Ksistwo Achai - jedno z pastw powstaych na ziemiach cesarstwa bizantyjskiego po jego upadku w wynik IV krucjaty w 1204r. Ksistwo, pooone na terenie Peloponezu, do 1224 r. byo wasalem krlestwa Tessaloniki. Po upadku krlestwa, podbitego przez wadc Epiru, Teodora Komnena, ksistwo Achai zyskao wzgldn niezaleno, zyskujc sobie nawet rang dominujcej siy na terenie Grecji. W 1262 r. na znacznej powierzchni ksistwa powsta podlegy cesarstwu bizantyjskiemu despotat Morei, w ktrym panowali przedstawiciele cesarskiego rodu z Konstantynopola (zwykle nastpcy tronu bizantyjskiego). W 1278r. ksistwo Achai znalazo si we wadzy woskiej arystokracji (pocztkowo krlw Neapolu). Ksistwo Achai istniao w latach 1205 - 1432. W 1432r. Achaja powrcia do cesarstwa bizantyjskiego.

Ksistwo Achai 1205-1432 Jzyk urzdowy - francuskiJzyk uywany - greckiStolica Andravida(1205-1249) Mistra(1249-1261)Typ pastwa - monarchiaData powstania - 1205Data likwidacji - 1432

Cesarstwo Bizantyjskie (albo Bizancjum) termin historiograficzny uywany od XIX wieku na okrelenie greckojzycznego, redniowiecznego Cesarstwa Rzymskiego ze stolic w Konstantynopolu IV wyprawa krzyowa, do ktrej doszo w latach 1202-1204, pozostaje jednym z najciekawszych wydarze w dziejach Europy

Peloponez (Pwysep Peloponeski, gr. Pelopnisos, w redniowieczu znany pod nazw Morea (gr. lub ) - pwysep i region administracyjny w Grecji, stanowicy najdalej na poudnie wysunit cz Pwyspu Bakaskiego.

Wasal pocztkowo (wczesne redniowiecze) wolny oddajcy si w opiek seniorowi w akcie komendacji. W zamian za lenno wasal zobowizywa si suy wiernie seniorowi rad i pomoc orn. Uroczyst ceremoni przekazania lenna bya inwestytura. Pniej wasal to osoba, ktra zoya hod i przysig na wierno. Z uwagi na obowizywanie zasady w feudalizmie europejskim "Wasal mojego wasala nie jest moim wasalem", stosunki lenne tworzyy skomplikowan struktur spoeczn na terenach kontynentalnej Europy.

Krlestwo Tessaloniki jedno z pastw powstaych po rozbiciu Cesarstwa bizantyjskiego przez IV krucjat w 1204 r.

Despotat Epiru jedno z pastw greckich powstaych obok Cesarstwa Nicejskiego i Cesarstwa Trapezuntu po rozbiciu Cesarstwa bizantyjskiego przez IV krucjat w 1204 r.

Despotat Morei - pastwo greckie istniejce w latach 1308-1460.

Konstantynopol - nazwa nadana miastu Bizancjum przez Konstantyna Wielkiego, ktry wybra je na swoj siedzib.

Wadcy ksistwa Achai 1205 1209: Wilhelm I z Champlitte /wiki/1209"1209 1228: Gotfryd I Villehardouin /wiki/1228"1228 1246: Gotfryd II Villehardouin /wiki/1246"1246 1278: Wilhelm II Villehardouin /wiki/1278"1278 1285: Karol I Andegaweski /wiki/1285"1285 1289: Karol II Andegaweski /wiki/1289"1289 1307: Izabela z Villehardouin /wiki/1289"1289 1297: Florens z Hainaut /wiki/1301"1301 1307: Filip Sabaudzki /wiki/1307"1307 1313: Filip I z Tarentu /wiki/1313"1313 1318: Matylda z Hainaut /wiki/1313"1313 1316: Ludwik Burgundzki /wiki/1318"1318 1322: Robert z Tarentu /wiki/1322"1322 1333: Jan z Graviny /wiki/1333"1333 1364: Robert z Tarentu /wiki/1364"1364 1373: Filip II z Tarentu /wiki/1373"1373 1381: Joanna /wiki/1381"1381 1383: Jakub de Baux /wiki/1383"1383 1386: Karol III /wiki/1396"1396 1402: Piotr z St. Superan /wiki/1402"1402 1404: Maria Zacharia /wiki/1404"1404 1432: Centurion Zachariasz

Wilhelm I Champlitte pierwszy wadca Ksistwa Achai, zwanego te More, w latach 1205 1209.Wilhelm Champlitte by uczestnikiem IV wyprawy krzyowej. Jesieni 1204 roku wyruszy wraz z markizem Bonifacym z Montferratu na podbj nalenych mu terytoriw. Po zdobyciu Tesaloniki i Tesalii krzyowcy zaatakowali obejmujce Attyk i Beocj pastwo Leona Sgurosa. Zdobyli Ateny i Teby, ktre Bonifacy przekaza jako lenno Ottonowi de la Roche. Na wiosn 1205 roku Bonifacy wspierany przez Wilhelma Champlittea zaatakowa peloponeskie posiadoci Sgurosa i obleg go w twierdzy korynickiej, obleg rwnie drugi z orodkw Sgurosa na Peloponezie Naupli. Do oblegajcych doczy Gotfryd Villehardouin, przyjaciel Wilhelma, ktry zawrci z drogi do Syrii ale wskutek niesprzyjajcych wiatrw wyldowa w Modon na Peloponezie, zamiast w Konstantynopolu do ktrego zmierza. Bonifacy na wie o zaatakowaniu Tesaloniki przez Bugarw pocign na pnoc. Godfryd natomiast namwi Wilhelma do udania si do Modon. Stamtd przez nastpne miesice na czele niewielkiego, bo liczcego prawdopodobnie okoo 500 rycerzy , oddziau rozpoczli systematyczny podbj Peloponezu. Bez trudnoci opanowali zachodni cz pwyspu z Patras i Andrawid. Opr prbowali stawi greccy mieszkacy Lacedemonu, Nikli i Veligostii, wspomagani przez Sowian z Tajgetu i Michaa I Angelosa, wadc Epiru. Zostali jednak pokonani w bitwie pod Kundur i jesieni niemal cay Peloponez znalaz si w rkach krzyowcw. Pierwszym wadc ksistwa zosta Wilhelm. W 1209 roku przekaza rzdy Godfrydowi Villehardouin i powrci do rodzinnej Burgundii.

Bibliografia J.Bonarek, Grecja po IV krucjacie..., w: J.Bonarek(red.) Historia Grecji, Wydawnictwo Literackie, Krakw 2005, ss. 366 - 368. ISBN 83-08-03819-0. Poprzednik

Ksi Achai12051209

NastpcaGotfryd I Villehardouin

Bonifacy I z Monferratu (zm. 4 wrzenia 1207) margrabia Montferratu, dowdca IV wyprawy krzyowej, krl Tesaloniki w latach 1204 1207.

Saloniki lub Tessalonika, grecka nazwa Thessaloniki (gr. , scs. Sou) miasto w pnocnej Grecji, nad Zatok Salonick (Morze Egejskie).

Tesalia to kraina historyczna i region administracyjny wspczesnej Grecji pooona nad Morzem Egejskim na poudnie od Macedonii.

Attyka (gr. , ac. Attica) to kraina historyczna we wschodniej staroytnej Grecji, graniczca z Beocj oraz Megar. Obecnie rwnie region administracyjny ( - perifria) w Republice Greckiej, graniczcy z regionami Grecja rodkowa i Peloponez.

Beocja (gr. , ac. Beotia) kraina historyczna w rodkowej staroytnej Grecji midzy Zatok Korynck a cieninami Eubejsk i Ewripos.

Leon Sguros (zm. 1210) (w terminologii aciskiej: Asgur) wadca niezalenego pastewka w Attyce, Beocji i pnocno-wschodnim Peloponezie w latach 1200 1205.

Otto de la Roche baron la Roche i Ray (w ksistwie Burgundii), pierwszy wadca Ksistwa Aten w latach 12051225.

Korynt (nowogr.: , Korinthos; ac.: Corinthus), miasto portowe w rodkowej Grecji, na pwyspie Peloponez, na Przesmyku Korynckim, stolica nomosu Koryntia i demosu Korynt.

Nauplion (nowogr.: , Nafplio) - miasto w Grecji, na Peloponezie, stolica nomosu Argolida, okoo 14,5 tys. mieszkacw (stan z roku 2001).

Patras (nowogr.: = Patra, gr. staro.: = Ptrai) to trzecie pod wzgldem wielkoci miasto Grecji (najwiksze na Peloponezie), stolica nomosu Achaja (oraz demosu Patras) w Grecji Zachodniej.

Sparta (gr. Sparte, Lakedaimon, Lacedemon) staroytne miasto oraz terytorium polis w poudniowej Grecji, na pwyspie Peloponez, gwny orodek miejski Lakonii.

Tajget - gra w Grecji Tajget - pasmo grskie w Grecji

Godfryd I Villehardouin wadca Ksistwa Achai, zwanego te More, w latach 1209 1226.Godfryd I Villehardouin by bratankiem historyka IV wyprawy krzyowej Godfryda z Villehardouin, przyjacielem Wilhelma Champlittea, pierwszego wadcy Achai. Wzi udzia w IV krucjacie, jednak na wasn rk spod Konstantynopola pody do Palestyny. Na wie o zdobyciu Konstantynopola przez krzyowcw zawrci z Syrii, wskutek niesprzyjajcych wiatrw wyldowa jednak w Modon na Peloponezie. Przez kilka miesicy dziaa w Modonie. Na wiosn 1205 roku doczy do Bonifacego z Montferratu i Wilhelma Champlittea oblegajcych Naupli. Bonifacy na wie o zaatakowaniu Tesaloniki przez Bugarw pocign na pnoc. Godfryd natomiast namwi Wilhelma do udania si do Modon. Stamtd przez nastpne miesice na czele niewielkiego, bo liczcego prawdopodobnie okoo 500 rycerzy, oddziau rozpoczli systematyczny podbj Peloponezu. Bez trudnoci opanowali zachodni cz pwyspu z Patras i Andrawid. Opr prbowali stawi greccy mieszkacy Lacedemonu, Nikli i Veligosti, wspomagani przez Sowian z Tajgetu i Michaa I Angelosa, wadc Epiru. Przeciwnicy zostali jednak pokonani w bitwie pod Kundur i jesieni niemal cay Peloponez znalaz si w rkach krzyowcw. Pierwszym wadc zdobytych ziem zosta Wilhelm Champlitte. W 1209 roku po opuszczeniu Ksistwa przez Wilhelma Godfryd przej wadz nad More, przyjmujc we wrzeniu oficjalny tytu ksicia Achai. Przez cay okres swego panowania Godfryd zachowywa niezaleno, jakkolwiek uznawa zwierzchnictwo cesarza aciskiego, po mierci cesarza Henryka w 1216 roku ju czysto iluzoryczne. Godfryd kontynuowa podbj Peloponezu. W 1212 roku udao mu si przy pomocy Wenecjan wyprze oddziay greckie z portu Nauplii, ktry nastpnie wraz z Argos przekaza jako lenno Ottonowi de la Roche, ksiciu Aten. Zmar prawdopodobnie w 1226 roku. Wadz w Ksistwie przekaza synowi Gotfrydowi II.

Bibliografia J. Bonarek, Grecja po IV krucjacie..., w: J. Bonarek (red.) Historia Grecji, Wydawnictwo Literackie, Krakw 2005, ss. 367 - 368. ISBN 83-08-03819-0. PoprzednikWilhelm I z Champlitte

Ksi Achai12091226

NastpcaGotfryd II Villehardouin

Micha I Angelos (zm. 1215) kuzyn cesarzy bizantyjskich Izaaka II i Aleksego III Angelosw, po zdobyciu Konstantynopola przez krzyowcw w 1204 roku, utworzy jedno z pastw powstaych na ziemiach byego cesarstwa - Despotat Epiru, ktrym wada w latach 1205 - 1215.

Henryk Flandryjski (ur. ok. 1174, zm. 11 czerwca 1216 w Salonikach) cesarz aciski w latach 1205 1216. Brat cesarza Baldwina I.

Godfryd II Villehardouin (zm. 1246) wadca Ksistwa Achai, w latach 1226 1246. Syn Godfryda I Villehardouin.Bra udzia w rzdzeniu krajem jeszcze za ycia ojca Godfryda I. Obj wadz ksic w okresie apogeum potgi cesarza Tesaloniki Teodora Angelosa Dukasa Komnena. Jego upadek w 1230 roku wysun na czoo pastw greckich Cesarstwo Nicejskie. W 1236 roku Godfryd wspomagany przez siy Wenecji, Pizy i Genui doprowadzi do przerwania bugarsko-nicejskiego oblenia Konstantynopola. W nagrod otrzyma zwierzchno nad Ksistwem Naksos, Eube i by moe markizatem Wodenicy. Po raz kolejny wspar cesarza Konstantynopola Baldwina II w 1238 roku.Ksistwo Godfryda zaywao za jego rzdw kilkunastu lat pokoju. Ksi musia jedynie przywrci spokj w Tajgecie, gdzie zbuntowali si poddani sowiascy. Zmar w 1246 opakiwany zarwno przez acinnikw jak i Grekw. Po jego mierci wadza w Ksistwie przesza w rce jego brata Wilhelma II.

Bibliografia J. Bonarek, Grecja po IV krucjacie..., w: J. Bonarek (red.) Historia Grecji, Wydawnictwo Literackie, Krakw 2005, ss. 368 - 369. ISBN 83-08-03819-0. PoprzednikGodfryd I Villehardouin

Ksi Achai12261246

NastpcaWilhelm II Villehardouin

Cesarstwo Tesaloniki - cesarstwo powoane do istnienia w wyniku przyjcia w 1227 roku purpury cesarskiej przez Teodora Angelosa, aspirujcego do scalenia pod swoim berem rozbitego w wyniku IV krucjaty Cesarstwa Bizantyskiego. Istniao do 1242 roku.

Teodor Angelos Dukas Komnen (ur. 1180/1185, zm. po 1252, gr. , Theodros Angelos Doukas Komnnos) kuzyn cesarzy bizantyjskich Izaaka II i Aleksego III Angelosw, wadca Epiru od 1214 do 1227 roku, cesarz Tesaloniki od 1227 do 1230 roku.

Eubea (gr. - Ewwia; dawna nazwa Negroponte pojawia si jeszcze czasami w pracach historycznych) - przybrzena wyspa grecka w zachodniej czci Morza Egejskiego.

Baldwin II de Courtenay (ur. 1217 zm. padziernik 1273) cesarz aciski w latach 12281261.

Wilhelm II Villehardouin (zm. 1 maja 1278) wadca Ksistwa Achai, zwanego te More, w latach 1246 1278. Syn Godfryda I Villehardouin, brat Godfryda II Villehardouin, wadcw Achai.Wilhelm II obj wadz w Morei po mierci swego brata Godfryda II. Jego Rzdy stanowi apogeum potgi Ksistwa Achai. Wilhelm II zama resztki oporu wobec swej wadzy na Peloponezie zmuszajc do ulegoci wane miasto i port Monemwazj (1248), ktre od 1204 roku nieprzerwanie rzdzone byo przez Grekw. Podporzdkowa te sobie na poudniowym wschodzie Tzakw, ludno greck identyfikowan z racji posugiwania si odrbnym dialektem z potomkami dawnych mieszkacw Lakonii.W 1255 roku po mierci swojej drugiej ony Carintany dalle Carceri, pochodzcej z rodu wadajcego Eube Wilhelm II wysun pretensje do pnocnej czci wyspy. Rzdzcy Eube Wilhelm z Werony i Narzotto dalle Carceri wystpili przeciw Wilhelmowi poparci przez Wenecjan oraz ksicia Aten Gwidona II de la Roche. Wilhelm II odnis zwycistwo nad baronami w maju 1258 roku. Najecha rwnie i zmusi do ulegoci ksicia Aten. W 1262 roku zosta zawarty pokj z Wenecj.W 1258 roku Wilhelm zoy propozycj udzielenia pomocy Cesarstwu aciskiemu, cesarz Baldwin II odrzuci j jednak. W tym samym roku zawar przymierze z Michaem II Angelosem, wadc Epiru polubiajc jego crk Ann. W 1259 roku na czele znacznych si wyldowa w Epirze, gdzie poczy si z wojskami Michaa II Angelosa i oddziaem 400 rycerzy Manfreda sycylijskiego. Armia jakkolwiek silna od pocztku bya targana sporami pomidzy jej wodzami. Ponadto Janowi Paleologowi udao si skoni do wycofania Jana Angelosa dowodzcego wojskami tesalskimi w armii Epiru. W noc przed bitw, wycofa si rwnie Micha II Angelos. Ostatecznie wic Wilhelm pozosta sam wspomagany jedynie przez rycerzy sycylijskich. Dowodzona przez Wilhelma armia, w krytycznym momencie zablokowana z tyu przez siy Jana Angelosa, poniosa pod Pelagoni klsk. Wilhelm zbieg z pola bitwy, zosta jednak nastpnego dnia znaleziony przez nicejczykw, ukryty w stogu siana. Przebywa w niewoli nicejskiej ponad dwa lata, podczas ktrych toczono rozmowy o przyszoci Achai. Ostatecznie kompromis zawarto w 1261 roku, gdy Micha VIII Paleolog odzyska Konstantynopol i przywrci Cesarstwo Bizantyskie. Latem ksi Achai zgodzi si na przekazanie w rce bizantyskie twierdz Monemwazji, ktr zdoby 13 lat wczeniej oraz Mainy i Mistry, ktre sam wznis. Zoy rwnie cesarzowi hod lenny.Po powrocie z niewoli, zwolniony przez papiea Urbana IV z przysigi zoonej pod przymusem ponownie opowiedzia si po stronie przeciwnikw cesarza. Micha VIII wysa wwczas do Morei armi, w ktrej znajdowao si 5 tysicy najemnikw selduckich. Po serii zwycistw kampania bizantyska utkna z powodu braku pienidzy na wypat odu. Selducy przeszli na stron acinnikw. Wilhelm zada wojskom cesarskim dotkliw porak pod Makry-Plagi (1264) i armia cesarska zostaa zmuszona do odwrotu i opuszczenia pwyspu.Zagroony przez Bizantyczykw, ktrzy kontrolowali, poprzez trzy oddane im twierdze, poudniowo-wschodni cz pwyspu, Wilhelm z radoci powita objcie tronu Sycylii w 1266 roku przez Karola Andegaweskiego. 27 maja 1267 roku Karol Andegaweski zawar w Viterbo pakt przyjani z wygnanym z Konstantynopola Baldwinem II, podpisujc umow o podziale pastwa bizantyskiego. Wilhelm II by wwczas w Viterbo i podda Karolowi swoje pastwo. Swoj crk i dziedziczk Izabel wyda za syna Karola, Filipa. Porozumienie zawarte pomidzy wadc Achai a krlem Sycylii stanowio, e jeli Wilhelmowi urodzi si syn bdzie dziedziczy poow Ksistwa, a jeli Izabeli i Filipowi nie urodzi si syn Achaja przejdzie we wadanie Andegawenw. W lad za porozumieniem Karol Andegaweski zacz wysya do Achai wojsko i pienidze. W 1270 roku musia wzi udzia VI krucjacie. Bizantyczycy wykorzystali jego nieobecno i zaatakowali Achaj. Nowe transporty wojska na More pooyy kres sukcesom bizantyskim. W 1277 roku zmar bezpotomnie m Izabeli, Filip. Wilhelm przey go tylko o rok. Ksistwo przeszo we wadanie Andegawenw.

Bibliografia J. Bonarek, Grecja po IV krucjacie..., w: J. Bonarek (red.) Historia Grecji, Wydawnictwo Literackie, Krakw 2005, ss. 369 - 370. ISBN 83-08-03819-0. /wiki/Georg_Ostrogorski"G. Ostrogorski, Dzieje Bizancjum, Pastwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1967, ss. 359 - 362. PoprzednikGodfryd II Villehardouin

Ksi Achai12461278

NastpcaKarol I Andegaweski

Monemwazja (gr. , Monemvasi) - miasto w prefekturze Lakonia na Peloponezie w Grecji.

Gwido II de la Roche (1280-1308), wadca Ksistwa Aten w latach 1287 1308. Syn Wilhelma I de la Roche.

Cesarstwo aciskie pastwo utworzone przez krzyowcw IV wyprawy krzyowej, po zdobyciu Konstantynopola. Istniao w latach 1204-1261.

Micha II Angelos wadca Despotatu Epiru w latach 1230 - 1271, nielubny syn Michaa I Angelosa.

Epir (grecki ) grzysta kraina pooona w pnocno-zachodniej czci Grecji, nad Morzem Joskim, na pnocy graniczy z Albani, na wschodzie z Tesali, a na poudniu z Etoli i Akarnani.

Manfred, w. Manfredo (ur. 1232, zm. Venosa 26 lutego 1266 koo Benewentu) krl Sycylii 1258-1266, ksi Benewentu i Neapolu.

Bitwa pod Pelagoni miaa miejsce w roku 1259 w trakcie walk bizantysko-frankoskich, w ktrych udzia bray Cesarstwo Nicei oraz zaoone po IV krucjacie z 1204 r. Ksistwo Achai, wadane przez monych francuskich (nazywani jak wszyscy inni krzyowcy z zachodniej Europy Frankami).

Jan I Angelos (zm. 1289) wadca Tesalii w latach 1271 1289. Nielubny syn Michaa II Angelosa.

Micha VIII Paleolog (ur. 1224/1225, zm. 11 grudnia 1282) cesarz Nicei od 1259 roku; cesarz Bizancjum od 1261.

Cesarstwo Bizantyjskie (albo Bizancjum) termin historiograficzny uywany od XIX wieku na okrelenie greckojzycznego, redniowiecznego Cesarstwa Rzymskiego ze stolic w Konstantynopolu.

Mistra (gr. (Mistrs)) - ufortyfikowane miasto bizantyjskie w Grecji pooone na zboczach gr Tajget na Peloponezie, w pobliu wspczesnego miasta Sparta.

Urban IV, Jacques Pantalon, Jakub leodyjski (ur. ok. 1200, zm. 2 X 1264), papie, ktrego pontyfikat przypada od 29 sierpnia 1261 do 2 padziernika 1264.

Karol I Andegaweski, Karol I d'Anjou (ur. w marcu 1227, zm. 7 stycznia 1285 w Foggi), krl Sycylii, Neapolu, Jerozolimy i Albanii, ksi Achai, hrabia Andegawenii, Maine, Prowansji i Forcalquier, pogrobowy syn krla Francji Ludwika VIII Lwa i Blanki Kastylijskiej, crki krla Alfonsa VIII Szlachetnego. Jego starszymi brami byli krl Ludwik IX wity, hrabia Robert I d'Artois i Alfons z Poitiers.Dziki poparciu papiestwa uzyska koron Sycylii. Dy do opanowania basenu Morza rdziemnego i podboju Bizancjum. Jego ambitne plany zniweczyy nieszpory sycylijskie z 1282 r., ktre doprowadziy do utraty Sycylii i wieloletniej wojny z Aragoni, ktra cigna si jeszcze wiele lat po mierci Karola, zmarego w 1285 r.

Wczesne lata ycia Karol urodzi si w marcu 1227 r., kilka miesicy po mierci swojego ojca. Dorasta w czasach, kiedy jego matka bya regentk w imieniu jego starszego brata, krla Ludwika IX. Blanka, powicajca wikszo swojego czasu poskramianiu niesfornych baronw, nie miaa duo czasu dla swoich dzieci. Bya tylko bliej zwizana z krlem Ludwikiem, ktry jej cakowicie ufa. Pozostaym dzieciom, w tym Karolowi, ktry by najbardziej podobny do matki, nie okazywaa gbszych uczu.Rwnie chodne byy relacje Karola z jego najstarszym bratem. Ludwik by surowy w obejciu z brami, jeli ci przekroczyli granic jego pobaliwoci. Na pocztku faworyzowa najstarszego ze swoich modszych braci, hrabiego Roberta. Kiedy ten zgin podczas krucjaty egipskiej w 1250 r. jego miejsce u boku Ludwika, zaj kolejny z braci, Alfons, hrabia Tuluzy, ktry po mierci Blanki w 1252 r. sta si jednym z najbliszych doradcw Ludwika.Nie rozpieszczany przez bliskich Karol nauczy si liczy tylko na siebie. By wysoki i dobrze zbudowany. Mia oliwkow cer, odziedziczon po przodkach matki, i wydany nos, cech charakterystyczn rodu Kapetyngw. Odebra gruntowne wyksztacenie i przez cae ycie wykazywa upodobanie do sztuk piknych i poezji. By bardzo ambitny, wytrwale dy do osignicia kadego celu jaki przez sob postawi. By czowiekiem surowych obyczajw i pobonym, aczkolwiek jego pobono suya bardziej realizacji jego wasnych ambicji. Wypywaa ona z przekonania, e jest wybranym instrumentem w rkach Boga.Maestwa Karol by dwukrotnie onaty. Pierwszy raz oeni si 31 stycznia 1246 r. w Aix-en-Provence z Beatrycze (1234 - 23 wrzenia 1267), crk hrabiego Prowansji Rajmunda Berengara IV i Beatrycze, crki Tomasza I, hrabiego Sabaudii. Beatrycze bya modsz siostr krlowej Francji - Magorzaty, krlowej Anglii - Eleonory i Sanchy, ony Ryszarda, pretendenta do tronu Niemiec. Karol i Beatrycze mieli razem czterech synw i trzy crki:Ludwik (ur. i zm. 1248 w Nikozji) Blanka (1250 - lipiec 1269), ona Roberta III, hrabiego Flandrii Beatrycze (1252 - 1275), ona Filipa I, tytularnego cesarza aciskiego /wiki/Karol_II_Andegawe%C5%84ski"Karol II Kulawy (1254 - 5 maja 1309), krl Neapolu /w/index.php?title=Filip_Andegawe%C5%84ski&action=edit&redlink=1"Filip (1256 - 1 stycznia 1277), tytularny krl Tessaloniki Robert (1258 - 1265) Elbieta lub Maria (1261 - ok. 1300), ona krla Wgier Wadysawa IV Kumana Po mierci pierwszej ony oeni si ponownie 18 listopada 1268 r. w Trani z Magorzat (1250 - 4 wrzenia 1308), crk Eudoksjusza Burgundzkiego, hrabiego Nevers, i Matyldy II, pani de Bourbon, crki Archambauda IX, pana de Bourbon. Karol i Magorzata mieli razem jedn crk:Magorzata, zmara w dziecistwie

Hrabia Prowansji i Andegawenii

Rodzina nie okazywaa Karolowi zbyt wielu uczu, ale zadbaa o jego status materialny. W swoim testamencie krl Ludwik VIII zapisa swojemu nienarodzonemu jeszcze dziecku (pod warunkiem, e bdzie to syn) hrabstwa Maine i Andegaweni. Karol obj je w posiadanie w 1247 r., kiedy ukoczy 20 lat. Rok wczeniej rodzina oenia go z pikn Beatrycze Prowansalsk, najmodsz z czterech crek hrabiego Rajmunda Berengara IV. Dziki temu maestwu Karol zosta hrabi Prowansji i Forcalquier, gdy jego te przekaza wszystkie swoje posiadoci Beatrycze, odpowiednio wyposaajc starsze crki. Sumy posagowe nie zostay im jednak wypacone w caoci, co spowodowao, e szwagierki (a zwaszcza najstarsza, krlowa Magorzata) znalazy si w konflikcie z Karolem. Nowy hrabia znalaz wkrtce kolejnego wroga, swoj teciow Beatrycze Sabaudzk, z ktr pokci si o wdowie doywocie.Karol przyby do Prowansji w 1246 r. z armi prawnikw i ksigowych. Prawnicy mieli oceni, jakie prawa przysuguj hrabiom Prowansji, a ksigowi oszacowa dochody. Karol traktowa Prowansj jako niezalene wadztwo, nic nie robic sobie z teoretycznej podlegoci Cesarstwu. Zreszt cesarz Fryderyk II Hohenstauf nie mia siy, aby swoje zwierzchnictwo nad Prowansj wyegzekwowa. Najwikszym problemem Karola byli wic prowansalscy baronowie i miasta, przywyke za rzdw poprzednich hrabiw do znacznej niezalenoci.Poczynania Karola rycho wzbudziy niech Prowansalczykw, podsycan przez teciow Karola, ktra twierdzia, e jej m zapisa jej w testamencie hrabstwo Forcalquier w osobiste wadanie oraz prawo do uytkowania Prowansji. Feudaowie zawizali wasn lig w ktrej prym wiedli Barral z Les Baux i Bonifacy z Castellane. Przeciwko Karolowi wystpiy rwnie najwiksze miasta - Marsylia, Arles i Awinion, ktre proklamoway rzdy komunalne na wzr woski. Kiedy w 1247 r. Karol uda si na pnoc po inwestytur Andegawenii i Maine, miasta owe zawizay alians obronny.Karol nie mia chwilowo czasu na rozpraw z oponentami. W sierpniu 1248 r. razem z bratem wyruszy na wypraw krzyow. Przed odjazdem porozumia si z teciow, ktrej odstpi Forcalquier oraz 1/3 dochodw prowansalskich. Jego wyjazd zaktywizowa opozycj. Karol dzielnie stawa podczas zdobywania Damietty i bitwy pod Al-Mansur. Kiedy jednak Ludwik IX ogosi, e kady kto zechce moe powrci do kraju, Karol skwapliwie skorzysta z okazji i ju w padzierniku 1250 r. przyby do Aigues-Mortes.Wykorzystujc przewag wojskow i dziaania dyplomatyczne, eliminowa przeciwnikw jednego po drugim. W kwietniu 1251 r. poddao si Arles, w maju Awinion, w czerwcu skapitulowa Barral z Les Baux. W sierpniu Karol zaatakowa Marsyli, ale zosta odparty. Rozpocz wic oblenie miasta, ktre skapitulowao w czerwcu 1252 r. Karol agodnie obszed si z pokonanymi. Potwierdzi ich dawne prawa i przywileje. Marsylia zachowaa swj ustrj komunalny, ale musiaa uzna Karola za swojego suwerena.W listopadzie 1252 r. zmara krlowa Blanka. Ludwik IX wci przebywa na Wschodzie, wic regencj objli wsplnie Karol i Alfons. Wtedy te otrzyma od papiea Innocentego IV propozycj otrzymania korony sycylijskiej, ale ten pomys nie spodoba si Alfonsowi, a i Ludwik przysa ze Wschodu list odradzajcy Karolowi przyjcia tego tytuu. Karol wmiesza si wwczas w spr o sukcesj we Flandrii i Hainaut interweniujc po stronie hrabiny Magorzaty II przeciwko jej synowi Janowi. Dziki swoim dziaaniom uzyska hrabstwo Hainaut i tytu stranika Flandrii. Wkrtce zacz wprowadza swoje wojska do Flandrii. Wieci o poczynaniach Karola dotary do Ludwika IX jeszcze na Wschodzie. Po powrocie krla do Francji w 1254 r. nakaza Karolowi wycofanie si z hrabstwa, a w 1256 r. zadecydowa o pozostawieniu Flandrii w rkach Magorzaty i przekazaniu Hainaut Janowi.Karol wrci wic do Prowansji, gdzie rzdy w jego imieniu sprawowali seneszalowi, w tym Barral z Les Baux, ktry sta si lojalnym sugom Karola. Inni baronowie wci jednak wichrzyli, a Marsylia wci bya niespokojna. Karol ponownie skci oponentw ze sob, a dziki interwencji krla Ludwika w listopadzie w 1256 r. uzyska zrzeczenie si przez teciow Forcalquier. W Marsylii partia profrancuska dokonaa przewrotu i obja wadz. Kiedy w miecie pojawi si Karol podpisaa z nim nowy traktat, ktry likwidowa polityczn samodzielno miasta.Po uspokojeniu Prowansji Karol zaj si poszerzaniem swoich woci. W 1257 r. naby prawa do kilku baronii w dolnych Alpach oraz uzyska tytu regenta krlestwa Arles. W 1258 r. hrabia Ventimiglii uzna Karola za swojego zwierzchnika. W 1259 r. Karol, przekupstwem i grobami, uzyska Cueno, Alb i Cherasco w poudniowym Piemoncie. W roku 1260 podporzdkowali mu si hrabiowie Mondovi, Cevy, Biadrate i Saluzzo.Kiedy w 1262 r. Karol udao si do swoich ziem w Andegawenii, w Prowansji ponownie wybuch bunt. Zrewoltowali si baronowie pod wodz Bonifacego z Castellane, a Marsylczycy obalili parti profrancusk. Wsparcia buntownikom udzielia Genua, a i Aragonia skaniaa si ku interwencji. Lojalny wobec Karola pozosta Barral z Les Baux, mimo i jego kuzyn Hugon przysta do rebelii. Dziki jego wpywom powstanie nie rozprzestrzenio si. Karol natychmiast powrci do Prowansji. Genu obaskawi oddajc jej cz hrabstwa Ventimiglii. Pokona w polu zbuntowanych baronw, a Bonifacy i Hugon udali si na wygnanie. Nie chcc drani krla Aragonii Karol przysta na jego mediacj z Marsyli. Miasto nie utracio swoich przywilejw, ale musiao zburzy mury miejskie. Buntownicy nie ponieli kary.askawo Karola opacia mu si w przyszoci. W Prowansji wicej ju nie wybuchy bunty przeciwko jego panowaniu, a Prowansalczycy dochowali mu wiernoci nawet w najtrudniejszych momentach, jego woskiej wyprawy, do ktrej teraz przygotowywa si Karol.

Podbj Sycylii

Kandydat do korony W tym czasie papiestwo szukao swojego kandydata do tronu Krlestwa Sycylii, ktrego mogoby wystawi przeciwko obecnemu krlowi, nieprzychylnemu papieom Manfredowi. Pocztkowo kandydatem papiestwa by Edmund, modszy syn krla Anglii Henryka III. Jednak zamiar wprowadzenia angielskiego ksicia na tron okaza si nierealny i Urban IV, papie od 1261 r., zacz rozglda si za nowym kandydatem. Uwaa on, e papiestwu mg pomc tylko Francuz, wic rozpocz negocjacje z krlem Ludwikiem IX.Mimo nieprzychylnego stanowiska Ludwika papieskim kandydatem zosta wanie Karol. Opr brata udao mu si po kilku miesicach przeama i w czerwcu 1263 r. otrzyma woln rk w negocjacjach z papiestwem. Rycho Karol zawar z papieem traktat, ktry zabrania mu starania si o godno cesarza lub chociaby urzdnika cesarskiego. Nie mg ingerowa w sprawy kocielne i nie mia prawa wymaga od poddanych posuszestwa. Zyskiwa za to pene poparcie papiestwa w wojnie z Manfredem. Wkrtce jednak Manfred zacz odnosi coraz powaniejsze sukcesy w Italii, co poprawio pozycj Karola, ktry wytargowa sobie liczne ustpstwa ze strony papiea.Na jesieni 1264 r. zmar papie Urban. Rok pniej jego nastpc zosta Klemens IV. Utrzyma on cisy sojusz z Karolem, ktry w midzyczasie kaza straci pojmanych opozycjonistw prowansalskich i skonfiskowa ich majtki. Zawar rwnie porozumienie z Genu i Ferrar. 10 maja 1265 r., ponaglany przez papiea, wsiad na statek w Marsylii i poeglowa do Ostii.

Najazd

Herb Karola jako krla Sycylii Burza ukrya okrty Karola przez patrolujc Morze Liguryjskie eskadr sycylijsk i pretendent do korony stan na kotwicy w Ostii 20 maja. 23 maja wkroczy do zajtego przez Manfreda Rzymu, entuzjastycznie witany przez mieszkacw. Zamieszka pocztkowo w paacu papieskim na Lateranie, ale pniej przenis si do paacu senatorskiego na Kapitolu. Karol zyska sympati Rzymian, ktry 21 czerwca nadali mu godno senatorsk. 28 czerwca czterech kardynaw udzielio mu inwestytury na krlestwo Sycylii. Karolowi udao si w nastpnych miesicach przecign na swoj stron cz stronnikw Manfreda, ktry w takiej sytuacji wycofa si do Apulii.Karol poyczy od papiea ogromne sumy na opacenie armii, na czele ktrej chcia zaatakowa Manfreda na jego ziemi. 15 stycznia 1266 r. do Rzymu przybyy posiki francuskie i Karol, wobec topniejcych funduszy, zdecydowa si zaatakowa Manfreda. 20 stycznia opuci Rzym. Wczeniej, 6 stycznia, zosta wraz z on ukoronowany w kociele w. Piotra na krla Sycylii.Staroytn via Latina Karol pomaszerowa przez Anagni i Frosinone i przekroczy granic na rzece Liri, nie napotykajc oporu. Byskawicznie Karol zdoby 32 zamki i skierowa si w kierunku wzgrz samnickich. 25 lutego nad rzek Calore niedaleko Benewentu doszo do spotkania obu armii. Nazajutrz, w pitek 26 lutego 1266 r., obie armie stany naprzeciw siebie. Na przedzie swoich wojsk Karol ustawi piechot oraz 900 prowansalskich rycerzy pod wodz Hugona de Mirepoix. Karol osobicie dowodzi rycerzami ze rodkowej Francji i Langwedocji. Drug lini tworzyy ponadto woscy gwelfowie pod wodz Gwidona Guerry. W trzeciej linii stany oddziay pnocnofrancuskie pod wodz Roberta Flandryjskiego i Gilesa Le Brun.Bitw rozpoczo starcie francuskiej piechoty z manfredowymi Saracenami. Szala przechylia si na korzy Saracenw, ale nagy atak jazdy prowansalskiej zmusi ich do ucieczki. Wwczas na Prowansalczykw uderzya jazda niemiecka. Karol wysa swoim w sukurs oddziay drugiej linii. Niemcy przypucili jednak atak zanim trzecia linia wojsk Manfreda, zoona z oddziaw woskich, zdya zaj pozycj. Wykorzysta to Karol, ktry rzuci na Wochw oddziay trzeciej linii. Wosi nie dotrzymali pola i rzucili si do ucieczki. Widzc to Manfred rzuci si w wir walki i wkrtce zosta zabity. Do wieczora Karol by panem pola bitwy.Przez kilka Karol ze swoj armi przebywa w Benewencie. Pniej ruszy w kierunku Neapolu. 7 marca nastpi uroczysty wjazd do miasta. Papie by uradowany. 6 maja pisa w licie do swojego legata w Anglii: Nasz najdroszy syn Karol wada w pokoju caym Krlestwem, a w jego mocy s rwnie gnijce zwoki czowieka, ktry by rdem wszelkiej zarazy, oraz ona tego, dzieci i skarbiec. Karol okaza wyrozumiao swoim dotychczasowym przeciwnikom, z ktrych wikszo przesza na jego stron. Do konfiskat majtku dochodzio rzadko, gwnie wtedy, gdy Karol nie mia innego wyjcia. Po kraju rozjechali si urzdnicy skarbowi, ktrzy mieli za zadanie oszacowa dochody krla i nadzorowa ciganie nalenoci.Twardy styl rzdw Karola jak rwnie jego osobowo nie zyskay mu poparcia nowych poddanych. Karol, z natury surowy i nieprzystpny, sprawia wraenie czowieka zimnego i obojtnego. Jego sztywne rzdy i wysokie podatki wywoyway protesty mieszkacw. Pogorszyy si rwnie stosunki Karola z papieem. W maju 1267 r. krl niechtnie odda godno senatora rzymskiego. Wkrtce jednak niepokoje w Rzymie skoniy papiea do dania Karolowi wolnej rki w pnocnej Italii. W cigu kilku miesicy Karol podda swoim wpywom t cz Pwyspu. Zbrojnie roztoczy swoj wadz nad Toskani, pomimo protestw papiea. Tymczasem stronnicy Manfreda zgrupowali si wok kolejnego kandydata do sycylijskiej korony.Konradyn Pretendentem owym by Konradyn, wnuk cesarza Fryderyka II. W 1267 r. wojska jego stronnikw wkroczyy do Italii i zajy Rzym, a na Sycylii wybucho powstanie. Urzdnicy Karola zostali wyrzuceni z wyspy. Karol tymczasem wci walczy w Toskanii, dopiero na pocztku 1268 r., w wyniku nalega papiea, skierowa si na poudnie. W Viterbo spotka si jeszcze z Klemensem, od ktrego otrzyma tytu wikariusza Cesarstwa w Lombardii. 24 lipca 1268 r. do Rzymu przyby Konradyn. Karol w tym czasie oblega zbuntowan Lucer. Na wie o tym Karol odstpi od oblenia i ruszy na pnoc.9 sierpnia Karol dotar do Scurcoli. W poblie jedynej drogi, ktr mona byo si dosta do Apulii. Do decydujcej bitwy z oddziaami Konradyna doszo 23 sierpnia 1268 r. niewiele dalej, pod miejscowoci Tagliacozzo. Karol podzieli swoj armi na trzy hufce. Pierwszy skada si z woskich gwelfw, drugi z hufcw francuskich, ktrymi dowodzi marszaek Henryk de Cousances, trzeci hufiec stanowi rezerw wojsk.Pocztek starcia nie przebiega po myli Karola. Dwa jego pierwsze hufce zostay pokonane i odrzucone przez jazd niemieck. Karol chcia rzuci im na pomoc rezerw, ale ostatecznie zosta przekonany, aby poczeka, a cigajce jego oddziay wojska przeciwnika zajm si pldrowaniem taborw. Tak te si stao i wkrtce na polu bitwy pozosta tylko niewielki oddziaek w ktrym znajdowa si Konradyn. Wwczas Karol da rozkaz do ataku. Szara zaskoczya przeciwnika, ktry nie spodziewa si si Karola. Oddziaek Konradyna nie by przygotowany do walki i mody ksi rzuci si do ucieczki. Widzc to pldrujce tabor oddziay niemieckie rwnie poszy w rozsypk. Karol obroni swoje krlestwo.Konradyn uciek z pola bitwy, ale zosta pojmany i wydany Karolowi. Ten zdecydowa si ostatecznie pozby konkurenta. Po pokazowym procesie Konradyn zosta city 29 padziernika 1268 r. na rynku w Neapolu. Karol uwaa, e po mierci Konradyna nic ju nie zagrozi jego rzdom. Do koca 1270 r. Karol zdoby Lucer i zdusi powstanie na Sycylii.Polityka wewntrzna Karola Krl Karol zostanie panem najwikszej czci wiata. Naley ona bowiem do niego i dla niego zostaa stworzona - piewa nadworny trubadur Karola, Piotr z Castelnau. Pewny swojego tronu w Neapolu Karol mg snu miae marzenia. Sprzyja temu fakt, e 29 listopada 1268 r. zmar papie Klemens IV. Karol ju wczeniej otrzyma godno doywotniego rzymskiego senatora, teraz osobicie obj wadz w Wiecznym Miecie. Usprawni on aparat skarbowy, sdownictwo i siy porzdkowe, nosi si nawet z zamiarem utworzenia uniwersytetu. Poczynania Karola zyskiway mu sympati Rzymian. W 1270 r. jego pomnik stan na Kapitolu.Nadany mu przez Klemensa tytu cesarskiego wikariusza w Lombardii Karol wykorzysta, aby ostatecznie podporzdkowa sobie Toskani. Wiosn w 1270 r. w sojuszu z Genu uspokoi Piz, a w sierpniu zmusi do kapitulacji Sien. Karol umocni rwnie swoje wpywy w Piemoncie. Po mierci Konradyna nie obawia si najazdu na Itali, wic mg pozwoli sobie na wyrozumiao w stosunku do mieszkacw Toskanii.Na tak wyrozumiao nie mogli liczy Sycylijczycy, ktry po stumieniu buntu padli ofiar krwawych represji. Karol cakowicie przebudowa administracj wyspy na wzr francuski. Z Francuzw rekrutowali si take urzdnicy. Konfiskowano majtki kademu, ktry nie przedstawi dokumentw potwierdzajcych swoj wasno. Te majtki nadawano francuskim stronnikom Karola. Usprawniono dziaalno sdw. Ludno narzekaa jednak na ogromne podatki, ktre miay finansowa ambitne plany Karola. Rozbudowany aparat skarbowy dba o regularny dopyw pienidzy do skarbca. Innym rdem dochodw Karola by handel. Karol popiera kupcw i nadawa im spore przywileje.Karol ywo interesowa si dziaaniem swojej administracji. Prowadzi niemal koczowniczy tryb ycia. Z dworem i armi urzdnikw nieustannie przemierza kraj, wzbudzajc tym niezadowolenie miast, ktre musiay utrzymywa tak liczny orszak. Dopiero pod koniec ycia Karol najwicej czasu spdza w Neapolu, ktry stawa si faktyczn stolic pastwa. Karol kaza sobie wybudowa w Neapolu rezydencj - Castel Nuovo. Po 1269 rzadko opuszcza swoje krlestwo. Dwukrotnie odwiedzi Rzym, raz uda si do Toskanii, raz na krucjat do Tunisu, pod koniec ycia odwiedzi Francj. Na Sycylii przebywa tylko raz, w drodze do Tunisu.Karol rzdzi twardo, ale sprawiedliwie. yjcy w pokoju kraj bogaci si. Mimo to rzdy Karola nie cieszyy si popularnoci. Nadmierne podatki i naduycia administracji wywoyway niezadowolenie ludnoci. Drania j rwnie obsadzanie stanowisk pastwowych Francuzami i Prowansalczykami. Karol niezwykle wysoko ceni swoje francuskie posiadoci, ktre przynosiy mu wiele dochodw. W jego imieniu rzdzili nimi prewoci, kasztelanowie i bajlifowie. Rwnie spore dochody przynosia mu Prowansja, teraz ju jedna z najwierniejszych jego posiadoci.Sen o rdziemnomorskim imperium

Karol poszed w lady Manfreda w jego planach odbudowy aciskiego cesarstwa w Konstantynopolu, ktre upado w 1261 r. Jednym z pierwszych przedsiwzi Karola byo wysanie ekspedycji, ktra zaja wysp Korfu i okoliczne twierdze. Karol doszed do porozumienia z Baldwinem II, obalonym cesarzem. Za cen Karolowego poparcia, Baldwin oddawa mu zwierzchnictwo nad ksistwem Achai oraz wyspami na Morzu Egejskim, za wyjtkiem Chios, Lesbos, Samos i Amorgos. Syn Baldwina, Filip, polubi crk Karola, Blank. W razie bezpotomnej mierci Filipa cesarzem mia zosta Karol.Karol rycho wysa swoich przedstawicieli do ksicia Achai Wilhelma II, ktry bardzo ucieszy si ze zmiany suzerena. Karol prbowa rwnie zawrze antybizantyjski sojusz z Mongoami, ale jego starania nie przyniosy efektu. Lepiej mu poszo z Wgrami. Sojusz ten zosta umocniony dwoma maestwami, ktre pozwol pniej Andegawenom sign po tron Wgier.Imperialne plany Karola na krtko pokrzyowaa inwazja Konradyna. Po jej odparciu powrci do swoich planw. Umocnieniu uleg jego zwizek z ksistwem Achai. Karol wyda swojego syna Filipa za crk ksicia Wilhelma na podobnych zasadach jakie towarzyszyy maestwu jego crki z dziedzicem cesarskiego tytuu. Pocztek dziaa wojennych wyznaczono na lato 1270 r. Wywoao to niepokj cesarza Michaa VIII, ktry gorczkowo szuka sposobu, aby uniemoliwi Karolowi inwazj. W kocu obieca uni z Kocioem Rzymskim, ale jej warunki byy nie do przyjcia dla kardynaw.Ostatecznie Karol nie wyprawi si na Konstantynopol, gdy krl Ludwik IX zdecydowa si przedsiwzi kolejn wypraw krzyow. Ludwik chcia aby w tej krucjacie towarzyszy mu Karol. Ten niechtnie si na to zgodzi, nie chcc popa w konflikt z bratem, z ktrego zdaniem liczya si europejska opinia publiczna. Postanowi jednak wycign z tej krucjaty jak najwiksze korzyci dla siebie. To jego pomysem byo, aby krucjata zaatakowaa Tunis.8 lipca 1270 r. Karol opuci Neapol i uda si na Sycyli. Do Palermo przyby 13 lipca i przebywa tam przez miesic. 20 sierpnia uda si do Trapani na zachodzie wyspy. Stamtd odpyn do Tunezji. Kiedy przyby na miejsce okazao si, e armia krzyowcw zostaa zdziesitkowana przez dum, na ktr 25 sierpnia zmar krl Ludwik. Karol rozpocz negocjacje z emirem Tunisu Mustansirem i 1 listopada podpisa traktat dajcy jego kupcom swobod handlu w Tunezji. Nastpnie krzyowcy powrcili do Italii.Wraz ze mierci krla Ludwika pogorszya si pozycja Karola na dworze francuskim. Nowy krl, Filip III miay, podziwia stryja, ale znajdowa si pod przemonym wpywem matki, Magorzaty Prowansalskiej, ktra nienawidzia krla Sycylii. W drodze powrotnej do Francji udao si zebra wszystkich kardynaw w jednym miejscu i doprowadzi po 3-letnim oczekiwaniu do wyboru papiea. Nowy papie przyj imi Grzegorza X.Tymczasem Karol powiksza swoje posiadoci w Grecji. W lutym 1271 r. jego wojska zajy Durazzo i wdary si w gb Albanii. W lutym 1272 r. Karol przyj tytu krla Albanii. Zdobycze te, cho nie przynoszce dochodw, umocniy pozycj Karola na Bakanach. Do antybizantyjskiego sojuszu udao mu si rwnie nakoni wadcw Serbii i Bugarii.Karol i papie Grzegorz X Stosunki Karola z nowy papieem byy pocztkowo dobre. Karolowi pozostawiono wszystkie jego dotychczasowe tytuy. Karol obawia si jednak pomysw nowego papiea, ktre mogy zagrozi jego planom. Unia kociow moga przeszkodzi mu w podboju Bizancjum, a wybr cesarza, do czego dy papie, osabi wpywy Karola wrd woskich gwelfw. Na razie jednak Karol potrzebowa poparcia papiea w rozpoczynajcej si wanie wojnie z Genu. A Grzegorz X nie mia zamiaru by postrzegany jako narzdzie w rkach Andegawena.Napite od kilku lat stosunki z Karola z morsk republik doprowadziy w listopadzie 1272 r. do otwartej wojny. Karol skonfiskowa majtki i aresztowa wszystkich Genueczykw (oprcz gwelfw), jacy znaleli si na terytorium jego pastwa. Genua stawia jednak twardy opr i jedynym sukcesem Karola byo opanowanie portu Ajaccio na Korsyce. Jesieni Karol zaatakowa terytorium republiki od strony Toskanii i Piemontu. Genueczycy prbowali zyska poparcie papiea Grzegorza i krla Kastylii Alfonsa X, ale bezskutecznie.Wojna z Genu przecigaa si, a tymczasem papie Grzegorz zaproponowa cesarzowi Michaowi uni kociow. Micha uzna, e jest to jedyny sposb aby oddali grob inwazji Karola. Tym skwapliwiej przysta wic na papiesk propozycj. W 1273 r. zaczy si rozmowy. Karol nie by z tego faktu zadowolony, ale musia by posuszny papieowi. Do unii doszo ostatecznie na soborze w Lyonie w 1274 r. Rok wczeniej dokonano rwnie wyboru krla niemieckiego. Zosta nim hrabia Habsburga Rudolf I.Wybr Rudolfa przyczyni si do odrodzenia Ligi Gibeliskiej, w skad ktrej wesza rwnie Genua. Tym samym Karol znalaz si w stanie wojny z ca Lig. Papie Grzegorz popar wprawdzie Karola rzucajc ekskomunik na jego przeciwnikw, ale jednoczenie da mu do zrozumienia, e nie uwaa Karola za czowieka, ktry zaprowadzi porzdek w Italii. Tym kim mia by Rudolf I. Tymczasem sytuacja w Piemoncie pogarszaa si. Wojska Ligi zaczy odnosi tam coraz wiksze sukcesy. Zaoferowany przez ni w 1275 r. pokj zosta odrzucony przez Karola. Do 1276 r. z jego rozlegych piemonckich posiadoci pozostay tylko trzy oddalone od siebie miasta i kilka wiosek.Jedynym sukcesem Karola w tym okresie byo zakupienie praw do tronu Krlestwa Jerozolimskiego. Wygnana przez Hugona I pretendentka Maria z Antiochii sprzedaa 18 marca 1277 r. Karolowi swoje prawa do tronu za 1000 funtw zota i 4000 liwrw doywotniej renty. W tym czasie nie y ju papie Grzegorz X, ktry zmar 10 stycznia 1276 r. Karol przebywa wwczas w Rzymie i wie o mierci papiea niezbyt go zasmucia.Zenit potgi Karol pozosta w Rzymie w czasie konklawe na ktrym na papiea wybrano Innocentego V, ktry cieszy si przychylnoci Karola. Dziki mediacji Innocentego zawarto pokj z Genu. Rozwizao to Karolowi rce w wojnie z reszt Ligi i pozwolio mu odbudowa swj stan posiadania w Piemoncie i Toskanii. Innocenty V zmar jednak ju 26 czerwca 1276 r. Jego nastpc zosta Hadrian V, ale zmar przez konsekracj. Na papiea wybrano wic Jana XXI. By on przychylny wobec Karola, ale nie mia zamiaru popiera jego planw dotyczcych podboju Konstantynopola.Brak poparcia papiea nie przeszkadza Karolowi w prowadzeniu wojny z cesarzem. Wojna nie przebiegaa jednak po myli krla. Wojska bizantyjskie odnosiy sukcesy w Grecji, rozszerzajc swj stan posiadania kosztem acinnikw. Karolowi udao si natomiast podda swojej wadzy Krlestwo Jerozolimskie, gdzie rozczarowani rzdami Hugona I baronowie zoyli przysig na wierno Karolowi. Oddalona prowincja nie przedstawiaa jednak dla Karola wikszej wartoci. Wolaby podbi Cypr, ale papiee upominali go, e jest to niemoliwe.Papie Jan XXI zmar ju w 1277 r. Jego nastpca, papie Mikoaj III, nie by papieem, ktry przypad do gustu Karolowi. Sytuacja w Piemoncie w tym czasie znw si pogorszya i Karol musia szuka zblienia z papieem. Zoy mu zwyczajowy hod z Sycylii i musia zrezygnowa z godnoci senatora i cesarskiego wikariusza. Doszo rwnie do porozumienia Karola z Rudolfem I. Rudolf mia otrzyma koron cesarsk i uzna prawa Karol do Prowansji. 22 sierpnia 1280 r. zmar na atak serca papie Mikoaj III. Nowy papie, Marcin IV, by zadeklarowanym stronnikiem Karola. Od strony papiestwa Karol nie musia si ju niczego obawia.Nowy papie pomaga Karolowi jak mg, ale sycylijskiemu wadcy nie przynioso to wielkich sukcesw. Podjty w 1281 r. atak Karola na Piemont, wskutek uycia zbyt maych si zakoczy si klsk. Pozycja Andegawena w rodkowej Italii rwnie osaba, mimo i papie reaktywowa Lig Gwelfick. Karol doszed jednak do porozumienia z Rudolfem. Crka krla Niemiec miaa polubi wnuka Karola. Rudolf mia wydzieli w grze Rodanu nowe krlestwo dla najstarszego syna i nastpcy Karola, ksicia Salerno. Andegawenowi udao si utrzyma wadz na Rzymem. Kilkuletni okres pokoju w jego poudniowowoskich posiadociach korzystnie wpyn na stan jego skarbca. Nadszed wic czas na z dawna planowan wypraw na Konstantynopol.W 1278 r., po mierci Wilhelma II, Karol zosta ksiciem Achai. W wyniku namw Karola papie zerwa porozumienie z Michaem VIII. Wojska Karola ponownie rozpoczy dziaania wojenne w Albanii, jednak bez oczekiwanych sukcesw. Tymczasem Karol zbiera potn flot, ktra wiosn 1282 r. miaa wyruszy na podbj Konstantynopola.Upadek

Spisek Znajdujcy si u szczytu potgi Karol zapomnia, e ma w Europie potnych nieprzyjaci. Zaliczao si do nich krlestwo Aragonii, gdzie znaleli schronienie liczni stronnicy Hohenstaufw. Krlestwem tym wada od 1276 r. zi Manfreda, Piotr III. On i jego ona mieli zamiar odzyska dziedzictwo Manfreda. Utwierdza ich w tym przekonaniu czoowy woski stronnik Hohenstafw, Jan z Procidy. W pewnym momencie plany krla Aragonii zbiegy si z planami Michaa VIII, ktry za wszelk cen chcia oddali od siebie grob andegaweskiej inwazji. Nie wiadomo kiedy aragoskie ambicje zaczy by wspomagane bizantyjskim zotem. Legenda o licznych podrach Jana z Procidy do Konstantynopola i poparcie papiea Mikoaja III dla planw Piotra wydaj si jednak mao prawdopodobne.Pod koniec 1280 r. Piotr III by tak zajty przygotowaniami do wojny, e nawet si z nimi nie kry. Wiedzia jednak, e jego powodzenie zaley od postawy mieszkacw krlestwa Karola. Tu nieocenion pomoc okaza Jan z Procidy. Zdawa on sobie spraw, e w czci kontynentalnej rzdy Karola ciesz si sympati. Wiedzia rwnie, e wadza Karola jest bardzo niepopularna na Sycylii. Tam te miao rozpocz si powstanie przeciwko Karolowi. Liczni agenci ostrzegali Karola o niebezpieczestwie, ten jednak by tak pewny swego, e nie zwraca na te ostrzeenia uwagi. Jego myli cakowicie pochaniaa wyprawa na Konstantynopol.

Nieszpory sycylijskie 30 marca 1282 r. na placu przez kocioem w. Ducha w Palermo piewem i rozmowami skracano sobie czas przez zbliajcymi si nieszporami. W pewnym momencie na zatoczony plac wesza grupa francuskich onierzy. Nie zwaajc na chodne przyjcie postanowili przyczy si do zabawy. Jeden z nich, sierant nazwiskiem Drouet, porwa do taca mod matk. To rozwcieczyo jej ma, ktry zaatakowa Droueta noem i pozbawi go ycia. Towarzysze sieranta ruszyli mu na pomoc i sami zginli z rk Sycylijczykw. Wkrtce dzwony kocielne zabiy na nieszpory. Przy ich biciu Sycylijczycy rozbiegli si po miecie z okrzykiem "mier Francuzom!". Gin kady, kto nie potrafi wypowiedzie sowa "ciciri". Nim nasta poranek ycie stracio 2000 Francuzw.W cigu kilku dni zamieszki rozszerzyy si na ca Sycyli. Karol przebywa w Neapolu, gdy na pocztku kwietnia dosta wieci o rzezi w Palermo. Karol pocztkowo nie potraktowa rebelii powanie. Dopiero, gdy 28 kwietnia przyczya si do niej Mesyna, a wysana przeciwko Palermo andegaweska flota zostaa zniszczona, Karol zrozumia powag sytuacji. Panie Boe, jeli spodobao ci si zama m potg, pozwl jedynie, by dziao si to powoli - modli si. Wyprawa na Konstantynopol zostaa odwoana. Flota zebraa si w cieninie mesyskiej, skd Karol chcia j osobicie poprowadzi przeciwko zbuntowanej wyspie.Karol mg liczy na poparcie papiea, mimo i Sycylijczycy prosili go, aby roztoczy nad nimi swoj opiek. Karol popiera rwnie krl Francji Filip III. 6 sierpnia Karol przypuci pierwszy atak na Mesyn. Po odparciu pierwszego szturmu sprbowano mediacji legata papieskiego. Gdy i ona okazaa si bezskuteczna, 15 sierpnia zaatakowano ponownie. I ten atak zosta odparty. Karol zarzdzi wic blokad twierdzy. 14 wrzenia ponownie sprbowa szturmu, ale z identycznym skutkiem jak poprzednio.Tymczasem Sycylijczycy zoyli hod Piotrowi Aragoskiemu. 30 sierpnia 1282 r. Piotr III wyldowa w Trapani. 2 wrzenia przyby do Palermo, gdzie 4 wrzenia zosta okrzyknity krlem Sycylii. Wysa poselstwo do Karola, domagajc si opuszczenia wyspy. Karol zgodzi si na to, ale zastrzeg, e jego wojska mog w kadej chwili powrci. Nastpnie odpyn do Kalabrii. 2 padziernika Piotr tryumfalnie wkroczy do Mesyny.Powstanie sycylijskie dobiego koca. Rozpocza si wojna europejska.Wojna z Aragoni Zachcony dobrym przyjciem na Sycylii, Piotr postanowi przenie dziaania wojenne na kontynent. Pod koniec padziernika Aragoczycy wyldowali w Kalabii, odcinajc armi Karola, ktra stacjonowaa w Reggio. Blokada bya jednak mao skuteczna i armia andegaweska bez wikszych strat wydostaa si z okrenia. Karol wysa przeciwko Aragoczykom swoj flot, ktra skutecznie uniemoliwia im zacienienie blokady. Zim wojna utkna w martwym punkcie. Byo to na rk Piotrowi, gdy okazao si, e nie moe liczy na szersze poparcie. Karol natomiast dysponowa cakowitym poparciem papiea i krla Francji, ktry uznali nieszpory za osobist zniewag.Tymczasem Karol popad w problemy finansowe. Swoj realizowan z rozmachem polityk zagraniczn finansowa gwnie za pomoc licznych poyczek, wic po utracie Sycylii i zaprzestaniu skadania danin przez emira Tunisu (do czego ten si zobowiza w 1270 r.), Karol ton w dugach. Wpad wic na pomys jak rozstrzygn konflikt tanim kosztem. Zaproponowa mianowicie Piotrowi, aby o panowaniu nad Sycyli zadecydowa pojedynek obu monarchw. Mia on si odby 1 czerwca 1283 r. w Bordeaux. Kady z krlw mg przyprowadzi ze sob 100 rycerzy. Piotr zgodzi si na to, pod warunkiem, e bdzie mg do tego czasu swobodnie prowadzi dziaania wojenne.Pomys Karola wystraszy papiea, ktry napisa do krla list zabraniajcy mu udziau w pojedynku. Karol przeszed nad tym do porzdku dziennego. 12 stycznia 1283 r. powierzy swojemu synowi Karolowi rzdy nad krlestwem, a sam ruszy na pnoc. 9 marca spotka si z papieem w Viterbo, gdzie powierzy mu opiece swojego syna. Pi dni pniej by we Florencji, skd uda si do Viareggio, gdzie wsiad na statek, ktrym popyn do Francji. W kwietniu spotka si w Paryu ze swoim bratankiem, Filipem III.Spotkanie miao nastpi 1 czerwca, ale nikt nie wyznaczy godziny. Wczesnym rankiem pojawi si Piotr i nie zasta przeciwnika. Jego heroldowie ogosili przybycie krla, po czym orszak zawrci uznajc, e niestawienie si przeciwnika spowodowao jego zwycistwo. Par godzin pniej na placu pojawi si Karol i postpi wedug tego samego schematu. Par dni pniej obaj krlowie opucili Bordeaux, wyzywajc swojego przeciwnika od tchrzy.O dalszych losach wojny przesdzi papie Marcin IV, ktry 13 stycznia 1283 r. nada status krucjaty kadej wyprawie przeciwko Piotrowi, Sycylijczykom i ich stronnikom. Karol przekona swojego krlewskiego bratanka, aby podj si tej krucjaty. Filip III zwleka przez pewien czas, ale ostatecznie 2 lutego 1284 r. ogosi swojego modszego syna Karola krlem Aragonii.Wojna w Italii trwaa nadal. W pnocnej czci pwyspu sukcesy odnosili stronnicy papiea, jednak na poudniu ksi Karol z Salerno cierpia na brak gotwki, ktry uniemoliwia mu efektywne prowadzenie wojny. Podobne problemy miaa regentka Sycylii, krlowa aragoska Konstancja. Dodatkowo rzdy aragoskie przestay si cieszy sympati Sycylijczykw, a niektrzy moni panowie przemyliwali o przejciu na stron Andegawena. Dziaania wojenne na ldzie praktycznie ustay. Na morzu toczyy si tylko dziki sukcesem sycylijskiego admiraa Rogera z Laurii, ktry z sukcesami upi statki andegaweskie, a w 1284 r. zablokowa port w Neapolu.Tymczasem Karol szykowa flot wojenn w Prowansji. Tamtejsze porty opuci pod koniec maja. Nie wiedzia o tym jego syn, ktry w czerwcu sprbowa przerwa blokad Neapolu. Ponis jednak cik klsk i dosta si do niewoli. Na wie o tym w Neapolu i innych miastach wybuchy zamieszki. Karol I dotar 6 czerwca do Gaety, najdalej na pnoc wysunitego portu w swoim krlestwie. Tam te dowiedzia si o wydarzeniach w Neapolu. Kto traci gupca, nic nie traci - skomentowa niewol syna. Po czym doda: Czemu nikt nie zgin za nieposuszestwo wzgldem nas?. Natychmiast pospieszy do Neapolu, gdzie kaza powiesi 150 prowodyrw zamieszek.24 czerwca 1284 r. Karol jeszcze raz sprbowa inwazji na Sycyli. Na przeszkodzie ponownie stan Roger z Laurii, ktry z sukcesami atakowa flot andegawesk. Ostatecznie w sierpniu Karol wycofa si z Kalabrii i ogosi, e odkada inwazj do wiosny 1285 r. Wkrtce podniosy go na duchu wieci o niepokojach na Sycylii, gdzie ludno narzekaa na rzdy aragoskie. Jednoczenie jednak koczy si o imperium andegaweskim. Ksistwo Achai byo lojalne, ale od kiedy Karol mianowa miejscowych wielmow na urzd wicekrla, ci przestali przysya mu ludzi i pienidze. W Albanii pozostawaa w rkach Karola tylko twierdza Durazzo i wyspa Korfu. W Krlestwie Jerozolimskim jego wadz uznawano tylko w Akce, gdzie rezydowa jego bajlif. Jego pozycja bya jednak tak saba, e nie robi nic bez zgody baronw i zakonw rycerskich. Ci za przenieli swoj sympati ponownie na krla Cypru.

mier i dziedzictwo

Zim 1284/1285 r. Karol spdzi w Brindisi. By peen optymizmu. Nadzorowa prac swojej kancelarii, polecajc jej usprawnienie dziaa administracji i zorganizowanie powszechnego zacigu przez wiosenn wypraw. W grudniu uda si do Melfi, gdzie spdzi Boe Narodzenie. Pod koniec miesica uda si do Foggii. Tam podupad na zdrowiu, wci jednak pracowa. Wstrzsna nim wiadomo, e niektrzy z jego urzdnikw uchylali si od pacenia podatkw, przekazujc swe dobra na rzecz Kocioa. Dnia 2 stycznia 1285 r. krl surowo zakaza takich praktyk. Byo to ostatnie jego publiczne wystpienie.Dnia 6 stycznia poczu, e traci siy i sporzdzi testament. Krlestwo miao przypa jego najstarszemu wnukowi, Karolowi Martelowi. Do czasu a osignie penoletno, albo Karol z Salerno powrci z niewoli, regentem mia by Robert II d'Artois. Dworzanom zapisa po 10 000 uncji zota, ktre mieli dosta pod warunkiem, e zaprzysign wierno jego nastpcom. Karol poleci swoje krlestwo opiece papiea.T noc Karol spdzi na modlitwie. Panie Boe, wierz prawdziwie, e jeste mj Zbawiciel, bagam Ci wic by zmiowa si nad m dusz. Ty wiesz, em wzi Krlestwo Sycylii dla witego Kocioa, nie za dla wasnej korzyci czy zysku. Odpu mi wic grzechy moje - modli si. Zmar nazajutrz rano, w sobot 7 stycznia 1285 r. w wieku 58 lat. Jego ciao przewieziono do Neapolu i pochowano je w marmurowym grobowcu.Wojna trwaa jeszcze wiele lat. Zakoczya si pokojem w 1302 r. Sycylia nigdy nie powrcia ju pod wadz domu andegaweskiego. Andegawenowie umocnili si natomiast w Neapolu, gdzie tamtejsza dynastia przetrwa do poowy XV w.

Bibliografia Steven Runciman, Nieszpory sycylijskie, wyd. Ksinica, wyd. II, Krakw 2007, ISBN 978-83-250-0031-8 PoprzednikRajmund Berengar IV

Hrabia Prowansji i Forcalquier1246-1285do 1267 r. razem z Beatrycze

NastpcaKarol II Kulawy

Poprzedniknowa kreacja

Hrabia Andegawenii1247-1285

NastpcaKarol II Kulawy

Poprzedniknowa kreacja

Hrabia Maine1247-1285

NastpcaKarol II Kulawy

PoprzednikManfred

Krl Sycylii1266-1282

NastpcaPiotr I Wielki

Poprzednikbrak

Krl Albanii1272-1285

NastpcaKarol II Kulawy

PoprzednikHugo I Cypryjski

Krl Jerozolimy1277-1285

NastpcaHenryk II Cypryjski

PoprzednikWilhelm II Villehardouin

Ksi Achai1278-1285

NastpcaKarol II Kulawy

Foggia to miejscowo i gmina we Woszech, w regionie Apulia, w prowincji Foggia.

Ludwik VIII Lew (ur. 5 wrzenia 1187 w Paryu, zm. 8 listopada 1226 w Chteau de Montpensier-en-Auvergne) krl Francji w latach 1223-1226. Syn Filipa II Augusta z dynastii Kapetyngw i Izabelli z Hainaut.

Blanka Kastylijska, hiszp. Blanca de Castilla, fr. Blanche de Castille (ur. 4 marca 1188 zm. 26 listopada 1252) - crka Alfonsa VIII, krla Kastylii i Eleonory Angielskiej (crki Eleonory Akwitaskiej i krla Anglii Henryka II). Krlowa Francji jako ona Ludwika VIII Lwa.

Alfons VIII Kastylijski, nazywany l de las Navas (ur. 11 listopada 1155, w Sorii, zm. 5 padziernika 1214, w Gutierre-Muoz) - krl Kastylii od 1158 do mierci.

Ludwik IX wity (ur. 25 kwietnia 1214 w Poissy, zm. 25 sierpnia 1270 w Tunisie) - krl Francji od 1226 r., syn Ludwika VIII z dynastii Kapetyngw. By organizatorem i uczestnikiem VI i VII wyprawy krzyowej.

Robert I Dobry (1216 8 lutego 1250) - hrabia Artois, pity syn (drugi, ktry przey dziecistwo) krla Francji - Ludwika VIII Lwa i Blanki Kastylijskiej.

Alfons z Poitiers (ur. 11 listopada 1220, zm. 21 sierpnia 1271, Corneto koo Sieny) hrabia Poitiers od 1226, hrabia Tuluzy od 1249.

Nieszpory sycylijskie - powszechne powstanie mieszkacw Sycylii, ktre wybucho w Poniedziaek Wielkanocny 30 marca 1282 w Palermo przeciw panowaniu francuskich Andegawenw

Aragonia (hiszp. i arag. Aragn, kat. Arag) wsplnota autonomiczna i region historyczny w pnocno-wschodniej Hiszpanii.

VII wyprawa krzyowa, krl Ludwik IX jeszcze raz postanowi interweniowa zbrojnie i w 1270 stan na czele sidmej krucjaty, w ktrej udzia wzio gwnie rycerstwo francuskie, ale rwnie angielskie (np. krl Edward I, a w Akrze urodzia si nawet jego crka - Joanna z Akki).

Tuluza (fr. Toulouse, oks. Tolosa) to miejscowo i gmina we Francji, w regionie Midi-Pyrnes, w departamencie Haute-Garonne, nad rzek Garonn.

Dynastia Kapetyngw, Kapetyngowie to dynastia panujca we Francji w okresie 987-1328. W liniach bocznych Walezjuszw, Burbonw i Orleanw (z przerwami) do 1848 r.

Aix-en-Provence to miejscowo i gmina we Francji, w regionie Prowansja-Alpy-Lazurowe Wybrzee, w departamencie Bouches-du-Rhne.

Rajmund Berengar IV (1195 19 sierpnia 1245) - hrabia Prowansji i Forcalquier. Syn Alfonsa II, hrabiego Prowansji, i Gersendy II z Sabran, hrabiny Forcalquier.

Magorzata Prowansalska franc. Marguerite Berenger de Provence (ur. ok. 1221, w Brignoles - zm. 21 grudnia 1295, w Paryu), najstarsza crka Rajmunda Berenguera IV, hrabiego Prowansji i Beatrycze Sabaudzkiej. Krlowa Francji w latach 1234-1270, jako ona Ludwika IX witego.

Eleonora Prowansalska (ok. 1223 26 czerwca 1291) - druga crka Rajmunda Berenguera IV, hrabiego Prowansji i Beatrycze Sabaudzkiej. Krlowa Anglii jako ona Henryka III Plantageneta.

Ryszard z Kornwalii (ur. 5 stycznia 1209 w Winchesterze, zm. 2 kwietnia 1272 w Berkhamsted), hrabia Poitou, hrabia Kornwalii, antykrl niemiecki w latach 1256-1272.

Nikozja (gr. , Lefkosa, tur. Lefkoa), stolica Cypru, zarazem jego najwiksze miasto.

Robert III, zwany de Bethune lub Lwem Flandrii (ur. 1249, zm. 17 wrzenia 1322), hrabia Flandrii, syn Gwidona de Dampierre z jego pierwszego maestwa z Matyld, crk Roberta VII, pana de Bethune.

Filip I de Courtenay, fr. Philip de Courtenay (1243, Konstantynopol 1283, Viterbo), tytularny cesarz Konstantynopola w latach 12731283. Syn Baldwina II z Konstantynopola, z kapetyskiej gazi rodu de Courtenay, i Marii de Brienne, crki Jana de Brienne, krla Jerozolimy.

Wadysaw IV Kumaczyk wg.: IV Lszl (ur. ok. 1262, zm. 10 lipca 1290) krl Wgier od 1272 z dynastii Arpadw.

Trani to miejscowo i gmina we Woszech, w regionie Apulia, w prowincji Bari.

Maine (czytaj: men) - kraina historyczna w pnocno-zachodniej Francji, cz regionu Pays de la Loire.

Andegawenia (fr. Anjou) - kraina historyczna w zachodniej Francji, w dorzeczu dolnej Loary. W okresie rzymskim bya zamieszkiwana przez galijskie plemiona Andekaww.

Fryderyk II (ur. 26 grudnia 1194, zm. 13 grudnia 1250) krl Sycylii od 1198, krl Niemiec od 1212, ksi Szwabii od 1212 do 1216, cesarz witego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego od 1220 i krl Jerozolimy od 1225-1228.

Forcalquier to miejscowo i gmina we Francji, w regionie Prowansja-Alpy-Wybrzee Lazurowe, w departamencie Alpes-de-Haute-Provence.

Marsylia (fr. Marseille, w. Marsiglia, prow. Marselha lub Marsiho) jest miastem w poudniowej Francji, drugim co do wielkoci miastem tego kraju i trzecim zespoem miejskim.

Arles to miejscowo i gmina we Francji, w regionie Prowansja-Alpy-Wybrzee Lazurowe, w departamencie Bouches-du-Rhne, nad rzek Rodan.

Awinion (fr. Avignon), miasto na poudniu Francji (w regionie Prowansja-Alpy-Wybrzee Lazurowe, w departamencie Vaucluse), u podna malowniczego wapiennego wzgrza, na lewym brzegu Rodanu, przy ujciu do niego rzeki Durance.

Damietta (arab. = Dimy) miasto w Egipcie, orodek administracyjny muhafazy Damietta, port nad Damiett (wschodnie rami Nilu), w pobliu jej ujcia do Morza rdziemnego.

Aigues-Mortes to miejscowo i gmina we Francji, w regionie Langwedocja-Roussillon, w departamencie Gard.

Innocenty IV (Sinibaldo Fieschi) (ur. w Genui-jako syn hrabiego de Lavagna stronnika Gibelinw opowiadajcych si za wadz cesarska we Woszech - zm. 7 grudnia 1254 w Neapolu) by papieem w latach 1243-1254.

Flandria (nid.: Vlaanderen) jeden z trzech regionw federalnych Belgii. Pooony jest w pnocnej czci kraju i zamieszkany gwnie przez ludno niderlandzkojzyczn.

Hainaut (hol.: Henegouwen) - prowincja w poudniowo-zachodniej Belgii, w Walonii. Jej stolica to Mons.

Magorzata II, zwana Magorzat z Konstantynopola (ur. 1202, zm. 10 lutego 1280), hrabina Flandii i Hainaut, modsza crka Baldwina I, cesarza aciskiego, hrabiego Flandrii i Hainaut, oraz Marii, crki Henryka I, hrabiego Szampanii.

Cherasco to miejscowo i gmina we Woszech, w regionie Piemont, w prowincji Cuneo.

Alba - miasto we Woszech, w regionie Piemont

Genua (w. Genova, lig. Zena) to miasto w pnocno-zachodniej czci Woch nad Morzem Liguryjskim, u stp Apeninu Liguryjskiego; jest stolic prowincji o takiej samej nazwie i regionu Ligurii.

Edmund Crouchback (ur. 16 stycznia 1245 w Londynie, zm. 5 czerwca 1296 w Bayonne), ksi angielski z dynastii Plantagenetw, modszy syn krla Henryka III i Eleonory, crki Rajmunda Berengara IV, hrabiego Prowansji.

Henryk III (ur. 1 padziernika 1207 w Winchesterze, zm. 16 listopada 1272 w Londynie) krl Anglii od 1216 r. Najstarszy syn Jana bez Ziemi i Izabeli, crki Aymera Tillefera, hrabiego Angoulme.

Klemens IV, wczeniej Guy Foulques papie.

Ostia (ac. - ujcie) - antyczne miasto portowe, by moe pierwsza kolonia Rzymu, pooone w ujciu rzeki Tyber do Morza Tyrreskiego, okoo 30 km na zachd od Rzymu - zachowane do dnia dziejszego ruiny s jednymi z najwikszych pod wzgldem powierzchni we Woszech.

Morze Liguryjskie stanowi cz Morza rdziemnego.

Lateran zesp paacowo-kocielny w Rzymie, zbudowany w IV wieku przez cesarza Konstantyna Wielkiego na gruntach paacu rzymskiej rodziny Lateranw.

Kapitol (ac. Mons Capitolinus) jedno z siedmiu wzgrz (ac. Septimontium) na ktrych powsta Rzym. Wzgrze ma (miao) dwa wierzchoki, poudniowy zwany Capitolium (gdzie w staroytnoci staa witynia Jowisza) i pnocny zwany Arx, na ktrym znajdowaa si cytadela.

Apulia (w. Puglia) to region administracyjny w poudniowych Woszech, o powierzchni 19348 km, 4 miliony mieszkacw i stolic w Bari (362,5 tys. mieszkacw).

Anagni to miejscowo i gmina we Woszech, w regionie Lacjum, w prowincji Frosinone.

Frosinone to miejscowo i gmina we Woszech, w regionie Lacjum, w prowincji Frosinone.

Benewent (w. Benevento) to miejscowo i gmina we Woszech, w regionie Kampania (region), w prowincji Benevento.

Neapol (w. Napoli, ac. Neapolis z gr. he nea polis, dos. nowe miasto) miasto w poudniowych Woszech w rejonie Kampania, ktrego jest stolic, a take orodkiem administracyjnym prowincji Neapol.

Konradyn von Hohenstaufen znany take jako Konrad (ur. 25 marca 1252 w Wolfstein, w Bawarii - zm. 29 padziernika 1268 w Neapolu) - ksi Szwabii, tytularny krl Jerozolimy w latach 1254-1268, krl Sycylii.

Viterbo to miejscowo i gmina we Woszech, w regionie Lacjum, w prowincji Viterbo

Bitwa pod Tagliacozzo miaa miejsce 23 sierpnia 1268 roku w trakcie walk wadcw niemieckich o wadz w Italii.

Piza (w. Pisa) - miasto we Woszech, w Toskanii, 85 379 mieszkacw, nad rzek Arno, oddalone o 13 km od wybrzea Morza Tyrreskiego.

Siena - miasto i gmina we Woszech, w Toskanii, w prowincji Siena. Wane centrum turystyczne.

Castel Nuovo, pol. Nowy Zamek, znany rwnie jako Maschio Angioino - zamek w Neapolu, w poudniowych Woszech - gwny symbol architektoniczny miasta.

Tunis, (arab. ; [Tnis]) stolica Tunezji, pooona w odlegoci ok. 10 km od Morza rdziemnego, nad zachodnim brzegiem jeziora Tunis.

Korfu, staroytna Korkyra (gr. = Kerkira, ac. Corcyra), grzysta wyspa w Grecji, w pnocnej czci Morza Joskiego u wybrzey Albanii, cznie z kilkoma pobliskimi wysepkami wchodzi w skad prefektury Kerkira w regionie administracyjnym Wyspy Joskie. Stolic wyspy i prefektury jest miasto Korfu (zwane te Kerkir).

Morze Egejskie morze we wschodniej czci Morza rdziemnego, pooone midzy Pwyspem Bakaskim, Azj Mniejsz a wyspami Kret, Karpathos i Rodos.

Chios (gr. ) - wyspa w Grecji na Morzu Egejskim, pooona w Azji (na azjatyckim szelfie kontynentalnym) u wybrzey Turcji.

Lesbos (gr. ) jedna z najwikszych wysp na Morzu Egejskim.

Samos (gr. ) - grecka wyspa na Morzu Egejskim u wybrzey Azji Mniejszej oraz prefektura w regionie administracyjnym Wyspy Egejskie Pnocne.

Amorgs (gr. o) - wyspa na Morzu Egejskim, w archipelagu Cyklady, pow. 127 km, ok. 1700 mieszkacw, pooona na wschd od Naksos.

Palermo (woski: Palermo, sycylijski: Palermu lub Palemmu, grecki: Panormos) - miejscowo i gmina we Woszech, w regionie Sycylia, w prowincji Palermo.

Trapani to miejscowo i gmina we Woszech, w regionie Sycylia, w prowincji Trapani.

Filip III miay (ur. 1245, zm. 5 padziernika 1285), krl Francji 12701285 z dynastii Kapetyngw.

Grzegorz X, pierwotnie Teobaldo Visconti (ur. ok. 1210, zm. 10 stycznia 1276 w Arezzo) papie od 1 wrzenia 1271.

Durrs, (w. Durazzo, gr. , Dyrrhachion, ac. Dyrrachium, srb. ) - miasto w Albanii pooone nad Adriatykiem.

Ajaccio [czyt. aaksjo] (kors. Aiacciu) to miasto i gmina we Francji, w regionie Korsyka, w departamencie Corse-du-Sud.

Korsyka (korsykaski: Corsica, franc.: Corse) wyspa na Morzu rdziemnym, pooona na zachd od Woch i na poudniowy wschd od Francji.

Alfons X Mdry, hiszp. Alfonso X El Sabio (ur. 23 listopada 1221, zm. 4 kwietnia 1284, w Sewilli) - krl Kastylii i Lenu w latach 1252-1284.

Rudolf I (ur. 1 maja 1218 r., 15 lipca 1291 r. w Spirze) - krl niemiecki od 1273 do 1291 roku. Pochowany w Spirze.

Lyon (dawniej Lugdunum) miasto we Francji, trzecia co do wielkoci aglomeracja (po Paryu i Marsylii).

Krlestwo Jerozolimskie pastwo zaoone przez krzyowcw podczas I wyprawy krzyowej (1096-99) na terenie Syrii i Palestyny.

Hugo III Cypryjski, Hugo III de Poitiers-Lusignan (ur. 1235, zm. 24 marca 1284) syn Izabeli de Lusignan i Henryka z Antiochii (syna Boemund IV Jednookiego i jego pierwszej ony Placencji Gibelet).

b. Innocenty V (Piotr z Tarentaise) (ur. 1224 w Tarentaise - zm. 22 czerwca 1276 w Rzymie) - to papie pochodzcy z Francji, dominikanin.

Hadrian V (Adrian V) wczeniej Ottobano Fieschi.

Jan XXI (ur. pomidzy 1210 a 1220 zm. 20 maja 1277 w Viterbo) papie Kocioa katolickiego.

Mikoaj III, Giovanni Gaetano Orsini, (ur. ok. 1210 - 1280), papie, ktrego pontyfikat przypada od 25 listopada 1277 do 22 sierpnia 1280.

Marcin IV, Simon de Brie (lub de Brion), papie, ur. midzy 1210 a 1220 rokiem, zm. w 1285. Jego pontyfikat rozpocz si w dniu 22 lutego 1281 i trwa do 28 marca 1285.

Rodan (fr. Rhne, frank.-prow. Rno, oks. Rse, w. Rodano, ac. Rhodanus) rzeka pynca przez terytorium Szwajcarii i Francji.

Piotr III Wielki, (ur. 1239 lub 1240, zm. 11 listopada 1285) krl Aragonii, Walencji (jako Piotr I), hrabia Barcelony (jako Piotr II) w latach 1276-1285 oraz krl Sycylii (jako Piotr I) 1282-1285.

Mesyna (w. Messina) - miasto i gmina we Woszech, pooone w pnocno-wschodniej czci Sycylii, nad Cienin Mesysk.

Reggio di Calabria miasto w poudniowych Woszech Reggio nell'Emilia miasto w pnocnych Woszech

Bordeaux (gask. Bordu) miasto i gmina we Francji, w Akwitanii, w departamencie Gironde (yronda).

Viareggio to miejscowo i gmina we Woszech, w regionie Toskania, w prowincji Lukka.

Pary (fr. Paris) stolica i najwiksza aglomeracja Francji, pooona w centrum Basenu Paryskiego, nad Sekwan (La Seine).

Karol de Valois (ur. 13 marca 1270, zm. 16 grudnia 1325 w Nogent-le-Roi), hrabia Valois, Andegawenii, Maine, Alenon i Chartres, tytularny krl Aragonii i cesarz Konstantynopola.

Konstancja Hohenstauf (1249 - 9 kwietnia 1302) - krlowa Aragonii jako ona Piotra III. Jedyna crka Manfreda, krla Sycylii, i jego pierwszej ony - Beatrice Sabaudzkiej.

Gaeta (ant. Caieta) - niewielkie portowe miasto we Woszech, na wybrzeu morza Tyrreskiego, w regionie Lacjum, prowincji Latina.

Brindisi (rzymskie Brundisium) to miejscowo i gmina we Woszech, w regionie Apulia, w prowincji Brindisi.

Karol Martel Andegaweski (ur.1271, zm. 12 sierpnia 1295) - najstarszy syn krla Neapolu Karola II Andegaweskiego, brat Roberta I Mdrego, Filipa z Tarentu i Magorzaty Andegaweskiej.

Robert II Szlachetny (wrzesie 1250 11 lipca 1302) - pogrobowy syn i nastpca Roberta I - hrabiego Artois, i Matyldy Brabanckiej.

Karol I AndegaweskiZ boej aski krl Sycylii, Jerozolimy i Albanii, hrabia Prowansji, Forcalquier, Andegawenii i Maine, regent Achai, zwierzchnik Tunisu, senator RzymuKrl Sycylii Okres urzdowania od 6 stycznia 1266do 4 wrzenia 1282 Poprzednik Manfred Hohenstauf Nastpca Piotr I Wielki Krl Neapolu Okres urzdowania od 6 stycznia 1266 do 7 stycznia 1285 Poprzednik Manfred Hohenstauf Nastpca Karol II Kulawy Dane biograficzne Dynastia Andegawenowie Urodzony marzec 1227 Zmar 7 stycznia 1285Foggia Ojciec Ludwik VIII Lew Matka Blanka Kastylijska ona Beatrycze Prowansalska Dzieci Karol II AndegaweskiFilip Andegaweski

Herb Karola jako hrabiego Andegawenii

Herb Karola jako krla Sycylii

Herb Karola jako krola Jerozolimy

Monety Karola Andegawenskiego

Grobowiec Karola I

Karol II Andegaweski, zwany Kulawym (ur. 1254, zm. 5 maja 1309 w Neapolu) krl Sycylii i Neapolu, tytularny krl Jerozolimy. Syn krla Neapolu i Sycylii Karola I Andegaweskiego i Beatrycze, crki hrabiego Prowansji - Rajmunda Berengara IV.

Wczesne lata ycia W 1268 r. otrzyma od ojca we wadanie ksistwo Salerno. Pomaga mu te w rzdach, sprawujc trzykrotnie w jego imieniu regencj. W 1270 r. zosta oeniony z ksiniczk Mari Wgiersk. Maria ten suy przecigniciu dziadka panny modej, Beli IV, na stron Karola I w planowanej wojnie z Bizancjum. Wojna ta nigdy nie wybucha, ale to maestwo pozwoli pniej Andegawenom zdoby tron Wgier. By bardzo niemiaym czowiekiem, pozbawionym wiary we wasne umiejtnoci. W dziecistwie przey wypadek, ale do koca ycia kula.30 marca 1282 r. nieszpory sycylijskie pozbawiy Karola I panowania nad t wysp. Okrzyknicie krla Aragonii Piotra III krlem Sycylii spowodowao wojn Andegawena z Aragoni. W czasie tych wydarze ksi Karol z Salerno przebywa w Prowansji. Zosta on natychmiast wysany przez ojca na dwr krla Francji Filipa III, gdzie mia pilnowa, aby krl udzieli jego ojcu obiecanej pomocy. Na dworze paryskim Karol spotka si z yczliwym przyjciem, a krl Filip wysa obiecane posiki. Wkrtce potem ksi powrci do Neapolu.Tymczasem jego ojciec, trapiony przez problemy finansowe, wpad na pomys jak tanio zakoczy wojn. Postanowi mianowicie pojedynkowa si z Piotrem III. Termin pojedynku (ktry zreszt si nie odby) wyznaczono na 1 czerwca 1283 r. Mia on si odby w Bordeaux. 12 stycznia 1283 r. Karol I wyznaczy ksicia Salerno regentem na czas swojej nieobecnoci. Mia on nadziej, e syn w tym czasie spacyfikuje poudniow Itali. Karol mia jednak problemy finansowe i obawia si niezadowolenia swoich poddanych. Musia i wobec nich na liczne ustpstwa. Duchowiestwo jeszcze bardziej uniezalenio si od wadzy wieckiej, a moni wasale uzyskali wiksz samodzielno.Aby uzyska pienidze na dalsze prowadzenie wojny Karol z Salerno poycza pienidze od kogo si dao. Najwiksze poyczki zostay mu udzielone przez Koci. Papie Marcin IV przekaza mu 90 000 uncji zota. Papieski legat, Gerard z Parmy, przyzna ksiciu prawo do czci dochodw Kocioa w jego krlestwie. Karol zacign zobowizania rwnie u krlw Francji i Anglii, bankierw z Lukki i Florencji, emira Tunisu oraz rad miejskich krlestwa. Dziki tym poyczkom Karol mg wyposay flot prowansalsk, ktra w kwietniu 1283 r. przybya do Nicotery w Kalabrii, gdzie Karol przenis swj obz.Na morzu niepodzielnie panowaa flota aragoska pod wodz admiraa Rogera z Laurii. W lipcu 1283 r. zniszczy on flot andegawesk pod Malt i zaj wyspy. Wiosn 1284 r. rozpocz blokad portu w Neapolu. Mieszczanie Neapolu domagali si od Karola przerwania blokady. Ten waha si, gdy ojciec zabroni mu podejmowania jakichkolwiek dziaa wojennych. Ostatecznie jednak, nie wiedzc kiedy przybdzie ojciec, zdecydowa si zaatakowa flot Rogera. 5 czerwca w bitwie morskiej pod Neapolem Karol ponis klsk i dosta si do niewoli. Jego ojciec przypyn do swojego krlestwa 6 czerwca. Na wie o niewoli syna powiedzia: Kto traci gupca, nic nie traci.Tymczasem Roger z Laurii powiadomi on Karola, e nie odpowiada za ycie jej ma, dopki nie zostanie uwolniona ksiniczka Beatrycze, przyrodnia siostra krlowej Aragonii Konstancji. Maria Wgierska uwolnia wic Beatrycze, a Roger wzi Karola na swj okrt flagowy i odpyn do Sorrento. Tam przywitaa go delegacja mieszczan, ktra jednak pomylia Rogera z Karolem. Gdyby tylko spodobao si Bogu, by schwyta ojca, jak schwytae syna - powiedzieli mieszczanie ksiciu Salerno. Karol zamia si i zwrci do Rogera: Na Boga, oto lojalni poddani krla, mego wadcy. Nastpnie Roger i Karol odpynli do Messyny.

Krl Sycylii Karol I Andegaweski zmar 7 stycznia 1285 r. Krlem zosta wic Karol z Salerno (jako Karol II). Przebywa on jednak w kataloskim wizieniu, bez widokw na uwolnienie. Za wszelk cen dy jednak do odzyskania wolnoci. Nastpcy zmarego w listopadzie 1285 r. Piotra III, Alfons III Aragoski i Jakub I Sycylijski, byli skonni uwolni Karola, jeli ten przekae im Sycyli i Kalabri. Takie warunki byy nie do przyjcia dla papiea Honoriusza IV (Marcin zmar rwnie w 1285 r.), ktry zabroni Karolowi wyraa na nie zgod. Latem 1286 r. Karol i Alfons podpisali jednak traktat w ktrym Karol zrzeka si Sycylii, Malty, Reggio oraz trybutu od emira Tunisu. W zamian za wolno mia rwnie postara si o zniesienie ekskomunik naoonych na aragoskich ksit i ich poddanych. Ten traktat wymaga jednak zgody papiea Honoriusza. Ten nie chcia jednak nawet sysze o podobnych warunkach. Karol pozosta wic w wizieniu, a wojna trwaa nadal.W 1287 r. Roger z Laurii odnis kolejne zwycistwo nad flot andegawesk. Wojska papiea Honoriusza zaatakoway Sycyli, ale po klsce w bitwie morskiej opuciy wysp. Honoriusz zmar w 1287 r. Nowego papiea wybrano po upywie niemal roku. W lutym 1288 r. zosta nim Mikoaj IV. W czasie wakatu na tronie papieskim rol mediatora przyj krl Anglii Edward I. W lipcu 1287 r. doprowadzi do podpisania traktatu w Orolonie. Karol mia odzyska wolno za 50 000 marek srebra. Mia da jako zakadnikw swoich trzech najstarszych synw i 60 prowansalskich wielmow. Mia w cigu trzech lat doprowadzi do zawarcia pokoju, w przeciwnym razie ponownie trafiby do niewoli lub utraci Prowansj.Traktat ten nie zyska aprobaty ani papiea Mikoaja ani krla Francji Filipa IV. Karol pozosta wic w niewoli. W 1288 r. wzrost siy gibelinw w rodkowej Italii skoni jednak papiea do ponownie powierzenia negocjacji Edwardowi I. W padzierniku 1288 r. podpisano traktat w Canfrancu. Karol mia odzyska wolno na tych samych warunkach co poprzednio. Edward jednak da za niego porczenie majtkowe i wasnych zakadnikw. Majc gwarancje krla Anglii Alfons uwolni Karola i wysa go na dwr krla Francji. Zabroni mu jednak uywa tytuu krla Sycylii.Powitanie na dworze francuskim byo wielce dla Karola kopotliwe. Krl Filip IV nie mia zamiaru zawiera pokoju z Aragoni. Aragoscy posowie towarzyszcy Karolowi zostali aresztowani, a on sam, w asycie sporej liczby rycerzy, zosta wyprawiony do Italii. Spotka si tam z entuzjastycznym przyjciem gwelfw i papiea Mikoaja. W Zielone wita 1289 r. w Rieti Karol zosta koronowany przez papiea na krla Sycylii. Papie zmusi go te do przyjcia dziesicin z dbr kocielnych z caej Italii, ktre miay by przeznaczone na wojn z Aragoni i Sycyli. Karol, czowiek bardzo honorowy, znalaz si w nie lada kopocie. Wytrwale dy jednak do pokoju. Okazja nadarzya si ju wkrtce.Alfons III, zdenerwowany tym, e pad ofiar oszustwa, zdecydowa si na desant na wybrzeu andegaweskiego krlestwa. Desant wyldowa pod Gaet, jednak wbrew oczekiwaniom Alfonsa miasto nie otworzyo przed nim bram. Przybya natomiast armia andegaweska (pod wodz najstarszego syna Karola II, Karola Martela, i hrabiego Artois), ktra zablokowaa armi aragosk. Dwa miesice pniej pojawi si Karol II, zaniepokojony o los dwch modszych synw, przebywajcych w aragoskiej niewoli. Na zawarcie porozumienia nalega rwnie Edward I, ktremu spieszno byo na krucjat. Papie nie chcia jednak sysze o pokoju i wysa do Karola dwch kardynaw, ktry mieli go odwie od rokowa. Karol nie przej si ich obecnoci i podpisa traktat z Alfonsem. Kardynaowie byli tym oburzeni. Jeden z nich, Benedykt Gaetani, nigdy nie zapomnia Karolowi jego postpowania. Rozejm ten spowodowa jednak, e Alfons III zacz zastanawia si na wycofaniem swojego kraju z wojny.Karol wkrtce potem wyruszy do Francji. 1 listopada 1289 r. stan na granicy francusko-aragoskiej i ogosi ch powrotu do niewoli. aden aragoski urzdnik nie zgosi si po krla. Uczyniwszy zado sprawie honoru Karol uda si do Parya. 19 maja 1290 r. podpisa traktat w Senlis. Jego crka, Magorzata Andegaweska, polubia brata krla Francji i pretendenta do tronu Aragonii Karola de Valois, wnoszc mu w posagu Maine i Andegaweni. Karol de Valois mia na yczenie papiea odstpi od wszystkich roszcze wobec Aragonii. Krl Francji mia natomiast zawrze pokj z Alfonsem. Wstpny traktat pokojowy podpisano 19 lutego 1291 r. w Brignoles. Karol de Valois zrzeka si pretensji do tronu aragoskiego, a Aflons III obieca pogodzi si z papieem. Jakub Sycylijski mia odtd walczy samotnie.Sytuacja wkrtce si jednak skomplikowaa. Alfons III zmar nagle tu przed wyjazdem do Rzymu. Tron Aragonii obj jego brat, krl Sycylii, jako Jakub II. Nie zamierza on respektowa zobowiza swojego brata. Zosta ekskomunikowany przez papiea. Wojna moga wic rozgorze na nowo, jednak zapdy Jakuba zostay ostudzone przez Aragoczykw, ktrzy mieli do wojny o Sycyli. W 1292 r. Jakub zaproponowa papieowi spotkanie, jednak ten zmar 4 kwietnia 1292 r. Tron piotrowy przez 2 lata pozosta nieobsadzony. W 1293 r. rozpoczy si negocjacje Karola z Jakubem. Rwnoczenie Filip IV Pikny i jego brat prowadzili rozmowy z otoczeniem krla Aragonii. W 1294 r. Karol II doprowadzi do wyboru na papiea Celestyna V. By on cakowicie podlegy jego woli, jednak po kilku miesicach pontyfikatu zrzek si urzdu. Zastpi go Benedykt Gaetani, jako Bonifacy VIII. Pomimo zadawnionych sporw doszed jednak do porozumienia z Karolem w sprawie rozwizania kwestii sycylijskiej.12 czerwca 1295 r. w Anagni, w obecnoci papiea, Jakub II zobowiza si zwrci Karolowi Sycyli. Mia rwnie oeni si z crk Karola, Blank, ktrej spory posag mia opaci papie. Jakub otrzyma rwnie Sardyni. Takie rozwizanie nie przypado do gustu Sycylijczykom. 12 grudnia 1295 r. syn Jakuba, Fryderyk, koronowa si na krla Sycylii. Kontynuowa wojn z Karolem, jednak w cakowitej izolacji. Na przeomie 1298 i 1299 r. wyparto jego wojska z Kalabrii. Prby inwazji na Sycyli zakoczyy si jednak niepowodzeniem. W 1301 r. zawarto roczny rozejm.W 1302 r. do Italii przyby Karol de Valois, ktry zaatakowa Sycyli. Udao mu si odnie kilka sukcesw, ale by pozbawiony moliwoci otrzymania posikw. Z Francji jego brat sa listy przynaglajce go do powrotu. W tej sytuacji Karol II i Karol de Valois zawarli 31 sierpnia pokj z Fryderykiem w Caltabellotcie. Pozostawia on Sycyli w rkach Fryderyka. Karol II straci ju w tym czasie zainteresowanie wysp, koncentrujc si na zdobyciu dla swojej dynastii tronu Wgier, co ostatecznie udao si w 1308 r., kiedy na tronie w Budzie zasiad jego wnuk, Karol Robert.

Ostatnie lata Ostatnie lata ycia Karol spdzi w Neapolu, przyczyniajc si do rozbudowy i upikszenia swojej stolicy. W 1304 i 1305 r. udao mu si roztoczy swoj zwierzchno nad Piemontem i Lombardi. Zmar w Neapolu 5 maja 1309 r., w wieku 55 lat. Przey swoich dwch najstarszych synw. Karol Martel zmar w 1295 r., a Ludwik z Tuluzy w 1297 r. Tron Neapolu odziedziczy wic trzeci syn Karola, Robert I Mdry.Steven Runciman tak scharakteryzowa Karola: Karol z Salerno, albo Karol Kulawy, jak go nazwano z przyczyny kalectwa, posiada cechy typowe dla syna wychowanego przez surowego i apodyktycznego ojca. Nie wierzy we wasne siy, a niewiar t pogbiaa jeszcze wiadomo, e da si wzi do niewoli, i wizienne upokorzenia. By skryty i cierpliwy, posiada te wraliwo, na ktrej tak bardzo zbywao Karolowi, za serdeczno i ciepo jak najbardziej przystaway do wizerunku ojca czternaciorga dzieci. Pod koniec ycia okaza si wadc roztropnym i sprawiedliwym, bystrym i przenikliwym dyplomat (...).[1]

Maestwo i potomkowieW 1270 r. Karol oeni si z Mari (ok. 1257 - 25 marca 1323), crk krla Wgier Stefana V i Elbiety, crki chana Kumanw. Karol i Maria mieli razem dziewiciu synw i pi crek:Karol Martel (8 wrzenia 1271 - 12 sierpnia 1295), pretendent do tronu Wgier, ojciec Karola Roberta /wiki/Ma%C5%82gorzata_Andegawe%C5%84ska"Magorzata (1273 - 31 grudnia 1299), ona Karola de Valois /w/index.php?title=Ludwik_z_Tuluzy&action=edit&redlink=1"Ludwik (9 lutego 1274 - 19 sierpnia 1297), wity, biskup Tuluzy /wiki/Robert_I_M%C4%85dry"Robert I Mdry (1277 - 20 stycznia 1343), krl Neapolu /wiki/Filip_I_z_Tarentu"Filip I (10 listopada 1278 - 26 grudnia 1332), ksi Tarentu /w/index.php?title=Rajmund_Berengar_z_Andrii&action=edit&redlink=1"Rajmund Berengar (1279/1282 - 1307) /w/index.php?title=Blanka_Andegawe%C5%84ska&action=edit&redlink=1"Blanka (1280 - 14 padziernika 1310), ona krla Aragonii Jakuba II Sprawiedliwego Jan (1283 - po 16 marca 1308), ksidz Tristan (1284 - przed 1288) /w/index.php?title=Eleonora_Andegawe%C5%84ska&action=edit&redlink=1"Eleonora (sierpie 1289 - 9 sierpnia 1341), ona krla Sycylii Fryderyka II Maria (1290 - ok. 1346), ona krla Majorki Sancha I Pokojowego i Jaime de Ejerica /w/index.php?title=Piotr_Tempesta&action=edit&redlink=1"Piotr Tempesta (1291 - 29 sierpnia 1315), hrabia Gravina /w/index.php?title=Jan_z_Durazzo&action=edit&redlink=1"Jan (1294 - 5 kwietnia 1336), ksi Durazzo Beatrycze (1295 - ok. 1321), ona Azzo VIII d'Este, markiza Ferrary, i Bertranda III de Baux, hrabiego Andrii

Literatura Steven Runciman, Nieszpory sycylijskie, wyd. Ksinica, wyd. II, Krakw 2007, ISBN 978-83-250-0031-8 Sownik wadcw Europy redniowiecznej, Wydawnictwo Poznaskie, Pozna 2002, ISBN 83-7177-102-9

Przypisy S. Runciman, Nieszpory sycylijskie, s. 271