ОНЦЛОХ

ЦАГ АГААРЫН ДЭЛГЭРЭНГYЙ МЭДЭЭЛЛИЙГ 7 ДУГААР НҮҮРЭЭС УНШИНА УУ.

Бүх эрх хуулиар хамгаалагдана ©

УЛС ТӨРЕрөнхий сайд энэ долоо хоногт хүүхдийн эр хийн талаар мэдээлэл хийнэ. АН-ын даргын сонгуульд өрсөлдөгчид Орхон, Булган аймгийн иргэдтэй уулзлаа. Депутатууд Үндсэн хуулийг өөрчлөхөд болгоомжтой хандах хэрэгтэйг сануулав. Шадар сайд Ү.Хүрэлсүх өвөлжилт хүндэрсэн аймгуу­дад ажиллаж байна. Аймгуудын Засаг дарга нар БНСУ­д айлчилж, хөдөө аж ахуйн хөгжлийг тольджээ.

ЭДИЙН ЗАСАГСЗХ-ноос орон нутаг дахь хадга ламж, зээлийн хоршоо­дод шалгалт хийж байна.Төв банкны үнэт цаасны үлдэгдэл 235.3 тэрбум төгрөгт хүрэв. Сэр гээг дэх эрчим хүчинд оруул сан хө рөнгө оруу лал­тын хэмжээ буур чээ. Азийн жижиг улсуудын эдийн засаг эрчтэй өсөж буйг Дэлхийн банкнаас мэдээллээ. БНХАУ-ын экспортын хэмжээ 2016 онд жилийн дүнгээр хоёр хувиар буурав.

НИЙГЭММонголд цай үйлдвэрлэдэг 40 гаруй аж ахуйн нэгж үйл ажиллагаа явуулж байна. Эрүүл мэндийн байгууллагын гаргасан мэдээллээр ХДХВ­ийн вирус тээгч 226 хүн бий. Солонгосчууд өөрийн хөрөн-гөөр СХД­т эко цахилгаан станц барих са нал тавьжээ. Бөхөн гөрөөснөөс гадна гур-ван хар сүүлт мялзан өвчний халдвараар үхсэнийг тогтоов. БЗД-ийн 10 хорооны айлууд усанд автлаа. Тус хэсэгт 30 айл зөвшөөөрөлгүй буужээ.

ДЭЛХИЙАНУ-ын Сенат Москвагийн кибер халдлагын хэргийг шалгаж эхэллээ. Польшийн ГХЯ Тускийг эх орныхоо эсрэг бодлого явуулсан хэрэгт буруутгав. Турк улс Сири, Ирактай хил залгаа хэсэгтээ 330 километр урт хана босголоо. Хятадын ардын чөлөөлөх армийн удирдлагад өргөн хүрээтэй цомхтгол хийнэ. Родриго Дутерте Филиппинд цэргийн дэглэм зарлаж болзошгүй талаар мэдэгдэв.

ЦАГ АГААР

2017.01.16, ДАВАА ~ №010 (556)

0 0 5 5 6

АМ.ДОЛЛАР ЮАНЬ РУБЛЬ

59091.15%

2495.28 361.99 42.03

ЗЭС 5-ЧИНГИС БОНД

1196.900.16%

96.7500.03%

848.060.11%

85.7890.01%

АЛТMSE ALL 10-ЧИНГИС БОНД

Монгол малын удмын сан, генетик нөөцийг тодорхойлох, бүртгэх цаашлаад хамгаалах нь чухал байгааг шинжээчид сануулж байна. Тиймээс Малын генетик нөөцийн тухай хуулийн төслийг УИХ­д өргөн бариад байгаа аж. 11

С.Батсайхан / ЗГМ©

Үе үеийн засгийн утаатай тэмцсэн түүхНүдээр харвал бүр илүү нэмэгдсэн гэж хэлж болохоор байгаа юм. > 2

Ялсан ч, ялагдсан ч 25 саяыг авнаМонголд шүдний өвчлөл 71.4 хувь. Олон улсад 25­аас дээш хувьд хүрвэл аюултай гэж үздэг. > 6

Үзэсгэлэнгээр хязгаарлагдсан монгол санааШинийг санаач лагчид үзэсгэлэнд оролцоод л орхидог. > 5

УЛААНБААТАР2017.01.16

ҮҮЛШИНЭ

-17° -25°

YНЭ: 600₮

ZASAG.COБҮРЭЛДЭХҮҮНКОМПАНИ

~ T H E O F F I C I A L G A Z E T T E ~

ЗГМ

Монголчуудын шинэ үүц

Сүүлийн үед бидний хэрэглэж байгаа хүнсний бүтээгдэхүүн, буруу дадал зуршлаас болоод шүдний өвчлөл нэмэгдсэн. Ялангуяа 0-5 насны хүүхдийн шүдний өвчлөл нэмэгдсэн гэж албаны хүмүүс хэлж байна. Үүнийг нэмэгдэхийн хэрээр хувийн эмнэлэг олширсон. Нийс-лэлд шүдний хувийн эм нэ лэг гэхэд л 200 гаруй байна. Ингээд бодохоор элдээс элд хэ рэгцээ, шаардлага ямар нь байгааг харж

Стандартгүй эмнэлэг, хяналтгүй үнэлгээ

ЗГМ: СЭДЭВ

Г.Оюунтөгс@oyuntugsZGM

4

Улс төр бол хамгийн олон төрлийн хэрэглүүр ашигладаг тэмцлийн талбар. Дайн, аллага, ухуулга, сурталчилгаа, гүтгэлэг, хахууль гээд дурдвал тоочоод барахгүй. Үүнээс хамгийн орчин үеийн технологи ашигладаг, соёлжсон гэж болохоор хэрэг-лүүр нь нийгмийн сүлжээ болж хувирлаа. Дэлхийд Фэйсбүүк хэрэглэгчдийн тоо 2016 оны байдлаар 1.79 тэрбумд хүрчээ. Nathouse сайтын мэдээгээр Монголд 18-аас дээш насны хэрэглэгчдийн тоо 1.5 сая орчим байна. Өөрөөр хэлбэл, сонгуулийн насныхан бараг бүгдээр нийгмийн сүлжээнд холбогддог гэсэн үг.

Манайд нийгмийн сүлжээ улс төрд хэрхэн нөлөөлж байгаа талаар судалгаа хомс хэдий ч зарим нэг жишээ дурдаж болно. Тухайлбал, саарал ордонд тамхи татан халамцуугаар элдвийг ярих нэг эмэгтэй гишүүний бичлэг олныг цочирдуулсан. Уг бичлэгийг задруулсан бас нэг эмэгтэй гишүүнийг сайнаар хэлэх хүн гараагүй. Энэ хоёрын сонгуулийн сурталчилгаа тэр бичлэгээр дууссан санагдана. Түүнчлэн тэр бүр ил яриад бай-даггүй зүйлийг сүлжээнд тавьж, нийтийн сонорт хүргэдэг турш-лага манайд ч, гадаадад ч бий.

Нүүр номын улс төр

НИЙТЛЭЛЧИЙН БУЛАН

Ц.Улам-Ундрах@ulamundrakhZGM

3

болох юм. Гэхдээ аль эмнэлэг чанарын шаард лага хангаж байгааг шууд мэ дэх ар гагүй. Уг нь жил ирэх ту сам шүд ний эм нэлгийн тоног тө хөө рөмж сайжирч, амрал тын өдрүү дэд, цаашлаад бүр 24 цаг ажил ладаг болсон нь сай шаалтай. Гэвч тэд-гээр эмнэлэг хяналт шал галтад хэр үнэлгээ авдагийг үйлч лүүлэг-чид тэр бүр судалдаггүй.

Ингээд бид эмнэлгүүдийн орчин нөхцөл, үйлчилгээ, үнэ тарифийг сонирхож Хүүх дийн 100-д байрлах “Сүүн шүд хэн”, III, IV хорооллын ахуй үйлчил-гээ ний автобусны буудлын ард байрлах 24 цагийн шүдний эм нэлгийг зорилоо. 24 цагаар ажил ладаг эмнэлэг нь нэлээд сэ рүүхэн, гэрэл муу тай, орчны тохи жилт нь хүмүүст таа тай сэт-гэл төрүүлэхээр биш аж.

Нажме БозоргмерИраны ариун дагшин газар

Имам Реза дахь сүмд Ибрахим Раейзи хурсан мянга мянган мөргөлчдөд нийгмийн өмнө хүлээсэн үүргийг нь сануулан сургааль айлдаж байна. Исламын сүм хийдийн консерватив төлөө-лөгч тэрбээр Ираны эртний дай сан АНУ-ын зүг яриагаа чиг-лүүллээ. “АНУ-ын хүчээр түрий барих дэглэм болбоос дээрэлхүү, бие тоосон, хорон муу санаатай. Па лестинчуудаар жишээ авахад л ард түмнийх нь эрхийг 70 жил уландаа дэвсэллээ” хэмээн хар

Ираны хатуу чиг шугам баримтлагчид байр сууриа бэхжүүлж байна

тюрбан, хүрэн өмсгөлтэй Раей зи сүсэгтэн олондоо өгүүлэв. Тэр-бээр “Дар луу лагсад эрхээ эдлэх цаг ирнэ” хэмээн айлдсан юм.

Түүний номлол нь Ираны санваартан, шүүх засаглал, элит Хувьсгалт гвардийнхний доторх эрс байр суурь баримт-лагчдын үзэл бодлыг тусган харуулж байна. Ираны хоёрдахь гол хот Машхад нь хатуу байр суурь баримтлагчид шийт ради-кализмын үзэл санааг сурталчлах суурь болон хувирсаар.

9

ЗГМ: ИНФОГРАФИК

2016

19260

21376

7

2107

ОНД

ОЛГОСОН ВИЗИЙН ЗӨВШӨӨРӨЛ

21374НИЙТ

ОРОХ

ДАМЖИН ӨНГӨРӨХ 1 удаа Нийт

2 2

2 УДАА

ОЛОН УДАА1 УДАА

Гадаадын иргэн, харьяатын газар©

НИЙТ

Нэг хүнд ногдох шүдний эрүүл мэндийн зардал 35 ам.доллар

Онилсон ухаалаг сур талчилгаа сон гог­чийн са нааг эргүү лэх боломжтой

Улс төр

2 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ 2017.01.16, ДАВАА ~ №010 (556)

ТОДРУУЛГА & ЗАЛРУУЛГА

Уншигч та манай сонины мэдээ, нийтлэл, сурвалжлагатай холбоотой тодруулж, залруулах шаардлагатай санал, хүсэлт

байвал

› OPED@ZASAG.CO

Утас: 99901526 хаягаар бидэнтэй холбогдоно уу.

» ШАГНАЛМонгол Улсын төр, нийгмийн нэрт зүтгэлтэн, Хөдөлмөрийн баатар, Ардын багш, гавьяат хуульч, доктор, профессор Б.Чимидийн нэрэмжит шагналыг доктор, профессор Д.Баярсайхан хүртлээ. Энэхүү шагналд нэр дэвшүүлсэн таван бүтээлийг хоёр үе шаттайгаар шалгаруулж, УИХ­ын даргын зөвлөлийн хурлаар хэлэлцэн ялагчийг тодруулсан байна.

» ПАРЛАМЕНТУИХ­ын даргын дэргэдэх зөвлөл хуралдаж, энэ долоо хоногт Байнгын хороо болон УИХ­ын чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар хэлэлцэх асуудлын жагсаалтыг баталжээ. УИХ­ын гишүүн Г.Занданшатарын өргөн мэдүүлсэн Зөвлөлдөх санал асуулгын тухай хуулийн төслийг хэлэлцэнэ.

» ТОМИЛОЛТШадар сайд У.Хүрэлсүх өнөөдрөөс эхлэн өвөлжилт хүндэрсэн аймаг, сумдад ажиллана. Энэ удаад Хэнтий, Дорнод, Сүхбаатар гэсэн зүүн аймагт ажиллах юм байна. Ингэхдээ малчид, ард иргэдтэй уулзаж, санаа бодлыг нь сонсох аж. Мөн орон нутгийн онцгой комисст заавар зөвлөгөө өгч, цаг үеийн тулгамдсан асуудлыг газар дээр нь шийдвэрлэх юм байна. » НАМУУДАрдчилсан намын даргын сонгуульд өрсөлдөж буй таван нэр дэвшигч Орхон аймгийн гишүүд, дэмжигчидтэй уулзаж, мөрийн хөтөлбөрөө танилцууллаа. Нэр дэвшигчид өнөөдөр Булган аймгийн Ардчилсан намын гишүүд, дэмжигчидтэй уулзах аж.

» ТӨСӨЛӨнгөрсөн онд цагдаагийн байгууллагад согтууруулах ундаа хэрэглэсэн этгээдтэй холбоотой 149 мянган дуудлага иржээ. Үүнээс 6280­ыг нь эмнэлгийн байгууллагад хүргэж өгч, эрүүлжүүлжээ. Мөн Согтууруулах ундаа хэрэглэсэн этгээдийг албадан эрүүлжүүлэх тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай төслийг УИХ дэвжив.

» УУЛЗАЛТГадаад харилцааны дэд сайд Б.Батцэцэг Япон улсаас Монгол Улсад суугаа Онц бөгөөд Бүрэн эрхт Элчин сайд Масато Такаокаг хүлээн авч уулзлаа. Энэ үеэр дэд сайд Б.Батцэцэг Монгол, Японы стратегийн түншлэлийн харилцааг өргөжүүлэн гүнзгийрүүлэхийн төлөө Элчин сайдтай бүх талаар хамтран ажиллахаа онцолжээ.

» ХӨТӨЛБӨРАгаарын бохирдлыг бууруулах үндэсний хөтөлбөр боловсруулах Ажлын хэсэг өнгөрсөн баасан гарагт БОАЖЯ­нд хуралдлаа. Энэ үеэр Ажлын хэсгийн гишүүдэд Агаарын бохирдлыг бууруулах үндэсний хөтөлбөрийн зорилго зорилт, үйл ажиллагааг томьёолох даалгавар өглөө.

ТОВЧХОН

Б.Даваатогтох @datoZGM

Нүдээр харвал бүр илүү нэмэгдсэн гэж хэлж болохоор байгаа юм

Б.Ганбаяр / ЗГМ©

Агаарын бохирдлыг

бууруулахад улсын төсвөөс

зарцуулсан хөрөнгө

(Тэрбум төгрөг)

32.5

31.4

30.0

24.6

29.8

22.9

15.3

9.2

5.3

5.3

5.0

4.3

Батлагдсан төсөв

Гүйцэтгэл

2011 2012 2013 2014 2015 2016

5.0

-

2017

Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах Ажлын хэсэг хуралдаж, шинэ Үндсэн хууль баталсан АИХ-ын депутатуудыг хүлээн авч уулзав. Энэ үеэр АИХ-ын депутатууд Үндсэн хуульд яагаад нэмэлт, өөрчлөлт оруулах гэж байгааг иргэдэд ойлгуулах, энэ талаар ард түмнээс асуух нь чухал гэдгийг онцлов.

Мөн өөрчлөлтийн хүрээнд парламентын дээд, доод танхимтай болох, шүүх

байгууллагын хараат бус байдлыг бүрэн хангах, Ерөнхийлөгчийг УИХ-аас сонгодог байх зэргийг хийх хэрэгтэй гэлээ. Үүнээс гадна 2000 оны Үндсэн хуулийн өөрчлөлтийг хүчингүй болгох ёстой гэсэн байр суурийг илэрхийлэв. Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулах, эсэхэд маш болгоомжтой хандах ёстойг бас сануулав.

Засгийн газрын 2016-2020 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөрт

Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах, эсэхийг судална гэж тусгасан. Энэ дагуу Ерөнхий сайд Ж.Эрдэнэбат захирамж гарган Удирдлагын академийн Эрх зүйн тэнхмийн эрхлэгч Ч.Энхбаатараар ахлуулсан Ажлын хэсэг байгуулсан юм. Ажлын хэсэг 21 аймаг, нийслэл хотод судалгаа хийн, хэлэлцүүлэг явуулж, дүгнэлтээ энэ оны эхний улиралд багтаан Засгийн газарт таниулах үүрэг хүлээжээ.

ЗАСГИЙН ГАЗАР

Үе үеийн засгийн утаатай тэмцсэн түүх

Улаанбаатар хот агаарын бохирдлоороо дэлхийд тэргүүлэх хотуудын нэг болсноос хойш багагүй хугацаа өнгөрчээ. Өөрөөр хэлбэл, нүүрсний утаа тортгонд агуулагддаг хүний бие организмд туйлын хортой хар тугалга, хүнцэл гэх мэтийн элементүүд хөрсөнд шингэж, улмаар гол усыг их хэмжээгээр бохирдуулдаг. Цаашлаад aгаарын бохирдол нь хөрс, усны бохирдол болон хувирч хүний эрүүл мэндэд онц аюултай үр дагаврыг авчирдаг гэдгийг мэдээд даруй 10 гаруй жил боллоо. Энэ хугацаанд үе үеийн Засгийн газар агаарын бохирдолтой тэмцэж, тодорхой арга хэмжээ авч, хэрэгжүүлсэн. Гэвч нөхцөл байдал хэвээр буюу нүдээр харвал бүр илүү нэмэгдсэн гэж хэлж болохоор байгаа юм.

Тухайлбал, өнгөрсөн хугацаанд Агаарын бохирдлыг бууруулах үндэсний хороо, Агаарын чанарын алба, Цэвэр агаар сан, Цэвэр агаар төсөл зэрэг хэд, хэдэн байгууллага үйл ажиллагаа явуулсан. Үүнээс гадна АНУ-ын Мянганы сорилын сан, Японы ЖАЙКА зэрэг олон улсын байгууллага ч Улаанбаатарын утааг бууруулахад гар бие оролцсон. Үүнээс АНУ-ын "Мянганы сорилын сан" агаарын бохирдолтой тэмцэхэд 200 гаруй тэрбум төгрөг зарцуулсан гэх тооцоо бий. Ингэхдээ хэд хэдэн төсөл, хөтөлбөр хэрэгжүүлсэн байдаг. Тодруулбал, утаагүй зуух ний лүүлэхэд 68, гэрийн дулаалгад 12, эрчим хүчний хөнгө лөлтөд 3.5, дулааны цахил гаан станц сайжруулж, шинэч лэхэд 17.9 тэрбум төгрөгийг тус тус

зарцуулсан дүнтэй. Харин Японы ЖАЙКА-

гаас хэрэгжүүлсэн төслийн хүрээнд агаарын чанарыг хэмжих суурин харуулын 11 станц байрлуулсан юм. Мөн нийтийн тээврийн автобусанд тортогжилтийг шүүх шүүлтүүр суурилуулжээ. Тус байгууллагын хийсэн судалгаагаар нэг тонн нүүрс шатаахад 45 килограмм нүүрсхүчлийн хий, 12 килограмм хүхэрлэг хий ялгардаг болохыг тогтоожээ. Мөн нэг тонн нүүрснээс азотын исэл тав, том ширхэглэлт тоосонцор зургаан килограмм ялгардаг аж. Үндсэндээ ганцхан тонн нүүрс шатаахад агаарт 68 килограмм хорт утаа дэгддэг болохыг тогтоосон.

Товчхондоо, Улаанбаатар хотын утаатай тэмцэхэд улсын төсөв болон олон улсын бай-гууллагын зээл, тусламжийн хүрээнд багагүй хөрөнгө зарцуулжээ. Утаатай тэмцэх хөрөнгө нэмэгдэхийн хэрээр агаарын бохирдлын хэмжээ буурах атал эсрэгээрээ нэмэгдсэн дүр зураг ажиглагдаж байгаа юм. Магадгүй дээрх төсөл, хөтөлбөрүүдийн үр дүнд гэр хорооллын зарим айл өрх утаагүй зуух, эсгий дулаалгатай болсон бол Улаанбаатар хот агаарын бохирдлыг хэмжих хэдэн хянах самбартай үлдлээ.

Тэгвэл сүүлийн гурван Засгийн газар агаарын бохирдолтой тэмцэхэд ямар арга хэмжээ авч хэрэгжүүлснийг харьцуулан хүргэе.

“НҮҮРС” ХӨТӨЛБӨР ХЭРЭГЖҮҮЛЭВ

Монгол Улсын 27 дахь Ерөнхий сайд Н.Алтанхуягийн тэргүүлж байсан Шинэчлэлийн Засгийн газар агаарын бохирдлыг бууруулахад улсын төсвөөс 2013 онд 22.9, 2014 онд 9.2 тэрбум төгрөг зарцуулжээ. Хоёр жил гаруйн хугацаанд нийтдээ 32.1 тэрбум төгрөгийг утаатай тэмцэхэд зарцуулсан бөгөөд онцлох ажил нь “Нүүрс” хөтөлбөр.

Энэхүү хөтөлбөрийн хүрээнд гэр хороооллын айл өрхүүдэд нүүрсийг хөнгөлөлттэй үнээр борлуулж, Улаанбаатар хотын агаарын бохирдол, утааг бууруулахад ихээхэн хувь нэмэр оруулж байгааг Ерөнхий сайд асан Н.Алтанхуяг онцолж байсан удаатай. Тэрбээр 2013-2014 оны хүйтний улиралд агаар бохирдуулагч бодисын сарын дундаж агууламжийг өмнө жилийн үетэй харьцуулахад 20 гаруй хувиар багассан дүн гарсан хэмээн мэдэгдэж, олон нийтэд шүүмжлүүлж байв. Хэдийгээр “Нүүрс” хөтөлбөрийн хүрээнд 47.6 тэрбум төгрөг хэмнэсэн гэх тооцоо гаргасан ч ченжийн үүрэг гүйцэтгэж байгаа Засгийн газарт утаатай тэмцэх хүсэл байхгүй байгаад нь иргэд шүүмжлэлтэй хандсан.

Үүнээс гадна өмнө авч хэрэгжүүлж байсан сайжруулсан зуухаар гэр хороол лын айл өрхүүдийг хангах, шөнийн цагийн цахилгааны тарифыг хөнгөлөх зэрэг ажлыг зохион байгуулсан ч утаа буурсангүй.

ЭДИЙН ЗАСГИЙН ХЯМРАЛ СААД БОЛОВ

Шийдлийн Засгийн газар агаарын бохирдлыг бууруулах хүрээнд хоёр жилийн хугацаанд улсын төсвөөс 9.6 тэрбум төгрөг зарцуулсан байна. Ч.Сайханбилэг Ерөнхий сайдаар томилогдсон даруйдаа Агаарын бохирдлыг бууруулах үндэсний хороог хуралдуулж, утаатай тэмцэхээ илэрхийлсэн юм.

Ингэхдээ хийн түлшийг хэрэглээнд нэвтрүүлэх, шахмал түлшний үйлдвэрүүдийн үйл ажиллагааг анхааралдаа авах болон шөнийн цагийн цахилгааны тарифыг дахин 50 хувь бууруулах чиглэлд анхаарна хэмээн утаатай тэмцэх “хөзөр”-өө дэлгэсэн. Энэ хүрээнд гэр хорооллын зарим айл өрхийг боловсруулсан түлшээр хангаж, хийн түлшийг хэрэглээнд нэвтрүүлэх ажлыг зохион байгуулав.

Гэвч эдийн засгийн хямралтай үед дээрх арга хэмжээг авч хэ-рэг жүүлэх боломжгүй бай гааг онцлоод, өмнө нь хэрэг жүүлж байсан хэд хэдэн шийд вэрийг хүчин гүй болгосон юм. Тод-руул бал, “Тухайн жилийн арван нэг дүгээр сарын 1-нээс дараа оны гурав дугаар сарын 1-ний хооронд оройн 18.00 цагаас өглөөний 9.00 цаг хүртэл халаал тад зориулсан шөнийн хэрэглээ ний цахилгааны хэрэглээ-ний үнийг 50 хувь хөнгөлнө” гэсэн шийдвэрийг хүчингүй болгожээ. Товчхондоо, агаарын бохирдолтой тэмцэхэд эдийн засгийн хямрал саад тотгор болжээ.

АНХ УДАА ШИНЖЛЭХ УХААНЫ ҮНДЭСЛЭЛ

ШААРДЛАА Энэ онд агаарын бохирдлыг

бууруулахад таван тэрбум төгрөг зарцуулахаар төлөвлөсөн байгаа. Тэгвэл Ерөнхий сайд Ж.Эрдэнэбат нэн тэргүүнд Улаанбаатарын утааг бууруулах шинжлэх ухааны үндэслэлтэй, хамгийн боломжит шийдлийг боловсруулах үүргийг ШУА-д өгсөн.

Мөн өмнөх Засгийн газрын үед авч хэрэгжүүлж байсан арга хэмжээнээс татгалзаж байгаагаа зарлаж, утаа үйлдвэрлэдэг түлш, зуухнаас зайлсхийж, цахилгаанаар дулаан үйлдвэрлэх чиглэлийг баримтлахаа мэдэгдсэн. Үүнээс гадна гэр хорооллыг орон сууцжуулах, ядуурал, агаарын бохирдлыг бууруулах зэрэг асуудлын хүрээнд иргэдийг малжуулж, орон нутагт амьдрах нөхцөл боломжоор хангах ажлыг хийхээ амлалаа. Энэ бол ирэх дөрвөн жилд утаатай тэмцэх хүрээнд хийж, хэрэгжүүлэх ажил.

Харин энэ оноос эхлэн нийслэлийн гэр хорооллын шөнийн цахилгааны тарифыг тэглэх шийдвэрийг гаргав. Мөн хотын удирдлагуудад үүрэг чиглэл өгч, Улаанбаатарт ирэх шилжилт хөдөлгөөнийг хориглолоо. Үүнээс гадна өндөр насжилттай тээврийн хэрэгслийн импортыг үе шаттай хориглох асуудлыг судлах үүрэг өгөв. Агаарын бохирдолтой тэмцэх дээрх арга хэмжээнүүд хэрхэн үр дүнгээ өгөхийг цаг хугацаа харуулах биз ээ.

ЗГМ: ИНФОГРАФИК

Улаанбаатар хот агаарын бохирдлыг

хэмжих хэдэн хянах самбартай

үлдлээ

ҮНДСЭН ХУУЛИЙН ӨДӨРТ

Болгоомжтой хандахыг сануулавЭШЛЭЛ

-Засаглалын хоёрдмол байдал үүсгэж буйг бид анзаарч байгаа. Монголын нийгмийг улс төрийн сонгуулиар гарч ирсэн намаас илүү нам, хүчний байгууллага дамнасан, олон улсад өргөн гарцтай, эдийн засгийн нэгдмэл ашиг сонирхолтой бүлэглэл удирдаж, шийдэх болсныг бүгд мэдрээд эхэлсэн. Энэ чинь засаг-лалын хуваа ри лалтад гар сан том цоорхойг харуулж байгаа хэрэг юм. Энэ агуулгаар Үндсэн хуульд засаглалын хуваа рилал-тын асуудлаар тодорхой заалтууд оруулах шаардлага буйг үгүйс-гэхгүй. Үндсэн хуу лийн суурь үзэл баримтлал, үнд сэн бүтцэд гар хүрч хэрхэвч болохгүй.

УИХ-ын гишүүн Л.Болд

-Монгол Улс бол нам төвтэй социалист улс байсан. Тиймээс төрийн гол шийдвэр нь намаас гардаг. Энэ нь том алдаа болсон. Дараагийн асуудал нь Монгол Улс парламентын БНУ-ын Үндсэн хуультай хэрнээ Ерөн хий-лөгчөө бүх ард түмнээс сонго дог. Тэр утгаараа органик хуульдаа Ерөнхийлөгчийн эрх мэд лийг нэмэгдүүлсээр бай гаад одоо маш хүчтэй Ерөн хийлөгчтэй, парла ментын засаг лалтай улс болсон. Эндээс харахад, Монгол Улс цаашдаа парламентын БНУ-ын үндсэн шинжийг хадгалах боломжгүй бол сон байна. Энэ нь Үнд сэн хууль даа өөрчлөлт хийх цаг нь болжээ гэсэн үг.

УИХ-ын гишүүн асан С.Баярцогт

zasag.mn©

Засгийн газар©

3

Нийтлэлчийн булан

2017.01.16, ДАВАА ~ №010 (556) ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ

Засгийн Газрын Мэдээ сонины2017 оны I улирлын нэмэлт захиалга ҮРГЭЛЖИЛЖ БАЙНА.

Захиалгын үнэ: 21,000₮

1Жишээ татъя. Манай даргыг

хүлээн авч уулзсан Оросын холбооны зөвлөлийн дарга Валентина Матвиенко танайх авсан үүргээ биелүүлдэггүй, ажлаа хийдэггүй нөхөд шүү гэх үг цухуйлгасныг нийгмийн сүлжээнээс олж мэдэв.

Өөрөөр хэлбэл, албан ёсны сонин хэвлэл, телевизээр тэр бүр яригддаггүй боловч чухал мэдээг нийгмийн сүлжээнээс олж үзэж болно. Түүнчлэн аль нэг хувь улстөрчийн санаа бодлыг эндээс харж болдог тул мэдээллийн хязгааргүй орон зай юм. Үүний нөгөө талд нь хэрэглэгчийн /улс төрийн хувьд сонгогчийн/ тухай мэдээлэл авч түүнд нөлөөлөх боломж нээгдсэнийг өнгөрсөн онд АНУ-д болсон Ерөнхий-лөгчийн сонгууль харууллаа.

Statista.com сайтын тооцоогоор АНУ-д 2016 оны байдлаар 191.3 сая Фейсбүүк хэрэглэгч бий гэсэн тооцоо гарчээ. Сурталчилгааны асар том зах зээл, асар өргөн боломж. Үүнийг БНН-аас нэр дэвшигч тэрбумтан Дональд Трамп хэрхэн ашигласан нь одоо судлаач, шинжээчдийн анхааралд өртөөд байна. Учир нь "Нью-Иорк таймс", "Washington post" зэрэг гол сонинууд, CNN гэх мэт томоохон телевизүүд

Нүүр номын улс төртүүний өрсөлдөгч Хиллари Клинтоны талд ажилласан билээ. Иймээс Трампын ялалтын нууц нь нийгмийн сүлжээнд буй гэх таамаг гарсан байна.

Тэрбумтан нэр дэвшигч Брекситэд гол үүрэг үүрэг гүйцэтгэсэн гэгдэх "Cambridge Analytica" хэмээх компанийг хөлслөн ажиллуулжээ. Тус ком пани psychographic analysis гэх аргаар сонгогчдын үнэ цэнийг судлах үүрэг хүлээсэн аж. Амьдрал дээр энэ Фейсбүүк мэтийн эх сурвалжаар дамжуулан хувь сонгогч бүрийн сайшаадаг зүйл, зарцуулах зуршил зэргийг мэдэж аваад хүн нэг бүрт чиглэсэн сурталчилгаа явуулдаг хэмээн "Нью-Йорк таймс" сонинд бичжээ. Тус компанийг удирддаг Этоны их сургуулийг төгсөгч, санхүүгийн шинжээч Александр Никс мэдээллийн шинжилгээний нэн шинэ технологийнхоо талаар “Улс төрийн орчинд хувьсгал хийлээ” гэв.

Та амархан сандардаг уу? Үе үе гунигт автдаг уу? Хэл үг чинь хурц уу? Дургүй ажлаа дор нь хийж чаддаг уу? Урлагийг чухал гэж үздэг үү? гэх мэт сүлжээгээр тэнэсэн асуултад хариулж байсан бол та OCEAN score хэмээх судалгаанд хамрагдсан гэсэн үг. Тус компани Фейсбүүк-ийг

ашиглан ийм тандалт хийж, 230 сая насанд хүрсэн америкчуудын сэтгэл зүйн зураглалыг гаргасан байна. Үүгээр зогсохгүй эднийх Фейсбүүк дэх хэрэглэгчийн хувийн мэдээлэл, жинхэнэ нэрийг хүртэл мэдэж авдаг аж. Нийг мийн сүлжээний эрин үед сурталчилгаа явуулагчид онлайн дахь мэдээлэл төдийгүй бодит байдал дээр хувийн чанарыг мэддэг болсон нь зөрчилтэй үзэгдэл.

Гэвч "Cambridge Analytica" компани хүн бүрийн санал өгсөн байдал, нас, хүйс, худал-дан авалт, өр, шашны ханд лага, эрүүл мэндийн зовнил, буу зэвсэг эзэмшил, машин, байр зэргийн тухай 3000-5000 нэгж мэдээлэлтэй гэдгээ үгүйс-гээгүй юм. Ийм мэдээлэл өөрөө тодорхой зүйл бус, сонгогчийн

хандлагыг тодорхойлох нь жигнэмэг хийхтэй адил хэмээн ноён Никс NBC News-т ярьжээ. АНУ-д Европтой адил хоёр дахь, гурав дахь сурвалжаас авсан мэдээлэл ашиглахад хориг тавьдаггүй. Мэдээл лийн эрх чөлөөний тухай хуульд харшилна гэж үздэг юм. Иймд нийгмийн сүлжээгүй байлаа ч орон нутгийн болон холбооны байгууллагад хадгалагддаг иргэ дийн мэдээллийг хялбар авч болно.

Ийм замаар олсон мэдээлэлдээ тулгуурлан "Cambridge Analyt-ica" гол муж улсуудад саналаа өгөхийг ятгаж болох, хамгийн гол нь Трампыг дэмжих тал руу хандуулж болох 20 сая сонгогчийг илрүүлсэн гэдэг. Жишээ нь, Флоридад үндэсний аюулгүй байдалд санаа зовдог испани хэлт сонгогчдод хандан Трамп хатуу бодлоготой ерөн-хий командлагч болно гэсэн сурталчилгаа хийжээ. 1961 онд Лестер Вундерман хувь хэрэглэгчид чиглэсэн бараа сурталчлах аргыг “шууд марке-тинг” хэмээн томъёолжээ. Тэр үед хэрэгтэй хүндээ хүрэх биз хэмээн найдаж, мэдээллийг ерөн-хийд нь цацдаг байв. Одоо гийн шинэ зүйл юу вэ гэвэл хувь хүний шинж чанарт тохирсон цахим зар

явуулах арга. Үүний гол зэвсэг нь Фейсбүүк болоод байна.

Америкийн сонгуулийн үеэр нийгмийн сүлжээнд хэрэглэсэн арга бол “бараан пост” хэмээх сөрөг сурталчилгаа юм. Уг мессежийг онилсон хэрэглэгчээс нь өөр хүмүүс үзэхгүй. Трампын цахим сурталчилгааны баг "Cambridge Analytica"-ын тусламжтайгаар сонгогчдын янз бүрийн хандлага руу чиглэсэн өөр өөр мессеж илгээж, хэрэгтэй хүнд нь хүргэх арга хэрэглэсэн байна. Саяын сонгуулиар хар арьст сонгогчдын саналыг дарах үүднээс бараан пост илгээсэн гэж Bloomberg телевиз мэдээлсэн.

Тухайлбал, Майами дахь Гайти гаралтай иргэд рүү 2010 оны Гайти дахь газар хөдлөл-тийн үеэр тэнд Клинтоны сангаас гаргасан будилааны талаар мессеж илгээсэн. Ардчилсан намаас нэр дэвшигч Хиллари Клинтон зөвхөн телевизэд 140 сая ам.доллар зарцуулсан бол хэвлэлийн шинжээчид Трамп хуучинсаг мэдээллийн хэрэгсэлд хөрөнгө хаяхгүй байгааг гайхаж байсан. Гэтэл тэр бээр үүний оронд цахим хэрэгсэл, ялангуяа Фейсбүүкт ихээхэн мөнгө зарцуулжээ. Наймдугаар сарын нэг өдөр эдний баг нийгмийн сүлжээнд 100000 сурталчилгааны хувил бар байрлуулсан гэдэг. Энэ нь Фейсбүүкийн стандарт ёсоор хүний нүд уншиж амжихаас хол давсан тоо юм.

Трампын баг бодит шаард-лагын улмаас мэдээллийн шинэ хэрэглүүрт хандсан нь дамжиггүй. Тэд бүр тэгээс эхлээгүй нь мэдээж. Марк Цукерберг болон бусад хүн сонгуулийн суртал чилгааг сонгогчдод шууд хүргэх дэд бүтцийг хэдийнэ бүтээчихсэн байсан. Trump TV гэдэг суваг хоёр дахь халз мэтгэлцээний өмнө болон дараа нь амьд нэвтрүүлгийг Фейсбүүкээр цацахад 120 минутын дотор эднийд есөн сая ам.доллар хандивлажээ. Трампын гэнэтийн ялалтын дараа олонх шинжээч буруу таамагласнаа хүлээн зөвшөөрөх хэрэг гарсан бөгөөд зарим нь том мэдээллийн сангийн үе өнгөрлөө гэх мэтээр ярьж байв. Гэтэл тийм биш. Харин ч эсрэгээрээ мэдээлэл хамгийн чухал хүчин зүйл болж, үүнд Фейсбүүк гол үүрэг гүйцэтгэснийг мэргэжилтнүүд

онцолсон билээ. Цаашдаа ч ийм тохиолдол үргэлжлэх байх.

Түүнчлэн ноён Трампын 20 сая шахам дагагчтай болоод буй твиттер аккаунт хэрхэн улс төрийн халуун цэг болсон талаар товч дурдая. Тэрбээр янз бүрийн зөрчилтэй, заримдаа бүр доромжлол мэт үг бичиж байсан ч хэрэгтэй хүндээ хүрч байв. Ялангуяа Ардчилсан намын засаг захиргаанд иргэд тааламжгүй хандаж байгаа нь ийм мэдээллийг хүлээн авах хөрс болсон байх талтай. Энэ нь хүн бүрт чиглэсэн сурталчилгааны стратеги байж болох юм. Нэг удаагийн жиргээ бичигдээд, хариулагдаад өнгөрдөг төдий зүйл биш. Оновчтой ганц үг, нэг санаа сонгогчийн оюун санаанд ул мөрөө үлдээж, цаашдаа ярианы сэдэв, сонголтын шалтгаан болсныг үгүйсгэх аргагүй. Трамп сонгуульд ялсны дараа ч жиргээ үргэлжилж, шуугиан тарьсаар буй.

Ийнхүү нийгмийн сүлжээ буюу цахим орчин улс төрд шийдвэрлэх биш юм аа гэхэд маш чухал хүчин зүйлийн нэг болсныг харууллаа. Улс төр хуучны сонин хэвлэл, телевизээс нийгмийн сүлжээ рүү шилжиж буйг дэлхийд үндсэн өөрчлөлт гаргахуйц үйл явдлууд өнгөрсөн онд болсон Британи Европын холбооноос гарах санал асуулга болон АНУ-ын Ерөнхийлөгчийн сонгууль хоёр нотолсон нь энэ. "Cambridge Analytica"-ын аргаар сонгогчдын санаа бодлыг 90 хувийн итгэлтэй тодорхойлж болно гэж үздэг. Ингэснээр хувь сонгогчид чиглэсэн оновчтой сурталчилгаа явуулдаг үр ашигтай атлаа аюул агуулсан нэн шинэ технологи улс төрд нэвтэрч эхэлжээ. Аюул нь гэвэл онилсон ухаалаг сурталчилгаа явуулснаар сонгогчийн санаа бодолд нөлөөлж, эргүүлэх бо-ломж бүрдэж байгаа юм.

Ноён Трампын 20 сая шахам

дагагчтай болоод буй

твиттер аккаунт улс төрийн халуун цэг

болжээ.

Тэр бүр ил гаргадаггүй

зүйлийг сүлжээнд тавьдаг

туршлага бий

Сонгуулийн суртал чилгааг

шууд хүргэх дэд бүтэц хэдийнэ

бүтээжээ

Уг су дал гааг 4-5 жилийн зай тай хийдэг. Судалгаагаар нийс -лэ лийн хэмжээнд сүүлийн 20 жилд 5-6 насныхны дунд 87, 12 нас ныхны дунд 65, 18 нас тай хүүх дүүдийн 68 хувь нь шүд ний өвчинд нэрвэгдсэнийг тогтоосон аж. Улсын хэмжээнд авч үзвэл шүдний өвчлөл бараг 72 хувьтай байна. Гэтэл олон улсад 25-аас дээш хувьд хүрвэл аюултай гэж үздэг юм билээ. Тэгэхээр шүдний өвчлөл манай улсад аюулын харанга дэлдэхээр хэмжээнд хүрсэн гэсэн үг.

Өвчлөл нэмэгдэх болсон шалт гаан нь хоол хүнс, буруу хэвш лээс гадна агаарын бохир-долтой шууд холбоотой байд гийг судлаачид хэлж байна. Мөн шүдний эмнэлгүүдийн үйл-чилгээ, орчин нөхцөл, тоног төхөөрөмж ч нөлөөлж байгааг үгүйсгэхгүй гэдгийг Нийслэлийн шүдний төвийн эмч нар анхааруулав. Монголд шүдний эмчилгээ оношилгооны үндсэн баримт бичиг гэж бий. Үүнд, 0-16 насны хүүхдүүдийн шүдний тусламжийг төр хариуцаж, 16-55 настай эмэгтэй, 16-60 настай эрэгтэй хүмүүс шүдний төрөлжсөн нарийн мэргэжлийн тусламжийг төлбөртэй авна гэж заасан байдаг. Харин тэтгэврийн насны хөгшчүүл гурван жилд нэг удаа хиймэл шүд үнэгүй хийлгэх боломжтой гэнэ.

ШҮДНИЙ ЭМНЭЛГИЙН 55 ХУВЬ НЬ БОХИР

БАГАЖТАЙ БАЙЖЭЭ Мэргэжлийн хяналтын ерөн-

хий газраас дээрх асуудлын

талаар “Манайд шүдний эмнэл-гүүдийн талаар өнгөрсөн онд өргөдөл, гомдол ирээгүй учир хяналт, шинжилгээ хийгээгүй” гэв. Хамгийн сүүлд 2015 онд нийс лэлийн долоон дүүргийн 96, 20 аймгийн 105 эмнэлэг, дөрвөн кабинетэд шалгалт хийжээ. Үзлэг, эмчилгээнд хэрэглэх ариун багаж, хэрэгслийн 566 сорьц буюу нийслэлд хяналт шинжилгээнд хамрагдсан эмнэлгүүд 100, аймгуудын 95 хувь нь нянгийн бохирдолгүй гарсан байна. Мөн ариутгал, халдваргүйтгэлийн бодисын дээжинд хийсэн шинжилгээгээр нийслэл 100, орон нутагт 98 хувь нь халдваргүйжүүлэх үйлчилгээ үзүүлсэн аж.

Гэхдээ эмнэлгийн байрандаа ариутгалын хэсэгтэй 73 эмнэл-гийн 55 хувь нь бохир багаж хэрэгсэлтэй, материал хадгалах тусдаа өрөөгүй, агаар жуулал-тын системгүй бай сан. Мөн ариутгалаа гэрээ гээр хийлгэдэг эмнэлгүүд зориу лалтын тээврийн хэрэг сэлгүй, хэрэглээгүй ариун багаж материалын хадгалах хугацааг баримталдаггүй, удаан хадгалдаг нь илэрчээ. Эдгээр зөрчил нь шүдний эмнэлгийн тусламж, үйлчилгээтэй хол-боотой халд варт өртөх нөхцөлийг бүр дүүлдэг байна. Шүдний эмчилгээний төлбөр бусад үзлэг, эмчилгээтэй харь цуулахад өндөр байгаа юм.

Өндөр хөгжилтэй оронд чанартай, баталгаатай эмчилгээг санал болгохоос гадна шүдний эрүүл мэндийн зардал нэг хүнд жилд 2000 ам.доллар ногддог. Харин манай улсын хувьд 35 ам.доллар байдгийг Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллагаас тогтоосон байдаг. Тэгтэл ийм хэмжээний зардлыг манайхан гаргах нь битгий хэл талд нь ч хүрдэггүй. Ядаж улсаас энэ тал дээр анхаардаггүй юм аа гэхэд энэ олон шүдний эмнэлгүүддээ үйлчилгээ, үнэ, орчинд нь зохих стандартыг тогтоож, шинэчлэх цаг хэдийнэ болжээ.

ариун цэвэр, эмнэл гийн тоног төхөөрөмж, эм эмчилгээний бүтээгдэхүүн, эмчилгээ, орчин, үйлчилгээ гээд бүх зүйлд хяналт тавина. Түүнчлэн олон улсын шүдний бүтээгдэхүүний худалдаа, үнэ зэрэгт хяналт тавьж, стандарт тогтоодог ажээ. Жишээ нь, олон улсын стан дар-тад нэг шүдэнд нэг удаа, нэг л эмчилгээ хийхэд ердийн үнэ нь

9.03 ам.доллар, дээд үнэ нь 15.58 байдаг. Нэмж хэлэхэд олон улсад энэхүү стандартыг мөр дөх болс-ноор шүдний өвчлөл багасаж, хэвийн хэмжээнд буюу 15-20 хувьд хүрсэн нь тогтоогджээ.

СТАНДАРТГҮЙ ЭМНЭЛГҮҮД Харин манай улсад өнөөдөр

шүдний эмнэлгүүдэд тогтоосон стандарт, үнэ ханшийг нь хянадаг

газар алга. Нийслэлийн Эрүүл мэндийн газрын мэргэжилтний хэлснээр шүдний эмнэлгийн стандартыг одоо л боловсруулж эхэлж байгаа талаар ярьсан. Ерөнхийдөө зах зээлийнхээ голдирлоор л зохицуулагддаг юм байна.

Монгол Улс 1993 оноос хойш шүд цоорох өвчний та-лаар судалгаа хийж эхэл жээ.

73 эмнэлгийн 55 хувь нь

бохир багаж хэрэгсэлтэй

байжээ

ТУЗ-ийн даргаЭрдэнэбаатарын ДОЛГИОН

Тэргүүн орлогч эрхлэгчЦэвээндолгорын ЦЭВЭЭНХЭРЛЭН

Утас: 99901526

Орлогч эрхлэгчЛхагважавын СУГАРМАА

Утас: 99903584

Улс төр, нийгмийн мэдээллийн албаЭдитор Б.Гандолгор

Утас: 99901483

Эдийн засаг, бизнес мэдээллийн албаЭдитор Б.Баяртогтох

Утас: 99901532

Гадаад контент, соёл энтертайнментын албаЭдитор Р.Оюунцэцэг

Утас: 99901621

Г.ЛхагвасүрэнУтас: 99903581

Улаанбаатар хот, Сүхбаатар дүүрэг, I хороо, Энхтайваны өргөн чөлөө,

“Блю Скай тауэр” 407 тоотУлсын бүртгэлийн дугаар: 1024

Утас: 70103131, Факс: 70106065

Zasag.Co“Чөлөөт хэвлэл”

сангийн хэвлэх үйлдвэрт хэвлэв

Дугаарын удирдагчЦ.Цэвээнхэрлэн

“Засгийн газрын мэдээ” сонин нь ардчилсан, шударга ёс, хүний эрхийг

дээдэлж, чөлөөт сэтгүүл зүйн хэм хэмжээг бүрнээ сахин, олон ургальч үзлийг

илэрхийлэх мэдээллийн индэр байж, нийт Монгол үндэстний ойлголцол, эв нэгдлийг

бэхжүүлэхийг эрхэм зорилгоо болгоно.

0 0 5 5 6

РЕДАКЦИ

ЗАР СУРТАЛЧИЛГАА

ХАЯГ

ЦАХИМ ХУВИЛБАР

ЗГМ: Сэдэв

4 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ 2017.01.16, ДАВАА ~ №010 (556)

Монголд шүдний өвчлөл 71.4 хувь. Олон улсад 25­аас дээш хувьд хүрвэл аюултай гэж үздэг

1Харин “Сүүн шүдхэн” эмнэл-

гийн үүдээр ормогц хүүхдүүд өмсөх углааш, зурагт самба-рууд, тоглоомын талбай гээд зай багатай ч тав тухтай орчин угтсан. Эмчилгээний үнийн хувьд нэг шүд авахад 20000-30000, ломбо тавихад 20000-25000, мөн сувгийн эмчилгээ хийлгэхэд 20000-25000 төгрөг төлнө. Дээрх хоёр эмнэлгийн ханш хоорондоо ойролцоо байв.

Гэтэл зарим эмнэлэг тэнгэрт хадсан үнэтэй байх нь ч бий. Тодруулбал, Хан-Уул дүүргийн 120 мянгатад орших “Арона” эмнэлэг нэг шүд ломбодуулахад 180 орчим мянган төгрөг авдаг тухай нэгэн үйлчлүүлэгч хэллээ. Шүдний эмнэлгүүд хүмүүсийн хэрэгцээнд дөрөөлөн өөрсдийн хүссэн үнээ хэлж, хэрэглэгчдийн эрх ашгийг зөрчиж байна хэмээн дээрх үйлчлүүлэгч дүгнэв.

Шүдний эмчилгээний төлбөр бусад үзлэг, эмчилгээтэй харь-цуулахад өндөр байгаа юм. Жишээлбэл, эхо 15000, рент-ген 10000-15000, уламжлалт эмчил гээ бүх төрлийн шарлага 5000-8000, хүүхдийн үзлэг 10000-15000 төгрөгийн ханштай байдаг юм билээ.

Олон улсад шүдний эмнэл-гүүдийн стандартыг тогтоодог хороо гэж бий. Тус хороо нь шүд ний эмнэлгийн “ISO/TC106” гэсэн 156 стандартыг 2007 онд боловсруулжээ. Шүдний ISO/TC106 хороонд 46 улс гишүүнээр элссэн бөгөөд 25 нь идэвхитэй оролцож, 21 нь ажиглагчийн байр суурьтай байдаг аж. Уг стандартад шүд-ний бүтээгдэхүүн, амны хөндийн

Стандартгүй эмнэлэг, хяналтгүй үнэлгээ

Шүдний өвчлөлийн тархалт (нийслэлийн хэмжээнд)

СХД

ЧД

СБД ХУД

БГД

БЗД 96

%

87.3% 87.4% 87.8% 90.0%

88

.9%

Бид шүдний өвчлөл ямар хэм-жээнд хүрээд байгаа талаар нийслэлийн Шүд, эрүү нүүр-ний эрүүл мэндийн төвийн, Эмчилгээ эрхэлсэн орлогч дарга Б.Өнөрбилэгээс тодрууллаа.

-Шүдний өвчлөл ямар хэм-жээнд байна вэ?

-Сүүлийн жилүүдэд шүдний өвчлөл эрс нэмэгдэж байна. Энэ нь нийгмийн байдлаас харагддаг. Учир нь 2013 оноос хойш манай шүдний төвд ирж үйлчлүүлж байгаа хүмүүсийн тоо эрс нэмэгдсэн. Энэ нь хямрал буюу эдийн засгийн байдал муудсанаас болж байгаа юм. Шүдний эмчилгээ сайжирч байгаа ч өвчлөл гамшигийн байдалд хүрсэн хэвээр байна.

-Шүдний хувийн эмнэлгүү-дийн тоо олширох нь ямар нөлөөтэй вэ?

-Би хувьдаа сайн гэж бодож байна. Учир нь энэ олон өвч-төнийг улсын эмнэлэг эмчилж дийлэхгүй. Тэгэхээр хувийн эмнэлгийн тус нэмэр их.

-Хувийн эмнэлгүүдийн за-рим нь орчин нөхцөл муутай, түрээсийн байранд аргацаадаг олон эмнэлэг байна?

-Тийм ээ. Хувийн гэлтгүй улсын байгууллага болох манайх ч гэсэн түрээсийн байранд 10-аад жил болж байна. Гэхдээ түрээсийн байранд байлаа ч эмчилгээний чанар, хэрэглэж байгаа эм тариа муу гэсэн үг биш шүү дээ. Гадаадад мэргэжил дээшлүүлээд ирсэн олон эмч ажиллаж байна. Манай шүдний эмч нар үнэхээр сайн. Би хувьдаа их үнэлдэг.

-Хувийн эмнэлгүүдийн эм-чил гээний тариф арай л өндөр үнэтэй санагддаг?

-Үнэндээ хувийн эмнэлгүүдэд эмчилгээний тогтоосон тариф олон улсын жишгийн дагуу л байдаг. Шүдний эмчилгээний үнэ өртөг үндсэндээ тоног төхөөрөмжиндөө шингэдэг. Манайх шүдэнд хэрэглэгдэх эм тариа, техник төхөөрөмжөө өөрсдөө үйлдвэрлэдэггүй. Тэгэхээр гадаадаас худалдаж авахаас өөр аргагүй байдаг. Иймээс өртөг өндөр байгаа юм.

Шүдний эмчилгээ нь цаг хугацаа, хөрөнгө мөнгө их шаардсан нарийн мэргэжлийн эмчилгээ үйлчилгээний төрөлд хамаардаг. Иймээс Нийслэ-лийн хэмжээнд нэг өрх зөвхөн нэг хүүхдийнхээ шүдийг бүрэн эрүүлжүүлэхэд 120000 төг-рөг зарцуулж байна. Гэхдээ хүүх дийн шүдний өвчлөлөөс шалт гаалаад давтан эмчилгээ ний өдөр ч өөр өөр байдаг. Тиймээс эрүүл аюул гүй орчинд амьдарч, хи мийн бордоогүй эрүүл хоол хүнс хэрэглэж байж шүдний өвчлөлөөс салж болно. Хамгийн гол нь хүмүүсийн хооллолт, ариун цэврийн зөв дадал чухал байна.

Шүдний эмнэлгүүдэд мар шалгуураар, хэрхэн зөвшөөрөл олгодог талаар нийслэлийн Эрүүл мэндийн газрын Эмнэлгийн тус ламжийн хэлтсийн, хувийн хэвшлийн, эрүүл мэндийн бай гуул лагын асуудал хариуцсан мэргэжилтэн Б.Батцоожоос тодруулсан юм.

-Шүдний эмнэлгүүдэд үйл ажил лагаа явуулах эрх буюу ли ценз олгохдоо ямар шаард-лага тавьдаг вэ?

-Лиценз олгохдоо Аж ахуйн ажиллагааны тусгай зөвшөөрлийн тухай хууль, Эрүүл мэндийн тухай хуулийн хүрээнд хэд хэдэн шаардлага тавьдаг. Уг зөвшөөрлийг авахдаа аж ахуйн нэгж байгууллага хүсэлт ирүүлж, хуулийн дагуу 18 төрлийн материал бүр дүүлж өгдөг. Үүний нэг

нь төсөл бичих юм. Тухайн бай гууллагын бүрдүүлсэн материал бүрэн, бичсэн төс-лийг хэрэгжих боломжтой гэж үзвэл манайх орон тооны бус шинжээч томилдог. Томилсон шинжээч тухайн аж ахуйн нэгжийн ажиллах орчин, тоног төхөөрөмж, бүр дүүлсэн материалын үнэн бодит байдал болон төсөл хэрэгжих боломжтой, эсэхийг шалгаж үзээд дүгнэлт гаргадаг. Ингээд шинжээч үйл ажиллагаа явуулах боломжтой гэж үзвэл, комиссын хурлаар оруулж хэлэлцээд тусгай зөвшөөрлийг олгодог. Гол нь алслагдсан, хүн ихээр суурьшсан газар байна уу, сүүлийн үеийн тоног төхөөрөмж нэвтрүүлсэн үү, улсын шүдний эмнэлгийн ачааллыг хуваалцах боломжтой юу гэдгийг нь харгалзаж үздэг. Мөн тусгай

зөвшөөрлийг жилд тэд гэж заасан хязгаар байхгүй.

-Шүдний эмнэлгүүдийн үнийн талаар мөрдөх журам байдаг уу?

-Бид үнэ тарифийн асуудалд оролцдоггүй. Энэ бол бизнесийн байгууллагын өөрийнх нь асуудал. Тиймээс үнээ өөрсдөө тогтоодог.

-Эмнэлгүүдийн байрлах газар, ажиллах орчин нь янз бүр. Энэ талаар тогтоосон стандарт байдаг уу?

-Хувийн хэвшлийн эмнэл-гүүдийн стандарт гэж бай даг гүй. Одоо Эрүүл мэн дийн яаманд боловсруулж байгаа. Ариут-галын хэсэг заа вал байх ёстой, агаарын урс галтай, эмчилгээний орны хэмжээ зэргийг тусгасан байгаа. Энэхүү стандартыг бо-ловсруулж дуу сахаар асуудал арай өөр болох байх.

ЗГМ: ТОДРУУЛГА

ЗГМ: ИНФОГРАФИК

Б.Батцоож: Шүдний эмнэлгийн стандартыг одоо л боловсруулж байгаа

АЛБАНЫ ХҮНИЙ ҮГ

Б.Өнөрбилэг: Эм, тарианы өртөг өндөр учраас эмчилгээ үнэтэй

Нийслэлийн шүдний төв©

О.Билгүүн-ОдЗГМ

Улсаас өгдөг шүдний эмнэлгийн тоног, төхөө­рөмжийн төсөв 14 сая төгрөг. Гэвч шүд өрөмддөг хамгийн хямд машин гэхэд 17­18 сая төгрөг байдаг аж.

С.Батсайхан / ЗГМ©

5

Технологи

2017.01.16, ДАВАА ~ №010 (556) ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ

Булган аймгийн Засаг дарга З.Батзоригтой ярилцлаа. “Булганчууд бид ногоон эдийн засагт түшиглэн хөгжихөөр тулгуур салбараа тодорхойлсон. Өөрөөр хэлбэл, ногоон хөгжлийг дэмжсэн аймаг болох юм. Дэлхий нийтийн хандлага ч үүнд чиглэж буй” хэмээн тэрбээр тодотгов.

- Цаг үеийн байдалтай холбог-дуулж ярилцлагаа эхэлье. Айм гийн хэмжээнд өвөлжилт хэр байна вэ?

-Өнөөгийн байдлаар өвөл-жилт харьцангуй гайгүй байгаа боловч цаашдаа хүндэрч болзош гүй талаар мэргэжлийн байгууллагууд анхааруулж, сэрэмжлүүлж байна. Олон жилийн дунджаас илүү хүйтрэх төлөвтэйг холбогдох албаныхан байнга мэдээлж ирлээ. Иргэдийн хувьд бичин жил учраас бэлтгэлээ өөрсдийн хэр чадлаар хангасан. Ялангуяа малчид маань хадлан, тэжээлээ урьд жилүүдтэй харьцуулахад сайн бэлтгэсэн. Энэ нь хүйтэн өвлийг ажралгүй давах итгэл, найдвар болж байна.

Өвөлжилтийн бэлтгэл ажлын гүйцэтгэлд Засаг даргын хувьд нэлээд анхаарал хандуулж, цаг тутам явцтай нь танилцаж, чиглэл өгч байсан. Төв суурин болон хөдөө аж ахуйн салбарын өвөлжилтийн бэлтгэл ажлыг аймгийн онцгой комисс хэлэл-цээд, 86 хувьтай байна гэж дүгнэсэн. Зарим сумын хувьд өнгөрсөн зун гандуу байсантай холбоотойгоор өвөлжилтийн нөхцөл байдал хүндхэн байна.

-Аймгуудын өрсөлдөх чад-варын үзүүлэлтээр Булган аймаг 17 дугаар байранд эрэм-бэлэгдсэн. Энэхүү судалгаагаар ажлын байр шинээр бий болгох, хүртээмжийг нь нэмэг-дүүлэх шаардлагатай тулгарч байгаа. Тэгэхээр орон нутгийн удирдлагын зүгээс өрсөлдөх

ЗАСАГ ДАРГА ЯРЬЖ БАЙНА

З.Батзориг: Ногоон эдийн засаг руу хөгжлийн бодлогоо чиглүүлнэБ.Баяртогтох@bayartogtokhZGM

чадвараа сайжруулах чиглэлд ямар бодлого баримтлан ажиллах вэ?

-Эдийн засгийн тамир тэнхээ, бизнесийн үр ашиг, засаглал, дэд бүтэц гэсэн үндсэн дөрвөн бүлэг үзүүлэлт бий. Манай аймгийн хувьд дэд бүтэц болон засаглал гэсэн үзүүлэлтээр харьцангуй дээгүүр байрт ордог. Харин бизнесийн үр ашиг, эдийн засгийн тамир тэнхээ тал дээр анхаарал хандуулах шаардлагатай байна. Тиймээс бизнесийн үр ашгийг нэмэгдүүлэх, эдийн засгийн тамир тэнхээгээ сайжруулах чиглэлээр цөөнгүй ажлыг ирэх жилүүдэд хийхээр төлөвлөсөн. Аймгийн Засаг даргын үйл ажиллагааны “Хөгжлийн хөтөч” хөтөлбөрөө хэрэгжүүлнэ. Хөтөлбөрт өрсөлдөх чадвараа дээшлүүлэх хүрээнд хийх ажлууд илүү тодорхой багтсан.

-Эдийн засгийн орон тооны бус зөвлөлийг байгуулсан гэж сонссон. Уг зөвлөл ямар үүрэгтэй ажиллах вэ?

-Аймгийн Засаг даргын дэргэд зөвлөх чиг үүрэг бүхий эдийн засгийн орон тооны бус зөвлөлийг шинээр байгуулсан. Өмнө нь ийм зөвлөл байгаагүй. Бүтцийн хувьд шинэ ойлголт. Тус зөвлөлд орон нутгийн бизнес эрхлэгчдийн төлөөлөл орсон. Уг зөвлөл нь төр, хувийн хэвшил хоорондын хамтын ажиллагаанд гүүр болж ажиллах юм.

Өөрөөр хэлбэл, хувийн хэв-шилд тулгарч байгаа асуудлыг илүү бодитой зураглана гэсэн үг.

-Тухайлбал, “Хөгжлийн хөтөч” хөтөлбөрт худалдаа, үйл чилгээний салбарт чиглэ-сэн ямар ажил тусгагдсан бэ. Түүнээс онцлох нэгийг нь дурдаж болох уу?

-“Булган” ү йлдвэр лэл, технологийн төвийг байгуулж, үйлдвэрлэл, худалдаа, үйлчил-гээний салбарыг төрөлжүүлэн хөгжүүлэхээр төлөвлөж байна. Энэ ажлын хүрээнд орон нут-гийн үйлдвэрлэгчдийн бараа бүтээгдэхүүнийг хэрэглэх

боломжийг бүрдүүлнэ. Мөн төр болон хувийн хэвшлийн хамтын ажиллагаа, аж ахуйн нэгжийн үйл ажиллагаанд тод орхой түвшинд дэмжлэг үзүүлнэ. Ирэх сард аймагтаа бизнесийн зөвлөлдөх уулзалтыг зохион байгуулахаар төлөвлөж байна. Энэхүү зөв-лөлдөх уулзалтын зорилго нь орон нутагтаа гадаад, дотоодын болон төсөл, хөтөлбөрийн хөрөн-гө оруулалтыг татах, улмаар бизнесийн хамтын ажиллагааг идэвхжүүлэхэд чиглэж байгаа юм.

-Аймаг болгон өөрсдийн хөгжлийн тулгуур салбараа тодорхойлж байна. Булган аймгийн хувьд аль салбарт найдвар тавьж, илүү эрчимтэй хөгжүүлэхээр зорьж байгаа вэ?

-Манай аймгийн түүхт 80 жилийн ой ирэх 2018 онд тохионо. Түүхэн ойгоо угтан 80 бүтээлч ажил хийхээр төлөвлөн ажиллаж байна. Орон нутгийн зүгээс шинэ санаа, хэрэгжих боломжтой, үр өгөөж сайтай төсөл, хөтөлбөрийг бодлогын хувьд дэмжинэ. Булган-чууд бид ногоон эдийн засагт түшиглэн хөгжихөөр тулгуур салбараа тодорхойлсон. Өөрөөр хэлбэл, ногоон хөгжлийг дэмжсэн аймаг болох юм. Дэлхий нийтийн хандлага ч үүнд чиглэж буй. Өнгөрсөн оны сүүлээр аймгийн ИТХ-ын Тэргүүлэгчдээр ногоон хөгжлийн хэтийн зорилтоо батлуулан хэрэгжүүлж эхэллээ. Аймгийн хөгжлийн тулгуур салбарт гурван салбарыг онцолж байгаа. Мал аж ахуй, газар тариалан, аялал жуулчлалыг эдийн засгийн хөгжлийн тулгуур салбараа болгосон. Эдгээр салбарт цаашид түлхүү түшиглэнэ. Тухайлбал, мал аж ахуйн салбар нь уламжлалт үйлдвэрлэл бөгөөд манай аймгийн дотоодын нийт бүтээгдэхүүний 70 орчим хувийг бүрдүүлдэг. Өнгөрсөн оны мал тооллогын дүнгээр нийт 3.4 сая толгой мал тоолууллаа. Таван хо-шуу мал төрөл бүр дээрээ өссөн.

12

Гарааны компани, мэдээлэл технологи сонирхогчдод бүтээг-дэхүүнээ хөгжүүлэх боломж төдийлөн байдаггүй. Үүнтэй холбоотой, үзэсгэлэнд оролцоод орхих, санаагаа алдах зэрэг асуу-дал тулгардаг. Харин Шинжлэх ухаан, технологийн паркийн “Инкубатор” нь мэдээллийн техно логийн салбарт шинэ дэв шилт санааг бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ болгон хувиргах, шинэ хэрэгцээг эрж олох, шинэ технологид суурилсан бизнесийг хөгжүүлэх зорилготой юм.

Үзэсгэлэнгээр хязгаарлагдсан монгол санаа

Г.Сайнзаяа@sainzayaZGM

Шинийг санаач­лагчид үзэсгэлэнд оролцоод л орхидог

Шинэлэг санаанууд бэлэн байгаа ч хөрөнгө оруулагч олдохгүй байгааг бүтээгдэхүүн хөгжүүлэгчид хэлсэн юм.

Тодруулбал, мэдээллийн технологийн компаниудад ажлын таатай орчин, менежментийн иж бүрэн дэмжлэг үзүүлж, санхv-vгийн болон үйл ажиллагааны хувьд тогтворжиход тусалдаг. Ингэснээр дотоодын болон гадаадын зах зээлд өрсөлдөх чадвартай болгон өсгөн бойжуулдаг байна. Одоогийн байдлаар Шинжлэх ухаан, т е х н о л о г и й н п а р к и й н “Инкубатор”-т 10 гаруй гарааны компани байдаг бөгөөд бүгд тус тусын онцлогтой. Тэдний зарим онцлох бүтээгдэхүүнээс танилцуулъя.

“ЭЭЖ” АППЛИКЕЙШНЖилд 150 гаруй мянган

эмэгтэй жирэмсэлдэг агаад 80 гаруй мянган нь амарждаг гэсэн судалгаа бий. Сүүлийн жилүүдэд жирэмслэлт болон төрөлт ихэссэнтэй холбоотой

дүүргийн жирэмсний хяналтын нэг эмчид 1500 орчим эмэгтэй ногдох болжээ. Өрхийн нэг эмнэлгийн жирэмсний хяналтад байх 300 эмэгтэйн 200 нь эмчийн байнгын хяналтад зайлшгүй байх шаардлагатай. Харамсалтай нь, үүнээс 20 нь эмчийн хяналтад байгаа атал “өсөлтгүй жирэмслэлт” гэсэн онош тавиулдаг.

Жирэмсний хяналтын эмч нэг өвчтөнд 20 минут үзлэг хийх хуваарьтай боловч жирэм сэн эхийн тоо их тул 2-3 минут зар цуул даг. Үүнээс үүдэн жирэмс лэлтийн талаарх мэдээ лэл солилцоо багасаж, эрүүл төрөл-тийн тоо буурахад нөлөөл сөн хэмээн салбарынхан үзэж байна.

Жирэмсний үед элбэг тохиолд-дог 1800 төрлийн асуудлыг “Ээж” апп шийдэж өгчээ. Тухайлбал, жирэмсэн ээжүүд ганцаардаж, бусад ээжтэй харилцаа холбоо

тогтоож, мэдээлэл, туршлага солил цохыг хүсдэг. Тиймээс ээжүүдийн хүрээлэн, сошиал клуб нээсэн байна. Жирэмсэн үеийн дурсамжуудаа хадгалах цахим булантай. Хоногийн 24 цагийн турш ээжүүдийн асуултад хариулахад бэлэн эрүүл мэндийн зөвлөхтэй. Энэ үед хэрэглэх эм бэлдмэл, тохиромжтой дасгал хөдөлгөөн, идэж болох эрүүл хүнсний тухай мэргэжлийн зөвлөмжүүдийг ч багтаажээ.

Харин “Ээж” аппликейшний зета хувилбар нь нярай хүүхдийн асаргаа сувилгаа болон ээжүүдэд төрсний дараах эрүүл мэндийн боловсрол олгох зорилготой аж.

“MIRROR Х”“SeSAME Tech” компанийн

г а р г а ж б у й г э р и й н автоматжуулсан ухаалаг систем нь эрчим хүчний ухаалаг, зохистой хэрэглээг интернэтэд

суурилсан ухаалаг толиор зохицуулах веб, апп платформ хөгжүүлж байна. Хотжилт, хүн амын төвлөрөл болон эрчим хүч, цэвэр усны зохисгүй хэрэглээнээс болж бид дутагдалд орох эрсдэлтэйг эрдэмтэн, судлаачид анхааруулсаар байна. Эрчим хүч, усны шинэ эх үүсвэр нээн илрүүлэхэд өндөр зардалтай тул одоогийн нөхцөл байдалд тохиромжгүй. Тиймээс одоогийн нөөц баялгийг зөв зохистой, ухаалаг, хэмнэлттэйгээр хэрэглэх нь хамгийн зөв, энгийн шийдэл болоод буй.

“CLOUD Х”“SeSAME Tech” компанийн

бүтээл болох “Cloud X” хэмээх сонирхолтой төхөөрөмж нь таны тасалгааны цэцэгний дээр байрлах бичил үүл юм. Ургамлын дээр байх сэмжин үүл аянга ниргэж, гэрэл анивчин, дуугарч байгаад бороо мэт усална. Сонирхолтой байгаа биз.

Ургамал агаар дахь хорт хий, утаа, тоос зэргийг шүүж орчныг цэвэрлэх, дуу чимээг саатуулан хамгаалах өвөрмөц үүрэгтэй. Тасалгааны цэцэг өсөлт ба тайван үе гэсэн хоёр үетэй ургадаг бөгөөд улирлаас шалтгаалан өөр, өөр арчилгаа шаарддаг. Тасалгааны ургамлыг тайван үед нь усалж, арчлах хэрэгтэй.

Хэрэглэгч “Cloud X” төхөө-рөмжийн тусгай аппликейшнийг утсандаа суулган, мэдээллийн сангаас өөрийн цэцгээ сонгоно. Улмаар тухайн цэцэгт тохирсон усалгаа, арчилгааны дагуу бүрэн авто матжуулсан эл төхөө рөмж ажиллах юм байна. “Cloud X” үйлдвэрийн загварыг гаргах түвшинд явж байгааг бүтээг-дэхүүн хөгжүүлэгчид хэллээ.

“IHOTEL”“iHotel веб хуудсын

тусламжтай Монголын 500 гаруй, дэлхийн сая илүү зочид буудал,

амралтын газрын мэдээллийг хурдан, хялбар, нэмэлт төлбөр, шимтгэлгүйгээр, эх хэл дээрээ, найдвартай захиалах боломжтой. Энэхүү сайтыг хөгжүүлэгчид олон улсад нэр хүндтэй “Book-ing”, “Аgoda”, “Аirbnb”, “Сtrip” гэх мэт цахим захиалгын системүүдтэй хамтран ажилладаг. “iHotel” цахим зөвлөх хамгийн хямд, тав тух, байрлал сайтай, хэрэгцээ шаардлагад нийцэх сонголтуудыг санал болгох аж. Хэрэглэгч эх хэл дээрээ сонголтоо хийж, аяллын зөвлөгөөг үнэгүй авснаар учирч болох олон эрсдэлээс сэргийлэхийн сацуу хямд зардлаар түвэггүй аялах боломжтой юм.

DYNAMIC CLOUD“Gosmar t” компанийн

бүтээсэн “Dynamic Cloud” бол үүлэн технологид суурилсан файлын сан, синк үйлчилгээ юм. Дэлгэрүүлбэл, файлаа цахим санд хадгалах, хуваалцах, онлайн орчин дахь Word, Excel, Power-point дээр хамтран ажиллах болон өөр олон боломж олгосон.

“Dynamic Cloud”-аас өргөн хэрэглээний файлуудыг үзэхээс гадна ямар нэг нэмэлт программ суулгалгүй MS Word, Excel, Powerpoint форматын файлууд дээр шууд ажиллах боломжтой. Мөн нэг файл дээр олон хэрэглэгч зэрэг ажиллахад нээлттэй юм. Хэрэглэгч ажлын баримт бичиг, зураг гээд бүхий л төрлийн файлыг “Dynamic Cloud”-д хэмжээ харгалзалгүй найдвартай хадгалж хүссэн үедээ, интернэт орчинд холбогдон хаанаас ч татах, харах, янзлах боломжтой.

“Dynamic Cloud” хэрэглэгчийн ашигладаг компьютеруудтай автоматаар синк хийнэ. Ингэснээр файл давхардах, устах, вирустэх гэх мэт асуудлыг шийдсэн байна. Түүнчлэн синк хийснээр интернетгүй орчинд файлууд дээрээ ажиллаж болно.

Теннисний нэгэн шинэ улирал Австралийн нээлттэй тэмцээнээр эхэлдэг уламжлалтай. Тухайн оны өнгө шинжих тэмцээн гэ-дэг утгаараа тамирчид өндөр ач холбогдол өгч оролцоно. Бас дөрвөн их дуулгын нэг бо-лохоор чансааны оноо болоод шагналын сан ч өндөр.

Нэгдүгээр сарын 16-нд Мель бурн хотноо эхлэх энэ жилийн тэмцээн урьд өмнө байгаагүй их шагналын сантай гэдгээрээ онцлог болжээ. Нийт шагналын сан 50 сая австрали доллар (ойролцоогоор 29.4 сая фунт) болсон нь өнгөрсөн жилийнхээс 14 хувиар өссөн дүн юм. Ганцаарчилсан төрөлд

түрүүлсэн тамирчин 3.7 сая австрали доллар халааслах аж. Нэг ялсан тамирчин 50 мянган австрали доллар авахаар байгаа нь жилийн өмнөхөөс 39 хувиар илүү байгаа аж.

Теннисний дөрвөн том тэмцээнээс Лондон хотноо болдог “Уимблдон” үеийн үед шагналын сангаараа тэргүүлж ирсэн. Өнгөрсөн жил гэхэд нийт шагналын сан 28.1 сая фунт байв. Тэгвэл австраличууд одоогийн байдлаар үүнээс илүү их шагнал өгөхөө мэдэгдээд байна. Хэрэв “Уимблдон”-ы зохион байгуулагчид шагналын сангаа нэмэхгүй бол Австралийн нээлттэй тэмцээн тэргүүн эг-нээнд гарч ирэх болно.

Шагналын мөнгийг эрс нэмэгдүүлсэн нь авлига болон тохиролцсон тоглолтоос сэр-

гийлэх зорилготой. Өнгөр сөн жил BBC болон Buzz Feed хамтран Австралийн нээлт тэй тэмцээний үеэр тохиролцсон тоглолт явагддаг байж магад-гүй гэсэн баримтыг дэлгэн тавьсан юм. Ингэхдээ илт худлаа тоглож, амархан ялагд-сан гэх 16 тоглогчийн нэрийг зарласан билээ. Тэдний үзэж буйгаар доогуур даваанд будилаантай тоглолт болох магадлал өндөр гэнэ. Учир нь чансааны хойхнуур бичигдсэн теннисчдийн хувьд зөвхөн шагналын мөнгөөр амьд ралаа авч явдаг. Ийм тамирчинд тодорхой хэмжээний мөнгө санал болгоход буугаад өгчих магадлал өндөр байдаг аж. Тиймээс доогуур давааны шаг налын мөнгийг эрс нэмэг-дүүлжээ.

UFC буюу Ultimate Fighting Challenge холбооны босс Дэн Уайтын сүүлийн мэдэгдэл нэгэн супер тулаан болох нь гэсэн хүлээлтийг олны дунд бий болгоод байна. Холимог тулааны дэлхийн аварга Коннор Макгрегор, мэргэжлийн боксын дэлхийн аварга асан Флойд Мейведер нарыг хоорондоо үзэлцвэл тус бүрд нь 25 сая ам.долларын шагнал өгөхөд бэлэн гэдгээ ноён Уайт мэ-дэгдсэн юм. Ийм хэмжээний шагналаас баргийн тамирчин татгалзахгүй тул тулаан болно гэсэн хүлээлт үүсчээ.

Өмнө нь Флойд Макгрегорыг өөртэй нь тулалдвал 15 саяыг өгч болох юм гэж мэдэгдсэн удаатай. Харин UFC ердөө гурвын саяыг санал болгосон гэх. Холимог тулааны хамгийн алдартай тамирчин болоод буй Макгрегор мэдээж энэ саналаас татгалзалгүй яахав. Энэ хооронд тэдний хоорондын тулааныг үзэх хүсэлтэй хүний тоо улам бүр нэмэгдсээр байв. Тиймдээ ч холбооны зүгээс шийдвэртэй алхам хийж, аль алинд нь 25 саяыг санал болгожээ. Хожсон ч, хожигдсон ч энэ мөнгийг авна гэсэн үг.

“Би залуу тамирчин байхаа хэдийнэ больсон. Тиймээс хам-

гийн зөв хувилбарыг сонгож, ал даа гаргахгүй байх нь чухал. Миний бодлоор өөрийн хөрөн-гийг арвижуулах хамгийн зөв гарц нь Макгрегортой хийх ту лаан” хэмээн Флойд хэвлэ-лийн хэнд ярьжээ.

Тэдний тулаан олны анхаар-лыг тэгтлээ их татаад буйн шалт гаа ныг товчхон тайлбарлая. Флойд бол мэргэжлийн бокст өөрийн ул мөрөө тод томруун үлдээсэн домогт аварга. Нийт 49 тулаан хийхдээ ялагдах нь байтугай тэнцэж ч үзээгүй түүнийг бүх цаг үеийн хамгийн

агуу боксчдын жагсаалтад оруулах нь гарцаагүй. 2015 оны тавдугаар сард болсон “Зууны” гэх тодотголтой супер тулаанд тэрбээр Мэнни Пакьяог

ялснаар нэр төртэй зодог тайлах боломжтой болсон. Дараа нь Америкийн А.Бертог буулган авч, 49-0 гэсэн сүрдэм амжилт бүтээсний эцэст спортоо орхисон билээ. Нэгэнт нас сүүдэр 40 хүрч буй тэрбээр мэргэжлийн рингэндээ эргэж ирэхгүй нь тодорхой.

Гэтэл холимог тулааны дэл-хийн аварга Коннор Макгрегор түүнийг халз тулаанд дуудсан нь дэлхий нийтийг шуугиулж орхив. “Боксын дүрмээр би Флойдтой халз үзэхэд бэлэн. Өөр зодооноор бол цаадах чинь

айгаад үзэхгүй л дээ”. Ийм үг сонссон домогт бокс-

чин маань яаж зүгээр байхав, дуудлагыг хүлээн авч, тулал-дахад бэлэн гэдгээ илэрхийлэв. “Боксоор бол би түүнийг эхний үед л нам цохиж унагана” хэмээн хариу үг дайгаад амжсан юм.

Ирланд залуу Макгрегорын хувьд 2008 оноос хойш хо-лимог тулаанаар хүч сорьж буй. Өнгөрсөн хугацаанд 24 тулаан хийснээс 21 ялж, гурван удаа дийлджээ. Хамгийн сүү-лийн ялагдлаа өнгөрсөн оны гуравдугаар сард Америкийн

Н.Диазын эсрэг хийхдээ амссан. Гэхдээ шартай ирланд залуу да-раа нь даагаа нэхэх тулаан хийж, Диазыг буулгаж авсан юм. Кон-нор хоёр өөр жинд UFC-гийн дэл хийн аварга болсноор ямар агуу тулаанч болохоо харуулсан.

Тэрбээр холимог тулааны тамирчин учраас хөл, гар орол-цуулан чөлөөтэй тулалд даг. Гэхдээ боксын техник сайтай нь түүний бусдаас ялгарах гол давуу тал болдог. Тиймээс бок-сын рингэн дээр гараад Флой дод амар дийлдэхгүй гэж мэргэ-жилтнүүд таамаглаж байна.

Одоогийн нөхцөл байдлыг ажиглавал Флойд тулаан хийхийг илүүтэй хүсэж, харин Коннор янз бүрийн шалтаг заан зугатаад байгаа мэт харагдана. Флойд үе үе хэвлэ лээр өрсөлдөгчөө өдөөн хатгасан ярилцлага өгч, харин ирланд эр чимээгүй яваад байгаа болохоор ийм ойлголт хүмүүст төрсөн байх. Гэхдээ Макгрегор боксын та мир чинтай тусгайлсан бэлт гэл хийж эхэлсэн сураг бай на. Тиймээс Мейведертэй хийх ту лаанд бэлдээд эхэлсэн бололтой.

Хоёр өөр төрлөөр хичээллэдэг, тэс өөр арга барилтай, тус тусын холбоондоо үнэмлэхүй аварга гэгдсэн тулаанчид өөр хоорондоо үзэлцсэн түүх спортын ертөнцөд үгүй. Тиймээс хоёр шилдэг тулаанчийн хэн нь ялах бол гэдгийг хүмүүс маш их сонирхоод байгаа юм. Ямартай ч гол зохион байгуулагч UFC эхний нүүдлээ хийж, тун боломжийн дүнтэй мөнгөн шагнал амлачихлаа. Харин нөгөө хоёр нь энэ саналд ямар хариу өгөх нь сонирхол татаж байна. Хэрэв тулаан зохиогдохоор бол жинхэнэ утгаараа “Зууны” гэх тодотгол авах биз ээ.

Спорт

6 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ

Г.Баярсайхан@bayarsaikhanZGM

UFC эхний нүүдлээ хийж, тун боломжийн дүнтэй мөнгөн шагнал амлалаа

Б.ЭнхжинЗГМ

2017.01.16, ДАВАА ~ №010 (556)

ЦАХИЛГААН БАРАА ГАР УТАСНОМ, ХЭВЛЭЛ

1. Бүх төрлийн ном хэвлэл худалдаалж байна.Утас: 991441542. Хуучин номнууд зарна.Утас: 94640105 3. Бизнес удирдлагын магистерийн ангид хэрэглэгдэх 2003-2008 оны Pearsons interna-tional edition номнуудыг тус бүр 30.000 төгрөгөөр зарна. Утас 991536374. Ээж ба хүүхэд ном зарна. Утас: 990894015. Сэргэн мандалтын үеийн нэрт зураачдын бүтээлийг өнгөтөөр хэвлэж, орос хэлээр нийтэлсэн Монголд цөөн байдаг уран зургийн ном зарна. Утас: 996259216. Official guide of TOEFL TEST 4th edition. Албан ёсны TOEFL тест гаргадаг газраас уг шалгалтад бэлтгэгчдэд зориулан гаргасан GUIDE book-ийн хамгийн сүүлийн хэвлэл. Хэрэглэж байсан мөн дисктэйгээ. Утас: 99674312 8. Өсвөр насныхны дээдэлж мөрдөх 7 зуршил ном зарна. Үнэ: 30.500

1. Электрон жин худалдана.Алт, мөнгөн эдлэл болон эмийн тунг жигнэх зориулалтай. Авсаархан хөнгөхөн. LCD дэлгэцтэй. 200 гр хүртэл Хэмжээ: 115Х65Х15 мм, Жин: 95 гр 1 минутанд автоматаар унтарна. Тэжээл: 2 AAA батарей (дагалдахгүй) Ажиллах температур: 10-30 хэм (C)Утас: 88512938, 96012938

1. Америкийн BLU брэндийн STUDIO X8 HD гар утас -2 СИМ-тэй.Утас: 96012938, 88512932. iPhone 7 plus black 128GB цоо шинэ хайрцагнаас нь задлаагүй. 128GB. 2 сая 400-аас яриад өгнө.Утас: 93117711, 89808313

ubshop.mn сайтад та зараа байрлуулбал манай сонины зарын энэ хэсэгт шууд орох юм. Зөвхөн кирил үсгээр бичсэн, холбоо барих утас, зарах үнэ нь тодорхой зарууд энэ хэсэгт орохыг анхаарна уу.

UBSHOP.MN

УТАС: 95777773ПЯНЗ ХУДАЛДАНА. МОНГОЛ, ОРОС, БУСАД.

ХУДАЛДАНА

1. Ачааны зориулалттай автомашин маш хямд зарна Утас: 96481125, 990879922. 2017 онд орж ирсэн гаалийн бичиг тэйгээ байгаа авто маши-нууд зарна.

Хаан, Хас, ХХБ, Банк болон банк бусын Лизин гээр авч болно. "Prius 11, 20, 30, Estima" Утас: 91113532

ҮЛ ХӨДЛӨХ

1. Ар хустайн зусланд цэвэр агаарт хаус зарна. 2011 онд ашиглалтанд орсон төмөр бетон суурь, төмөр бөс бетон, 38-ийн дан тоосго, гадна талд хөөсөөр дулаалсан 200м2, 2давхар, машины гражтай, 380в цахилгаантай, цахилгаанаар бүрэн халдаг, 96м гүнээс худагийн ус гарсан цэвэр устай, халуун устай, цэвэр бохироо бүрэн шийдсэн өвөл зуны дулаахан чанартай сайн барьсан. -Нийт 6 өрөө, гал тогоо, зочны өрөө, 2 ариун цэврийн өрөөтэй, гал тогоо 00-д халуун устай, дотор интерьер засал сайн. Утас: 992897682. 10-р хороололд Сувилахуйн сургуулийн хойно 47м.кв хоёр өрөө байр зарна. Утас: 881921303. Төмөр замд СОТ-н таван давхарт угсармал байрны хоёр өрөө байр зарна. Утас: 994664944. Сансарын тунелд 1 давхарын гал тогоо тусдаа 3 өрөө байр зарна. Утас: 99760217, 99101271

1. Гэр болон оффиссын сүлжээ хүрдэггүй газарт сүлжээ дахин дамжуулагч суурилуулна. Угсралт тохиргоо үнэгүй.Утас: 757520202. Black iPad mini Wi Fi 64GB багтаамжтай. Үнэ: 400.000 төгрөгУтас: 889981383. Ipad-1 wifi 16gb зарна. Утас: 990025084. Төмөр гадаргуутай 2TB багтаамжтай зөөврийн hard диск зарна. Утас: 988866555. "Sony Vaio core i5" notebook хямд зарна. Утас:88102740

КОМПЬЮТЕР БА ДАГАЛДАХ ХЭРЭГСЭЛ

UBshop.mnЧӨЛӨӨТ ХУДАЛДААНЫ ПЛАТФОРМ

Юу авмаар байна? Юу зармаар байна?АВТОМАШИН

Ялсан ч, ялагдсан ч 25 саяыг авна

Хөтөлбөрийг олон улсын нийтлэг түвшинг харгалзан боловсруулсан ба сургалтын хугацаанд:

TCP/IP­ийн үндэс IPv4 хаягжилт Ethernet /port aggregation, trunk­port, port­mirroring/ төхөөрөмжүүдийн ажиллах зарчим

VLAN­ны үндсэн тохиргоо “STP­ийн ажиллах зарчим ба тохиргоо IP Routing, Static, Dynamic route тохиргоо OSI, ТCP/IP загварын тухай, сүлжээний нийтлэг халдлагууд Firewall Networking: vlan тохиргоо NAT, L2TP, GRE,IPsec VPN тохиргоо

зэрэг агуулгын хүрээнд 30 цагийн хичээл үзэж, системтэй мэдлэг эзэмшиж, дадлага олж авах боломжтой.

СУРГАЛТЫН ОНЦЛОГ: Сургалтыг БНХАУ­ын HUAWEI компанид дадлагажигч багшаар төгссөн дадлага туршлагатай

багш сургалтыг явуулна. Компьютерийн лабораторид сургалтыг зохион байгуулна. Ажлын бус цагаар сурах боломжтой. Сургалтын төгсгөлд англи хэл дээрх сертификат олгоно.

БҮРДҮҮЛЭХ МАТЕРИАЛ: Иргэний үнэмлэх (хуулбар) 3х4 хэмжээний 1 хувь цээж зураг, Сургалт: 2017 оны 2 дугаар сарын 4­нд эхэлнэ. Сургалтын төлбөр: 300.000 төгрөг.

Хаяг: Хан-Уул дүүрэг 15-р хороо, Махатма Гандигийн гудамж,МҮХАҮТ-ын байр, 503 тоот өрөө, Утас: 11-324258, 88823212

Цахим хаяг: training@mongolchamber.mn

КОМПЬЮТЕРИЙН СҮЛЖЭЭНИЙ МЭРГЭЖИЛТЭН БЭЛТГЭХ СУРГАЛТ ЭЛСЭЛТЭЭ АВЧ ЭХЭЛЛЭЭ

Түүхэнд байхгүй шагналын сантай Австралийн нээлттэй тэмцээн

ТЕННИС

Макгрегор боксын тамирчинтай тус-гайлсан бэлтгэл

хийж эхэлсэн сурагтай

7

Лавлах

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ2017.01.16, ДАВАА ~ №010 (556)

УДЭТИх зохиолч Д.Нацагдоржийн амьдралаас сэдэвлэсэн Ш.Гүрбазарын “Жаргаагүй нар” түүхэн эмгэнэлт жүжиг энэ сарын 19, 20-нд 19.00, 21,22-нд 18.00 цагт тоглоно.Юнителийн хэрэглэгчид:100 gg-ээр 5000 төгрөг хөнгөлөлттэй үнээр үйлчлүүлэх боломжтой.Тасалбарын үнэ: 10.000, 15,000, 20,000, 25,000 төгрөг. Италийн алдарт зохиолч Нобелийн шагналт Дарио Фо "Чөлөөт хос" мюзикл инээдмийн жүжиг энэ сарын 27-нд 19.00, 28-нд 18.00 цагт болно.

ТӨВ НОМЫН САНАНУ болон Монгол Улсын хооронд дипломат харилцаа тогтоосны 30 жилийн ойг тохиолдуулан АХА тэмцээнийг энэ сарын 27-нд 18.00 цагт ерөнхий боловсролын сургуулийн ахлах ангийн сурагчид, оюутан залуучуудын дунд зохион байгуулна. Нэг, хоёр, гуравдугаар байр АНУ-ын Элчин сайдын яамны нэрэмжит шагналтай.

THE BASEMENTThe Colors хамтлагийн долоон жилийн ойн хүрээнд энэ сарын 27-нд 20.00 цагт парти зохион байгуулна.

СҮХБААТАРЫН ТАЛБАЙАгаарын бохирдлын эсрэг “Боож үхлээ” жагсаал энэ сарын 28-нд 12.00 цагт болно.

UB ART GALLERY“Зэрэгцээ ертөнц" гэрэл зургийн үзэсгэлэн өчигдөр нээлтээ хийлээ. Тус үзэсгэлэн нь нийгэмд болж буй асуудлуудыг хөндсөн аж. Үзэсгэлэн энэ сарын 17-ныг дуустал 10.00-19.00 цаг хүртэл үргэлжлэх гэнэ.

НИСЛЭГИЙН ЦАГИЙН ХУВААРЬ

УБ-Бээжин 07.10 08.25Бээжин-УБ 09.30 13.00УБ-Токио 08.55 13.40Токио-УБ 14.40 20.10УБ-Сөүл 09.45 12.50 Сөүл-УБ 14.20 17.50УБ-Хонконг 14.00 17.30Хонконг-УБ 18.30 00.10

УБ-Эрхүү 21.10 02.40Эрхүү-УБ 15.35 06.20Эрээн-УБ 18.00 11.15УБ-Хөх хот 20.00 20.49Хөх хот-УБ 22.50 11.15УБ-Сүхбаатар 21.15 05.12Сүхбаатар-УБ 20.55 05.03УБ-Эрдэнэт 20.30 07.45Эрдэнэт-УБ 19.10 05.48УБ-Замын-Үүд 17.20 07.05Замын-Үүд-УБ 17.35 08.55УБ-Зүүнхараа 17.30 21.45Зүүнхараа-УБ 04.25 08.40УБ-Сайншанд 09.15 19.15Сайншанд-УБ 20.25 07.01

ГАЛТ ТЭРЭГНИЙ ЦАГИЙН ХУВААРЬ

08.00

12.00

14.00

18.00

20.00

22.00

09.10 “Хоёр аавын нэг охин” Францын УСК

11.20 Эх өв: “Эсгий ширдэг”

14.00 “120/80” Эрүүл мэндийн хөтөлбөр

17.45 Соно студи: “Маамуу нааш ир”

21.05 “Зөрлөг” Энтертайнмэнт хөтөлбөр

21.45 “Гэмт хэргийн мөрөөр” УСК 1,2 дугаар анги

07.30 Made in Mongolia: S Development ХХК

11.30 Удирдагчид Лакуатай хамт

14.00 Дарханы төмөрлөгийн үйлдвэр: Үндэсний хөгжлийн гараа

17.00 Bloomberg Surveillance

20.00 Блумбергийн ярилцах цаг

22.10 Японыг судалцгаая

08.05 Үүнийг хэрхэн хийдэг вэ?

12.10 “Доктор Хэн” ОАК 9, 10 дугаар анги

14.05 “Mongolia’s next top model” шоу нэвтрүүлэг

18.05 “Бяцхан оцон шувуу Пороро” 41, 42 дугаар анги

20.50 “Хүрээлэн” амьд ертөнцийн 60 дугаар цуврал

00.35 Кино миний амьдрал

06.30 “Өнөө өглөө” хөтөлбөр

11.40 “Гурван баавгай” хүүхэлдэйн кино 27 дугаар анги

14.00 “Бригад” нэвтрүүлэг 19 дүгээр хэсэг

17.00 “Он цагийн эрэлчид” МУСК зургадугаар анги

21.00 “Муу залуус” СОАК дөрөвдүгээр анги

22.10 “Америкчууд” (season 4) ОАК есдүгээр анги

ТВ ХӨТӨЛБӨР ОНЦЛОХ ҮЗВЭР

"Царцаа намжил" хүүхдийн жүжиг тайзнаа

БСШУСЯ-наас зарласан “Хүүхдэд зориулсан уран бүтээлийн” төслийн уралдаанд УДЭТ-ын хамт олон шалгарч, Я.Баяраа, Б.Хишигзаяа нарын зохиол “Царцаа Намжил” хүүхдийн жүжгийг тайзны бүтээл болгохоор зэхэж байна. Энэ хорвоо дээр нэг л ертөнц оршдоггүй билээ. Эгэл жирийн хүмүүс бидний амьдардаг энэ ертөнцийг “Замбуулин хорвоо” хэмээнэ. Харин эгэл жирийн хүмүүс бид амьтны амь тасалдаггүй, өглөгч энэрэнгүй зантай, үнэнч шударга сэтгэлтэй, шуналгүй, ховч, хуурмаг зангүй бол арван цагаан буянтан гэгдэж, авралт бурхны оронд амьдрах эрхтэй болдог хэмээн зохиолд гардаг. Тэгвэл Намжил нэрт хүү бурхны оронд очиж, эрдэм сурахаар явсан агаад түүнд тохиолдсон элдэв сонин хэрэг явдлын талаар энэхүү жүжигт өгүүлэх юм. Жүжгийг хоёрдугаар сарын 3-нд тайзнаа тоглоно.

ЦАГ АГААР

УЛААНБААТАР I.16 -17o

-25o

I.17 -19o

-27o

I.18 -21o

-30o

I.19 -19o

-30o

I.20 -16o

-26o6 м/с

4м/с

6 м/с

4 м/с

6 м/с

4 м/с

7 м/с

5 м/с

7 м/с

6 м/с

Багавтар үүлтэйҮүлшинэ Бага зэргийн цас орно Багавтар үүлтэй Үүлшинэ

УВС -23o

-33o

ХОВД -15o

-24o

ЗАВХАН-19o

-25o

БАЯНХОНГОР -14o

-24

ГОВЬ-АЛТАЙ-15o

-24o

ӨВӨРХАНГАЙ -13o

-20o

АРХАНГАЙ-15o -23o

ХӨВСГӨЛ -20o

-30o

БУЛГАН -19o

-31o

ТӨВ-19o

-26o

ДУНДГОВЬ -12o -23o

ӨМНӨГОВЬ -9o

-20o

ГОВЬ-СҮМБЭР -16o

-25o

ДОРНОГОВЬ -14o

-24o

СҮХБААТАР -19o

-27o

ХЭНТИЙ -24o

-36o

СЭЛЭНГЭ -25o

-33o

ОРХОН-16o

-25o

ДАРХАН-УУЛ -26o

-32o

ДОРНОД -21o

-30o

БАЯН-ӨЛГИЙ-12o

-21o

ЗУРХАЙ

ЗГМ: СҮДОКҮ

(Өмнөх дугаарын хариу)

ҮЗВЭР

MNB Bloomberg Боловсрол Монгол ТВ

Б.БямбаЗГМ

СЭРЭМЖЛҮҮЛЭГ

БҮРТГЭЛ

ҮНЭ ХАНШ

Их хэмжээний цас орж, 40 градус хүрнэ

Цэргийнхнийг энэ сарын 20-ныг хүртэл бүртгэнэ

Үхэр кг нь 6300 төгрөг байна

Цаг уур, орчны шинжилгээний газрын урьдчилсан мэдээгээр өнөөдрөөс эхэлж ихэнх нутгаар их хэмжээний цас орж, хүйтний эрч чангарна. Зарим газарт 40 градус хүрч, хүйтрэх төлөвтэй байна. Тодруулбал, энэ сарын 16,17-нд ихэнх нутгаар, 18-нд нутгийн зүүн хагаст, 19-нд говь болон зүүн аймгуудын нутгийн зүүн хэсгээр цас орж, цасан шуурга шуурна. Салхи 16,17-нд нутгийн өмнөд хэсгээр, 18,19-нд зарим газраар секундэд 14-16 метр хүрч ширүүснэ.

Мөн 16-нд нутгийн хойд хэсгээр, цаашдаа ихэнх нутгаар хүйтний эрч чангарч, Увс нуур болон Дархадын хотгор, Завхан голын эх, Идэр, Тэс, Ерөө голын хөндийгөөр шөнөдөө 40-45, өдөртөө 28-33 градус байна. Хөвсгөлийн уулархаг нутаг, Эг, Орхон-Сэлэнгэ, Хараа, Хэрлэн, Туул, Тэрэлж, Онон, Улз, Халх голын хөндий, Хүрэн бэлчир орчмоор шөнөдөө 35-40, өдөртөө 21-26 градус хүйтэн байна.

Их нууруудын хотгор, Монгол Алтайн нурууны өвөр хэсэг, Хангай, Хэнтийн уулархаг нутаг, Дарьгангын тал нутгаар шөнөдөө 27-32, өдөртөө 15-20, говийн бүс нутгийн өмнөд хэсгээр шөнөдөө 15-20, өдөртөө 5-10, бусад нутгаар шөнөдөө 21-26, өдөртөө 11-16 градус хүйтэн байна. Сарын сүүлчээр нутгийн баруун хэсгээр хүйтний эрч өдөртөө бага зэрэг суларна.

Нийслэлийн хэмжээнд цэр гийн үүрэгтэн, бэлтгэл офице руу дын бүртгэл энэ сарын 20-ныг хүртэл үргэл -жилнэ. Цэргийн бүртгэлд 18-50, 55 хүртэл насны дунд офицер, ахлагч, 60 хүртэл насны дээд, ахлах офицерууд хамрагдах юм.

Бүртгүүлэхдээ иргэний үнэм-лэх, бэлтгэл офицерын үнэмлэх, цэргийн үүрэгтний үнэмлэх, шинээр 18 нас хүрсэн бол хоёр хувь цээж зураг иргэний үнэмлэхтэйгээ харьяа хорооны Засаг даргын ажлын байранд очно.

Бүртгэл ажлын өдрүүдэд 08.30-19.00, амралтын өдрүүдэд 10.00-18.00 цагийн хооронд үргэлжилнэ.

Энэ сарын хоёрдугаар долоо хоногт махны үнэ ханш ямар байгааг танилцуулж байна. Долоо хоногийн ажиглалтаар үхрийн мах “Хархорин” хүнсний захад хамгийн хямд буюу 6300, харин “Бөмбөгөр”, “Меркури”-д хамгийн өндөр буюу 7500 төгрөгийн ханштай байна. Тэгвэл хонины мах “Хүчит шонхор” хүнсний захад хамгийн хямд буюу 5000, харин “Меркури” хүнсний захад хамгийн өндөр буюу 7500 төгрөгөөр худалдаж байна.

Төрөл (ястай) Үнэ:Хонины мах (1 кг) 5705Үхрийн мах (1 кг) 6765

төгрөг байна.

ЗГМ: КОМИКС

Билгийн тооллын 19.Өвлийн дунд цагаан хулгана сарын дөрвөн ногоон мэнгэтэй харагчин туулай өдөр.Үс засуулбал: Сайн хүнтэй нөхөрлөнө.Наран ургах, шингэх: 08.25-17.31Барилдлага: ҮхэхШүтэн барилдлага: Авахуй

Аргын тооллын нэгдүгээр сарын 16. Сумъяа гараг. Билгийн тооллын 19. Бага морь одтой, харагчин туулай өдөр.

Өдрийн наран 08.25 цагт мандан, 17.31 цагт жаргана. Тухайн өдөр хонь, гахай жилтнээ аливаа үйлийг хийхэд эерэг сайн. Эл өдөр элдэв үйлд хянуур хандах хэрэгтэй ба ан, гөрөө хийх, мал, адгуус муулах, лусыг тахих, мал аж ахуйн үйл, удирдлагын суудалд суух, огторгуйн үүдийг боох, их хүмүүнтэй уулзахад сайн. Сэтгэлд сэвтэй газар очих, газар хагалах, ус булгийн эх малтах, балгадын суурь тавих, нохой худалдан авахад муу. Өдрийн сайн цаг нь хулгана, бар, туулай, морь, хонь, тахиа болой. Хол газар яваар одогсод зүүн хойш мөрөө гаргавал зохистой. Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулбал сайн хүнтэй нөхөрлөнө.

ЗГМ: ҮГИЙН СҮЛЖЭЭ

Өмнөх дугаарын хариу / 01.13

БОСООГООР:1. Мал амьтны зүс2. Будаа тариаг гурил болгох хэрэгсэл3. Монгол бөхийн цол

4. Зууны манлай уяачийн эцэг, удам дагасан уяач5. Улаанбаатар хот дахь олон улсын худалдааны төв

6. Халуун оронд ургадаг жимс8. Баавгайны хоч9. Маяг, байдал10. Бороо, ус11. Цагаан идээ16. Хувиараа алт

893452671

476318592

125697348

647281935

289563714

351749826

968174253

534926187

712835469

5

9

29

46

7

1

9

8

1

4

3

8

2

53

82

5

6

8

3

1

9

8

РӨВ

ӨГ ӨӨ

ӨӨ

Д ВЖ

ЛД

АР Ө Ж

ОЗО

ОТ НҮИ

ҮЙ

Ж ЖА

РМОХЛ САК

ДИ

УУЛ СУ

А УЗХЙ СА

Л РЭ

ЯАН

РР

РР

ЕР Е

ӨВ

ӨЛ

олборлогчдын хоч, нэр17. Бачуу, адгуу

ХӨНДЛӨНГӨӨР:1. Гутлын эргэсэн хоншоор4. Булаагч6. Анхаарал болгоомжгүй

7. Унтарсан галын үлдэгдэл9. Тохойн аравны нэгтэй тэнцэх уртын хэмжээ11. Хөөрөгний уут12. Газарт унасан мод13. Зарлал15. Зөвлөлт

Оросын анхны удирдагч17. Японы мафи18. Хар тамхи татсаны дараах байдал19. Хошин урлагийн жүжигчин

1 2 3

4 5

6 7

9

11

10

13

15 17

12

8

16

18

19

14

Mr. Баагийгийн ПАЯН.....

Цөмийн хог булшлах гэдэг бол тээ... Ийм байгаа юм... Цэвэр агаар

Цэвэр орчингэдэг бол...

Ийм байж их юм ярина аа

дандаа...

Манай оронд нийт 357 зөвшөөрөгдсөн хогийн цэг байгаагийн зөвхөн 68 нь хог хаягдлыг хөрсөөр дарж устгадаг бөгөөд бусад нь ил задгай хаяж байгаа юм байна. Аюултай хог хаягдлыг улсын хэмжээнд тооцож үзвэл жилд 29-58 мянган тонн байхаар байна.

Байршил

8 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ 2017.01.16, ДАВАА ~ №010 (556)

ОДДЫН ХОТХОНХэмжээ: 119 м2Өрөө: 4 Граж: 2 /20 м2/Үнэ: 2,500,000 м2 /түрээс/Хаяг: ХУД

BUDDHA VISTAХэмжээ: 122Өрөө: 4 Граж:Үнэ: 750 сая /худалдана/Хаяг: ХУД, Зайсан

ПАРКСАЙД РЕЗИДЕНСХэмжээ: 52.58- 178.47 м2Өрөө: 2-5Граж: Үнэ: 2,600,000-3,000,000 Хаяг: БЗД

СЭЛБЭ ХОТХОНХэмжээ: 172м2Өрөө: 4 /пентхаус/Граж: 2 машины зогсоолҮнэ: 3,0 /түрээслүүлнэ/Хаяг: "Орчлон 1" сургууль

НҮХТХэмжээ: 900 м2 /газар/Хэмжээ: 250 м2 / зуслангийн байшин/Граж: 3 машины зогсоолҮнэ: 500,000,000

RESIDENCE 60Хэмжээ: Өрөө: 1-5 Граж: дулаан зогсоолҮнэ: 1750-2650 $Хаяг: БЗД, 4-р хороо

SEOUL ROYAL COUNTYХэмжээ:200м2Өрөө: 4 /3 давхарт/ Үнэ: 3000 $Граж: 2 Хаяг: ХУД, Зайсан

SEOUL PLAZAА зэрэглэлд байршилтай, нийт 11 давхар, 8800 м2 талбайтай, 1-4 давхарт: Өндөр зэрэглэлийн худалдаа, үйлчилгээний төв 5-9 давхарт: Оффис 10-11 давхарт: Ресторан, лоунж 2016 оны зургадугаар сард бүрэн ашиглалтанд орно.Хаяг: БГД, “Сөүл плаза” бизнес төв

GALAXY TOWERХэмжээ: 737 м2 Өрөө: Граж: 40 машины зогсоолҮнэ: 2550$ /худалдана/Хаяг: ХУД

ИХ МОНГОЛ РЕЗИДЕНСХэмжээ: 195 айлынӨрөө: 3-4 /сонголт/Граж: Газар доорх байгууламж бүхий 165 гражХаяг: БЗД

RIVER GARDENХэмжээ: 179,8 м2Өрөө: /4 унтлагын өрөө/ Граж: 2 машины зогсоолҮнэ: 3,900,000 /худалдана/Хаяг: ХУД, Маршалын гүүр

BLUE SKYХэмжээ: 118 м2Өрөө: 3Граж: Үнэ: 1,500,000 /түрээслүүлнэ/Хаяг: ХУД, Зайсан

MD CENTERХэмжээ: 2380 м2Өрөө: 3 давхар, 2 жигүүрГраж: 30-40 машины ил зогсоол 20 машины дулаан гражҮнэ: 2,500,000 /худалдана/Хаяг: ХУД, 15 -р хороо

BLUE GEM-4Хэмжээ: 15 давхарӨрөө: СонголттойГраж: байгааҮнэ: 2,800,000- 3,200,000 Хаяг: БГД, UB Place-ын хажууд

ЦЭЛМЭГ ТӨВХэмжээ: 9 давхар оффисӨрөө: тус бүр 624 м2Граж: ил зогсоолҮнэ: 60,000-70,000 /түрээслэнэ/2200-2900 $/худалдана/Хаяг: CБД, 1-р хороо

ЗАЙСАН ГОЛДЕН ВИЛЛХэмжээ: 100 айлын орон сууцӨрөө: 3-5 /сонголттой/Граж: 150 автомашины зогсоолҮнэ: 3,500,000-3,800,000 Хаяг: ХУД, 11-р хороо

BRAUHAUSХэмжээ: 100 м2Өрөө: /2 унтлагын өрөө/ Граж: Үнэ: 200,000 $ /худалдана/Хаяг: Сөүлийн гудамж

9 ЭРДЭНЭХэмжээ: 642 айлын орон сууцӨрөө: 2-3Граж: Үнэ: Хаяг: БГД 3-р хороо

NARAN PLACEХэмжээ: 120 айлын тохилог сууцӨрөө: 2-5 /сонголттой/Граж: давхар зогсоол /төлөвлөсөн/Үнэ: Хаяг: БЗД, 6-р хороо

REGENCY RESIDENCEХэмжээ: 165 м2Өрөө: /3 унтлагын өрөө/ Граж: машины зогсоолтойҮнэ: 335,000 $ /худалдана/Хаяг: БЗД, 13 дугаар хороо

Mongolian Property Management GroupReal Estate Service · Real Estate Appraiser · Real Estate Developer

Address: Sukhbaatar district, Narny zam 56, Zamiin tsagdaa, Tsoma Office, 601, Ulaanbaatar, MongoliaPhone: +976 8806 8207, +976 8800 3620

www.mpmgroup.mn

RE//MAX MongoliaТанд зориулсан үл хөдлөх хөрөнгийг эндээс...

Хаяг: Баянзүрх дүүрэг, 26 хороо Их хүрээ гудамж, Парк сайд төвийн 3 давхарт

Утас: 77073399, 94093390, 94043390http://www.remax.mn

BELLA VISTAХэмжээ: 165 м2Өрөө: 3 Граж: 1 машины гражтайҮнэ: 4,000,000 /түрээслүүлнэ/Хаяг: ХУД, Зайсан

ҮЛ ХӨДЛӨХИЙН МЭДЭЭЛЛИЙГ ИЛҮҮ ХҮРТЭЭМЖТЭЙ ИЛҮҮ ХЯМДААР

Утас: 99903584, 99903581

Та үл хөдлөх хөрөнгийн мэдээллээ байршуулахыг хүсвэл доорх утсаар

холбогдоно уу.

ROMANA RESIDENCE Хэмжээ: Цоо шинэ 66мкв талбайтай Өрөө: 2 өрөө байр түрээслүүлнэҮнэ: 1000$Хаяг: ХУД

ЗАЙСАНГИЙН ОРГИЛ Хэмжээ: 136,06 м2Өрөө: 5 өрөө байрыг гадаадын иргэнд яаралтай түрээслүүлнэ.Үнэ: 2000$Хаяг: ХУД

JAPAN TOWN, C4 APARTMENTХэмжээ: 138.52 мкв талбайтай Граж: 1 машины зогсоолтой Өрөө: 3 өрөө байр түрээслэнэҮнэ: 2400$Хаяг: ХУД

EASTERN PLAZAХэмжээ: 150-300 м2Зориулалт: Оффис үйлчилгээГраж: Машины зогсоолтойҮнэ: Зах зээлийн үнээр түрээслүүлэх болон худалданаХаяг: Хотын А зэрэглэлийн бүс болох СБД, Сөүлийн гудамж, NARAN Mall их дэлгүүрийн чанх хойно.Утас: 98995225, 90112555

Мартин СэндбүҮйлдвэрлэлийн бүтээмжийн

талаарх маргаан ихэссээр. Ихсэх ч ёстой. Учир нь үйлдвэрлэлийн өсөлт саарсан нь өнөөгийн эдийн засагт тулгарч буй гол бэрхшээл. Ямар ч лут бодлого дэвшүүллээ гээд бүтээмж сайжруулахгүйгээр эдийн засгийн бэрхшээлийг шийдвэрлэх аргагүй. Бүтээмж илүү байх нөхцөлд л татвар төлөгчдөд дарамт болохгүйгээр зардлаа өсгөж, шинэчлэлээр хохирогчдод нөхөн төлбөр олгох боломж гарч ирдэг. Дэл-хийн санхүүгийн хямралаас хойш үйлдвэрлэлийн бүтээмж унасан явдал зөвхөн хөгжингүй орнуудыг дайраад өнгөрөөгүйг Их Британийн эдийн засагч Филип Когган лхагва гарагт тайлбарлав. Хэрэг дээрээ бү-тээмж буурсан нь хөгжиж буй эдийн засгийг илүүтэй нэрмэжээ.

Европын төв банкны Марио Драги, Английн банкны Энди Холдейн нар 2016 оныг үдэж хэлсэн үгэндээ бүтээмжийн асуудалд гол анхаарлаа хандуулсан юм. Энэ хоёрын аль аль нь асуудлын зөвхөн ганц талыг харсан байлаа ч зүйтэй. Эдийн засгийн бүх салбарт нийтэд нь бүтээмж унасан хэрэг бус. Хэрэг дээрээ “Тэргүүлэгч” компаниуд үйлдвэрлэлийн бүтээмжээ санхүүгийн хямра-лаас өмнөх үеийнхээсээ ч илүү өсгөчихөөд байгаа. Тэгэхээр нийт

эдийн засагт хамаатуулаад байгаа урам хугарам тоон үзүүлэлт нь эдгээр “Тэргүүлэгч” нарын ард, сүүл мушгиж буй, шилдгүүдээсээ жишээ авч чаддаггүй компаниудад л хамаатай.

Тэргүүлэгч болоод сүүл муш-гигч компаниудын инноваци, бүтээмжийн өсөлт хутгалдан замхарч байгаагаас эдийн засгийн өсөлт саарчээ гэсэн онц чухал дүгнэлтийг Эдийн засгийн хамтын ажиллагаа, хөгжлийн байгууллага (ЭЗХАХБ) анх 2015 оны зун дэвшүүлсэн юм. Ингээд дээд шатны бодлого тодорхойлогч нар асуудлыг судлахад хэвийн бус ихээхэн цаг зарцуулав. Драги, Халдейн нар ЭЗХАХБ-ын дүгнэлтийг эдийн засагт харгалзаж үзэхээр болцгоов. “ЭЗХАХБ-ын дүгнэлт нь евробүсэд (Үйлдвэрлэлээс илүү үйлчилгээний салбарт нь) бо лон Их Британид ч ажиглаг-даж байгаа” хэмээн ноён Драги тайлбарлаж байлаа.

Бүтээмжийн өсөлт саарсан нь шилдэг компаниудын ноу-хау, үйлдвэрлэлийн инновацийг дундаж компаниуд нэвтрүүлэхэд нь саад болж, “технологийн уналт” үүсгэжээ гэж үзье. Хэрэг дээрээ технологи, инноваци өөрөө “байдгаа шавхах” үндэслэл тун муу. Ноён Когган хожмын бичлэгтээ ЭЗХАХБ-ын шинэ судалгаа нь “Зомби” нарын талаарх өөрийнх нь хардлагыг

баталж өглөө хэмээн мэдэгдсэн. “Зомби” гэсэн үгний ард орлого нь зээлийн хүүгээ төлөхөд зарцуулагддаг компаниудыг хэлж байгаа. Ноён Когганы үгээр бол “Зээлдүүлэгчдийнхээ сайхан сэтгэлийн хүчээр л оршин тогтнож буй” компаниуд. Ийм зомби нар эдийн засагт айдас хүргэм ихээхэн хэсгийг эзэлж байгааг ЭЗХАХБ-ын шинжээчид тогтоолоо. Шинжээчдийн су-дал гаанд багтсан Европын есөн улсаар жишээлж үзэхэд л тухайн улсын нийт хувийн хөрөнгийн 5-20 хувь нь зомби компаниудад “живээстэй” байгаа юм. Бизнес ийм маягаар өрнөх нь хөрөнгийг “гацааж”, шинэ тоглогч нэвтрэх аргагүй болтол зах зээлийг хахаах аюултай. Мөн амжилттай компаниудын үйл

ажиллагаа өргөжихэд төдийгүй, ажиллах хүч, хөрөнгийг илүү хурдан өсөж буй компаниудад шинээр хуваарилахад ч саад болдог. Энэ бүхэн нь “Зомби түгжрээ”-ний шууд үр дүн хэмээн тус байгууллагын судалгаанд онцолжээ.

Зомби нар яахаараа ийм өргөн цар хүрээ хамартлаа тархдаг билээ? Эдийн засгийн өсөлтийн айдас хүргэм өнөө-гийн нөхцөлөөс шалтгаалсан нь ойлгомжтой. Жишээ нь, су-далгаанд хамрагд сан улсуудаас Италид зомбийн бэрхшээл хамгийн ноцтой байгаа. Өсөлт сулрах нь бизне сийн орлого муудсаны тайлбар болж болно. Гэхдээ л зомби компани үхэж өгдөггүйн уч рыг тайлбарлахад хангалт гүй шалт гаан. Үүний

хариу нь зээлдүүлэгчдийн тэсвэр тэвчээр буюу найдваргүй зээлийг зогсоож мэддэггүй банкууд болно.

Бодлогын хүү бага байх нь найдваргүй бизнес цэцэглэх шалтгаан хэмээн мөнгөний нийлүүлэлтийг ихэсгэх бодлогыг шүүмжлэгчид үздэг. Энэ нь ердөө л хагас үнэн. Бодлогын хүү их байвал зомби нар алга болох нь ойлгомжтой ч сайн компаниудыг мөн л дайрлага дайрна. Үүнээс болж өсөлт сулран, сөрөг үзүүлэлттэй ч гарч болзошгүй. Харин эсрэг тохиолдолд буюу хүү багасвал зомби нар тэсээд л байх болно гэж ойлгох нь өрөөсгөл. Энэ нь алдаатай зээлээс болсон хэрэг бус. Харин үнэмлэхүй бага хүүг ч дөнгөн данган төлж дийлэх

өртнүүдээ торгоож байгаад зээлээ төлүүлэх гэсэн зээлдүүлэгчдийн эрмэлзлээс болж байгаа юм.

Банкууд зөв арга хэмжээ аваад байвал зомби компанийг торгоож үлдээх учир шалтгаан байхгүй болно. Банкууд найд-варгүй зээлийг зөв үнэлэх аваас цаашид алдах юмгүй болно. Ингэж чадвал банкууд цэвэрших төдийгүй зээлийн урсгалыг бизнесийн илүү чадварлаг хэсэгт зориулах боломж гарч ирнэ. Чухамдаа үүнийг чадаагүй учраас л евробүсийн эдийн засаг 2008 оноос хойш тааруу үзүүлэлттэй явж ирлээ. Зомби компаниудын нөлөөнд илүүтэй өртсөн Италийн банкны салбарт бэрхшээл илүү нүүрлэсний учир нь чухам үүнд оршино.

Ираны хатуу чиг шугам баримтлагчид байр сууриа бэхжүүлж байна

1Иран улс тавдугаар сард болох

сонгуульд бэлдэж буйтай уялдан төвч үзэлт Ерөнхийлөгч Хассан Рухани дээр өгүүлсэн эрс байр суурь баримтлагчдыг зайлуулж, хоёр дахь удаагаа сонгогдохоор бэлдэж буй үед санваартан Раейзи сургааль айлдлаа.

Машхад нь шийт сүсэгт-нүүдийн өгөөмөр өргөлийн ачаар хөгжин цэцэглэсэн шашны хот. Гэхдээ тус хот нь нийслэл Иранд болдог улс төрийн элдэв явууллагаас хол хөндий байсаар өдий хүрсэн түүхтэй. Гэвч саяхнаас Машхад нь Иран дахь шашны элдэв урсгалын улс төрийн тэмцлийн шинэ талбар болж эхэллээ. Эрс байр суурь баримтлагчид тус хотод ноён Руханид ойр улстөрчид ухуулга хийхэд нь саад учруулж, концерт тоглохыг хүртэл хориглосоор хэдэн сар өнгөрч байна. Сири, Иракийн мөргөлдөөнд оролцож буй дайчдад хандив өргөх тусгай хайрцгийг Хувьсгалт гвардийнхны зүгээс санаачлан сүмийн хашаанд байрлуулжээ.

Орон нутгийн иргэд өнгөр-сөн онд Имам Резагийн сүмийн тэргүүн, зөнч мэргэн Мухам-медийн угсаа гэгддэг Аббас Ваез-Табасийг эцсийн замд нь үдлээ. Ваез-Табаш нь 1979 оны Исламын хувьсгалыг зохион байгуулагчдын нэг бөгөөд зүүн умард Ираны маргашгүй удир-дагчийн үүрэг гүйцэтгэсээр 30 гаруй жилийг өнгөрөөсөн юм. Ираны дээд удирдагч, Аятолла Али Хаменей нэг хүнд хэт их эрх мэдэл олгохоос сэргийлэн, Ваез-Табасийн залгамжлагчаар ганц хүн сонгохоос зайлхийж, албан үүргийг нь хэд хэдэн хүнд хуваахаар төлөвлөж байгаа.

Ноён Раейзи нь эдүгээ алтаар өнгөлсөн бөмбөгөр оройт аварга сүмийн гол сахин хамгаалагч болж хувирлаа. Тэрбээр Ираны хамгийн баян байгууллага

“Астан-э Кодс Разави” хэмээх шашны санг мөн удирдах юм. Уг сан нь тус сүмийн шашны үйл ажиллагааг эрхлэн хөтлөхийн зэрэгцээ Машхад төдийгүй бусад газарт орших үл хөдлөх эд хөрөнгө, газрын эзэн нь. Раейзийн хадам эцэг Ахмад Аламолхода нь Машхад дахь дээд удирдагчийн төлөөлөгчийн үүрэг гүйцэтгэж, баасан гарагийн мөргөлийг удирддаг.

Нас барсан санваартны эрх мэдлийг хэд хэдэн хүнд хувааж өглөө ч Машхад хотын шинэ удирдагчдаас Ираны улс төрд оролцох хүслийг багасгаж дийлэхгүй хэмээн шинжээчид таамаглаж байна. Ираны дээд

удирдагч, эдүгээ 77 настай ноён Хаменей таалал төгсөх цагт эрх мэдлийг нь залгамжлах хүнийг 86 гишүүнтэй Шинжээчдийн зөв-лөлөөс томилно. Уг зөвлөлийн бү рэл дэхүүнд ноён Раейзи, Ала молхода нар ч багтдаг. Юу-тай ч одоогоор хам гийн чухал асуудал нь удахгүй болох Ерөн-хийлөгчийн сонгууль.

“Машхадад шинэ журам тогтох шилжилтийн үе эхэллээ” хэмээн өдөр тутмын, консерватив “Кhorasan” сонины редактор Али Алави тайлбарлав. “Хувь хүний өвөрмөц шинж, бодлогынхоо ачаар Машхад хотыг улс төрийн тэмцлээс хол байлгаж байсан Аятолла Ваез-Табаси

нас барсан нь Ираны хамгийн тайван хотын хүчний тэнцвэрийг алдагдууллаа” хэмээн тэрбээр өгүүллээ.

Нийт гурван сая оршин суугч тай Машхад хотыг жил бүр 27 сая мөргөлчин зорьж ир дэг. Эдгээр мөргөлчин ч да раа гийн шинэ засаг захир-гааг тод руу лахад чухал үүрэг гүй цэт гэнэ. Ерөнхийлөгчийн сүү л ийн сонгуулийн үеэр Маш хад хот нийслэл нь болдог Хо ра сан-Разави муж ноён Руха ниг идэвхтэй дэмжсэн юм. Гэтэл өнгөрсөн жил болсон парламентын сонгуулийн үеэр хатуу байр суурь баримтлагчид хотын захиргааны нийт таван

суудлыг бүгдийг нь авчээ.Машхад хотын дундаж анги

ноён Руханиг улс төр, соёлын шинэчлэл өрнүүлнэ хэмээн хүсэн хүлээж байсан нь талаар өнгөрсөн тухай социологийн судалгааны мэргэжилтэн Захра Кезри тайлбарлав. Тус хотын баялаг өөрсдийнх нь амьдралыг сайжруулахад ямар ч нэмэргүй талаар ядуу оршин суугчид гом-дол тавьдаг. Машхадын оршин суугчдын гуравны нэг нь тус хотын захын суурингуудад ажил-гүй, ядуу зүдүү нөхцөлд өдөр хоногийг өнгөрөөж байгаа юм.

Ноён Руханийг унагахад чухам энэхүү нөхцөлийг ашиглахаар хатуу байр суурь баримтлагчид

төлөвлөж байна. Засгийн газраас нь хэрэгжүүлж буй эдийн засгийн бодлого болон дэлхийн хүчирхэг гүрнүүдтэй 2015 онд байгуулсан тохиролцоо нь энгийн иранчуудад өгөөжөө хайрлаагүй хэмээн Руханитай өрсөлдөгчид шүүмжилдэг. Ираны улс төрийн бодлогын талаар ноён Раейзи олон юм дуугардаггүй. Харин ноён Аламолхода улс төрийн бодлогод эрс хатуу байр суурь баримталж байгаагаа нуудаггүй. “Ираны хувьсгалт үндэстэн дотоодын салан тусгаарлагчдын өрнүүлж буй хөдөлгөөнийг ч АНУ-ын савраас өөрцгүйд үзнэ” хэмээн тэрбээр саяхан мэдэгдсэн.

Ноён Руханийн гол холбоотон, урьд нь тус улсад ихээхэн нөлөөтэй Ерөнхийлөгч байсан Акбар Хашеми Рафсанжи саяхан нас барсан нь шинэчлэл өрнүүлэгчдэд цохилт боллоо. Хот улам бүр радикалжиж байна гэсэн таамгыг Ираны Засгийн газраас тус мужийн захирагчаар томилсон Алиреза Рашидиан үгүйсгээд, иргэдийг соёлын хувьд улам эрх чөлөөтэй болгохыг уриаллаа.

Юутай ч хоёр дахь удаагаа сонгогдвол үр өгөөжийг нь амсана гэдгийг ноён Рухани тавдугаар сард болох сонгуулиас өмнө Машхад хотын сонгогч-дод ойлгуулах шаардлагатай. Машхадын ойролцоох Шахид Ражаи сууринд амьдардаг арав гаруй хар ажилчин өдөрт 300 мянган риалын (есөн ам.доллар) хөлстэй барилгын ажил олдож магадгүй хэмээн байнга зам сахиж өнжинө. “Рухани юу ч хийгээгүй” хэмээн 2013 онд түүнд санал өгсөндөө харамсах залуу эр хашхирч байв. “Цөмийн хэлэлцээр бидэнд юу өгсөн юм? Би тэрүүгээр чинь гэрийнхнээ тэжээх юм уу?” хэмээн өөр нэг нь уурсав.

Индонез эрдсээ экспортлохоор боллооСуданы эсрэг хоригийг суллах санал гаргав

Хятадын нөлөөг хумих Абэгийн алхам

Засгийн газар эл бухимдлыг дэвэргэсэн нийгмийн тэгш бус байдлыг багасгахыг чармайж байна. > 10

Обама захидалдаа “Сүүлийн хагас жилийн хугацаанд Судан дахь нөхцөл байдал эерэг болж өөрчлөгдсөн” хэмээжээ. > 10

Японы байр суурь ноён Дутертегийн хувьд маш том хөшүүрэг болох нь тодорхой. > 10

Бүтээмжид хөнөөлтэй зомби компаниуд

BBM©

BBM©

Бен БландЗүүн өмнөд Азийн хамгийн

том эдийн засагтай улс болох Индонез боловсруулаагүй эрдсийн экспортын хоригоо суллав. Ийнхүү гэнэтийн шийдвэр гаргасан нь санхүүгийн таагүй нөхцөл байдал, гадаадын хөрөнгө оруулалтын урьдчилан таамаглаагүй уур амьсгалтай холбоотой юм.

Дэлхийн голлох түүхий эдүү дийн нийлүүлэгч тус улс дотооддоо боловсруулах үйлдвэр босгож, эдийн засгаа дэмжих зорилгоор 2014 онд зарим төрлийн хүдрийн экспортоо зогсоогоод байсан билээ.

Эл шийдвэр анхандаа олон олборлогчийн зүгээс эсэргүү-цэлтэй тулгарч байсан. Гэвч эрх баригчид хайлуулах болон боловсруулах үйлдвэрт асар их тэрбумын хөрөнгө оруулалт татах боломж амласнаар дэмжлэг авч байсан түүхтэй.

Гэсэн хэдий ч, Индонезийн Засгийн газар никель болон хөнгөн цагааны хүдрийн экспортын хоригоо цуцлах болсноо пүрэв гарагт мэдэгдлээ. Түүнчлэн зэсийн баяжмалын түр зуурын экспортын хугацааг ч мөн сунгахаар болов.

Харамсалтай нь хүдрийн нийлүүлэлтэд сэтгэл нь амарч, үнэтэй боловсруулах үйлдвэр барьж эхэлсэн этгээдүүдэд эл шийдвэр хүнд туслаа. Хөрөнгө оруулагчид, төрийнхний дунд хуулийн том маргаан дэгдээж болзошгүй нөхцөл байдал үүсэв.

Хүн амын дунд эзлэх исламын шашинт олонхоороо дэлхийд хамгийн томд ордог тус улсын хувьд үнэхээр түгшүүртэй цаг үе ирлээ хэмээн хэвлэлүүд онцолж байна.

Ерөнхийлөгч Жоко Видодо ч консервативчууд, исламын хатуу чиг шугамыг баримтлагчдын зүгээс нэлээдгүй шахалтад орж буй. Өнгөрсөн жил Ерөнхий-лөгчийн холбоотон Басуки Тжахажа Пурнамаг исламчуудыг доромжилсон гэгдэж, үүнийх нь төлөө хэрэг үүсгэхийг шаардан олноороо жагсаж эхэлсэн юм. Ноён Пунарма хятад гаралтай, христийн шашинт бөгөөд Жакарта хотын 17 дахь захирагч. Хэдий ноён Пурнамагийн шүүх хурал болж буй ч тэрбээр заргыг үгүйсгэж байгаа билээ. Түүгээр ч үл барам албан үүргээ дахин

хашихын төлөө тэмцэнэ гэдгээ мэдэгдэж буй.

Харин Засгийн газар эрдсийн экспортод баримталж байсан бодлогоо эрс өөрчилсөн нь нэг талаар нийгмийн эл зөрчилтэй холбоотойг Жакарта хот дахь Christian Teo & Partners фирмийн хуульч Билл Сулливан тайлбарлав. Тэрбээр “Эдийн засгаа тэтгэхээс гадна Ерөнхийлөгч Видодо, ноён Пурнама болон хятад гаралтай цөөнхийн эсрэг чиглээд буй уур хилэнг намдаах зорилготой. Засгийн газар эл бухимдлыг дэвэргэсэн нийгмийн тэгш бус байдлыг багасгахыг чармайж байна” гэв.

Өөрөөр хэлбэл, ажлын байр хомс учраас хүмүүс аз жар-галгүй, эдийн засаг өсөлтгүй байна. Тиймээс нийгмийн тэгш бус байдал гэдэг эдийн засгийн

асуудал. Харин үүнийг хамгийн сайн аж үйлдвэрийн бодлогоор тэтгэх хэрэгтэй аж.

Олон улсын олборлогч компаниудад хууль зүйн зөвлөгөө үзүүлдэг ноён Сулливан болон бусад хуульч эрдсийн экспортыг хориглох нь эдийн засгийн хөгжлийг дэмжих үр дүнгүй арга гэдгийг удаа дараа сануулж байсан. Эцсийн дүндээ улсын эрдэнэсийн сан л дундарна хэмээн ярьж байсан нь биелэлээ олов.

Эрдсийн экспортыг зогсоох тухай хуулийг Индонезийн засгийн газар 2009 онд баталж байжээ. Тухайн үед эдийн засаг нь ч хурдтай өсөж, хөрөнгө оруулагчид тус улсыг дэлхийн хөгжиж буй хамгийн өрнүүн зах зээлээр өргөмжилж байсан юм.

2011 онд 6.5 хувь буюу хамгийн оргил цэгтээ хүрсэн эдийн засгийн өсөлтийн муруй өнөөг хүртэл уруудсан чигт л явж байна. Сангийн яамны тооцоогоор энэ онд ДНБ-ий өсөлт ч 5.1 хувиас хэтрэхгүй байх төлөв гарчээ.

Тус улсын сангийн сайд Шри Муляни Индравати төсвийн төлөвлөгөөндөө Засгийн газар “хэт консерватив” байр суурь баримтлах учиртайг FT-д ярив. АНУ-ын шинэ Ерөнхийлөгчийн бодлого дэлхийн эдийн засагт ямар нөлөө үзүүлэх нь тодорхой бус байгаагийн сацуу эдийн засгаа тэтгэх Индонезийн боломж ч явцуу байгааг онцолжээ.

Шон Доннан, Жон АглионбиЕрөнхийлөгчийн бүрэн эрхийн

хугацаа нь дуусаж буй Барак Обама 20 жилийн турш үйлчилсэн Суданы эсрэг хоригийг цуцлах нь зүйтэй гэсэн санал гаргалаа.

19 9 7 он д А Н У- ы н Ерөнхийлөгчөөр ажиллаж байсан Билл Клинтоны тавьсан худалдааны хоригийг хэсэгчлэн суллах саналаа ноён Обама баасан гарагт Конгресст танилцуулсан байна. Одоогоос 20 жилийн тэртээ Осама Бин Ладен зэрэг алан хядагчдыг Суданы Засгийн газар орогнуулсных нь төлөө хориг тавьж байсан түүхтэй. Барак Обама мөн Ерөнхийлөгч Омар аль-Баширын Засгийн газрын царцаагаад байсан хэд хэдэн хөрөнгийг суллаад буй юм.

Энэ талаар Конгресст хүргүүл-сэн захидалдаа терроризмын эсрэг үйл ажиллагаанд АНУ-тай идэвхтэй хамтарч ажилласных нь төлөө Хартумыг шагнах ёстой хэмээн тайлбарлажээ. Мөн Дарфур болон бусад маргаантай бүс нутагт Суданы цэргийн үйл ажиллагааг үнэмлэхүй бууруулж чадсаныг сайшааж буй алхам гэжээ. Түүнчлэн Хартум хотыг хүмүүнлэгийн үйл ажиллагаанд нээлттэй байсныг нь онцолсон байна.

Ноён Обама захидалдаа “Сүүлийн хагас жилийн хугацаанд Судан дахь нөхцөл байдал эерэг болж өөрчлөгдсөн” хэмээн бичжээ.

Энэ шийдвэр Суданы Засгийн газар Isis-ийн эсрэг тулалдахад АНУ-аас санхүүгийн дэмжлэг авахад тус болно хэмээн үзэх нэг хэсэг бий. Isis бүлэглэл Ливийн зүүн өмнөд хэсэг буюу Судантай залгаа хилийн орчимд бэхжээд байгаа юм.

Гэвч нөгөө талаар Судан бол терроризмыг санхүүжүүлэгч гэсэн АНУ-ын байр суурийг өөрчлөхгүй. Түүгээр ч барахгүй 2000-аад оны эхээр Дарфурт дайны гэмт хэрэг үйлдсэн, Олон улсын эрүүгийн гэмт хэрэгтэн гэгдэх ноён Баширын талаарх АНУ-ын ойлголт ч хэвээр байна.

Хориг суллах шийдвэр нь наанадаж зургаан сарын дараагаас хэрэгжих боломжтойг Ерөнхийлөгчийн албан тушаалаа шилжүүлж өгөхөд нэг долоо хоног хүрэхгүй хугацаа үлдсэн ноён Обама тайлбарлав. Хартум дахь үйл явцын үр дүн хэр зэрэг нааштай гарахаас бүх зүйл шалтгаалах учиртай гэнэ. Харин Ерөнхийлөгч болох Дональд Трамп Суданы талаар байр сууриа олон нийтэд хараахан

илэрхийлээгүй байгаа. Гэхдээ л терроризмтой хийх тэмцэл гадаад бодлогынх нь төв байна гэдгийг хэлсэн билээ. Түүнчлэн Барак Обамагийн хийхээр төлөвлөсөн ажлуудыг ч дахин нягтална гэдгээ илэрхийлсэн.

Судан бол АНУ-ын хар жагсаалтад орсон Сири, Ирантай адил терроризмыг санхүүжүүлэгч улс. 1990-ээд онд Осама Бин Ладеныг орогнуулж, улмаар 1998 онд АНУ Суданы эсрэг агаарын ажиллагаа явуулахад хүргэж байсан аж.

Ноён Башир 2015 онд болсон Ерөнхийлөгчийн сонгуульд 94 хувийн санал авч ялсан. Гэвч гол сөрөг хүчин болсон намуудын хувьд сурталчилгаа явуулахад хүндрэлтэйн дээр, эрх баригчдын зүгээс ихээхэн дарамт шахалттай тулгарсан юм. Өдгөө Олон улсын эрүүгийн шүүхээс 2003-2008 онд Дарфурт болсон үйл явдлын гол буруутнаар ноён Баширыг нэрлэн, хэрэг үүсгээд байгаа билээ. Арабын дэглэмийн эсрэг өрнүүлсэн эл үйл явдлын улмаас 2.7 сая хүн орох оронгүй болж, 300 мянган хүн амь үрэгдсэн байна.

Б а ш и р ы н д э г л э м и й г эсэргүүцэгчдийн үйлдэл одоо ч гэсэн хурц хэвээр. Олон нийтийн сүлжээгээр болон гэртээ түүнийг эсэргүүцсэн хүмүүс олон.

Өнгөрсөн сард ноён Башир эсэргүүцэгчдэд хариу болгон “Хэрэв та бүхэн энэ дэглэмийг авч хаяхыг хүсвэл бидэнтэй гудамжинд халз тул гэж хэлмээр байна. Би та бүхнийг гудамжинд шууд гарч ирэхийг дуудаж байна. Энэ дэглэмийг компьютерийн гар, WhatsApp зэрэг аппликейшны цаанаас унагах боломжгүй” хэмээжээ.

НҮБ-ын энхийг сахиулах байгууллагын тэргүүн Эрве Ладсу пүрэв гарагт Аюулгүйн зөвлөл дээр хэлсэн үгэндээ Дарфурт хурцадмал байдал үлэмж намдсан гэдгийг онцолсон. Гэвч иргэд аюулгүй байдлын ямар ч баталгаагүй, зэвсэглэсэн армийн үйл ажиллагаа хэвээр байгаа аж.

Харин Африк дахь Хүний эрхийн ажиглагч байгууллагын дэд тэргүүн Лесли Лефков ноён Барак Обамагийн шийдвэрийг хэрхэн тайлбарлахаа мэдэхгүй сууна. Тэрбээр “АНУ Судан болон бусад дарангуйлагч дэглэмд байж болох хамгийн таагүй мессежийг илгээлээ. Терроризмтой тэмцэж байж бүгдийнх нь үйлдэл үүний эсрэг явж байна. Ерөнхийлөгчийнх ч мөн адил” хэмээв.

Робин Хардинг, Майкл ПийлЯпоны Ерөнхий сайд Шинзо

Абэ Ази-Номхон далайн бүс нутагт маш чухал нөлөөтэй гэгдэх Филиппиний Ерөнхийлөгч Родриго Дутертогийн гэрт айл-чилсан анхны гадаадын удирдагч боллоо.

Зарим улс орны удирдагч Ерөн хий лөгч Родриго Дутерте-гийн мансууруулах бодис най маалагчдын эсрэг явуулж буй арга хэмжээг анхааралтай ажиглаж буй нь нууц биш. Харин Японы Ерөнхий сайд Минданао арлын өмнөд хэсэгт орших Давао хот дахь ноён Дутертегийн гэрт зочилсон нь ноён Абэ хувийн нөхөрлөлийг илүүд үзэж буйн илрэл биз ээ.

Вандуйтай шөл, цагаан будааны бялуугаар өглөөний зоог барьсан тэд ноён Дутертегийн гэрт тавтай уулзсаныхаа дараа тэд устаж буй аварга филиппин бүргэдийг үзэх ёслолд оролцов. Ерөнхийлөгч Дутертегийн бэлэглэсэн бүр-гэдийн зургийг ноён Абэ Сакура хэмээн нэрлэжээ.

Түүнчлэн ноён Абэ Филиппин улс Хятад, Япон хоёрын дунд өрнөж буй геополитикийн дайны зүрхэн тушаа байрлалтай газар нутаг гэдгийг нь онцолжээ. Тиймдээ ч хүн амын насжилт залуу, АНУ-тай ойр харилцаатай тус улсад өгөөмөр анхаарал

тавихаа илэрхийлсэн байна.Ноён Абэгийн биеэ дээд зэргээр

авч явж буй дипломат соёл болон ноён Дутертегийн хөршүүдтэйгээ хоёргүй сэтгэлээр харилцах хүсэл зэрэг нь энэ хоёр улсын харилцааны шалгуур болно гэдгийг хэвлэлүүд онцолж байна. “Хятад, Япон хоёрын хооронд өрнөж буй дайнаас хүртэж буй ихээхэн ашгийн төгсгөл нь ноён Абэтай хамт дагалдаж ирснийг ноён Дутерте оюундаа ч, сэтгэлдээ ч ухаарч байгааг асуултгүй ойлгомжтой” хэмээн Манила дахь De La Salle их сургуулийн улс төрийн шинжээч, дэд профессор Ричард Жавад Хидариан тайлбарлав.

Ноён Абэ тус улсад ирэх таван жилд нэг их наяд иен буюу есөн тэрбум ам.долларын тусламж үзүүлэхээ амлажээ. Энэ хөрөнгөөр Манила хотод метро барьж, Филиппиний эргийн хөлөг болон нисэх онгоцны хамгаалалтыг нэмэгдүүлэхэд зарцуулах юм байна. Хөрөнгө оруулалт, ажлын байрны маш том эх сурвалж буй Японы байр суурь ноён Дутертегийн хувьд маш том хөшүүрэг болох нь тодорхой.

Түүнчлэн цэргийн дэглэмтэй Мьянмарын талаар урт хуга цаанд баримталж буй Японы бодлогын дагуу ноён Абэ Ерөнхийлөгч Дутертегийн мансууруулах

бодисын эсрэг зарласан дайнд нь ямар нэг шүүмжлэл хэлсэнгүй. Харин ч бүүр мансууруулах бодист донтогсдын эмчилгээнд зориулж сан байгуулах саналтайгаа илэрхийлжээ.

Японы удирдагч Дутерте шиг хүчирхэг нэгэнтэй уран, сүйхээтэй, хувийн чанартай дипломат арга барилаар харьцсанаар Хятадын усан орон зай дахь их тэтэлтээс хамгаалахад дэм болно. Мөн Филиппин гадаад бодлогоо эрс өөрчлөхөөс сэргийлж буй алхам юм хэмээн судлаач Хидариан хэлэв.

Ерөнхийлөгч Родриго Дутерте АНУ-ын колоничлолыг бүр мөсөн зогсоохоо амлаад буй. Түүнч лэн Өмнөд Хятадын тэнгис дэх маргааны асуудлаар Бээжингийн эсрэг гаргасан олон улсын шүүхийн шийдвэрийг ч үл хэрэгсэж байгаа юм.

Энэ бүх алхам Хятад Токиод түгшүүр төрүүлж мэдэх ч үүнээс илүүтэй Филиппиний дээд түвшний сайд нарын үг яриа, байр суурийг хэмжсэн алхам байв. Филиппиний гадаад хэргийн болон батлан хамгаалахын төрийн нарийн бичгийн дарга Перфекто Ясай Жр, Дельфин Лорензана нар өнгөрсөн сард FT-д өгсөн ярилцлагадаа Манила Вашингтон болон бусад хүчинтэй таатай харилцаатай байх хүсэлтэйг

онцолжээ.Харин Японы олон улсын

харилцааны асуудал эрхэлсэн хүрээлэнгийн гишүүн Риосуке Ханада “Улс төрийн хувьд ч, эдийн засгийн хувьд ч өрсөлдөөн өрнөж байна” хэмээв. Тэрбээр мөн Япон улс Хятад шиг их мөнгө цацаж чадахгүй ч Филиппинд технологи болон чадавхиа сайжруулахад нь дэмжлэг үзүүлж чадна гэж үзжээ.

Түүнчлэн энэ жил Зүүн өмнө Азийн орнуудын нийгэмлэгийг толгойлж буй ноён Дутерте АНУ-аар ахлуулсан Транс номхон далайн түншлэл амжилт гүй болсны дараа бүс нутгийн худалдааны шинэ замыг тогтооход голлох үүрэг гүйцэтгэх боломжтой гэдгийг судлаачид онцолж байна.

Ноён Дутерте бол Японы Засгийн газрын харьяа байгуул-лагууд, бизнес эрхлэгчидтэй Давао хотын захирагч байх үеэсээ харилцаж ирсэн нэгэн. Энэ бүх албан болон албан бус холбоо харилцаа нь одоо хоёр орны харилцааг жолоодоход гол цулбуур болно.

Давао хотоос Австралийг зорьсон ноён Абэ мягмар гарагт Токио руу буцахаасаа өмнө Өмнөд Хятадтын тэнгисийн эргийн хоёр улс болох Индонез, Вьет-намд айлчилна.

Хятадын нөлөөг хумих Абэгийн алхам

Суданы эсрэг хоригийг суллах санал гаргав

Индонез эрдсээ экспортлохоор боллоо

BBM©

BBM©

Ноён Абэ тус улсад ирэх таван жилд нэг их наяд иен буюу есөн тэрбум ам.долларын тусламж үзүүлэхээ амлажээ.

11

Эдийн засаг

2017.01.16, ДАВАА ~ №010 (556) ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ

» АРИЛЖАА

26 тэрбум төгрөг Монголбанк нэг долоо хоногтой 26 тэрбум төгрөгийн үнэт цаасыг баасан гарагт арилжлаа. Ингэснээр төв банкны үнэт цаасны үлдэгдэл 235.3 тэрбум төгрөг болов. » ӨРСӨЛДӨХ ЧАДВАР “Аймгуудын өрсөлдөх чадварын 2015 оны тайлан”­д Увс 21 аймгаас наймдугаар байрт эрэмбэлэгджээ. Энэхүү тайланг Эдийн засгийн бодлого, өрсөлдөх чадварын судалгааны төвөөс дөрөв дэх жилдээ бэлтгэн гаргасан юм.

» ХӨРШ

2 хувьБНХАУ­ын экспортын хэмжээ 2016 онд жилийн дүнгээр хоёр хувиар буурсан байна. Үүнд, олон улсын зах зээлд Хятадын бараа бүтээгдэхүүний эрэлт буурсан нь нөлөөлсөн гэж шинжээчид тайлбарлажээ.

» МӨНГӨНИЙ БОДЛОГОМонголбанкнаас мөнгөний бодлогын зөвлөлийн энэ оны хурлын товыг урьчилан зарлав. Мөнгөний бодлогын зөвлөл энэ онд дөрвөн удаа хуралдах бөгөөд тухай бүрт нь шийдвэрээ танилцуулах юм байна.

» ХЯНАЛТ, ШАЛГАЛТСанхүүгийн зохицуулах хорооны Ажлын хэсэг Баян­Өлгий аймгийн төвд үйл ажиллагаа явуулж буй хадгаламж, зээлийн хоршоонд газар дээрх шалгалтыг хийв. Уг шалгалтаар хадгаламж, зээлийн хоршоодод санхүүгийн зохистой харьцааны шалгуур үзүүлэлтүүдийг бүрэн хангаж ажиллаагүй, Монголбанкны зээлийн мэдээллийн сантай гэрээ байгуулж мэдээлэл солилцдоггүй зэрэг зөрчил илэрчээ.

» СЭРГЭЭГДЭХ ЭРЧИМ ХҮЧ

18 хувьОлон улсын хэмжээнд сэргээгдэх эрчим хүчинд оруулсан хөрөнгө оруулалтын хэмжээ өнгөрсөн онд урьд өмнө байгаагүйгээр буурсан байна. Энэ нь БНХАУ, Японд эрэлт буурсантай холбоотой аж. Тоон үзүүлэлтийг харвал сэргээгдэх эрчим хүчинд оруулсан хөрөнгө оруулалт 18 хувиар буурч, 287.5 тэрбум ам.доллар боллоо.

» ДЭЛХИЙАзийн жижиг улсуудын эдийн засаг хурдацтай өсөж байгааг Дэлхийн банкнаас мэдээллээ. Тухайлбал, Камбож, Лаос, Мьянмар зэрэг улсын эдийн засаг цаашдаа хамгийн хурдацтай өсөх төлөвтэй байна.

» САНХҮҮГИЙН ТОЛЬ Зах зээлийн өнөөгийн үнэлгээ­Current market value­Хөрөнгө оруулагчийн эзэмшиж буй үнэт цаасны үнэлгээ зах зээлийн тодорхой үеүд дэх үнээр, эсвэл хаалтын үнээр шинэчилж тооцохыг хэлнэ.

ЗГМ ТОВЧХОНХӨДӨӨ АЖ АХУЙ

АНУ доллар 2495.28

Евро 2652.61

Япон иен 21.76

ОХУ рубль 42.03

БНХАУ юань 361.99

БНСУ вон 2.13

ВАЛЮТЫН ХАНШ

“Өдөр бүр Дракертай хамт” номноос “Хуучныг орхих чадварыг хэрэгжүүлэх нь чухал” хэсгийг онцоллоо. Зөв зүйлийг хийх урам зориг, шинэ санаа өгөх 366 өдрийн хичээлийн эхний хичээл танд ийн хүрч байна. ”Өдөр бүр Дракертай хамт” ном нь Питэр Ф.Дракерын бүтээлүүдийн гол санаануудыг багтаан хураангуйлан гаргасан бүтээл юм. Үр бүтээлтэй захирлын ширээний ном болох энэхүү бүтээл нь гүйцэтгэлд чиглэсэн болохыг Питэр Ф.Дракер тодотгосон удаатай. Тэрбээр “Сайнаас агуу руу” номын зохиолч Жим Коллинз-д “Өөрийгөө дайчилж хүмүүст тустай нэгэн бол” гэж хэлсэн тухай Жим Коллинз хожим нь өгүүлсэн байдаг. Питэр Ф.Дракер нь менежментийн ухааныг үндэслэгч бөгөөд ХХ зууны сүүлийн хагасын менежментийн хамгийн нөлөө бүхий сэтгэгчдийн нэг юм.

“Урьд нь чадаагүй зүйлээ одоо хийж чадах уу” гэх асуултыг нухацтай тавиарай. Хэрвээ хариулт нь “Үгүй” бол “Одоо бид яах ёстой вэ” гэж асуух хэрэгтэй. Гурван төрлийн нөхцөл байдалд шууд орхих нь ямагт зөв алхам болно. Хэрэв ямар нэг бараа бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ, зах зээл, эсвэл үйл явц нь “Хэдхэн жил амьдрах настай” гэж тодорхойлогдвол түүнийг ардаа орхих хэрэгтэй. Эдгээр мөхөж буй бараа бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ, үйл явц л хамгийн их халамж, анхаарлыг шаарддаг. Тэд хамгийн бүтээлч бөгөөд чадварлаг хүмүүсийг шинэ соргог зүйл хийлгэхгүй уяж орхидог талтай.

Мөн аливаа бараа бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ, зах зээл, эсвэл үйл явцыг үргэлжлүүлж байгаа ганц шалтгаан нь “урьдчилаад бүрэн төлөгдсөн” бол тэднийг ч гэсэн ардаа орхих нь зөв. Учир нь менежментэд “зарлагагүй хөрөнгө” гэж байдаггүй. Зөвхөн “нөхөгдөшгүй зардал” л гэж бий. Ардаа орхих гурав дахь бөгөөд хамгийн чухал тохиолдол нь хуучин, мөхөж буй бараа бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ, зах зээл эсвэл үйл явцыг авч үлдэхийн тулд шинэ, хөгжиж буй бараа бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ, зах зээл эсвэл үйл явцыг орхигдуулах юм.

Гүйцэтгэх зүйл: Дээр дурдсан асуултуудыг өөрөөсөө асуугаад хэрвээ хариулт нь “Үгүй” бол нандигнаж буй бизнесээ орхих хүнд сонголтыг хий.

“Өдөр бүр Дракертай хамт” номын талаар АПУ компанийн гүйцэтгэх захирал Ц.Эрдэнэбилэг “Үйлдвэрийн менежмент үнэхээр амаргүй, нарийн түвэгтэй байдаг зүйл. Би анх компанийн, тэр тусмаа үйлдвэрийн үйл ажиллагааг удирдах арга зүйн талаар үйлдвэрийн ахмад удирдлага хамт олноос их зүйлийг сурч, ажил амьдралдаа хэрэгжүүлж үр дүнг нь ч мэдэрч байна. Залуучуудад болон бусдад, зөв оновчтойгоор сайн удирдах талаар өөрөөсөө илүү туршлагатай хүмүүсээс, шууд болон бүтээлүүдээс нь суралцах нь маш зүйтэй шүү хэмээн зөвлөе” хэмээн өгүүлсэн юм.

Хуучныг орхих чадварӨДӨР БҮР ДРАКЕРТАЙ ХАМТ

Өмнө нь нэгэнт хийгээгүй хойно, одоо хийх хэрэг байна уу

Монголчуудын шинэ үүц

Г.Байгал@baigalZGM

Мал аж ахуйн үйлдвэрлэл 11.8 их наяд төгрөгтэй тэнцэж байна

Эх газрын эрс тэс уур амьсгалд дасан зохицсон, байгалийн шалгарлыг мянга мянган жил даван туулж, дөрвөн цагийн эргэлтэд зогсолтгүй бэлчээр сэл гэдэг гээд монгол малд давтаг дашгүй шинж чанар олон бий. Биологи болоод генетикийн хосгүй нөөц болохыг шинжээчид хэлдэг. Бид ч органик хэмээн онгир дог. Гэхдээ үүнийгээ батлаад харуул чих, дэлгээд үзүү-лэх нотолгоо бүүдгэр өдий хүрч байна.

Монгол малын тоо толгой өдгөө түүхэн дээд цэгтээ хүрсэн. Өнгөрсөн оны байдлаар манай улс 61.5 сая мал тоолуулсныг Үндэсний статистикийн хороо хэд хоногийн өмнө мэдээлэв. Зах зээлийн ханшаар энэ нь найман их наяд төгрөг гэсэн үг. Бас мал аж ахуйн салбар жилд 3.8 их наяд төгрөгийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэдэг. Ингээд тооцвол салбарын нийт үнэ цэнэ 11.8 их наяд төгрөгтэй тэнцэж байна. Олон улсын ханшаар таван сая ам.доллар. Салбарын гарт баригдаж буй бодит үнэ цэнэ нь энэ.

Монгол морины яснаас кальц

гарган авч, олон улсын зах зээлд 100 граммыг нь 100 ам.доллараар борлуулж буй талаар та дуулсан байх. Бас гадаадын эрдэмтэд монгол буурын бохиноос хавдрын эсрэг эм бүтээсэн. Уг эм олон улсад өндөр үнэ хүрэх боломжтой. Энэ мэт монгол малын генетикийн онцлогийг агуулсан үйлдвэрлэлийн нийт үнэ цэнийг тооцвол лав л тавхан сая ам.доллараар хязгаарлагдахгүй. Ийм үнэт үүцээ монголчууд хэдэн мянган жилийн турш хадгалсаар иржээ.

Гэхдээ үүцээ задалж, өөрсдөө өгөөж хүртэлгүй өдий хүрсэн. Өнөөдөр олон улсын зах зээлд хүчтэй өрсөлдөж буй Монголын

гэх тодотголтой малын гаралтай бүтээгдэхүүн хэр олон байна вэ. Гэтэл гаднынхан монгол гүүний эхсийг генийн түвшинд судлаад, гоо сайхны бүтээгдэхүүн үйлдвэрлээд эхэлчихэж.

Монгол малыг гадаад шинж чанараар зосгохгүй генийн түвшинд нь тодорхойлж, хосгүй болохыг нь тогтоох чухал байгааг судлаачид хэлж байна. Дэлхий даяар хэрэглэж буй нийт сонгины төрлийн ургамлын анхдагч нь монголын Алтайн сонгино байсан гэдэг. Гэвч шинжлэх ухаан, технологийн хөгжил сул доройн улмаас өөрсдийн нөөцөө бусдад алдсаар өдий хүрчээ.

Угтаа дэлхий нийт генетикийн нөөцийн харилцааг зохицуулах эрх зүйн орчинтой болоод 24 жилийн нүүр үзэж байна. 1993 онд баталсан Биологийн олон янз байдлын конвенциор генетикийг үнэ цэнэтэй нөөц баялаг хэмээн тодорхойлжээ. Улс орнууд өөрсдийн амьтан, ургамал гээд бүх төрлийн генетикийн онцлогоо тогтоож, түүнийгээ бүртгүүлж, баталгаажуулах талаар тусгасан байна. Ингэснээр эдийн засгийн эргэлтэд оруулах боломж нээгдсэн. Тэрчлэн 2010 оны Нагоягийн протоколоор эдийн засгийн харилцааг нь

илүү нарийвчилсан. Генетик нөөц болон тэдгээрийг ашигласнаас үүдэх үр ашгийг шударга, эрх тэгш хуваарилах тухай заажээ.

Гэтэл нүүдлийн хэмээх тодотголтой монгол малын генетикийг тогтоосон бүртгэл мэдээлэл үнэндээ ховор. Тэр хэрээр монгол малын үнэ цэнэ олон улсад төдий л ахиагүй. Энэ чиглэлийн судалгаа, шинжилгээний лабораторын хүчин чадал бүүдгэр. Улсын хэмжээнд генийн судалгаа хийдэг 2-3 лабораторитой. Дийлэнх судалгааг хилийн чанадад хийлгэдэг. Ганцхан жишээ хэлье. Дэлхийд ховор хоёр бөхтэй тэмээ манайд бий. Энэ амьтны генийн судалгааг нарийн хийх шаардлагатай байгааг эрдэмтэд сануулдаг.

Ер нь тэмээ гэлтгүй монгол малын удмын сан, генетик нөө цийг тодорхойлох, бүртгэх цаашлаад хамгаалах асуудал чухал байгаа аж. Монголчууд мал болон ургамлын генетикийн нөөцөө ашиглаад 2-3 төрлийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэхэд өнөөгийн алт, зэс тэргүүтэн шиг орлого авчрах боломжтой гэж Дархан-Уул аймгийн Ургамал газар тариалангийн эрдэм шинжил гээний хүрээлэнгийн эрдэмтэд үзэж байна. Био болон нанотех нологи нь бидний өрсөлдөх боломжтой нэгэн талбар.

Зөвхөн бүтээгдэхүүн үйлд-вэрлэж орлого олоод зогсохгүй. Бусдын үйлдвэрлэсэн бүтээг-дэхүүнээс ашиг олж болно. Тухайлбал, манай генетик нөөцөөр гадаадын улс бүтээг-дэхүүн үйлдвэрлэсэн тохиолдолд бид роялти авах эрхтэй. Ийм эрх зүйн заалт олон улсад хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж байна. Манай оюун санааны хөрш хэмээгддэг Энэтхэг улс өөрийн генетик нөөцийг сахин хамгаалах чиглэлээр хамгийн идэвхтэй ажилладаг байна.

Хэрэв нөөц ашигласны төлбөр

буюу роялти авсан тохиолдолд олсон орлогоороо эргээд байгаль орчин, нөөцөө хамгаалж болдог аж.

Эдийн засгийн хувьд генетик нөөц нь дэлхийд өрсөлдөх үнэ цэнэтэй бүтээгдэхүүний эх үндэс. Монголын эдийн зас гийг солонгоруулах нэг тод өнгө ч гэж харж болохоор. Гэвч мон-голчуудыг тэжээх үүц унтсаар.

Бас биднийг ийн ашиглаж амжихгүй байх зуур малын удмын сан эрлийзжиж эхэлсэн байна. Хилийн чанадаас төрөл бүрийн үүлдрийн мал, үр, хөврөл үрийг хяналтгүй импортлох нь ихэсчээ. Үүнээс үүдэн монгол малын тэсвэр хатуужил нь буурч, давжаарах, сүргийн бүтэц алдагдаж эхэлснийг судлаачид хэлж байна. Цаашлаад монгол малын тоо байгалийн тэнцвэрт байдалд заналхийлэх хэмжээнд хүрсэн нь нууц биш. Монгол орны бус нутгуудад бэлчээрийн даац 2.5-5 дахин хэтэрсэн. Үүнийг хууль эрх зүйтэй холбох тайлбарлах нэгэн ч байна.

Сүүлийн хорь гаруй жилийн турш малын удам зүй малын эрүүл мэнд гэх малгай хуульд хавчуулагдаж ирсэн. Энэ хэрээр ч үнэ цэнэ, үүрэг ач холбогдол нь бүдгэрчээ. Малын удмын сан, эрүүл мэндийг хамгаалах тухай хуулиар зохицуулж ирсэн байна. Гэтэл энэ хууль нь цоорхойтой. 2011 онд хийсэн судалгаагаар уг хуульд бусад хуультай давхард сан 23, зөрчилтэй 10, хийдэлтэй 11 заалт байгааг тогтоосон байна. Тиймээс одоо хэрэг жиж буй хуулийг хоёр салган, зохицуулалтыг илүү нарийвчилсан байна. Салбарын яамнаас Малын генетик нөөцийн тухай хуулийн төс лийг УИХ-д өргөн бариад байгаа юм. Малын удмын сан, монгол малын ирээдүйг тодорхойлоход энэ хуулийн төсөл эрх зүйн суурь баримт бичиг болно гэж үзэж байна.

ЗГМ: ТОДРУУЛГА

Мал хяналтгүй импортлох нь ихэсч байнаХүнс , хөдөө аж ахуй, хөнгөн

үйлдвэрийн яамны Бодлого, төлөвлөлтийн газрын ахлах мэргэжилтэн Г.Сувдаагаас зарим зүйлийг тодруулав.

-Хуулийн төслийн гол үзэл баримтлал юу вэ?

-Аливаа улс үндэстэн өөртөө байгаа давуу талаа дөвийлгөхийг хичээдэг. Монгол Улс 10 мянга гаруй жилийн турш нүүдлийн соёл иргэншил эрхэлж байна. Энэ бол бидний ялгарах онцлог, давуу тал. Тиймээс давуу талаа ашиглах нь зүйтэй гэсэн үзэл баримтлалыг суурь болгосон.

-Эрчимжсэн мал аж ахуйг хөгжүүлэх чиглэлийн мах, сүүний өндөр гарцтай малыг хилийн чанадаас оруулж ирж байна. Бас хурдан удмын адуу ч бий. Энэ нь эргээд монгол малын удамшилд нөлөөлөх үү?

-2015 онд УИХ-ын тогтоолоор Төрөөс хөдөө аж ахуйн салбарт 2025 он хүртэл баримтлах бодлого тодорхой болсон. Мал аж ахуйн үйлдвэрлэлд бэлчээрийн мал аж ахуй зонхилно. Эрчимжсэн аж ахуйг зөвхөн хот суурингийн ойролцоо эрхлэхээр болсон. Энэ

хүрээнд бодлого, чиглэл гарна. Импортын малын хувьд хоёр

өөр сонирхлын хүрээнд орж ирж байна. НЭГДҮГЭЭРТ, хурдан удмын адууг хүмүүс импортолж байна. Хэрэв энэ урсгал удаан үргэлжилбэл монголчуудын бахархдаг монгол адуу хэмээх төрөл зүйл нь алдагдах эрсдэлтэй. Харь зүйлийг оруулж ирж байгаа бол тухайн үндэстэнд ямар нөлөө үзүүлэх үү гэдгийг хар хайрцагны бодлогоор харах ёстой.

Бас үхэр, хонь байна. Франц мах, сүүний хосолсон үүлдрийн үхэр оруулж ирж байна. Гэтэл нэг жишээ бий. Украинчууд энэ үхрийг импортолж байгаад зогсоосон түүхтэй. Учир нь тухайн үүлдрийн гурав, дөрөв дэх төрлийн удам нь сайжруулах бус улам сулруулдаг болох нь тогтоогдсон. Тиймээс аливаа малыг оруулж ирэхдээ энэ асуудлыг харгалзах үзэх ёстой. Монголын генетикийн тухай хуулийн төсөлд хилээр нэвтэрч буй малын урсгалд хяналт тавих зохицуулалт оруулсан. Өнөөдөр барилгын компани хүртэл өндөр ашиг шимт үүлдрийн малыг оруулж ирж байна. Энэ асуудал

маань хариуцлагын тогтолцоотой байх ёстой.

Манай улсад баталгаажсан 40 гаруй үүлдэр омгийн мал байна. Үүнийг цаашид хэрхэн сайжруулж авч явах вэ. Яаж эдийн засгийн үр шимээ хүртэх вэ гэдгийг хуульд тодорхойлсон. Мөн Монголын 333 сумын 86 хувьд нь мал аж ахуйн үйлдвэрлэл эрхэлж байна. Тэгэхээр анхан шатны үйлдвэрлэлээ зөв удирдан зохион байгуулах талаар ч дээрх хуульд тусгаж өгсөн.

-Хуулийн төсөлд малчинд хандсан ямар зүйл заалт байгаа вэ?

-Монгол Улс бусад орноос нүүдлийн соёл иргэншлэээрээ ялгарах онцлогтой. Гэтэл сүүлийн үед малчид малаа мотоцикл, машинаар хариу-лах болсон. Энэ нь нүүдлийн соёл иргэншлээ устах аюулд оруулж байна. Тиймээс бид нүүдлийн соёл иргэншлээ хадгалж үлдэхийн тулд малаа мориор хариулах заалт оруулж өгсөн. Гэвч хуулиар та малаа мотоциклиор хариулж болохгүй гэж хуульчилж болохгүй. Иймээс зөвлөмж хэлбэрээр оруулсан.

Дэлхий нийт генетикийн

нөөцийн харилцааг

зохицуулах эрх зүйн орчинтой

болоод 24 жилийн нүүр

үзэж байна.С.Батсайхан/ЗГМ©

» Нүүдлийн хэмээх тодотголтой монгол малын генетикийг тогтоосон бүртгэл мэдээлэл үнэндээ ховор. » Манай генетик нөөцөөр гадаадын улс бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэсэн тохиолдолд бид роялти авах эрхтэй.

» Био болон нанотехнологи нь бидний өрсөлдөх боломжтой нэгэн талбар.

5 -Газар тариалангийн олон

жилийн туршлага, үржил шимтэй талбай ихтэй нь бул ган чуудын давуу тал. Ирэх жилүүдэд газар тариа-лангийн салбарт ямар дэвшил, өөрчлөлт гарах бүрэн бололцоо харагдаж байна вэ?

-Сүүлийн таван жилийн дунд жаар авч үзвэл үр тарианы нэгжийн дундаж ургац нь ул-сын дунджаас дээгүүр байгаа. Өнгөрсөн онд нийт 53 мянган тонн үр тариа хураан авсан. Энэ нь 1993 оноос хойших хамгийн өндөр үзүүлэлт. Манай аймаг жилдээ 100 гаруй мянган тонн үр тариа хураан авч байсан түүхтэй. Энэ үе бол 1970, 1980-аад оны үе. Ирэх жилүүдэд урьдын амжилтаа батгахаар зорьж байна.

Газар тариалангийн үйлдвэр-лэлээр манай аймаг улсдаа Сэ лэнгэ, Төв аймгийн дараа ордог. Тэгэхээр давуу тал болон боломж байгаа. Нэгж талбай-гаас авах ургацын хэмжээг нэ мэгдүүлэх ажлыг ОХУ-ын Красноярск мужийн ХААИС-тай хамтран шинэ шатанд хүргэхээр төлөвлөж, хамтын ажиллагаагаа эхлүүлсэн.

-Аялал жуулчлал танай хөгжлийн нэг тулгуур салбар болох нь ээ?

-Тийм ээ. “Үл үзэгдэх экс-порт” гэж үздэг тус салбар манай аймагт саадгүй хөгжих болол цоотой. Дэд бүтцийн хувьд ямар ч асуудал байхгүй. Аялал жуулчлалыг эдийн засгийн үр өгөөжтэй, байгальд

ээлтэй салбарын нэг болгон хөгжүүлэхээр төлөвлөж бай на. Манай аймгийн хувьд бай галийн үзэсгэлэнт газар эл бэгтэй тө-дийгүй анхдагчдын өлгий нутаг гэсэн эерэг сайхан тодот голтой, хүн бүхнийг татдаг.

Үүнээс гадна түүх, дурсгалын газар ихтэй. Төрөлжсөн аялал жуулчлал хөгжих нөхцөл нь бий. Тухайлбал, эмчилгээний дотоодын аялал жуулчлал хөгжих бүрэн боломжтой. Аялал жуулчлалын менежментийг сайжруулах шардлагатай байгаа. Энэ чиглэлд үйл ажиллагаа явуулж буй аж ахуйн нэгжийн

96 хувь нь идэвхтэй ажилладаг. Гэхдээ улирлын онцлогоос болж өвөл, хаврын цагт ихэнх нь зогсдог. Тиймээс бүтээгдэхүүн, үйлчилгээнд анхаарах хэрэгтэй байна.

-Төр, хувийн хэвшлийн хам-тын ажиллагааг сайжруулах шаардлага бий. Энэ хүрээнд ямар зарчим баримтлах вэ?

-Төр, хувийн хэвшлийн хам-тын ажиллагааг ирэх жилүүдэд илүү эрчимжүүлнэ. Манай аймаг дотроосоо аймаг төрүүлсэн. Тэр нь 100 гаруй мянган хүн амтай Орхон аймаг. Булган аймаг хөгжлийн зарим үзүүлэлтээр

сул байгаагийн нэг үндсэн хүчин зүйл нь энэ. Гэхдээ бидний хажууд маш том зах зээл байна. Тиймээс сул талаа давуу тал болгох нь чухал. Орхончууд мах, сүү, цагаан идээ, хүнсний ногоо хэрэглэх нь хамгийн наад захын үндсэн хэрэгцээ. Энэ нь тус аймагтай хил залгаа манай аймгийн дөрвөн сум төдийгүй бидний хувьд том боломж. Тиймээс Орхон аймагтай ирэх дөрвөн жилийн хугацаанд хам-тарч ажиллах гэрээг байгуулан ажиллаж байна.

-Танай аймгийн хувьд бусад аймагтай харьцуулахад шил-жилт хөдөлгөөн харьцангуй бага байдаг уу?

-Шилжилт хөдөлгөөн харь-цангуй тогтворжсон. Сүүлийн жилүүдэд хүн амын тоо өсөн нэмэгдэж байна. Манай аймаг нийт 61.4 мянган хүн амтай. Үүний 58 хувь нь хөдөлмөрийн насны хүн ам.

-Олон улсын төсөл, хөтөлбөр хэр хэрэгжиж байна вэ?

-Хөрөнгө оруулалтын эх сурвалжаа нэмэгдүүлэх хэрэгцээ, шаардлага их байна. Дан ганц төсвийн хөрөнгө оруулалтад найдах бус олон тулгуурт орлогын бүтэцтэй болох нь чухал. Манай аймаг гадаад, дотоодын төсөл, хөтөлбөртэй хамтарч ажиллахад бэлэн. Азийн хөгжлийн банк болон Дэл хийн банк бусад орон нутгийн хөгжлийг дэмждэг бай-гууллагатай хамтран ажиллах чиглэлд энэ дөрвөн жилд нэлээд анхаарна. Энэ болгоны цаана ард иргэдийн орлого нэмэгдэж, ажлын байр шинээр бий болж, орон нутгийн хөгжил урагшилж байх учиртай.

-Жижиг, дунд үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэх нь ажлын байр шинээр бий болгох, улмаар өрхийн амьжиргаа сайжрах гарцуудын нэг. Танай аймгийн хувьд зэргэлдэх зах зээлд бараа,

бүтээгдэхүүнээ нийлүүлэх боломжтойг та тэмдэглэлээ?

-Иргэдийн хувьд нарийн тооцоо, судалгаатай үүнд хандах хэрэгтэй. Зах зээлийн боломжоо маш сайн тодорхойлсон нь ононо. Түүнээс бусдыг даган дуурайх бус өөрийн бизнест шинэ зах зээлийг нээх нь чухал. Аймгийн хэмжээнд жилд бий болж байгаа ажлын байр үндсэндээ эрэлт хэрэгцээгээ хангаж чадахгүй байна. Орон нутагт тулгамдаж буй асуудлын нэг нь ажлын байрны олдоц байдаг. Сүүлийн үед сургууль төгссөн залуучуудын хувьд төрийн албанд орж ажиллах маш их сонирхолтой болсон байна. Өөрт буй боломжоо харах бус зөвхөн төрд ажилд орох нь амьдралын батал гаа мэтээр хандах нь өрөөсгөл. Төрийн албыг чанаржуу-лах, мэд лэг, боловсролыг нь дээш лүүлэх шаардлага бий. Үүнийг эхлүүлнэ. Төрийн ал-баны уламж лал шинэчлэ лийг хослуулахын зэрэгцээ шийд вэр гар гахад иргэдийн оролцоог нэмэг дүүлэхээр зорьж байгаа. Ир гэндээ ойр, мэр гэш сэн, тогт вортой төрийн албыг төлөв-шүүлэхээр зорьж ажиллана.

Ажилгүйдлийн хувь хэмжээ өсөөд байгаа. Эдийн засгийн хүндрэл ч үүнд нөлөөлж байна. Жижиг, дунд үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэх, өрхийн амьжиргааг нэмэгдүүлэх хүрээнд мах, сүү, жимс, жимсгэнэ тариалах

чиглэлээр тусдаа хөтөлбөр хэрэгжүүлнэ. Засгийн газраас ч энэ талаар бодлого чиглэлээ тодорхойлоод гаргалаа. Чацар-гана тариалах ажлыг энэ оноос эрчимжүүлнэ. Шаардлагатай төсөв, хөрөнгийг нь шийдсэн. Сум болгонд газар зохион байгуу лалтын төлөвлөгөөнд үүнийг тусгаж, иргэдэд чацар -ганы суулгацыг нь олгоно. Энэ нь нөгөө талаасаа эдийн засгаа тэтгэх ажил болоод зогсохгүй цөлжилттэй тэмцэх аян. Чацаргана болон түүнээс гаргаж авсан бүтээгдэхүүн өндөр үнэтэй төдийгүй ашиг тусаа өгөх боломжтой. Тиймээс иргэдийн хувьд орлогоо нэмэгдүүлэх бодит гарцын нэг.

-Уул уурхайн салбарт хэр уян хатан хандах вэ. Хөгжлийн тулгуур салбараар уул уурхайг сонгоогүй нь анхаарал татлаа?

-Манайх харьцангуй уул уурхай багатай аймаг. Энэ нь нэг талаар манай давуу тал. Өмнөх Засаг дарга нарын үед ч уул уурхайн тал дээр нээлттэй бодлого хэрэгжүүлж байгаагүй. Миний хувьд ч гэсэн энэ зарчим дээр хатуу зогсоно. Бидний хувьд уул уурхайгаас гадна өөр олон боломж бий гэж харж байна. Тиймээс түүнийгээ ашиглах нь чухал. Тэгэхээр цаашид ч уул уурхайгаас Булган аймаг зайгаа барина гэсэн үг.

Аймгийн дотоодын нийт бүтээгдэхүүний 70 орчим хувийг хөдөө аж ахуйн салбарт бүрдүүлж ирсэн. Уул уурхайтай холбоотой гэвэл түгээмэл тархацтай газрын ашигт малтмалыг ашиглах, улмаар үүгээр дамжуулан орон сууцны үнэ буурах нөхцөлийг орон нутагтаа бүрдүүлэх сонир холтой байгаа. Учир нь манайд элс, хайрга гээд байшин барихад зарцуулдаг барилгын материалын түүхий эд нь байна. Үүнийгээ эдийн засгийн эргэлтэд оруулах шаардлага бий.

Эдийн засаг

12 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ

З.Батзориг: Ногоон эдийн засаг руу хөгжлийн бодлогоо чиглүүлнэ“Хөгжлийн хөтөч” хөтөлбөрөө хэрэгжүүлэн ажиллаж байна

ЗАСАГ ДАРГА ЯРЬЖ БАЙНА

Манай аймаг нийт 61.4 мянган хүн амтай. Үүний 58

хувь нь хөдөл мө-рийн насныхан

2017.01.16, ДАВАА ~ №010 (556)

Хөрөнгийн биржийн индекс 0.11 хувиар өсөв

99903584, 99903581

Монголын хөрөнгийн бирж баасан гарагийн үнэт цаасны арилжаагаар нэг, хоёр болон гуравдугаар ангилалд бүртгэлтэй 15 хувьцаат компанийн нийт 30,715 ширхэг хувьцаа арилжжээ. Энэ өдөр зургаан компанийнх өсөж, дөрвөн компанийн хувьцаа буурсан бол тав нь тогтвортой байв. Үүнээс “Монинжбар” компанийн хувьцаа хамгийн

өндөр буюу 3.49 хувиар өссөн бол “Гутал” 2.54, “Сүү” 0.66 хувиар тус тус өсчээ.

Хөрөнгийн биржийн индекс 848.06 нэгж болж 0.11 хувиар өссөн байна. Ингэснээр зах зээлийн үнэлгээ 1.44 их наяд төгрөгтэй тэнцэв. Долоо хоногийн сүүлийн өдөр зах зээлийн голлох ТОП-20 болон хөрөнгийн биржийн нэгдсэн индексүүд өсөлттэй гарлаа.

MSE ALL

62.09 -1.24% 1/14/2017

0.02 -5% 1/14/2017

13.875 +21.98% 1/14/2017

0.032 -3.13% 1/14/2017

0.013 -7.69% 1/14/2017

5.33 +5.54% 1/14/2017

4.49 +2.05% 1/14/2017

0.265 +3.92% 1/14/2017

0.2 -5% 1/14/2017

0.53 +3.92% 1/14/2017

МОНГОЛД ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА ЯВУУЛДАГ ГАДААД КОМПАНИУД

ТҮҮХИЙ ЭД

RIO TINTO RIO ASX AUD

WOLF PETROLEUM WOF ASX AUD

PETRO MATAD MATD LON GBX

ASPIRE MINING AKM ASX AUD

GUILDFORD COAL GUF ASX AUD

PROPHECY DEVELOPMENT PCY TSX CAD

TURQUOISE HILL RESOURCES TRQ TSX CAD

SOUTHGOBI RESOURCES SGQ TSX CAD

XANADU MINES XAM ASX AUD

ENTREE GOLD ETG TSX CAD

НЭР СИМБОЛ НЭГЖ ХАНШ ($) ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

АЛТНЫ СПОТ XAU унци 1197.34 +0.09% 1/14/2017

ЦАГААН АЛТ PLA унци 987.3 +0.09% 1/14/2017

МӨНГӨ SIA унци 16.835 +0.42% 1/14/2017

ЗЭС (COMEX) HGA фунт 269 +0.69% 1/14/2017

ТӨМРИЙН ХҮДЭР TIOA тонн 78.69 +0.05% 1/14/2017

WTI ТОС CLA баррель 52.37 -1.21% 1/14/2017

БРЕНТ COA баррель 55.45 -1% 1/14/2017

БЕНЗИН XBA 161.17 +0.06% 1/14/2017

БАЙГАЛИЙН ХИЙ NGA Mmbtu 3.419 +0.97% 1/14/2017

НҮҮРС (NYMEX) QZA тонн 336.55 +0.21% 1/14/2017

НҮҮРС (NEW CASTLE) XWA тонн 82.5 -1.14% 1/14/2017

ЭЛСЭН ЧИХЭР SBA фунт 20.52 -1.16% 1/14/2017

БУДАА RRA центнер 9.9 -0.8% 1/14/2017

БУУДАЙ WA бушель 426 -0.06% 1/14/2017

КАКАО CCA тонн 2213 -0.76% 1/14/2017

КОФЕ KCA фунт 149.3 -0.2% 1/14/2017Энэхүү ханшийн мэдээлэл нь хүснэгтэд заасан өдрийн 15 цагийн байдлаарх дүн тул үүнээс хойш өөрчлөгдсөн байх боломжтой.

▲

▲

▲

▲

▲

▼

▼

▲

▲

▲

▼

▼

▼

▼

▼

▼

НЭР СИМБОЛ БИРЖ ВАЛЮТ ХАНШ ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

▼

▼

▲

▼

▼

▲

▲

▲

▼

▲

НЭР СИМБОЛ ХАНШ (нэгж) ӨӨРЧЛӨЛТ ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

NASDAQ COMPOSITE CCMP 5574.116 +26.63 +0.48% 1/14/2017DAX INDEX DAX 11629.18 +108.14 +0.94% 1/14/2017TORONTO STOCK EXCHANGE SPTSX 15497.28 +79.12 +0.51% 1/14/2017S&P/ASX 200 AS51 5721.117 -45.74 -0.79% 1/14/2017S&P 500 INX 2274.64 +4.2 +0.18% 1/14/2017SHANGHAI COMPOSITE SHCOMP 3112.764 -6.53 -0.21% 1/14/2017DOW JONES INDUSTRIAL AVERAGE INDU 19885.73 -5.27 -0.03% 1/14/2017TOP 20 MSETOP 12212.2 +12.91 +0.11% 1/14/2017FTSE 100 UKX 7337.81 +45.44 +0.62% 1/14/2017HANG SENG HSI 22937.38 +108.36 +0.47% 1/14/2017NIKKEI 225 NKY 19287.28 +152.58 +0.8% 1/14/2017

▲▲▲ ▼▲▼▼▲ ▲▲ ▲

ДЭЛХИЙН ГОЛЛОХ ИНДЕКСҮҮД

МОНГОЛЫН ХӨРӨНГИЙН БИРЖ

Тухайн өдөр арилжаалагдсан хувьцаа

НЭР СИМБОЛ ХАНШ (нэгж) ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

ГОВЬ ХК GOV 10230МАХИМПЕКС ХК MMX 2799СҮҮ ХК SUU 129БАЯНГОЛ ЗОЧИД БУУДАЛ ХК BNG 42000ГУТАЛ ХК GTL 12920ХӨХ ГАН ХК HGN 66.23МОНИНЖБАР ХК MIB 178РЕМИКОН ХК RMC 55ШИВЭЭ ГОВЬ ХК SHG 2500ТАВАНТОЛГОЙ ХК TTL 2648УИД ХК UID 535.45АВТО ИМПЕКС ХК AOI 2218УВС ЧАЦАРГАНА ХК CHR 700.52ХИШИГ УУЛ ХК HSX 925ТӨМРИЙН ЗАВОД ХК TMZ 11500

▲◄►▲▲▲▼▲

◄►◄►▼▲▲▲

◄►▼

Б.Ганбаяр / ЗГМ©

1,200

1,000

800

6002015 2016

0.49% 1/15/20170.00 % 1/15/20170.66 % 1/15/20170.00 % 1/15/20172.54 % 1/15/2017-0.75 % 1/15/20173.49 % 1/15/20170.00 % 1/15/20170.00 % 1/15/2017-0.08 % 1/15/20170.46 % 1/15/20170.09 % 1/15/201712.86 % 1/15/20170.00 % 1/15/2017-14.18 % 1/15/2017