„. ‘R>u Ap Q|Z® A¡L$ QdQu
A“¡ Np¡m A¡L$ QdQu kfMp cpN¡ gC qv$hkdp„ ÓZ hMs g¡hp’u
Apfpd dm¡ R>¡.
"_¡Ó_y„ fnZ L$fhp dpV$¡ dm, d|Ó L$¡ Ap„ky_p„ h¡N fp¡L$hp _rl.'
f¼sâv$f
1. f0 N°pd Apkp¡‘pgh“u R>pg Npe“p„ v$|^dp„ “pMu DL$pmp¡. ‘R>u A¡dp„
kpL$f d¡mhu khpf-kp„S> Ap v$|^ A¡L$ AW$hpqX$ep ky^u ‘uhp’u
f¼sâv$fdp„ M|b S> apev$p¡ ’pe R>¡.
2. NpS>f“p¡ fk A“¡ bL$fu“p„ v$|^“¡ v$l] kp’¡ kfMu dpÓpdp„ gC khpf-
kp„S> ‘uhp’u f¼sâv$f dV$¡ R>¡.
3. f¼sâv$fdp„ OZu hMs¡ OZu v$hp L$ep® ‘R>u ‘Z L$p„C S> apev$p¡ ’sp¡
“’u. Aphy„ ’pe Ðepf¡ v$pX$d“p¡ fk L$pY$u fp¡Nu“¡ ‘uhp Ap‘hp¡ Å¡CA¡.
v$pX$d“u R>pg A“¡ Öpn“p¡ Nf õhÃR> lp’¡ dkmu gC ‘pZudp„ d¡mhu
A¡ ‘pZu Npmu gp¡. v$ffp¡S> ‘p¡Zp¡ Ágpk Ap ‘pZu A¡L$ drl“p ky^u
‘uhp’u fp¡N A¡L$v$d dV$u S>i¡.
Ncp®hõ’p v$frdep“ ’su EgV$u
1. S>¡ ÷u Nc®^pfZ L$f¡ A¡“¡ v$ffp¡S> khpf¡ EW$u“¡ “fZpL$p¡W$¡ lp’ dp¡Yy$„
^p¡ep ‘R>u sfs S> “hi¡L$p ‘pZudp„ g]by“p¡ fk d¡mhu ‘uhy„ Å¡CA¡.
S>¡’u EgV$uAp¡ b„^ ’C S>i¡.
2. Nfdu“p„ qv$hkp¡ lp¡e sp¡ bfa“y„ ‘pZu ‘uhp’u ‘Z EgV$uAp¡ b„^ ’C
Åe R>¡.
115OfNÕ\y h¥vy„$
"l„d¡ip r_erds riô$ hp„Q_ L$fp¡.'
116 OfNÕ\y h¥vy„$
3. Nc®hsu ÷u“p„ Nc® ‘f ‘pZu“u cu“u ‘Ë$u dyL$u fpMhp’u ‘Z
EgV$uAp¡ b„^ ’C Åe R>¡.
4. A¡gQu“u R>pg“¡ Nfd shp ‘f i¡L$u bpmu “pMp¡. ‘R>u hpV$u“¡ d^
kp’¡ d¡mhu“¡ QpV$hp’u ‘Z EgV$uAp¡ b„^ ’C Åe R>¡.
5. hpf„hpf EgV$uAp¡ ’su lp¡e sp¡ cp¡S>“dp„ a¼s âhplu ‘v$p’p£ g¡hp
Å¡CA¡. S>¡dL¡$ g]by“p¡ fk, k„sfp“p¡ fk, dp¡k„bu“y„ Äeyk s¡dS>
“prme¡f“y„ ‘pZu OZy„ S> gpcv$peL$ lp¡e R>¡.
6. bfa“p¡ V|$L$X$p¡ dp¡Y$pdp„ fpMu“¡ Q|khp’u ‘Z hpf„hpf EgV$uAp¡ ’su
lp¡e sp¡ dV$u Åe R>¡.
7. Ncp®hõ’p hMs¡ EgV$uAp¡ hpf„hpf A“¡ h^pf¡ âdpZdp„ ’pe Ðepf¡
f0 N°pd b¡g“y„ Nf Qp¡Mp“p„ Ap¡kpdZ kp’¡ gkp¡V$u ’p¡X$u kpL$f d¡mhu
‘uhX$phhp’u OZp¡ apev$p¡ ’pe R>¡. Ap âep¡N qv$hkdp„ 3 hMs
L$fhp’u EgV$uAp¡ b„^ ’C Åe R>¡.
ep¡r““u M„S>hpm
1. “prme¡f“y„ s¡g A“¡ cudk¡“u L$‘|f d¡mhu ep¡r“dpN®dp„ gNpX$hp’u
hpf„hpf Aphsu M„S>hpm b„^ ’pe R>¡.
2. L¡$mp“p¡ Nf, Apdmp„“p¡ fk A“¡ kpL$f d¡mhu“¡ Mphp’u ep¡r“dp„
Aphsu M„S>hpm dV$¡ R>¡.
"r_ed rhfyÙ L$¡ h^y d¥\y_ L$fhp\u Ap„Mp¡_y„ s¡S> OV$¡ R>¡.'
117OfNÕ\y h¥vy„$
3. sygku“p¡ fk L$pY$u M„S>hpm Aphsu S>ÁepA¡ gNpX$hp’u M„S>hpm
Aphsu b„^ ’pe R>¡.
‘yô$ õs“p¡
1. A¡L$ hpkZdp„ W$„Xy$„ ‘pZu cfp¡. buÅ hpkZdp„ Nfd ‘pZu cfp¡. bß¡
hpkZdp„ Sy>v$p„-Sy>v$p„ kysfpD L$‘X$p„ dyL$u fpMp¡. lh¡ ‘l¡gp„ Nfd
‘pZuhpmy„ L$‘Xy„$ “uspfu gC õs“p¡ D‘f dyL$u ‘p„Q rdr“V$ ky^u i¡L$
L$fp¡. ‘R>u L$‘Xy„$ afu’u Nfd ‘pZudp„ “pMu v$p¡. ApV$gy„ L$ep® ‘R>u W$„X$p
‘pZudp„ fl¡gy„ L$‘Xy„$ “uspfu õs“p¡ D‘f hpfpafsu ‘p„Q-‘p„Q rdr“V$
dyL$p¡. Apd ‘l¡gp„ X$pbp õs“¡ ‘R>u S>dZp õs“¡ hpfpafsu W$„X$p-Nfd
‘pZu hX¡$ i¡L$ L$fhp’u õs“p¡ dp¡V$p A“¡ dS>b|s b“i¡.
2. qv$hkdp„ b¡ hMs õ“p“ L$fsp„ ‘l¡gp„ S>¡sy““p„ s¡g“u dprgi õs“p¡“u
Qpf¡e sfa Np¡mpL$pfdp„ 10 rdr“V$ L$fhp’u õs“p¡ dp¡V$p ’pe R>¡.
3. v$ffp¡S> ÓZ’u Qpf L$mu gkZ M|b Qphu Qphu“¡ Mphp’u Y$ugp ‘X¡$gp
õs“p¡ L¡$ A¡L$v$d gbX$u ‘X¡$gp õs“p¡ dS>b|s A“¡ ×Y$ b“¡ R>¡.
4. v$pX$d“u R>pg k|L$hu s¡“y„ Q|Z® b“phu ‘pZu kp’¡ A’hp v$pX$d“u R>pg
kp’¡ Oku A¡“p¡ g¡‘ õs“p¡ ‘f gNpX$hp’u õs“p¡ dp¡V$p A“¡ kyX$p¡m b“¡
R>¡.
"k|su hMs¡ Bô$v$¡h_y„ õdfZ L$fp¡.'
õs“p¡dp„ v$|^ h^pfhp
1. bpmL$ S>Þd¡ Ðepf ‘R>u õs“p¡dp„ v$|^ Ap¡R>p âdpZdp„ Aphsy„ lp¡e sp¡
AX$v$“u v$pm“y„ cf‘|f dpÓpdp„ k¡h“ L$fhp’u õs“p¡dp„ v$|^ h^¡ R>¡.
2. “pk‘su, Öpn, QuLy$, ‘‘¥ey„ Mphp’u ‘Z õs“p¡dp„ v$|^ h^pf¡ âdpZdp„
“uL$m¡ R>¡.
3. ‘0 N°pd isphfu A“¡ ‘0 N°pd kpL$f bß¡“¡ A¡L$v$d TuZp hpV$u gC
QpmZudp„ Qpmu gC iuiudp„ cfu gp¡. v$ffp¡S> A¡L$ N°pd Q|Z® apL$u
D‘f v$|^ ‘uhp’u õs“p¡dp„ v$|^ h^¡ R>¡. Ap AQ|L$ D‘pe R>¡. Ap âep¡N
1‘ qv$hk ky^u L$fhp¡ S>ê$fu R>¡.
4. fpÓ¡ OJ“¡ ‘pZudp„ fpMp¡. buÅ qv$hk¡ lp’ hX¡$ dkmu “pMu Np¡m
kp’¡ MpC“¡ D‘f A¡ S> ‘pZu ‘uhp’u õs“p¡dp„ v$|^ h^¡ R>¡.
5. khpf-kp„S> Np¡m“u fpm ‘uhp’u ‘Z S>¡ ÷u“¡ õs“p¡dp„ v$|^ Ap¡Ry>„
Aphsy„ lp¡e A¡d“¡ v$|^ h^pf¡ Aph¡ R>¡.
6. gugp hV$pZp“y„ ipL$ Mphp’u s¡dS> L$pQp hV$pZp Qphhp’u ‘Z
õs“p¡dp„ v$|^ h^¡ R>¡.
Ar“erds dprkL$^d®
1. dprkL$^d® Ar“erds ’sy„ lp¡e, dprkL$öph hMs¡ M|b S> ‘uX$p ’su
lp¡e, dp’y„ cpf¡ fl¡ Ðepf¡ cp¡S>“ L$fsu hMs¡ ‘l¡gp„ L$p¡rmep hMs¡ b¡
118 OfNÕ\y h¥vy„$
"ip¡L$, rQ„sp, vy$:M, ¾$p¡^ A_¡ ce\u ×rô$_u d„v$sp \pe R>¡.'
119OfNÕ\y h¥vy„$
N°pd hpV$¡gu fpC L$p¡rmep kp’¡ d¡mhu“¡ Mphp’u b^u arfepv$ v$|f ’C
S>i¡. Ap âep¡N dprkL$^d® hMs¡ Qpf drl“p ky^u AQ|L$ L$fhp¡
Å¡CA¡.
2. dprkL$öph hMs¡ gp¡lu h^pf¡ ‘X$sy„ lp¡e sp¡ “prme¡f“p¡ D‘f“p¡ L$X$L$
cpN (“prme¡f“u R>pg) bpmu“¡ fpM b“phu gp¡. ‘R>u A¡dp„ Mp„X$
d¡mhu qv$hkdp„ ÓZ-ÓZ N°pd kp’¡ g¡hp’u apev$p¡ ’pe R>¡.
3. bpmL$“p¡ S>Þd ’ep ‘R>u ¼epf¡L$ W$„X$u lhp, W$„X$p ‘pZu“p„ L$pfZ¡
dprkL$^d® AV$L$u Åe R>¡. S>¡“p„ L$pfZ¡ ‘¡V$dp„ v$y:Mphp¡ A“¡ N¡k ’pe
R>¡. Aphy„ ’pe Ðepf¡ b¡ N°pd duWy$„ Nfd ‘pZu kp’¡ Mphp’u dprkL$öph
afu’u Qpgy ’C Åe R>¡ s¡dS> sdpd sL$guap¡’u R|>V$L$pfp¡ dm¡ R>¡.
4. dprkL$öph hMs¡ gp¡lu Ap¡Ry>„ “uL$m¡ Ðepf¡ rl„N“¡ hpV$u “hi¡L$p
‘pZudp„ “pMu ^udp sp‘¡ Nfd L$fp¡. Äepf¡ ‘pZu ‘p¡Zp cpN“y„ fl¡
Ðepf¡ Npmu“¡ ‘uhp’u L$p¡C sL$gua ’su “’u A“¡ dprkL$öph bfpbf
‘|fsp„ âdpZdp„ ’pe R>¡. Ap âep¡N kss ’p¡X$p¡ kde L$fhp’u L$ped
dpV$¡“u aqfepv$ v$|f ’C S>i¡.
5. sygku“p„ bu “„N 10 gC ‘pZudp„ “pMu DL$pmu“¡ ‘uhp’u dprkL$^d®
r“erds ’C Åe R>¡ A“¡ L$p¡C Ås“u sL$gua ’su “’u.
6. Np¡m“u kp’¡ L$pmpsg ‘pZudp„ “pMu A¡ ‘pZu bfpbf DL$pmu gC
qv$hkdp„ ÓZ’u Qpf hMs ‘uhp’u dprkL$^d® bfpbf Aph¡ R>¡.
"`N_¡ srme¡ s¡g_y„ dprgi L$fp¡.'
120 OfNÕ\y h¥vy„$
"Ap„Mdp„ r_erds A„S>_ L$fp¡.'
7. NfdpNfd v$|^ kp’¡ ‘ ’u 6 N°pd AS>dp“u apL$u g¡hp’u dprkL$^d®
hMs¡ L$p¡C sL$gua ’su “’u.
lfk-dkp
1. sg“¡ hpV$u dpMZdp„ Mphp’u lfk-dkp dV$¡ R>¡.
2. k|„W$“y„ Q|Z® R>pidp„ “pMu“¡ ‘uhp’u lfk-dkp dV$¡ R>¡.
3. khpf¡ “fZ¡ L$p¡W$¡ A¡L$ dyÌ$u S>¡V$gp L$pmpsg ’p¡X$u kpL$f kp’¡ M|b
Qphu“¡ Mphp’u dkpdp„’u ‘X$sy„ gp¡lu b„^ ’pe R>¡.
4. k|L$p lfk ’ep lp¡e sp¡ R>pidp„ Np¡m “pMu“¡ A“¡ gp¡lu ‘X$sp„ dkp
lp¡e sp¡ R>pidp„ BÞÖS>h “pMu“¡ ‘uhp’u lfk-dkp dV$¡ R>¡.
5. L¡$fu“p„ Np¡V$gp“y„ Q|Z® d^ kp’¡ g¡hp’u lfk-dkp dV$¡ R>¡.
6. duW$p„ gudX$p“p„ ‘p““¡ ‘pZu kp’¡ ‘uku, Npmu, ‘uhp’u lfk-dkp
dV$¡ R>¡.
7. Oudp„ k|fZ smu“¡ Mphp’u lfk-dkp dV$¡ R>¡.
8. L$m’u“p„ gp¡V$“u ‘psmu fpb ‘uhp’u lfk-dkp dV$¡ R>¡.
9. ^pZp“¡ fpÓ¡ ‘gpmu fpMu, khpf¡ M|b dkmu“¡ s¡ ‘pZu ‘uhp’u
A’hp L$p¡’duf“p¡ fk ‘uhp’u dkpdp„’u ‘X$sy„ gp¡lu b„^ ’pe R>¡.
10. A¡L$ QdQu L$pf¡gp“p„ fkdp„ kpL$f d¡mhu“¡ ‘uhp’u lfk-dkp dV$¡ R>¡.
11. ^pZp A“¡ kpL$f“p¡ DL$pmp¡ ‘uhp’u dkpdp„’u ‘X$sy„ gp¡lu b„^ ’pe R>¡.
12. NfdpNfd i¡L¡$gp QZp Mphp’u dkpdp„’u ‘X$sy„ gp¡lu b„^ ’pe R>¡.
13. L$p„v$p“p„ “p“p V|$L$X$p L$fu sX$L$pdp„ k|L$hu, s¡dp„’u A¡L$ ê$r‘epcpf S>¡V$gp
Oudp„ smu s¡dp„ ’p¡X$p L$pmpsg A“¡ kpL$f“y„ Q|Z® “pMu khpf¡ Mphp’u
dkp dV$¡ R>¡.
14. L$p¡’duf“¡ hpV$u, Nfd L$fu, ‘p¡V$gu bp„^u i¡L$ L$fhp’u dkp“u ‘uX$p dV$¡
R>¡.
15. Æfp“¡ hpV$u, s¡“u g|Nv$u L$fu“¡ bp„^hp’u dkpdp„’u ‘X$sy„ gp¡lu b„^
’pe R>¡ A“¡ blpf “uL$m¡gp M|b v$y:Msp„ dkp A„v$f Åe R>¡.
16. Qp¡¿Mu lmv$f“y„ h÷Npm Q|Z® L$fu ‘pZu kp’¡ fpÓ¡ k|su hMs¡ g¡hp’u
dkp dV$¡ R>¡.
17. dk|f“u v$pm, fp¡V$gu A“¡ R>pi fp¡S> Mphp s¡dS> v$pmdp„ Ou A’hp
dpMZ “pMu Mphp’u s¡dS> dfQy„ A“¡ NfdpNfd dkpgp hNf“y„
Mphp’u v$|Tsp dkp dV$¡ R>¡.
18. L$p¡L$d“p„ a|g“y„ Q|Z® v$l]“u dgpC kp’¡ d¡mhu, S>fpL$ Nfd L$fu
qv$hkdp„ ÓZ hpf Mphp’u lfkdp„ ‘X$sy„ gp¡lu b„^ ’pe R>¡.
19. Æfp“¡ i¡L$u“¡ s¡dp„ kfM¡ cpN¡ L$pmpdfu s’p rk„^h d¡mhu“¡ Q|Z®
b“phu S>çep ‘R>u R>pi kp’¡ g¡hp’u dkp dV$¡ R>¡.
20. k|„W$, Æfy„ A“¡ rk„^h“y„ Q|Z® v$l]“p„ dW$pdp„ d¡mhu, S>çep ‘R>u g¡hp’u
lfk-dkp dV$¡ R>¡.
121OfNÕ\y h¥vy„$
"L$p_dp„ s¡g_p„ V$u`p„ _pMp¡.'
122 OfNÕ\y h¥vy„$
21. Sy>hpf“u L$p„Æ fp¡S> khpf¡ ‘uhp’u lfk-dkp dV$¡ R>¡.
22. Nfd v$|^ kp’¡ 1-f QdQu qv$h¡g ‘uhp’u lfk“u ‘uX$p dV$¡ R>¡ A“¡
Nyv$p ‘f ’sp„ Qufp ‘Z dV$¡ R>¡.
23. lmv$f“p¡ Np„qW$ep¡ syh¡f“u v$pmdp„ bpau, R>p„eX¡$ k|L$hu, Npe“p„ Oudp„
‘uku, lfk-dkp ‘f g¡‘ gNpX$hp’u lfk-dkp “fd ‘X$u sfs S>
kZL$p b„^ ’pe R>¡.
24. L$p¡L$d“u QV$Zu v$l]“u dgpC kp’¡ Mphp’u v$|Tsp„ lfk dV$¡ R>¡.
25. dkp D‘f L¡$fp¡ku“ Qp¡‘X$hp’u dkp k|L$pC Åe R>¡.
26. S>„Ngu k|fZ“p„ “p“p V|$L$X$p„ sX$L¡$ k|L$hu, s¡“¡ Mp„X$u Q|Z® b“phu“¡ 1-
1 QdQu qv$hkdp„ ÓZ hpf ‘pZu kp’¡ g¡hp’u lfk dV$¡ R>¡.
27. auif(Nyv$p dpN®dp„ hpY$uep)’ey„ lp¡e sp¡ khpf“p¡ ‘l¡gp¡ ‘¡ipb ’p¡X$p¡
S>hp v$C bpL$u“p¡ A¡L$ hpkZdp„ g¡hp¡. S>¡V$gp¡ ‘¡ipb lp¡e s¡V$gy„ ‘pZu
Dd¡fu qv$hkdp„ ÓZ hpf r‘QL$pfu hX¡$ Nyv$p dpN®’u ‘¡ipb QY$phhp¡
A“¡ v$i¡L$ rdr“V$ K^p k|C fl¡hy„. AW$hpqX$epdp„ auif dV$u Åe R>¡.
X$peprbV$uk
1. Apdgu“p„ qL$Q|L$p i¡L$u“¡ Mphp’u X$peprbV$uk dV$¡ R>¡.
2. gudX$p“p„ ‘p““p¡ fk r“erds ‘uhp’u X$peprbV$uk dV$¡ R>¡.
"rv$hkdp„ Qpf-`p„Q hMs Ap„Mp¡ `f `pZu R>p„V$hy„, W„$X$p `pZu\u `N ^p¡hp.'
123OfNÕ\y h¥vy„$
3. Ly$dmp L$pf¡gp“p„ “p“p L$V$L$p L$fu, R>p„eX$pdp„ k|L$hu, bpfuL$ c|L$u L$fu,
A¡L$ sp¡gp S>¡V$gu c|L$u khpf-kp„S> g¡hp’u X$peprbV$uk dV$¡ R>¡.
4. kpfp„, ‘pL$p g]by“¡ k|L$hu, bpfuL$ Mp„X$u Q|Z® b“phu ‘pZu kp’¡
qv$hkdp„ b¡ hpf g¡hp’u X$peprbV$uk dV$¡ R>¡.
5. gkZ“¡ ‘uku“¡ s¡“y„ ‘pZu ‘uhp’u X$peprbV$uk dV$¡ R>¡.
6. Apdmp“y„ Q|Z® apL$hp’u X$peprbV$ukdp„ fpls ’pe R>¡.
7. fp¡S> fpÓ¡ v$p¡Y$’u b¡ sp¡gp d¡’u ‘pZudp„ ‘gpmu fpMu, khpf¡ M|b
dkmu, Npmu“¡ ‘uhp’u X$peprbV$uk dV$¡ R>¡.
8. lmv$f“p„ Np„qW$ep“¡ ‘uku, Oudp„ i¡L$u, kpL$f d¡mhu fp¡S> Mphp’u
X$peprbV$ukdp„ M|b apev$p¡ ’pe R>¡.
9. lfX¡$, bl¡X$p, L$X$hp gudX$p„“u A„sfR>pg, dpd¡S>hp¡ A“¡ g]by“p„
W$rmep kfM¡ cpN¡ gC bpfuL$ Q|Z® L$fu khpf-kp„S> g¡hp’u
X$peprbV$uk dV$¡ R>¡.
10. lmv$f A¡L$ QdQu A“¡ Apdmp„“y„ Q|Z® A¡L$ QdQu c¡Np„ L$fu fp¡S>
khpf-kp„S> g¡hp’u X$peprbV$ukdp„ M|b fpls ’pe R>¡.
11. ‘0 N°pd gugu lmv$f, L$pmu sygku“p„ ‘p“ 10, rbrg‘Ó“p„ ‘p“
30 hpV$u 1 Ágpk ‘pZudp„ fpÓ¡ c]Åhu, khpf¡ M|b dkmu, L$‘X$p„’u
Npmu, khpf¡ “fZ¡ L$p¡W$¡ ‘uhy„, Ap ‘pZu ‘u^p ‘R>u A¡L$ L$gpL$ ky^u L„$C
‘Z Mphy„-‘uhy„ “rl. f1 qv$hk ky^u Ap âdpZ¡ g¡hp’u X$peprbV$uk
Qp¡½$k dV$¡ R>¡.
"Apeyh£v$_p„ Apv$¡i_p¡ Apv$f L$fp¡.'
124 OfNÕ\y h¥vy„$
"lqfepmp Opkdp„ Myëgp `N¡ Qpghy„, Ly$v$fsu hpsphfZdp„ afhp S>hp_u V$¡h `pX$hu.'
X$peprbV$uk“u kdS>Z
X$peprbV$uk (d^yâd¡l) ApS>¡ ìep‘L$ âdpZdp„ Å¡hp dm¡ R>¡. s¡d R>sp„
h¥opr“L$ k„ip¡^“p¡“p„ ‘rfZpd¡ s¡dS> fp¡N A„N¡“u h^y ÅZL$pfu’u gp¡L$p¡
‘l¡gp„ L$fsp„ ApS>¡ h^y kyMQ¡“’u A“¡ gp„by Æh“ rhsphu iL¡$ R>¡.
X$peprbV$uk A¡V$g¡ iy„ ?
L¡$V$guL$ ìe[¼s“y„ ifuf AdyL$ Mp¡fpL$“y„ ep¡Áe fus¡ âp¡k¡rk„N L$fu iL$sy„
“’u. s¡d“p¡ CÞõeyrg““p¡ ‘yfhW$p¡ ‘|fsp¡ “ lp¡e A’hp s¡“u L$pe®ndsp Ap¡R>u
lp¡e Ðepf¡ ÁgyL$p¡T“y„ i[¼sdp„ ê$‘p„sf ’sy„ “’u. ‘rfZpd¡ s¡ gp¡ludp„ S>dp ’pe
R>¡. gp¡ludp„ ÁgyL$p¡T“y„ âdpZ h^u S>sp„ s¡“y„ õsf KQy„ Åe R>¡. Ap [õ\rs“¡
X$peprbV$uk L$l¡ R>¡. X$peprbV$uk s¡ Qep‘Qe“u r¾$ep (Metabolic
Process) “u Aìehõ’p“y„ ‘rfZpd R>¡.
Qep‘Qe“u r¾$ep :
Qep‘Qe“u ApMu r¾$epdp„ Mp¡fpL$“y„ ‘Qhy„, rhcpS>“ ’hy„, õhê$‘
bv$ghy„, s¡“¡ ip¡jhy„, s¡“p„ D‘ep¡N L$fhp, k„N°l L$fhp¡ hN¡f¡“p¡ kdph¡i ’pe
R>¡. Mpsp„, fdsp„, L$pd L$fsp„ L¡$ KOsp„ Qpgy fl¡su fpkperZL$ Årsq¾$epAp¡“p¡
‘Z Apdp„ kdph¡i ’pe R>¡. Ap‘Z¡ S>¡ L$p„C MpCA¡-‘uA¡ R>uA¡ s¡ lp¡S>fu
A“¡ Ap„sfX$pAp¡dp„ ‘Q¡ R>¡. ‘pQ“ v$frdep“ AdyL$ N°„r’Ap¡ ‘pQL$fk R>p¡X¡$ R>¡.
Ap„sfX$pdp„ Ap ‘pQL$fkp¡ Mp¡fpL$“¡ “p“pdp„ “p“p ‘v$p’p£dp„ rhcprS>s L$f¡ R>¡,
S>¡’u s¡ f¼shprl“uAp¡dp„ ip¡jpC, gp¡ludp„ cmu, ‘qfc°dZ L$fu iL¡$.
Äepf¡ ‘pQL$fkp¡ L$pbp£lpCX²¡$V$k(Mp„X$ A“¡ L$p„Æ)“y„ âp¡k¡rk„N L$f¡ R>¡
Ðepf¡ s¡“y„ ÁgyL$p¡Tdp„ ê$‘p„sf ’pe R>¡. ifuf“¡ Å¡Csu i[¼s“p„ I^Z“y„ d|m
Dv$¹Ndõ’p“ ÁgyL$p¡T R>¡. S>ê$f ‘X$é¡ s¡“y„ v$l“ L$fhpdp„ Aph¡ R>¡ A’hp
crhóedp„ D‘ep¡N dpV$¡ k„N°l L$fhpdp„ Aph¡ R>¡
L$pbp£lpCX²$¡V$k“p„ ‘pQ“ ‘R>u ÁgyL$p¡T gp¡ludp„ afhp gpN¡ R>¡ A“¡
R>¡hV$¡ L$p¡jp¡ (Cells) ‘pk¡ ‘lp¢Qu Åe R>¡. Ap v$frdep“ ‘¡[Þ¾$epk
CÞõeyrg““¡ R>p¡X¡$ R>¡. s¡ ‘Z gp¡lu“p„ âhpldp„ ’C L$p¡jp¡ ‘pk¡ ‘lp¢Qu s¡“u
k‘pV$u D‘f b„^pe R>¡. (binding ’pe R>¡.) Ap ‘R>u ÁgyL$p¡T L$p¡jp¡“u A„v$f
v$pMg ’C iL¡$ R>¡. L$p¡jp¡“u A„v$f ÁgyL$p¡T“y„ Ap¡[¼kS>““u dv$v$’u L$p„ sp¡
EÅ®dp„ ê$‘p„sf ‘pdu v$l“ ’pe R>¡ A’hp s¡“p¡ k„N°l ’pe R>¡.
ifuf“¡ L$p¡C ‘Z kde¡ i[¼s“u kss S>ê$f fl¡ R>¡. Ap‘Z¡ ’p¡X$p kde
dpV$¡ L$p„C Mp^y„ “ lp¡e Ðepf¡ L$p¡jp¡ Ap k„N°ldp„’u EÅ® b“ph¡ R>¡. Aphu fus¡
Qep‘Qe“u r¾$epAp¡ bfpbf Qpg¡ Ðep„ ky^u gp¡ludp„ ÁgyL$p¡T“y„ âdpZ “p¡d®g
fl¡ R>¡ - h^y “rl s¡dS> Ap¡Ry>„ “rl.
‘Z AdyL$ v$v$}“¡ Ap r¾$epAp¡dp„ ¼ep„L$“¡ ¼ep„L$ nrs lp¡e R>¡. s¡“p„
‘qfZpdê$‘ X$peprbV$uk ’pe R>¡.
Qep‘Qe“u r¾$epAp¡dp„ nrsAp¡ :
125OfNÕ\y h¥vy„$
"qv$hk v$frdep_ Aph¡gp L$p¡C `Z h¡N_¡ fp¡L$hp¡ _rl.'
v BÞõeyrg““u AR>s : kpdpÞe fus¡ S>¡ Ås“p¡ A“¡ S>¡V$gp¡ Mp¡fpL$
g¡hpe s¡“p âdpZ¡¡ ‘¡[Þ¾$epk BÞõeyrg““¡ R>p¡X$sy„ lp¡e R>¡. h^pf¡ Mhpe sp¡
BÞõeyrg“ h^pf¡ R|>Vy$„ L$fpe R>¡. X$peprbV$ukdp„ ifuf L$p„ sp¡ (1) ‘|fsy„
BÞõeyrg“ b“phsy„ “’u A’hp (f) s¡“p¡ kpQu fus¡ D‘ep¡N L$fu iL$sy„ “’u.
‘|fsp BÞõeyrg“ hNf ÁgyL$p¡T“p¡ AkfL$pfL$ D‘ep¡N ’sp¡ “’u. s¡’u s¡
gp¡ludp„ ‘X$éy„ fl¡ R>¡. ifuf“¡ Å¡Csu EÅ® Ap’u dmu iL$su “’u.
v BÞõeyrg““y„ Mpducey¯ DБpv$“ : BÞõeyrg““y„ DБpv$“ L$fhp dpV$¡
‘¡[Þ¾$epkdp„ fl¡g "rbV$p k¡ëk' “pd“p„ L$p¡jp¡“p„ kd|lp¡ S>hpbv$pf R>¡.
X$peprbV$uk V$pC‘-I dp„ A¡d dp“hpdp„ Aph¡ R>¡ L¡$ hpCfk’u L$v$pQ "rbV$p
k¡ëk' “pi ‘pçep lp¡e, Äepf¡ X$peprbV$uk V$pC‘-II dp„ "rbV$p k¡ëk' lp¡e
R>¡ ‘Z BÞõeyrg““y„ DБpv$“ L$p„ sp¡ Ap¡Ry>„ ’pe R>¡ A’hp ep¡Áe kde¡ A“¡
ep¡Áe âdpZdp„ s¡“¡ R|>Vy$„ L$fhpdp„ Aphsy„ “’u. A¡d ‘Z b“¡ L¡$ DБpv$“ ‘|fsy„
lp¡e, ‘Z s¡ AkfL$pfL$ b“sy„ “ lp¡e.
Aæepk D‘f’u ÅZhp dm¡ R>¡ L¡$ Jdf h^hp kp’¡ "rbV$p k¡ëk' “u
k„¿epdp„ OV$pX$p¡ ’pe R>¡. buÅ Aæepkp¡ r“v$£i L$f¡ R>¡ L¡$ S>çep ‘R>u S>¡ v$f¡
BÞõeyrg“ R>p¡X$pe R>¡ s¡dp„ kdõep lp¡C iL¡$. kp^pfZ fus¡ Mp¡fpL$“p„ ku^p
ârscphê$‘ TX$‘’u BÞõeyrg“ R>p¡X$hpdp„ Aph¡ R>¡. L¡$V$gpL$“¡ s¡ R>p¡X$hpdp„
Y$ug ’pe R>¡. Ap’u ‘|fsp„ âdpZdp„ BÞõeyrg“ lp¡hp R>sp„ Aphp gp¡L$p¡“¡
ep¡Áe hMs¡ s¡ L$pddp„ Aphsy„ “’u.
v BÞõeyrg“ ârsL$pf (Resistance) : A¡hy„ b“¡ L¡$ BÞõeyrg““u L$p¡C
126 OfNÕ\y h¥vy„$
"khpf¡ dp¢ kpa L$ep® hNf L$p¡C `v$p\® dp¢dp„ dyL$hp¡ _rl.'
kdõep “ lp¡e ‘Z ifuf“p„ L$p¡jp¡ A“¡ Ahehp¡ s¡“¡ ep¡Áe ârscph “ Ap‘¡.
s¡Ap¡ ÁgyL$p¡T“¡ L$p¡jp¡dp„ v$pMg ’sy„ AV$L$ph¡.
dp¡V$pcpN“p„ X$peprbV$uk-II “p„ v$v$}Ap¡ BÞõeyrg“ ârsL$pfL$ lp¡e R>¡.
AdyL$ A„i¡ s¡ Jdf h^hp“u r“ip“uê$‘ ‘Z lp¡C iL¡$. Ap D‘fp„s ANÐe“u
bpbs R>¡ h^y ‘X$sy„ hS>“. h^pf¡ ‘X$sp„ hS>“hpmp“p„ Qfbu“p„ L$p¡jp¡ h^pf¡
‘X$sp„ KX$p lp¡e R>¡. Qfbu“p„ Ap dp¡V$p L$p¡jp¡ BÞõeyrg““¡ ‘|fsp¡ ârscph
Ap‘sp “’u.
BÞõeyrg“ A“¡ ÁgyL$p¡T ‘fõ‘f Akf (interact) L¡$hu fus¡ L$f¡ R>¡ s¡
‘Z kdõepê$‘ lp¡C iL¡$. ÁgyL$p¡T L$p¡jp¡ L¡$ qV$õe|Ap¡dp„ v$pMg ’C iL¡$ s¡
‘l¡gp„ BÞõeyrg““¡ v$f¡L$ L$p¡jp¡“u blpf dyL$ff S>ÁepAp¡A¡ b„^phy„ ‘X¡$ R>¡. Ap
S>ÁepAp¡ fuk¡àV$f kpCV¹$k (Receptor sites) L$l¡hpe R>¡. A¡hy„ ÅZhp
dýey„ R>¡ L¡$ h^y ‘X$sp hS>“hpmp X$peprbV$uk“p„ v$v$}Ap¡“¡ Å¡CA¡ s¡ L$fsp„
Ap¡R>u k„¿epdp„ fuk¡àV$f kpCV¹$k lp¡e R>¡. ‘rfZpd A¡ Aph¡ R>¡ L¡$ BÞõeyrg“
A“¡ ÁgyL$p¡T b„“¡ gp¡ludp„ ‘X$ép fl¡ R>¡. hZh‘fpe¡g ÁgyL$p¡T ‘¡[Þ¾$epk ‘pk¡
BÞõeyrg““u dp„N (Demand) dp¡L$ëep L$f¡ R>¡, A¡V$g¡ s¡ h^pf¡ DÐ‘ß L$fsy„
fl¡ R>¡. Ap h^pfp“y„ BÞõeyrg“ ‘Z Qfbu“p¡ k„N°l h^pf¡ R>¡.
X$peprbV$uk“p„ âL$pf
s¡“p„ dy¿eÐh¡ b¡ âL$pf R>¡. A¡d dp“hpdp„ Aph¡ R>¡ L¡$ v$f¡L$ âL$pf“p„
X$peprbV$uk ’hp“y„ hgZ (Tendency) S>Þd hMs¡ lpS>f lp¡hy„ Å¡CA¡.
127OfNÕ\y h¥vy„$
"L$p¡C `Z L$pe®dp„ Apmk L$fhu _rl.'
128 OfNÕ\y h¥vy„$
v X$peprbV$uk“p„ V$pC‘-I : Ap âL$pf“p¡ X$peprbV$uk dp¡V$pcpN¡ bpmL$p¡
A“¡ eyhp“p¡“¡ ’pe R>¡. s¡d“pdp„ BÞõeyrg““y„ DБpv$“ L$fsp„ L$p¡jp¡ kpdpÞe
fus¡ “pi ‘pçep lp¡e R>¡. s¡’u Æh“cf BÞõeyrg““p„ CÞS>¡¼i“p¡ g¡hp ‘X¡$
R>¡.
v X$peprbV$uk“p„ V$pC‘-II : X$peprbV$uk“p„ Ly$g v$v$}Ap¡dp„ 8‘ V$L$p Ap
âL$pf“p lp¡e R>¡. Ap Ås“p„ X$peprbV$ukdp„ BÞõeyrg“ b“¡ sp¡ R>¡ ‘Z
S>ê$qfeps L$fsp„ Ap¡Ry>„. OZu hMs BÞõeyrg“ ‘|fsp âdpZdp„ b“sy„ lp¡hp
R>sp„ s¡ bfpbf L$pd L$fsy„ “’u. Mpk L$fu“¡ 40 hj® ‘R>u Aphy„ Å¡hp dm¡ R>¡.
Ap Ås“p„ X$peprbV$ukdp„ hpfkp¡ Qp¡½$k cpN cS>hsp¡ lp¡hp“y„ dpg|d ‘X$éy„
R>¡.
X$peprbV$uk ’hp“p„ L$pfZp¡
X$peprbV$uk ’hp“p„ Qp¡½$k L$pfZp¡“u Mbf “’u ‘Z “uQ¡“p„ k„Å¡Np¡“¡
L$pfZc|s dp“hpdp„ Aph¡ R>¡.
hpfkp¡ : Ly$Vy$„bdp„ L$p¡C“¡ X$peprbV$uk ’ep¡ lp¡e sp¡ s¡ hpfkpdp„ Esfu Aphhp
k„ch R>¡. s¡dp„e s¡ r‘sp A“¡ dpsp b„“¡ ‘n¡ lp¡e sp¡ i¼esp OZu h^u Åe
R>¡. h¥opr“L$p¡ Ap Æ“¡qV$L$ L$pfZ“¡ OZy„ dlÒh Ap‘¡ R>¡.
hS>“ : h^y ‘X$sy„ hS>“ X$peprbV$uk“¡ blpf gphhpdp„ L$pfZc|s dp“hpdp„
Aph¡ R>¡. X$peprbV$uk“p„ v$v$}Ap¡dp„ dp¡V$p cpN“p„ h^y hS>“hpmp Å¡hp dm¡ R>¡.
h^y hS>“ BÞõeyrg““u S>ê$rfeps h^pfu v$¡ R>¡. hmu s¡d“p„ h^y ÅX$p Qfbu“p„
"N„v$p L$¡ apV$¡gp L$`X$p„ `l¡fhp _rl.'
L$p¡jp¡ BÞõeyrg““¡ ep¡Áe ârskpv$ (Response) Ap‘sp “’u s¡d d“pe
R>¡.
Aplpf : h^y ‘X$su Qfbuhpmp ‘v$p’p£ hS>““¡ b¡L$pb| b“phu v$¡sp„ A“¡L$
kdõepAp¡ MX$u ’pe R>¡.
Jdf : X$peprbV$uk Nd¡ s¡ D„df¡ ’C iL¡$ R>¡ ‘Z D„df h^hp kp’¡ s¡ ’hp“u
i¼esp h^y fl¡ R>¡. D„df h^hp kp’¡ ifuf“p„ L$p¡jp¡“p¡ BÞõeyrg“ kpd¡
ârsL$pf h^¡ s¡hy„ S> D„df h^hp kp’¡ BÞõeyrg““y„ DБpv$“ L$fsp„ rbV$p
k¡ëk“u k„¿epdp„ OV$pX$p¡ ’pe R>¡.
÷u Års : ‘y¿s he ky^u ÷u-‘yfyj b„“¡“¡ kfMp âdpZdp„ X$peprbV$uk
’pe R>¡. s¡d R>sp„ 30 hj®“u he¡ s¡ h^y ÷uAp¡“¡ ’pe R>¡. 4‘ hj® A“¡ 6‘
hj®“u hÃQ¡ ‘yfyjp¡ L$fsp„ b¡NZu ÷uAp¡“¡ ’pe R>¡. hmu ÷uAp¡“¡
kNcp®hõ’pdp„ ‘Z ’C iL¡$ R>¡.
b¡W$pXy„$ Æh“ : A¡hp ‘yfphp dýep R>¡ L¡$ S>¡d“u Æh“i¥gu b¡W$pXy„$ âL$pf“u R>¡
s¡d“¡ X$peprbV$uk ’hp“u h^y i¼esp R>¡. ipfurfL$ kq¾$esp BÞõeyrg““¡
kpfu fus¡ L$pd L$fsy„ b“ph¡ R>¡.
s“ph : s“ph ifuf“p„ lp¡dp£““¡ Akf L$f¡ R>¡. s¡hp âk„Np¡A¡ ifuf gp¡ludp„
ÁgyL$p¡T R>p¡X¡$ R>¡¡. Ap’u gp¡ludp„ ÁgyL$p¡T“y„ õsf KQy„ Åe R>¡ A“¡
BÞõeyrg““u dp„N h^¡ R>¡. hmu dp“rkL$ v$bpZ“p„ âk„Np¡A¡ Aplpf A“¡
ipfuqfL$ îd“p„ L$pe®¾$dp¡ Aõsìeõs b“u S>sp lp¡e R>¡.
129OfNÕ\y h¥vy„$
"kss `qfîd L$fhp¡ _rl.'
X$peprbV$uk“u Q¡shZu“u r“ip“uAp¡
X$peprbV$uk V$pC‘-II kpdpÞe‘Z¡ ^ud¡-^ud¡ hjp£ ky^u rhL$pk ‘pd¡
R>¡. ¼epf¡e L$p¡C hl¡gu Q¡shZu dmsu “’u. OZuhpf X$peprbV$uk“p„
‘qfZpdê$‘ L$p¡C kdõep ’pe Ðepf¡ S> s¡“u lpS>fu“u Mbf ‘X¡$ R>¡. R>sp„ OZp
gp¡L$p¡dp„ “uQ¡“p„ gnZp¡ Å¡hp dm¡ R>¡.
(1) Ars sfk gpNhu. (2) hpf„hpf ‘¡ipb L$fhp S>hy„. (3) c|M“y„
âdpZ h^u S>hy„. (4) Ai[¼s A“¡ ’pL$ A“ychhp¡. (‘) Nyü cpNdp„ Qm
Aphhu. (6) DíL¡$fpV$ ’hp¡. (7) kyõsu gpNhu. (8) hpf„hpf Q¡‘ gpNhp¡.
(9) hpN¡ Ðepf¡ ê$T Aphhpdp„ Y$ug ’hu. (10) EbL$p L¡$ EgV$u ’hu.
(11) Ap„M¡ Tp„My„ v$¡Mphy„, Qídp“p„ “„bf hpf„hpf bv$gphp. (12) lp’¡-
‘N¡ Mpgu QX$hu L¡$ TZTZpV$u ’hu.
X$peprbV$uk“u kdõepAp¡
X$peprbV$uk“u kpfhpf “ L$fhpdp„ Aph¡ sp¡ gp¡ludp„ ÁgyL$p¡T“y„ KQy„
âdpZ kss füp L$f¡ R>¡. s¡ [õ\rs ifuf“p„ v$f¡L$ Aheh“¡ “y¼kp“ L$f¡ R>¡.
lpB ågX$â¡if : X$peprbV$uk f¼sL$Zp¡“¡ L$W$Z b“ph¡ R>¡. s¡ ApV$®fuAp¡dp„
‘kpf ’sp„ s¡“u v$uhpg kp’¡ Okpe R>¡ A“¡ DTfX$p¡ ’pe R>¡. Ap S>ÁepA¡ ê$T
Aphu S>sp„ QpWy$„ b“¡ R>¡. L$W$Z A“¡ L$X$L$ b“¡gu Aphu S>Áep L$p¡g¡õV$¡fp¡g“¡
S>dp ’hp A“yL|$m b“u Åe R>¡. s¡’u A¡’¡fp¡õ¼g¡fp¡rkk ’pe R>¡ A“¡ gp¡lu“¡
‘kpf ’hpdp„ Ahfp¡^ ’pe R>¡. Ap’u ågX$â¡if KQy„ Åe R>¡.
130 OfNÕ\y h¥vy„$
"b°ûQe®_y„ `pg_ _¡Ófnp\£ OÏ„ S> AphíeL$ R>¡.'
131OfNÕ\y h¥vy„$
lpV$® A¡V$¡L$ : A¡’¡fp¡õ¼g¡fp¡rkk’u lpB ågX$â¡if ’pe R>¡, s¡hu S> fus¡ lpB
ågX$â¡if’u A¡’¡fp¡õ¼g¡fp¡rkk ’pe R>¡. Apd rhjQ¾$ Qpëep L$f¡ R>¡. Ap
L$pfZp¡ lpV$® A¡V$¡L$ dpV$¡ ANÐe“p„ ‘qfbmp¡ R>¡.
qL$X$“u : X$peprbV$uk L¡$‘ugfuAp¡“u v$uhpg“¡ ÅX$u A“¡ “bmu L$f¡ R>¡. Aphu
L¡$‘ugfuAp¡ hX¡$ gp¡lu bfpbf auëV$f ’C iL$sy„ “’u. fp¡rN›$“u qL$X$“u A„s¡
r_óam ’C iL¡$ R>¡.
Ap„M : Ap„M“u L¡$‘ugfuAp¡“¡ “y¼kp“ ’pe sp¡ s¡dp„’u gp¡lu Nmsp„ ×rô$“¡
“y¼kp“ ’pe R>¡. Apdp„ A„^p‘p¡ ‘Z Aphu iL¡$ R>¡. X$peprbV$uk“p„ v$v$}Ap¡“¡
dp¡rsep¡ hl¡gp¡ Aph¡ R>¡.
N¡ÞN°¡“ : ‘N“p„ srmep„ ùv$e dpV$¡ gp¡lu ‘lp¢QpX$hp A“¡ dNS> dpV$¡
k„v$¡ip“u Ap‘-g¡ L$fhp v$|f“u S>Áep R>¡. f¼sâhpl ^udp¡ b“sp„ Q¡‘
gpNhp“u N°lZiugsp h^¡ R>¡ A“¡ k„h¡v$“pAp¡ Ap¡R>u ’sp„ Q¡‘ dV$pX$hpdp„
Y$ug ’pe R>¡. Aphu ‘rf[õ\rsdp„ L¡$V$gpL$“¡ A„N L$‘phhp ‘X¡$ R>¡.
L$p¡dp : Aplpf, îd A“¡ BÞõeyrg““u kdsygp “ S>mhpe Ðepf¡ gp¡ludp„
ÁgyL$p¡T“y„ âdpZ M|b h^u S>sp„ lpC‘fÁgpek¡rdep ’pe sp¡ L$p¡dp ’pe R>¡.
s¡hu S> fus¡ gp¡ludp„ ÁgyL$p¡T“y„ âdpZ M|b OV$u Åe sp¡ lpC‘fÁgpek¡rdep
’pe R>¡. s¡dp„ ‘Z v$v$} L$p¡dpdp„ S>C iL¡$ R>¡. bß¡ [õ\rs N„cuf R>¡.
Q¡‘ : ÐhQp“p„ Q¡‘u v$v$p£ ’C Aph¡ R>¡ Ðepf¡ dV$pX$hpdp„ Y$ug ’pe R>¡. ÷uAp¡“¡
‘¡ipb“p„ v$v$p£ hpf„hpf ’pe R>¡. ‘pep¡qfep ‘Z ’pe R>¡.
"dp\¡, `N_p„ srme¡ A_¡ L$p__p„ d|mdp„ dprgi L$fhp\u Ap„M_y„ s¡S> h^¡ R>¡.'
132 OfNÕ\y h¥vy„$
Ai[¼s : ÁgyL$p¡T L$p¡jp¡dp„ v$pMg ’C iL$sy„ “rl lp¡hp’u i[¼s“u DZ‘
fl¡ R>¡. i[¼s A“¡ spS>Nu hNf rS>„v$Nu dpZu iL$psu “’u.
X$peprbV$uk“u kpfhpf
L$pmÆ‘|h®L$“u ep¡Áe kpfhpf’u X$peprbV$uk“¡ A„Ly$idp„ gphu iL$pe
R>¡. X$peprbV$uk“¡ A„Ly$idp„ fpMhp ÓZ dy¿e kp^“ R>¡. (1) Aplpf, (2)
ipfurfL$ îd, (3) v$hp-BÞõeyrg“.
Aplpf :
X$peprbV$ukdp„ Aplpf’u kpfhpf (Dieting) D‘f M|b cpf dyL$hpdp„
Aph¡ R>¡. s¡“p„ kpfp Apep¡S>“’u gp¡ludp„ ÁgyL$p¡T“y„ âdpZ “uQ¡ Åe R>¡.
s¡dS> ifuf“p„ BÞõeyrg““p¡ D‘ep¡N L$fhp“u i[¼s ky^f¡ R>¡. Aplpf“p¡
âL$pf, L¡$gfu s’p kde“p„ Apep¡S>“’u BÞõeyrg““u dp„N OV$¡ R>¡. L¡$gfu“p„
Apep¡S>“’u hS>“ ‘Z OV$¡ R>¡. h^pf¡ ‘X$sp¡ cpf¡ (Rich) Mp¡fpL$ g¡hp“u V$¡h
bv$gu“¡ s„v$yfõsu“y„ ̂ p¡fZ KQ¡ gC S>C iL$pe R>¡.
Aplpf kdsp¡g lp¡hp¡ S>ê$fu R>¡. s¡dp„ ‘p¥rô$L$ sÒhp¡ ‘|f¡‘|fp„ dmu
fl¡hp’u fp¡NârsL$pfL$ i[¼s S>mhpC fl¡ R>¡. kdsp¡g Aplpf“p„ Apep¡S>“dp„
“uQ¡ dyS>b“p„ dy¿e ‘v$p’p£ dmu fl¡ s¡ M|b S> S>ê$fu R>¡.
L$pbp£lpCX²¡$V¹$k : X$peprbV$ukdp„ L$pbp£lpCX²¡$V¹$k“p„ D‘ep¡N“u kdõep lp¡hp
"Aïgug kprlÐe, DÑ¡S>L$ Ål¡fMbfp¡, rbcÐk hpsp¡ iy¾$fnp_p„ iÓy R>¡.'
R>sp„ kdsp¡g Aplpf dpV$¡ s¡“u ANÐe OZu R>¡. s¡ ifuf“¡ dp¡V$p cpN“u
i[¼s ‘|fu ‘pX¡$ R>¡. dpV$¡ Aplpf“u Ly$g L¡$gfu“p„ ‘0 ’u 60 V$L$p s¡dp„’u
dmhp S>ê$fu R>¡. Apd R>sp„ A¡hp L$pbp£lpCX²¡$V¹$k ‘k„v$ “rl L$fhp Å¡¡CA¡ L¡$ S>¡
TX$‘’u ip¡jpe. v$p.s. Mp„X$, ApCõ¾$ud, duW$pC, ‘uZp„, dyfåbp hN¡f¡.
Aphp L$pbp£lpCX²¡$V¹$k g¡hp’u BÞõeyrg“ s¡“¡ ‘lp¢Qu iL¡$ s¡ ‘l¡gp„
ågX$ÁgyL$p¡T TX$‘’u h^u Åe R>¡. L$pbp£lpCX²¡$V¹$k dp¡V$p cpN¡ L$p¡çàg¡¼k
A’hp õV$pQ®hpmp ‘k„v$ L$fhp. s¡ ̂ ud¡-^ud¡ ip¡jpe R>¡. s¡ ipL$cpÆ, amp¡,
A“pS>dp„’u dm¡ R>¡.
âp¡V$u“ : s¡ õ“pey“¡ bp„^¡ R>¡ A“¡ ’p¡X$u i[¼s ‘Z Ap‘¡ R>¡. OZu QuÅ¡dp„
âp¡V$u“ kp’¡ Qfbu ‘Z lp¡e R>¡ dpV$¡ s¡“¡ ‘Z NZsfudp„ g¡hu Å¡CA¡.
Aplpfdp„ âp¡V$u““y„ âdpZ 1f ’u f0 V$L$p lp¡hy„ S>ê$fu R>¡.
Qfbu : Ap‘Zp„ ifuf“¡ AdyL$ Qfbu“u S>ê$f sp¡ R>¡ S>. dpV$¡ ìe[¼s“y„ h^y
‘X$sy„ hS>“ lp¡hp R>sp„ Aplpf“p„ 30 V$L$p L¡$gfu Qfbudp„’u Aphhu Å¡CA¡.
Qfbu“u Åsp¡ A“¡ s¡“p„ âdpZ ‘Z ANÐe“p„ R>¡.
k¡Ãeyf¡V$¡X$ a¡V¹$k : fp¡rS>„v$p Aplpf“u v$k V$L$p’u Ap¡R>u L¡$gfu Apdp„’u
dmhu Å¡CA¡. s¡ Mpk L$fu“¡ âpZuS> Qfbu R>¡. s¡ v$|^, Ou, dpMZdp„’u dm¡
R>¡. D‘fp„s s¡ L$p¡‘f¡g, ‘pd Ap¡Cg, h¡ÆV$¡bg Ou hN¡f¡dp„ lp¡e R>¡.
A“k¡Ãeyf¡V$¡X$ a¡V¹$k : s¡ dp¡V$p cpN¡ h“õ‘rsS>Þe R>¡. s¡dp„ ‘Z b¡ Ås
R>¡ :
133OfNÕ\y h¥vy„$
"v$pê$_y„ k¡h_ L$fhy„ _rl.'
134 OfNÕ\y h¥vy„$
(1) ‘p¡guA“k¡Ãeyf¡V$¡X$ a¡V¹$k :
s¡“y„ âdpZ Aplpf“u Ly$g L¡$gfu“p„ Ap¡R>pdp„ Ap¡Ry>„ 10 V$L$p Å¡CA¡. s¡
L$p¡“® Ap¡Cg, k“ãgphf Ap¡Cg, k¡ãgphf Ap¡Cg hN¡f¡dp„ lp¡e R>¡.
(f) dp¡“p¡A“k¡Ãeyf¡V$¡X$ a¡V¹$k :
bpL$u“u L¡$gfu Apdp„’u Aphhu Å¡CA¡. s¡ dNamu“y„ s¡g, Ap¡rgh Ap¡Cg
hN¡f¡dp„ lp¡e R>¡.
Aplpf“y„ Apep¡S>“ :
Aplpf“p„ Apep¡S>“dp„ L¡$gfu“y„ dlÒh OZy„ R>¡. sdpf¡ L¡$V$gu L¡$gfu“p„
Aplpf“u S>ê$f R>¡. s¡ dpV$¡ sdpfp X$p¸L$V$f sdpfy„ ApS>“y„ hS>“ “rl ‘Z Apv$i®
hS>“ NZsfudp„ g¡ R>¡. v$p.s. sdpfu fp¡rS>„v$u âh©rÑAp¡ b¡W$pXy$„ âL$pf“u lp¡e
sp¡ sdpf¡ A¡L$ qL$gp¡N°pd Apv$i® hS>“ v$uW$ 22 L¡$gfu g¡hp“u S>ê$f fl¡. dpV$¡
60 qL$gp¡N°pd Apv$i® hS>“hpmpA¡ 60 x 22 = 1320 L¡$gfu g¡hp“u
S>ê$f fl¡. Ap L¡$gfu D‘f S>Zph¡g dy¿e ÓZ hN®dp„’u A“¡ s¡ kp’¡ gM¡g
âdpZdp„ g¡hp“u Np¡W$hZ L$fhu Å¡CA¡.
Ap D‘fp„s ‘|fsp ‘p¡jZ dpV$¡ v$f¡L$ âL$pf“p„ rhV$prd“p¡ A“¡ npfp¡
âdpZkf g¡hp S>ê$fu R>¡. L¡$V$gpL$ Mp¡fpL$dp„ A¡L$ Ås lp¡e Äepf¡ buÅ
Mp¡fpL$dp„ OZu Ås“p„ ‘Z ’p¡X$p„-’p¡X$p„ âdpZdp„ lp¡e. dpV$¡ S> rhrh^
âL$pf“p„ Mp¡fpL$p¡ ‘k„v$ L$fu Aplpf“¡ kdsp¡g b“phhp¡ Å¡CA¡ S>¡’u ‘p¡jZ“u
Mpdu “ ‘X¡$.
"rhjeu hpsp¡ A_¡ rhL$pfu d_p¡f„S>_ iy¾$fnp_p„ iÓy R>¡.'
X$peprbV$uk“p„ dp¡V$p cpN“p„ v$v$}Ap¡ h^y ‘X$sp„ hS>“hpmp lp¡hp’u
s¡d“p„ dpV$¡ hS>“ OV$pX$hy„ s¡ ANÐe“u bpbs R>¡. ‘qfZpd¡ ågX$ÁgyL$p¡T OV$¡
R>¡. Aplpf“p„ Apep¡S>“’u hS>“ OV$pX$hpdp„ dp¡V$p¡ apev$p¡ ’pe R>¡. sdpfy„
BÃR>“ue hS>“ fpMhp sdpf¡ L¡$V$gu L¡$gfu g¡hu Å¡CA¡ s¡“p D‘f sdpfp
Aplpf“p„ Apep¡S>““p¡ (Metal Plan) Ap^pf R>¡. Å¡ sd¡ Ap¡hf h¡CV$ lp¡ sp¡
sdpf¡ L¡$gfu Ap¡R>u g¡hp“u S>ê$f fl¡i¡. Aphp Sy>v$p„-Sy>v$p„ OV$L$p¡ D‘f’u sdpfp
Aplpf“y„ Apep¡S>“ ’i¡.
Aplpf“p„ kde‘ÓL$“u ‘Z ANÐe R>¡. sdpfy„ ifuf BÞõeyrg““p¡
kpfp¡ D‘ep¡N L$fu iL¡$ s¡ dpV$¡ fõsp¡ A¡ R>¡ L¡$ S>dhp“y„ h^y hMsdp„ hl¢Qu
“p„Mhy„. ifufdp„ ÁgyL$p¡T A“¡ BÞõeyrg““p„ âdpZ S>mhpC fl¡ s¡ dpV$¡ sdpf¡
v$f¡L$ hMs¡ S>dhp“p¡ kde Åmhhp¡ Å¡CA¡. Å¡ sd¡ hS>“ OV$pX$hp“p¡ âeГ
L$fsp lip¡ sp¡ h^pf¡ hMs A“¡ ’p¡Xy„$-’p¡Xy„$ Mphp“p¡ gpc A¡ ’i¡ L¡$ c|M Ap¡R>u
gpNi¡ A“¡ hS>“ TX$‘’u Dsfi¡.
Aplpf“u Av$gp bv$gu (Exchange System) :
Aplpfdp„ rhrh^sp Aph¡, ‘p¡jL$ sÒhp¡“y„ âdpZ S>mhpC fl¡ s¡ dpV$¡
Ap â’p rhL$kphhpdp„ Aphu R>¡. s¡ ApS>L$pg OZu âQrgs R>¡. Apdp„
Aplpf“¡ dy¿e ‘p„Q-R> hN®dp„ hl¢Qu “pMhpdp„ Aph¡g R>¡. s¡ v$f¡L$ hN®dp„
Aphsu L$p¡C ‘Z QuS> A¡L$“¡ bv$g¡ hp‘fu iL$pe R>¡.
135OfNÕ\y h¥vy„$
"v$p„s\u _M L$p`hp _rl.'
136 OfNÕ\y h¥vy„$
ipfuqfL$ îd :
X$peprbV$uk“p„ v$v$} dpV$¡ ipfuqfL$ îd“y„ dlÒh OZy„ R>¡. s¡“¡ fp¡rS>„v$p
L$pe®¾$d sfuL¡$ A‘“phhp¡ Å¡CA¡. s¡dp„ sd“¡ d“Ndsu A“¡ A“yL|$m Aphsu
âh©rÑAp¡ L$fu iL$p¡ R>p¡.
L$kfs’u ÁgyL$p¡T“y„ TX$‘’u v$l“ ’pe R>¡. L¡$gfu h‘fphp’u hS>“
A„Ly$idp„ fl¡ R>¡. gp¡lu“y„ ‘qfc°dZ ky^f¡ R>¡. ågX$â¡ifdp„ apev$p¡ ’pe R>¡.
L$kfs’u ifuf“p„ BÞõeyrg““u h‘fpidp„ ky^pfp¡ ’pe R>¡. s¡ BÞõeyrg““u
dp„N OV$pX¡$ R>¡. s¡“p„’u hS>“ OV$pX$hpdp„ dv$v$ ’pe R>¡. kpdpÞe hS>“hpmp“p¡
‘Z L$p¡jp¡“p¡ BÞõeyrg“ âÐe¡ ârscph ky^f¡ R>¡. s¡“p’u BÞõeyrg“ fuk¡àV$f
kpCV¹$“u k„¿epdp„ ky^pfp¡ ’pe R>¡. L$kfs’u L$p¡g¡õV$¡fp¡g OV$¡ R>¡. h^y ‘X$su
c|M gpNsu “’u. dp“rkL$ spZ A“¡ v$bpZ OV$¡ R>¡. Apd L$kfs A“¡L$ fus¡
apev$pL$pfL$ b“¡ R>¡.
X$peprbV$uk“p„ v$v$}Ap¡ A¡fp¡rbL$ L$kfsp¡ S>¡d L¡$ Qpghy„, Å¡rN„N L$fhy„,
kpeL$g Qgphhu, sfhy„ hN¡f¡ L$fu iL¡$ R>¡. s¡ r“erds L$fhpdp„ Aph¡ Ðep„ ky^u
S> D‘f S>Zph¡g gpcp¡ dm¡ R>¡. dpV$¡ s¡“¡ fp¡rS>„v$p Aplpf“u dpaL$ S>
A‘“phu g¡hu Å¡CA¡.
Qpghp’u hNf sL$gua¡ A“¡ hNf MQ£ L$kfs dm¡ R>¡. s¡ Nd¡ Ðep„ Nd¡
Ðepf¡ ’C iL¡$ R>¡. L¡$V$guL$ “p“u gpNsu V$¡hp¡“¡ bv$gu“¡ Qpghp“p¡ gpc d¡mhu
iL$pe. v$p.s. Ofdp„ Å¡Csu QuÅ¡ buÅ ‘pk¡ dpNhp“¡ bv$g¡ Ås¡ gC g¡hu,
V|$„L$p A„sf dpV$¡ hpl“ “rl hp‘fsp„ Qpgu “pMhy„, rgãV$“p„ D‘ep¡N“¡ bv$g¡
ÓZ-Qpf v$pv$f QX$u iL$pe s¡V$gp QX$u S>hy„.
"kp¡ v$hp = A¡L$ lhp.'
137OfNÕ\y h¥vy„$
v$hpAp¡
S>¡d“¡ X$peprbV$uk V$pC‘-II ’ep¡ s¡d“¡ S> dp¡Y$¡’u g¡hp“u v$hpAp¡
A‘pe R>¡. Sy>v$u-Sy>v$u v$hpAp¡ BÞõeyrg““p„ DБpv$“dp„ h^pfp¡ L$fhpdp„ dv$v$
L$f¡ R>¡. Aplpf s¡dS> L$kfs“p„ Apep¡S>“ R>sp„ X$peprbV$uk D‘f A„Ly$i “
Aph¡ Ðepf¡ X$p¸¼V$f Ap âL$pf“u v$hpAp¡ gMu Ap‘¡ R>¡. ApS>¡ v$hp gp¡ ‘R>u
l„d¡ip„ g¡hu S> ‘X$i¡ A¡hy„ “’u. hS>“ OV$pX$hp’u v$hp b„^ ’hp“p„ A“¡L$
v$pMgp R>¡. X$peprbV$uk A„Ly$idp„ flu iL¡$ R>¡ ‘Z dV$sp¡ “’u. buÆ sfa
X$peprbV$uk V$pC‘-II “p„ v$v$}“¡ v$hp g¡hp R>sp„ ågX$ÁgyL$p¡T KQy„ fl¡ sp¡
BÞõeyrg“ g¡hp“u kgpl Ap‘hpdp„ Aph¡ R>¡.
BÞõeyrg“ :
S>¡d“¡ BÞõeyrg“ g¡hp“u kgpl Ap‘hpdp„ Aph¡ s¡dZ¡ rhi¡j
ÅZL$pfu d¡mhhp“u S>ê$f fl¡ R>¡. BÞõeyrg““u Ås, s¡“p¡ X$p¡T A“¡ s¡
g¡hp“p¡ kde sdpfp X$p¸¼V$f S> “½$u L$fu iL¡$. dpV$¡ s¡d“p„ dpN®v$i®““¡
A“ykfp¡. kpfy„ gpN¡ sp¡ ‘Z s¡d“u kgpl hNf v$hpdp„ a¡fapf “ L$fp¡.
X$peprbV$uk“u kdõepAp¡ lg L$fhp ApV$gy„ S>ê$fu R>¡
(1) X$p¸¼V$f“y„ dpN®v$i®“ (2) sdpfu h^ydp„ h^y ÅZL$pfu (3) sdpfp¡
klL$pf.
"fpÓ¡ h_õ`rs D`f \C_¡ Aph¡gu lhp fp¡N L$f¡ R>¡.'
138 OfNÕ\y h¥vy„$
ÆhS>„sy L$fX¡$ Ðepf¡
h]R>u X„$M¡ Ðepf¡
1. L$p¡C ‘Z ÆhS>„sy“p„ X„$M D‘f lmv$f Oku“¡ kl¡S> Nfd L$fu
Qp¡‘X$hp’u ‘uX$p dV$¡ R>¡.
2. h]R>u“p„ X„$M D‘f L$p„v$p¡ L$p‘u bp„^hp’u h]R>u“y„ T¡f Dsf¡ R>¡.
3. h]R>u“p„ X„$M D‘f d^ Qp¡‘X$hp’u bmsfp Ap¡R>u ’pe R>¡ A“¡ T¡f Dsf¡
R>¡.
4. h]R>u L$fX$ép¡ lp¡e sp¡ k|„W$“¡ ‘pZudp„ Oku k|„Ohp’u h]R>u“y„ T¡f Dsf¡
R>¡.
5. h]R>u L$fX$ép¡ lp¡e sp¡ a|v$u“p“p¡ fk ‘uhp’u L¡$ a|v$u“p“p„ ‘p“ Mphp’u
T¡f Dsf¡ R>¡.
6. h]R>u“p„ X„$Mhpmp¡ cpN duW$p“p„ ‘pZu’u hpf„hpf ^p¡hp’u s’p kl¡S>
duWy$„ “pM¡gp ‘pZu“p„ V$u‘p bß¡ Ap„Mp¡dp„ “pMhp’u h]R>u“y„ T¡f Dsf¡
R>¡.
7. Apdgu“p¡ qL$Q|L$p¡ A’hp L$p„QL$p ka¡v$ ’pe Ðep„ ky^u ‘pZudp„ Oku A¡
ka¡v$ ’e¡gp¡ qL$Q|L$p¡ h]R>u“p„ X„$M ‘f Qp¢V$pX$hp’u T¡f ip¡ju g¡ R>¡ A“¡
‘p¡sp“u d¡m¡ Mfu ‘X¡$ R>¡ A“¡ h]R>u“y„ T¡f Dsf¡ R>¡.
"Ap„Mdp„ L$Qfp¡ _ `X$¡ s¡_u L$pmÆ fpMp¡.'
139OfNÕ\y h¥vy„$
8. h]R>u L$fX$ép¡ lp¡e sp¡ L¡$fp¡ku“dp„ aV$L$X$u“p¡ c|L$p¡ “pMu Qp¡‘X$hp’u ‘uX$p
dV$u S>i¡.
9. sp„v$mÅ“p¡ fk kpL$f kp’¡ ‘uhp’u h]R>u“y„ T¡f Dsf¡ R>¡.
10. h]R>u“p„ v$„iõ’p“ D‘f d|Ó“y„ dprgi L$fhp’u gpc ’pe R>¡.
kp‘ L$fX¡$ Ðepf¡
1. kp‘ L$fX¡$ Ðepf¡ 10 ’u f0 sp¡gp iyÙ Ou fp¡Nu“¡ ‘uhX$phu EgV$u
L$fphu v$¡hp’u kp‘“y„ T¡f Ap¡Ry>„ ’C Åe R>¡.
2. 1‘ rdr“V$ ‘R>u “hi¡L$p ‘pZu“y„ h^ydp„ h^y k¡h“ L$fphhy„ S>¡’u sfs
S> EgV$u ’C S>sp„ kp‘“y„ T¡f blpf “uL$mu Åe R>¡ A“¡ fp¡Nu bQu
Åe R>¡. S>ê$f ‘X¡$ sp¡ buÆ hMs ‘Z EgV$u L$fphhu.
3. kp‘ L$fX¡$ Ðepf¡ A¡ S>ÁepA¡ ‘0 N°pd Oudp„ A¡L$ N°pd aV$L$X$u hpV$u“¡
gNpX$hp’u T¡f v$|f ’pe R>¡.
kp‘ X„$M¡ Ðepf¡ s¡“u kpfhpf :
1. Xy„$Nmu“p¡ fk 1‘ N°pd, kfkh“y„ s¡g 1‘ N°pd Ap bß¡“¡ d¡mhu“¡ S>¡“¡
kp‘¡ v$„i v$u^p¡ lp¡e s¡“¡ AX$^p L$gpL¡$ ‘uhX$phhp’u kp‘“y„ T¡f Dsfu
Åe R>¡.
"bpfu-bpfZp b„^ L$fu v$uhp¡ bmsp¡ fpMu k|hy„ _rl.'
140 OfNÕ\y h¥vy„$
L|$sfy„ L$fX¡$ Ðepf¡
1. L|$sfy„ L$fX$éy„ lp¡e sp¡ s¡“p„ ‘f rl„N“¡ ‘pZudp„ O|„V$u“¡ Qp¡‘X$hp’u apev$p¡
’pe R>¡.
2. L|$sfy„ L$fX$éy„ lp¡e sp¡ s¡“p ‘f gkZ“u L$muAp¡ ‘uku“¡ g¡‘ L$fhp’u,
gkZ“u QV$Zu“¡ ‘pZudp„ DL$pmu“¡ ‘uhp’u A“¡ Mp¡fpL$dp„ gkZ
h^pf¡ Mphp’u(kps qv$hk ky^u Ap âdpZ¡ L$fhp’u)L|$sfp“p„ T¡f“p¡
“pi ’pe R>¡.
3. lX$L$pey„ L|$sfy„ L$fX$éy„ lp¡e sp¡ L$p„v$p“p¡ fk A“¡ d^ d¡mhu“¡ Op ‘f
gNpX$hp’u Op S>gv$u fyTpC Åe R>¡ A“¡ T¡f “pi ‘pd¡ R>¡.
Jv$f L$fX¡$ Ðepf¡
1. Jv$f L$fX¡$ Ðepf¡ A¡ S>ÁepA¡ Mfpb ’C Ne¡gp L$X$hp L$p¡‘fp“¡ d|mp“p„
fkdp„ Oku“¡ gNpX$hp’u apev$p¡ ’pe R>¡.
2. Qp¡Mp“y„ d|m gC Q|Z® b“phu qv$hkdp„ ÓZ hMs d^ kp’¡ Qp„V$hp’u
Jv$f“y„ T¡f v$|f ’pe R>¡.
AÞe Æh-S>„sy L$fX¡$ Ðepf¡
1. hp„v$fp¡ L$fX¡$ Ðepf¡ ‘X¡$gp Opdp„ Xy„$Nmu hpV$u“¡ Ðep„ g¡‘ L$fhp’u Apfpd
dmi¡.
"l„d¡ip„ KX$p A_¡ ^udp ðpk g¡hp s¡ Apfp¡Áeâv$ R>¡.'
141OfNÕ\y h¥vy„$
2. Nfp¡mu L$fX¡$ Ðepf¡ kfkh“p„ s¡gdp„ fpM d¡mhu“¡ Op ‘f gNpX$hp’u
sfs Apfpd ’pe R>¡.
3. d^dpMu L$fX¡$ Ðepf¡ X„$Mhpmu S>ÁepA¡ duWy$„ gNpX$hp’u OZp¡ apev$p¡
’pe R>¡.
4. L$p“MS|>fp¡ L$fX¡$ Ðepf¡ Xy„$Nmu A“¡ gkZ hpV$u“¡ Op ‘f gNpX$hp’u
OZu fpls ’pe R>¡.
5. “hp ‘NfMp X„$M¡ Ðepf¡ g]by“u Np¡V$gu“¡ ‘Õ’f ‘f Oku“¡ g¡‘ L$fhp’u
b¡ qv$hkdp„ Apfpd ’pe R>¡.
dpMu-dÃR>f A“¡ dp„L$X$ cNpX$hp
1. kNX$udp„ kmNsp L$p¡gkp ‘f “pf„Nu“u R>pg “pMu ̂ ydpX$p¡ L$fp¡. b^p
S> dÃR>fp¡ A“¡ dpMuAp¡ cpNu S>i¡.
2. Äep„ dp„L$X$ v$¡Mpsp lp¡e Ðep„ “pf„Nu“u R>pg L$QX$u-dkmu“¡ “pMu v$p¡.
dp„L$X$ Npeb ’C S>i¡.
3. kfkh“p„ s¡gdp„ AS>dp¡ hpV$u A¡dp„ L$pNm“p„ V|$L$X$p„ ‘gpmu Sy>v$u-Sy>v$u
S>ÁepA¡ gV$L$phu v$p¡. dÃR>f-dpMuAp¡ cpNu S>i¡.
4. k|L$p gudX$p“p„ ‘p“ ‘f rl„N“y„ ‘pZu R>p„V$u kmNsp L$p¡gkp ‘f “pMu
v$p¡. S>¡ ̂ ydpX$p¡ ’i¡ A¡“p L$pfZ¡ dpMu-dÃR>f A“¡ dp„L$X$ cpNu S>i¡.
"Ap`Zp„ Nfd, Nfub A_¡ R> F$syhpmp v$¡i_¡ kysfpD L$p`X$ h^pf¡ A_yL|$m R>¡.'
142 OfNÕ\y h¥vy„$
hpm“p„ fp¡Np¡
hpm h^pfhp dpV$¡
1. A¡L$ cpN d^ A“¡ b¡ cpN g]by d¡mhu hpm“p„ d|mdp„ bfpbf dprgi
L$fp¡. AX$^p L$gpL$ ‘R>u hpm“¡ ^p¡C “pMp¡. Ap âep¡N r“erds ’p¡X$p¡
kde L$fhp’u hpm“u b^u aqfepv$p¡ v$|f ’C S>i¡.
2. g]by“p„ fkdp„ Apdmp„“y„ Q|Z® d¡mhu hpm“p„ d|mdp„ gNpX$hp’u hpm
TX$‘’u h^¡ R>¡.
3. L¡$fu“u Np¡V$gu kp’¡ Apdmp„“¡ hpV$u gC fpÓ¡ KOsp ‘l¡gp„ dp’¡ g¡‘
L$fhp’u A“¡ khpf¡ ^p¡C “pMhp’u hpm gp„bp, L$pmp A“¡ QdL$v$pf
b“¡ R>¡.
hpm Mfhp
1. AX$v$“u v$pm bpau gC dp’¡ hpmdp„ Okhp’u ’p¡X$p S> qv$hkp¡dp„ hpm
Mfsp b„^ ’C Åe R>¡.
2. hpm s|V$u S>sp„ lp¡e A’hp hpm D‘f L$p„kL$p¡ a¡fhsu hMs¡ hpm s|V$u
S>sp„ lp¡e sp¡ g]by“p„ fkdp„ hX$gp“u S>V$p hpV$u“¡ dp’p“p„ hpm ̂ p¡hp’u
A“¡ ‘R>u “prme¡f“y„ s¡g A¡dp„ gNpX$hp’u ’p¡X$p S> qv$hkp¡dp„ hpm
s|V$sp„ b„^ ’C S>i¡ A“¡ NuQ b“i¡.
"L$pbfQusfp„, rhL$pfS>_L$, ApR>L$gpC ìe¼s L$fsp„, bly qL„$dsu L$`X$p„ `l¡fhp _rl.'
143OfNÕ\y h¥vy„$
3. fpÓ¡ Apdmp„“p„ Q|Z®“¡ ‘pZudp„ ‘gpmp¡. khpf¡ A¡ ‘pZu r“spfu gC
A¡dp„ b¡ L$pNv$u g]by r“Qp¡hu v$p¡. ‘R>u A¡ ‘pZu hX¡$ hpm ̂ p¡hp’u hpm
Mfsp AV$L$u S>i¡.
4. 100 rd.rg. L$p¡‘f¡gdp„ ÓZ N°pd L$‘|f hpV$u“¡ d¡mhp¡. Ap s¡g
v$ffp¡S> fpÓ¡ dp’pdp„ “pMu lmhp lp’¡ Ap„Nmu“p„ V$¡fhp hX¡$ Okp¡. ‘„v$f
qv$hk Ap âep¡N L$fhp’u hpmdp„ L¡$ hpm“p„ d|mdp„ fl¡gu N„v$L$u A“¡
d¡g v$|f ’C S>i¡. hpm Mfsp b„^ ’C S>i¡ A“¡ hpm L$pmp, ky„v$f,
dygped b“i¡.
5. L$p¡‘f¡gdp„ g]by “pMu rd¼k L$fp¡. ‘R>u Ap s¡g dp’¡ gNpX$u lmhp
lp’¡ dprgi L$fp¡. sdpfp hpmdp„ fl¡gu N„v$L$u kpa ’C S>i¡, d|m“p„
rR>Öp¡ Mygu S>i¡, hpm“¡ ‘|fsy„ ‘p¡jZ dmi¡ A“¡ hpm cfphv$pf
b“i¡.
6. v$pX$d“p„ v$pZp A“¡ ‘p„v$X$p hpV$u“¡ gyNv$u b“php¡. ‘R>u Ap gyNv$u
kfkh“p„ s¡gdp„ “pMu ̂ udp sp‘¡ s¡g Nfd L$fp¡. Äepf¡ b^y„ DL$mu“¡
A¡L$fk ’C Åe Ðepf¡ Npmu gp¡. ‘R>u Ap s¡g r“erds v$ffp¡S> b¡
hMs dp’¡ gNpX$u dprgi L$fhp’u Mfsp hpm b„^ ’C S>i¡ A“¡ hpm
ky„v$f A“¡ NuQ b“i¡.
7. L$p¡’duf hpV$u gC A¡“p¡ fk L$pY$p¡. Ap fk“¡ hpmdp„ “pMu hpm“p„
d|mdp„ lmhp lp’¡ dprgi L$fp¡. Ap âep¡N L$fhp’u hpm“p„ d|m
dS>b|s b“i¡, hpm QdL$v$pf A“¡ L$pmp b“i¡.
"`p¡jpL$dp„ Mp¡V$p¡ MQ® _ L$fip¡. v$¡Mpv$¡Mu _ L$fip¡.'
hpmdp„ S|> ‘X$hu
1. Xy„$Nmu“¡ hpV$u A¡“p¡ fk L$pY$u Ap fk“¡ hpm“p„ A¡hp cpNdp„ Äep„ S|>
’C lp¡e Ðep„ gNpX$p¡. ‘R>u A¡ fk hpmdp„ ÓZ-Qpf L$gpL$ fl¡hp v$p¡.
‘R>u kpby hX¡$ hpm ^p¡C “p„Mp¡. ÓZ qv$hk ky^u Ap âep¡N L$fhp’u
hpmdp„ fl¡gu S|> “pi ‘pd¡ R>¡.
2. L$pQp kuspam“y„ Q|Z® A’hp A¡“p„ bu“y„ Q|Z® fpÓ¡ k|su hMs¡ hpmdp„
kpfu fus¡ gNpX$u D‘f L$‘Xy„$ bp„^u v$p¡. khpf¡ hpm ^p¡C “pMp¡. Ap
âep¡N L$fhp’u dp’pdp„ fl¡gu S|> A“¡ guMp¡ dfu S>i¡.
3. kuspam A“¡ Np¥d|Ó c¡Np L$fu hpV$u“¡ gyNv$u b“php¡. ‘R>u dp’p ‘f
gNpX$p¡. L$‘Xy„$ bp„^u ApMu fps fl¡hp v$p¡. khpf¡ gudX$p“p„ kpby hX¡$
hpm ̂ p¡C “pMp¡. dp’pdp„ fl¡gu S|> “pi ‘pdi¡.
4. R> QdQp õhÃR> ‘pZudp„ b¡ QdQu iyÙ kfL$p¡ d¡mhu ê$“p„ apep hX¡$
kpfu fus¡ hpmdp„ gNpX$p¡. ‘R>u dp’¡ L$‘Xy„$ bp„^u v$p¡. khpf¡ gudX$p“p„
kpby hX¡$ dp’y„ ̂ p¡C “pMp¡. Ap âep¡N AW$hpqX$epdp„ b¡ hMs L$fhp’u
A¡L$ S> drl“pdp„ dp’pdp„ fl¡gu sdpd S|> “pi ‘pdi¡.
5. gkZ“¡ hpV$u“¡ g]by“p„ fkdp„ d¡mhp¡. ‘R>u fpÓ¡ k|sp ‘l¡gp„ dp’p ‘f
gNpX$p¡. khpf¡ DW$u“¡ hpm“¡ gudX$p“p„ kpby hX¡$ ̂ p¡C “p„Mp¡. Ap âep¡N
Qpf-‘p„Q qv$hk L$fhp’u S|> dfu S>i¡.
144 OfNÕ\y h¥vy„$
"L$p¡C L$pddp„ b¡v$fL$pfu v$pMhhu _rl.'
145OfNÕ\y h¥vy„$
hpm L$pmp L$fhp
1. A¡L$ qL$gp¡ Apdmp„“p¡ fk, A¡L$ qL$gp¡ v$¡iu Ou, f‘0 N°pd S>¡W$ud^ Ap
ÓZ¡e c¡Np L$fu ̂ udp sp‘¡ DL$mhp v$p¡. Äepf¡ ‘pZu k|L$pC Åe A“¡
a¼s Ou bQ¡ Ðepf¡ “uQ¡ Dspfu gC Npmu“¡ cfu gp¡. ‘R>u Ap rdîZ
hpmdp„ L$pmu dl¢v$u“u S>¡d k„cpm‘|h®L$ gNpX$p¡. ‘R>u dp’y„ ̂ p¡C “pMp¡.
Ap âep¡N ’p¡X$p qv$hkp¡ ky^u L$fhp’u hpm L$pmp A“¡ QdL$v$pf b“u
S>i¡.
2. gp¡lQ|Z®, lfX¡$, bl¡X$p, Apdmp„ A“¡ L$pmu dpV$u gC hpV$u“¡ Q|Z®
s¥epf L$fp¡. ‘R>u Ap Q|Z®“¡ i¡fX$u“p„ fk kp’¡ d¡mhu A¡L$ drl“p ky^u
fpMu d|L$p¡. ‘R>u hpmdp„ g¡‘“u S>¡d gNpX$p¡. ’p¡X$p S> qv$hkp¡dp„ sdpfp
hpm Ly$v$fsu L$pmp QdL$v$pf b“u S>i¡. (Ap g¡‘ fpÓ¡ gNpX$u khpf¡
hpm ̂ p¡C “pMhp.)
3. hpV$¡gp Apdmp„“y„ Q|Z® ‘pZudp„ d¡mhu A¡dp„ g]by“p¡ fk d¡mhu v$p¡.
‘R>u Ap rdîZ hX¡$ hpm ̂ p¡hp’u hpm dygped A“¡ L$pmp b“u S>i¡.
4. Apdmp„“¡ gudX$p“p„ ‘p“ A“¡ dl¢v$u“p„ ‘p“ kp’¡ v$|^dp„ hpV$u gC
fprÓ“p„ kde¡ hpmdp„ g¡‘ L$fu khpf¡ hpm ^p¡C “pMp¡. A¡L$
AW$hpqX$epdp„ b¡ hMs b¡ drl“p ky^u Ap âep¡N L$fhp’u hpm
QdL$v$pf, dygped A“¡ L$pmp ’C S>i¡.
5. fpÓ¡ Apdmp„ ‘pZudp„ ‘gpmu fpMp¡. khpf¡ Apdmp„“¡ dkmu “pMu A¡
"`p¡jpL$dp„ a¡i__y„ A_yL$fZ _ L$fip¡.'
146 OfNÕ\y h¥vy„$
‘pZu Npmu gC A¡“p„ hX¡$ hpm ̂ p¡hp’u hpm L$pmp A“¡ dygped b“u
S>i¡.
bpmL$p¡“p„ fp¡Np¡
MfS>hy„
1. MfS>hp“¡ L$pfZ¡ bpmL$p¡“p„ ifuf ‘f “p“u-“p“u ap¡guAp¡ ’C Åe
Ðepf¡ A¡dp„ bmsfp ’pe L¡$ M„S>hpm Aphsu lp¡e sp¡ Q„v$““¡ ‘Õ’f ‘f
Oku“¡ g¡‘ gNpX$hp’u OZp¡ gpc ’i¡.
2. MfS>hp“¡ L$pfZ¡ M„S>hpýep ‘R>u QuL$Zp¡ ‘v$p’® “uL$msp¡ lp¡e sp¡
100 N°pd “prme¡f“p„ s¡gdp„ f0 N°pd L$‘|f d¡mhp¡. ‘R>u Ap rdîZ
ÓZ’u Qpf hMs gNpX$p¡. M|b S> fpls ’C S>i¡.
3. MfS>hp“¡ L$pfZ¡ bpmL$p¡“¡ gpg v$pZp “uL$mu Apìep lp¡e Ðepf¡
Apdmp„“¡ hpV$u A¡“p¡ g¡‘ gNpX$p¡. Apd L$fhp’u bpmL$ ’p¡X$uhpfdp„ S>
‘uX$pdy¼s ’C S>i¡.
4. bpmL$“p„ ifufdp„ M„S>hpm Aph¡ A“¡ bmsfp ’su lp¡e Ðepf¡ k|L$p
Apdmp„“¡ ‘pZudp„ “pMu DL$pmu gp¡. ‘R>u “uQ¡ Dspfu Ap ‘pZu W$„Xy„$
’hp v$p¡. Ap ‘pZudp„ L$‘Xy„$ ‘gpmu bpmL$“p„ ifuf¡ cu“y„ L$‘Xy„$ a¡fhp¡,
sfs S> Apfpd ’C S>i¡.
"õhÃR>sp A_¡ `rhÓsp dp_h_¡ `|Z® dp_h b_ph¡ R>¡.'
147OfNÕ\y h¥vy„$
5. A¡L$ rgV$f ‘pZu Nfd ’hp dyL$p¡. Äepf¡ ‘pZu bmu“¡ a¼s Qp¡’p cpN
S>¡V$gy„ fl¡ Ðepf¡ W$„Xy„$ L$fu bpmL$“¡ ’p¡X$u-’p¡X$uhpfdp„ ‘uhX$php¡, S>¡’u
bpmL$“¡ hpf„hpf gpNsu sfk ip„s ’C S>i¡.
6. b°pûu“p„ fkdp„ d^ d¡mhu“¡ bpmL$“¡ ‘uhX$phhp’u OZp¡ S> apev$p¡ ’pe
R>¡.
Mp„ku
1. A¡L$ QdQu sygku“p¡ fk, A¡L$ QdQu Apv$y„„„“p¡ fk A“¡ A¡L$ QdQu d^
d¡mhu qv$hkdp„ ÓZ hMs bpmL$“¡ Ap‘hp’u L$a A“¡ Mp„kudp„ OZp¡
S> Apfpd ’pe R>¡.
2. A„Æf Mphp’u R>psudp„ Åd¡gp¡ L$a A“¡ r‘Ñ “uL$mu Åe R>¡ A“¡
Mp„ku dV$u Åe R>¡.
3. dp¡V$u A¡gQu“y„ Q|Z® b¡-b¡ N°pd ÓZ hMs Ap‘hp’u v$f¡L$ Ås“u
Mp„kudp„ bpmL$“¡ Apfpd ’pe R>¡.
4. kpL$f“p¡ A¡L$ V|$L$X$p¡ A’hp Apv$y„„„“p¡ A¡L$ “p“p¡ V|$L$X$p¡ bpmL$“p„ dp¡Y$pdp„
fpMu Q|khp dpV$¡ Ap‘hp’u v$f¡L$ Ås“u Mp„kudp„ sfs S> Apfpd ’pe
R>¡.
5. Apv$y„„„“p¡ fk d^ kp’¡ d¡mhu fps“p„ kde¡ bpmL$ KO¡ Ðepf¡ QV$pX$hp’u
Mp„kudp„ OZp¡ Apfpd ’pe R>¡.
"dp¢A¡\u ðpk g¡hp¡ _rl. `l¡f¡gp L$`X$p„\u lp\, dp¢ L$¡ _pL$ g|R>hp„ _rl.'
148 OfNÕ\y h¥vy„$
6. L$pmpdfu A“¡ S>¡W$ud^“p¡ V|$L$X$p¡ bpmL$“¡ Q|khp dpV$¡ Ap‘hp’u
Mp„kudp„ sfs S> Apfpd ’pe R>¡.
7. shp ‘f aV$L$X$u “pMu i¡L$u gp¡. ‘R>u A¡“y„ Q|Z® s¥epf L$fu kpL$f A’hp
d^ kp’¡ d¡mhu bpmL$“¡ QV$pX$hp’u OZp¡ S> apev$p¡ ’pe R>¡.
8. ’p¡Xy„$ duWy$„ A“¡ ’p¡X$u lmv$f d¡mhu bpmL$“¡ apL$hp dpV$¡ Ap‘u D‘f v$|^
‘uhX$phhp’u Mp„kudp„ Apfpd ’pe R>¡.
TpX$p
1. duW$p kafS>““p¡ fk L$‘X$p„ hX¡$ Npmu gC ’p¡X$u-’p¡X$uhpf¡ bpmL$“¡
‘uhX$phhp’u TpX$p b„^ ’C Åe R>¡. s¡dS> ifufdp„ A“¡ gp¡ludp„
âhplu sÒhp¡“u EZ‘ v$|f ’pe R>¡.
2. amp¡“p„ fk, ipL$cpÆ“p„ fk A“¡ ‘pZu hpf„hpf ‘uhX$phhp’u
bpmL$“p„ TpX$p b„^ ’C Åe R>¡ A“¡ âhplu ‘v$p’®“u EZ‘ ’su “’u.
3. “p“p bpmL$“¡ hpf„hpf ‘pZu S>¡hp TpX$p ’sp„ lp¡e sp¡ 6 rdrgN°pd
hqfepmu“¡ 6 rdrgN°pd ‘pZudp„ “pMu DL$pmp¡. Äepf¡ ‘pZu AX$^y„
flu Åe Ðepf¡ A¡L$ QdQu S>¡V$gy„ qv$hkdp„ ÓZ hMs ‘uhX$phhp’u
sfs S> gpc ’i¡.
4. “p“p bpmL$p¡“¡ M|b S> ‘psmp ‘pZu S>¡hp TpX$p hpf„hpf ’hp dp„X¡$ Ðepf¡
Åeam, grh„N, ka¡v$ Æ{„$ A“¡ V$„L$ZMpf Qpf¡e“¡ kfMp cpN¡ gC
Q|Z® b“phu L$‘X$p„ hX¡$ Qpmu gp¡. ‘0 ’u ‘00 rd.rg. ky^u S>ê$f
"Äep„-Ðep„ \|„L$hy„ _rl, `p__u r`QL$pfu dpfhu _rl.'
149OfNÕ\y h¥vy„$
âdpZ¡ ep¡Áe dpÓpdp„ d^ kp’¡ qv$hkdp„ A¡L$ L¡$ b¡ hMs QV$pX$p¡, sfs
S> Apfpd ’C S>i¡.
5. Ap„Nmu ‘f A¡f„qX$ey„ s¡g gNpX$u QV$pX$hp’u bpmL$“¡ gugp f„N“p„ TpX$p
’sp„ lp¡e sp¡ b„^ ’C Åe R>¡.
bpmL$p¡“y„ v$|^
1. v$f¡L$ dpspA¡ ‘p¡sp“p„ bpmL$“¡ kdekf ‘p¡sp“y„ S> v$|^ ‘uhX$phhy„
Å¡CA¡. A¡ hMs¡ ‘l¡gp„ ‘p¡sp“p„ õs“ ‘f“p¡ ‘fk¡hp¡ kpa L$fu“¡ ‘R>u
S> bpmL$“¡ õs“‘p“ L$fphhy„ Å¡CA¡. S>¡’u bpmL$ kpfu fus¡ v$|^ ‘u iL¡$
A“¡ A¡“p¡ ep¡Áe rhL$pk ’pe.
2. iê$Apsdp„ dpsp“p„ õs“dp„’u v$|^“u ^pf “ “uL$m¡ Ðepf¡ bpmL$“¡
ÁgyL$p¡T A’hp d^ d¡mh¡gy„ ‘pZu Ap‘hy„ Å¡CA¡.
3. S>¡ dpsp“p„ õs“p¡dp„ ‘|fsy„ v$|^ Aphsy„ “ lp¡e A¡dZ¡ k|Ly„$ L$p¡‘fy„ L¡$
MkMk h^pf¡ âdpZdp„ Mphu Å¡CA¡. S>¡’u õs“p¡dp„ v$|^“y„ âdpZ
h^¡.
4. Å¡ bpmL$“¡ D‘f“y„ v$|^ ‘uhX$phhy„ lp¡e sp¡ Ap¡R>u QuL$pkhpmy„ Npe
A’hp bL$fu“y„ v$|^ ‘uhX$phhy„ Å¡CA¡.
5. v$|^ A“¡ ‘pZu kfMp cpN¡ d¡mhu Nfd L$fp¡. ‘R>u A¡L$ Dcfp¡ Aph¡
Ðepf¡ “uQ¡ Dspfu W$„Xy„$ ’hp v$p¡. S>¡d-S>¡d bpmL$ dp¡Vy$„ ’sy„ Åe s¡d-s¡d
‘pZu“u dpÓp Ap¡R>u L$fhu Å¡CA¡.
"`fpep ^_ A_¡ `fpeu ÷u_u Apip L$fhu _rl.'
6. L$p¡C ‘Z Aplpf L$fsp„ bpmL$ dpV$¡ dpsp“y„ v$|^ î¡›$$ R>¡. M|b S> ‘pQL$
A“¡ i[¼sipmu R>¡. dpV$¡ bpmL$“¡ v$|^ dpsp“y„ S> ‘uhX$phhy„ Å¡CA¡
S>¡’u A¡“p¡ ep¡Áe rhL$pk ’C iL¡$.
7. bpmL$“¡ õs“‘p“ L$fphhp’u õs“p¡“p¡ ApL$pf bNX$sp¡ “’u L¡$ Y$ugp
‘X$sp “’u. A¡ a¼s c°d R>¡.
v$p„s “uL$mhp
1. “p“p bpmL$“p„ v$p„s Aph¡ Ðepf¡ b¡ N°pd i¡L¡$gy„ V$„L$ZMpf A“¡ b¡ N°pd
S>¡W$ud^ hpV$u“¡ bpmL$“p„ ‘¡Y$p ‘f A¡L$ AW$hpqX$ep ky^u Okhp’u v$p„s
M|b S> kl¡gpC’u Aph¡ R>¡.
2. d^dp„ V$„L$ZMpf hpV$u“¡ “uL$msp v$p„s ‘f gNpX$hp’u v$p„s M|b S>
kfmsp’u S>fpe sL$gua hNf Aph¡ R>¡.
3. L$pQp Apdmp„ A’hp L$pQu lmv$f“p¡ fk L$pY$u bpmL$“p„ ‘¡Y$p ‘f
gNpX$hp’u v$p„s M|b S> kl¡gpC’u “uL$m¡ R>¡.
4. “p“u g]X$u‘u‘f, bpfuL$ hpV$u gC L$‘X$p„ hX¡$ Qpmu Q|Z® b“php¡. ‘R>u
A¡L$ Q‘V$u Q|Z® d^dp„ d¡mhu ‘¡Y$p ‘f Okhp’u v$p„s M|b S> kl¡gpC’u
Aphhp dp„X¡$ R>¡. Ap âep¡N qv$hkdp„ ÓZ hMs L$fhp¡.
5. v$pX$d“p„ fkdp„ sygku“p¡ fk d¡mhu bpmL$“¡ QV$pX$hp’u v$p„s M|b S>
kl¡gpC‘|h®L$ “uL$m¡ R>¡. TpX$p-EgV$u ’sp„ “’u.
150 OfNÕ\y h¥vy„$
"Dsphm¡ S>dhy„ _rl.'
6. v$pX$d“p„ v$pZp bpmL$“p„ lp’dp„ Ap‘u v$¡hp’u A¡ dp¡Y$pdp„ “pMu
Qphhp“p¡ âeГ L$fi¡. S>¡“p„ L$pfZ¡ v$pX$d“p¡ v$pZp¡ A¡“p ‘¡Y$p ‘f
gpNhp’u v$p„s M|b S> kl¡gpC’u Aphi¡.
‘’pfudp„ ‘¡ipb
1. “p“y„ bpmL$ ‘’pfudp„ ‘¡ipb L$fsy„ lp¡e sp¡ Mpf¡L$“¡ ‘pZu kp’¡ hpV$u
gC A¡ Okpfp¡ ep¡Áe âdpZdp„ QV$pX$p¡. Ap âep¡N L$fhp’u bpmL$“u
‘’pfudp„ ‘¡ipb L$fhp“u Apv$s OV$u S>i¡.
2. bpmL$“¡ qv$hk v$frdep“ b¡ AMfp¡V$ A“¡ 10 dp¡V$u Öpn MhX$phhp’u
Apv$s R|>V$u S>i¡.
3. KOsu hMs¡ bpmL$“¡ “p“u QdQu d^ QV$pX$hp’u ‘’pfudp„ ‘¡ipb
L$fhp“u V$¡h R|>V$u Åe R>¡. Ap âep¡N 1‘ ’u f0 qv$hk ky^u L$fhp¡.
4. bpmL$“¡ v$ffp¡S> ‘’pfudp„ ‘¡ipb L$fhp“u Apv$s ‘X$u NC lp¡e sp¡ fpÓ¡
bpmL$ KO¡ A¡ ‘l¡gp ’p¡X$p “hi¡L$p ‘pZu hX¡$ ‘N ^p¡C kpa L$fu
“pMhp. ’p¡X$p qv$hk Apd L$fhp’u bpmL$“u V$¡h OV$u S>i¡.
5. “p“p bpmL$ ‘’pfudp„ ‘¡ipb L$fsp lp¡e sp¡ A¡d“¡ buhX$phhp“¡ L¡$
aV$L$pfhp L¡$ ^dL$phhp“¡ bv$g¡ â¡d’u kdÅhhp Å¡CA¡. A¡d“¡
fprÓ“p„ kde¡ ep¡Áe cp¡S>“ âdpZdp„ Ap‘hp Å¡CA¡ A’hp rbgLy$g
“ Ap‘hp. bpmL$ KOhp dp„X¡$ Ðepf¡ ‘l¡gp A¡“¡ ‘¡ipb L$fphu v$¡hp¡
Å¡CA¡.
151OfNÕ\y h¥vy„$
"ìek_p¡ Apfp¡Áe_piL$, ApeyóeOpsL$, ^psyip¡jL$ A_¡ ìepr^`p¡jL$ R>¡.'
152 OfNÕ\y h¥vy„$
6. dp¡V$p ’ep ‘R>u bpmL$ ‘’pfudp„ ‘¡ipb L$f¡ Ðepf¡ v$ffp¡S> A¡“¡ ’p¡X$p
L$pmpsg Qphhp dpV$¡ Ap‘hp. ’p¡X$p„ S> kdedp„ ‘’pfudp„ ’sp¡ ‘¡ipb
b„^ ’C S>i¡.
Mp„ku-km¡Md
1. AX$^u QdQu sygku“p¡ fk AX$^u QdQu d^dp„ d¡mhu qv$hkdp„ ÓZ
hMs “p“p bpmL$“¡ ‘uhX$phhp¡. Apd L$fhp’u bpmL$“¡ ifv$u-Mp„ku
sfs S> dV$u Åe R>¡.
2. v$ffp¡S> kfkh“y„ s¡g bpmL$“¡ R>psu ‘f Oku“¡ dprgi L$fhp’u A“¡
’p¡Xy„$ s¡g Nyv$p ‘f gNpX$hp’u ifv$u-Mp„kudp„ sfs S> Apfpd ’pe R>¡.
3. ’p¡Xy„$ k|„W$“y„ Q|Z®, Np¡m A“¡ Ou kp’¡ d¡mhu QV$pX$hp’u “p“p bpmL$“¡
’e¡gu ifv$u-Mp„ku sfs S> dV$u Åe R>¡.
4. AX$^p¡ HQ Apv$y„„“p¡ V|$L$X$p¡, A¡L$ N°pd sdpg‘Ó A¡ bß¡ A¡L$ L$‘dp„
‘gpmu DL$pmp¡. ‘R>u A¡L$ QdQu kpL$f d¡mhu A¡L$-A¡L$ QdQu S>¡V$gy„
ÓZ hMs bpmL$“¡ ‘uhfphhp’u b¡ qv$hkdp„ ifv$u-Mp„ku dV$u Åe
R>¡.
5. “p“p bpmL$“¡ R>psudp„ L$a Ådu Åe sp¡ R>psu ‘f ’p¡Xy„$ Npe“y„ Ou
gNpX$u dprgi L$fp¡. Apd L$fhp’u L$a blpf Aphu S>i¡ A“¡ “p“p
bpmL$“¡ ifv$u-Mp„kudp„ sfs S> Apfpd ’pe R>¡.
"ìek_p¡ `pQ_s„Ó_¡ bNpX$¡ R>¡, ðk_s„Ó_¡ rhL©$s L$f¡ R>¡.'
153OfNÕ\y h¥vy„$
sph
1. 12‘ rdrgN°pd hpV$¡gp L$pmpdfu, sygku“p¡ fk A“¡ d^ d¡mhu
qv$hkdp„ ÓZhpf Ap‘hp’u sphdp„ M|b S> fpls ’C S>i¡.
2. sph h^pf¡ lp¡e Ðepf¡ Xy„$Nmu“¡ TuZu kdpfu“¡ ‘¡V$ A“¡ dp’p ‘f
dyL$hp’u sph Ap¡R>p¡ ’C S>i¡.
3. sphdp„ bpmL$“¡ dp’y„ v$y:Msy„ lp¡e Ðepf¡ Nfd ‘pZu A’hp v$|^dp„ k|„W$“y„
Q|Z® d¡mhu L$‘pm¡ g¡‘ L$fhp’u A’hp Åeam ‘pZu kp’¡ Oku“¡
gNpX$p¡, M|b S> apev$p¡ ’i¡.
4. sph lp¡e Ðepf¡ ‘fk¡hp¡ h^pf¡ lp¡e, lp’ ‘Z W$„X$p gpNsp lp¡e sp¡
k|„W$“p„ Q|Z®“¡ lmhp lp’¡ gNpX$p¡, fpls ’i¡.
N¡k
1. “p“p bpmL$“¡ N¡k“u sL$gua ’pe Ðepf¡ A¡L$ QdQu gkZ“p„ fkdp„
AX$^u QdQu Ou d¡mhu“¡ ‘uhX$phhp’u sfs S> apev$p¡ ’i¡.
2. kfkh“p„ v$pZp S>¡hX$u i¡L¡$gu l]N“y„ Q|Z® Ou kp’¡ d¡mhu“¡
‘uhX$phhp’u sfs S> Apfpd ’i¡.
3. Æ{„$ A“¡ AS>dp¡ hpV$u“¡ ‘¡V$ ‘f g¡‘ L$fhp’u sfs S> apev$p¡ ’i¡.
"ìek_p¡ dp_ks„Ó_¡ v|$rjs L$f¡ R>¡.'
154 OfNÕ\y h¥vy„$
L$p¡g¡fp
1. grh„N“p„ s¡g“p„ b¡-ÓZ V$u‘p„ Mp„X$ L¡$ ‘spkp kp’¡ g¡hp’u L$p¡g¡fp dV$¡
R>¡.
2. g]by“p¡ A“¡ L$p„v$p“p¡ fk d¡mhu“¡ ‘uhp’u L$p¡g¡fp dV$¡ R>¡.
3. a|v$u“p“p¡ fk ‘uhp’u L$p¡g¡fp dV$¡ R>¡.
4. Åeam“y„ A¡L$ sp¡gp¡ Q|Z® Np¡mdp„ d¡mhu “p“u-“p“u Np¡muAp¡ L$fu,
s¡dp„’u A¡L$-A¡L$ Np¡mu A^p®-A^p® L$gpL¡$ g¡hp’u A“¡ D‘f ’p¡Xy„$ Nfd
‘pZu ‘uhp’u L$p¡g¡fp dV$¡ R>¡.
5. rl„N, L$‘|f A“¡ Ap„bp“u Np¡V$gu kfM¡ cpN¡ gC a|v$u“p“p„ fkdp„ O|„V$u
QZp S>¡hX$u Np¡muAp¡ b“phu“¡ g¡hp’u L$p¡g¡fp dV$¡ R>¡.
6. L$p„v$p“p„ fkdp„ Q‘V$u rl„N d¡mhu“¡ A^p® L$gpL¡$ g¡hp’u L$p¡g¡fp dV$¡ R>¡.
7. ‘pZudp„ grh„N “pMu DL$pmu“¡ s¡ ‘pZu ‘uhp’u L$p¡g¡fpdp„ ’su sfk
dV$¡ R>¡.
8. Åeam“p¡ DL$pmp¡ ‘uhp’u L$p¡g¡fpdp„ ’su sfk dV$¡ R>¡.
9. L$p„v$pdp„ L$‘|f Mphp’u L$p¡g¡fp dV$¡ R>¡.
10. L$p¡g¡fp ’sp¡ lp¡e sp¡ Opkg¡V$“¡ Nfd L$fu ‘¡V$ s’p ‘uW$ D‘f Okhp’u
apev$p¡ ’pe R>¡.
"ìek_p¡ ìe[¼s, Ly$Vy„$b, kdpS>, fpô²$ A_¡ dp_hsp_p„ vy$íd_ R>¡.'
155OfNÕ\y h¥vy„$
L$a
1. L$p„v$p“p¡ DL$pmp¡ ‘uhp’u L$a dV$¡ R>¡.
2. A^p® sp¡gp S>¡V$gy„ d^ qv$hkdp„ Qpf hpf QpV$hp’u L$a dV$¡ R>¡.
3. v$p¡Y$’u b¡ sp¡gp Apv$y„„„“p„ fkdp„ d^ d¡mhu ‘uhp’u L$a dV$¡ R>¡.
4. sygku“p¡ fk 3 N°pd, Apv$y„„„“p¡ fk 3 N°pd A“¡ A¡L$ QdQu d^ kp’¡
g¡hp’u L$a dV$¡ R>¡.
5. A¡gQu, rk„^h, Ou A“¡ d^ c¡Np L$fu“¡ QpV$hp’u L$a dV$¡ R>¡.
6. v$ffp¡S> ’p¡X$p¡ MS|>f MpC D‘f ‘p„Q O|„V$X$p Nfd ‘pZu ‘uhp’u L$a
‘psmp¡ ’C“¡ blpf “uL$m¡ R>¡ A“¡ a¡akp kpa b“¡ R>¡.
7. Apv$y„„„“p¡ fk, g]by“p¡ fk A“¡ rk„^h d¡mhu S>dsp„ ‘l¡gp g¡hp’u L$a,
ðpk A“¡ D^fk dV$¡ R>¡.
8. v$|^dp„ lmv$f, duWy$„ A“¡ Np¡m “pMu Nfd L$fu ‘uhp’u L$a dV$¡ R>¡.
9. fpÓ¡ k|su hMs¡ ÓZ-Qpf sp¡gp i¡L¡$gp QZp MpC D‘f ‘pi¡f v$|^
‘uhp’u ðpk“mudp„ A¡L$W$p¡ ’e¡gp¡ L$a “uL$mu Åe R>¡.
"ìek_p¡ nrZL$ DÑ¡S>L$, gpNZu_¡ Ly„$qW$s L$f_pfp s¡dS> rhQpf_¡ Ly$dpN£ gC S>_pfp R>¡.'
156 OfNÕ\y h¥vy„$
Op-S>Md
1. gpN¡gp Op, hpY$ L¡$ L$p‘ D‘f spÅ¡ ‘¡ipb gNpX$hp’u S>gv$u ê$T Aph¡
R>¡ A“¡ ‘pL$sp¡ “’u.
2. Opdp„’u gp¡lu “uL$msy„ lp¡e sp¡ kfL$p¡ gNpX$hp’u gp¡lu “uL$msy„ b„^
’pe R>¡.
3. Op L¡$ S>Mddp„’u gp¡lu “uL$msy„ lp¡e sp¡ s¡“p ‘f duW$p“p„ ‘pZudp„
c]S>h¡gp¡ ‘pV$p¡ bp„^hp’u S>Md ‘pL$sp¡ “’u A“¡ ê$T Aph¡ R>¡.
4. sg“p„ s¡g“y„ ‘p¡sy„ dyL$u ‘pV$p¡ bp„^hp’u S>Md S>gv$u ê$Tpe R>¡.
5. hpN¡gp Op ‘f lmv$f v$bphu v$¡hp’u Opdp„’u “uL$msy„ gp¡lu b„^ ’pe
R>¡ A“¡ Op ‘pL$sp¡ “’u.
6. lmv$f“¡ s¡gdp„ L$L$X$phu“¡ s¡ s¡g Op-S>Md ‘f Qp¡‘X$hp’u “ ê$Tpsp
Op S>gv$u ê$TpC Åe R>¡.
7. sg ‘uku, s¡dp„ Ou A“¡ d^ d¡mhu Op ‘f Qp¡‘X$u ‘pV$p¡ bp„^hp’u Op
S>gv$u ê$TpC Åe R>¡.
8. a|gph¡gu aV$L$X$u“p¡ ‘phX$f Op ‘f “pMu ‘pV$p¡ bp„^hp’u Opdp„’u
“uL$msy„ gp¡lu b„^ ’pe R>¡ A“¡ Op ‘pL$sp¡ “’u.
9. sygku“p„ ‘p“ ‘uku“¡ Op ‘f bp„^hp’u Op ê$TpC Åe R>¡.
"ìek_p¡ i[¼s, k„`rÑ, bm, byrÙ, õd©rs A_¡ op__p¡ _pi L$f¡ R>¡.'
157OfNÕ\y h¥vy„$
"bpfu-bpfZp b„^ L$fu_¡ k|hy„ _rl.'
10. gp¡lu “uL$msp Op ‘f ‘p“dp„ Mphp“p¡ ÅX$p¡ Q|“p¡ Qp¡‘X$u s¡“p„ ‘f sg“y„
‘p¡sy„ dyL$u ‘pV$p¡ bp„^hp’u Op ê$TpC Åe R>¡.
11. rl„N A“¡ gudX$p“p„ ‘p“ hpV$u s¡“p¡ g¡‘ L$fhp’u Op-S>Mddp„ ‘X¡$gp
L$uX$p dfu Åe R>¡ A“¡ Op ê$TpC Åe R>¡.
12. fpC“p„ gp¡V$“¡ Ou A“¡ d^dp„ d¡mhu s¡“p¡ g¡‘ L$fhp’u Op-S>Mddp„
‘X¡$gp L$uX$p dfu Åe R>¡ A“¡ Op ê$TpC Åe R>¡.
13. NpS>f“¡ L$Qfu L$p¡C ‘Z gp¡V$dp„ d¡mhu“¡ ap¡gp s’p bmsfphpmp Op
‘f bp„^hp’u Op ê$TpC Åe R>¡.
14. spÅ Op D‘f S>¡W$ud^dp„ d^ d¡mhu L$pghu“¡ cfu v$¡hp’u S>gv$u ê$T
Aph¡ R>¡.
“ip¡ Dspfhp¡
1. b¡ Qpf S>dê$M Mphp’u cp„N“p¡ “ip¡ Dsf¡ R>¡.
2. Apdgu“¡ ‘pZudp„ ‘gpmu, dkmu, Npmu“¡ ‘uhp’u cp„N“p¡ “ip¡
Dsf¡ R>¡.
3. R>pi ‘uhp’u cp„N“p¡ “ip¡ Dsf¡ R>¡.
4. L$p“dp„ kfkh“p„ s¡g“p„ V$u‘p„ “pMhp’u cp„N“p¡ “ip¡ Dsf¡ R>¡.
5. MS|>f“¡ ‘pZudp„ ‘gpmu dkmu“¡ ‘uhp’u v$pê$“p¡ “ip¡ Dsf¡ R>¡.
158 OfNÕ\y h¥vy„$
6. rk„^h, duWy$„ A“¡ k|„W$ hpV$u s¡dp„ g]by“p¡ fk d¡mhu QpV$hp’u cp„N“p¡
“ip¡ Dsf¡ R>¡.
7. L$pL$X$u Mphp’u A’hp L$pL$X$u A“¡ L$p„v$p“p¡ fk ‘uhp’u v$pê$“p¡ “ip¡
Dsf¡ R>¡.
8. A¡L$ ê$r‘epcpf S>¡V$gp¡ Np¡m v$k ê$r‘epcpf S>¡V$gp ‘pZudp„ Ap¡Npmu
‘uhp’u v$pê$ ‘u“¡ QL$Q|f b“¡gp cp“dp„ Aph¡ R>¡ A“¡ “ip¡ Dsf¡ R>¡.
9. duW$phpmy„ ‘pZu ‘uhp’u “ip¡ Dsf¡ R>¡.
sph
1. L$p¡C ‘Z Ås“p¡ sph Apìep¡ lp¡e sp¡ b¡ Ap“u cpf duWy$„ Nfd ‘pZudp„
qv$hkdp„ ÓZ hpf g¡hp’u sph Dsfu Åe R>¡ A“¡ sph Dsep® ‘R>u
khpf-kp„S> v$p¡Y$ Ap“u cpf duWy$„ b¡ qv$hk g¡hp’u sph ‘pR>p¡ Aphsp¡
“’u.
2. L$p¡C ‘Z Ås“p¡ sph Apìep¡ lp¡e a|v$u“p“p¡ A“¡ Apv$y„“p¡ DL$pmp¡
‘uhp’u sph Dsfu Åe R>¡.
3. kMs sphdp„ dp’p ‘f W$„X$p ‘pZu“p„ ‘p¡sp dyL$hp’u sph Dsf¡ R>¡ A“¡
sph“u Nfdu dNS>dp„ QX$su “’u.
4. sygku“p„ ‘p“, AS>dp¡ A“¡ k|„W$“y„ Q|Z® kfM¡ cpN¡ gC s¡dp„ d^ “pMu
g¡hp’u ãg|“p¡ sph dV$¡ R>¡.
"dp\¡ Ap¡Y$u_¡ k|hy„ _rl.'
5. L$p¡au b“phsu hMs¡ s¡dp„ sygku A“¡ a|v$u“p“p„ ‘p“ “pMu DL$pmu,
“uQ¡ Dspfu, 10 rdr“V$ Y$p„L$u fpMu ‘R>u d^ “pMu“¡ ‘uhp’u L$p¡C
‘Z Ås“p¡ sph dV$¡ R>¡.
6. gkZ“u L$mu ‘p„Q’u v$k N°pd L$p‘u“¡ sg“p„ s¡g L¡$ Oudp„ kp„smu“¡
rk„^h ccfphu“¡ Mphp’u v$f¡L$ âL$pf“p„ sph dV$¡ R>¡. sygku A“¡
k|fS>dyMu“p„ ‘p“ hpV$u“¡ s¡“p¡ fk ‘uhp’u b^u Ås“p„ sph dV$¡ R>¡.
7. ãg|“p„ sphdp„ L$p„v$p“p¡ fk hpf„hpf ‘uhp’u sph Dsfu Åe R>¡.
8. ‘p„Q N°pd sS>, Qpf N°pd k|„W$, A¡L$ N°pd grh„N“y„ Q|Z® b“phu s¡dp„’u
b¡ N°pd S>¡V$gy„ Q|Z®, A¡L$ L$‘ DL$msp ‘pZudp„ “pMu 1‘-f0 rdr“V$
‘R>u s¡dp„ d^ Dd¡fu ‘uhp’u ãg|“p¡ sph-b¡Q¡“u dV$¡ R>¡.
9. 10 N°pd ̂ pZp A“¡ ÓZ N°pd k|„W$ gC s¡“p¡ DL$pmp¡ b“phu s¡dp„ d^
“pMu ‘uhp’u ãg|“p¡ sph dV$¡ R>¡.
10. A¡L$ QdQu N„W$p¡X$p“y„ Q|Z® d^dp„ QpV$u D‘f Nfd v$|^ ‘uhp’u V$pqY$ep¡
sph dV$¡ R>¡.
11. Nfd L$f¡gp v$|^dp„ lmv$f A“¡ dfu d¡mhu“¡ ‘uhp’u V$pqY$ep¡ sph dV$¡
R>¡.
12. dfu“y„ Q|Z® sygku“p„ fk A“¡ d^dp„ ‘uhp’u V$pqY$ep¡ sph dV$¡ R>¡.
13. Æfy„ hpV$u“¡ Qpf NZp ‘pZudp„ fpÓ¡ ‘gpmu“¡ khpf¡ “fZ¡ L$p¡W$¡ ‘uhp’u
V$pqY$ep¡ sph dV$¡ R>¡.
159OfNÕ\y h¥vy„$
"S>ê$f L$fsp„ Ap¡Ry„> KOhy„ _rl.'
14. a|v$u“p“p¡ A“¡ Apv$y„„„“p¡ fk L¡$ DL$pmp¡ ‘uhp’u fp¡S> Aphsp¡ sph dV$¡ R>¡.
15. a|v$u“p“p¡ spÅ¡ fk d^ kp’¡ d¡mhu“¡ v$f b¡ L$gpL¡$ ‘uhp’u
Þeydp¡r“ep“p¡ sph dV$¡ R>¡.
16. sygku, L$pmpdfu A“¡ Np¡m“p¡ DL$pmp¡ L$fu s¡dp„ g]by“p¡ fk “pMu“¡
NfdpNfd ‘uhp’u d¡g¡fuep“p¡ sph dV$¡ R>¡.
17. sygku“p¡ fk 10 N°pd, Apv$y„“p¡ fk ‘ N°pd d¡mhu“¡ ‘uhp’u
d¡g¡fuep“p¡ sph dV$¡ R>¡.
18. W$„X$u gpNu“¡ Aphsp sphdp„ AY$u N°pd S>¡V$gp¡ AS>dp¡ Nmu S>hp’u
W$„X$u“y„ Å¡¡f “fd ‘X¡$ R>¡ A“¡ ‘fk¡hp¡ hmu sph Dsf¡ R>¡.
19. dg¡fuep“p„ sphdp„ hpf„hpf EgV$uAp¡ ’pe Ðepf¡ A^L$Qfp Mp„X¡$gp
^pZp A“¡ Öpn ‘pZudp„ ‘gpmu, dkmu, Npmu, ’p¡X$u-’p¡X$u hpf¡
‘uhp’u EgV$u dV$¡ R>¡.
20. a|v$u“p“p¡ A“¡ sygku“p¡ DL$pmp¡ ‘uhp’u fp¡S> Aphsp¡ sph dV$¡ R>¡.
21. dW$ L¡$ dW$“u v$pm“p¡ k|‘ b“phu ‘uhp’u fp¡S> Aphsp¡ sph dV$¡ R>¡.
22. A¡gQu 3 “„N s’p dfu 4 “„N fpÓ¡ ‘pZudp„ c]S>hu fpMu khpf¡ s¡
bfpbf Qp¡mu“¡ ‘pZu Npmu“¡ qv$hkdp„ Qpf hpf ‘uhp’u ÆZ® sph dV$¡
R>¡.
23. sygku“p¡ fk 10 N°pd, dfu“y„ Q|Z® ‘ N°pd 0p QdQu d^dp„ d¡mhu“¡
g¡hp’u V$pCap¡CX$“p¡ sph dV$¡ R>¡.
160 OfNÕ\y h¥vy„$
"i[¼s\u h^pf¡ L$kfs L$fhu _rl.'
161OfNÕ\y h¥vy„$
"A¡L$V$pZp„ hMs¡ v$pbu_¡ cpf¡ Mp¡fpL$ Mphp¡ _rl.'
24. hqfepmu A“¡ ^pZp“p¡ DL$pmp¡ L$fu kpL$f “pMu ‘uhp’u r‘Ñ“p¡ sph
dV$¡ R>¡.
25. ifv$u“¡ gu^¡ Aphsp sphdp„ sygku“p ‘p““p¡ fk d^ kp’¡ g¡hp’u
sph dV$¡ R>¡.
26. k„r“‘ps“p„ sphdp„ ifuf W$„Xy$ ‘X$u Åe Ðepf¡ Nfdu gphhp dpV$¡ fpC“p„
s¡g“u dprgi L$fhp’u Apfpd ’pe R>¡.
27. rl„N A“¡ L$‘|f“u kfM¡ cpN¡ Np¡mu b“phu(L$‘|f-rl„NhV$u“u Np¡mu
S>¡ v$hphpmp“¡ Ðep„ ‘Z dm¡ R>¡), A¡L$’u b¡ Np¡mu gC Apv$y„“p„ fkdp„
‘uhp’u k“¡‘ps (ghfu)“p¡ sph dV$¡ R>¡ A“¡ v$v$} cp“dp„ Aph¡ R>¡.
28. ãg|“p„ sphdp„ 3 sp¡gp ‘pZu kp’¡ 1 g]by“p¡ fk qv$hkdp„ Qpf ‘p„Q
hpf ‘uhp’u ãg|“p¡ sph Dsf¡ R>¡.
29. Apv$y„„, g]by A“¡ sygku“p„ fk kp’¡ d^ Dd¡fu“¡ D‘ep¡N L$fhp’u
D^fk-ifv$u L¡$ sph s¡dS> kdN° ifufdp„ ’sy„ L$msf dV$¡ R>¡.
v$d-ðpk
1. v$d“p¡ lºdgp¡ ’ep¡ lp¡e sp¡ A¡L$ ‘pLy„$ L¡$my gC s¡“¡ v$uhp“u Äep¡s ‘f
Nfd L$fu ‘R>u s¡“¡ R>p¡gu“¡ dfu“p¡ c|L$p¡ D‘f ccfphu“¡ Mphp’u
Apfpd ’pe R>¡.
2. b¡ QdQu Apv$y„„„“p¡ fk d^ kp’¡ g¡hp’u v$ddp„ fpls ’pe R>¡.
3. Ou kp’¡ v$m¡gu lmv$f QpV$u D‘f Nfd v$|^ ‘uhp’u v$ddp„ Apfpd ’pe
R>¡.
4. fp¡S> NpS>f“p¡ fk ‘uhp’u v$d“p¡ fp¡N S>X$d|m’u dV$¡ R>¡.
5. lmv$f, dfu A“¡ AX$v$ A¡ ÓZ¡e“¡ A„Npfp ‘f “pMu ^ydpX$p¡ g¡hp’u
v$ddp„ sfs fpls dm¡ R>¡.
6. v$k-‘„v$f grh„N Qphu“¡ s¡“p¡ fk Nmhp’u v$d dV$¡ R>¡.
7. A¡gQu, MS|>f A“¡ Öpn d^dp„ QpV$hp’u v$d dV$¡ R>¡.
8. v$ffp¡S> ’p¡X$p¡ MS|>f MpC D‘f Nfd ‘pZu ‘uhp’u L$a ‘psmp¡ ’C“¡
blpf “uL$mu Åe R>¡ A“¡ v$d dV$¡ R>¡.
9. b¡ ÓZ k|L$p„ A„Æf khpf¡ A“¡ fpÓ¡ v$|^dp„ Nfd L$fu“¡ Mphp’u L$a“y„
âdpZ OV$¡ R>¡ A“¡ v$d dV$¡ R>¡.
10. “pNfh¡g“p„ ‘p“dp„ b¡ fsucpf S>¡V$gu a|gph¡gu aV$L$X$u Mphp’u v$d
dV$¡ R>¡.
11. AS>dp¡ Nfd ‘pZu kp’¡ g¡hp’u ðpkdp„ fpls ’pe R>¡.
12. ‘„v$f-huk dfu hpV$u d^ kp’¡ fp¡S> QpV$hp’u ðpk dV$¡ R>¡.
13. NpS>f“p„ fk“p„ Qpf-‘p„Q V$u‘p„ “pL$dp„ “pMhp’u ðpk dV$¡ R>¡.
14. sygku“p¡ fk 3 N°pd, Apv$y„„„“p¡ fk 3 N°pd A¡L$ QdQu d^ kp’¡ g¡hp’u
ðpk dV$¡ R>¡.
162 OfNÕ\y h¥vy„$
"L$pfZ rh_p h^y `X$sp D`hpk-A¡L$V$pZp„ _ L$fhp.'
163OfNÕ\y h¥vy„$
15. sygku“p¡ fk 10 N°pd A“¡ d^ ‘ N°pd c¡Ny„ L$fu“¡ g¡hp’u ðpk dV$¡
R>¡.
16. lmv$f A“¡ k|„W$“y„ Q|Z® d^ kp’¡ g¡hp’u ðpk dV$¡ R>¡.
17. a|gph¡gu aV$L$X$u A“¡ kpL$f kfM¡ cpN¡ gC qv$hkdp„ Qpf hMs A^p£
sp¡gp¡ S>¡V$gu apL$hp’u ðpk dV$¡ R>¡.
18. Apdmp„“p„ AY$u sp¡gp fkdp„ A¡L$ sp¡gp¡ d^, 0p sp¡gp¡ ‘u‘f“y„ Q|Z®
d¡mhu“¡ g¡hp’u ðpk dV$¡ R>¡.
v$pl-bmsfp
1. ddfp A“¡ MX$u kpL$f“p¡ DL$pmp¡ ‘uhp’u bmsfp dV$¡ R>¡.
2. Öpn A“¡ MX$u kpL$f c¡Nu L$fu khpf¡ Mphp’u bmsfp dV$¡ R>¡.
3. ^pZp A“¡ Æfy„ A¡L$-A¡L$ QdQu gC, A^L$Qfy„ Mp„X$u, fpÓ¡ ‘pZudp„
‘gpmu, khpf¡ dkmu, Npmu, s¡dp„ kpL$f “pMu ‘uhp’u ‘¡V$“u s’p
lp’-‘N“u bmsfp dV$¡ R>¡.
4. ^pZpÆfp“y„ Q|Z® Mp„X$ kp’¡ g¡hp’u A¡rkqX$V$u“¡ gu^¡ S>çep bpv$
R>psudp„ ’su bmsfp dV$¡ R>¡.
5. sp„v$mÅ“p¡ fk kpL$f “pMu ‘uhp’u lp’‘N“u bmsfp s’p ‘¡ipb“u
bmsfp dV$¡ R>¡.
"dp¡V$pcpN_p„ fp¡Np¡ dV$pX$hp dpV$¡ g„O_ (gp„OZ) S>¡hy„ A¡L$ `Z Ap¥j^ _\u.'
164 OfNÕ\y h¥vy„$
6. b¡ QdQu Apv$y„„„“p¡ fk d^ kp’¡ g¡hp’u v$ddp„ fpls ’pe R>¡.
7. A¡gQu“¡ Apdmp„“p„ Q|Z® kp’¡ g¡hp’u ifuf“u bmsfp, ‘N“p„
srmep“u bmsfp dV$¡ R>¡.
8. A¡L$ Ágpk ‘pZudp„ A¡L$ g]by“p¡ fk “pMu, s¡dp„ ’p¡X$u kpL$f d¡mhu“¡
‘uhp’u r‘Ñ“p¡ v$pl dV$¡ R>¡.
9. khpf“p„ ‘lp¡fdp„ b¡ sp¡gp d^ W$„X$p ‘pZudp„ ‘uhp’u v$pl, bmsfp,
M„S>hpm dV$¡ R>¡.
ne
1. ka¡v$ L$p„v$p¡ 12‘ N°pd A¡V$gp S> Oudp„ i¡L$u“¡ 21 qv$hk ky^u Mphp’u
nefp¡Nu“p„ MhpC Ne¡gp„ a¡akp„ dS>b|s ’pe R>¡ A“¡ a¡akp“p„ S>„syAp¡
“pi ‘pdu nefp¡N dV$¡ R>¡.
2. ne“u L$p¡C ‘Z v$hp L$fphu iL¡$ A¡d “ lp¡e s¡dZ¡ bL$fu“p„ f00 N°pd
v$|^dp„ ’p¡Xy„$ duWy$„ “pMu khpf-kp„S> ‘uhp’u v$v$}“y„ bm V$L$u fl¡i¡. L$a
kl¡gpC’u “uL$mu S>i¡ A“¡ ifuf h^y k|L$pC S>sy„ AV$L$i¡.
3. kpL$fdp„ A¡“p’u A^p® cpN“y„ lmv$f“y„ Q|Z® d¡mhu, s¡dp„’u A¡L$-A¡L$
QdQu Q|Z® d^dp„ qv$hk¡ ÓZ hMs g¡hp’u ne“p¡ sph, D^fk A“¡
ne“u ifv$u dV$¡ R>¡.
4. spÅ dpMZ kp’¡ d^ Mphp’u nedp„ OZp¡ apev$p¡ ’pe R>¡.
"h^pf¡ âdpZdp„ Mhpe¡gy„ duWy„$ Ap„M_p„, QpdX$u_p„ A_¡ gp¡lu rhL$pf_p„ fp¡Np¡ L$f¡ R>¡.'
165OfNÕ\y h¥vy„$
5. MS|>f, Öpn, kpL$f, Ou, d^ A“¡ ‘u‘f kfM¡ cpN¡ gC s¡“y„ QpV$Z
b“phu v$ffp¡S> b¡-ÓZ sp¡gp S>¡V$gy„ QpV$Z QpV$hp’u ne, ne“u
Mp„ku A“¡ ðpkdp„ apev$p¡ ’pe R>¡.
6. AfXy$ku“p„ ‘p““p¡ fk 2‘ ’u 30 N°pd, s¡dp„ gkZ“p„ fk“p„ 10 ’u
20 V$u‘p„ “pMu fp¡S> khpf-kp„S> ‘uhp’u ne fp¡N dV$¡ R>¡.
7. gkZ“¡ hpV$u, Npe“p„ v$|^ A“¡ Ou kp’¡ d¡mhu fp¡S> Mphp’u nefp¡N
dV$¡ R>¡.
8. kp„S>¡ A¡L$ Ágpk v|$^dp„ A¡L$ MS|>f c¡mhu v$p¡. fpÓ¡ v|$^_¡ `yóL$m
DL$pmp¡. v|$^ W„$Xy„$ ‘X¡$ A¡V$g¡ k|sp„ ‘l¡gp MS|>f Qphu“¡ MpC Åh A“¡
D‘f v$|^ ‘uhp¡. Ap dyS>b khpf-kp„S> âep¡N L$fhp’u nefp¡Ndp„ M|b
S> apev$p¡ ’pe R>¡.
‘¡ipb
1. ‘¡ipb Ap¡R>p¡ ’sp¡ lp¡e L¡$ b„^ ’ep¡ lp¡e sp¡ spÆ R>pidp„ Np¡m “pMu“¡
‘uhp’u ‘¡ipb“u AV$L$pes dV$¡ R>¡.
2. ‘¡ipb AV$L$psp¡ lp¡e sp¡ d|mp“p¡ fk ‘uhp’u ‘¡ipb R|>V$’u ’pe R>¡.
3. A^p® sp¡gp g]by“p„ buS>“y„ Q|Z® L$fu ‘pZu kp’¡ ‘uhp’u sfs S> ‘¡ipb
R|>V$¡ R>¡.
4. Qp¡Mp“p„ ^p¡hpZdp„ kpL$f s’p Q‘V$u k|fp¡Mpf d¡mhu ‘uhp’u ‘¡ipb
"Aß s¡hp¡ Ap¡X$L$pf.'
Ap¡R>p¡ ’sp¡ lp¡e sp¡ h^¡ R>¡, L$p¡C ‘Z L$pfZkf ‘¡ipb AV$L$psp¡ lp¡e
sp¡ dV$¡ R>¡.
5. ‘¡ipb“u bmsfp s’p AV$L$pes ’su lp¡e sp¡ Nfd L$f¡gp v$|^dp„ kpL$f
A“¡ Qp¡¿My„ Ou “pMu ‘uhp’u fpls ’pe R>¡ A“¡ sL$gua dV$¡ R>¡.
6. ‘¡ipb AV$L$u-AV$L$u“¡ ’hp¡, h^y ’hp¡ A“¡ bmsfp kp’¡ ’hp¡ hN¡f¡dp„
sg Mphp’u apev$p¡ ’pe R>¡.
7. L¡$m“y„ Qpf-‘p„Q sp¡gp ‘pZu, Nfd L$f¡gp Oudp„ “pMu ‘uhp’u
b„^pe¡gp¡ ‘¡ipb sfs S> R|>V$u Åe R>¡.
8. fpÓ¡ OJ$“¡ ‘pZudp„ ‘gpmu fpMu, khpf¡ hpV$u, s¡dp„ kpL$f “pMu“¡
lghp¡ b“phu Mphp’u ‘¡ipb R|>V$’u Aphi¡.
9. Apdmp„“p„ Q|Z®dp„ Ou A“¡ Np¡m d¡mhu fp¡S> g¡hp’u ‘¡ipb“u b^u
sL$guap¡ dV$¡ R>¡.
10. ‘¡ipb AV$L$u-AV$L$u“¡ Aphsp¡ lp¡e sp¡ A¡gQu“y„ Q|Z® d^dp„ QpV$hp’u
‘¡ipb kpa A“¡ R|>V$’u Aphi¡.
11. 100 N°pd v$|^dp„ Mphp“p¡ kp¡X$p A¡L$ N°pd “pMu qv$hkdp„ b¡ hpf
‘uhp’u ‘¡ipb“u R|>V$ ’i¡ A“¡ ‘¡ipb“u bmsfp v$|f ’i¡.
12. S>h“¡ Mp„X$u“¡ s¡“u D‘f“p„ ap¡sfp„ L$pY$u “pMu, S>hv$pZp„ L$pY$u s¡“¡
‘pZudp„ DL$pmu (1 rgV$f ‘pZudp„ 1 ’u 2 QdQu S>hv$pZp
“pMhp), S>h bapC Åe A¡V$g¡ Dspfu gC ‘pZu Npmu g¡hy„. S>h“y„
166 OfNÕ\y h¥vy„$
"h^y âdpZdp„ Mhpe¡gu bpS>fu L$brS>eps L$f¡ R>¡.'
167OfNÕ\y h¥vy„$
Ap ‘pZu ApMp¡ qv$hk ‘pZu“u sfk gpN¡ Ðepf¡ kpv$p ‘pZu“u
S>ÁepA¡ ‘uhp’u ‘¡ipb AV$L$u-AV$L$u“¡ Aphhp¡, ‘¡ipbdp„ bmsfp
’hu, qL$X$“u“y„ i|m, d|Ópie“y„ i|m, ‘’fu hN¡f¡dp„ apev$p¡ ’pe R>¡.
13. A¡gQu A“¡ k|„W$ kfM¡ cpN¡ gC v$l]“p “usep® ‘pZudp„ rk„^h
d¡mhu“¡ ‘uhp’u ‘¡ipb sfs R|>V$¡ R>¡.
14. S>h DL$pmu“¡ ‘pZu ‘uhp’u ‘¡ipb kpa Aph¡ R>¡ A“¡ ‘¡ipb“u
bmsfp dV$¡ R>¡.
15. i¡fX$u“p¡ fk ‘uhp’u ‘¡ipb R|>V$’u ’pe R>¡, bmsfp dV$¡ R>¡ A“¡
‘¡ipbdp„ gp¡lu ‘X$sy„ lp¡e sp¡ s¡ ‘Z dV$¡ R>¡.
16. ‘psmu R>pidp„ b¡ Ap“ucpf kyfp¡Mpf “pMu ‘uhp’u ‘¡ipb“u bmsfp
dV$¡ R>¡.
17. hqfepmu“y„ ifbs b“phu, s¡dp„ S>fpL$ kyfp¡Mpf “pMu ‘uhp’u
‘¡ipb“u bmsfp dV$¡ R>¡.
18. hqfepmu A“¡ Np¡Mfy“p¡ DL$pmp¡ b“phu ‘uhp’u ‘¡ipb“u bmsfp dV$¡
R>¡.
19. A¡gQu“p„ Q|Z®“¡ Apdmp„“p„ Q|Z® kp’¡ L¡$ Apdmp„“p„ fkdp„ g¡hp’u
‘¡ipb“u bmsfp v$|f ’pe R>¡.
20. Apdmp„“p„ fkdp„ d^ A“¡ lmv$f “pMu“¡ ‘uhp’u ‘¡ipb dpN£ S>sy„ ‘fy
b„^ ’pe R>¡.
"h^y âdpZdp„ k¡hpe¡gu bfa_u b_phV$p¡ d„v$p[Á_, ifv$u A_¡ L$pL$X$p h^hp_p„ fp¡N L$f¡ R>¡.'
21. Qpf sp¡gp L$pmuÖpn“¡ fpÓ¡ W$„X$p ‘pZudp„ ‘gpmu fpMu, khpf¡ dkmu,
Npmu, ’p¡X$p„ Æfp“u c|L$u “pMu ‘uhp’u ‘¡ipb“u Nfdu dV$¡ R>¡ A“¡
‘¡ipb kpa Aph¡ R>¡.
22. k|„W$“p„ DL$pmpdp„ lmv$f A“¡ Np¡m “pMu“¡ ‘uhp’u ^psyöph dV$¡ R>¡
s’p ‘¡ipb kp’¡ S>su ̂ psy b„^ ’pe R>¡.
23. A¡gQu A“¡ i¡L¡$gu rl„N“y„ ÓZ fsu S>¡V$gy„ Q|Z® Ou A“¡ v$|^“u kp’¡
g¡hp’u ‘¡ipbdp„ ̂ psy S>su lp¡e sp¡ b„^ ’pe R>¡.
24. A^p® sp¡gp S>¡V$gy„ k|„W$“y„ Q|Z® Npe“p„ A^p® i¡f v$|^dp„ ‘uhp’u h¡v$“p
kp’¡ ‘¡ipbdp„’u gp¡lu ‘X$sy„ lp¡e sp¡ s¡ b„^ ’pe R>¡ A“¡ h¡v$“p dV$¡ R>¡.
25. hpf„hpf ‘¡ipb L$fhp S>hy„ ‘X$sy„ lp¡e sp¡ AS>dp¡ A“¡ sg c¡Np L$fu“¡
M|b Qphu“¡ khpf-kp„S> Mphp’u Apfpd dm¡ R>¡.
26. Apv$y„„„“p„ fkdp„ MX$u kpL$f d¡mhu khpf¡ A“¡ fpÓ¡ ‘uhp’u hpf„hpf
‘¡ipb L$fhp S>hy„ ‘X$sy„ lp¡e sp¡ Apfpd dm¡ R>¡.
27. ¼epf¡L$ X$peprbV$uk “ lp¡hp R>sp„ hpf„hpf M|b ‘¡ipb L$fhp S>hy„ ‘X$sy„
lp¡e sp¡ ‘¡V$ ‘f X|„$V$u“u “uQ¡ L$p¡C ‘Z s¡g“y„ dprgi L$fhy„. ‘R>u
bpS>fu“¡ sphX$u ‘f Nfd L$fu L$‘X$p„dp„ bp„^u ‘¡V$, ‘¡Xy$ s’p L$df ‘f
10-1‘ rdr“V$ fp¡S> i¡L$ L$fhp’u Apfpd dm¡ R>¡.
28. Apdmp„ A“¡ lmv$f kdcpN¡ gC L|$V$u“¡ s¡dp„ rdkfu Mp„X$ d¡mhu“¡
‘pZu kp’¡ g¡hp’u ‘¡ipb“u bmsfp dV$¡ R>¡.
168 OfNÕ\y h¥vy„$
"Ap¡g¡ kp¥h¡ D_p¡ Mph¥ DZ Of h¥Û L$qv$ _ Åh¥.'
169OfNÕ\y h¥vy„$
"W„$X$p¡ _ph¡ spsp¡ Mph¡, DZ Of h¥Û L$qv$ _ Åh¡.'
29. Apdgu 10 N°pd gC, fpÓ¡ A¡L$ L$‘ ‘pZudp„ ‘gpmu, khpf¡ dkmu“¡
‘pZu L$‘X$p„’u Npmhy„. s¡ ‘pZudp„ Apv$y„„„“p¡ fk A¡L$’u b¡ QdQu s’p
A¡L$ QdQu Mp„X$ d¡mhu ifbs L$fu khpf-kp„S> ‘uhp’u hpf„hpf
‘¡ipb L$fhp S>hy„ ‘X$sy„ lp¡e sp¡ s¡ AV$L¡$ R>¡.
30. L$pmpsg 2‘0 N°pd, MkMk 100 N°pd s’p AS>dp¡ 100 N°pd“¡
A^L$Qfp i¡L$u, Mp„X$u“¡ Q|Z® b“phu iuiudp„ cfu fpMhy„. s¡dp„’u
v$ffp¡S> 2 ’u ‘ N°pd Q|Z® ’p¡X$u kpL$f A“¡ Q‘V$u lmv$f d¡mhu
khpf-kp„S> b¡ hpf g¡hp’u blºd|Ófp¡N (hpf„hpf ‘¡ipb L$fhp S>hy„
‘X$sy„ lp¡e s¡) dV$¡ R>¡.
31. d¡’u 3 cpN, k|„W$ 1 cpN s’p AS>dp¡ 1 cpN“y„ Q|Z® b“phu d^ L¡$
‘pZudp„ qv$hkdp„ khpf-kp„S> b¡ hpf g¡hp’u blºd|Ófp¡N dV$¡ R>¡.
32. d¡’u“u cpÆ“p¡ fk v$k sp¡gp, s¡dp„ v$p¡Y$ dpkp¡ L$p’p¡ A“¡ ÓZ dpkp
kpL$f d¡mhu“¡ ‘uhp’u blºd|Ófp¡N dV$¡ R>¡.
33. A^} QdQu AS>dp¡ A“¡ A^} QdQu Np¡m dkmu, rd¼k L$fu khpf-
kp„S> g¡hp’u hpf„hpf ‘¡ipb L$fhp S>hy„ ‘X$sy„ lp¡e sp¡ s¡ dV$¡ R>¡.
kp¡Å¡-d|Y$dpf
1. L$X$hp gudX$p“p„ ‘p“ bpau kp^pfZ Nfd lp¡e Ðepf¡ kp¡Å ‘f
bp„^hp’u kp¡Å¡ Dsf¡ R>¡.
2. grh„N hpV$u s¡“p¡ g¡‘ kp¡Å ‘f Qp¡‘X$hp’u kp¡Å¡ Dsf¡ R>¡.
3. fpC A“¡ k„Qm hpV$u“¡ g¡‘ L$fhp’u kp¡Å¡ Dsf¡ R>¡.
4. lmv$f A“¡ L$mu Q|“p“p¡ g¡‘ L$fhp’u d|Y$dpf kp¡Å¡ Dsf¡ R>¡.
5. lmv$f A“¡ duW$p“p¡ g¡‘ L$fhp’u hpNhp’u L¡$ dQL$p¡X$php’u Aph¡gp¡
kp¡Å¡ dV$¡ R>¡.
6. sg A“¡ d|mp Mphp’u kp¡Å¡ dV$¡ R>¡.
7. d|mp“p„ ‘p““p¡ fk ‘uhp’u kp¡Å¡ dV$¡ R>¡.
8. sp„v$mÅ“p„ ‘p““p¡ g¡‘ L$fhp’u kp¡Å¡ dV$¡ R>¡.
9. ^pZp“¡ gp¡V$“u kp’¡ d¡mhu g¡‘ L$fhp’u kp¡Å¡ dV$¡ R>¡.
10. Apdgu“p„ ‘p“ A“¡ rk„^h-duWy$„ hpV$u s¡“p¡ Nfd g¡‘ kp¡Å ‘f L¡$
TgpC Ne¡gp kp„^p ‘f Qp¡‘X$hp’u kp¡Å¡ Dsf¡ R>¡.
11. d|Y$dpf L¡$ dfX$pe¡gp lpX$L$p ‘f Apdgu A“¡ Aphm“p„ ‘p““p¡ g¡‘
Nfd L$fu gNpX$hp’u kp¡Å¡ Dsf¡ R>¡.
12. ri„Np¡X$p“u R>pg Oku“¡ g¡‘ L$fhp’u kp¡Å¡ A“¡ v$y:Mphp¡ dV$¡ R>¡.
13. gkZ, lmv$f A“¡ Np¡m“¡ d¡mhu“¡ s¡“p¡ g¡‘ d|Y$dpf ‘f L$fhp’u
Apfpd dm¡ R>¡.
14. kfkh L¡$ sg“p„ s¡gdp„ ’p¡X$p¡ AS>dp¡ “pMu s¡g Nfd L$fu s¡g“y„
k„r^hp“p„ kp¡Å ‘f dprgi L$fhp’u Apfpd ’pe R>¡.
170 OfNÕ\y h¥vy„$
"b`p¡f¡ c|M gpN¡ Ðepf¡ dp`kf, `Õe Aplpf g¡hp¡.'
171OfNÕ\y h¥vy„$
15. duWy$„ gkp¡V$u“¡ Qp¡‘X$hp’u kp¡Å¡ Dsfu Åe R>¡.
16. sygku“p„ ‘p““¡ ‘uku“¡ kp¡Å ‘f gNpX$hp’u kp¡Å¡¡ Dsfu Åe R>¡.
17. Åeam“¡ kfkh“p„ s¡gdp„ d¡mhu“¡ kp„^pAp¡“p„ kp¡Å ‘f g¡‘ L$fhp’u
S>L$X$pe¡gp kp„^p R|>V$p ’C kp¡Å¡ dV$¡ R>¡.
18. d|Y$dpf L¡$ dp¡Q ‘f gp¡lQ|„bL$“p¡ kpD’ ‘p¡g dyL$hp’u sfs S> Apfpd
’pe R>¡ A“¡ gp¡lQ|„bL$ gpL$X$u S>¡hy„ ågp¡L$ ApL$pf“y„ lp¡hy„ Å¡CA¡ A“¡
“p¡’® ‘p¡g ifuf“p„ buÅ cpN“¡ AX¡$ “rl s¡“u L$pmÆ g¡hu.
Ar“Öp-KO “ Aphhu
1. k|sp„ ‘l¡gp W$„X$p ‘pZu hX¡$ lp’‘N ̂ p¡C spmh¡ A“¡ L$‘pm¡ Ou Okhp’u
KO Aph¡ R>¡.
2. Qp¡’p cpN“y„ Åeam ‘pZu kp’¡ g¡hp’u KO Aph¡ R>¡.
3. L$p„v$p“y„ fpesy„ fpÓ¡ Mphp’u kfk KO Aph¡ R>¡.
4. ‘u‘fud|m“p„ Q|Z®“u apL$u g¡hp’u A“¡ ‘N¡ qv$h¡g Okhp’u kpfu KO
Aph¡ R>¡.
5. Np¡m kp’¡ N„W$p¡X$p“y„ Q|Z® Mphp’u A“¡ D‘f Nfd v$|^ ‘uhp’u KO
Aph¡ R>¡.
6. v$|^dp„ Mp„X$ s’p N„W$p¡X$p“y„ Q|Z® “pMu DL$pmu“¡ ‘uhp’u KO Aph¡ R>¡.
"S>du_¡ A^p£ L$gpL$ X$pbp `X$M¡ KÂep rh_p k|hy„.'
172 OfNÕ\y h¥vy„$
7. Ly$dmp„ f]NZp“¡ i¡L$u, d^dp„ d¡mhu“¡ k|su hMs¡ g¡hp’u kfk KO
Aph¡ R>¡.
8. hqfepmu, v$|^ A“¡ kpL$f“y„ W$„Xy„$ ifbs ‘uhp’u KO kpfu Aph¡ R>¡.
9. Åeam, ‘u‘fud|m s’p kpL$f v$|^dp„ “pMu Nfd L$fu k|su hMs¡
‘uhp’u kfk KO Aph¡ R>¡.
10. 2 ’u 3 N°pd MkMk hpV$u“¡ kpL$f A“¡ d^ A’hp kpL$f A“¡ Ou
kp’¡ k|su hMs¡ g¡hp’u KO kfk Aph¡ R>¡.
11. M|b rhQpfhpey L¡$ h©Ùphõ’p“¡ gu^¡ hpey h^u S>hp’u fps“u KO EX$u
Åe Ðepf¡ N„W$p¡X$p“y„ Q|Z® 2 N°pd S>¡V$gy„ Np¡m s’p Ou kp’¡ Mphp’u KO
Aphu Åe R>¡.
12. fps“p„ k|su hMs¡ d^ QpV$hp’u KO S>gv$u Aph¡ R>¡.
A„N S>L$X$pC S>hy„
1. A„N S>L$X$pC Ney„ lp¡e sp¡ fpC“u ‘p¡V$uk gNpX$hp’u apev$p¡ ’pe R>¡.
2. ‘N“p„ Np¡V$gp QY$u Åe sp¡ L$p¡‘f¡g s¡g Nfd L$fu dprgi L$fhp’u
Apfpd ’pe R>¡.
3. kfkh“p„ s¡gdp„ L$‘|®f d¡mhu dprgi L$fhp’u v$y:Msp kp„^p, Nfv$“
S>L$X$pC S>hu s’p k„r^hp“p„ v$v$®dp„ Apfpd ’pe R>¡.
"h^y âdpZdp„ Mhpe¡gp ri„N, bV$pV$p A_¡ L$¡mp `¡V$dp„ hpey A_¡ AÆZ® L$f¡ R>¡.'
173OfNÕ\y h¥vy„$
"h^pf¡ âdpZdp„ g¡hpe¡gu kp¡`pfu Nmp_p„ A_¡ a¡akp_p„ fp¡Np¡ L$f¡ R>¡, Ap¡S>_p¡ _pi L$f¡ R>¡.'
4. sg“p„ s¡gdp„ rl„N A“¡ k|„W$ “pMu kl¡S> Nfd L$fu dprgi L$fhp’u
L$df“p¡ v$y:Mphp¡, kp„^p“p¡ v$y:Mphp¡, ifuf“y„ S>L$X$pC S>hy„, gL$hp¡ hN¡f¡
dV$¡ R>¡.
5. ^syfp“p„ ‘p““p¡ 700 N°pd fk L$pY$u s¡dp„ 10 N°pd lmv$f A“¡ f‘0
N°pd kfkh“y„ s¡g “pMu, Nfd L$fu, fk bpmu, dpÓ s¡g bpL$u fpMp¡.
Ap s¡g“y„ dprgi L$fhp’u ifuf“p„ S>L$X$pC Ne¡gp A„Np¡ R|>V$p ‘X$u
sL$gua dV$¡ R>¡.
6. b¡ “prme¡f“y„ L$p¡‘fy„ L$pY$u“¡ s¡“p “p“p„-“p“p„ V|$L$X$p L$fu, Mp„X$u “pMhy„.
Mp„X¡$gp L$p¡‘fp“¡ hpkZdp„ ^ud¡-^ud¡ Nfd L$fhy„, s¡g R|>Vy$„ ‘X$i¡. s¡
s¡g W$ep® ‘R>u L$‘X$pdp„ r“Qp¡hu“¡ Npmu g¡hy„. b¡ “prme¡f“p„ “uL$m¡gp
s¡gdp„ ÓZ’u Qpf N°pd dfu“y„ Q|Z® A“¡ ÓZ gkZ“u L$mu hpV$u“¡
“pMhu. Ap s¡g’u S>L$X$pC Ne¡gp cpN D‘f lmhp lp’¡ khpf A“¡
kp„S> dprgi L$fhu A“¡ s¡ ‘R>u Nfd f¡su“p¡ i¡L$ L$fhp’u M|b Apfpd
’pe R>¡.
7. hpey L¡$ L$a-v$p¡j’u L$df“p¡ v$y:Mphp¡ L¡$ X$p¡L$ S>L$X$pC NC lp¡e sp¡ ’p¡X$p
‘pZudp„ dfQp “pMu DL$pmp¡ L$fu s¡dp„ L$‘Xy„$ bp¡mu v$v®$hpmp cpN¡ ‘p¡sp„
dyL$hp’u Apfpd dm¡ R>¡.
ùv$e“u budpfu-ågX$â¡if
1. Apv$y„“p¡ fk A“¡ ‘pZu kfM¡ cpN¡ d¡mhu“¡ ‘uhp’u ùv$efp¡N dV$¡ R>¡.
174 OfNÕ\y h¥vy„$
ùv$e“p„ fp¡NuA¡ NpS>f“p¡ fk r“erds ‘uhp¡. s¡“p’u ùv$e dS>b|s b“¡
R>¡ A“¡ ùv$e“u L$pe®i[¼s h^¡ R>¡.
2. gkZ ‘uku“¡ v$|^dp„ ‘uhp’u gp¡lu“y„ v$bpZ, ågX$â¡ifdp„ M|b apev$p¡
’pe R>¡. gkZ ågX$â¡if“u fpdbpZ v$hp R>¡.
3. b¡ QdQu d^ A“¡ A¡L$ QdQu g]by“p¡ fk d¡mhu khpf-kp„S> ‘uhp’u
ågX$â¡if Ap¡Ry>„ ’pe R>¡.
4. A¡gQu v$pZp A“¡ ‘u‘fud|m kfM¡ cpN¡ gC Ou kp’¡ fp¡S> Mphp’u
ùv$efp¡N dV$¡ R>¡.
5. ùv$e“p¡ v$y:Mphp¡ D‘X¡$ Ðepf¡ sygku“p„ ApW$-v$i ‘p“ A“¡ b¡-ÓZ
L$pmpdfu Qphu S>hp’u Åv$y S>¡hu Akf ’C v$y:Mphp¡ dV$¡ R>¡.
6. R>psu, ùv$e L¡$ ‘X$Mpdp„ v$y:Mphp¡ ’ep¡ lp¡e sp¡ 10 ’u f0 N°pd
sygku“p¡ fk Nfd L$fu“¡ ‘uhp¡, ‘p““¡ hpV$u“¡ g¡‘ L$fhp’u v$y:Mphp¡
dV$¡ R>¡.
Q½$f Aphhp„
1. hqfepmu s’p Mp„X$ kfM¡ cpN¡ gC, Q|Z® b“phu, khpf-kp„S>
g¡hp’u Q½$f b„^ ’pe R>¡.
2. dfu“y„ Q|Z® Ou A“¡ kpL$fdp„ g¡hp’u Q½$f Aphsp„ b„^ ’pe R>¡.
3. sygku“p„ ‘p“ kp’¡ dfu Qphhp’u Q½$f Aphsp„ b„^ ’pe R>¡.
"`pL$¡gp amp¡_¡ fp„^ip¡ _rl; v$l] L$¡ d^_¡ Nfd L$fip¡ _rl.'
175OfNÕ\y h¥vy„$
4. bkdp„ Q½$f Aphsp„ lp¡e sp¡ sS> A’hp grh„N dp¢dp„ fpMhp. Ap„Mp¡
b„^ fpMhu.
5. rl„N“¡ i¡L$u“¡ ‘phX$f b“phhp¡. s¡dp„’u ’p¡X$u rl„N kyhphX$u ÷u“¡ Ou
kp’¡ A’hp ‘pZu kp’¡ Ap‘hp’u s¡“¡ Aphsp„ Q½$f s’p ‘¡V$“p¡
v$y:Mphp¡ b„^ ’pe R>¡.
gL$hp¡
1. gL$hp¡ ’ep¡ lp¡e sp¡ d^ kp’¡ gkZ ‘uku QpV$hp’u Apfpd ’pe R>¡.
2. gkZ“u A¡L$ L$mu Nmhp“u iê$Aps L$fu v$ffp¡S> A¡L$-A¡L$ h^pfsp„
S>C, 40 qv$hk¡ 40 L$muAp¡ Nmhu A“¡ A¡ S> fus¡ A¡L$-A¡L$ L$mu
Ap¡R>u-Ap¡R>u L$fsp„ S>C, buÅ 40 qv$hkp¡ ky^u L$muAp¡ Ap¡R>u L$fsp„
S>C buÅ 40 qv$hkp¡ ky^u (Ly$g 70 qv$hkp¡ ky^u) L$muAp¡ Nmhp’u
gL$hp dV$¡ R>¡.
3. L$p¦Qp“p„ buS> A¡L$ qL$gp¡ gC, kp„S>¡ ‘pZudp„ ‘gpmp¡. khpf¡ s¡“p„ ap¡sfp
DMpX$u“¡ s¡“p¡ Nc® L$pY$u s¡“p¡ Nc® sX$L$pdp„ k|L$hu v$p¡. k|L$pep bpv$ s¡“y„
Q|Z® b“phu ÓZ N°pd Q|Z® kp’¡ A¡L$ N°pd AðN„^p“y„ Q|Z® d¡mhu fp¡S>
khpf¡ c|¿ep ‘¡V$¡ Nfd v$|^ kp’¡ A“¡ fp¡S> kp„S>¡ S>çep ‘l¡gp Nfd v$|^
kp’¡ g¡hp’u gL$hp s’p k„r^hpdp„ v$v$}“¡ apev$p¡ ’pe R>¡.
"A¢W$p lp\¡ fkp¡C L$fhu _rl, fkp¡C L$fsp„-L$fsp„ Mphy„ _rl.'
176 OfNÕ\y h¥vy„$
EgV$u
1. a|v$u“p“p¡ fk ‘uhp’u EgV$u dV$¡ R>¡.
2. fpC“¡ TuZu hpV$u, ‘pZudp„ ‘gpmu, ‘¡V$ D‘f g¡‘ L$fhp’u EgV$u dV$¡
R>¡.
3. dfu A“¡ duWy$„ hpV$u“¡ apL$hp’u EgV$u dV$¡ R>¡.
4. Np¡m“¡ d^dp„ d¡mhu“¡ g¡hp’u EgV$u dV$¡ R>¡.
5. Apv$y„„„“p¡ fk A“¡ L$p„v$p“p¡ fk d¡mhu“¡ ‘uhp’u EgV$u dV$¡ R>¡.
6. k|„W$ A“¡ N„W$p¡X$p“y„ Q|Z® d^dp„ QpV$hp’u EgV$u dV$¡ R>¡.
7. duW$p gudX$p„“p„ ‘p““p¡ DL$pmp¡ ‘uhp’u EgV$u dV$¡ R>¡.
8. sS>“p¡ DL$pmp¡ ‘uhp’u EgV$u dV$¡ R>¡.
9. g]by L$p‘u s¡“p„ D‘f Mp„X$ ccfphu“¡ Q|khp’u AßrhL$pf’u ’su
EgV$u dV$¡ R>¡.
10. i¡fX$u“p¡ fk ‘uhp’u r‘Ñ“u EgV$u dV$¡ R>¡.
11. sygku A“¡ Apv$y„„„“p¡ fk d^ kp’¡ g¡hp’u EgV$u dV$¡ R>¡.
12. A¡gQu A“¡ sygku“p„ ‘p“ Mphp’u EgV$u dV$¡ R>¡.
13. A¡gQu“p„ v$pZp hpV$u“¡ apL$u dpfhp’u A’hp d^dp„ QpV$hp’u Æh
X$lp¡mpsp¡ lp¡e L¡$ EgV$u ’pe A¡hy„ gpNsy„ lp¡e sp¡ s¡ dV$¡ R>¡.
"A¡L$ hMs Nfd L$f¡gp¡ Mp¡fpL$ afu Nfd L$fhp\u fp¡NL$pfL$ b_¡ R>¡.'
177OfNÕ\y h¥vy„$
14. g]by L$p‘u s¡“p„ D‘f k|„W$, rk„^h-duWy$„ “pMu Nfd L$fu Q|khp’u
AÆZ®“u EgV$u dV$¡ R>¡ A“¡ MpV$p Ap¡X$L$pf dV$¡ R>¡.
15. A¡L$-A¡L$ sp¡gp¡ Öpn A“¡ ^pZp hpV$u, ‘pZudp„ A¡L$fk L$fu ‘uhp’u
r‘Ñ“u EgV$u dV$¡ R>¡.
16. Apdgu“¡ ‘pZudp„ ‘gpmu s¡“y„ ‘pZu Npmu“¡ ‘uhp’u r‘Ñ“u EgV$u
dV$¡ R>¡.
17. L$p„v$p“p¡ fk ’p¡X$p„ ‘pZudp„ “pMu A¡L$ L$gpL$ ‘R>u ‘uhp’u A‘Qp“¡ gu^¡
’su EgV$u dV$¡ R>¡.
18. Qp¡Mp“p„ ̂ p¡hpZdp„ Åeam Oku“¡ ‘uhp’u EgV$u-EbL$p dV$¡ R>¡.
19. ddfp“p¡ DL$pmp¡ b“phu s¡dp„ f-4 A¡gQu, f-3 grh„N s’p kpL$f
“pMu ‘-6 Ecfp Aphhp v$C, Dspfu“¡ W$„Xy„$ ‘pX$u gp¡, s¡ ‘pZu
Npmu“¡ 1-f QdQu g]by r“Qp¡hu“¡ A’hp bfa“p¡ V|$L$X$p¡ “pMu“¡
‘uhp’u EgV$u dV$¡ R>¡.
20. A^p® L$‘ Nfd ‘pZudp„ 1 N°pd Mphp“p¡ kp¡X$p “pMu ‘uhp’u EgV$u
dV$¡ R>¡.
21. NpX$u L¡$ dp¡V$fbk“u dykpafudp„ Q½$f Aph¡ A’hp EgV$u ’hp dp„X¡$
Ðepf¡ dp¢dp„ grh„N A’hp sS> Q|khp’u Q½$f A“¡ EgV$u b„^ ’pe
R>¡.
"L$p¡C_y„ A¢Wy„$ Mphy„ _rl, R>p¡X$hy„ _rl L$¡ Aß_p¡ bNpX$ L$fhp¡ _rl.'
178 OfNÕ\y h¥vy„$
AÞe D‘Qpfp¡
v gp¡lu Ap¡Ry>„ lp¡hy„ :
1. S>¡ gp¡L$p¡“p„ ifufdp„ gp¡lu Ap¡Ry>„ lp¡e, ifufdp„ ^ud¡-^ud¡ “bmpC
Aphsu lp¡e Ðepf¡ Aphu ìe[¼s“¡ g]by“p¡ fk s¡dS> V$d¡V$p„“p¡ fk
d¡mhu“¡ Ap‘p¡. A¡“p’u “bmpC v$|f ’C Åe R>¡ A“¡ afu’u L$pddp„
rQÑ gpNhp dp„X¡$ R>¡.
2. ifuf“¡ ‘|fsp âdpZdp„ rhV$pdu“ “ dmhp’u gp¡lu Ap¡Ry>„ ’C Åe R>¡,
“bmpC Aphu Åe R>¡. v$pX$d“p¡ fk Ap gp¡lu“u L$du v$|f L$f¡ R>¡.
ifufdp„ i[¼s Aph¡ R>¡. Aphp fp¡NuA¡ qv$hkdp„ b¡ hpf v$pX$d“p¡ fk
g¡hp¡ Å¡CA¡.
v ‘pQ“i[¼s :
1. ‘pQ“i[¼s Äepf¡ Ap¡R>u ’C Åe R>¡ Ðepf¡ c|M ‘Z Ap¡R>u gpN¡ R>¡.
S>¡“p’u ifufdp„ A“¡L$ Ås“u “bmpC Aphu Åe R>¡. fps“p„ KO ‘Z
“’u Aphsu. Aphu ìe[¼s“¡ fp¡S> A¡L$ Ágpk Nfd ‘pZudp„ g]by“p¡
fk “pMu“¡ khpf-kp„S> Ap‘hp’u Ap fp¡N v$|f ’pe R>¡.
"Æhhp dpV$¡ cp¡S>_ R>¡, cp¡S>_ dpV$¡ Æh_ _\u.'
179OfNÕ\y h¥vy„$
v S|>“u L$brS>eps :
1. L$brS>eps b^p fp¡Np¡“u S>“¡sp R>¡, Ap“p„’u l„d¡ip„ bQhy„ Å¡CA¡.
Aphp fp¡NuAp¡“¡ riMpdZ Ap‘hpdp„ Aph¡ R>¡ L¡$ s¡dZ¡ fp¡S> b¡ g]by“p¡
fk b¡ QdQu Mp„X$ kp’¡ “pMu“¡ ‘uhp¡ sfs Apfpd ’i¡.
v ãg| :
1. ãg|“p¡ fp¡N ApS>L$pg Äep„-Ðep„ Å¡hpdp„ Aph¡ R>¡. Ap fp¡N A¡V$gp
ìep‘L$ âdpZdp„ a¡gpe¡gp¡ R>¡ L¡$ A¡“p„ CgpS> dpV$¡ kõsu v$hp“u S>ê$f
R>¡, S>¡ v$f¡L$ dpZk Ofdp„ fpMu iL¡$ R>¡. S>¡“¡ Ap fp¡N gpNy ‘X$ép¡ lp¡e
s¡Z¡ g]by“p„ fk kp’¡ d^ d¡mhu“¡ qv$hkdp„ 3 hpf g¡hp’u v$v$}“¡ ÓZ
S> qv$hkdp„ apev$p¡ ’pe R>¡.
v Nmy„ b¡ku S>hy„ :
1. Nmy„ b¡ku Åe A’hp ‘pL$u Åe sp¡ g]by“p„ fkdp„ duWy$„ “pMu“¡ ÓZ’u
Qpf hpf L$p¡Nmp L$fhpdp„ Aph¡ sp¡ Ap fp¡N’u R|>V$L$pfp¡ dm¡ R>¡.
vv$p„s“u õhÃR>sp :
‘l¡gp„ g]by“u R>pg sX$L$pdp„ k|L$hu“¡ s¡“¡ TuZu hpV$u gp¡. Ap A¡L$
Ås“y„ v$„sd„S>“ s¥epf ’C S>i¡. Ap“¡ qv$hkdp„ ÓZ-Qpf hMs v$p„s ‘f
Okhp’u A¡L$ drl“pdp„ Nd¡ s¡hp N„v$p v$p„s li¡ sp¡ ‘Z A¡L$v$d kpa A“¡
"Np¡m kp\¡ d|mp, sg, gkZ, AX$v$, v$l] A_¡ v|$^ rhfyÙ R>¡.'
180 OfNÕ\y h¥vy„$
õhÃR> ’C QdL$hp gpNi¡ s¡dS> v$p„s“p„ b^p S> fp¡Np¡ “pi ‘pdi¡, dp¡Y$p“u
vy$N¯^ S>su fl¡i¡ A“¡ v$p„s dS>b|s ’C S>i¡.
vAp„Mp¡“p„ “„bf v$|f L$fhp :
1. NygpbS>mdp„ g]by“p¡ fk “pMu“¡ b¡-b¡ V$u‘p„ v$ffp¡S> Ap„Mp¡dp„
“pMhp’u Ap„Mp¡dp„ s¡S> Aph¡ R>¡. v$y:Msu Ap„Mp¡ kpfu ’C Åe R>¡.
s¡dS> Ap„M“p„ “„bfp¡ Dsfu Åe R>¡.
vBÞãgyA¡ÞTp :
Ap fp¡N ‘pR>gp L¡$V$gpL$ hjp£’u rhðcfdp„ ‘p¡sp“p„ ‘N a¡gphu füp¡
R>¡. L¡$V$gpL$ v$¡ip¡dp„ sp¡ Ap fp¡N cep“L$ fus¡ âkfu füp¡ R>¡. Ap“p’u bQhp“p¡
A¡L$ dpÓ kfm D‘pe A¡ R>¡ L¡$ v$ffp¡S> A¡L$ “pf„Nu“p¡ D‘ep¡N L$fp¡.
vNyv$p® (qL$X$“u)“p¡ fp¡N :
khpf“p„ kde¡ Mpgu ‘¡V$¡ 1 A’hp f “pf„Nu Nfd ‘pZudp„ ‘uhp’u
A’hp s¡“y„ Äeyk b“phu“¡ ‘uhp’u qL$X$“u“u budpfu v$|f ’pe R>¡.
vv$pê$“y„ ìek“ R>p¡X$phhy„ :
Apeyh£v$$ A¡d dp“¡ R>¡ L¡$ “pf„Nu“p¡ fk ‘uhp’u v$pê$qX$ep“y„ v$pê$“y„ ìek“
v$|f ’C Åe R>¡.
"d¡gp„ L$`X$p„ `l¡fhp _rl, d¡gp„ L$`X$p„ hp`fhp _rl, d¡gp„ L$`X$p„ Ap¡Y$hp _rl.'
181OfNÕ\y h¥vy„$
Å¡ L$p¡C v$pê$qX$ep“¡ v$pê$“p„ ìek“’u dy[¼s L$fhp dp„Nsp lp¡ sp¡ s¡“¡
v$ffp¡S> khpf¡ b¡ “pf„Nu Mphp dpV$¡ Ap‘p¡. ‘R>u b‘p¡f¡ b¡ “pf„Nu A“¡ ‘R>u
fps“p„ ApW$ hpN¡ b¡ “pf„Nu Ap‘p¡ sp¡ v$pê$qX$ep“¡ v$pê$“u s©óZp gpNi¡ “rl
A“¡ ̂ ud¡-^ud¡ s¡ v$pê$’u O©Zp L$fhp gpNi¡.
vepv$i[¼s dpV$¡ :
ApS>L$pg gp¡L$p¡“u epv$i[¼s M|b S> Ap¡R>u ’C NC R>¡. Mpk L$fu“¡ S>¡
gp¡L$p¡ dNS>’u L$pd g¡ R>¡ s¡d“¡ dpV$¡ sp¡ kafS>“ Ly$v$fsu c¡V$ R>¡. v$ffp¡S> A¡L$
kafS>“ Npe A’hp bL$fu“p„ v$|^ kp’¡ g¡hy„ Å¡CA¡. A¡“p’u epv$i[¼s M|b
S> h^¡ R>¡.
S>¡ gp¡L$p¡“u byrÙ L$pd “ L$fsu lp¡e A“¡ epv$i[¼s “bmu lp¡e s¡d“¡ 6
bv$pd D‘f 1 Ágpk NpS>f“p¡ fk ‘uhp’u A¡d“u epv$i[¼s h^i¡.
v‘¡Qui (TpX$p“p¡ fp¡N) :
l„d¡ip„ bpmL$p¡“¡ TpX$p A“¡ ‘¡Qui“p¡ fp¡N gpNy ‘X$sp¡ lp¡e R>¡. L¡$V$gpL$
bpmL$p¡“¡ sp¡ v$|^ ‘usp„“u kp’¡ S> EgV$u A“¡ TpX$p ’C Åe R>¡.
Aphp bpmL$p¡“¡ v$|^ b„^ L$fu“¡ ’p¡X$p„-’p¡X$p„ kdedp„ kafS>““p¡ fk
‘uhX$phhp’u TpX$p A“¡ EgV$u b„^ ’C Åe R>¡ A“¡ Ap fp¡N kd|mNp¡ “pi
‘pd¡ R>¡.
"Np¡m kp\¡ d|mp, sg, gkZ, AX$v$, v$l] A_¡ v|$^ rhfyÙ R>¡.'
182 OfNÕ\y h¥vy„$
"v$l] kp\¡ Np¡m, v|$^, d|mp A_¡ L$¡mp„ rhfyÙ R>¡.'
vc|M “ gpNhu :
S>¡ gp¡L$p¡“¡ c|M gpNsu “’u s¡dZ¡ A¡L$ MpVy$„ kafS>“ gC s¡“p¡ fk
b“phu“¡ v$ffp¡S> b¡ kde¡ ‘uhp’u c|M M|b kpfu gpN¡ R>¡.
v‘¡V$“p„ S>„syAp¡ “pb|v$ L$fhp :
L¡$fu“u Np¡V$gu“¡ kpfu fus¡ i¡L$u“¡ s¡“y„ Q|Z® s¥epf L$fu g¡hy„. S>¡ ìe[¼s“p„
‘¡V$dp„ S>„syAp¡ lp¡e s¡“¡ AX$^u QdQu Nfd ‘pZudp„ Ap Q|Z® “pMu“¡ Ap‘hy„.
S>„syAp¡ “pi ‘pdi¡.
vdp“rkL$ fp¡N :
A¡L$ L$‘ L¡$fu“p¡ fk, Qp¡’p cpN S>¡V$gy„ v$|^, A¡L$ QdQu Apv$y„„„“p¡ fk,
’p¡X$u Mp„X$ - Ap b^p“¡ rd¼k L$fu khpf-kp„S> ‘uhp’u dp“rkL$ fp¡N“u v$f¡L$
budpfu s¡dS> dp’p“p¡ v$y:Mphp¡ v$|f ’C Åe R>¡.
vùv$e“u sL$gua A“¡ ̂ bL$pfp :
Öpn Mphp’u S> kpfy„ fl¡sy„ lp¡e sp¡ s¡ kp¥’u DÑd R>¡, L$pfZ L¡$ Ap“p’u
fp¡Nu“¡ Apfpd dm¡ R>¡. ùv$edp„ S>¡hy„ v$v$® ’pe A“¡ ̂ bL$pfp h^u Åe sp¡ Öpn“p¡
fk ‘uhp“u iê$Aps L$fu v$¡hu Å¡CA¡. S>¡’u sfs S> v$v$® S>sy„ fl¡i¡ A“¡
Apfpd fl¡i¡.
v÷uAp¡“p„ dprkL$dp„ Mfpbu A“¡ ka¡v$ ‘pZu“y„ Aphhy„ :
÷uAp¡“p„ Ap bß¡ fp¡Np¡“¡ M|b S> L$ô$v$peL$ (v$y:Mv$peL$) dp“hpdp„
Aph¡ R>¡. A¡V$gp dpV$¡ ÷uAp¡A¡ Apeyh£v$“p„ D‘Qpfp¡“p¡ gpc DW$phhp¡ Å¡CA¡.
Aphu ÷uAp¡A¡ 100 N°pd Öpn v$ffp¡S> qv$hkdp„ ÓZ hpf Mphu, A¡“p’u
÷uAp¡“u Ap sL$gua v$|f ’i¡.
võhà“v$p¡j :
4 N°pd Å„by“p„ W$rmep“y„ Q|Z® b“phu“¡ AX$^p L$‘ ‘pZudp„ “pMu“¡
khpf-kp„S> Ap‘hp’u õhà“v$p¡j W$uL$ ’C Åe R>¡.
v‘¡V$dp„ bmsfp :
b¡ L¡$mpAp¡“¡ dkmu“¡ s¡dp„ Mp„X$ A“¡ A¡gQu d¡mhu“¡ fp¡Nu“¡ Ap‘hp’u
‘¡V$“u bmsfp v$|f ’pe R>¡.
v“pL$dp„’u gp¡lu ‘X$hy„ (“kL$p¡fu a|V$hu) :
Ap fp¡N“¡ M|b S> ce„L$f NZhpdp„ Aph¡ R>¡. Aphp fp¡Nu L$p¡C S>ÁepA¡
b¡W$p lp¡e A“¡ Adõsy R>]L$ Aphsp„“u kp’¡ “pL$dp„’u gp¡lu ‘X$hp gpN¡ R>¡.
Aphp fp¡Nu“¡ 10 qv$hk ky^u v$ffp¡S> b¡ L¡$mp Mp„X$ kp’¡ d¡mhu“¡ Ap‘hp’u
gpc ’C Åe R>¡.
"k|su hMs¡ _pL$ Y$p„L$hy„ _rl; Of_u b^u S> bpfuAp¡ b„^ fpMhu _rl.'
183OfNÕ\y h¥vy„$
"S>¡ d_yóe OkOkpV$ r_Öp gC iL$¡ R>¡, s¡ S> kpQp kyM_p¡ Ar^L$pfu R>¡.'
v‘¡ipb fp¡L$pC S>hp¡ :
L¡$mp“p„ TpX$“p¡ fk Qpf QdQp, b¡ QdQu Ou, bß¡“¡ A¡L$buÅ“u kp’¡
d¡mhu“¡ S>¡ ìe[¼s“p¡ ‘¡ipb b„^ ’C Nep¡ lp¡e s¡“¡ Ap‘hp’u ‘¡ipb Aphhp
gpN¡ R>¡.
A¡L$ rgV$f ‘pZudp„ ‘0 N°pd Xy„$Nmu“p„ “p“p L$V$L$p “pMu“¡ A¡“¡ kpfu
‘¡W$¡ DL$pmp¡. ‘R>u A¡“¡ TuZp L$‘X$p„’u Npmu gp¡. A¡dp„ 4 QdQp d^ d¡mhu
v$p¡. fp¡Nu“¡ v$ffp¡S> ‘uhX$phhp’u ‘¡ipb kpfu fus¡ Aph¡ R>¡ A“¡ õhÃR> Aph¡
R>¡.
Qpf Xy„$Nmu“u QV$Zu b“phu“¡ A¡V$gp S> OJ“p¡ gp¡V$ “pMu lghp¡
b“phu gp¡. Äepf¡ Ap lghp¡ ’p¡X$p¡-’p¡X$p¡ Nfd flu Åe sp¡ ‘¡V$ D‘f
‘¡ipbhpmu S>Áep ‘f A¡“u dprgi L$fp¡. ‘¡ipb kpfu fus¡ Aphi¡. ‘¡ipb
AV$L$i¡ “rl.
v‘psmp gp¡L$p¡ dpV$¡ :
S>¡ gp¡L$p¡ ipfuqfL$ fus¡ “bmp R>¡, ’p¡Xy„$L$ L$pd L$fhp’u ðpk QX$u Åe R>¡,
A¡d“p„ dpV$¡ MS|>f Ars gpcL$pfL$ R>¡. Å¡ A¡“¡ Npe“p„ v$|^ kp’¡ g¡hpdp„ Aph¡
sp¡ A¡“p„ NyZp¡dp„ h^pfp¡ ’pe R>¡, ifufdp„ i[¼s Aph¡ R>¡, hS>“ h^pf¡ R>¡.
riepmp“u F$sydp„ ‘00 N°pd v$|^dp„ MS|>f DL$pmu“¡ ‘uhp’u ifufdp„ M|b S>
spL$ps Aph¡ R>¡. dv$p®“Nu A“¡ i[¼s h^¡ R>¡. “bmpC v$|f ’pe R>¡.
184 OfNÕ\y h¥vy„$
vhS>“ OV$pX$hp dpV$¡ :
ÅX$p‘Zy„ v$|f L$fhp dpV$¡ V$d¡V$p“y„ ep¡Nv$p“ M|b kpfp âdpZdp„ lp¡e R>¡
s¡d dp“hpdp„ Aph¡ R>¡. L$pfZ L¡$ V$d¡V$pdp„ rhÅrse Öìe A“¡ ifufdp„ fl¡gp
Ap„sfX$pdp„ Ådu Ne¡gp Mp¡fpL$“¡ ifuf“u blpf L$pY$u “pMhp“u i[¼s fl¡gu
R>¡.
Å¡ L$p¡C ìe[¼s duWy$„, Xy„$Nmu A“¡ g]by“p¡ fk L$pY$u“¡ V$d¡V$p kp’¡
d¡mhu“¡ Mpe sp¡ s¡“y„ ÅX$p‘Zy„ v$|f ’pe R>¡.
v‘psmy„ hue® :
S>¡ gp¡L$p¡“y„ hue® ‘psmy„ lp¡e R>¡ s¡dZ¡ b¡ Mpf¡L$ v$ffp¡S> khpf¡ v$|^“u kp’¡
DL$pmu“¡ ‘uhp’u ifufdp„ “hu i[¼s Aph¡ R>¡. hue®dp„ ÅX$p‘Zy„ Aph¡ R>¡.
v‘¡V$“p„ fp¡N dpV$¡ :
NpS>fdp„ rhV$pdu“ "bu' L$p¡çàg¡¼k dp¡V$p âdpZdp„ fl¡gy„ R>¡, S>¡
‘pQ“i[¼s“¡ h^pf¡ R>¡. S>çep ‘R>u A¡L$ Ágpk NpS>f“p¡ fk ‘uhp’u M|b S>
apev$p¡ ’pe R>¡.
vO|„V$Zdp„ sL$gua :
O|„V$Z A’hp lpX$L$p„“p„ kp„^pAp¡dp„ v$v$® fl¡sy„ lp¡e sp¡ S>dhp b¡kuA¡
Ðepf¡ kp’¡ 100 N°pd Mufp Mphp’u s¡dS> kp’¡ L$pQy„ gkZ Mphp’u M|b S>
apev$p¡ ’pe R>¡.
"ifuf_¡ S>¡ AhNZ¡ R>¡, s¡ dp_hÅs_p¡ Ny_¡Npf R>¡, Cðf_p¡ Ny_¡Npf R>¡.'
185OfNÕ\y h¥vy„$
"L$pedu L$brS>eps fl¡hp\u S>W$fp[Á_ rhL©$s \pe R>¡.'
vS|> A“¡ dp’p“u Mp¡X$p¡ dpV$¡ :
Ap fp¡N h^y ‘X$sp¡ ÷uAp¡“p„ hpmdp„ Å¡¡hpdp„ Aph¡ R>¡. Ap fp¡N“u
kpfhpf L$fhp dpV$¡ kp¥â’d QyL$Þv$f“p„ ‘p„v$X$p ‘pZudp„ DL$pmu gp¡. ‘R>u Ap S>
‘pZu’u dp’y„ bfpbf ̂ p¡C “pMp¡. Ðepfbpv$ L$p„kL$p’u hpm“¡ Å¡¡f v$C“¡ L$p„kL$p¡
L$fp¡. b^u S> S|> d©Ðey ‘pdu“¡ dp’p“u blpf Aphu S>i¡ A“¡ hpm f¡id S>¡hp
ky„hpmp ’C S>i¡.
vgp¡lu“u kapC (õhÃR>sp) :
Ap‘Z¡ ifufdp„ gp¡lu DÐ‘ß L$fhp dpV$¡ S>¡V$gy„ rhQpfuA¡ R>uA¡ s¡V$gy„
gp¡lu“¡ õhÃR> fpMhp dpV$¡ rhQpfsp “’u. Å¡ gp¡lu“¡ õhÃR> fpMhp“y„
rhQpfuA¡ sp¡ A¡“p’u õhpõÕe kpfy„ fl¡ R>¡.
A¡ gp¡lu’u dp“hifuf“¡ L$p¡C gpc ’sp¡ “’u S>¡ gp¡ludp„ bNpX$ lp¡e
R>¡.
‘pgL$“p¡ fk A’hp ‘p„v$X$p, dN“u v$pmdp„ V|$L$X$p„ L$fu“¡ “pMp¡ A“¡ Ap
v$pm“¡ fp„^u“¡ Mphp’u gp¡lu kpa ’pe R>¡.
vgp¡lu“u DgV$u-ne fp¡N (V$u.bu.) :
Aphp fp¡Nu“¡ Å¡ v$ffp¡S> qv$hkdp„ ÓZ hMs L$pQu L$p¡buS> 100-
100 N°pd Mphp dpV$¡ Ap‘hpdp„ Aph¡ sp¡ ÓZ dpkdp„ Ap fp¡N S>X$d|m’u
“pi ‘pd¡ R>¡.
186 OfNÕ\y h¥vy„$
"`p¡ipL$_p¡ l¡sy Apfp¡Áe_y„ fnZ \pe s¡ S> R>¡.'
v‘¡ipbdp„ bmsfp :
L$p¡buS>dp„ N„^L$ ‘yóL$m âdpZdp„ lp¡e R>¡. Ap N„^L$ QpdX$u“p„ fp¡Np¡
dpV$¡ M|b S> gpcL$sp® R>¡. S>¡ gp¡L$p¡ s¡“¡ bpau“¡ Mpe R>¡ s¡d“y„ õhpõÕe M|b
kpfy„ fl¡ R>¡.
vM¢Q (rdfOu“p„ fp¡Nu dpV$¡, hpe Aph¡ Ðepf¡) :
Ap budpfu kp¥’u Mfpb dp“hpdp„ Aph¡ R>¡. L$pfZ L¡$ Ap budpfu“p¡ “
sp¡ L$p¡C kde R>¡, “ L$p¡C õ’m R>¡, “ A¡“p¡ ‘Ñp¡ gpN¡ R>¡. dpN®dp„ Qpgsp„-
Qpgsp„ ìe[¼s Q½$f MpC“¡ ‘X$u Åe R>¡. s¡ L¡$V$gu Mfpb hps R>¡ ‘f„sy
budpfu ApMf¡ budpfu R>¡.
Aphp budpf dpZk“u kpfhpf Xy„$Nmu dpfas¡ kam ’C iL¡$ R>¡. A¡hp
fp¡Nu“¡ 3 Xy„$Nmu“p¡ fk, s¡dp„ ’p¡Xy„$ ‘pZu Dd¡fu khpf-kp„S> ‘uhX$phu v$p¡. 40
qv$hkdp„ S> s¡ Apfpd ’hp gpNi¡. ‘f„sy Ap CgpS> b„^ “p L$fsp„ Qpgy S>
fpMhp¡.
vg| gpNhu :
(1) L$p„v$p“p„ fk“p„ V$u‘p„ g| gpN¡gu ìe[¼s“p„ “pL$dp„ “pMhp’u
Apfpd ’pe R>¡. (f) L$pQu L¡$fu ‘pZudp„ DL$pmu, kpL$f d¡mhu ifbs b“phu
‘uhp’u Apfpd ’pe R>¡. (3) sygku“p„ ‘p““p¡ fk Mp„X$ d¡mhu“¡ ‘uhp’u
Apfpd ’pe R>¡. (4) L$p„v$p¡, Æfy„ A“¡ Mp„X$ hpV$u“¡ Mphp’u Apfpd dm¡ R>¡.
187OfNÕ\y h¥vy„$
"fõsp D`f A¢W$hpX$, L$Qfp¡, `pZu, L$pQ L$¡ df¡gp Æhp¡ a¢L$hp _rl.'
188 OfNÕ\y h¥vy„$
veyhpi[¼s (dv$p®“Nu) :
dv$p®“p “bmpC ¼epf¡L$-¼epf¡L$ ìe[¼s“u Å“ ‘Z gC g¡ R>¡. ìe[¼s
“p“u Jdfdp„ cV$L$u Åe R>¡ A“¡ ApÐdlÐep L$fu b¡k¡ R>¡. Mpk L$fu“¡
eyhp“hN® Ap fp¡N“p¡ riL$pf b“u“¡ cV$L$u Åe R>¡.
d^“u kp’¡ Xy„$Nmu“p¡ fk g¡hp’u ifufdp„ A¡L$ Av$¹c|s i[¼s Aph¡ R>¡.
A¡“u kp’¡ S> “bmpC v$|f ’C Åe R>¡.
ka¡v$ Xy„$Nmu“p¡ fk L$pY$u“¡ s¡dp„ A¡V$gp¡ S> Apv$y„„„“p¡ fk “pMu b¡ QdQu
d^“u kp’¡ d¡mhu“¡, ‘p„Q N°pd Qp¡¿My„ Ou s¡dp„ d¡mhu“¡ 60 qv$hk ky^u
Mphp’u “pdv$® ‘Z dv$® b“u Åe R>¡.
QdÐL$prfL$ CgpS>
‘pZu-âep¡N
“hu A“¡ S|>“u Æhg¡Z budpfu“p¡ A¡L$ blº S> kfm A“¡ kpv$p¡
D‘Qpf "‘pZu âep¡N' “pd“p¡ A¡L$ g¡M "Å‘p“uk kuL$“¡k
A¡kp¡rkA¡i“' sfa’u âNV$ ’ep¡ R>¡, s¡“p¡ kpfp„i “uQ¡ Apàep¡ R>¡ :
Ap QdÐL$pqfL$ "‘pZu âep¡N'“p„ ‘qfZpdp¡“y„ h¥opr“L$ ‘funZ
L$fhpdp„ Apìey„ lsy„, S>¡“p„’u “uQ¡“p„ fp¡Np¡ dV$ép“y„ S>Zpey„ R>¡ :
"Äep„ õhÃR>sp Ðep„ õhõ\sp; Äep„ N„v$hpX$ Ðep„ d„v$hpX$.'
dp’p“p¡ v$y:Mphp¡, ågX$â¡if, k„r^hp, gL$hp¡, b¡lp¡iu, ågX$
L$p¡g¡õV$¡fp¡g, L$a, Mp„ku, v$d, V$u.bu., d¡r“ÞÅCqV$k, guhf“¡ gNsp fp¡Np¡,
‘¡ipb“u budpfuAp¡, A¡rkqX$V$u, N¡kV²$bg, dfX$p¡, L$brS>eps, lfk,
X$peprbV$uk, Ap„M“u budpfuAp¡, ÷uAp¡“y„ Ar“erds dprkL$ âv$f,
Ncp®ie“y„ L¡$Þkf, “pL$ A“¡ Nmp“p„ fp¡Np¡.
‘pZu ‘uhp“u fus : hl¡gu khpf¡ EW$u“¡ dp¡Yy$„ ^p¡ep hNf L¡$ b°i-
v$psZ L$ep® hNf 1f‘0 N°pd ‘pZu (4 dp¡V$p Ágpk) A¡L$ kp’¡ ‘u S>hy„. s¡
‘R>u 4‘ rdr“V$ ky^u L„$C Mphy„-‘uhy„ “rl. ‘pZu ‘u^p ‘R>u b°i-v$psZ-
L$p¡Nmp L$fu iL$pe. Ap âep¡N Qpgy L$ep® ‘R>u khpf¡ “põsp ‘R>u A“¡ b‘p¡f¡
A“¡ fpÓ¡ S>çep ‘R>u b¡ L$gpL$ ‘R>u ‘pZu ‘uhy„ A“¡ fpÓ¡ k|hp“p„ AX$^p L$gpL$
‘l¡gp„ L„$C Mphy„ “rl. budpf s’p “pSy>L$ âL©$rs“p„ dpZkp¡ A¡L$ kp’¡ Qpf
Ágpk ‘pZu ‘u “ iL¡$ sp¡ A¡L$ A’hp b¡ Ágpk’u iê$Aps L$fu, ^ud¡-^ud¡
h^pfu Qpf Ágpk ky^u ‘lp¢QpX$hy„, budpf dpZkp¡A¡ kpÅ ’hp A“¡ s„v$yfõs
dpZkp¡A¡ budpf “ ‘X$hp dpV$¡ Ap âep¡N L$fhp¡.
âep¡Np¡ A“¡ ‘funZ“¡ Ap^pf¡ “uQ¡ S>Zph¡g budpfu kpd¡ S>Zph¡g
dyv$sdp„ dV$u iL¡$ R>¡.
lpC ågX$â¡if 1 dpkdp„
N¡k“u sL$guap¡ 2 qv$hkdp„
X$peprbV$uk 1 AW$hpqX$epdp„
189OfNÕ\y h¥vy„$
"kpÅ \hp dpV$¡ Ap¥j^ L$fsp„ `Õe_u h^y S>ê$f R>¡.'
L$brS>eps 2 qv$hkdp„
L¡$Þkf 1 dpkdp„
V$u.bu. 3 dpkdp„
“p¢^ : Qpf Ágpk ‘pZu ‘uhp’u L$p¡C ApX$ Akf ’su “’u. iê$Apsdp„
ÓZ¡L$ qv$hk ‘¡ipb L$fhp h^pf¡ hMs S>hy„ ‘X¡$ R>¡. Ðepf bpv$ f¡Áeygf ’C Åe
R>¡.
R>dL$ph¡gy„ ‘pZu A¡L$ A¼kuf Ap¥j^
A“¡L$rh^ r“v$p£j R>sp„ khp£‘ep¡Nu S> NZu iL$pe A¡hu kp¥“¡
kh®L$pmdp„ ‘p¡kpe A“¡ kp¥ L$p¡C L$fu iL¡$ A¡hu Ap ‘Ùrs lp¡C s¡“p„ âep¡N “uQ¡
âdpZ¡ bsph¡g R>¡.
Ap ‘„Qdlpc|s“p„ b“¡g dp“hv$¡lê$‘u A„N ‘©Õhu, ‘pZu, A[Á_,
hpey A“¡ ApL$pi“¡ L$pfZ¡ Æh„s fl¡ R>¡. s¡ ‘¥L$u“y„ L$p¡C sÒh OV$hp’u s¡ L$pd
L$fsy„ b„^ ’pe R>¡. s¡hp âk„N¡ s¡“¡ L$pd L$fsy„ fpMhp ‘„Q^psy“p¡ D‘ep¡N
kl¡gp¡, rb““y¼kp“L$pfL$ A“¡ apev$pL$pfL$ r“hX$hp k„ch lp¡C s¡“p¡ Adg
L$fhp ¾$dhpf kdÆ gCA¡.
1. gp¡M„X$ : Apif¡ ‘00 N°pd hS>““p¡ A¡L$ gp¡M„X$“p¡ V|$L$X$p¡ kNX$u,
âpCdk L¡$ N¡k“p„ Q|gp D‘f s‘phu, gpgQp¡m L$fu, ÓZ’u Qpf rgV$f
‘pZudp„ “pMu“¡ s¡dp„ S> Nfd V|$L$X$p„“¡ W$„X$p¡ ’hp v$¡hp¡. ‘R>u s¡ ‘pZu“¡ õhÃR>
L$‘X$p„’u Npmu “p“L$X$p„ dV$L$pdp„ cfu g¡hy„. Ap ‘pZu ‘p„Xy$fp¡N-A¡“¡rdL$ v$v®$
190 OfNÕ\y h¥vy„$
lp¡e, L$p¡C“¡ Mp¡fpL$ lS>d “ ’sp¡ lp¡e, ne“p¡ v$v®$ lp¡e, ’p¡Xy„$L$ Qpgsp„ S>
h^pf¡ ’pL$ gpNsp¡ lp¡e s¡“¡ OZp¡ kpfp¡ apev$p¡ ’pe R>¡.
f. sp„by : sp„bp“p„ ‘00 N°pd S>¡V$gp hS>““p„ V|$L$X$p„“¡ D‘f âdpZ¡ S>
Nfd L$fu, ‘pZu s¥epf L$fu“¡ L$brS>eps“p„ v$v$}Ap¡, lpC-ågX$â¡if, lfk-
dkp’u ‘uX$psp v$v$}Ap¡, lpV$®A¡V$¡L$ Aphu Nep¡ lp¡e s¡hp ùv$e“u “bmpChpmp
v$v$}Ap¡“¡ Ap‘u iL$pe. ‘f„sy Ap v$v$}Ap¡A¡ Ap âep¡N v$frdep“ L$p¡C ‘Z
âL$pf“p„ MV$pihpmp ‘v$p’p£$ Mphp-‘uhp “rl.
3. dpV$u : ‘99 N°pd S>¡V$gp hS>““p„ dpV$u“p„ “rmep“p„ V|$L$X$p„“y„ D‘f
âdpZ¡ ‘pZu s¥epf L$fu“¡ hp‘fhp’u hpey“u ‘uX$p (N¡k ’hp¡), rlõV$uqfep,
D^fk-ifv$u hN¡f¡“p„ fp¡N“p„ v$v$}Ap¡ dpV$¡ Ars DÑd D‘L$pfL$ “uhX$i¡. Nd¡
s¡hu S|>“u D^fk lp¡e sp¡ lmv$f A“¡ kpL$fhpmp ‘pZudp„ W$uL${„$ Nfd L$fu“¡
s¡“y„ R>dL$ph¡gy„ ‘pZu M|b S> apev$pL$pfL$ “uhX¡$ R>¡.
4. Qp„v$u : f00 N°pd S>¡V$gp hS>““u gNX$u“¡ ‘Z D‘f âdpZ¡ L$p¡C
‘Z âL$pf“p„ A[Á_’u s‘phu gpg L$fu“¡ A¡L$ rgV$f S>¡V$gp ‘pZudp„ “pMu s¡
‘pZu dp“rkL$ Dv$pku“sp, kpdpÞe “bmpC hN¡f¡ fp¡Np¡hpmp v$v$}Ap¡“¡ v$hp
sfuL¡$ Ap‘u iL$pe.
‘. kp¡“y„ : kp¡“p“u 100 N°pd gNX$u“¡ A[Á_ D‘f gpg L$fu“¡ ‘00
N°pd ‘pZudp„ R>dL$phu kyhZ®S>m s¥epf ’pe R>¡. S>¡ dNS>“u “bmpC,
Aõhõ’sp s’p dp“rkL$ îd“y„ L$pd L$f“pfpAp¡“¡ Apiuhp®v$ê$‘ “uhX¡$ R>¡.
"l„d¡ip dp\pdp„ s¡g _pMhy„ A_¡ `N_p„ srme¡ `Z Okhy„.'
191OfNÕ\y h¥vy„$
"ifuf_p„ dm-d|Ópqv$_p„ h¡Np¡_¡ fp¡L$hp _rl, d__p„ h¡Np¡_¡ fp¡L$hp.'
192 OfNÕ\y h¥vy„$
6. ‘„Q^psyS>m âep¡N : D‘f âdpZ¡ ‘p„Q¡e ̂ psy gp¡M„X$, sp„by, dpV$u,
Qp„v$u A“¡ kp¡“p“¡ A¡L$ kp’¡ Nfd L$fu“¡ ‘uhp“p„ ‘pZudp„ “pMu“¡ s¥epf L$fuA¡
sp¡ QdÐL$pqfL$ NyZp¡ ̂ fphsy„ r“v$p£j Ap¥j^ s¥epf ’pe R>¡.
Ap ‘„Q^psy“y„ ‘pZu L$p¡C ‘Z L$pfZkf b¡iyÙ ’C ‘X¡$g ìe[¼s“p„
dp¢dp„ V$u‘y„-V$u‘y„ L$fu“¡ “pMhp’u ’p¡X$u S> hpfdp„ s¡ cp“dp„ Aphu Åe R>¡.
R>¡ëgp ðpk g¡su ìe[¼s“¡ ‘Z ’p¡X$uhpf dpV$¡ Ap ‘„Q^psyS>m âep¡N õhõ’
b“ph¡ R>¡.
hmu L$p¡C“¡ A¡L$v$d EgV$uAp¡ ’su lp¡e, ‘¡V$dp„ L„$C V$L$sy„ “ lp¡e,
gp¡lu“u EgV$uAp¡ ’su lp¡e, ðpk“mu Mfpb ’C NC lp¡e s¡hp v$v$}Ap¡“¡
‘Z Ap ‘„Q^psyS>m M|b S> gpc L$f¡ R>¡.
D‘fp¡¼s k|Q“ L$p¡C ‘Z kp^“ k„‘ß ìe[¼s ‘p¡sp“¡ Of Ap„NZ¡
D“pmpdp„ W$„X$p ‘pZu“p„ ‘fb“u S>¡d R>dL$ph¡gp ‘pZu“y„ ‘fb Mp¡gu“¡ Of b¡W$p
AL$ë‘“ue ‘yÎeL$pe® L$fu“¡ i¡j Æh“ Æìep“p¡ r“Å“„v$ d¡mhu iL¡$ R>¡.
OJ“p„ S>hpfp
OJ“p„ S>hpfp sp¡ Cðfue brnk S> NZpe. L$pfZ L¡$ s¡ Apfp¡Áe k„h^®L$
A“¡ fp¡Nlf r“v$p£j D‘pe R>¡.
S>hpfp DNpX$hp“u fus : 6 ’u 7 ‘lp¡mpChpmp dpV$u“p„ L$p¡qX$ep L¡$
Ly„$X$pdp„ L$p¡C ‘Z Ly$Vy$„b“u S>ê$qfeps âdpZ¡ 6, 14, f1 L¡$ f7 N°pd Qp¡¿Mu
kpfu L$pmu M¡sfpD dpV$u “pMu“¡ L$p¡C ‘Z Ås“y„ fkpeZ Mpsf d¡mìep
rkhpe v$ffp¡S> A¡L$, b¡ L¡$ ÓZ Ly„$X$pdp„ OJ hphu iL$pe.
kpdpÞe fus¡ R> ’u v$k qv$hkdp„ OJ“p„ S>hpfp ‘p„Q’u kps IQ“p„ ’pe
R>¡. ‘p„Q’u kps IQ ky^u“p„ S>hpfpdp„ S> ‘|fsp fp¡Nlf Öìep¡ dm¡ R>¡. s¡’u
D‘fp„s“p (kps IQ’u) dp¡V$p S>hpfpdp„ s¡ dmu iL$sp “’u.
Ap S>hpfp“¡ dpV$u“u k‘pV$u ‘pk¡’u L$psf’u L$p‘u gC“¡ A’hp
d|mdp„’u M¢Qu L$pY$u hp‘fu iL$pe. A“¡ Ðepfbpv$ s¡ S> Ly„$X$pdp„ afu OJ$ hphu
iL$pe R>¡. hphsu h¡mpA¡ Ly„$X$p L¡$ L$p¡qX$ep“u A„v$f“u k‘pV$u dpV$u Y$„L$pe A¡V$gp
OJ$ “pMhp L¡$ S>¡’u ’p¡X$u S>Áepdp„ h^y S>hpfp dmu iL¡$. Ap fus¡ ¾$d:kf
Ly„$X$pdp„ OJ$ hphhp’u l„d¡ip„ S>hpfp dýep L$f¡ R>¡.
S>hpfp g¡hp“u fus : S>hpfp L$pàep ‘R>u sfs S> s¡“¡ õhÃR> ‘pZu’u
^p¡C“¡ Mp„X$u, L$‘X$p„“p„ L$V$L$pdp„ v$pbu, r“Qp¡hu s¡“p¡ fk L$pY$hp¡. Ap S>hpfp“p„
L|$Qp“¡ Ap fus¡ afu-afu ÓZ hMs Mp„X$u“¡ r“Qp¡hhp’u s¡dp„“p¡ ‘|fp¡ fk
“uL$mu S>i¡. (QV$Zu b“phhp“p„ k„Qp L¡$ buÅ A¡hp diu“’u ‘Z fk L$pY$u
iL$pe.) Ap fk L$pY$ép ‘R>u s¡“¡ syf„s S> ̂ ud¡ O|„V$X¡$ ‘u S>hp¡, L$pfZ L¡$ ‘X$sf
fk“p¡ NyZ v$f¡L$ nZ¡ Ap¡R>p¡ ’sp¡ Åe R>¡.
Ap fk Nd¡ Ðepf¡ A“yL|$mspA¡ gC iL$pe R>¡. ‘f„sy s¡ gu^p ‘R>u A^p®
L$gpL$ ky^u L$p¡C ‘Z âL$pf“p¡ MpÛ L¡$ ‘¡e ‘v$p’® “ gC iL$pe. iê$Apsdp„
"v$ffp¡S> â¡fL$ A_¡ riô$ hpQ_dp„ \p¡X$p¡ kde Ap`hp¡ S>.'
193OfNÕ\y h¥vy„$
L¡$V$gpL$“¡ EbL$p L¡$ EgV$u ’pe R>¡, TpX$p L¡$ ifv$u ‘Z ’pe R>¡ ‘f„sy s¡’u S>fpe
Ncfphy„ “rl. EgV$u, TpX$p L¡$ ifv$u hpV$¡ ifufdp„ A¡L$W$p„ ’e¡gp T¡fp¡ “uL$mu
Åe R>¡.
Ap fkdp„ Apv$y„„„ A’hp “pNfh¡g“p„ ‘p“ Dd¡fu iL$pe. Apd L$fhp’u
S>hpfp“p„ fk“p„ õhpv$ A“¡ NyZdp„ h^pfp¡ ’pe R>¡ A“¡ EbL$p Aphsp “’u.
Ap fkdp„ g]by“p¡ fk L¡$ duWy$„ “pMhy„ “rl.
fk L$pY$hp“p¡ kde L¡$ A“yL|$msp “ lp¡e sp¡ S>hpfp M|b Qphu“¡ ‘Z
MpC iL$pe. Ap’u v$p„s A“¡ ‘¡Y$p„ dS>b|s ’hp D‘fp„s dp¢dp„’u Mfpb hpk
Aphsu s¡ Ap¡R>u ’i¡ A’hp sØ“ b„^ ’C S>i¡.
S>hpfp“p„ fk iê$ L$ep® ‘R>u A“yL|$msp A“¡ apev$p¡ S>Zpe sp¡ b¡ ’u
ÓZ hMs ‘Z gC iL$pe R>¡. Æh“-dfZ“p¡ khpg lp¡e s¡hp v$v$}“¡ sp¡
qv$hkdp„ ÓZ hMs A¡L$ dp¡V$p¡ Ágpk cfu“¡ ‘Z Ap‘u iL$pe.
kh® âL$pf“p„ fp¡Np¡ A“¡ ipfuqfL$ “bmpCAp¡ v$|f L$f“pf Ap S>hpfp“p¡
fk v$|^-v$l] A“¡ dp„k L$fsp„ A“¡L$ fus¡ h^y NyZL$pfu A“¡ spL$pshp“ lp¡hp
R>sp„ A¡ b^p L$fsp„ Ap L¡$V$gy„ b^y„ kõsy R>¡
“hÅs riiy’u dp„X$u“¡ “p“p-dp¡V$p Apbpgh©Ù “f-“pfuAp¡ kp¥ L$p¡C
Ap S>hpfp“p„ fk“y„ Å¡Csy„ k¡h“ L$fu s„v$yfõsu âpá L$fu iL¡$ R>¡. âk|sp bl¡“p¡
âk|rsL$pmdp„ Ap fk“y„ k¡h“ L$f¡ A“¡ riiy âprá ‘R>u bpmL$“¡ ‘Z v$ffp¡S>
Qpf’u ‘p„Q V$u‘p„ Ap fk“p„ Ap‘¡ sp¡ bpmL$“u s„v$yfõsu“y„ OX$sf kpfy„ ’pe R>¡.
"v$ffp¡S> My‰u lhp, L$p¡dm k|e®âL$pi A_¡ Ly$v$fsu hpsphfZdp„ \p¡Xy„$ afhy„.'
194 OfNÕ\y h¥vy„$
OJ“p„ S>hpfp“p¡ âep¡N A¡ sØ“ r“v$p£j R>sp„ QdÐL$pqfL$ âep¡N lp¡C“¡
ipfurfL$ s„v$yfõsu dpV$¡ Ap‘Zp„ r“b®m v$¡i“u kpdpÞe S>“sp dpV$¡ A¡L$
Apiuhp®v$ê$‘ ’C ‘X$i¡.
D‘ep¡N L$f“pf ìe[¼sA¡ ‘p¡sp“u âL©$rs A“¡ ifuf bm“p„ âdpZdp„
kpfhpf rhh¡L$’u D‘ep¡N L$fhp’u h^y apev$p¡ d¡mhu iL$pe s¡ õhpcprhL$ R>¡.
lpV$® A¡V$¡L$
s¡ sd“¡ rS>hpX¡$ R>¡, dpV$¡ s¡“¡ Æhsy„ fpMhps¡“u k„cpm fpMhu S>ê$fu R>¡.
vAp sdpfp lp’“u hps R>¡ :
(1) lpC ågX$â¡if“¡ L$pbydp„ fpMp¡. (f) ^|d°‘p“ b„^ L$fp¡. (3)
Aplpfdp„ L$p¡g¡õV$¡fp¡g A“¡ Qfbu“y„ âdpZ OV$pX$p¡. (4) rdsplpfu b“p¡. (‘)
X$peprbV$uk“¡ L$pbydp„ fpMp¡. (6) Apv$i® hS>“ Åmhp¡. (6) duW$p“u h‘fpi
OV$pX$p¡. (7) s“phdy¼s b“hp“y„ iuMp¡. (8) r“erds L$kfs L$fp¡. (9)
r“erds ipfuqfL$ s‘pk L$fphp¡.
vùv$e iy„ R>¡ ?
dp“hu“y„ ùv$e A¡L$ dS>b|s õ“pey“y„ b“¡g R>¡. ifufdp„ gp¡lu afsy„
"d_, hQ_ A_¡ L$d®_p¡ l„d¡ip kdep¡N fpMhp âeÐ_ L$fhp¡.'
195OfNÕ\y h¥vy„$
fpMhp Qp¡huk L$gpL$dp„ s¡ A¡L$ gpM hMs ̂ bL¡$ R>¡. v$f¡L$ ̂ bL$pf¡ ùv$e ‘ç‘
L$fu“¡ ApMp ifuf“u 1,1f,000 qL$gp¡duV$f gp„bu f¼shprl“uAp¡ Üpfp
gp¡lu“¡ ifuf“p v$f¡L$ A„N A“¡ L$p¡j“¡ ‘lp¢QpX¡$ R>¡. Aphu L$‘fu L$pdNufu R>sp„
’p¼ep hNf 60-70 hj®“p„ Æh““p„ A„s ky^u Arhfs L$pdNufu bÅh¡ R>¡.
s¡ ìe[¼s“¡ ÆhpX¡$ R>¡, dpV$¡ s¡“¡ Æhsy„ fpMhp s¡“u s„v$yfõsu“y„ Ýep“ fpMhy„
S>ê$fu R>¡.
vApV$®fuAp¡ iy„ R>¡ ?
ifuf“p„ Ahehp¡ A“¡ L$p¡jp¡“¡ Ap¡[¼kS>“ s’p ‘p¡jL$sÒhp¡ Ap‘hp iyÙ
gp¡lu ùv$edp„’u ApV$®fu (^d“u)Ap¡ dpfas Åe R>¡ A“¡ Ðep„’u L$pb®“
X$pep¡¼kpCX$ A“¡ L$Qfp¡ d¡mhu h¡CÞk (rifpAp¡) dpfas ùv$edp„ ‘pRy>„ af¡ R>¡.
ifuf“p„ AÞe L$p¡C ‘Z A„N“u dpaL$ ùv$e ‘Z Ap¡[¼kS>“ A“¡ ‘p¡jZ D‘f
“c¡ R>¡. Ap dpV$¡ s¡“¡ gp¡lu dmhy„ S>ê$fu R>¡. ‘Z S>¡ gp¡lu ùv$edp„’u ‘kpf
’pe R>¡ s¡dp„’u S> ùv$e“p„ õ“pey“¡ Ap¡[¼kS>“ L¡$ ‘p¡jZ dmsy„ “’u. s¡“¡ dpV$¡
AgN ìehõ’p R>¡. ùv$e“p„ õ“pey“¡ gp¡lu“p¡ ‘yfhW$p¡ s¡“u ‘p¡sp“u
f¼shprl“uAp¡ S>¡ "L$p¡fp¡“fu-ApV$®fuAp¡' sfuL¡$ Ap¡mMpe R>¡, s¡“u dpfas
dm¡ R>¡. ùv$e“¡ s„v$yfõs fpMhp L$p¡fp¡“fu-ApV$®fuAp¡ s„v$yfõs fl¡ s¡ M|b S>ê$fu
R>¡. f¼shprl“uAp¡ s„v$yfõs lp¡e Ðepf¡ k„‘|Z® [õ\rsõ’p‘L$, dygped,
A„v$f’u kph Qp¡¿Mu A“¡ guku lp¡e R>¡. s¡ Äepf¡ [õ\rsõ’p‘L$sp Nydph¡ R>¡
A’hp bfX$, L$W$Z, ÅX$u L¡$ “bmu b“¡ R>¡ Ðepf¡ CÅN°õs b“u L$l¡hpe R>¡.
Aphu dp„v$u f¼shprl“uAp¡ ùv$e“¡ dp„v$y ‘pX$u iL¡$ R>¡.
"l„d¡ip kv$pQpf_y„ b_¡ s¡V$gy„ `pg_ L$fhy„; Ap_„qv$s fl¡hyy„.'
196 OfNÕ\y h¥vy„$
vlpV$® A¡V$¡L$ A¡V$g¡ iy„ ?
‘p¡jZ Ap‘su f¼shprl“u Qfbu S>¡hp ‘v$p’p£ Ådhp’u A„v$f’u kph
kp„L$X$u b“u Åe R>¡. ¼epf¡L$ s¡dp„ k„‘|Z® fyL$phV$ ’hp’u A’hp kp„L$X$u
ApV$®fudp„ ¼epf¡L$ gp¡lu“p¡ NÌ$p¡ (clot) AV$L$u S>sp„ ùv$e“p„ s¡V$gp cpN“¡
gp¡lu dmhy„ b„^ ’pe Ðepf¡ ùv$e“p¡ s¡V$gp¡ cpN Ap¡[¼kS>“ A“¡ ‘p¡jZ hNf
d©Ðey ‘pd¡ R>¡. Ap“¡ lpV$® A¡V$¡L$ (ùv$efp¡N“p¡ lydgp¡) L$l¡ R>¡. Apd ùv$e“p„
õ“pey“¡ õ’peu CÅ L$l¡ R>¡.
vkdõep“y„ d|m-A¡’¡fp¡õ¼g¡fp¡rkk :
lpV$® A¡V$¡L$“p„ dp¡V$p cpN“p„ qL$õkpAp¡dp„ A¡’¡fp¡õ¼g¡fp¡rkk L$pfZc|s
S>Zpe¡g R>¡. Qfbu S>¡hp ‘v$p’p£ S>¡ dp¡V$p cpN¡ L$p¡g¡õV$¡fp¡g“p„ b“¡gp lp¡e R>¡
s¡ ApV$®fuAp¡“u A„v$f“u v$uhpgp¡ D‘f Ådhp’u A¡’¡fp¡õ¼g¡fp¡rkk ’pe R>¡.
Ap q¾$ep “p“u he’u iê$ ’pe R>¡ A“¡ ̂ ud¡-^ud¡ ApNm h^¡ R>¡. S>¡d-S>¡d
Qfbu S>dp ’su Åe R>¡ s¡d-s¡d ApV$®fu A„v$f’u kp„L$X$u b“su Åe R>¡. Ap
q¾$ep L$p¡C ‘Z Ås“p„ rQl¹“p¡ hNf hjp£ ky^u ’su fl¡ R>¡. ApV$®fu kp„L$X$u
b“sp„ ùv$e“¡ dmsp gp¡lu“p„ ‘yfhW$pdp„ OV$pX$p¡ ’pe R>¡. ùv$e“¡ Ap¡[¼kS>“
Ap¡R>p¡ dm¡ R>¡ Ðepf¡ A¡ÅC“p ’pe R>¡, ‘Z ApV$®fu k„‘|Z® b„^ ’sp„ lpV$® A¡V$¡L$
’C iL¡$ R>¡.
"h^y `X$sy„ hpl_ Qgphhy„ _rl, h^y `X$sy„ Qpghy„ _rl.'
197OfNÕ\y h¥vy„$
vlpV$® A¡V$¡L$“p„ L$pfZp¡ :
lpV$® A¡V$¡L$ ’hp“p„ dy¿e L$pfZc|s ‘rfbmp¡ (Risk Factors) lpC
ågX$â¡if, ̂ |d°‘p“, lpC L$p¡g¡õV$¡fp¡g A“¡ X$peprbV$uk R>¡.
nlpC ågX$â¡if :
lpC ågX$â¡if’u ùv$e“¡ h^y L$pd L$fhy„ ‘X¡$ R>¡. lpC ågX$â¡if
f¼shprl“uAp¡“¡ “y¼kp“ L$ep® S> L$f¡ R>¡. s¡’u s¡“u v$uhpgp¡ D‘f Qfbu
Ådhp“y„ kfm b“u Åe R>¡. Ap b^u Akfp¡ lpV$® A¡V$¡L$ gphu iL¡$ R>¡. sbubu
rhop“ v$hpAp¡ A“¡ Æh“‘Ùrsdp„ a¡fapf’u ågX$â¡if“¡ kamsp‘|h®L$
L$pb|dp„ fpMu iL¡$ R>¡. dpV$¡ L$p¡C ‘Z sL$gua “ S>Zpe R>sp„ 40 hj®“u Jdf
hV$pìep ‘R>u ågX$â¡if Q¡L$ L$fphsp fl¡hy„ S>ê$fu R>¡.
n̂|d°‘p“ :
sdpLy$dp„ fl¡g r“L$p¡V$u“ f¼shprl“uAp¡“¡ bfX$ b“ph¡ R>¡. s¡
f¼shprl“u“y„ k„L$p¡Q“ L$f¡ R>¡, s¡’u ågX$â¡if KQ¡ Åe R>¡. ̂ |d°‘p“dp„ fl¡gp¡
L$pb®“ X$pep¡¼kpCX$ gp¡ludp„ cm¡ R>¡ s¡V$gp âdpZdp„ ifuf“p L$p¡jp¡ s’p
Ahehp¡ Ap¡[¼kS>“ Ap¡R>p¡ d¡mh¡ R>¡. ̂ |d°‘p“’u gp¡lu N„W$pC S>hp“u i¼esp
h^¡ R>¡. ùv$e“p„ ̂ bL$pfp Ar“erds b“¡ R>¡. ̂ |d°‘p“’u ApV$®fuAp¡dp„ Qfbu“p„
’f kl¡gpC’u Åd¡ R>¡. Aphy„ b^y„ ’hp“¡ L$pfZ¡ lpV$® A¡V$¡L$ ’hp“u k„cph“p
h^¡ R>¡.
"qv$hk¡ AphíeL$ îd L$fhp¡, AphíeL$ Apfpd L$fhp¡.'
198 OfNÕ\y h¥vy„$
nL$p¡g¡õV$¡fp¡g :
v$f¡L$ ìe[¼s“p„ Æh„s L$p¡jp¡dp„ L$p¡g¡õV$¡fp¡g lp¡e R>¡. s¡ AdyL$ dpÓpdp„
ifuf“¡ D‘ep¡Nu R>¡. ifuf S>ê$fu L$p¡g¡õV$¡fp¡g Ås¡ b“phu g¡ R>¡. D‘fp„s
âprZS> Aplpf S>¡d L¡$ Ou, v$|^, dpMZ, QuT hN¡f¡dp„’u dmu Aph¡ R>¡. h^y
‘X$sy„ L$p¡g¡õV$¡fp¡g “y¼kp“L$pfL$ R>¡. gp¡ludp„ L$p¡g¡õV$¡fp¡g“y„ âdpZ h^y lp¡e sp¡
ApV$®fuAp¡“u A„v$f“u v$uhpg ‘f Qfbu S>dp ’hp“y„ hgZ h^pf¡ ’pe R>¡.
A¡’¡fp¡õ¼g¡fp¡rkk ’hp dy¿eÐh¡ L$p¡g¡õV$¡fp¡g“¡ L$pfZc|s NZhpdp„ Aph¡ R>¡.
A¡’¡fp¡õ¼g¡fp¡rkk’u lpC ågX$â¡if ’C iL¡$ R>¡. Apd A¡L$d¡L$“u Akfp¡ lpV$®
A¡V$¡L$ dpV$¡ s¿sp¡ Np¡W$h¡ R>¡. ‘ròd“p„ v$¡ip¡ lpV$® A¡V$¡L$ ’sp¡ AV$L$phhp
L$p¡g¡õV$¡fp¡g OV$pX$hp ‘f M|b cpf d|L¡$ R>¡. Aplpfdp„ ep¡Áe a¡fapfp¡’u Ap i¼e
b“¡ R>¡. s¡“p¡ ku^p¡ gpc A¡ ’pe R>¡ L¡$ ågX$ L$p¡g¡õV$¡fp¡g“p„ v$f A¡L$ V$L$p“p„
OV$pX$p kpd¡ lpV$® A¡V$¡L$“y„ Å¡Md b¡ V$L$p OV$u iL¡$ R>¡.
nX$peprbV$uk :
X$peprbV$uk’u f¼shprl“uAp¡“¡ “yL$kp“ ’pe R>¡. s¡“p’u
A¡’fp¡õ¼g¡fp¡rkk hl¡gp¡, TX$‘u A“¡ N„cuf õhê$‘¡ ’C iL¡$ R>¡.
X$peprbV$uk’u lpC ågX$â¡if ’pe R>¡. Ap b^u Årsq¾$epAp¡ lpV$® A¡V$¡L$ dpV$¡
Å¡Mdu ‘qfbmp¡ R>¡. X$peprbV$ukhpmp ‘yfyjp¡“¡ L$p¡fp¡“fu lpV$® qX$kuT“y„ Å¡Md
b¡NZy„ ’C Åe R>¡, Äepf¡ ÷uAp¡dp„ ÓZNZy„ b“u Åe R>¡. ep¡Áe Aplpf,
L$kfsp¡, v$hpAp¡ X$peprbV$uk“¡ A„Ly$idp„ fpMu iL¡$ R>¡.
"fp¡S> khpf¡ L$¡ fpÓ¡ lfX$¡, lud¡S> L$¡ rÓamp g¡hp.'
199OfNÕ\y h¥vy„$
nh^y ‘X$sy„ hS>“ :
S>¡d“y„ hS>“ õV$pÞX$X®$ hS>““p f0 V$L$p’u h^y lp¡e s¡ d¡v$õhu
(Overweight) NZpe R>¡. hS>“ S>¡d h^pf¡ s¡d ifuf“p„ h^pfp“p„ rlõkp“¡
gp¡lu ‘lp¢QpX$hp ùv$e“¡ h^y S>l¡ds DW$phhu ‘X¡$ R>¡. L$p¡C ìe[¼s 10-f0
qL$gp¡ S>¡V$gy„ hS>“ gC“¡ Qpg¡ sp¡ ’p¡X$u hpfdp„ S> ’pL$u Åe. Äepf¡ ùv$e Aphp¡
bp¡Å¡ hjp£ ky^u Qp¡huk¡ L$gpL$ DW$phu“¡ af¡ sp¡ s¡“u lpgs“u L$ë‘“p L$fp¡. A„s¡
bp¡Å¡ ùv$e D‘f Aph¡ R>¡, s¡’u d¡v$õhu gp¡L$p¡“u rS>„v$Nu V|$„L$u NZpe R>¡. h^y
‘X$sp hS>“hpmp“¡ X$peprbV$uk ’hp“u i¼esp QpfNZu h^u Åe R>¡. s¡hu
S> fus¡ Aphp gp¡L$p¡dp„ 40 V$L$p“¡ lpC ågX$â¡if ÅZhp dm¡g R>¡. Apv$i®
hS>“ fpMhp r“óZps“u kgpl dyS>b Aplpf A“¡ L$kfs“y„ Apep¡S>“ L$fhy„
S>ê$fu R>¡.
nAplpf :
Aplpfdp„ "k¡Ãeyf¡V$¡X$ a¡V$¹k' (k„s©às Qfbu)“y„ h^y ‘X$sy„ âdpZ
A¡’¡fp¡õ¼g¡fp¡rkk“¡ TX$‘u b“ph¡ R>¡. lpV$® A¡V$¡L$ dpV$¡ s¡ Msfpê$‘ R>¡.
k¡Ãeyf¡V$¡X$ a¡V$¹k“y„ KQy„ âdpZ Mpk L$fu“¡ âprZS> b“phV$p¡dp„ lp¡e R>¡. dpV$¡
sbubu rhop“ Ou, v$|^, dpMZ ep¡Áe âdpZdp„ g¡hp kgpl Ap‘¡ R>¡. Ap¡R>u
a¡V$hpmp v$|^-v$l] hp‘fhp’u lpr“L$pfL$ Akfdp„’u bQu iL$pe R>¡. hmu
L¡$V$gpL$ gp¡L$p¡ Ars Aplpf L$fsp lp¡e R>¡. Ap b„“¡ ‘qfrõ\rs hS>“dp„ h^pfp¡
L$f¡ R>¡. s„v$yfõs gp„bp Æh“ dpV$¡ rdsplpf Ar“hpe® R>¡.
"khpf¡, S>çep bpv$ L$¡ k|su hMs¡ `pZu\u L$p¡Nmp L$fhp.'
200 OfNÕ\y h¥vy„$
nb¡W$pXy$„ Æh“ :
ApS>“u Æh“‘Ùrs îd hNf“u b“su NC R>¡. ‘qfZpd¡ ‘|fsu
L¡$g¡fuAp¡“y„ v$l“ ’sy„ “’u. s¡’u hS>“ h^¡ R>¡ A“¡ L$p¡g¡õV$¡fp¡g h^¡ R>¡. îd
hNf õ“peyAp¡ i[¼s (strength) Nydph¡ R>¡. ùv$e“p„ õ“pey“¡ dS>b|s A“¡
s„v$yfõs fpMhp îd S>ê$fu R>¡.
nduW$p“p¡ Arsf¡L$ :
h^y ‘X$sp„ duW$p“p„ D‘ep¡N’u gp¡ludp„ ‘pZu“p¡ k„Qe ’pe R>¡. Apd
gp¡l“p¡ S>Õ’p¡ (Volume) h^hp’u ùv$e D‘f h^y bp¡S> Aphu ‘X¡$ R>¡.
s¡“p’u ågX$â¡if h^u iL¡$ R>¡. duWy$„ h^y Mphp“u “y¼kp“L$pfL$ V$¡h Ap‘Z¡ S>
‘pX$u R>¡ dpV$¡ s¡“¡ Ap‘Z¡ S> bv$gu iL$uA¡.
ndp“rkL$ s“ph :
ApS>¡ s“ph A“¡ v$bpZ hNf“p„ Æh““u L$ë‘“p Ai¼e R>¡. b^¡
kss DíL¡$fpV$, v$p¡X$^pd, TX$‘, rQ„sp Å¡¡hp dm¡ R>¡. Äepf¡ s¡ lv$ hV$phu Åe
R>¡ Ðepf¡ ipfurfL$ A“¡ dp“rkL$ fus¡ “y¼kp“ L$f¡ R>¡. ‘qfZpd¡ L$p¡fp¡“fu lpV$®
qX$kuT ’hp“u i¼esp h^u Åe R>¡. L$kfs L$fhp’u s“phcep® âk„Np¡A¡
ip„s flu iL$hp“u ndsp Aph¡ R>¡. D‘fp„s ep¡N A“¡ AÞe V$¡L$“uL$ D‘ep¡Nu
“uhX¡$ R>¡.
"kp„S>¡ k|ep®õs `l¡gp„ lmhy„ A_¡ `Õe cp¡S>_ L$fhy„.'
201OfNÕ\y h¥vy„$
nJdf :
lpV$® A¡V$¡L$ Nd¡ Ðepf¡ Aphu iL¡$ R>¡ ‘Z Jdf kp’¡ s¡“p¡ k„b„^ R>¡. Jdf
S>¡d h^y s¡d lpV$® A¡V$¡L$ ’hp“u i¼esp h^y. 40 hj®“u Jdf ‘R>u Mpk L$fu“¡
Q¡shp S>¡hy„ fl¡ R>¡.
n‘yfyj Års :
÷uAp¡ L$fsp„ ‘yfyjp¡dp„ eyhp“ he¡ lpV$® A¡V$¡L$’u d©Ðey“p¡ v$f h^y fl¡ R>¡.
dÝed he¡ ÷uAp¡ L$fsp„ ‘yfyjp¡“¡ ÓZ’u QpfNZp¡ h^y ùv$efp¡N ’C iL¡$ R>¡.
‘Z ÷uAp¡“¡ fÅ¡v$i®“ b„^ ’sp„ lp¡dp£““p„ a¡fapf“p„ rlkpb¡ Ly$v$fsu fnZ
OV$u S>sp„ lpV$® A¡V$¡L$“p¡ v$f TX$‘’u h^u Åe R>¡. Å¡ L¡$ s¡ v$f ‘yfyjp¡ S>¡V$gp¡ L$v$u
’sp¡ “’u.
nL$p¥Vy$„rbL$ hpfkp¡ :
Ly$Vy$„bdp„ L$p¡C“¡ lpV$® A¡V$¡L$ Apìep¡ lp¡e sp¡ s¡ hpfkpdp„ Esfu Aphhp
k„ch R>¡. s¡dp„e L$p¡C“y„ ‘0 hj®“u he “uQ¡ ùv$efp¡N’u d©Ðey ’ey„ lp¡e sp¡
Å¡Md h^u Åe R>¡.
Jdf, Års s¡d S> L$p¥Vy$„rbL$ hpfkp¡ Ap ÓZ¡e Å¡Mdu ‘qfbmp¡ A¡hp„ R>¡
S>¡ Ap‘Z¡ L¡$ X$p¸L$V$f bv$gu iL$sp “’u L¡$ ky^pfu iL$sp “’u. s¡ rkhpe“p„
L$pfZc|s ‘qfbmp¡ Æh“âZpgu s¡d S> V$¡hp¡ bv$gu lpV$®A¡V$¡L$“y„ Å¡Md
OV$pX$u iL$pe.
"fpÓ¡ v$k hpÁep `R>u ÅNhy„ _rl, l„d¡ip„ `|fsu KO g¡hu.'
202 OfNÕ\y h¥vy„$
vlpV$® A¡V$¡L$“p„ rQl¹“p¡ :
lpV$® A¡V$¡L$“¡ L¡$hu fus¡ Ap¡mMhp¡ s¡ ANÐe“y„ R>¡. Å¡ sd¡ lpV$® A¡V$¡L$“u
r“ip“uAp¡ A“¡ A‘Qp hÃQ¡ saphs ‘pfMu “ iL$sp lp¡ sp¡ s¡ ÅZhp¡ füp¡.
v$f¡L$“¡ lpV$® A¡V$¡L$“p¡ v$y:Mphp¡ A¡L$kfMp¡ lp¡sp¡ “’u. L¡$V$gpL$“¡ Ap
v$y:Mphp¡ Arsie âdpZdp„ sp¡ L¡$V$gpL$“¡ lmhp âdpZdp„ ’pe R>¡. L$p¡C“¡ ‘Z
lpV$® A¡V$¡L$“p¡ rhQpf Ndsp¡ “rl lp¡hp’u lpV$® A¡V$¡L$“u r“ip“uAp¡ v$¡Mpe R>sp„
s¡“u i¼esp õhuL$pfsp„ MQL$pV$ ’pe s¡ õhpcprhL$ R>¡. ‘rfZpd¡ r“Z®e
g¡hpdp„ dp¡Xy„$ ’hp’u dp¡V$p cpN“„$ v$v$}Ap¡ d©Ðey ‘pd¡ R>¡.
Äepf¡ ‘Z lpV$® A¡V$¡L$ Aph¡ Ðepf¡ A¡L¡$A¡L$ ‘m ANÐe“u lp¡e R>¡. dpV$¡
fpl Å¡ep rkhpe S>gv$u’u X$p¸¼V$f“u dv$v$ d¡mhp¡. Mpsfu L$fu gp¡ L¡$ “uQ¡“p„
k„L¡$sp¡“u sd“¡ ÅZL$pfu R>¡. L$v$pQ s¡ sdpfu A’hp AÞe“u rS>„v$Nu
bQphhpdp„ dv$v$ L$f¡.
(1) R>psu“p„ dÝe cpNdp„ b¡Q¡“ucey¯ v$bpZ ’pe. cpf¡‘Zy„
(Fullness) gpN¡. r“Qp¡hu “pMsy„ v$v$® ’pe, R>psu“p„ dÝecpNdp„ v$y:Mphp¡
’hp¡ A“¡ s¡ b¡ rd“uV$’u h^y kde dpV$¡ fl¡. (f) v$y:Mphp¡ S>X$by„, X$p¡L$, Nmy„,
Mcp A’hp lp’ ky^u âkfhp¡. (3) kMs v$y:Mphp¡ ’hp¡, sçdf Aphhp„,
dp’y„ cdhy„, ‘fk¡hp¡ hmhp¡, EbL$p Aphhp, ðpk V|$„L$p ’C S>hp, kMs
A‘Qp S>¡hy„ gpNhy„. (4) b^p„ gnZp¡ A¡L$ kp’¡ v$¡Mpe/A“ychpe s¡hy„ “ ‘Z
b“¡. hmu suZu i|m cp¢L$psu lp¡e s¡hy„ gpN¡ Ðepf¡ dp¡V$p cpN¡ s¡ lpV$® A¡V$¡L$“u
r“ip“u lp¡su “’u.
"S>çep `R>u b¡-ÓZ L$gpL$ ky^u õ_p_ _ L$fhy„.'
203OfNÕ\y h¥vy„$
D‘f S>Zph¡g cpjp’u ifuf v$ip®h¡ R>¡ L¡$ ùv$e“p„ gp¡lu“p„ ‘yfhW$pdp„
¼ep„L$ N„cuf‘Z¡ rhn¡‘ ‘X$ép¡ R>¡. ùv$e“p„ s¡V$gp cpN“¡ Ap¡[¼kS>“ A“¡
‘p¡jZ “rl dmsp„ s¡ r_Æ®h b“¡ R>¡. Ap“¡ "dpep¡L$pqX®$eg CÞap¼®i“' L$l¡ R>¡.
vlpV$® A¡V$¡L$“u kpfhpf :
lpV$® A¡V$¡L$ Aph¡ Ðepf¡ v$v$}“¡ kpfhpf dpV$¡ lp¡[õ`V$g“p„ CÞV$¡[Þkh L¡$f
eyr“V$dp„ sfs v$pMg L$fhp¡ Å¡CA¡, S>¡’u Qp¡huk¡ L$gpL$ Mpk kp^“p¡ Üpfp
kpfhpf dmu iL¡$ s¡d S> ùv$e“u [õ\rs“y„ kss r“funZ ’C iL¡$. lpV$®
A¡V$¡L$’u ùv$e“p„ L¡$V$gpL$ cpN“¡ L$pedu “y¼kp“ ’hp“u i¼esp fl¡ R>¡. ‘Z
spÐL$prgL$ kpfhpf’u Ap Op fyTphp dp„X¡$ R>¡ A“¡ ùv$e“p„ õ“pey“¡ bQphu
iL$pe R>¡. ¼epf¡L$ fyTphp“u âr¾$ep v$frdep“ CÅ ‘pd¡g cpN“u
ApSy>bpSy>“u f¼shprl“u b„^ ’e¡g ApV$®fu“u L$pdNufu D‘pX$u g¡ R>¡. “hp¡
f¼sâhpl ‘Z iê$ ’pe R>¡. Apd ùv$e ‘p¡sp“u d¡m¡ Ly$v$fsu fus¡ S> b„^ ’e¡g
ApV$®fu“u Mp¡V$ ‘|fu L$fhp âeГ L$f¡ R>¡. Ap“¡ h¥L$rë`L$ ‘qfc°dZp
(Collateral Circulation) L$l¡ R>¡.
ùv$e M|b dS>b|s Aheh lp¡hp’u s¡“p„ õ“pey“p¡ AdyL$ cpN r“Æ®h
b“hp R>sp„ s¡“u L$pdNufu Qpgy fl¡ R>¡. kpfhpf v$frdep“ X$p¸¼V$f Mpk
L$pmÆ g¡ R>¡ L¡$ f¼shprl“udp„ Äep„ Ahfp¡^ ’ep¡ lp¡e Ðep„ rhi¡j Ahfp¡^ “
’pe. ùv$e“p„ õ“pey“p¡ S>¡ cpN L$pe®fs lp¡e s¡“y„ s¡ h^ydp„ h^y fnZ L$f¡ R>¡ s¡d
S> D‘ep¡N L$f¡ R>¡. Ap^yr“L$ v$hpAp¡ A“¡ kp^“p¡’u Ap b^y„ i¼e bÞey„ R>¡.
"_plhpdp„ npfey¼s kpby_¡ bv$g¡ r_v$p£j kpby hp`fhp; L$¡ ApdmpQ|Z®, AfuW$p, dpV$u hp`fhu.'
204 OfNÕ\y h¥vy„$
v‘|h®hs¹ [õ\rs âpàs L$fhu (Rehabilitation) :
lpV$® A¡V$¡L$“p„ L$pfZ¡ OZu hMs gp¡L$p¡“¡ r“fpip DÐ‘ß ’pe R>¡ A“¡
rQ„sp ’pe R>¡ L¡$ s¡d“¡ ipfuqfL$ i[¼s afu hpf âpàs ’i¡ L¡$ “rl ? kpdprS>L$,
^„^pL$ue L¡$ k¡¼k bpbsdp„ ‘l¡gp„“u dpaL$ kq¾$e ’C iL$i¡ L¡$ “rl ? kpdpÞe
fus¡ Ap bpbs rQ„sp“y„ L$p¡C L$pfZ “’u. M|b N„cuf lpV$® A¡V$¡L$ Apìep¡ “ lp¡e
s¡hp v$f¡L$ âk„Np¡dp„ hMskf“u A“¡ ep¡Áe kpfhpf’u ‘p¡s¡ lpV$® A¡V$¡L$ Apìep
‘l¡gp„ S>¡ L$pep£ kpdpÞe fus¡ L$fsp lsp s¡ L$fu iL¡$ R>¡.
v$v$}dp„ ANpD S>¡hu [õ\rs gphhp ‘y“fyÐ’p““y„ L$pd v$v$}“y„ A¡L$gp“y„
“’u. ApMp Ly$Vy$„b¡ s¡dp„ ‘p¡sp“p¡ rlõkp¡ Ap‘hp¡ Å¡¡CA¡. b^p“p¡ Å¡d, kp’
A“¡ klL$pf dmu fl¡ sp¡ kpÅ ’hp“u TX$‘ h^u Åe R>¡. Ap dpV$¡ lpV$®
A¡V$¡L$“u kpfhpf“u ÅZL$pfu Ly$Vy$„b“p„ b^p kæep¡“¡ lp¡hu S>ê$fu R>¡. kpÅ
’hp“u âr¾$epdp„ L¡$V$gu A‘¡npAp¡ fpMu iL$pe s¡ Ly$Vy$„buS>“p¡A¡ ÅZhy„ Å¡CA¡.
v$v$} Äepf¡ A¡ ÅZ¡ R>¡ L¡$ lpV$® A¡V$¡L$ ‘R>u dp¡V$pcpN“p„ gp¡L$p¡ Æh“‘Ùrs A“¡
L¡$V$guL$ V$¡hp¡dp„ a¡fapf ¼ep® ‘R>u L$pd D‘f QX$u Nep R>¡ Ðepf¡ s¡d“p¡ kpÅ
’hp“p¡ ×rô$L$p¡Z h^y Apiphpv$u b“¡ R>¡.
lh¡ sp¡ v$v$} L$pqX®$epL$ ful¡rbrgV$¡i“ k¡ÞV$f“p¡ gpc d¡mhu iL¡$ R>¡ s¡’u
h¥opr“L$ ‘Ùrs’u r“óZpsp¡ Üpfp A“¡ s¡d“p„ r“funZ “uQ¡ ìepepd âp¡N°pd
Üpfp ‘|h®hs¹ [õ\rs“u “ÆL$ ‘lp¢Qu iL$pe. kpÅ ’ep ‘R>u dp¡V$pcpN“p„
gp¡L$p¡ L$pd D‘f QX$u Åe R>¡ A“¡ Mf¡Mf s¡d S> ’hy„ Å¡CA¡. A¡ ANÐe“y„ R>¡ L¡$
gp„bp Npmp“u s„v$yfõsu dpV$¡ v$f¡L$ v$v$}A¡ X$p¸¼V$f kp’¡ k„‘L®$ Qpgy fpMu kgpl
k|Q“p¡ d¡mìe¡ fpMhp Å¡CA¡.
"âÐe¡L$ cp¡S>_ hMs¡ spÆ S> fkp¡C b_phhu.'
205OfNÕ\y h¥vy„$
"L$pQu L$¡ h^y âdpZdp„ `L$ph¡gu fkp¡C fp¡N L$f¡ R>¡.'
206 OfNÕ\y h¥vy„$
vlpV$® A¡V$¡L$ ‘l¡gp“u kphQ¡su (Prevention) :
dp¡V$pcpN“p„ gp¡L$p¡ s¡d“¡ lpV$® A¡V$¡L$ ’hp“y„ Å¡Md OV$pX$u iL¡$ R>¡. i¼e
lp¡e s¡ L$pfZc|s ‘qfbmp¡ OV$pX$hp“y„ ‘p¡sp“p„ lp’dp„ R>¡. Apd L$fu iL$pe sp¡
lpV$® A¡V$¡L$’u ’sp„ d©Ðeydp„ dp¡V$p¡ OV$pX$p¡ L$fu iL$pi¡.
A¡L$ hps dNS>dp„ W$kphhp“u S>ê$f R>¡ L¡$ Äepf¡ A¡L$ L$fsp„ h^pf¡
L$pfZc|s ‘qfbmp¡ gpNy ‘X$sp lp¡e Ðepf¡ Å¡Md“p¡ kfhpmp¡ “rl ‘Z
NyZpL$pf ’sp¡ lp¡e R>¡. v$p.s. lpC ågX$â¡ifhpmp“¡ L$p¡g¡õV$¡fp¡g ‘Z KQy„
fl¡sy„ lp¡e sp¡ ùv$efp¡N“y„ Å¡Md R> NZy„ h^u Åe R>¡. h^pfpdp„ ̂ |d°‘p“ Qpgy
lp¡e sp¡ Å¡Md huk NZp’u ‘Z h^u Åe R>¡.
lpV$®A¡V$¡L$ Aph¡ s¡ ‘l¡gp„ AV$L$phhp¡ s¡ kdõep“¡ lg L$fhp“p¡ DÑd
D‘pe R>¡. ùv$e“¡ “yL$kp“ L$f¡ s¡hu V$¡hp¡ bv$gphhpdp„ ¼epf¡e dp¡Xy„$ ’sy„ “’u.
A“¡ Ap sdpfp lp’“u hps R>¡.
duWy$„ rdÓ L¡$ iÓy
v$f¡L$ ìe[¼sA¡ Æhhp dpV$¡ ’p¡X$p kp¡qX$ed“u S>ê$f ‘X¡$ R>¡. s¡’u Ly$v$fs¡
gNcN v$f¡L$ MpÛ ‘v$p’®dp„ s¡“¡ Mr“S> sfuL¡$ “pM¡g R>¡. s¡ ipL$cpÆ, amp¡,
A“pS>, L$W$p¡m, v$|^ hN¡f¡dp„ Sy>v$p„-Sy>v$p„ âdpZdp„ lp¡e R>¡. Ap‘Z¡ fp¡rS>„v$p
Æh“dp„ duWy$„ hp‘fuA¡ R>uA¡ s¡ kp¡qX$ed ¼gp¡fpCX$dp„ kp¡qX$ed 40 V$L$p A“¡
¼gp¡fpCX$ 60 V$L$p R>¡.
kp¡qX$ed gp¡ludp„ ågX$â¡if A“¡ ågX$ hp¡ëe|d“¡ kpdpÞe [õ\rsdp„
Åmhu fpMhp“y„ L$pd L$f¡ R>¡. õ“peyAp¡ A“¡ op“s„syAp¡ ep¡Áe L$pdNufu
bÅhu iL¡$ s¡ dpV$¡ kp¡qX$ed“u S>ê$f ‘X¡$ R>¡. s¡ ifuf“p„ qV$õe|Ap¡dp„ ‘pZu“y„
k„syg“ Åmh¡ R>¡.
k„ip¡^“ k„õ’pAp¡“p„ ds dyS>b fp¡S>“y„ 1100 ’u 3300 rdrgN°pd
kp¡qX$ed ‘y¿s ìe[¼s dpV$¡ hpS>bu âdpZ NZpe. Ad¡qfL$“ lpV$®
A¡kp¡rkA¡i“ cgpdZ L$f¡ R>¡ L¡$ Aplpf“u v$f 1000 L¡$gfuA¡ 1000
rdrgN°pd kp¡qX$ed g¡hy„ Å¡CA¡ ‘Z 3000 rdrgN°pd’u h^hy„ “ Å¡CA¡.
‘Z dp“huA¡ duW$p“p„ D‘ep¡Ndp„ Arsf¡L$ L$ep£ R>¡. s¡’u L¡$V$gpL$ fp¡Np¡
L$pedu dl¡dp“ b“u Æh““¡ Aip„s A“¡ V|$„Ly„$ b“phu füp R>¡. lpC
ågX$â¡if, ùv$efp¡N, ‘nOps A“¡ qL$X$“u“p„ fp¡Np¡dp„ duW$p“p¡ Arsf¡L$
L$pfZc|s NZpep¡ R>¡. A¡L$ k„ip¡^“ dyS>b Ap‘Z¡ S>ê$f L$fsp„ b¡’u QpfNZy„
duWy$„ hp‘fhp dp„X$éy„ R>¡. s¡’u duWy$„ rdÓ dV$u iÓy b“u Ne¡g R>¡.
Ap‘Z“¡ “p“‘Z’u A‘psp„ Mp¡fpL$’u õhpv$“u V$¡h ‘X¡$ R>¡. s¡ dp¡V$u
Jdf¡ ‘Z Qpgy fl¡ R>¡, ‘Z s¡ S>ÞdÅs “’u. Ap V$¡h bv$ghu AOfu R>¡ ‘Z
Ai¼e sp¡ “’u S>. s¡“p„ N„cuf ‘qfZpdp¡“¡ gÿedp„ fpMu“¡ Ap‘Z¡ Æh“
‘Ùrsdp„ a¡fapf L$fhp“u Mpk S>ê$f R>¡. s¡ dpV$¡ Ap füp L¡$V$gpL$ k|Q“p¡ :
(1) S>dsu hMs¡ D‘f’u duWy$„ g¡hp“u V$¡h L$pY$u “pMp¡. (2) L¡$V$gpL$
gp¡L$p¡ duW$p“p¡ rb“S>ê$fu D‘ep¡N L$f¡ R>¡. fp¡V$gu, cps, R>pi hN¡f¡dp„ duWy$„
“pM¡ R>¡. (3) L$Qy„bf sfuL¡$ ‘pL$p V$d¡V$p„, L$p¡buS>, L$pL$X$u, L$p„v$p hN¡f¡dp„ duWy$„
"A_¡L$ Ås_u hp_NuAp¡ A¡L$ kp\¡ Mpip¡ _rl, h^y âdpZdp„ fp„^ip¡ _rl, Aß bNpX$ip¡ _rl.'
207OfNÕ\y h¥vy„$
ccfphhp“y„ b„^ L$fu v$p¡. õhpv$ Mpsf g]by r“Qp¡hp¡. (4) L$p¡’duf-dfQp„
hp‘fhp’u duW$p“u EZ‘ S>Zpi¡ “rl. rhrh^sp Mpsf L$Qy„bf D‘f X²¡$rk„N
sfuL¡$ v$l]“y„ fpesy„ f¡X$hp’u õhpv$ A“¡fp¡ gpNi¡. (‘) ‘p‘X$, A’pZp„,
QV$ZuAp¡, kp¡k hN¡f¡ g¡hp’u duW$p“y„ âdpZ lv$ blpf Åe R>¡. s¡“p rhL$ë‘
sfuL¡$ L$Qy„bf“p¡ D‘ep¡N h^pfu v$¡hp¡. (6) bÅfy QV$pL¡$v$pf ‘v$p’p£ OZu hMs
duW$p“y„ “yL$kp“L$pfL$ âdpZ ^fph¡ R>¡. Np„qW$ep, QhpZy„, Q¡hX$p¡ hN¡f¡“p¡
h‘fpi Ap¡R>p¡ L$fp¡ A’hp b„^ L$fp¡. ‘l¡g¡ sb½$¡ fp„^hpdp„ duW$p“y„ âdpZ
’p¡Xy„$L$ S> Ap¡Ry>„ L$fp¡ L¡$ S>¡’u õhpv$dp„ Mpk afL$ dpg|d ‘X¡$ “rl. ’p¡X$pL$ qv$hk
V$¡h ‘X$ép ‘R>u hmu A¡L$pv$ hMs Aphp¡ âep¡N L$fhp’u Ap¡R>p duW$p’u Æc
V$¡hpC S>i¡. (7) L¡$V$guL$ hp“NuAp¡ b“phsu hMs¡ õhpv$ h^pf“pfp dkpgp
Sy>v$p-Sy>v$p âdpZ A“¡ Sy>v$p-Sy>v$p rdîZdp„ “pMhp’u duWy$„ Ap¡Ry>„ “p¿ey„ lp¡e
A’hp ¼epf¡L$ “ ‘Z “p¿ey„ lp¡e sp¡ Ap‘Zu õhpv$N°„r’ s¡ õhuL$pfu g¡ R>¡.
(8) Sy>v$p-Sy>v$p “pd’u Aphsy„ v$f¡L$ âL$pf“y„ kp¡qX$ed õhpv$dp„ duW$p S>¡hy„ lp¡sy„
“’u, R>sp„ ‘Z s¡ kp¡qX$ed“p„ NyZ^dp£ ^fph¡ R>¡. ‘¡L$ L$f¡gp s¥epf ‘v$p’p£,
rb[õL$V$p¡, bV$f, QuT, lmhp„ ‘uZp„, ApCõ¾$ud hN¡f¡dp„ Aphsy„ kp¡qX$ed“y„
âdpZ NZsfudp„ gp¡. (9) A¡L$ QdQu duW$pdp„ f000 rdrgN°pd S>¡V$gy„
kp¡qX$ed“y„ âdpZ lp¡e R>¡. s¡“p„ D‘f’u fp¡rS„>v$p h‘fpi“p¡ A„v$pS> L$pY$p¡.
(10) s¥epf MpÛ ‘v$p’p£dp„ õhpv$ gphhp, kp¡X$d h^pfhp, ÅmhZu L$fhp
hN¡f¡ Sy>v$p-Sy>v$p L$pd dpV$¡ Sy>v$p-Sy>v$p “pd’u kp¡qX$ed “pMhpdp„ Aph¡ R>¡ s¡“¡
Ap¡mMp¡.
(1) dp¡“p¡ kp¡qX$ed ÁgyV$pd¡V$ : õhpv$ s’p kp¡X$d h^pfhp.
"õhÃR>, A¡L$p„s, ip„s õ\p_dp„ âkß A_¡ A¡L$pN° rQÑ\u cp¡S>_ L$fhy„.'
208 OfNÕ\y h¥vy„$
(2) kp¡qX$ed b¡ÞTp¡A¡V$ : ‘v$p’p£“u ÅmhZu dpV$¡.
(3) kp¡qX$ed L¡$ku“¡V$ : OË$sp gphhp.
(4) kp¡qX$ed kpCV²$¡V$ : lmhp ‘uZpdp„ A¡rkqX$V$u L$ÞV²$p¡g L$fhp.
(‘) kp¡qX$ed ap¸õa¡V$ : OË$sp gphhp.
(6) kp¡qX$ed k¡L¡$fu“ : L©$rÓd Nm‘Z dpV$¡.
(7) kp¡qX$ed âp¡r‘ep¡“¡V$ : O“sp AV$L$phhp.
(8) kp¡qX$ed bpBL$pbp£“¡V$ : A“pS> TX$‘’u fp„^hp.
(9) kp¡X$p-A¡i : ‘p¡Qp‘Zy„ gphhp.
v L¡$V$guL$ v$hpAp¡dp„ kp¡qX$ed“y„ âdpZ lp¡e R>¡. S>¡d“¡ kp¡qX$ed OV$pX$hp
kgpl Ap‘hpdp„ Aphu lp¡e R>¡ s¡dZ¡ L¡$V$guL$ A¡ÞV$pkuX$ v$hpAp¡, f¡QL$
v$hpAp¡, A¡[õ`fu“ hN¡f¡ X$p¸¼V$f“u kgpl dyS>b hp‘fhu. ifufdp„ v$y:Mphp
dpV$¡ h‘fpsu v$hpAp¡ A“¡ õV$ufp¡CX$ “pd“u v$hpAp¡ ifufdp„ duW$p“¡ ‘pZu
kp’¡ k„N°lu fpM¡ R>¡. s¡’u ågX$â¡if h^hp k„ch R>¡. L¡$V$guL$ i[¼sAp¡“u
v$hpAp¡dp„ lp¡dp£““y„ âdpZ Ap‘Zu ÅZ blpf lp¡e R>¡, s¡“¡ L$pfZ¡ ‘Z
ågX$â¡if KQy„ S>C iL¡$ R>¡.
Ap k|Q“p¡ âdpZc|s A“¡ A“ychrkÙ R>¡. duW$p“p¡ D‘ep¡N
OV$pX$hpdp„ iê$Apsdp„ ’p¡X$uL$ sL$gua ‘X$i¡ ‘Z N„cufsp‘|h®L$ A“¡ ×Y$sp‘|h®L$
hmNu fl¡hp’u õhpv$“u V$¡h ̂ ud¡-^ud¡ bv$gu iL$i¡.
"¾$p¡^, ip¡L$, ce, rQ„sp, Cóep® hN¡f¡ Aplpf_¡ `Qhpdp„ A„sfpeê$` b_¡ R>¡.'
209OfNÕ\y h¥vy„$
"kpQp `qfîd\u d¡mh¡gy„ cp¡S>_ Apfp¡Áeâv$ b_¡ R>¡. AZlL$_p¡ Aplpf fp¡N_¡ _p¡sf¡ R>¡.'
210 OfNÕ\y h¥vy„$
budpf ‘X$ép ‘R>u ‘fpZ¡ A„Ly$i dyL$hp¡ ‘X¡$ s¡ L$fsp„ ‘l¡gp„’u duW$p“y„
âdpZ OV$pX$hp’u fp¡Np¡ Aphsp„ AV$L$phu iL$pi¡. v$hp ‘pR>m ’sp¡ MQ®
bQphu iL$pi¡ A“¡ s„v$yfõsucey¯ gp„by Æh“ Æhu iL$pi¡.
sygku“p„ âep¡Np¡
1. sygku“p„ ‘p““¡ g]by“p„ fkdp„ hpV$u“¡ v$fpS> ‘f gNpX$hp’u Apfpd
’pe R>¡.
2. sygku“p„ ‘p““¡ N„NpS>mdp„ hpV$u“¡ l„d¡ip„ gNpX$hp’u ka¡v$ Qp„W$p
’p¡X$p hMsdp„ W$uL$ ’C Åe R>¡.
3. “pL$“u A„v$f ap¡guAp¡ ’C lp¡e sp¡ sygku‘Ó A“¡ bp¡f“¡ hpV$u“¡
ky„Ohp’u L¡$ gNpX$hp’u S>gv$u’u gpc ’pe R>¡.
4. sygku“p„ k|L$p„ ‘p“, k|„W$ A“¡ Np¡m“¡ c¡Np L$fu dp¡V$u Np¡muAp¡ b“phu
fpMu s¡“¡ v$ffp¡S> g¡hp’u v$õsdp„ apev$p¡ ’pe R>¡.
5. R>psu, ‘¡V$ L¡$ ‘]X$uAp¡dp„ bmsfp ’su lp¡e sp¡ sygku“p„ ‘p“ A“¡
v$¡hv$pf“y„ gpL$Xy„$ Oku Q„v$““u S>¡d g¡‘ L$fhp’u apev$p¡ ’pe R>¡.
6. v$p„sdp„ v$v$® ’sy„ lp¡e sp¡ sygku“p„ ‘p“ A“¡ L$pmpdfu hpV$u“¡ Np¡mu
b“phu Äep„ v$y:Mphp¡ lp¡e Ðep„ fpMhp’u Apfpd ’pe R>¡.
7. sygku‘Ó A“¡ b¡-ÓZ L$pmpdfu hpV$u“¡ fk L$pY$u, “pk g¡hp’u
Ap^piuiu“y„ v$v$® dV$¡ R>¡.
8. sygku“p„ ‘Ó A“¡ aV$L$X$u“¡ M|b S> bpfuL$ hpV$u“¡ Op ‘f R>p„V$hp’u
OZp¡ Apfpd ’pe R>¡.
9. “p“p bpmL$p¡“y„ ‘¡V$ QX$u S>sy„ lp¡e sp¡ sygku“p¡ õhfk Jdf âdpZ¡ 2
’u 6 V$u‘p„ r‘hX$phhp’u Apfpd ’pe R>¡.
10. ‘¡ipbdp„ bmsfp ’su lp¡e sp¡ ‘pi¡f v$|^ A“¡ v$p¡Y$ ‘pi¡f ‘pZu c¡Np
L$fu s¡dp„ b¡-ÓZ sp¡gp sygku“p„ ‘p““p¡ fk “pMu ‘u ÅAp¡.
11. MpV$gpdp„ dp„L$X$ ‘X$ép lp¡e sp¡ h“sygku“u X$pmuAp¡ fpMu v$¡hp’u
dp„L$X$ cpNu Åe R>¡. Aphu X$pmuAp¡“¡ Ofdp„ fpMhp’u dÃR>f, R>R|>„v$f
s¡dS> kp‘ Aphsp„ “’u.
dpV$u“p¡ drldp A“¡ Ap¥j^ ê$‘¡ D‘ep¡N
(g¡ML$ : îu dp¡l“v$pk L$fdQ„v$ Np„^u)
Apfp¡Áe“p„ dpfp ‘yõsL$dp„ d¢ dpV$u“p„ D‘Qpfp¡ rhj¡ kpfu ‘¡W$¡ gM¡gy„. s¡
hp„Qsp„ dpV$u“p„ âep¡Np¡ L$f“pf îu rhÌ$gv$pk ‘yfyjp¡Ñd gM¡ R>¡.
"“hÆh“'dp„ sd¡ dpV$u“p„ D‘Qpfp¡ rhj¡ g¡M gM¡g s¡ d¢ hp„Ãep¡ R>¡.
s¡dp„ dpV$u L$‘X$p„dp„ bp„^u“¡ ‘¡Xy$ D‘f gNpX$hp“y„ gM¡g R>¡, ‘Z Mfu fus¡ Å¡
"v$rnZ L$¡ `|h® sfa dõsL$ fpMu_¡ X$pb¡ `X$M¡ k|hy„.'
211OfNÕ\y h¥vy„$
dpV$u“p„ D‘Qpfp¡’u Mf¡Mfp¡ apev$p¡ d¡mhhp¡ lp¡e, sp¡ dpV$u“¡ c]S>hu, L$‘X$p
D‘f dyL$u Ðepfbpv$ ‘¡Xy„$ D‘f A’hp ifuf“p„ S>¡ cpN D‘f dyL$hu lp¡e Ðep„
ku^u QpdX$u D‘f dyL$hu; L$‘X$p„“p¡ cpN D‘f Aphhp¡ Å¡CA¡. d¢ A¡X$p¡ëa
S>õV$“p„ ‘yõsL$“p¡ k„‘|Z® Aæepk L$f¡g R>¡; A“¡ "A¡‘¡ÞX$ukpCV$uk' S>¡hp fp¡N
D‘f ‘Z s¡“p¡ D‘ep¡N L$fu dpÓ ÓZ S> qv$hkdp„ k„‘|Z® Apfpd ’ep¡ R>¡, A¡d
Ås¡ A“ycìey„ R>¡. sp¡ Ap‘ "“hÆh“' dpfas D‘f g¿ep âdpZ¡ dpV$u
Qp¡‘X$hp gMu S>Zphip¡, sp¡ S>¡ gp¡L$p¡“¡ dpV$u“p„ âep¡Np¡ L$fhp li¡ s¡d“¡ S>ê$f
apev$p¡ ’i¡. L$‘X$p„ bNX$hp“u buL$’u L$‘X$p„dp„ dpV$u bp„^u ‘¡V$ D‘f dyL$hp’u
apev$p¡ Ap¡R>p¡ ’hp k„ch R>¡.
rhi¡jdp„ ApV$gy„ ‘Z S>Zphhp“u S>ê$f R>¡ L¡$, Äep„ v$y:Mphp¡ ’sp¡ lp¡e
Ðep„ dpV$u gNpX$hu, R>sp„ ‘Z ‘¡V$ D‘f sp¡ dpV$u gNpX$hp“y„ “ S> c|ghy„
Å¡CA¡; L$pfZ L¡$ d|m fp¡N ’hp“u S>Áep ‘¡V$ R>¡. A¡V$g¡ v$y:Mphp¡ ’sp¡ lp¡e Ðep„
s¡dS> ‘¡V$ D‘f bß¡ W$¡L$pZ¡ dpV$u gNpX$hu Å¡CA¡ A“¡ OZp Mfp fp¡Np¡ sp¡ dpÓ
‘¡V$ D‘f S> dpV$u gNpX$hp’u syf„s dV$u S>i¡. âep¡Np¡ v$frdep“ D‘hpk
L$fhp“ue¡ S>ê$f R>¡; A“¡ Å¡ D‘hpk “ ’C iL¡$ sp¡ am A’hp v$|^ D‘f fl¡hy„
Å¡CA¡.'
Ap D‘f’u ‘p¡sp“p¡ A“ych S>Zphhp d¢ gMsp„ s¡dZ¡ “uQ¡“p¡ ‘Ó
g¿ep¡ :
"‘¡V$“p¡ v$y:Mphp¡ A¡V$gp¡ k¿s lsp¡ L¡$ S>dZp A’hp X$pbp ‘X$M¡ ‘Z
afu iL$psy„ “rl. Mp¡fpL$ b„^ L$f¡g A“¡ ÓZ qv$hk A“¡ fps ‘¡V$ D‘f dpV$u
"S>çep `R>u, cpf¡ îd `R>u, L„$V$pmu Nep `R>u, âhpk `R>u, rQ„sp `R>u \p¡X$p¡ Apfpd g¡hp¡.'
212 OfNÕ\y h¥vy„$
bp„^hp“y„ Qpgy fpM¡g. dpV$u qv$hk“p„ cpNdp„ b¡-b¡ L$gpL¡$ bv$gsp¡, ‘Z
fps“p„ k|su hMs¡ bp„^sp¡ s¡ W$¡W$ khpf ky^u s¡dS> fl¡hp v$¡sp¡. v$y:Mphp¡ S>¡
Akü lsp¡ s¡ sp¡ dpÓ b¡ S> L$gpL$dp„ Ap¡R>p¡ ’C Nep¡ A“¡ ‘X$Mpcf afhpdp„
‘Z sL$gua “lp¡su ‘X$su; ‘Z ‘¡V$“u A„v$f“p¡ fp¡N sØ“ “pb|v$ ’C Åe s¡
dpV$¡ ÓZ qv$hk ky^u âep¡N Qpgy fp¿ep¡. dpfp X$p¸¼V$f rdÓ“¡ dpfp v$y:Mphp“u
hps L$fu, A¡V$g¡ s¡dZ¡ sp¡ s¡ "A¡‘¡ÞX$ukpCV$uk' S>Zpìey„ A“¡ s¡dp„ Aphu fus¡
dpV$u“p¡ D‘ep¡N L$fhp dpV$¡ ’p¡X$p¡ W$‘L$p¡ Apàep¡ s¡ bv$g d¢ s¡d“p¡ D‘L$pf
dpÞep¡; ‘Z R>¡gp ApW$ hfk’u lº„ S>¡ Ly$v$fsu D‘Qpfp¡ L$fsp¡ Apìep¡ Ry>„ A“¡ S>¡
îÙp s¡dp„ b¡ku NC R>¡, s¡dp„ L„$C a¡fapf X$p¸¼V$f rdÓ “ L$fphu i¼ep. ‘p„Qd¡
qv$hk¡ ’p¡X$u-’p¡X$u R>pi A“¡ “pf„Nu’u D‘hpk sp¡X$ép A“¡ ^uf¡-^uf¡ Qpgy
Mp¡fpL$ D‘f Aphu Nep¡. Ap fp¡N’u dpfu L¡$V$gpL$ qv$hk“u d““u dyfpv$ ‘pf
‘X$u. d“¡ Aß“p¡ ÐepN L$fu, am, ipL$, v$|^ A“¡ R>pi D‘f fl¡hp“y„ L¡$V$gpe
hMs’u ’ep L$fsy„ lsy„ ‘Z s¡ bpbsdp„ Qp¡½$k W$fph “rl L$f¡g. A“¡ dpfp
D‘hpk ‘Z dpfu ApS> qv$hk“u rS>„v$Nudp„ ‘l¡gphl¡gp„ S> lsp. Mp¡fpL$dp„
a¡fapf L$fhp“u sL$ kpfu dmu NC, A¡V$g¡ d¢ s¡ S> qv$hk’u Aß“p¡ ÐepN L$ep£
R>¡. MS|>f, dNamu, bv$pd, qL$krdk, ipL$cpÆ, v$|^ A“¡ R>pi D‘f flº„ Ry>„.
A“¡ S>¡ gp„bp hMs L$brS>eps füp L$fsu lsu s¡ lh¡ “’u. kdekf qv$ipA¡
S>hy„ ‘X¡$ R>¡.
sph D‘f : b¡ hj®“p„ R>p¡L$fp“p„ ‘¡V$ D‘f dpV$u bp„^¡g. s¡“p„ D‘f E““y„
L$‘Xy„$ bp„^¡g. Mp¡fpL$dp„ dpÓ Nfd ‘pZu A“¡ õhpv$“¡ Mpsf ’p¡Xy„$ d^. b¡ S>
qv$hk Ap D‘Qpf L$fhp’u sØ“ Apfpd ’C Nep¡.
"DÅNfp L$fu_¡ • d_p¡f„S>_dp„, L$pe®¾$dp¡dp„ S>hy„ _rl, hpQ_ L$fhy„ _rl, hpsp¡ L$fhu _rl.'
213OfNÕ\y h¥vy„$
ifv$udp„ ‘Z ‘¡V$ D‘f ‘pV$p¡ bp„^hp’u d“¡ ‘p¡sp“¡ Apfpd ’ep¡ R>¡ ‘Z
s¡ v$frdep“ Mp¡fpL$ sp¡ S>ê$f b„^ fpMsp¡-D‘hpk L$fsp¡.
"MfS>hy„ : A¡L$ cpC“¡ gp„bp hMs’u MfS>hp“p¡ fp¡N lsp¡. s¡d“p„ A¡L$
rdÓ¡ Xy„$Nmu“p¡ g¡‘ L$fhp S>Zpìey„; ‘Z g¡‘’u sp¡ Apfpd ’hp“¡ bv$g¡ h¡v$“p
h^u. Ap„Nmu ‘pL$u A“¡ h¡v$“p sp¡ A¡V$gu lv$ ky^u h^u ‘X$u L¡$ fps“p„ KO
‘Z “ Aph¡. b¡ qv$hk bpv$ s¡dZ¡ d“¡ h¡v$“p“u hps L$fu. d¢ s¡ S> hMs¡ g¡‘
R>p¡X$phu dpV$u b„^phu. dpÓ b¡ S> L$gpL$dp„ W$„X$L$ hmu NC. k„‘|Z® fyT hmsp„
1‘ qv$hk gpÁep. s¡ cpC s¡g-dfQp„“p¡ R|>V$’u D‘ep¡N L$f¡ R>¡, A¡V$g¡ “rl
S>¡hu Akf lÆ flu Ne¡g R>¡. s¡ Å¡ s¡Ap¡ dyL$u v$¡ sp¡ fp¡N S>X$d|m’u Åe.'
Ap bß¡ ‘Óp¡“u k|Q“p“p¡ D‘ep¡N OZp v$v$p£dp„ sp¡ R|>V$’u ’C iL¡$ s¡d
R>¡. Äep„ S>Md ’ep¡ lp¡e A’hp QpdX$u Esfu NC lp¡e Ðep„ sp¡ dpV$u My‰u “
S> dyL$pe A¡d dpfp¡ Arcâpe R>¡. ‘¡Xy$ D‘f S>ê$f R|>V$u d|L$u iL$pe R>¡ A“¡
L$‘X$p„dp„ dyL¡$gu dpV$u S>¡“¡ gpc “ Ap‘¡ s¡ R|>V$u dpV$u“p¡ âep¡N L$fu S|>h¡. lpg
‘Z dpV$u“p„ kpdpÞe âep¡Np¡ lº„ L$fy„ S> Ry>„ A“¡ s¡“p apev$p A“ychy„ Ry>„. A¡
CgpS> A¡hp¡ kl¡gp¡, kõsp¡ A“¡ kpv$p¡ R>¡ L¡$ b^pA¡ dep®v$pdp„ AS>dphhp
e’p’® R>¡. ‘¡V$ D‘f dpV$u dyL$hp“p¡ âep¡N ‘¡V$¡ S> ’pe s¡ e’p’® R>¡. dpV$u l„d¡ip
Qp¡¿Mu S>ÁepA¡’u g¡hu Å¡CA¡ A¡ epv$ fpMhp“u AphíeL$sp R>¡. Äep„
dp’p“p„ v$y:Mphpdp„ A“¡ sphdp„ bfa“p¡ D‘ep¡N L$fhpdp„ Aph¡ R>¡, Ðep„ dpV$u
bfa“p„ L$fsp„ kpdpÞe fus¡ h^pf¡ kpfp¡ S>hpb Ap‘¡ R>¡.
"r_Öp_p¡ h¡N fp¡L$hp\u `pQ__p„, Ap„M_p„, dp\p_p„ L$¡ hpey_p„ fp¡Np¡ \pe R>¡.'
214 OfNÕ\y h¥vy„$
Apfp¡Áe rhj¡ kpdpÞe op“
(g¡ML$ : îu dp¡l“v$pk L$fdQ„v$ Np„^u)
Ap ifuf“¡ b^p ̂ dp£A¡ Cðf“¡ dmhp“y„, s¡“¡ Ap¡mMhp“y„ W$¡L$pZy„ dpÞey„
R>¡. s¡ v$¡hspC Of L$l¡hpey„ R>¡. Ap‘Z“¡ cpX¡$ dýey„ R>¡ A“¡ cpX$pdp„ Ap‘Z¡
^Zu“¡ dpÓ s¡“u õsyrs-Cbpv$s A¡ S> Ap‘hp“y„ R>¡. cpX$pMs“u buÆ ifs
A¡ R>¡ L¡$ A¡“p¡ N¡fD‘ep¡N “ L$fhp¡. s¡“¡ blpf’u A“¡ A„v$f’u kpfy„ A“¡ kpa
fpMhy„ A“¡ S>¡hu lpgsdp„ dýey„ R>¡ s¡hu S> lpgsdp„ ̂ Zu“¡ AdyL$ dyv$s¡ ‘pRy>„
kp¢‘u v$¡hy„. Å¡ cpX$pMs“u b^u ifsp¡ ‘pmuA¡ sp¡ ^Zu Ap‘Z“¡ dyv$s ‘|fu
’e¡ kpd¡“y„ C“pd Ap‘¡ R>¡ A“¡ ‘p¡sp“p¡ hpfk b“ph¡ R>¡.
ÆhdpÓ“¡ ifuf R>¡ A“¡ s¡“p¡ OpV$ gNcN A¡L$ S> R>¡. A¡V$g¡ L¡$ s¡“¡
‘Z kp„cmhp“p„, Å¡hp“p„, k|„Ohp“p„, cp¡N cp¡Nhhp“p„ v$fhpÅ R>¡; ‘Z
d“yóe v$¡l“¡ fГrQ„spdrZ L$fu hZ®ìep¡ A“¡ Npep¡ R>¡. fГrQ„spdrZ“p¡ A’®
A¡ R>¡ L¡$ s¡ fГdp„’u S>¡ ̂ pfuA¡ s¡ dm¡. ‘iyAp¡“p„ ifuf dpfas¡ Æh op“‘|h®L$
c[¼s-Cbpv$s L$fu iL$sp¡ “’u. Äep„ op“‘|h®L$ c[¼s “ lp¡e Ðep„ dy[¼s “
lp¡e, Äep„ dy[¼s “’u Ðep„ Mfy„ kyM “’u A“¡ Mfp v$y:M“p¡ “pi “’u.
ifuf“p¡ kv$y‘ep¡N ’pe A¡V$g¡ s¡“¡ Cðf“y„ Of L$fu“¡ fMpe sp¡ S> s¡ L$pd“y„ R>¡.
AÞe’p sp¡ s¡ lpX$L$p“p¡, dp„k“p¡ A“¡ gp¡lu“p¡ A¡L$ N„v$p¡ gp¡Qp¡ R>¡. s¡dp„’u
"lp\, `N, dp¢ ^p¡C; õhÃR>, _fd A_¡ Ap¡R>p„ L$`X$p„ `l¡fu, õhÃR> õ\p_ A_¡ `\pfudp„ k|hy„.'
215OfNÕ\y h¥vy„$
“uL$msp ‘pZu A“¡ ðpk T¡fu R>¡. ifuf“p„ ANrZs “p“p A“¡ dp¡V$p„
rR>Öp¡dp„’u “uL$msu A¡L$ ‘Z hõsy“¡ Ap‘Z¡ kpQhhp dpNsp “’u. s¡“p¡
rhQpf L$fsp„, s¡“¡ Å¡sp„, s¡“¡ AX$L$sp„ DgV$u L$fuA¡ R>uA¡. dlp dl¡“s
L$fhp’u S> s¡dp„ ÆhX$p„ ‘X$sp„ Ap‘Z¡ AV$L$phu iL$uA¡ R>uA¡. s¡ hpV$¡ Ap‘Z¡
gyÃQpC, v$p¢NpC, õhÃR>„v$, L$‘V$, Qp¡fu, Åfu hN¡f¡ gpMp¡ “ L$fhp“p„ L$pd
L$fuA¡ R>uA¡ s¡ sphX$u s¡f hp“p„ l„d¡ip„ dpN¡ R>¡ A“¡ s¡ b^y„ dmhp R>sp„ ‘Z
A¡hu Q„Qm Ås“u R>¡ L¡$ W$uL$fp L$fsp„ ‘Z âlpf kl“ L$fhp“u i[¼s s¡“pdp„
Ap¡R>u R>¡. ‘gL$hpfdp„ s¡“p¡ “pi ’C Åe R>¡.
ifuf“u Aphu [õ\rs hpõsrhL$ R>¡. S>¡“p¡ kfkdp„ kfk D‘ep¡N ’C
iL¡$ s¡ hõsy“p¡ v$yê$‘ep¡N ’hp“u kÑp s¡dp„ lp¡e S>. “ lp¡e sp¡ s¡“u qL„$ds
NZpe L¡$ A„L$pe “rl.
k|e®“p„ s¡S>“u ‘funp Ap‘Z¡ L$fhp i[¼sdp“ R>uA¡, L¡$dL¡$ s¡“p„ Acph¡
A„^pfy„ L¡$hy„ R>¡ s¡ Å¡C iL$uA¡ R>uA¡, A“¡ S>¡ k|e® rh“p Ap‘Z¡ OX$uL$ “ Æhu
iL$uA¡ s¡ S> k|e®dp„ Ap‘Z“¡ bpmu“¡ MpM L$fu “pMhp“u i[¼s fl¡gu R>¡.
fpÅ blº kpfp¡ ’C iL¡$ R>¡ s¡d dlp A^d ‘Z ’C iL¡$ R>¡.
ifuf D‘f L$pby d¡mhhp Cðf-Myv$p d’u füp¡ R>¡, s¡d fpnk-i¡sp“
‘Z L$pmÅs|V$ dl¡“s L$fu füp¡ R>¡. Äepf¡ ifuf Cðf“¡ L$bS>¡ fl¡ R>¡ Ðepf¡
fГ kdp“ R>¡. Äepf¡ s¡ fpnk“¡ L$bS>¡ Aph¡ R>¡ Ðepf¡ s¡ “fL$“u MpZê$‘ R>¡.
rhjedp„ {„$^pe¡gp, ApMp¡ qv$hk S>¡dp„ b^u Ås“p„ kX$“pfp A“¡ kX$p¡ L$f“pfp
"Arsie ìepepd L$fhp\u ne, ðpk, s©jp, \pL$ Ágpr_, D^fk, EgV$u, sph hN¡f¡ \pe R>¡.'
216 OfNÕ\y h¥vy„$
Mp¡fpL$p¡ cfpep R>¡, S>¡dp„’u v$yN¯^ “uL$ýep L$f¡ R>¡, S>¡“p„ lp’-‘N Qp¡fu
L$fhpdp„ h‘fpe R>¡, S>¡“u Æc “ bp¡ghp“y„ bp¡ghpdp„, “ g¡hp“y„ g¡hpdp„,
S>¡“p„ L$p“ “ kp„cmhp“y„ kp„cmhpdp„, S>¡“u Ap„M “ Å¡hp“y„ Å¡hpdp„ A“¡ S>¡“y„
“pL$ “ k|„Ohp“y„ k|„Ohpdp„ h‘fpe R>¡ A¡hy„ ifuf s¡ “fL$’u ‘Z Mfpb R>¡.
“fL$“¡ sp¡ kp¥ “fL$ê$‘¡ S> Å¡i¡, ‘Z ifuf “fL$ê$‘¡ h‘fpsp„ R>sp„ s¡“¡ Ap‘Z¡
õhN®ê$‘¡ NZsp Qpëep S>CA¡ R>uA¡. A¡hp¡ fpnku v$„c A“¡ X$p¡m ifuf“¡ rhj¡
füp¡ R>¡. bÅ{$“¡ bÅ{„$ NZu Ap‘Z¡ s¡“p¡ D‘ep¡N kdÆiy„, ‘Z dl¡g
ÅS>{$ sfuL¡$ h‘fpe Ðepf¡ rh‘fus ‘qfZpd Aph¡ S>. A¡V$g¡ ifuf fpnk“¡
L$bS>¡ lp¡e s¡“y„ Apfp¡Áe BÃR>hp“¡ bv$g¡ s¡“p¡ “pi BÃR>hp¡ A¡ kyML$f R>¡.
Apfp¡Áe âL$fZp¡ hX¡$ A¡d bsphhp âeГ L$ep£ R>¡ L¡$ Cðfu L$pev$p
‘pmhp’u S> ifuf“y„ Apfp¡Áe flu iL¡$. fpnku L$pev$p“¡ spb¡ ’hp’u ifuf
L$v$u Apfp¡Áe “ d¡mhu iL¡$. Äep„ Mfy„ Apfp¡Áe R>¡ Ðep„ S> Mfy„ kyM R>¡ A“¡ Mfy„
Apfp¡Áe d¡mhhp kpfy„ Ap‘Z¡ õhpv$¡[ÞÖe-Æc“¡ Æshu S> Å¡CA¡. Å¡ s¡d
L$fuA¡ sp¡ buÆ rhje¡[ÞÖep¡ ‘p¡sp“u d¡m¡ hi fl¡ R>¡ A“¡ S>¡ dpZk B[ÞÖep¡“¡
hi fpMu iL$¡ R>¡ s¡ S>Ns“¡ hi L$f¡ R>¡; L¡$dL¡$ s¡ dpZk Cðf“p¡ hpfk, s¡“p¡
A„i b“¡ R>¡. fpd “’u fpdpeZdp„, L©$óZ “’u Nuspdp„, Myv$p “’u Ly$fp“dp„,
¾$pCõV$ “’u bpCbgdp„, s¡ b^p dpZk“p„ QpqfÔedp„ R>¡. QpqfÔe s¡ “ursdp„
R>¡. “urs kÐedp„ R>¡. kÐe A¡ S> rih R>¡. A¡ S>¡ L$luA¡ s¡ R>¡.'
"÷uAp¡_u Ahop L$fhu _rl, s¡d_y„ A`dp_ L$fhy„ _rl, s¡d_¡ dps©cph\u Å¡hu.'
217OfNÕ\y h¥vy„$
Apeyh£v$“u ×rô$A¡ “y¼kp“L$pfL$ R>¡
1. ^pÞedp„ bpS>fu
2. L$W$p¡mdp„ AX$v$
3. ipL$dp„ V$]X$p¡fp
4. cpÆdp„ kfkh“u cpÆ
5. amp¡dp„ “p“p aZk
6. s¡gdp„ i]Ns¡g
7. v$|^dp„ O¡V$u“y„ v$|^ s’p ‘¡õÃeyfpBT v$|^
8. L„$v$d|mdp„ bV$¡V$p
9. duW$pdp„ v$qfep“y„ duWy$„
10. Oudp„ h¡ÆV$¡bg Ou
11. dyMhpkdp„ kp¡‘pfu, sdpLy$, NyV$Mp
12. ‘uZpdp„ Qp-L$p¡au-L$p¡L$p¡-v$pê$
13. Np¡mdp„ “hp¡ Np¡m
14. ‘pZudp„ Myëgp S>mpie“y„ ‘pZu
"õhcph, ìehlpf, L$`X$p„-gÑp„ A_¡ fl¡ZuL$fZu vy$:Mu dpZk_p„ S>¡hu fpMhu _rl.'
218 OfNÕ\y h¥vy„$
S>W$fp[Á_ bNX$hp“p„ L$pfZp¡
1. c|M“p„ âdpZdp„ Mp¡fpL$ Ap¡R>p¡ L¡$ h^y g¡hp’u.
2. c|M gpÁep rh“p L¡$ hpf„hpf Mp¡fpL$ g¡hp’u.
3. L$pedu L$brS>eps fl¡hp’u.
4. Mp¡fpL$dp„ F$sy âdpZ¡“p„ a¡fapf“p„ Acph’u.
5. Qp, L$p¡au, buX$u, v$pê$, ‘p“ dphp hN¡f¡ ìek“p¡’u.
6. h^pf¡ ‘X$sp am A“¡ duW$pCAp¡“p„ Ars D‘ep¡N’u.
7. bÅfy QuS>, gp¡S>-lp¡V$g“p„ Mp¡fpL$“p Ars D‘ep¡N’u.
8. S>çep ‘R>u sfs S> h^y ‘pZu ‘uhp’u.
dprgi (Aæe„N)
1. dprgi dpV$¡ kfkh“y„ s¡g î¡›$ R>¡, “ dm¡ sp¡ sgs¡g Qpg¡.
2. dprgi(Aæe„N) L$fhp’u hpey, L$a s’p ’pL$ v$|f ’pe R>¡.
3. dp’p ‘f dprgi L$fhp’u ÓZ¡e v$p¡j“y„ id“ ’pe R>¡.
4. Mpk L$fu“¡ dp’¡, L$p“ ‘pk¡ s’p ‘N“p„ smue¡ dprgi L$fhy„.
5. dprgi Ecp {„$hpX¡$(“uQ¡’u D‘f)L$fhy„.
"AphíeL$sp lp¡e Ðepf¡ rlsL$f, dp`kf A_¡ râe gpN¡ s¡hy„ kÐe bp¡ghy„; Arâe bp¡ghy„ _rl.'
219OfNÕ\y h¥vy„$
Apeyh£v$“u ×rô$A¡ î¡›$ R>¡
1. A“pS>dp„ fpsp Qp¡Mp.
2. L$W$p¡mdp„ dN.
3. amp¡dp„ L$pmuÖpn.
4. ipL$dp„ ‘fhm.
5. cpÆdp„ MfMp¡X$u A“¡ sp„S>muep¡.
6. L„$v$d|mdp„ Apv$y„„„.
7. s¡gdp„ sg“y„ s¡g
8. duW$pdp„ rk„^h.
9. ‘pZudp„ DL$pm¡gy„ duWy$„ ‘pZu.
10. Ap¥j^dp„ lfX¡$.
11. v$psZdp„ L$f„S>.
12. v$|^dp„ Npe“y„ v$|^.
13. rhlpfdp„ b°ûQe®.
14. L$kfsdp„ k|e®“dõL$pf.
"_pL$_p„ L$¡ `p„`Z_p„ hpm sp¡mhp\u Ap„Mp¡_y„ s¡S> OV$¡ R>¡.'
220 OfNÕ\y h¥vy„$
“’u A“¡ R>¡
1. sg“y„ s¡g Mphp’u Ap„M“¡ rlsL$pf “’u. s¡“y„ dprgi Ap„M“¡ rlsL$f
R>¡.
2. dp„v$p“¡ khpf¡ hl¡gp DW$hy„ rlsL$f “’u, kpÅ dpZk“¡ rlsL$f R>¡.
3. Apfpd L$a A“¡ r‘Ñhpmp“¡ rlsL$f “’u, hpeyhpmp dpZk“¡ rlsL$f
R>¡.
4. f¡Q g¡hp dpV$¡ “¡‘pmp¡ A“¡ kp¡“pdyMu rlsL$f “’u, L$Xy$ A“¡ “kp¡sf
rlsL$f R>¡.
5. v$õs kpa gphhp dpV$¡ Nd¡ s¡ f¡QL$ v$hp rlsL$f “’u, lfX¡$-rld¡S>
rlsL$f R>¡.
6. dp„v$p dpZk“¡ W$„Xy„$ ‘pZu rlsL$f “’u, DL$pm¡gy„ ‘pZu rlsL$f R>¡.
7. L$pQp¡ Mp¡fpL$ Mphp¡ rlsL$f “’u, fp„^¡gp¡ spÅ¡ Mp¡fpL$ rlsL$f R>¡.
8. ifuf“p„ h¡N“¡ fp¡L$hp rlsL$f “’u, d““p„ h¡N“¡ fp¡L$hp rlsL$f R>¡.
9. dp¡X$p„ DW$hy„ rlsL$f “’u, hl¡gp„ DW$hy„ rlsL$f R>¡.
10. Ly$v$fsu lpS>s fp¡L$hu rlsL$f “’u, ðpk fp¡L$hp¡ (âpZpepd) rlsL$f
R>¡.
"âL$pi kpd¡ spL$u_¡ Å¡hy„ _rl, k|ÿd hõsy_¡ v|$f\u Ahgp¡¼ep L$fhu _rl, QgrQÓp¡ Å¡hp _rl.'
221OfNÕ\y h¥vy„$
D‘ep¡N L$fu Sy>Ap¡
1. f¡Q g¡hp dpV$¡ l„d¡ip„ rhgpesu duWy$„ hp‘f“pfpAp¡ ! sd¡ ’p¡X$p¡ kde
lfX¡$“p¡ D‘ep¡N L$fu Sy>Ap¡.
2. KO gphhp dpV$¡ ‘p¡V$pried b°p¡dpCX$“p„ r“Ðe AæepkuAp¡ ! sd¡
‘u‘fud|m kp’¡ Np¡m, rQÓL$ kp’¡ Np¡m A“¡ c¢k“p„ v$|^“p¡ D‘ep¡N
L$fu Sy>Ap¡.
3. S>W$fp[Á_ h^pfhp dpV$¡ lpCX²$p¡¼gp¡fuL$ A¡rkX$“¡ hp‘f“pfpAp¡ ! sd¡
Apv$y„„, k|„W$, ‘u‘fud|m A“¡ R>pi“p¡ D‘ep¡N L$fu Sy>Ap¡.
4. sphdp„ ¼hu“pC““p¡ D‘ep¡N L$f“pfpAp¡ ! sd¡ A¡L$ hMs L$Xy$,
L$qfepsy, Nmp¡, kpshuZ L¡$ Arsjp“p¡ D‘ep¡N L$fu Sy>Ap¡.
5. X$Ng¡“¡ ‘Ng¡ Apep¡qX$“ D‘ep¡N L$f“pfpAp¡ ! sd¡ s¡“p„ õ’p“¡
lmv$f“p¡ D‘ep¡N L$fu Sy>Ap¡.
6. d^yâd¡ldp„ Æh“cf BÞõeygu“dp„ gu“ ’“pfpAp¡ ! sd¡ lmv$f
Apdmp„ A“¡ Nmp¡“p¡ D‘ep¡N L$fu Sy>Ap¡.
7. fku“¡ fyTphhp dpV$¡ ‘¡r“rkrg“ ‘pR>m M|„hpf ’“pfpAp¡ ! sd¡
g„O““p¡ A“ych L$fu Sy>Ap¡.
"S>fpsfp sqfes bNX$u L$¡ sfs h¥Û-X$p¡¼V$f_p¡ Apifp¡ g¡hp_u â\p_¡ _pb|v$ L$fhp_u S>ê$f R>¡.'
222 OfNÕ\y h¥vy„$
8. huV$pdu“ f¡X$p¡¼ku“dp„ ‘¥kp h¡X$a“pfpAp¡ ! sd¡ hNf ‘¥k¡ Of Ap„NZ¡
S> ’su AfXy$ku“p¡ D‘ep¡N L$fu Sy>Ap¡.
9. Ap„M“¡ ky^pfhp rhV$pdu“ "A¡' d¡mhhp“p„ “pd¡ d„v$p[Á_“¡
h^pf“pfpAp¡ ! sd¡ rÓamp s’p X$p¡X$u(MfMp¡X$u)“p¡ D‘ep¡N L$fu
Sy>Ap¡.
10. L$p¡g¡fpdp„ "k¡gpC“'“p„ CÞS>¡¼i“p¡ g¡“pfpAp¡ ! sd¡ s¡dp„ ‘yóL$m
g]by“p„ fk“p¡ D‘ep¡N L$fu Sy>Ap¡.
11. v$p„s“¡ s„v$yfõs fpMhp dpV$¡ "lpCX²$p¡S>“ ‘¡fp¡¼kpCX$' “p„ L$p¡Nmp
L$f“pfpAp¡ ! A“¡ b°i“p¡ D‘ep¡N L$fu v$p„s“¡ h^pf¡ bNpX$“pfpAp¡ !
sd¡ ’p¡X$p qv$hk sg“y„ s¡g A“¡ v$p„sZ (gudX$p¡-L$f„S>)“p¡ D‘ep¡N L$fu
Sy>Ap¡.
"Äep„-Ðep„ _pL$ R>]L$hy„ _rl, \|„L$hy„ _rl, `p__u r`QL$pfu dpfhu _rl, A¢W$hpX$ a¢L$hp¡ _rl.'
223OfNÕ\y h¥vy„$
c¼spÁe°pZp„ L$\dr` `f¥ep£rQqL$ÐõepddÐe§:k„kpfp¿ep„ iders fyS„> õhpÐdbp¡^p¥j^¡_ &s„ khp®^uðf chdlpv$uO®suh°pde¡_[¼gô$p¡l„ Ðhp„ hfv$ ifZ„ eprd k„kpfh¥Ûd¹ &&
"l¡ kh£ðf ! hfv$peL$ i„cp¡ ! Ap` ApÐdbp¡^ê$`u Ap¥j^ Üpfp `p¡sp_p„ c¼shfp¡_p„ chfp¡N_¡ lfu gp¡ R>p¡. AÞe v$¡hspAp¡_y„ kpdÕe® _\u L$¡ s¡Ap¡ Ap vy$:kpÝe fp¡N_u rQqL$Ðkp L$fu iL$¡. Ap chê$`u dlpce„L$f A_¡ S>Þd-S>ÞdpÞsf\u `pR>m `X$¡gp„ fp¡N\u `uqX$s \C_¡ ly„ Ap` k„kpfh¥Û_p„ ifZ¡ Apìep¡ Ry„>. L©$`p L$fu A¡hy„ L$fp¡ L$¡ S>¡\u afu_¡ k„kpffp¡N_y„ dyM _ Å¡hy„ ̀ X$¡.'
chfp¡N fkpeZ cNhp_ kv$prihchfp¡N fkpeZ cNhp_ kv$prihchfp¡N fkpeZ cNhp_ kv$prihchfp¡N fkpeZ cNhp_ kv$prih
âL$piL$ : õhpdu îu r_v$p£jp_„v$Æ S>_ ÅN©rs V²$õV$-V$]bu