WYNIKIprzeprowadzonego badania

sytuacji bytowej osób starszychz Giżycka po 60. roku życia

Autor:dr Katarzyna KarolskaGłówny SpecjalistaBiuro Promocji i Polityki SpołecznejUrząd Miejski w Giżycku

Giżycko, październik 2016 r.

WprowadzenieBadanie zostało przeprowadzone na terenie Giżycka wśród osób starszych, po 60. roku życia.

Cel badań:1) Celem badań było rozpoznanie środowiska ludzi starszych oraz rzeczywista analiza stanui sytuacji bytowej osób po 60. r. ż.2) Po otrzymaniu wyników badań, wspólne zastanowienie się nad możliwościami Gminy MiejskiejGiżycko w sprawie działań, mogących sprzyjać poprawie jakości życia osóbw podeszłym wieku.

Materiał i metodyka:Badanie zostało przygotowane i opracowane przez Głównego Specjalistę Biura Promocji i PolitykiSpołecznej – dr Katarzynę Karolską. Realizacja badania w terenie została przeprowadzona przezopiekunów medycznych ze Stowarzyszenia na rzecz Chorychz Chorobą Nowotworową „PROMYK” w Giżycku, którego prezesem jest Pani Maria Popieluch.Dane potrzebne do analizy zebrano przy pomocy sondażu diagnostycznego przeprowadzonego odpaździernika do końca listopada 2015 r. Anonimowa ankieta zawierała 28 zróżnicowanych pytań,w tym zamkniętych oraz otwartych. Odpowiedzi na pytania otwarte zostały zamieszczone beznanoszenia jakichkolwiek zmian w treści wypowiedzi.Po uzyskaniu odpowiedzi na zadawane pytania, ankiety zostały wypełnione przez opiekunówmedycznych, na podstawie informacji uzyskanych podczas prowadzonych rozmówod respondentów z terenu Giżycka. Charakter rozmów i duża swoboda w komunikacji ułatwiłypogłębienie poruszanych zagadnień i wyjaśnienie diagnozowanych zjawisk. Badaniu poddano 300osób. Dobór osób miał charakter losowy.

Zakres przedmiotowy badania:Zakres przedmiotowy badania obejmował następujące obszary problemowe: stan fizycznyi sprawność ruchową, stan psychiczny, sytuację społeczną i warunki ekonomiczne, doznaniasomatyczne, stosunki rodzinne.

Nasilenie procesu starzenia się polskiego społeczeństwa jestfaktem. Analiza długookresowej prognozy ludności Polski na lata2008-2035 przygotowanej przez GUS wskazuje, że w perspektywienajbliższych lat, liczba ludności Polski będzie zmniejszać sięsystematycznie, przy czym tempo tego spadku będzie coraz szybsze.

W ciągu ostatnich 20 lat liczba osób w wieku przedprodukcyjnym(0-17) zmniejszyła się o ok. 4 mln, podczas gdy liczba osób w wiekupoprodukcyjnym (60/65+) wzrosła o ponad 2 mln.

Należy uzmysłowić sobie, iż z każdym rokiem przybywa osóbstarszych, a do 2030 roku ludzie starsi będą stanowili 8,5 milionowąpopulację, z czego prawie połowa będzie w wieku 75+. Ta grupawiekowa wiązać się będzie z występowaniem przewlekłejwielochorobowości, niesprawnością fizyczną i upośledzeniemfunkcji poznawczych, które skutkują złożonymi potrzebamizdrowotnymi, rehabilitacyjnymi oraz opiekuńczymi.

CIEKAWOSTKA !Obecnie trwają rozmowy na temat wprowadzenia na terenieGiżycka innowacyjnego rozwiązania w zakresie poprawy opiekinad osobami starszymi w środowisku zamieszkania –a mianowicie włączenia Giżycka do:

KRAJOWEGO SAMORZĄDOWEGO SYSTEMU TELEOPIEKI DOMOWEJ.

Rozwiązanie to stanowi wzmocnienie systemu powiadamianiaratunkowego poprzez użycie tzw. „PRZYCISKU ŻYCIA”. Omawianateleopieka pozwala na prawie 45% redukcję zagrożenia śmierciąw nagłych wypadkach. To innowacyjne rozwiązanie zostanieprzedstawione radnym Rady Miejskiej w Giżycku.

Obecnie w Giżycku zamieszkuje 6.325 osób po 60. r. ż.

Przedstawienie uzyskanych odpowiedzi (wyników)

od respondentów na zadane pytania ankietowe.

Pytanie 1: W jakim jest Pani/Pan wieku?Badaniu poddano seniorów z terenu Giżycka w wieku 60+.Wśród badanych najliczniejszą grupę stanowiły osoby w wieku60-69 lat, co daje 46% ogółu, w przedziale wiekowym 70-79 latbyło 29% przebadanych, w wieku 80-89 lat zgłosiło się 23%respondentów, natomiast w grupie ludzi o sędziwym wieku 90+znalazło się 2% badanych.

wiek 60-69 lat46%

wiek 70-79 lat29%

wiek 80-89 lat23%

wiek 90+2%

Pytanie 2: Czy mieszka Pani/Pansama/sam, lub z najbliższą rodziną?

020406080

100120140160180200

sama/sam- 117 osób

z najbliższąrodziną

- 183 osoby

39%61%

Pytanie 3: Jaki jest Pani/Pana status?

23

14524

108

wolna/wolny 7,7%

mężatka/żonaty 48,3%

rozwódka/rozwodnik 8%

wdowa/wdowiec 36%

Pytanie 4: Jaki jest Pani/Pana poziomwykształcenia?

0

20

40

60

80

100

120

podstawowy- 87 osób zawodowy

- 62 osoby średni- 115 osób wyższy

- 36 osób

29%20,66%

38,33%

12%

Pytanie 5: Czy posiada Pani/Pan dzieci?

92,33%

7,66%tak, posiadam dzieci- 277 osób

nie, nie posiadamdzieci - 23 osoby

Pytanie 6: Czy należy Pani/Pan dorodziny wielodzietnej posiadającej troje iwięcej dzieci?

42%

44%

46%

48%

50%

52%

54%

tak, należę- 139 osób

nie, nie należę- 161 osób

46%

54%

Pytanie 7 (otwarte): Jaki jest stopień Pani/Panasprawności/samodzielności?

Wybierz jedną z odpowiedzi (pełna samodzielność/sprawność; częściowasamodzielność/sprawność; ograniczona samodzielność/sprawność; w pełniuzależniona/uzależniony od osób trzecich) w odniesieniu do poniższychpodpunktów:

- samodzielność podczas czynności higieniczno-pielęgnacyjnych;- sprawność w przyrządzaniu posiłków;- sprawność w robieniu codziennych zakupów;- samodzielność w wychodzeniu z domu;- samodzielność w zakresie sprzątania.

63%12%

12%

13%pełnasamodzielność/sprawność- 188 osóbczęściowasamodzielność/sprawność- 37 osóbograniczonasamodzielność/sprawność- 35 osóbw pełni uzależniona/ny odosób trzecich - 40 osób

Samodzielność podczas czynności higieniczno-pielęgnacyjnych.

Sprawność w przyrządzaniu posiłków.

60%11%

12%

17%

pełnasamodzielność/sprawność- 180 osób

częściowasamodzielność/sprawność- 34 osoby

ograniczonasamodzielność/sprawność- 35 osób

w pełni uzależniona/ny odosób trzecich - 51 osób

Sprawność w robieniu codziennych zakupów.

60%11%

12%

17%

pełnasamodzielność/sprawność- 180 osób

częściowasamodzielność/sprawność- 34 osoby

ograniczonasamodzielność/sprawność- 35 osób

w pełni uzależniona/ny odosób trzecich - 51 osób

Samodzielność w wychodzeniu z domu.

58%

12%

13%

17%

pełnasamodzielność/sprawność- 175 osób

częściowasamodzielność/sprawność- 35 osób

ograniczonasamodzielność/sprawność- 40 osób

w pełni uzależniona/ny odosób trzecich - 50 osób

Samodzielność w zakresie sprzątania.

58%14%

12%

16%

pełnasamodzielność/sprawność- 174 osoby

częściowasamodzielność/sprawność- 42 osoby

ograniczonasamodzielność/sprawność- 35 osób

w pełni uzależniona/ny odosób trzecich - 49 osób

Pytanie 8 (otwarte): Na jakieobecnie choroby Pani/Pan cierpi?

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

200 Choroby układu krążeniowo-oddechowego-181 osóbChoroby układu pokarmowego- 15 osóbChoroby układu ruchu - 104 osoby

Choroby układu nerwowego - 49 osób

Choroby układu moczowo-płciowego- 29 osóbChoroby gruczołów dokrewnych - 55 osób

Choroby nowotworowe - 14 osób

Choroby wymagające leczeniachirurgicznego - 7 osóbChoroby narządu wzroku - 27 osób

Choroby narządu słuchu - 12 osób

Pozostałe choroby tj.: alkoholizm, otyłość,alergia, wielochorobowość - 4 osobyBrak chorób - 16 osób

Pytanie 9: Czy leczy się Pani/Pan nawskazane przez siebie choroby?

91%

9% tak, leczę się- 273 osoby

nie, nie leczę się- 27 osób

Pytanie 10: Czy stać Panią/ Pana nawykupienie leków?

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

tak, stać mnie- 225 osób

nie, nie stać mnie- 75 osób

75% 25%

Pytanie 11: Czy jest Pani/Pan objętyopieką lekarską?

97%

2% 1%0%

20%

40%

60%

80%

100%

120%

tak - 292osoby

nie - 6 osób nie wiem - 2osoby

Pytanie 12: Czy lekarz rodzinny odwiedzaPanią/Pana w domu w ramach tzw. „wizytdomowych u pacjenta”?

0,00%

10,00%

20,00%

30,00%

40,00%

50,00%

60,00%

70,00%

80,00%

tak - 78 osób nie - 221osób

nie wiem- 1 osoba

26,00%

73,67%

0,33%

Pytanie 13: Czy ma Pani/Pan wsparcie wrodzinie?

88%

12% tak, mamwsparcie- 263 osoby

nie, nie mamwsparcia- 37 osób

Pytanie 14: Czy występują u Pani/Panastany: płaczliwości, drażliwości, lęków,niepokoju?

0%

20%

40%

60%

tak,występująstany - 143

osoby

nie, niewystępują

- 123 osobynie wiem

czywystępują- 28 osób

48% 43%

9%

Pytanie 15: Czy występują u Pani/Panazaburzenia pamięci, myślenia, orientacji wterenie?

39%

58%

3% tak, występujązaburzenia - 116osób

nie, nie występujązaburzenia - 175osób

nie wiem, czywystępujązaburzenia - 9 osób

Pytanie 16: Czy jest Pani/Pan chętny dozdobywania nowych umiejętnościi uczestniczenia w życiu społecznym?

38%52%

9%0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

tak, jestemchętna/y

- 115 osób

nie, nie jestemchętna/y

- 157 osób

nie wiem, czyjestem chętna/y

- 27 osób

Pytanie 17 (otwarte): Jak postrzega obecnie Pani/Pan swoją osobę, wygląd?

Chcąc dokonać podsumowania podzielono powyższe odpowiedzina 4 kategorie: osoby zadowolone, osoby średnio zadowolone,osoby niezadowolone oraz osoby, które nie udzieliły odpowiedzi.

Uzyskane wyniki przedstawiają się następująco: 182 osobypozytywnie postrzegają, oceniają swoją osobę, 58 osób negatywnieoceniło swój wygląd, 48 osób zakwalifikowanodo kategorii – osób średnio zadowolonych, ponieważodpowiedziały niejednoznacznie dokonując analizy swojegowyglądu, natomiast 12 osób nie chciało się wypowiedziećna zadane pytanie.

Pytanie 18: Jak Pani/Pan ocenia swoje życieseksualne?

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

15% 2% 1%19%

63%

Pytanie 19: Proszę wypunktować w skali od 1(najmniejsza wartość) – 10 (największawartość) niżej podane elementy, które wg.Pani/Pana wpływają na postrzeganie jakościżycia?

Istotne było zbadanie, jak ankietowani postrzegają jakość swojego życia (co jest dlanich najważniejsze), przez pryzmat poddanych ocenie poniższych elementów(przyjmując 1 pkt za wartość najmniejszą a 10 pkt za wartość największą):- na sprawność sensoryczną 10 pkt wskazało 90 osób badanych, co dało 30% ogółu;- na relacje z innymi 10 pkt wskazało 125 osób badanych, co dało 42% ogółu;- na umiejętność uczenia się i zapamiętywania ważnych informacji 10 pkt wskazały 52osoby, co dało 17% ogółu;- na pozytywne nastawienie do śmierci i umierania 10 pkt wskazało 70 osób, co dało23% ogółu;- na przekonania osobiste 10 pkt wskazało 59 osób, co dało 20% ogółu;- na zdolność uczestniczenia w życiu społecznym najwięcej osób, bo 58 wskazałotylko 1 pkt, co dało 19% ogółu; natomiast 10 pkt wskazało 15 osób;- na zdolność do przemyślania problemów codziennych 10 pkt wskazały 93 osoby, codało 31% ogółu;- na zdolność do podejmowania decyzji 10 pkt wskazało 116 osób, co dało 39% ogółu;- na nieodczuwanie bólu 10 pkt wskazały 124 osoby, co dało 41% ogółu;- na życie seksualne najwięcej bo 199 osób wskazało 1 pkt, co dało 66% ogółu,natomiast 10 pkt wskazało tylko 20 osób, co dało 7% ogółu.

Pytanie 20: Czy zastanawiała sięPani/zastanawiał się Pan nad wstąpieniemdo Giżyckiego Uniwersytetu TrzeciegoWieku?

20%

70%

8% 2% tak - 61 osób

nie - 210 osób

raczej nie - 23osobynie wiem - 6 osób

Pytanie 21: Czy dla poprawy własnegozdrowia korzystała Pani/Pan z siłownizewnętrznych?

0%10%20%30%40%50%60%70%80%

tak,korzystam- 48 osób

nie, niekorzystam- 241 osób

raczej niekorzystam- 11 osób

16%

80%

4%

Pytanie 22: Oceniając swoje obecne życie, czyczuje się Pani/Pan osamotniona/osamotniony?

27%

55%

17%tak, czuję sięsamotna/ny - 82 osoby

nie, nie czuję sięsamotna/ny - 166 osób

raczej nie czuję sięsamotna/ny - 52 osoby

Pytanie 23 (otwarte): Na kogo możePani/Pan liczyć w przypadku koniecznościpomocy?

Badani udzielając odpowiedzi na pytanie: na kogomogą liczyć w przypadku wystąpienia koniecznościudzielenia pomocy, w zdecydowanej większościwskazali rodzinę - 158 osób. To od nich otrzymująniezbędne wsparcie. Pozostałe osoby wskazywałyznajomych, sąsiadów, pielęgniarki, opiekunówmedycznych, pracowników socjalnych, koleżankii kolegów.

Pytanie 24: Czy jest Pani zadowolona / Panzadowolony z dotychczasowego życia?

0%10%20%30%40%50%60%70%80%

tak, jestemzadowolona/ny

- 230 osób

nie, nie jestemzadowolona/ny

- 22 osobyraczej nie

jestemzadowolona/ny

- 48 osób

77%

7%17%

Pytanie 25 (otwarte): Co chciałabyPani/chciałby Pan zmienić w swoimżyciu?

• Zdrowie - 56 osób• Nic - 81 osób• Samotność - 2 osoby• Poprawa kontaktu z bliskimi

- 7 osób• Więcej podróżować - 7 osób• Nie wiem - 12 osób• Polepszenie warunków

finansowych - 16 osób• Cofnąć wiek - 7 osób• Zwalczyć ból - 2 osoby• Brak odpowiedzi - 33 osoby• Poprawienie warunków

mieszkalnych - 14 osób

• Wyjeżdżać do sanatorium - 4 osoby

• Odpocząć od zmartwień - 1 osoba

• Powrócić do sprawności fizycznej - 21 osób

• Zwiększenie dostępności do specjalistów - 7 osób

• Realizować plany - 1 osoba• Więcej wolnego czasu - 2 osoby• Umrzeć - 1 osoba• Pozostałe/pojedyncze

propozycje - 26 osób

Pytanie 26 (otwarte): Czego oczekuje Pani/Panod samorządu giżyckiego oraz organizacjipozarządowych działających w Giżycku?

W pytaniu otwartym dotyczącym oczekiwań respondentów od samorządugiżyckiego oraz organizacji pozarządowych na rzecz osób starszych, padałynastępujące odpowiedzi:- najwięcej badanych wskazywało na konieczność zapewnienia opieki medyczneji wsparcia w miejscu zamieszkania (opieka na godziny) – opiekunowie medyczniitp.- następnie wskazano na informowanie o bezpłatnych szczepieniach np. nagrypę,- kolejną grupę odpowiedzi stanowiło zapotrzebowanie na utworzenie:stacjonarnego hospicjum, DPS, ZOL,- zwracano uwagę na poprawę infrastruktury: chodniki, parkingi itp.,- badani oczekują większego zainteresowania „ogólnie” osobami starszymiw Giżycku,- dużo ankietowanych nie udzieliło żadnej odpowiedzi.

Pytanie 27: Czy rozważa Pani/Pan możliwość skorzystaniana wypadek takiej potrzeby z usług Domu PomocySpołecznej, Zakładu Opiekuńczo-Leczniczego, Hospicjum,bądź innego podmiotu?Z obserwacji oraz wszechstronnej informacji wynika, że seniorzy sąniechętni wobec perspektywy zamieszkania w domach spokojnejstarości. Niski poziom zaufania społecznego zarówno do instytucji,jak i osób obcych sprawia, że osoby starsze wolą pozostać pod opiekąrodziny. W tej materii należałoby stworzyć jak najszybciejalternatywę pozwalająca na wsparcie seniorów, w tymniesamodzielnych w ich miejscu zamieszkania. Ze względuna tempo starzejącego się społeczeństwa w Polsce należałoby podjąćstosowne kroki na poziomie samorządowym do zapewnienia opiekistacjonarnej najbardziej potrzebującym seniorom. Liczba miejscw instytucjach sprawujących opiekę nad osobami starszymi jestograniczona, a miejsca obecnie zapełnione.

40%

32%

8%

19%

tak, rozważam takąmożliwość - 121 osób

nie, nie rozważam takiejmożliwości - 96 osób

raczej nie rozważam takiejmożliwości - 25 osób

nie wiem, czy bymskorzystała/ał z takiejmożliwości - 58 osób

Pytanie 28: Jakie są źródła oraz wysokośćPani/Pana utrzymania?.

0%

20%

40%

60%

80%

100%

emerytura -256 osób renta - 32

osoby rodzina - 7osób zasiłki z

MOPS:celowy,

celowy nadożywianie,okresowy - 4

osoby

85%

11% 2% 1%

Wnioski1. Należy dokonywać oceny potrzeb seniorów oraz włączać przez podmioty lecznicze jaki placówki pomocy społecznej - interdyscyplinarne postępowania profilaktyczne,

diagnostyczne, lecznicze i wspierające osoby starsze.2. Z dostępnej literatury wynika, że podstawowym problemem jest szczupłość kadr i zapleczainfrastrukturalnego dedykowanego realizacji potrzeb populacji 60+.3. Ograniczone możliwości zapewnienia powszechnej specjalistycznej opieki geriatrycznejpowodują konieczność podejmowania działań uzupełniających i zabezpieczających potrzebypacjentów 60+ na poziomie Podstawowej Opieki Zdrowotnej.4. Ważna w zakresie promocji zdrowia i profilaktyki zdrowotnej jest rola samorząduterytorialnego.

Nie ulega wątpliwości konieczność stworzenia systemowych rozwiązańw postaci:-rozwoju geriatrii jako specjalizacji;-przygotowania i doskonalenia zawodowego kadry medycznej w kierunku całościoweji kompleksowej opieki zdrowotnej nad starszym pacjentem;-wspierania i rozwoju poradni i opieki geriatrycznej.

Po zapoznaniu się z wynikami badania, należy wspólnie zastanowić się nadmożliwościami samorządu w zakresie poprawy sytuacji bytowej osób starszychz Giżycka po 60. r.ż.

Dziękuję za pomoc w realizacji badania

Pani Marii Popieluch oraz opiekunom medycznymze Stowarzyszenia na rzecz Chorych z Chorobą Nowotworową

„PROMYK” w Giżycku.

„Nikt nie jest zwolniony z myślenia o starości”prof. dr hab. Irena Kotowska

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

DR KATARZYNA KAROLSKA