WPISUJE DAJ CY Miejsce naaklejk K S EL zodem · 2˝ O˙ˇo ed zaˇ sz w miej u na ˇzezczo m ˇzka m ˙i ˝ 3. , sz czytel e. U a d ug ˇisu/ˇ óra tyl z czarn tuszem/atramentem

Centralna Komisja Egzaminacyjna

Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpocz�cia egzaminu.

WPISUJE ZDAJ�CY

KOD PESEL

Miejsce

na naklejk�z kodem

Uk�a

d g

rafi

czn

y ©

CK

E 2

01

0

EGZAMIN MATURALNY

Z WIEDZY O SPO�ECZE�STWIE

POZIOM PODSTAWOWY

Instrukcja dla zdaj�cego

1. Sprawd�, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 19 stron

(zadania 1 � 34). Ewentualny brak zg�o�przewodnicz�cemu zespo�u nadzoruj�cego egzamin.

2. Odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym

przy ka�dym zadaniu.

3. Pisz czytelnie. U�ywaj d�ugopisu/pióra tylko z czarnym

tuszem/atramentem.

4. Nie u�ywaj korektora, a b��dne zapisy wyra�nie przekre�l. 5. Pami�taj, �e zapisy w brudnopisie nie b�d� oceniane.

6. Na tej stronie oraz na karcie odpowiedzi wpisz swój

numer PESEL i przyklej naklejk� z kodem.

7. Nie wpisuj �adnych znaków w cz��ci przeznaczonej

dla egzaminatora.

MAJ 2012

Czas pracy:

120 minut

Liczba punktów

do uzyskania: 100

MWO-P1_1P-122

Egzamin maturalny z wiedzy o spo�ecze�stwie

Poziom podstawowy2

Zadanie 1. (1 pkt) Podkre�l poprawne zako�czenie zdania.

Za twórc� koncepcji powstania pa�stwa w wyniku podboju i przemocy uznaje si�

A. Jana Jakuba Rousseau.

B. Karola Monteskiusza.

C. Ludwika Gumplowicza.

D. �w. Tomasza z Akwinu.

Zadanie 2. (2 pkt) Podaj dwa problemy zwi�zane z funkcjonowaniem demokracji, na które zwrócono

uwag� w tek�cie.

Demokracja cz�sto bywa postrzegana wy��cznie przez pryzmat urny wyborczej i rz�dów wi�kszo�ci, ale szersze rozumienie demokracji jako obejmuj�cej równie� debat� publiczn�pozwala w��czy� prawa mniejszo�ci w zasadnicz� struktur� tego ustroju [...].

Konflikt mi�dzy rz�dami wi�kszo�ci i prawami mniejszo�ci mo�e si� jednak pojawi�, tote�wa�nym elementem dobrze funkcjonuj�cego systemu demokratycznego jest budowa klimatu tolerancyjnych warto�ci [...].

Tolerancyjne warto�ci powinni krzewi� nie tylko politycy, ale równie� media, pomagaj�c ró�nym wspólnotom lepiej si� nawzajem zrozumie�. Sukces demokracji zale�y nie tylko od struktury instytucjonalnej, ale tak�e od rzeczywistych wzorów zachowa� politycznych i spo�ecznych.

ród�o: A. Sen, Demokracja i zagadka rozwoju, www.dziennik.pl

��.................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

��.................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

Zadanie 3. (1 pkt) Na podstawie wykresu i w�asnej wiedzy wska zaleno� pomi�dzy d�ugo�ci� trwania

demokracji w pa�stwie a opiniami spo�ecze�stwa na temat jej wano�ci.

ród�o: �wiatowa opinia publiczna o demokracji, Komunikat z bada� CBOS BS/140/2009.

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................


Poziom podstawowy3

Zadanie 4. (4 pkt)Do kadego podanego fragmentu Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej dopisz

odpowiadaj�c� mu nazw� zasady demokracji.

A. Art. 4.1. W�adza zwierzchnia w Rzeczypospolitej Polskiej nale�y do Narodu.

zasada .............................................................................................

B. Art. 7. Organy w�adzy publicznej dzia�aj� na podstawie i w granicach prawa.

zasada .............................................................................................

C. Art. 10.1. Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej opiera si� na podziale i równowadze w�adzy

ustawodawczej, w�adzy wykonawczej i w�adzy s�downiczej.

zasada .............................................................................................

D. Art. 11.1. Rzeczpospolita Polska zapewnia wolno�� tworzenia i dzia�ania partii

politycznych. Partie polityczne zrzeszaj� na zasadach dobrowolno�ci i równo�ci obywateli

polskich w celu wp�ywania metodami demokratycznymi na kszta�towanie polityki

pa�stwa.

zasada .............................................................................................

Zadanie 5. (2 pkt)Podaj nazw� ideologii, której za�oenia przedstawiono w tek�cie, oraz imi� i nazwisko jej

wspó�twórcy. Odpowiedzi wybierz spo�ród poniszych.

nazwy ideologii: konserwatyzm, liberalizm, socjaldemokracja

wspó�twórcy ideologii: Edmund Burke, Fryderyk Engels, John Locke

Mimo �e mog� zosta� pope�nione b��dy, to jednak celem prawa nie jest znoszenie

i ograniczanie, lecz zachowanie i powi�kszanie wolno�ci. St�d te� do wszystkich istot

zdolnych do podlegania prawu odnosi si� zasada: gdzie nie ma prawa, nie ma wolno�ci.

Wolno�� bowiem sprowadza si� do niezale�no�ci od przymusu i gwa�tu ze strony innych.

Nie jest to mo�liwe tam, gdzie nie ma prawa [...]. By� wolnym, to znaczy dysponowa�i swobodnie, zgodnie z w�asnym sumieniem, kierowa� w�asn� osob�, dzia�aniem, maj�tkiem,

ca�� sw� w�asno�ci� z przyzwoleniem prawa, któremu si� podlega, nie by� wi�c poddanym

czyjej� arbitralnej woli, ale kierowa� si� bez przeszkód w�asn� wol�. ród�o: Historia my�li politycznej. Antologia tekstów, Kraków 2000.

nazwa ideologii � .................................................

wspó�twórca ideologii � .................................................

Nr zadania 1. 2. 3. 4. 5.

Maks. liczba punktów 1 2 1 4 2 Wype�nia

egzaminatorUzyskana liczba punktów


Poziom podstawowy4

Zadanie 6. (4 pkt) Na podstawie tabeli dotycz�cej wyborów powszechnych w Polsce i w�asnej wiedzy

wykonaj polecenia.

Rok wyborczy Rodzaj wyborów Frekwencja

1989 Wybory parlamentarne I tura 62,5%

II tura 25,1%

1990 Wybory samorz�dowe 42,3%

1990 Wybory prezydenckie I tura 60,6%

II tura 53,4%

1991 Wybory parlamentarne 43,2%




II tura 68,2%


1998 Wybory samorz�dowe 46%

2000 Wybory prezydenckie 61,1%


2002 Wybory samorz�dowe 44%



II tura 51%


Na podstawie: J. Raciborski, Zachowania wyborcze Polaków 1989�2006 [w:] M. Marody (red.), Wymiary �ycia

spo�ecznego. Polska na prze�omie XX i XXI wieku. Wydanie nowe, Warszawa 2007.

A. Wska rodzaj wyborów, w których wyst�puje najwysza frekwencja.

.......................................................................................................................................................

B. Wyja�nij, w jakiej sytuacji wybory prezydenckie przeprowadza si� w dwóch turach.

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

C. Wyja�nij, dlaczego by�oby b��dem zamieszczenie w tabeli wyborów, w wyniku

których urz�d Prezydenta PRL obj�� Wojciech Jaruzelski.

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

D. Zdefiniuj poj�cie frekwencja wyborcza.

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................


Poziom podstawowy5

Zadanie 7. (2 pkt)Na podstawie fragmentów Ustawy o partiach politycznych i w�asnej wiedzy wska dwa

argumenty �wiadcz�ce o tym, e zdobycie przez parti� polityczn� mandatów poselskich

nie jest warunkiem koniecznym uzyskania przez ni� subwencji z budetu pa�stwa.

Art. 28.1. Partia polityczna, która: 1. w wyborach do Sejmu, samodzielnie tworz�c komitet wyborczy, otrzyma�a w skali kraju co najmniej 3% wa�nie oddanych g�osów na jej okr�gowe listy kandydatów na pos�ów albo 2. w wyborach do Sejmu wesz�a w sk�ad koalicji wyborczej, której okr�gowe listy kandydatów na pos�ów otrzyma�y w skali kraju co najmniej 6% wa�nie oddanych g�osów, ma prawo do otrzymywania przez okres kadencji Sejmu, w trybie i na zasadach okre�lonych w niniejszej ustawie, subwencji z bud�etu pa�stwa na dzia�alno��statutow�, zwanej dalej �subwencj��.

ród�o: Dz.U. 2001, Nr 79, poz. 857.

��.................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

��.................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

Zadanie 8. (2 pkt) Zaznacz dwa zdania prawdziwe, wpisuj�c w tabeli obok kadego z nich znak �X�.

Zdanie

A. Zgromadzenie Narodowe jest zwo�ywane przez Prezesa Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej.

B. Rada Ministrów ma w Rzeczypospolitej Polskiej prawo inicjatywy ustawodawczej.

C. Wa�no�� wyborów parlamentarnych w Rzeczypospolitej Polskiej stwierdza Pa�stwowa Komisja Wyborcza.

D. Partie polityczne w Rzeczypospolitej Polskiej s� rejestrowane w S�dzie Okr�gowym w Warszawie.

Zadanie 9. (4 pkt) Uzupe�nij tekst, wpisuj�c w wyznaczone miejsca nazwy instytucji politycznych

Rzeczypospolitej Polskiej (A, C) oraz nazwy typów odpowiedzialno�ci rz�du (B, D).

W Rzeczypospolitej Polskiej cz�onkowie Rady Ministrów za naruszenie Konstytucji lub

ustaw ponosz� odpowiedzialno�� przed (A) ....................... .............................. .

Odpowiedzialno�� tak� okre�la si� mianem odpowiedzialno�ci (B) ��.�� .

Cz�onkowie Rady Ministrów ponosz� tak�e przed (C) ��.�� odpowiedzialno��

solidarn� za dzia�alno�� Rady Ministrów oraz indywidualn� za sprawy nale��ce do ich

kompetencji lub powierzone im przez Prezesa Rady Ministrów. Odpowiedzialno�� tak�

okre�la si� mianem odpowiedzialno�ci (D) �� .

Nr zadania 6. 7. 8. 9.

Maks. liczba punktów 4 2 2 4 Wype�nia



Poziom podstawowy6

Zadanie 10. (5 pkt) Do kadej podanej informacji dopisz w�a�ciw� nazw� zwi�zan� z samorz�dem terytorialnym w Rzeczypospolitej Polskiej.

A. Jednostka pomocnicza gminy obejmuj�ca jedn� lub kilka wsi; na jej czele stoi osoba

wybierana w g�osowaniu powszechnym na zebraniu wiejskim.

............................................................................................

B. Cz�onek kolegialnego organu stanowi�cego w jednostkach samorz�du terytorialnego

wszystkich szczebli.

............................................................................................

C. Jednoosobowy organ wykonawczy wybierany bezpo�rednio przez mieszka�ców gminy

miejskiej.

............................................................................................

D. Szef kolegialnego organu wykonawczego w powiecie wybierany przez rad� powiatu.

............................................................................................

E. Organ kolegialny wybierany przez sejmik województwa; na jego czele stoi marsza�ek

województwa.

............................................................................................

Zadanie 11. (3 pkt)Do kadej podanej w tabeli czynno�ci w polskim procesie legislacyjnym dopisz nazw�organu pa�stwa, który moe j� podj�.

Czynno�� w procesie legislacyjnym Organ w�adzy RP

A. uchwalenie poprawek do ustawy

B. odmowa podpisania ustawy

C. ponowne uchwalenie ustawy

Zadanie 12. (3 pkt) Do kadej podanej informacji o polskim premierze dopisz jego imi� i nazwisko. Odpowiedzi wybierz spo�ród: Marek Belka, Jan Krzysztof Bielecki, W�odzimierz Cimoszewicz, Jaros�aw Kaczy�ski, Jan Olszewski, Waldemar Pawlak.

A. Kierowa� Rad� Ministrów RP w latach 2006�2007; kandydowa� w ostatnich wyborach

prezydenckich; w 2011 roku by� pos�em na Sejm RP.

............................................................................................

B. Kierowa� Rad� Ministrów RP w latach 1996�1997; w 2005 roku pe�ni� funkcj� Marsza�ka

Sejmu RP; w 2011 roku by� cz�onkiem Senatu RP.

............................................................................................

C. Kierowa� Rad� Ministrów RP w 1991 roku; w latach 1993�2003 by� przedstawicielem

Polski w Europejskim Banku Odbudowy i Rozwoju; w 2011 roku pe�ni� funkcj�przewodnicz�cego Rady Gospodarczej przy Prezesie Rady Ministrów RP.

............................................................................................


Poziom podstawowy7

Zadanie 13. (4 pkt) Do kadego podanego w tabeli opisu kompetencji dopisz pe�n� nazw� w�a�ciwego

organu Rzeczypospolitej Polskiej.

Kompetencje organu Nazwa organu

A. Stoi na stra�y wolno�ci s�owa, prawa do informacji

oraz interesu publicznego w telewizji.

B.

Sprawdza legalno��, gospodarno��, rzetelno��i celowo�� dzia�a� organów administracji rz�dowej

oraz NBP.

C. Strze�e praworz�dno�ci oraz czuwa nad �ciganiem

przest�pstw.

D. Stoi na stra�y wolno�ci oraz praw cz�owieka

i obywatela wynikaj�cych z konstytucji.

Zadanie 14. (3 pkt) Do kadej podanej nazwy ga��zi prawa przyporz�dkuj w�a�ciwy opis z tabeli. Wpisz

w wyznaczone miejsca numery, którymi oznaczono te opisy.

Opis ga��zi prawa

1. Okre�la podstawowe zasady ustroju politycznego i gospodarczego pa�stwa.

2. Obejmuje zakazy i nakazy zachowa� oraz �rodki przymusu pa�stwowego.

3. Reguluje stosunki maj�tkowe oraz osobowe mi�dzy podmiotami prawa.

4. Normuje tryb post�powania przed organami rz�dowymi i samorz�dowymi.

A. Prawo administracyjne � ...............

B. Prawo cywilne � ...............

C. Prawo karne � ...............

Zadanie 15. (1 pkt)Podkre�l poprawne zako�czenie zdania.

W Rzeczypospolitej Polskiej zarz�dzenia Prezesa Rady Ministrów s�

A. zatwierdzane ustawowo.

B. �ród�em powszechnie obowi�zuj�cego prawa.

C. publikowane w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.

D. obowi�zuj�ce tylko dla jednostek podleg�ych mu organizacyjnie.

Zadanie 16. (3 pkt)Doko�cz zdania, wpisuj�c w�a�ciwe terminy z zakresu prawa cywilnego. Odpowiedzi

wybierz spo�ród: adwokat, oskarony, powód, pozew, pozwany, prokurator.

A. Pismo procesowe skierowane do s�du zawieraj�ce wniosek o wszcz�cie procesu cywilnego

i rozpoznanie sprawy to .............................. .

B. Pismo procesowe wnosi do s�du osoba okre�lana jako .............................. .

C. Przeciwnik procesowy osoby wnosz�cej spraw� do s�du to .............................. .

Nr zadania 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16.

Maks. liczba punktów 5 3 3 4 3 1 3 Wype�nia



Poziom podstawowy8

Zadanie 17. (1 pkt)Podkre�l nazw� aktu prawnego dotycz�cego praw cz�owieka uchwalonego w 1948 roku

przez Zgromadzenie Ogólne ONZ.

A. Karta Praw Podstawowych

B. Karta Narodów Zjednoczonych

C. Powszechna Deklaracja Praw Cz�owieka

D. Deklaracja Praw Cz�owieka i Obywatela

Zadanie 18. (3 pkt) Do kadego podanego w tabeli przepisu prawnego dopisz w�a�ciw� nazw� rodzaju praw

i wolno�ci cz�owieka. Odpowiedzi wybierz spo�ród: prawa osobiste, prawa polityczne,

prawa socjalne, prawa ekonomiczne, prawa kulturalne.

Przepis dotycz�cy praw i wolno�ci

cz�owieka

Nazwa rodzaju praw i wolno�ci

cz�owieka

A. Ka�dy pozbawiony wolno�ci powinien

by� traktowany w sposób humanitarny.

B. Ka�demu zapewnia si� wolno��zrzeszania si�.

C. Ka�dy ma prawo do ochrony zdrowia.

Zadanie 19. (2 pkt) Zaznacz w tabeli liter� P wydarzenie chronologicznie pierwsze, a liter� O � wydarzenie

chronologicznie ostatnie.

Wydarzenie Chronologia

A. wst�pienie Polski do Rady Europy

B. wst�pienie Polski do Unii Europejskiej

C. wst�pienie Polski do Organizacji Narodów Zjednoczonych

D. wst�pienie Polski do Organizacji Paktu Pó�nocnoatlantyckiego

Zadanie 20. (4 pkt) Uzupe�nij tabel�, wpisuj�c informacje dotycz�ce umów mi�dzynarodowych stanowi�cych

podstaw� integracji europejskiej.

Nazwa umowy Rok

podpisania

Miejsce

podpisania

A. Traktat ustanawiaj�cy Europejsk� Wspólnot� W�gla i Stali 1951

B. Traktaty ustanawiaj�ce Europejsk� Wspólnot�Gospodarcz� i Europejsk� Wspólnot� Energii Atomowej

Rzym

C. Traktat o Unii Europejskiej 1992

D. Traktat lizbo�ski Lizbona


Poziom podstawowy9

Zadanie 21. (4 pkt) Na podstawie fotografii i podanych informacji oraz w�asnej wiedzy uzupe�nij tabel�, wpisuj�c nazwiska polityków oraz nazwy instytucji Unii Europejskiej, którymi

kierowali w 2011 roku.

A. B.

Informacja o polityku Nazwisko polityka Nazwa kierowanej przez

polityka instytucji UE

A. Premier Portugalii

w latach 2002�2004

B. Premier Polski

w latach 1997�2001

Zadanie 22. (2 pkt)Do kadego podanego opisu kompetencji dopisz nazw� w�a�ciwej instytucji Unii

Europejskiej.

A. Jego g�ównym zadaniem jest kontrola w�a�ciwego wykonania bud�etu Unii Europejskiej.

Zapewnia prawid�owo�� i zgodno�� z prawem wszystkich wydatków Unii oraz nale�yte

zarz�dzanie finansami.

.................................................................................................................................................

B. Zapewnia jednolit� interpretacj� i stosowanie prawa europejskiego we wszystkich krajach

Unii � tak, aby prawo by�o jednakowe dla wszystkich. Czuwa równie� nad tym,

by wszystkie pa�stwa cz�onkowskie i instytucje unijne wype�nia�y na�o�one

na nie zobowi�zania prawne.

.................................................................................................................................................

Nr zadania 17. 18. 19. 20. 21. 22.

Maks. liczba punktów 1 3 2 4 4 2 Wype�nia



Poziom podstawowy10

Zadanie 23. (5 pkt) Na podstawie mapy i w�asnej wiedzy uzupe�nij tabel� dotycz�c� pa�stw europejskich.

Do kadego podanego opisu dopisz nazw� w�a�ciwego pa�stwa oraz numer, którym

oznaczono je na mapie.

Opis pa�stwa Nazwa pa�stwa Numer

na mapie

A. Pa�stwo, w którym rozegra�y si� wydarzenia

zwane pomara�czow� rewolucj�.

B. Pa�stwo za�o�ycielskie Wspólnot Europejskich.

C. Pa�stwo, w którym w latach 90. XX wieku

toczy�a si� wojna domowa.

D. Pa�stwo granicz�ce z Polsk�, uczestnicz�ce

w pracach Grupy Wyszehradzkiej.

E. Pa�stwo cz�onkowskie Unii Europejskiej,

nienale��ce do strefy Schengen.

Zadanie 24. (3 pkt) Rozstrzygnij, które zdania dotycz�ce stosunków mi�dzynarodowych s� prawdziwe,

a które fa�szywe. W tabeli obok kadego zdania wpisz odpowiednio prawda lub fa�sz.

Zdanie Prawda / Fa�sz

A. Terytorium po�udniowego Libanu by�o kilkakrotnie okupowane

przez Izrael.

B. Kosowo sta�o si� niepodleg�ym pa�stwem w latach 90. XX wieku

w wyniku rozpadu Jugos�awii.

C. Naddniestrza�ska Republika Mo�dawska jest pa�stwem

separatystycznym.


Poziom podstawowy11

Zadanie 25. (3 pkt) Rozstrzygnij, które zdania dotycz�ce funkcjonowania spo�ecze�stwa s� prawdziwe,

a które fa�szywe. W tabeli obok kadego zdania wpisz odpowiednio prawda lub fa�sz.

Zdanie Prawda / Fa�sz

A. Wspólnota jest grup�, której cz�onków ��czy trwa�a wi��emocjonalna.

B. Nonkonformizm to postawa charakteryzuj�ca si�podporz�dkowaniem zasadom obowi�zuj�cym w danej grupie.

C. W Polsce zawarcie ponownego ma��e�stwa jest dozwolone

przez prawo po uzyskaniu orzeczenia s�dowego o separacji.

Zadanie 26. (2 pkt) Podkre�l dwa zdania, które charakteryzuj� spo�ecze�stwo otwarte.

A. Awans spo�eczny jest mo�liwy przy odpowiednim wysi�ku i zdeterminowaniu jednostki.

B. Degradacja spo�eczna nie jest mo�liwa.

C. Pozycja spo�eczna jednostki wynika wy��cznie z urodzenia.

D. Pozycja spo�eczna jednostki zale�y przede wszystkim od jej wiedzy i stopnia aktywno�ci.

E. Typowa jest degradacja mi�dzypokoleniowa.

Zadanie 27. (2 pkt) Wybierz dwa zdania, w których zawarte s� opinie. Wpisz w wyznaczone miejsca litery,

którymi oznaczono te zdania.

A. M�odzi s� najwi�kszymi ofiarami kryzysu gospodarczego.

B. Bez pracy jest dzi� 20,4 procent Europejczyków mi�dzy 15. a 24. rokiem �ycia, którzy

chcieliby podj�� zatrudnienie � o jedn� trzeci� wi�cej ni� w 2008 roku.

C. M�odzi Polacy mi�dzy 18. a 34. rokiem �ycia stanowi� ponad po�ow� zarejestrowanych

bezrobotnych, a bezrobocie w�ród m�odzie�y jest dwukrotnie wy�sze od �redniej.

D. Za filar przysz�ego dobrobytu i szcz��cia uznaje si� prac�, a m�odzi ze znalezieniem

zatrudnienia i zdobyciem dobrej posady maj� k�opot.

E. Wsz�dzie wzrasta udzia� zatrudnionych czasowo lub na niepe�ny etat. 27,6 procent

m�odych Europejczyków pracuje w niepe�nym wymiarze.

F. T� ró�norodn� grup� ludzi ��czy niepewno�� jutra, która nie pozwala niczego planowa�,

i p�aca tak marna, �e nie sta� ich na godne �ycie.

Na podstawie: W. Smoczy�ski, Prekariusze wszystkich krajów, �Polityka�, nr 37/2011.

zdania zawieraj�ce opinie �

Nr zadania 23. 24. 25. 26. 27.

Maks. liczba punktów 5 3 3 2 2 Wype�nia



Poziom podstawowy12

Zadanie 28. (2 pkt) Na podstawie danych zamieszczonych w tabeli wybierz dwa zdania prawdziwe. Wpisz

w wyznaczone miejsca litery, którymi oznaczono te zdania.

Tabela. Postawy spo�ecze�stwa polskiego wobec przemian po 1989 roku

01. 2008

03. 2010

Jakie b��dy pope�niono w okresie przemian po 1989 roku? (mo�liwo�� wskazania trzech odpowiedzi; uwzgl�dniono odpowiedzi, które uzyska�y min. 20% wskaza�) w procentachtolerowanie korupcji, nieuczciwo�ci w polityce 44 37 zbyt daleko id�ca prywatyzacja polskiej gospodarki, wyprzeda� maj�tku narodowego za bezcen

30 29

dopuszczenie do nadmiernego wzrostu nierówno�ci spo�ecznych 26 27 brak wystarczaj�cej lustracji, rozliczenia wspó�pracowników s�u�b specjalnych PRL

25 25

brak dekomunizacji i rozliczenia funkcjonariuszy pa�stwowych i partyjnych z okresu PRL

20 24

uw�aszczenie nomenklatury, przejmowanie pa�stwowego maj�tku przez dzia�aczy pa�stwowych i partyjnych

21 22

Na podstawie: Polacy o Magdalence, Okr�g�ym Stole i poczuciu zdrady, Komunikat z bada� CBOS

BS/101/2010.

A. Wi�kszo�� respondentów wi��e b��dy, które pope�niono w czasie przemian po 1989 roku,

ze s�abo�ci� demokracji proceduralnej.

B. Odsetek osób uznaj�cych korupcj� i nieuczciwo�� w polityce za jeden z trzech g�ównych

b��dów pope�nionych w czasie przemian po 1989 roku spad� w okresie stycze� 2008 �

marzec 2010 o 7 punktów procentowych.

C. Odsetek osób uznaj�cych brak dekomunizacji oraz rozliczenia funkcjonariuszy

pa�stwowych i partyjnych z okresu PRL za jeden z trzech g�ównych b��dów pope�nionych

w czasie przemian po 1989 roku wzrós� w okresie stycze� 2008 � marzec 2010 o 4%.

D. Prywatyzacja nomenklaturowa by�a uznawana za jeden z trzech najwa�niejszych b��dów

pope�nionych w czasie przemian po 1989 roku przez mniej ni� 1/4 respondentów.

zdania prawdziwe �

Zadanie 29. (1 pkt) Podkre�l nazw� zjawiska spo�ecznego, którego dotyczy rysunek satyryczny.

ród�o: www.mleczko.pl

A. korupcja

B. organizowanie jubileuszy

C. ruch kibicowski

D. sportowy styl �ycia


Poziom podstawowy13

Zadanie 30. (2 pkt)Zaznacz dwa zdania prawdziwe, wpisuj�c w tabeli obok kadego z nich znak �X�.

Zdanie

A. Wspó�cze�nie w Polsce zamieszkuje wi�kszy odsetek osób nale��cych

do mniejszo�ci narodowych ni� w okresie mi�dzywojennym.

B. We wspó�czesnej Polsce w�ród mniejszo�ci narodowych najliczniejsz� grup�s� Niemcy.

C. Wed�ug prawa Rzeczypospolitej Polskiej Romowie s� mniejszo�ci� etniczn�.

D. Wed�ug prawa Rzeczypospolitej Polskiej l�zacy s� grup� pos�uguj�c� si�j�zykiem regionalnym.

Zadanie 31. (2 pkt) Na podstawie tekstu �ród�owego wykonaj polecenia.

Czy Polonia nie tylko w USA, ale i w innych bogatych krajach Zachodu mo�e postawi�przed sob� kolejny wielki i jednocz�cy wszystkich cel narodowy? Pi��dziesi�t pi�� lat temuby� nim protest przeciw ja�ta�skiej zmowie. Potem by�a nim walka z komunizmem, a przynajmniej jego bojkot. Na pewien czas takim jednocz�cym celem sta�o si� poszerzenie NATO [...].

Ku Polonii na Wschodzie zwraca si� jedynie w sposób systematyczny i zorganizowany krajowa Wspólnota Polska [...]. Ta decyzja o dominacji wschodniego kierunku dzia�alno�ci i skierowaniu tam praktycznie wszystkich si� i �rodków, jakimi Wspólnota Polska dysponuje, jest wyborem dramatycznym. Oznacza bowiem zaniedbanie kierunku zachodniego [...]. Co gorsza, po wielkim zrywie na rzecz poszerzenia NATO polonijne struktury na Zachodzie zdaj� si� na powrót pogr��a� w marazmie [...].

To od nas w Polsce w du�ym stopniu zale�y, czy Polonia odrodzi si� poprzez m�odsze, lepiej wykszta�cone pokolenia. Tymczasem wolimy przeszkadza�. Przyj�ta ostatnio interpretacja ustawy o obywatelstwie zmusza konsulaty RP do odmawiania wiz wjazdowych osobom posiadaj�cym prócz obywatelstwa obcego równie� polskie. Powinni je�dzi� do kraju z polskim paszportem. Ale nie zawsze jest im to na r�k�, na przyk�ad wówczas, gdy udaj� si�z delegacj� du�ej firmy na rozmowy handlowe [...]. Inny przyk�ad: po upadku komunizmu wielu dwuj�zycznych studentów i absolwentów ch�tnie odbywa�o wakacyjne bezp�atne sta�e w polskich placówkach konsularnych i handlowych [...]. Tymczasem od kilku lat przyjmowanie przez placówki takich bezp�atnych sta�ystów jest zakazane, co umotywowano wzgl�dami bezpiecze�stwa i konieczno�ci� zachowania tajemnicy s�u�bowej.

ród�o: J. Surdykowski, Marsz, marsz Polonia..., �Wprost�, nr 39/2007.

A. Wymie� dzia�ania Polaków mieszkaj�cych na sta�e za granic� na rzecz Polski

po II wojnie �wiatowej.

��.................................................................................................................................................

��.................................................................................................................................................

B. Przedstaw � za autorem tekstu � bariery w podtrzymywaniu polsko�ci przez Polaków

mieszkaj�cych na sta�e za granic�.

��.................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

��.................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

Nr zadania 28. 29. 30. 31.

Maks. liczba punktów 2 1 2 2 Wype�nia



Poziom podstawowy14

Zadanie 32. (1 pkt) Podkre�l nazw� dokumentu, którego dotyczy tekst.

[...] dokument ten mo�e by� przyznany osobie, która � deklaruj�c przynale�no�� do Narodu

Polskiego � wyka�e swój zwi�zek z polsko�ci� poprzez przynajmniej podstawow� znajomo��j�zyka polskiego, który uwa�a za ojczysty, oraz udowodni znajomo�� polskich tradycji

i zwyczajów, z�o�y zarazem odpowiedni� deklaracj� przed konsulem i wyka�e, �e co

najmniej jedno z rodziców lub dziadków albo dwoje pradziadków by�o narodowo�ci polskiej

lub posiada�o polskie obywatelstwo [...] ustawa w obecnej wersji dotyczy tylko mieszka�ców

zza wschodniej granicy i ma m.in. wype�ni� moralny obowi�zek wobec Polaków

na Wschodzie. ród�o: M. Mieczkowska, D. Scholze (red.), Polityczne wymiary etniczno�ci, Kraków 2009.

A. dowód osobisty

B. Karta Polaka

C. paszport

D. tymczasowy dowód osobisty

Zadanie 33. (2 pkt) Na podstawie tekstu �ród�owego wykonaj polecenia.

Kryteria [polsko�ci], które w �wiadomo�ci Polaków z Polski okazuj� si� najwa�niejszymi

wyznacznikami to�samo�ci narodowej [...], to: poczucie, �e jest si� Polakiem, znajomo��j�zyka, kultury i historii Polski, posiadanie co najmniej jednego z rodziców narodowo�ci

polskiej, posiadanie polskiego obywatelstwa, przestrzeganie polskich obyczajów, a tak�e

zamieszkanie i urodzenie si� w Polsce, zas�ugi dla Polski, a wreszcie wiara katolicka. Spo�ród

tych kryteriów polsko�ci pierwsze jest zawsze spe�nione ex definitione � wszyscy ci, których

jeste�my sk�onni uzna� za Polaków uznaj� siebie za Polaków. Tych, którzy maj� [...]

przodków Polaków, a którzy si� za Polaków nie uwa�aj�, raczej nie nazwiemy Polakami, co

najwy�ej potomkami Polaków [...].

Najogólniej mo�na wyodr�bni� cztery sytuacje spo�eczne, w których znalaz�a si� ludno��polskiej narodowo�ci lub polskiego pochodzenia za wschodnimi granicami Polski. Prowadzi

to do ukszta�towania si� czterech typów polsko�ci [...].

Wydaje si�, �e sytuacja Polaków na Litwie wyrazi�cie ukazuje typ stosunku do w�asnej

narodowo�ci, który okre�li�am jako polsko�� zagro�on�. Jest to stosunek emfatycznie

i nieomal obsesyjnie akcentuj�cy polsko�� wraz ze wszystkimi kryteriami, które wyst�pi�y

w badaniach na terenie Polski. Polacy na Litwie czuj� si� Polakami, znaj� dobrze j�zyk

polski, wiedz� du�o o polskiej historii i kulturze, w której s� wychowani i wykszta�ceni

(s�dz�, �e wi�cej ni� Polacy zamieszkali w Polsce), s� urodzeni na swojej ziemi i na niej

mieszkaj�, znaj� polsk� obyczajowo��, s� tak�e aktywnymi katolikami [...].

[Z kolei] na Bia�orusi, gdzie w wyniku, z jednej strony, polityki narodowo�ciowej ZSRR,

a z drugiej �s�abo�ci� etnicznej elementu bia�oruskiego, polsko�� przewa�aj�cej cz��ci

ludno�ci polskiej jest rozmyta i niepewna [...]. Polsko�� ma tu charakter elitarny i jest

ograniczona w�ród szerszych grup spo�ecznych do �wiadomo�ci zwi�zków rodzinnych

z Polsk�, niepe�nej znajomo�ci j�zyka i mglistych wyobra�e� o kulturze przodków.

W�ród polskiej ludno�ci mieszkaj�cej za wschodni� granic� mamy te� do czynienia

z sytuacj�, gdy warunki nie pozwala�y na zachowanie jakichkolwiek kryteriów polsko�ci.

S� to ludzie, którym zosta�o tylko poczucie, �e jest si� Polakiem [...]. Ten przypadek

[nazwany polsko�ci� rezydualn�] reprezentuj� Polacy z Kazachstanu [...].


Poziom podstawowy15

Z sytuacj� spo�eczn�, która doprowadzi�a do istnienia polsko�ci sentymentalnej, zetkn��am si�w ró�nych cz��ciach Syberii. Polacy znale�li si� tam w wyniku indywidualnych zsy�ek

i przymusowych osiedle�, [...] nie tylko byli odci�ci od �rdzenia� kultury polskiej, ale tak�e nie

mogli zachowa� odr�bno�ci kulturowej � j�zyka, obyczajów, religii [...]. Dzi� s� to ludzie, którzy

nie roszcz� sobie pretensji do przynale�no�ci do narodu polskiego; nie s� Polakami w swoim

odczuciu i w odczuciu innych, natomiast s� �wiadomi swojego polskiego pochodzenia,

podkre�laj� je, interesuj� si� nim i s� przedstawiani przez innych jako potomkowie Polaków [...].

ród�o: E. Nowicka, Polacy czy cudzoziemcy? Polacy za wschodni� granic�, Kraków 2000.

A. Podaj nazw�, jak� autorka tekstu okre�li�a typ polsko�ci nieoznaczaj�cy polskiej

tosamo�ci narodowej.

.......................................................................................................................................................

B. Podaj nazwy dwóch wyznaczników tosamo�ci polskiej funkcjonuj�cych

w �wiadomo�ci Polaków z Polski, które nie s� charakterystyczne dla reprezentantów

polsko�ci zagroonej.

��.................................................................................................................................................

��.................................................................................................................................................

Zadanie 34. (15 pkt) Scharakteryzuj i oce� sytuacj� spo�eczno-kulturow� Polaków mieszkaj�cych na sta�e

poza granicami Polski. Zaproponuj dzia�ania organów pa�stwa i samorz�du

terytorialnego oraz organizacji pozarz�dowych maj�ce na celu popraw� tej sytuacji.

Odwo�aj si� do materia�ów �ród�owych z zada� 31�33.

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

Nr zadania 32. 33. 34.

Maks. liczba punktów 1 2 15 Wype�nia



Poziom podstawowy16

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................


Poziom podstawowy17

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................


Poziom podstawowy18

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................


Poziom podstawowy19

BRUDNOPIS

Documents

WPISUJE DAJ CY Miejsce naaklejk K S EL zodem · 2˝ O˙ˇo ed zaˇ sz w miej u na ˇzezczo m ˇzka m ˙i ˝ 3. , sz czytel e. U a d ug ˇisu/ˇ óra tyl z czarn tuszem/atramentem