Embed Size (px)
Citation preview
Samenvatting methodologie van de SWInhoud
1 Sociaal wetenschappelijk onderzoek.................................................................................................10
1.1. Inleiding................................................................................................................................10
Voorwaarden causaliteit...............................................................................................................10
1.2 Visies op onderzoek: Twee wereldbeelden................................................................................11
Constructivisme vooral kwalitatief...................................................................................................11
Naturalisme vooral kwantitatief.......................................................................................................11
2 Bouwstenen en sociaalwetenschappelijk onderzoek........................................................................13
2.1 Theorie en Empirie.....................................................................................................................13
Kenmerken van een theorie.........................................................................................................13
Toepassing: Job demand control model (Karasek)...................................................................13
Kenmerken van empirie...............................................................................................................14
2.2 Soorten sociaal wetenschappelijk onderzoek.............................................................................14
Deductie.......................................................................................................................................14
Inductie........................................................................................................................................14
Cyclus van empirisch onderzoek...................................................................................................14
Oefening: Allport – contact hypothese.....................................................................................14
Vraagtekens bij cyclus van empirisch onderzoek......................................................................15
2.3 Evaluatiecriteria voor wetenschappelijke kennis..................................................................15
Waarheidsgehalte van onderzoek evalueren...............................................................................15
Betrouwbaarheid..........................................................................................................................16
Geldigheid....................................................................................................................................16
Meetgeldigheid........................................................................................................................16
Interne geldigheid....................................................................................................................16
Externe geldigheid....................................................................................................................16
2.4 Theorie- versus praktijkgericht onderzoek...........................................................................16
Theorie gericht onderzoek...........................................................................................................16
Praktijkgericht onderzoek.............................................................................................................17
Evaluatieonderzoek..................................................................................................................17
Actieonderzoek.........................................................................................................................17
3 Filosofische beginselen......................................................................................................................18
3.1 Rationalisme...............................................................................................................................18
1
Voor de Renaissance: Middeleeuwen en Oudheid.......................................................................18
Vanaf de Renaissance: Rationalisme............................................................................................18
Voorbeelden.............................................................................................................................18
3.2 Empirisme...................................................................................................................................18
Voorbeeld.................................................................................................................................18
Kenmerken empirisme van Bacon (Novum Organum in 1620).....................................................19
Correspondentietheorie*.....................................................................................................19
Waarom vond deze verschuiving plaats in de 16e – 17e Eeuw?................................................19
3.3 Volgers van Empirisme...............................................................................................................19
Scepticisme van Hume (1711-1776).............................................................................................19
Logisch positivisme en verificationisme van Wiener Kreis (1920-1938).......................................20
Demarcatie:..........................................................................................................................20
Verificationisme....................................................................................................................20
Karl Popper: principe van falsificatie (1902-1994)........................................................................20
Weerlegbaarheid/falsificatie als demarcatiecriterium.........................................................20
Thomas Kuhn paradigma’s: verlaat correspondentietheorie (1922-1996)...................................21
Imre Lakatos: theorie met meerinhoud........................................................................................21
Evolutie van de wetenschap volgens Lakatos...........................................................................21
3.4 Wat met sociale wetenschappen?..............................................................................................22
Naturalisme /positivisme..............................................................................................................22
Constructivisme............................................................................................................................22
Constructivisme van Immanuel Kant........................................................................................23
Hermeneutiek van Wilhelm Dilthey (1989)..............................................................................23
Voorbeeld: Hoe stemgedrag bestuderen?....................................................................................24
4 Ethiek in sociaalwetenschappelijk onderzoek..............................................................................25
4.1 Principes in omgang met deelnemers........................................................................................25
Principe 1: Vermijden van schade................................................................................................25
Principe 2: Vrijwillige toestemming en informed concent...........................................................25
Principe 3: Privacy, vertrouwelijkheid en anonimiteit.................................................................25
4.2 Deontologie en professionele standaarden................................................................................25
Vormen van plagiaat....................................................................................................................25
Wetenschap en samenleving........................................................................................................26
5 Onderzoekontwerpen: strategie en doelstellingen...........................................................................27
6 Kwantitatieve en kwalitatieve meting...............................................................................................28
6.1 Inleiding......................................................................................................................................28
6.2 Basisbegrippen van meten.........................................................................................................28
2
Het meetproces en bijhorende fouten.........................................................................................28
Soorten concepten en bijhorende fouten....................................................................................29
Gebrekkige operationalisering leidt tot foute conclusies.............................................................29
Veralgemeningsfout.............................................................................................................29
Abstractiefout.......................................................................................................................30
6.3 Kwantitatief meten.....................................................................................................................30
Klassieke testtheorie (Lord en Novick, 1968)................................................................................30
Systematische fout...............................................................................................................30
Toevalsfout...........................................................................................................................30
Kwantitatieve variabelen: kenmerken..........................................................................................31
Continue variabele................................................................................................................31
Discrete variabele.................................................................................................................31
Meetniveau..........................................................................................................................31
Schaaltechnieken..........................................................................................................................31
1. Likert schaal (Rensis Likert, 1903-1981)........................................................................31
2. Guttmanschaal (Guttman, 1944)...................................................................................31
Operationalisering van relaties tussen variabelen........................................................................32
Voorstelling van de variabelen.................................................................................................32
Soorten relaties........................................................................................................................32
1. Samenhang...................................................................................................................32
2. Effectrelatie..................................................................................................................32
3. Speciale vorm: Schijnverbanden...................................................................................32
4. Mediatie.......................................................................................................................33
5. Moderatie / interactie-effect........................................................................................33
Opsporen in data-analyse.........................................................................................................33
Simpsons Paradox.....................................................................................................................34
Betrouwbaarheid nagaan.............................................................................................................34
Test-hertest betrouwbaarheid.................................................................................................34
Interne consistentie meten......................................................................................................34
1. Split Half Methode........................................................................................................34
2. Cronbach’s Alpha..........................................................................................................34
Meetgeldigheid nagaan................................................................................................................35
1. Inhoudsgeldigheid........................................................................................................35
2. Criteriumgeldigheid......................................................................................................35
3. Begripsgeldigheid.........................................................................................................35
4. Discriminerende geldigheid..........................................................................................36
3
6.4 Kwalitatief meten.......................................................................................................................36
Open karakter...............................................................................................................................36
Twee soorten kwalitatieve manieren van meten.........................................................................37
Grounded theory (Glaser en Strauss, 1967).............................................................................37
Kwalitatieve comparatieve analyse = QCA (Ragin 1987)...........................................................37
7. Selectie van onderzoekseenheden: steekproeven.......................................................................38
7.1 Terminologie..............................................................................................................................38
Steekproef trekken.......................................................................................................................38
Onderzoekseenheden..................................................................................................................38
Niveaus.........................................................................................................................................38
7.2 Toevalssteekproef......................................................................................................................39
Stappenplan en fouten.................................................................................................................39
Betrouwbaarheidsinterval........................................................................................................40
Non-responsvertekening..........................................................................................................40
Steekproefgrootte........................................................................................................................41
1. Gewenste betrouwbaarheid / nauwkeurigheid................................................................41
2. Gewenste kans op vergissing............................................................................................41
3. Heterogeniteit van de populatie.......................................................................................41
4. Analysebehoeften.............................................................................................................41
5. Praktische overwegingen..................................................................................................41
Soorten toevalssteekproeven.......................................................................................................42
1. Enkelvoudige toevalssteekproef.......................................................................................42
Systematisch enkelvoudige steekproef................................................................................42
2. Gestratificeerde steekproef..............................................................................................42
Proportioneel gestratificeerd...............................................................................................42
Disproportioneel gestratificeerd...........................................................................................42
3. Clustersteekproef.............................................................................................................42
4. Tweetrapssteekproef........................................................................................................42
5. Tweefasensteekproef.......................................................................................................43
Kwantitatieve niet-toevalssteekproef..........................................................................................43
Quoatasteekproef....................................................................................................................43
Selectiviteit van onderzoeker...............................................................................................43
7.3 Theoretische steekproef.............................................................................................................43
Analytische inductie:............................................................................................................43
Soorten theoretische steekproeven.............................................................................................44
1. Doelgerichte steekproef...................................................................................................44
4
2. Sneeuwbalsteekproef.......................................................................................................44
3. Gelegenheidssteekproef...................................................................................................44
4. Adaptieve steekproef trekking..........................................................................................44
8. Experimentele ontwerpen............................................................................................................45
8.1 Inleiding......................................................................................................................................45
Vraag naar causaliteit ?........................................................................................................45
8.2 Klassiek experimenteel model....................................................................................................45
Model...........................................................................................................................................45
Belangrijke elementen..................................................................................................................46
Hypothese opstellen.................................................................................................................46
Twee situaties definiëren.........................................................................................................46
Eenheden op toevalsbasis verdelen.........................................................................................46
Effect van de stimuli vergelijken...............................................................................................46
Voormeting...................................................................................................................................46
Reactiviteit van voormeting......................................................................................................47
Solomon 4-groepen ontwerp...................................................................................................47
8.3 Bedreigingen voor geldigheid.....................................................................................................48
Bedreigingen voor interne geldigheid..........................................................................................48
1. Buitenexperimentele gebeurtenis....................................................................................48
2. Maturatie of spontane veranderingen..............................................................................48
3. Testeffect..........................................................................................................................48
4. Instrumentatie..................................................................................................................48
5. Statistische regressie........................................................................................................48
6. Selectie.............................................................................................................................49
7. Uitval................................................................................................................................49
8. Verwachtingen van de onderzoeker.................................................................................49
Bedreigingen voor externe geldigheid..........................................................................................49
1. Populatiegeldigheid..........................................................................................................49
2. Naturalistische geldigheid.................................................................................................49
Voorbeeld: Hawthorne-experimenten.................................................................................50
8.4 alternatieven op het klassieke experimentele ontwerp.............................................................50
Quasi-experimentele ontwerpen.................................................................................................50
1. Tijdsreeksontwerp............................................................................................................50
2. Niet-equivalent ontwerp met vergelijkingsgroep.............................................................50
3. Afzonderlijk steekproefontwerp met voor en nameting..................................................51
Pre-experimentele ontwerpen.....................................................................................................51
5
1. Groep met alleen nameting..............................................................................................51
2. Groep met voor- en nameting..........................................................................................51
3. Bestaande groepen met alleen nameting.........................................................................51
Oefening.......................................................................................................................................52
9. Surveyonderzoek..........................................................................................................................53
9.1 Inleiding......................................................................................................................................53
Kenmerken...................................................................................................................................53
9.2 Stappenplan en foutenbronnen.................................................................................................53
Verloop surveyonderzoek.............................................................................................................53
Total Survey Error benadering (Groves et al 2004).......................................................................54
9.3 Vragen en antwoorden...............................................................................................................55
Inhoudelijke vragen......................................................................................................................55
Feitenvragen.............................................................................................................................55
Kennisvragen............................................................................................................................55
Opinie-houdingsvragen............................................................................................................55
Antwoordmogelijkheden..............................................................................................................55
Open vragen.............................................................................................................................55
Gesloten vragen........................................................................................................................55
Manier van registreren.................................................................................................................55
Rating scales.............................................................................................................................55
Ranking scales...........................................................................................................................55
9.4 Ontwerp van vragenlijsten.........................................................................................................56
Model van het vraag-antwoord proces (Cannel et al, 1981)........................................................56
Hoe beantwoorden respondenten opinievragen?....................................................................56
Fichebak-model....................................................................................................................56
RAS-model (Zaller,1992).......................................................................................................56
Responsfouten en responsstijlen.................................................................................................57
Aanbevelingen voor opstellen van een vragenlijst.......................................................................57
9.5 Keuze van surveymodus.............................................................................................................58
Gevolgen van keuzes....................................................................................................................58
Tailored design method voor postenquêtes (Don Dillman)......................................................59
Mixed Methods............................................................................................................................60
Sequentiële mixed-mode..........................................................................................................60
10. Niet-reactief onderzoek & secundaire data-analyse.................................................................61
10.1 Niet-reactieve data...................................................................................................................61
Fysieke sporen..............................................................................................................................61
6
Maat van aanwas......................................................................................................................61
Maat van erosie........................................................................................................................61
Tekst: inhoudsanalyse..................................................................................................................61
Manifest coderen.....................................................................................................................61
Latent coderen.........................................................................................................................61
Administratieve data en officiële statistieken..............................................................................62
Big data.........................................................................................................................................62
10.2 Secundaire data........................................................................................................................62
Voorwaarden voor gebruik...........................................................................................................62
Meta-analyse................................................................................................................................62
10.3 Voor en nadelen.......................................................................................................................63
11. Veldonderzoek en Participerende observatie...........................................................................64
11.1 Kenmerken...............................................................................................................................64
Terminologie................................................................................................................................64
Afkomst: Malinowski....................................................................................................................64
Constructivistisch onderzoeksbeeld.............................................................................................64
11.2 Typologie van veldonderzoek...................................................................................................65
Rol van de onderzoeker: Participeren VS Observeren..................................................................65
Mate van zichtbaarheid: verborgen VS open...............................................................................65
Paradigma: Coöperatief VS investigatief......................................................................................66
11.3 Verloop van veldonderzoek......................................................................................................66
Planning van veldwerk..................................................................................................................66
Toegang krijgen tot het veld.........................................................................................................66
Verblijf in het veld........................................................................................................................66
Uittrede........................................................................................................................................67
11.4 Veldwerknotities......................................................................................................................67
11.5 Voor- en nadelen......................................................................................................................67
12. Diepte-interviews en focusgroepen..........................................................................................68
12.1 Diepte-interviews.....................................................................................................................68
Basisideeën...................................................................................................................................68
Verschillen met surveys en dagelijkse gesprekken...................................................................68
Voorbeelden.............................................................................................................................68
Talk of love. How culture matters (Ann Swidler, 2001)........................................................68
Epistemologische grondbeginselen..........................................................................................68
Constructivisme....................................................................................................................68
Theorievorming en -ontwikkeling : Grounded Theory Approach (Glaser & Strauss, 1967)..........69
7
Grounded theory = gefundeerde theorievorming (Glaser, Strauss, 1967)...............................69
Ontwikkelen van een gefundeerde theorie..............................................................................69
Coderen van een interview volgens GTA..................................................................................69
Structuur van een interview.........................................................................................................69
Soorten vragen.........................................................................................................................70
Inhoudelijke dimensie..........................................................................................................70
Dynamische dimensie...........................................................................................................70
Valstrikken................................................................................................................................70
12.2 Focus groepen..........................................................................................................................71
Kenmerken...................................................................................................................................71
Samenstelling van groep..............................................................................................................71
Analyse.........................................................................................................................................71
1. Condenseren van betekenis.............................................................................................71
2. Categoriseren van betekenis............................................................................................71
Grounded theorie approach.................................................................................................71
4. Narratieve analyse............................................................................................................72
5. Diepere interpretatie........................................................................................................72
Hermeneutiek.......................................................................................................................72
6. Ad hoc interpretatie.........................................................................................................72
13. Historisch vergelijkend onderzoek............................................................................................73
13.1 Kenmerken...............................................................................................................................73
Naturalisme VS constructivisme...................................................................................................73
13.2 Oorsprong: John Stuart Mill (1843)..........................................................................................73
Methode van overeenkomst........................................................................................................73
Kritiek door Mill, Durkheim en Paul Bois..................................................................................74
Methode van verschil...................................................................................................................74
VB: Conservatisme bij boeren (Bois, 1960)...............................................................................74
Gecombineerde methode van overeenkomst en verschil............................................................74
VB: Skocpol (1979) States and social revolutions.....................................................................75
Methode van gelijktijdige variatie................................................................................................75
VB: Almond & Verba (1963) The civic culture...........................................................................75
13.3 Specifieke kenmerken..............................................................................................................75
Aard van het empirisch materiaal................................................................................................75
Reconstrueren van historische feiten...........................................................................................76
Streven naar oorzakelijke verbanden...........................................................................................76
Charles Ragin (1980) – Qualitative Comparative Anaysis (QCA)...............................................76
8
Verbinden van micro- en macroniveau........................................................................................76
Het civilisatieproces van Norbert Elias (1939)..........................................................................76
Gebruik van contextueel materiaal bij vergelijkingen..................................................................76
13.4 Problemen................................................................................................................................77
Veronderstelling van equivalentie................................................................................................77
Emic VS Etic benadering...........................................................................................................77
Soorten equivalentie................................................................................................................77
Galtons probleem.........................................................................................................................77
Vertekening door eenheidsselectie..............................................................................................77
9
DEEL I – Algemene basisbegrippen
1 Sociaal wetenschappelijk onderzoek
1.1. Inleiding Sociaal wetenschappelijk onderzoek = Vragen stellen over menselijk gedrag
- Kennis over de realiteit: via empirie en via theorie Onderzoek voeren = kennis genereren door theorie en empirie constant met elkaar te verbinden = wisselwerking Methodologie = gepaste methode gebruiken om aan onderzoek te doen = Op een betrouwbare en geldige manier
Voorbeeld: ‘Not-in-my-property’ syndrome (Van Der Bracht & Vande Putte, 2013)
- 2 vormen van discriminatie op de huurmarkt vastgesteld o Direct: Geen afspraak maken o Subtiel: bijkomende vragen stellen over achtergrond
- Waarom is dit discriminatie? ≠ toevalo Systematisch vastgesteldo Causaal verband
Voorbeeld: ‘Broken windows theory’ voor NY Crime
Theorie werd opgepikt door beleidsmakers
- Reverse theory = repressief optreden tegen klein verval
- Hypothese: daling van criminaliteit= Theorie
- Nu is empirie nodig om te zien of hypothese correct is
Vraag over causaliteit: Zero tolerence daling cijfers?
Voorwaarden causaliteit 1. Samenhang tussen X en Y2. Temporale orde: onafhankelijke X moet plaatsvinden voor afhankelijke Y 3. Afwezigheid van andere storende factoren4. (Theoretisch plausibele verklaring)
Voorbeeld: Verschil tss peilingen en verkiezingsresultaten
- Peilingen wisselen snel- Er is een grote foutenmarge
o Toevallige steekproef van totale populatieo Non respons (50%) wordt genegereerd
10
Voorbeeld: Inschrijvingsgelden en inschrijvingenFrenette, M. (2005). The impact of tuition fees on university access: Evidence from a large-scale price deregulation in professional programs. Ottawa: Statistics Canada (beschikbaar op Toledo)
Voorbeeld: Body en Soul onderzoek naar groepen in box-wereld dmv observatie Wacquant, L. (2004). Body and soul. Notebooks of an apprentice boxer. Oxford: Oxford University Press
1.2 Visies op onderzoek: Twee wereldbeelden - Naturalisme en constructivisme
Verschillen op vlak van
- Ontologie: waaruit bestaat de wereld?- Epistemologie: wat is goede kennis? - Methodologie: Op welke wijze kunnen we kennis produceren?
Ontologie Epistemologie Methodologie
Cons
truct
ivism
evo
oral
kw
alit
atie
f
Syno
niem
= In
terp
reta
tieve
soci
ale
wet
ensc
hap
Men
sen
denk
en
-Om
dat w
e de
nken
bes
taat
er g
een
1 ob
jecti
eve
real
iteit
die
alle
s ver
klaa
rt
-Men
sen
cons
true
ren
hun
eige
n re
alite
it
-Fen
omen
en/ V
ersc
hijn
sele
n in
de
wer
kelij
khei
d zij
n so
cial
e co
nstr
uctie
s ≠
obje
ctiev
e re
alite
it
-Wer
kelij
khei
d =
Soci
aal g
econ
true
erd
Nie
t op
zoek
gaa
n na
ar “
natu
urw
etten
die
het
so
ciaa
l han
dele
n de
term
iner
en”,
maa
r soc
iaal
ge
drag
“va
n bi
nnen
uit”
pro
bere
n te
beg
rijpe
n in
re
latie
tot d
e co
ntex
t waa
rbin
nen
dit g
edra
g w
ordt
ges
teld
: Ver
steh
en=
Begr
ijpen
waa
rom
men
sen
hand
elen
/den
ken/
vo
elen
van
uit h
un sp
ecifi
eke
hand
elin
gsco
ntex
t
Soci
ale
wer
eld
≠ fy
sica
of c
hem
ieM
etho
dolo
gisc
h Du
alism
e
-met
hode
n va
n na
tuur
wet
ensc
happ
en zi
jn
niet
toep
asba
ar in
soci
ale
wet
ensc
happ
en
-Obj
ectiv
iteit
is ni
et m
ogel
ijk e
n ni
et
wen
selij
k; c
apac
iteit
tot e
mpa
thisc
h ha
ndel
en is
cru
ciaa
l = o
mda
t je
er
subj
ectie
f bij
betr
okke
n be
nt, k
an je
het
be
grijp
en, j
e in
leve
n, in
sider
wor
den
-D.m
.v. i
nter
actie
/in d
ialo
og g
aan
de
bete
keni
ssen
ach
terh
alen
die
men
sen
aan
soci
aal h
ande
len
geve
n
Natu
ralis
me
voor
al k
wan
tita
tief
Syno
niem
= P
ositi
vism
e
-Ext
erne
obj
ectie
ve re
alite
it
-Obs
erve
erve
erba
re re
alite
it
-Geb
asee
rd o
p na
tuur
lijke
, uni
vers
ele
wett
enDe
soci
ale
wer
eld
lijkt
com
plex
, maa
r is i
n es
senti
e ee
nvou
dig.
De
wer
eld
best
aat u
it sim
pele
, alg
emen
e, o
nder
ligge
nde
wett
en.
Doel
als
Nat
ural
ist
-Uni
vers
ele
wett
en in
de
soci
ale
wer
kelij
khei
d on
tdek
ken
en o
berv
eren
-Reg
elm
atigh
eden
in d
e SL
ver
klar
en e
n ze
pr
esen
tere
n al
s (na
tuur
)wett
en =
Er
klär
en
-Oor
zaak
-gev
olg
reac
ties o
ntde
kken
Met
hodo
logi
sch
mon
isme
-met
hode
n va
n na
tuur
wet
ensc
happ
en zi
jn
ook
toep
asba
ar in
soci
ale
wet
ensc
happ
en
-Hyp
othe
sen
uit e
en th
eorie
em
piris
ch te
sten
in
ove
reen
stem
min
g m
et h
et -
falsi
ficati
eprin
cipe
-Ond
erzo
eker
= o
bjec
tieve
bui
tens
taan
der
w
aard
envr
ij =
Zoal
s men
s bui
ten
natu
ur st
aat;
staa
t on
derz
oeke
r bui
ten
de w
erel
d
11
Voorbeelden:
1. Onderzoek over inschrijvingsgeld: a. Ontologie: Uitgangspunt = wet die zou verklaren waarom mensen keuzes makenb. Epistemologie: oorzakelijke factoren achterhalen die studiekeuze bepalenc. Methodologie: Data kwantitatief
- Naturalisten 2. Body and soul
a. Ontologie: Meerdere realiteiten – verschillende interpretaties van buitenstaandersb. Epistemologie: betekenissen vinden i he de boksers hun wereld vormgevenc. Methodologie: deelnemen en interageren
- constructivisten3. Smartphone en behaalde resultaten
a. Ontologie: Universele wet met causaal verband. Meer gsm = slechtere puntenb. Epistemologie: Oorzaak gevolg achterhalenc. Methodologie: data set
- Naturalisten4. GSM-gebruik en cognitieve capaciteit
Fluid intelligence en working capacity werd getest in 3 groepen
12
2 Bouwstenen en sociaalwetenschappelijk onderzoek
2.1 Theorie en Empirie Theorie Empirie
Verhaal van samenhangende dingen.
Waarom zijn die zoals ze zijn?
- Verklaren, beschrijven en voorspellen van fenomenen
Het ervaren van de wereld rondom ons door middel van waarneming
- Observeren en beschrijven
Kenmerken van een theorie 1. Uitspraak over relaties tussen concepten ( = abstracte ideeen om fenomenen te beschrijven)
Vb: broken windows theory: concept ‘misdadid gedrag’ en ‘achteruitgang van de buurt’ en de relatie tussen de twee
2. Empirisch toetsbaar = Verifieerbaar en weerlegbaarVerifiëren = Nagaan of theorie klopt, of ze waar te nemen is Weerleggen = Open staan voor kritiek en indien nodig, een aanpassing of verwerping
3. Zekere mate van veralgemeenbaarheid: = Ruimer toepasbaar dan op 1 tijd en plaats
- Mate van veralgemeenbaarheid hangt af van soort theorie: o Formele theorieën
(vb. rational choice theorie: keuzes gebaseerd op rationeel kosten-baten analyse) Leeg concept, in te vullen per situatie Los van het inhoudelijke Heel veralgemeenbare theorieën
o Grand theories (vb. functionalisme van Parsons) Alle in 1 theorie porberen te verklaren heel breed!
o Middle range theories (cfr. Merton) Minder abstract en veralgemeenbaar
Toepassing: Job demand control model (Karasek) 1. Relaties tss concepten? - Ja
- Passief, actief, slopend, zinloos werk- Relatie tss job en stressniveau
2. Empirisch toetsbaar: verifieerbaar en weerlegbaar? - Ja- Hoeveel autonomie?- Hoeveel werkdruk?- Hoeveel stress?
3. Veralgemeenbaar? Ja middle range theory: gaat over een deel van de samenleving
13
Kenmerken van empirie1. Experimenteel 2. In welke mate is een objectieve waarnemen mogelijk3. Vaak interesse in fenomenen die niet direct waarneembaar zijn (Verborgen gedrag,
Waarden, preferenties, opinies,…)4. Empirische waarneming is geen sinecure, en vereist een goed ontwikkelde methodologie
! Geen eensgezindheid! Cfr. Naturalisme vs. Constructivisme
2.2 Soorten sociaal wetenschappelijk onderzoekDeductie Afleiden van iets abstract naar iets concreet = Algemene theorie toepassen op een concrete case
Hypotheses
Inductie Van concreet naar abstract = Een concrete case als basis voor een algemene regel
Inductieprobleem: ?
Cyclus van empirisch onderzoekOnderzoek voeren = een constant samenspel tussen inductie en deductie, empirie en theorie
Vb: inductie theorie formuleren deductie theorie toetsen aanpassingen doen …
Oefening: Allport – contact hypothese Allport (1954) stelt dat contact met andere etnische groepen tot meer positieve attitudes tegenover deze groepen leidt. Hiervoor moet dit contact echter aan bepaalde voorwaarden voldoen: het moet gaan om samenwerking tussen gelijke partijen met oog op een gemeenschappelijk doel en gesteund door autoriteiten. Pettigrew & Tropp (2006) komen op basis van een meta-analyse van 515 studies tot de conclusie dat positieve effecten van contact inderdaad bestaan, zelfs als niet aan alle voorwaarden van Allport voldaan is. Op basis hiervan stellen ze voor om de contact hypothese bij te stellen.
- Theorie: Contact theorie : het verteld de samenhang tss 2 concepten- Concepten: Attitudes en contact met elkaar - Empirie: 515 studies worden bekeken - Inductie: Ze gaan de theorie van allport aanpassen op basis van hun waarnemingen - Deductie: P en T (2006) leiden van de theorie af en gaan die toetsen namen waar dat die
voorwaarden niet noodzakelijk waren
14
Vraagtekens bij cyclus van empirisch onderzoek Inductie om algemene wetten te verklaren?
- Algemene wetten = naturalistisch standpunt!
Kritiek van Willem Dilthey: ‘Universele wetten bestaan niet, vrije wil wel!’
- Menselijke bewustzijn niet gedetermineerd door natuurkrachten, dus geen algemene wetmatigheden mogelijk
- Nadruk op ‘verstehen’
Kritiek van Emile Durkheim: ‘Sociale feiten om de SL te verklaren’
- Mensen hebben een vrije wil. Sociale fenomenen volstrekken zich volgens bepaalde wetmatigheden.
- Sociale feiten moeten bestudeerd worden want die zijn het product van interactie tss mensen en zijn dus extern aan het indivdu. Die feiten hebben een dwingende kracht die patronen in de SL doen ontstaan.VB: hoge cijfers van zelfdoding in de ex-Sovjet staten
o Gevolg van instorting van de USSR? Val van communisme, regels, routine onzekerheid
o Vrije wil? Patronen? - Deterministische wetten = met zekerheid kunnen zeggen dat A altijd B veroorzaakt - Probabilistische wetten = A zorgt voor een kans op B
2.3 Evaluatiecriteria voor wetenschappelijke kennis Waarheidsgehalte van onderzoek evalueren - Verwijzen naar de afwezigheid van fouten;
- Toevallige fouten = zonder vast patroon, soms er boven, soms er onder. Heffen elkaar op. - Systematische fouten = Geregelde fouten
o Gevolg: Structureel vertekend beeld! - Betrouwbaarheid en geldigheid van een onderzoek controleren
- Betrouwbaar onderzoek = geen toevallige fouten - Geldig onderzoek = Geen systematische fouten
Voorbeelden:
1. Trein is elke dag exact 10 minuten te laat: Het aangegeven uur van aankomst is dus NIET geldig Het is WEL betrouwbaar, want de trein is elke dag te laat
2. Op een schietschijf: Elk schot is te veel naar links = Systematische fout Mate van spreiding tss de schoten = mate van onbetrouwbaarheid
3. Op datingsites: Structurele fouten in het ingevuld gewicht van mannen en vrouwen Vrouwen geven gemiddeld genomen een lager gewicht in = ongeldig Lichte mannen geven en zwaarden gewicht in, zware mannen even een lichter gewicht in = ook ongeldig
15
Betrouwbaarheid = verwijst naar de mate waarin onderzoeksresultaten beïnvloed worden door toevalsfouten = de mate waarin een meetinstrument dezelfde resultaten levert bij herhaaldelijke metingen in soortgelijke condities
Toevalsfouten heffen elkaar op, neutraliseren elkaar. Als er met deze resultaten een gemiddelde berekend wordt, zullen de resultaten vrij correct zijn.
Oplossing = Zo veel mogelijk observaties doen zodat de toevalsfouten geneutraliseerd worden
Geldigheid = Mate waarin de waargenomen relaties in een empirische studie een correcte weerspiegeling zijn van de werkelijkheid = Zo weinig mogelijk systematische fouten
Vorm van geldigheid naargelang soort systematische fout
MeetgeldigheidMeten we wat we willen meten? Is de operationalisering van het theoretisch concept juist?
Interne geldigheid Generaliseerbaarheid van het onderzoek. Zijn de waargenomen relaties een correcte weerspiegeling van de werkelijkheid? Is er causaliteit ( een oorzakelijk verband) tss de twee variabelen?
Externe geldigheid = Mate waarin de bevindingen uit onderzoek bij een specifieke populatie ook gelden voor een ruimere populatie = Veralgemeenbaarheid
- Co-variantie: Is er covariantie tss de 2 variabelen? Zorgt A voor B? - Tijdspanne: Komt A voor B voor in tijd? - Zijn we wel zeker dat A een effect heeft op B, en niet een andere variabele? ? M.a.w. zijn er
geen schijnverbanden? (3e onzichtbare variabele)
2.4 Theorie- versus praktijkgericht onderzoek Theorie gericht onderzoek
- Gericht op … o Verschijnselen proberen te begrijpen/ verklaren voorspellen!o Wetenschappelijke theorievorming over een verschijnselo Bijdragen aan bestaande kennis over hoe de wereld in elkaar zit
- Doel: Kennisproductie ≠ praktische toepassing - Doelpubliek: Andere wetenschappers en de ruimere wetenschappelijke gemeenschap
= Academisch / fundamenteel onderzoek
16
Praktijkgericht onderzoek- Gericht op …
o Proberen om verschijnselen te beïnvloeden en te veranderen
o Oplossen van praktische problemen o Wetenschappelijk en empirisch
onderbouwde antwoorden vinden op maatschappelijke vraagstukken die zich hier en nu stellen
Op basis van theorieën! - Doel: Grip krijgen op verschijnselen d.m.v.
ingrepen en interventies. Onmiddellijke toepassing van bevindingen
- Doelpubliek: Beleidsmakers en mensen actief in het werkveld- 2 soorten: Evaluatieonderzoek en actieonderzoek
Evaluatieonderzoek - Gericht op … Effectiviteit van sociale interventies onderzoeken - Doel:
Informatie verschaffen ten behoeve van acties gericht op het verbeteren v sociale condities
7 stappen plan:
1. Ervaren van het praktijkprobleem. Beleidsmakers/middenveldorganisaties leggen dit voor aan praktijkonderzoekers;
2. Gedetailleerde diagnose maken van het probleem;3. Plan ontwerpen van een ingreep of sociale interventie ; 4. Implementatie: Uitvoeren van die interventie (ongunstige toestand reduceren);5. Procesevaluatie: Tijdens uitvoering nagaan of de interventie volgens plan verloopt;6. Productevaluatie: Nagaan of de interventie het gewenste effect heeft gehad, is het opgelost?7. Efficiëntie- evaluatie: nagaan of de oplossing efficiënt was in vgl met de kostprijs.
Verschil met cyclus in theoretisch onderzoek
- Cyclus vaak niet verspreid over meerdere onderzoeken. Het individuele onderzoek moet het probleem in kaart brengen en alle activiteiten ondernemen om het probleem op te lossen
- Vaak op korte termijn uitgevoerd (opdrachtgever wil snel resultaten).
Let op: net zoals bij theoriegericht onderzoek worden niet altijd alle stappen gezet (bvb. soms enkel effect evaluatie)
Actieonderzoek- Gericht op …. Kennis en inspraak als een vorm van macht- Doel:
o Kennis en inspraak (= macht) verspreiden onder de deelnemers;o Politieke actie stimuleren en veranderingen in de SL teweegbrengen;o Leefbaarheidsproblemen naar de oppervlakte brengen o Lokale bevolking mobiliseren o Politieke oplossingen afdwingen d.m.v. sociale actie
17
“…praktijkgericht onderzoek be- staande uit advies over het opzet, begeleiding tijdens de uitvoering en vooral het evalueren van de ef- fecten van interventies in het maat- schappelijk leven” (Swanborn)
3 Filosofische beginselen
3.1 Rationalisme = Idee dat menselijk verstand of de rede als fundament van kennis beschouwt moe worden = Menselijke geest bevat reeds de kiemen van kennis, als deze eerste principes zeker zijn, is al hetgeen wat via logisch redeneren afgeleid wordt, ook zeker. + intellectuele intuïtie vd mens stelt hem in staat wetmatigheden achter de realiteit te verwerven
Voor de Renaissance: Middeleeuwen en Oudheid Kennis vond zijn oorsprong in het ‘overleven’
Heersende opvatting over wetenschap: Blind vertrouwen dat kennis voortkomt uit…
- Antieke bronnen (vb. Plato en Organon van Aristoteles)- Bijbelse teksten- Goddelijke openbaringen
Vanaf de Renaissance: Rationalisme Ontstaan rationalisme, belang van de ‘rede’. DENKEN was de basis van alle kennis!
- Deductieve manier: Dingen afleiden uit (geschreven) bronnen, theorieën- Kritisch zijn tegenover waarnemingen als bron van kennis
Voorbeelden - Algoritme van de grot van Plato - Axiomatiek (Onbewijsbare (wiskundige) stellingen
die we aannemen als ‘Waar’)o Deductief ! Axioma’s zijn basis van het hele
kennissysteem ≠ meetobservaties van hoeken en zijden in een driehoek
- Paul de Beer: Neemt 5 axioma’s als basis om de evolutie van inkomensongelijkheid te verklaren in een verschuiving van een traditionele naar meritocratische SL
- René Decartes (1596-1650): ‘Je pense donc je suis’o Kritiek van Bacon (1620): “The reasoners are like spiders, who make cobwebs out of
their own substance” = Rationalisten bouwen verder op eigen veronderstellingen
3.2 Empirisme= het idee dat zintuiglijke ervaring en waarneming tot kennis leiden
- Inductieve manier: Eerst observeren en op basis daarvan algemene wetten formuleren
Voorbeeld~ Begin van de moderne wetenschappen
Galileo Galilei (1610) keek naar de ruimte en zag dat de aarde en andere planeten niet ronddraaide op glazen schijven in het heelal. Hij zag dingen die in tegenspraak waren met het heelal volgens Ptolemaus. (kraters in de maan, en dus geen perfecte gladde bol)
18
Kenmerken empirisme van Bacon (Novum Organum in 1620)- Ervaringen / zintuiglijke observatie als belangrijke bron van kennis over natuur/werkelijkheid- Menselijke geest is een tabula rasa of lege emmer die door ervaringen beschreven / gevuld
wordt met kennis en inzichten (Karl Popper)o Iedereen ondergaat gelijke zintuigelijke waarnemingen en ervaringen o Empirische kennis is objectief en dus niet persoonsgebonden
Correspondentietheorie*= Wat waar is, correspondeert met de observatie van de werkelijkheid!!! Bacon zegt niet dat de wetenschap enkel observeren is, hij pleit voor een wisselwerking
o Axiomas worden opgebouwd via zintuigelijke waarneming + gradueel opbouwen van algemene inzichten over realiteit
o ≠ klakkeloos overnemen van wat er reeds beschreven staat , maar ook nagaan of dat wat er geschreven is ook effectief waargenomen kan worden (Zie: Empirische cyclus)
Waarom vond deze verschuiving plaats in de 16e – 17e Eeuw?Afbrokkelen van mechanistisch wereldbeeld dat achter rationalisme schuilgaat
- Beeld van ‘God als horlogemaker’ is niet meer juist
= Heersende mechanische wereldbeeld is eerste waarneming, via wetenschap proberen de achterliggende en onveranderlijke wetmatigheden ontdekken. God maakte een horloge. Men ziet alleen de wijzers draaien (=empirische realiteit), maar het onzichtbare radarwerk (= wetten) verklaart het bewegen van de wijzers. Dat verklaren kan dus niet puur op een zintuigelijke waarnemingen!
3.3 Volgers van Empirisme Scepticisme van Hume (1711-1776)Werkt met een Empirische theorie (Zoals Bacon) :
‘We zijn niet voorgeprogrammeerd door God. We genereren kennis uit zintuigen’’
- Correspondentietheorie : de waarheid van een uitspraak moet geverifieerd worden door na te gaan f ze overeenstemt met wat n de werkelijkheid kan worden waargenomen! kennis is dus WAAR als ze overeenkomt met werkelijke waarneming.
Ook kritiek op verworvenheden van empirisme :
- Zijn onze waarnemingen wel zo feilloos als we denken? Zien we dingen niet gewoon zoals we denken dat ze zijn? (= Inductie in vraag stellen!)
- ‘Kunnen we causaliteit wel 100% waarnemen?’ Is de oorzaak-gevolg relatie juist?- Zintuiglijk waarnemen van causaliteit is onmogelijk. We zien fenomenen samen optreden en
zien daar causaliteit in. - Het is dus een uitvinding van de verbeelding die twee gebeurtenissen die altijd samen
plaatsvinden, causaal aan elkaar verbind (Hume over biljarten HB p 67
Scepticisme: Afzien van ambitieuze verklaringen in termen van causaliteit, enkel identificeren van correlaties + Niet veralgemenen buiten het waarnemingsveld
19
Logisch positivisme en verificationisme van Wiener Kreis (1920-1938) = Groep wetenschappers in het Wenen van na WOI olv Moritz Schlick
Hadden discussies over ‘wat wetenschap was en wat niet’ = Empirische kennis (objectief) VS normatieve kennis (Subjectief)
Demarcatie: Een criterium op basis waarvan je wetenschap en niet-wetenschap onderscheid. Wetenschappelijke uitspraken zijn betekenisvol en waar als ze overeenkomen met feiten in de werkelijkheid ( = empirisme)
Demarcatieprobleem = Empirische observatie volstaat niet als afbakening van wetenschap
Verificationisme als alternatief: principe van verifieerbaarheid = een test of de inhoud van een uitspraak overeenkomt met de realiteit (Onderscheidt met empirisme)
Inductieprobleem = positieve universele uitspraken zijn moeilijk verifieerbaar. VB: ‘Alle zwanen zijn wit’ = nagaan of alle zwanen in verleden, heden én toekomst wit zijn onmogelijk om de uitspraak over een oneindige verzameling met een eindig aantal waarnemingen te verifiëren.
Karl Popper: principe van falsificatie (1902-1994)Karl Popper had kritiek op het verificationisme van Wiener Kreis
- Observatie gebeurt niet vanuit cognitief vacuüm. Een observatie is nooit objectief! - Tabula rasa/lege emmer dat vanaf geboorte gevuld wordt ≠ helemaal juist
o Kennis rijst niet vanzelf op uit zintuigelijke waarneming (loutere inductie)o Observatie is dus vooringenomen o Mens wordt geboren met voorkennis en verwachtingen waarvan geldigheid niet
bewezen kan worden maar die zintuigelijke waarneming voorafgaan- Hangt af van kritische ingesteldheid van wetenschappers, vrije circulatie van ideeën
o Zoals Bacon: Onderscheid tss gebruik van deductie en inductie
- Wetenschappelijke theorieën kunnen hun waarheidsgehalte niet halen uit overeenstemming met de werkelijkheid dus…. - Universele uitspraken kunnen onmogelijk geverifieerd worden (nooit alle zwanen zien)- Theorie bewijzen ≠ mogelijk mensen zien wat ze willen zien (= subjectief)
Weerlegbaarheid/falsificatie als demarcatiecriterium = Principe dat theorieën slechts wetenschappelijk zijn voor zover ze door empirische observatie verworpen kunnen worden. Men moet een theorie proberen te weerleggen/af te breken. Als dat niet lukt, kunnen we hem voorlopig aannemen.
Vb: “alle zwanen zijn wit” is waar tot we een zwaan tegenkomen die niet wit is
Extra uitleg:
Voor het verificationisme zijn bepaalde uitspraken betekenisloos als niet valt uit te maken welk verschil hun waarheid voor onze ervaring zou uitmaken. Bij voorbeeld "God is goed", maar ook: "Sir Alfred Ayer had gelijk".
20
(Met welke ervaren feiten worden deze uitspraken bevestigd?Karl Popper verzette zich tegen het verificatiebeginsel met de argumenten dat men in sommige gevallen (bijvoorbeeld "Alle raven zijn zwart") nooit klaarkomt met verifiëren (wie kan ooit stellen alle raven gezien te hebben? Ook de toekomstige?) en dat verificatie een te simplistische eis is: als iemand een witte raaf gevonden heeft kan men betwisten dat het een raaf is (ze is immers niet zwart ...). Vandaar dat Popper de eis van falsificatie als demarcatiecriterium invoert. Die eis is minder streng, en daar kan gemakkelijker aan voldoen worden. Wetenschappers moeten echter wel de aanspraak inleveren dat wetenschappelijke kennis waar is. Het enige wat ze kunnen laten zien is dat falsifieerbare kennis (nog) niet onwaar is gebleken.
Thomas Kuhn paradigma’s: verlaat correspondentietheorie (1922-1996)‘Wanneer beschouw je een theorie als gefalsifieerd? Theorie verwerpen als 1 hypothese vals blijkt?’
- Kritiek op Popperiaanse falsificatieprincipe - Niet enkel correspondentie tss theorieën en werkelijkheid - Wetenschap is het product van allerhande sociale en psychologische processen - Wetenschappers zijn niet de kritische, vrije geesten die Popper schetst
o Paradigma = geheel van oriënterende ideeën, modellen en raam theorieën die op een bepaald om net worden gedeeld door wetenschappers.
o Elke wetenschapper is kind van zijn tijd!
Ontwikkeling van wetenschap gebeurt via paradigmawissels = In sprongen: Indien observaties niet meer via bestaande theoretische kaders begrepen kunnen worden paradigmawissel
≠ gradueel, continue proces waarbij wetenschappers ‘aan de lopende band’ hun theorieën na falsificatie overboord gooien of bijstellen
Imre Lakatos: theorie met meerinhoud= Synthese van Popper’s en Kuhn’s kritieken
- Je kan theorieën niet bewijzen door empirische waarneming- Maar je kan ze ook niet falsifiëren als er een tegensprekelijke waarneming gedaan wordt - Wetenschappers hebben de neiging om theorieën te redden voor kleine anomalieën door
wijzigingen te doen
Anomalieën: een feit, of verschijnsel, of tegenspraak in een theorie die binnen een bepaald model of paradigma niet verklaard kan worden. Die anomalie is als een vreemde eend in de bijt die de hele bestaande theorie op zijn kop zet. Als in de wetenschap een tegenspraak niet bevredigend kan worden opgelost, dan kan dit ook aanleiding geven tot een paradigmaverschuiving. De term anomalie werd gebruikt door de filosoof Immanuel Kant in zijn 'Kritiek van de zuivere rede' uit 1781 en speelt verder een grote rol in de leer van de wetenschapsfilosoof Thomas Kuhn. (bron: wikipedia)
Evolutie van de wetenschap volgens Lakatos - Stapt af van de naïeve versie van Popperiaanse falsificatie want wetenschappers gaan hun
theorieën steeds proberen te redden, 1 tegensprekelijke waarneming volstaat dus niet om een theorie te falsifiëren.
- Pas als tegensprekelijk bewijs zich opstapelt tegen een bepaald theoretisch kader, zal een alternatief paradigma de bovenhand halen
- Drie voorwaarden moeten voldaan zijn alvorens T’ in plaats komt van T: o 1. T’ heeft meer empirische inhoud dan T (kan zaken verklaren die T niet kan
verklaren = meerinhoud! )
21
o 2. T’ omvat het succes van T o 3. Een deel van de meerinhoud van T’ wordt empirisch bevestig
!!! ZIE VOORBEELDEN IN PWP EN HB
3.4 Wat met sociale wetenschappen?≠ monoparadigmisch (niet & enkel paradigma1)
Naturalisme /positivisme = Sociale wetenschappen volgt het model van natuurwetenschappen
- Er bestaat een objectieve realiteit- De wereld begrijpen in termen van oorzaak-gevolg (Erklären)- Objectieve waarneming is (tot op zekere hoogte) mogelijk en wenselijk
o ‘Objectief’ met dubbele betekenis * Verschillende wetenschappers observeren op gelijke manieren en komen tot
dezelfde waarnemingen Niet-waardegeladen karakter van wetenschappelijke kennis
- Combinatie van de correspondentietheorie en rationaliteit
Volgers: Emile Durkheim (sociale feiten) , Karl Marx, Adam Smith (economie), Skinner (Behaviorisme), Quetelet
- Ontologie = aard van de werkelijkheid- Empirisch realisme, objectivisme* - Werkelijkheid = geheel van terugkerende patronen en universele wetmatigheden
o Klaar om ontdekt te worden (zoals radarwerk in een horloge – rationaliteit)- Waarheidsgehalte van een uitspraak is vast te stellen in mate van overeenstemming met
observeerbare realiteit (Correspondentietheorie) - Epistemologie = oorsprong van kennis over die werkelijkheid
- Empirisme- Werkelijkheid leren kennen via nauwkeurige observatie en het ontdekken van patronen die
aan de grondslag liggen- Werkelijkheid kunnen we objectief waarnemen, los van de waarnemer- Inductief en deductief theoretische uitspraken vergelijken kennis
- Methodologie = procedures om kennis te genereren - Experimenten en survey-onderzoek (ZIE H8 en H9) - Nauwkeurig waarnemen, meten van sociale feiten patronen en ketens ontdekken
Constructivisme = sociale wetenschappen hebben eigen model nodig
- Dé realiteit bestaat niet, maar wordt sociaal geconstrueerd- Begrijpen hoe en waarom mensen handelen/denken/voelen binnen hun eigen specifieke
geconstrueerde werkelijkheid - Objectieve observatie van de realiteit is onmogelijk en onwenselijk- Correspondentie theorie is niet meer bruikbaar!!!
1 stelsel van modellen en theorieën dat, binnen een gegeven wetenschappelijke discipline, het denkkader vormt van waaruit de werkelijkheid geanalyseerd en beschreven wordt. Langer bestaande paradigma's worden vaak niet meer bewust beleefd.
22
(Herhaling 1.2)
- Ontologie = aard van de werkelijkheid- Nominalistisch* (Zie hieronder) - Werkelijkheid op zich is onkenbaar. We construeren ze op basis van een persoonlijke sociale,
historische, culturele, geografische context. - Ze is dus afhankelijk van de waarnemer.
- Epistemologie = oorsprong van kennis over die werkelijkheid - Empirisch- Verscheidenheid aan benaderingen om inzicht te krijgen in de wijze waarop mensen
betekenis geven aan hun werkelijkheid = pluralistisch! - Kennis over de sociale wereld = kennis in context van … kritisch benaderen!
- Methodologie = procedures om kennis te genereren - Participerende observatie, documenten analyse, diepte-interviews, … (Zie H11, H12)
Volgers: Immanuel Kant (startpunt 1724-1802), Max Weber, Wilhelm Dilthey (Hermeneutiek)
Constructivisme van Immanuel Kant Bouwt verder op Hume’s twijfel over vaststellen van causaliteit
- Vaststellen van causaliteit = een gewoonte vd hersenen (≠ zintuigelijke waarnemen)- Hersenen zijn geen passieve tabula rasa, maar nemen actief deel door waarnemingen te
construeren, organiseren en opslaan.
Bouwt verder op rationaliteit van Decartes ‘Je pense donc je suis’
- Verstand gaat vooraf aan de waarneming - Verstand heeft een reeks zuivere verstandsbegrippen meegekregen van waaruit we de
wereld ordenen 12 verstandscategorieen van Kant (HB p 82)
Mens = Actieve vertaler aan vorm en betekenis van de werkelijkheid
- Wetenschap ligt gegrondvest in menselijk verstand - Visie van Nominalisme*
= werkelijkheid wordt geconstrueerd door een menselijke lens. Die lens heeft bijhorende interpretaties en subjectieve oordelen die kunnen verschillen van mens tot mens (Vb: culturele verschillen of persoonlijke levensloop). De constructie van die waarneming gebeurt onbewust en wordt als vanzelfsprekend beschouwt.
Hermeneutiek van Wilhelm Dilthey (1989)= Wetenschappers proberen de geleefde realiteit van elk specifiek geval te reconstrueren en te interpreteren in al haar complexiteit
= streven naar Verstehen: het begrijpen van sociale feiten (handelingen en gebeurtenissen) als een onderdeel van een groter en complex geheel (de historische, sociale en economische context)
Onderzoek doen = Plaats innemen van de actor en situatie in zijn plaats herleven + interpreteren en begrijpen van fenomenen rekening houdend met culturerel sociale en historische achtergrond van de onderzoeker zelf!
23
Dilthey maakt als eerste het onderscheid tussen …
- Erklaren (Naturalisme) = Verklaren in termen van oorzaak en gevolg- Verstehen (Constructivisme) = Fenomenen in hun complexiteit proberen begrijpen en
interpreteren
Naturalisme Constructivisme
Ontologie Realisme Nominalisme
Epistemologie Empirisme Empirisme
Methodologie Experiment, Survey Diepte interview, participerend
Voorbeeld: Hoe stemgedrag bestuderen? ZIE HB P85
1. Naturalistisch
Przeworski & Teune (1970): Op welke partij stemt Mr. Rouget?
- 24 jaar- Arbeider - Werkt in een grote fabriek - Lid van de vakbond
- Hij stemt waarschijnlijk op de communistische partij
ISPO verkiezingsonderzoek: Abts, Swyngedouw & Billiet (2011) Onderzoek de structurele en culturele determinanten van stemgedrag
2. Constructivistisch
Rekening houden met de betekenis die Mr. Rouget zelf geeft aan zijn omgeving
- Woont in kleine, middenklasse sub-urb- Heeft een smaak voor de fijnere dingen in het leven maar kan zich die eigenlijk niet
veroorloven- Geeft de Franse staat en de hoge inkomensbelastingen de schuld- Is lid van vakbond om bij het voetbalteam te kunnen spelen- Is conservatiever geworden sinds de dood van zijn vader
- Stemt rechts
24
4 Ethiek in sociaalwetenschappelijk onderzoek
OVERGENOMEN VAN POWERPOINT
4.1 Principes in omgang met deelnemersPrincipe 1: Vermijden van schadeJe mag deelnemers van onderzoek noch fysische, noch psychische pijn berokkenen
Zie Experiment Berkun (HB p 94)
Principe 2: Vrijwillige toestemming en informed concent- Deelnemers moeten instemmen met hun deelname aan het onderzoek- Deelnemers moeten geïnformeerd zijn over wat de deelname inhoudt- Actief vs. passief - Opnieuw: afhankelijk van onderzoeksontwerp niet altijd mogelijk
o Veldonderzoeko Verborgen onderzoeko Deceptie
Principe 3: Privacy, vertrouwelijkheid en anonimiteit - Sociaalwetenschappelijk onderzoek bevat vaak persoonlijke en gevoelige data
o Inkomen, religieuze opvattingen, seksuele geaardheid, politieke voorkeuren- Dergelijke data mag niet verspreid worden
o Anonimisereno Embargo op onderzoeko Overheid ziet hierop toe:
Koninklijk Besluit ter uitvoering van de wet van 8 december 1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte van de verwerking van persoonsgegevens
Privacycommissie
4.2 Deontologie en professionele standaarden - Belang van openheid en transparantie
o Alle informatie beschikbaar maken nodig om resultaten te controleren en repliceren - Zo goed mogelijke wetenschap bedrijven
o Beste methodes en theoretische kaders gebruiken die beschikbaar zijn - Geen fraude plegen - Correct refereren en citeren; geen plagiaat
Vormen van plagiaat 1. Citeren (letterlijk overgenomen tekst) zonder aanhalingstekens (“”) en/of zonder een
correcte verwijzing naar de geraadpleegde bron.2. Vertalen (letterlijke vertaling van de overgenomen tekst) zonder een correcte verwijzing naar
de geraadpleegde bron.3. Parafraseren (het weergeven van de ideeën uit een tekst, gebruik makend van jouw eigen
woorden) zonder een correcte verwijzing naar de geraadpleegde bron.4. Gebruik van ideeën, overname van structuur/centrale gedachtegoed zonder een correcte
verwijzing naar de geraadpleegde bron.5. Hergebruik van eerder eigen werk zonder correcte verwijzing naar de geraadpleegde bron.
25
6. (Her)gebruik van werk van medestudenten zonder een correcte verwijzing naar de geraadpleegde bron.
Wetenschap en samenleving - Sociale wetenschap voer je niet uit in een maatschappelijk vacuüm- Wisselwerking beleid en onderzoek
o Beleid stuurt onderzoek door financieringskanaleno Onderzoek dringt door tot beleid
- Is waardenvrije wetenschap mogelijk?o Volgens Max Weber wel: Wissenschaft als Beruf; taak is om unbequeme Tatsachen
naar boven te brengeno Nuancering:
Erkennen dat waardenoordelen van wetenschappers een effect hebben op keuze van onderwerpen, frames en zelfs interpretatie
Belangrijk: bewustzijn van vooringenomenheid
Onderzoek Marion Van San naar etniciteit en criminaliteit (ZIE HB p102)
26
DEEL II – Planning en voorbereiding van empirisch onderzoek
5 Onderzoekontwerpen: strategie en doelstellingen
Zie powerpoint en zelftest
27
6 Kwantitatieve en kwalitatieve meting
6.1 InleidingWetenschappelijk onderzoek = empirische toetsing (dankzij Bacon)
Meten = het empirisch vaststellen van verschijnselen die een theoretisch concept zo goed mogelijk weerspiegelen ; metingen kunnen kwalitatief en kwantitatief zijn
6.2 Basisbegrippen van meten Het meetproces en bijhorende fouten Conceptuele definitie operationele definitie waargenomen kenmerk
- Conceptuele definitie: een ondubbelzinnige omschrijving van een theoretisch concept in al zijn deelaspecten
o Op basis hiervan hier van worden indicatoren gekozen om het theoretisch concept zo goed mogelijk te vatten
o Een concept = abstract begrip dat een plaats inneemt in een theoretisch model- Operationalisering: vertaling van de theoretische definitie naar 1 of meerdere
waarneembare verschijnselen = onderzoeksvatbaar maken van het theoretisch concept = Kiezen van waarneembare indicatoren die de verschillende aspecten van het theoretische concept representeren
- Operationele definitie: een omschrijving van indicatoren en waarnemingsmethode die nodig is om een bepaald theoretisch concept te meten
- Effectief waargenomen kenmerk = resultaat van het meetproces = Variabele: een gemeten eigenschap die varieert over de onderzoekseenheden
- Valkuilen: onbetrouwbaarheid en gebrekkige meetgeldigheid - Betekenisverschuiving: het waargenomen aspect bevat aspecten die niet tot de
oorspronkelijke conceptuele definitie horeno Het waargenomen concept is ‘verschoven’ van het theoretisch concept
- Betekenisvereniging: Belangrijke aspecten uit de conceptuele definitie zijn niet geoperationaliseerd en waargenomen. Een stuk van het theoretisch concept gaat verloren
28
Soorten concepten en bijhorende fouten Moeilijkheid van operationalisering hangt af van twee kenmerken van een concept:
- Complexiteit: uit hoeveel verschillende aspecten bestaat een concept?- Abstractiegraad: is een kenmerk zintuigelijk waarneembaar?
1. Eenvoudige, niet-abstracte kenmerken- Makkelijkst te meten. Maar…
o Concreet gedrag kan verborgen zijno Het kan wenselijk zijn om verkeerde antwoord te geven
VB: Totaal aantal seksuele partners (sociale wenselijkheid!) Ziekte en gezondheid, zeker wat betreft SOA’s Druggebruik
2. Complexe kenmerken- Overzicht opstellen van mogelijke deelaspecten- Selecteer de deelaspecten die gemeten moeten worden (theoretisch gefundeerd)- Voor de deelaspecten die we willen meten:
o Indicatoren zoekeno Observatie-instructies opstellen
VB: Inkomen 3. Abstracte kenmerken
- Zijn meestal, maar niet altijd, complexo Generatie: abstract maar niet complex
- Meerdere indicatoren, die het abstracte kenmerken onrechtstreeks vatteno Meerdere vrageno Meerdere “items” (“item batterijen”)
Gebrekkige operationalisering leidt tot foute conclusies Veralgemeningsfout = Op basis van een te partiële meting, conclusies trekken= Dimensies van een complex kenmerk over het hoofd zien, maar toch, op basis van een beperkt aantal dimensies, een besluit vormen. vb: op basis van dalend aantal kerkbezoeken, concluderen dat religie verdwijnt.
29
Abstractiefout = Op basis van een te beperkte, concrete indicator foutieve besluiten trekken over een kernmerk met een hoge abstractiegraad = de afstand tussen het abstract theoretisch concept en het gemeten construct is te groot vb: vervreemding van politieke systeem besluiten op basis van ‘niet gaan stemmen’. Dit kan echter ook een uiting zijn van protest en dus wél een groot politiek bewustzijn. Politieke vervreemding moet dus gemeten orden adhv meerdere concrete indicatoren.
6.3 Kwantitatief meten Kwantitatief VS kwalitatief= onderscheid tussen soort/aard van een fenomeen VERSUS de mate waarin het voorkomt (hoeveel)
Kwantitatief: in welke mate iets het geval is of bij hoeveel eenheden een kenmerk voorkomt
- Theoretisch concept vatten in een numerieke score o Score op 100, percentage, gemiddeld aantal …
- Naturalisme:o Objectieve waarneming is wel mogelijk en wenselijk o Adhv statistische analysetechnieken kunnen algemene tendensen (wetten)
waargenomen worden - Praktisch: alle stappen zijn op voorhand duidelijk afgebakend + worden in strikte volgorde
toegepast
Klassieke testtheorie (Lord en Novick, 1968) = een denkkader dat beschrijft hoe observaties onderhevig zijn aan toevallige en systematische meetfouten
= Objectieve realiteit bestaat MAAR is bijna onmogelijk waar te nemen zonder fouten. Onze waarnemingen zijn namelijk geen perfecte weerspiegeling van de werkelijkheid.
= Waarneming X = True score + ongeldigheid (systematische) + onbetrouwbaarheid (toevals)
Systematische fout = Fout die telkens opnieuw voorvalt.
vb: student krijgt telkens opnieuw minder goede punten op een examen vanwege een onduidelijk handschrift
Toevalsfout = Toevallig voorkomen van een fout vb: student heeft slecht geslapen voor een examen omdat er een mug in zijn kamer was en heeft hierdoor minder goede punten
Omgaan met fouten: 2 strategieën
- Kans op fouten minimaliseren Zie schaaltechnieken om toevalsfouten op te heffen- Na da meting, aanwezigheid van fouten opsporen Zie betrouwbaarheid en geldigheid
30
Kwantitatieve variabelen: kenmerkenContinue variabele Discrete variabele
Kunnen heel groot zijn (soms zelfs oneindig)
Waarden op een continuüm
Beperkt aantal mogelijk waarden
Toename gebeurt stapsgewijs ≠ continu
Vb: Maandelijks inkomen, werkloosheidsgraad per land, temperatuur, …
Vb: Aantal kinderen dat een moeder kan krijgen is beperkt door biologische redenen
MeetniveauNominaal Ordinaal Metrisch
Eindig aantal categorieën
Niet ordenbaar
Categorieën zijn wel ordenbaar
Afstand tussen de categorieën is niet gedefinieerd
Getalscore / Afstand tussen de categorieën ≠ arbitrair maar heeft een betekenis
VB: geslacht met score 0 en 1 Vb: slecht (1), redelijk (2), goed (3)
Vb: 21 jaar = iemand leeft al 21 * 356 dagen op aarde
!!! Een concept kan op verschillende manieren geoperationaliseerd worden met een verschillend meetniveau !!!
Schaaltechnieken = meerdere metingen voor 1 concept uitvoeren zodat toevalsfouten elkaar opheffen
één schaal construeren op basis van meerdere indicatoren
1. Likert schaal (Rensis Likert, 1903-1981) - Vragenlijst waarin meerdere items 1 concept/kenmerk meten. - Beperkt aantal antwoordmogelijkheden
o Vast format van antwoordcategorieën o 5 of 7 punten
- Schaalscore = som (of gemiddelde) van de versch itemso Bij analyse: Items allemaal omzetten in dezelfde richting
VB: Positieve houding of negatieve houding tov migranten
2. Guttmanschaal (Guttman, 1944) = meting gebaseerd op de som van meerdere items met 2 antwoord categorieën, waarvan de items variëren in extremiteit en moeilijkheidsgraad - Dichotoom / binaire items - Items worden gerangschikt dat ze een logisch patroon vertonen
o Consistente en inconsistente patronen- Iemand die op de extreme vragen ‘ja’ antwoord, wordt verwacht ook op de matigere vragen
‘ja’ te antwoorden consistent patroon o Iemand die niet voldoet aan dit verwachtingspatroon = inconsistent = ‘foute types’
- Reproduceerbaar = Vanuit de score op de schaal, reconstrueren wat persoon heeft geantwoord op elk item.
- Schaalscore = hoe vaak iemand ‘ja’ antwoord
31
Operationalisering van relaties tussen variabelen Verklarend onderzoek = testen of de relaties tss concepten overeenkomt met de theorie = deductie
Voorstelling van de variabelen - Gemeten (manifeste) variabelen in een vierkant- Niet rechtstreeks gemeten (latente) variabelen in een ovaal
Soorten relaties1. Samenhang
- Twee kenmerken veranderen samen- Symmetrische relatie - Verandering in score bij X gaan gepaard met een verandering in score bij Y
≠ Het ene veroorzaakt het andere
2. Effectrelatie - Samenhang- Het ene kenmerk gaat het andere in tijd vooraf
o Omgekeerd zou onlogisch zijn Vb: studeren veroorzaakt goede punten, omgekeerd niet mogelijk
- Asymmetrische relatie - Onafhankelijke variabele beïnvloedt de afhankelijke variabele - ≠ Causaal verband: dan moet er vastgesteld zijn dat er geen andere beïnvloedende factor is
o Voorwaarden om van een causaal effect te spreken: Covariatie Tijdsorde Afwezigheid van schijnrelaties Sterke theoretische gronden
Teken (+ of -) geeft weer of samenhang evenredig of onevenredig is Sterkte van een verband verwijst naar de mate waarin ze samen variëren (sterk of zwak)
3. Speciale vorm: Schijnverbanden= Verband dat er schijnbaar is maar niet echt verband is (2 kenmerken observeren zonder dat je nog iets anders observeert lijkt het dat er een verband is tussen de twee maar dit klopt niet)
- Komt voor wanneer twee kenmerken beïnvloed worden door een derde factor die niet geobserveerd wordt
- Voorbeeld: Effect van ooievaars op geboortes. o Rekening houden met brede context 19E eeuw meer stedelijke centra en nieuwe
fabrieken, dit is een aantrekkelijke plek voor ooievaars om nesten in te bouwen maar ook meer industrialisering dat er toe leidde dat er arbeidskrachten nodig waren --> jonge gezinnen kwamen met hun kinderen, meer geboortes
o Voorbeeld: burn out: Werd voorgesteld als ziekte, mensen in de buurt kunnen ook ziek worden Burnout bij x leidt tot burn out bij Y Zinvollere interpretatie: variabele die achter de burnout bij persoon X en Y
ligt bv de werkdruk Verband tussen de twee bestaan als je de juiste variabele in rekening brengt
32
4. Mediatie - Effect van de ene op de andere variabele verloopt via een derde variabele- Effect via Z = onrechtstreeks of indirect effect- Totale effect van X op Y = som van direct en indirect effect - Volledige mediatie: rechtstreeks effect van X op Y valt weg - Partiële mediatie: zowel indirect als direct effect bestaan
5. Moderatie / interactie-effect- Relatie van X op Y wordt beïnvloed door Z - Sterkte en teken van Z beïnvloed de relatie - Maw: effect van X op Y s niet voor iedereen gelijk, Z speelt er op in
Opsporen in data-analyse - Categorische variabelen in een kruistabel - Afhankelijke in de rijen - Onafhankelijke in kolommen - Kolomprecentages: Hoeveel % van de cases zit er in elke cel
o Telt verticaal op tot 100% horizontaal vergelijkbaar tss de categorieën- Verschil in kolompercentages = delta Δ
o Een afwijking van 0= relatie Vanaf 5 spreken we van een relatie - !!!! in procenten berekenen = (celfrequentie / kolomtotaal ) * 100 !!!!- Bij 3 variabelen gaat met na of de bovenste variabele een effect heeft op de onderste
Moderatie/interactie effect Mediatie effect
- Δ berekenen voor tabel met 2 kenmerken = invloed van X op Y
- Δ berekenen voor tabel met 3 kenmerken - Binnen elke categorie van X het verschil
berekenen 2 Δ scores- Verschil in de delta-scores wijst op een
interactie-effect of niet - Delta’s gelijke = geen interactie
= Blijft de effectsterkte (Δ) gelijk wanneer we een derde variabele introduceren?
- Δ berekenen voor tabel met 2 kenmerken = invloed van X op Y
- Δ berekenen voor tabel met 3 kenmerken o Gemiddelde score nemen van de 2
verschilscores - Effectsterke is beduidend kleiner geworden
partiële mediatie- Effectscore is verdwenen volledige
- VOORBEELD HB 147- X = Deeltijds/voltijds werk - Y = steun kinderopvang - Z = Geslacht - Delta bij deeltijds/voltijds bij mannen : 1%- Delta bij deeltijds/voltijds bij vrouwen :
12.6% - Interactie-effect van geslacht
- VOORBEELD HB 149 - X = Lage/Hoge sociale klassen - Y = Steun kinderopvang - Z = Laag/hoog inkomen - Delta tussen hoge en lage klassen : 31.1% - Delta bij klasse bij LAAG inkomen: 12.8%- Delta bij klasse bij HOOG inkomen: 13%- Gemiddeld: 12.9% - = Groot verschil met 31,1% Partieel effect
33
Simpsons Paradox = relatie die in subgroepen van data aanwezig is, maar verdwijnt als je de subgroepen samen neemt
Voorbeeld McCleskey HB P 149
Betrouwbaarheid nagaan Betrouwbaarheid: afwezigheid van toevalsfouten
Toevalsfouten heffen elkaar op!!! Meerdere metingen doen, en zien in hoeverre deze metingen overeenkomen
X = T + I + e = Waarneming X = True score + ongeldigheid (systematische) + onbetrouwbaarheid
Betrouwbaarheid nagaan via verschillende technieken
Test-hertest betrouwbaarheid = met een korte tussentijd de meting opnieuw uitvoeren = zelfde instrument gebruiken, maar op 2 verschillende tijdstippen
- Betrouwbaar = zelfde resultaat bij de 2 afnames- Correlatie tussen de 2 resultaten berekenen
o Perfecte correlatie = 1- Grens van betrouwbaarheid = correlatie van 0.8
Voorwaarden
- Geen werkelijke verandering voorgedaan bij de respondent. De situatie moet dus helemaal hetzelfde zijn! niet te veel tijd tussen!
- Wel voldoende tijd tussen zodat er geen geheugeneffect is!
Interne consistentie meten= Hetzelfde kenmerk op 1 tijdstip meerdere keren meten adhv verschillende indicatoren (cfr consistentiepatronen bij Guttmanschaal)
1. Split Half Methode o Items / indicatoren (van bijvoorbeeld een vragenlijst) toevallig opdelen in 2 groepen. Per
groep wordt de gemiddelde score berekend. o Betrouwbaarheid = correlatie tussen de gemiddelden van de twee helfteno Sterke samenhang (minimaal 0.80) wijst op goede betrouwbaarheid
!!! Opdeling is random: andere opdeling kan tot andere gemiddeldes komen…
2. Cronbach’s Alpha o maat voor de interne consistentie van een schaal gebaseerd op de gemiddelde correlatie
tussen de indicatoren o K = aantal items in de schaal o r = gemiddelde score van de correlatie tussen de items o Hoge α wijst op hoge interne consistentie = hoge onderlinge samenhang o Crondbachs alpha van 0.7 is voldoende hoogo Vanaf 0.80 is het een uitstekende betrouwbaarheid
34
Formule: α = !!! Veel items (K) sneller een lage score !!!
Meetgeldigheid nagaan Geldigheid = afwezigheid van systematische fouten
- Betekenisverschuiving: het waargenomen aspect bevat aspecten die niet tot de oorspronkelijke conceptuele definitie horen
o Het waargenomen concept is ‘verschoven’ van het theoretisch concept- Betekenisvereniging: Belangrijke aspecten uit de conceptuele definitie zijn niet
geoperationaliseerd en waargenomen. Een stuk van het theoretisch concept gaat verloren
= In hoeverre er een overlap bestaat tussen het theoretisch en het waargenomen concept
1. Inhoudsgeldigheid- ‘Dekt wat we meten voldoende de lading van het theoretisch concept?’ - Is het meetinstrument voldoende groot en representatief genoeg om een uitspraak te doen
over het theoretisch concept?- Beoordelen door het hele operationaliseringsproces te bekijken! - Eerder kwalitatief, niet in cijfers te vatten- Proces van operationalisering systematisch evalueren
o Veralgemeningsfouto Abstractiefout
Minder tijdrovend: Indruksgeldigheid
- Of het instrument ‘op het eerste gezicht’ meet wat het moet meten - Beoordelen op basis van intuïtie
2. Criteriumgeldigheid- Vergelijken met een criterium (instrument of gebeurtenis) waarvan de geldigheid al vaststaat- Hoge overeenkomst = hoge criteriumgeldigheid
Twee soorten criteriumgeldigheid
- Gelijktijdige geldigheid = criterium is een instrument dat beschikbaar is op moment dat de meting wordt uitgevoerd (Vb: oud instrument waarvan geldigheid vaststaat gebruiken als basis voor een nieuw, efficiënter instrument te ontwikkelen. )
- Predictieve geldigheid = in hoeverre een instrument erin slaagt een latere gebeurtenis te voorspellen
o Geldigheid van een meting evalueren in het licht van een latere gebeurtenis die per definitie “geldig” is
o Hoe groter a, hoe hoger de predictieve geldigheid
3. Begripsgeldigheid - Relatie met andere waargenomen concepten bekijken door…- Voorspelling (hypothese) te formuleren op basis van theorie - Statistische analyse te doen: nagaan of de geobserveerde relaties qua teken en sterkte
overeenkomen met de hypothesen Sterke relatie vinden!
35
K * r
(1+ (K-1) * r
- Zo ja: argument voor geldigheid meting o !!! Correctheid van de hypotheseno !!! Geldigheid van meting van andere concepten
4. Discriminerende geldigheid - Relatie met andere waargenomen concepten bekijken door…- Na te gaan of het gemeten concept niet te strek samenhangt met metingen van concepten
die theoretisch verschillend zijn Zwakke relatie vinden! - Worden concepten verwacht NIET gerelateerd te zijn, mogen ze ook niet correleren
Bij (3) en (4): veronderstelling dat andere theorieën correct zijn / dat andere concepten juist zijn gemeten. Aan-of afwezigheid van een overeenkomst / correlatie hangt hiervan af !
Oefening: welke meetgeldigheid
- Leeftijd heeft –zoals verwacht- een positief effect op universalisme en een negatief effect op prestatie.
o Hypothese Begripsgeldigheid - Metingen voor universalisme en prestatie correleren relatief laag
o Correlatie is laag discriminerende - Een kortere schaal (21) levert dezelfde resultaten op als de oorspronkelijke schaal (40 items)
o Gelijktijdig uitvoeren van een test gelijktijdige geldigheid
6.4 Kwalitatief meten Kwantitatief VS kwalitatief= onderscheid tussen soort/aard van een fenomeen VERSUS de mate waarin het voorkomt (hoeveel)
Kwalitatief: betekenisvolle categorieën en voorwaarden om tot die categorie te horen
- Niet-numerieke gegevens o Tekst (citaten), beeld, geluid, …
- Constructivismeo Meer diepgaand inzicht in wijze waarop mensen handeleno Objectieve waarneming vd sociale realiteit is niet mogelijk en niet wenselijk
- Praktisch: stappen van meetproces vloeien in elkaar over, concepten kunnen doorheen het meetproces nog verfijnd worden open meetprocessen!
Albert Einstein: Not everything can be cunted counts, and not everything that counts can be counted.
Open karakter≠ op basis van 1 theorie (zoals klassieke testtheorie bij kwantitatief) Diversiteit in meetprocessen
Continuüm tussen gesloten en open meetprocessen.
36
- Kwantitatief is strikt gesloten deductief
- Kwalitatief is al de rest op het continuüm inductief
Berg (2004) ‘Spiraling approach’
Twee soorten kwalitatieve manieren van meten Grounded theory (Glaser en Strauss, 1967) - Aan de helemaal open kant van het continuüm
Idee: Onderzoek wordt misleid door ‘definite concepts’ die al in ons hoofd zitten alvorens te beginnen aan een onderzoek. (ZIE OOK HB 323 – H12)
Oplossing: bestaande literatuur met al zijn theorieën gewoon negeren e aan de slag gaan met ‘Sensitizing concepts’ die niet vooraf zijn vastgelegd, maar uit de waarneming opborrelen inductie
Gebruik maken van transcripties van diepte-interviews:
- Open coderen: data openbreken tot je een set conceptuele categorieën bekomt die de data zo goed mogelijk beschrijven
o Voortdurend afvragen ‘welke categorie voorspeld dit stukje data?’- Axiaal coderen: puzzelstukken (categorieën) terug samenleggen en verbanden zoeken- Selectief coderen: op zoek gaan naar de kern-categorie
o Die wordt in de diepte uitgewerkt en wordt het middelpunt van de theorie
Stappen wisselen zich voortdurend af!
Voorbeeld: Glaser & Strauss (1965), Awareness of dying
- Hoe beïnvloedt bewustzijn van naderende dood de interacties tussen mensen? – - Participerende observatie en interviews in 6 hospitalen in San Francisco
Gefundeerde theorie-benadering
Conclusie: verschillende besefcontexten geven interacties vorm:
- “Closed awareness”: Personeel is op de hoogte, patiënt nieto Personeel houdt conversaties minimaal, vermijdt gesprekken over de toekomst
- “Suspicion awareness”: Patiënt heeft vermoedeno Patient zoekt naar informatieo Onstabiel = heel erg belastend
- “Mutual pretence”: beide partijen weten het, maar doen alsofo Subtiel toneelspel
- “Open awareness”: beide partijen zijn op openlijk de hoogteo Uiteenlopende verwachtingen over ‘appropriate dying
Kwalitatieve comparatieve analyse = QCA (Ragin 1987) - Aan de bijna gesloten kant van het continuüm
Idee: afhankelijke verklaren adhv een combinatie van onafhankelijke variabelen
- Variabelen selecteren o Op basis van theorieën en vooraf gedefinieerde concepten
- Kwalitatieve gegevens omzetten in numerieke scores
37
o Dichotome variabelen (0-1) - Alle mogelijke combinaties van variabelen bekijken
o Welke combinatie van factoren verklaard de afhankelijke variabele het best?
Voorbeeld: Booleaanse algebra
7. Selectie van onderzoekseenheden: steekproeven
7.1 Terminologie Steekproef trekken
- Populatie = verzameling van alle onderzoekseenheden waarover je een uitspraak wil doen - Steekproef = selectie van eenheden, een subset van de populatie - Steekproefkader = lijst van alle eenheden (vb: administratieve lijsten)
o Lijst van alle eenheden in een algemeen universum (=vaag) o Wordt verder gespecifieerd/ afgebakend in tijd en ruimte in speciaal universum
- Steekproeffractie = percentage van alle populatie-eenheden dat in de steekproef opgenomen is
- Geplande VS gerealiseerde steekproef - Representativiteit = Mate waarin steekproef correcte weerspiegeling is van populatie
Onderzoekseenheden - Waarnemingseenheden = eenheden waarbij onderzoeker de eenheden afneemt (kan
persoon zijn, maar ook een object) - Analyse-eenheden = eenheden waarover uitspraken wordt gedaan (worden niet noodzakelijk
rechtsreeks onderzocht) VB: Uitspraken willen door over kwaliteit van huwelijken (analyse) door gehuwde koppels te gaan interviewen (waarnemings)
Niveaus Eenheden op verschillende niveaus: eenheden op hoger niveau bestaan uit eenheden op lager niveau VB: een school bestaat uit verschillende klassen. Ene klas bestaat uit verschillende leerlingen Er is een globaal, structureel en contextueel niveau
- Aggregatie: samenvoegen van eenheden op lager niveau om uitspraak te doen over eenheden op een hoger niveau
o Individualiseringsfout = uit informatie over eenheden op lager niveau verkeerde conclusies trekken over eenheden van een hoger niveau
o Negeren van groepsinteracties of kenmerken op het groepsniveau bij bestuderen van menselijk gedrag, louter op basis van individuele data besluiten trekken
- Desaggregatie: observaties van eenheden op hoger niveau gebruiken om uitspraak te doen over eenheden om lager niveau
o Ecologische fout = Uit observaties op hoger niveau foute conclusies trekken over eenheden op lager niveau
38
o VB: proportie mijnwerkers in regio is positief gerelateerd met aantal zelfmoorden in die regio’s (= gemeentelijk niveau). Dus: mijnwerkers plegen meer zelfmoord? (= uitspraak over individuen)
7.2 Toevalssteekproef Doel: steekproef bekomen waarin de verdeling van kenmerken de spreiding in de populatie zo goed mogelijk weergeeft/weerspiegelt. Meten naar hoeveelheid, % , gradatie, mate van , sterkte van de relatie, …
Hoe: Groot aantal steekproefeenheden die louter toevallig geselecteerd werden uit de populatie
Vanuit een NATURALISTISCH wereldbeeld
- Steekproef = miniatuurbeeld van de werkelijkheid- Objectieve realiteit achterhalen- Individuele eenheden zijn onderling wisselbaar, geven allemaal dezelfde realiteit weer- Kwantitatieve metingen en statistische analyses om wetmatigheden te achterhalen
Stappenplan en foutenToevalssteekproef in theorie = elke eenheid uit de populatie heeft evenveel kans om in de steekproef terecht te komen. Realiteit: verschillende steekproefdesigns om het toeval ‘een handje te helpen’
Vaste regel: kans op selectie mag enkel afhangen van elementen die ingepland zijn in het steekproefontwerp en op het toeval Onderzoeker bepaalt de kans op selectie ≠ eenheden zelf (vb: via zelfselectie) = ASELECTE SP
1. Populatie afbakenen: algemeen universum= verzameling van eenheden die vanuit theoretisch oogpunt geldig is
2. Speciaal universum afbakenenAfbakenen in tijd en ruimte van het algemeen universum = concrete eenheden Rekening houdend met praktische aspecten (vb: toegang tot eenheden) operationele definitie van de eenheden !! conclusies gelden enkel voor speciaal universum
3. Steekproefkader opzetten: Concrete lijst van eenheden formulerenVB: ledenlijsten, werknemerslijsten, rijksregister of zelf opgesteld kader
Dekkingsfout: Als steekproefkader niet goed overeenstemt met de concrete definitie van (2)- Toevallige dekkingsfouten – mindere betrouwbaarheid - Systematische dekkingsfout
o Te ruim steekproefkader o Te beperkt steekproefkader (subgroepen) ≠ veralgemeenbaar
39
4. Uit steekproefkader een aantal eenheden selecteren op basis van toeval Selectie van eenheden die je wenst te onderzoeken = geplande steekproef
Steekproeffout: onbetrouwbaarheid die standaard is bij een toevallige steekproef! Foutenmarge verkleinen door grote steekproeffractie Rekening houden met het betrouwbaarheidsinterval (zie hieronder)
5. Gerealiseerde steekproef Hoeveel eenheden je effectief hebt onderzocht Non-responsfout : Gevolg van niet-deelnemen van eenheden uit de geplande SP
- Non-contacts: niet bereikbare eenheden - Weigerig van deelname
Gevolg: Minder nauwkeurig/betrouwbaar = uitvergroting van de steekproeffout Systematisch vertekening vd schatting = non-responsvertekening
Betrouwbaarheidsinterval = foutenmarge van een steekproefschatting: omwille van steekproeffouten fluctueert het rond werkelijke waarde in de populatie
= interval waarin de werkelijke waarde zich waarschijnlijk bevindt
Y Geschat gemiddelde Za 1.96 (vanwege de standaard normaalverdeling) S2 variantie n steekproefomvang
Berekening interval: [ondergrens, bovengrens]
- Bovengrens: Y + 1.96 √ S2n
- Ondergrens: Y - 1.96 √ S2n
Non-responsvertekeningIs geen selectie bias bij trekking (geplande) steekproef, maar selectie bias bij realisatie van de steekproef door weigering tot medewerken of niet-contacteerbaarheid
- Grotere vertekening naarmate er… o er meer non-respons iso respondenten sterk afwijken van niet-respondenten
40
Y Geschat gemiddelde M aantal non-respondenten N Totaal aantal eenheden in geplande Steekproef (M/N) non-responsgraad(Yr – YM) verschil tss gemiddelde populatiescore voor respondenten EN non-respondenten
Steekproefgrootte Hoe groter, hoe nauwkeuriger, maar ook duurder, langer en moeilijker. Maar wat is de optimale steekproefomvang?
Absoluut aantal eenheden (absolute waarde) is doorslaggevend ≠ steekproeffractie (relatieve) VB: Steekproef van 1000 mensen in VS is even goed als steekproef van 1000 mensen in België, ongeacht het feit dat de VS veel meer inwoners telt dan België
1. Gewenste betrouwbaarheid / nauwkeurigheid - Smaller betrouwbaarheidsinterval = grotere steekproef nodig - Hoe breed het interval mag zijn, hangt af van de vragen
o Ruwe schatting o Precies resultaat waarbij elk verschil een betekenis heeft
2. Gewenste kans op vergissing - Keuze over hoeveel zekerheid het
betrouwbaarheidsinterval moet geven o Standaard 95% met 5% kans op vergissing o Za =1,96
- Grootte van BI is omgekeerd evenredig met gewenste kans op vergissing
- Kleinere kans op vergissing groter interval grotere steekproef
3. Heterogeniteit van de populatie - Verwijst naar diversiteit / spreiding of variantie van een kenmerk in
populatie - Dit wordt gevat in variantie (=>Standard Error)- Heterogene populaties vereisen een grotere steekproefomvang om
betrouwbaarheid te garanderen (vb: leeftijdsvariatie op een school is kleiner dan in ganse populatie)
- Homogene populatie, dan volstaat een kleinere steekproefo !!! een survey bevat meerdere variabelen; heterogeniteit verschilt van kenmerkt tot
kenmerk! Dus zoeken naar compromis.
Formule voor minimaal vereiste steekproefgrootte (af te leiden uit formule betrouwbaarheidsint.)
N = ( 4 Z2a S2 ) / L2
41
L breedte van het gewenste betrouwbaarheidsinterval
Za en S2 Kans op vergissing en heterogeniteit : grotere Z en S grotere steekproef nodig
4. Analysebehoeften - Analyses doen over subgroepen elke subgroep voldoende vertegenwoordigd groter- Hoe meer categorieën (waarden) elke variabele bevat, hoe groter je steekproef moet zijn- Representatie marginale gevallen
5. Praktische overwegingen - Financiële middelen, tijdskader, beschikbare interviewers, …
Soorten toevalssteekproeven 1. Enkelvoudige toevalssteekproef = Elke populatie eenheid heeft dezelfde kans tot opname in steekproef (=steekproeffractie)= Iedereen in 1 hoed en een onschuldige kinderhand kiest
- Voordelen:o Eenvoudig te realiseren: % in steekproef en populatie komen min of meer overeeno Eenvoudig te analyseren (formules relatief eenvoudig)
- Nadelen:o Kleine groepen leveren kleine aantallen in steekproef => bemoeilijkt analyseo Regionale spreiding verhoogt reiskosten interviewerso Geen uitspraak over deelgroepen in populatie
Systematisch enkelvoudige steekproefToevallig startpunt in het steekproefkader en vanaf daar, volgens een vast interval, de eenheden selecteren kaders die niet op PC staan, enkel op papier !!! Oplijsting in willekeurige volgorde
2. Gestratificeerde steekproef Rekening houdend met verschillende kenmerken van eenheden in de populatie Indeling in ‘strata’ volgens die kenmerken Uit elk stratum wordt afzonderlijk een steekproef getrokken
Proportioneel gestratificeerd - Proporties in de populatie worden volstrekt gerespecteerd: we “helpen” toeval een handje - Grootte van de steeproef per stratum is recht evenredig met de populatiegrootte van het
stratum
Disproportioneel gestratificeerd- Doelbewust strata over/ondervertegenwoordigden- Uitspraak over groepen die slecht beperkt aanwezig zijn in de populatie - Niet langer representatief - Veralgemeenbare uitspraken doen. wegen
o Meer gewicht aan kleine groep o Gwicht = Aandeel van stratum in populatie /aantal in steekproef
3. Clustersteekproef- Steekproef trekken in 2 stadia, elk op een verschillend niveau
42
- Primaire steekproefeenheden: toevallig- Secundaire steekproefeenheden: ALLE eenheden uit de primaire eenheden behoren tot de
secundaire eenheden. VB: Klas is de primaire eenheid, op toevallige basis getrokken uit de populatie (school) Alle leerlingen zijn de secundaire eenheden
4. Tweetrapssteekproef - Steekproef trekken in 2 stadia, elk op een verschillend niveau- Primaire steekproefeenheden: toevallig- Secundaire steekproefeenheden: toevallig selecteerde eenheden uit de primaire eenheden VB: Klas is de primaire eenheid, op toevallige basis getrokken uit de populatie (school) Slechts enkele, toevallig gekozen, leerlingen zijn de secundaire eenheden - Resultaat: goede afspiegeling van de populatie met weinig geografische spreiding
o Vandaar meest gebruikte methode in België (en elders) voor persoonlijke interviews (reistijden interviewers verkorten)
Voordelen (3) en (4) - Lost probleem op van niet-bestaande lijsten van elementaire eenheden (individueel niveau)
o Bij (4) is lijst van secundaire eenheden wel nodig- Reduceren van grafische spreiding van eenheden
5. Tweefasensteekproef ≠ hogere en lagere niveaus
- Fase 1: eenheden uit ruimere populatie waarvoor wel een steekproefkader bestaato !!! Populatie moet het universum volledig omvatten !!!
- Fase 2: Screeningsvraag stellen om na te gaan of de geselecteerd eenheden behoren tot de groep die je wil onderzoeken
- Voordelen: Geen steekproefkader op voorhand nodig
Kwantitatieve niet-toevalssteekproefQuoatasteekproef
- Verdeling in subgroepen op basis van kenmerk - Steekproefplan waarin aantal eenheden dat per strata/groep opgenomen wordt
o Op basis van verhouding in de populatie- Zoektocht tot dat quota zijn bereikt ≠ toevallig
Selectiviteit van onderzoeker - In eigen kring zoeken, niet in moeilijker bereikbare groepen
o Random-walk principe: random startlocatie toekennen + route volgens beslissingsregels
Vb: elke straat links, elk 3e huis aanbellen- Gelegenheidssteekproef: prof en zijn universiteitsstudenten
!!! Geen veralgemeenbaarheid mogelijk bij quotasteekproef !!!
7.3 Theoretische steekproef Doel: steekproef opstellen met beperkt aantal cases dar bewust geselecteerd is omdat ze zoveel mogelijk relevante informatie bevatten verdiepend inzicht in de aard van fenomenen
43
Hoe: eenheden selecteren op basis van de kenmerken die ze hebben Zoeken naar grootst mogelijke variatie: Om te zien of theorie blijft kloppen bij al deze mogelijke cases
Vanuit CONSTRUCTIVISTISCH wereldbeeld
- Er bestaat geen objectieve realiteit, dus miniatuurbeeld van de werkelijkheid is niet haalbaar- Diepgaande studie met kwalitatieve methodes om sociale realiteit van onderzoekseenheden
te reconstrueren
Analytische inductie: - Op basis van kwalitatieve observaties een algemene theorie op stellen- Opnieuw observeren/verfijnen tot dat er theoretische verzadiging bereikt is
Theoretische verzadiging : theorie is zo verfijnd dat het alle geobserveerde gevallen kan verklaren + men leert als onderzoeker niets extra meer bij VB: Onderzoek (Becker,1953) over marihuana-gebruik
Soorten theoretische steekproeven 1. Doelgerichte steekproef
- Op zoek naar eenheden die meest relevant zijn voor onderzoek - Maw onderzoekseenheden moeten voldoen aan een criterium- Leidt tot kleine groepen
2. Sneeuwbalsteekproef - Bij verborgen populaties - Doorwijsprincipe: startpunt bij 1 persoon, via die met de volgende in contact komen enz- Keuze van startpunt is bepalend- Meerdere startpunten om bevindingen niet te laten afhangen van 1 subgroep
3. Gelegenheidssteekproef - Steekproef uit eenheden waartoe je gemakkelijk toegang hebt
4. Adaptieve steekproef trekking = praktijk van het combineren van verschillende aanpakken om steekproeven te trekken
44
DEEL III: Kwantitatieve methodes
8. Experimentele ontwerpen
8.1 Inleiding Basisidee:
- 2 situaties creëren o Situatie 1: één element manipuleren en het effect op het kenmerk vaststelleno Situatie 2: Niets manipuleren= controlesituatie
- Verschil tussen 2 situaties
Oorsprong in Empirisme: Kennis komt voort uit observatie Naturalistisch beeld (Bacon en Galileo Galilei)
Doel: Inzicht krijgen in oorzakelijke verbanden. De wereld om je heen begrijpen in termen van oorzakelijke relaties
Vraag naar causaliteit ? o Covariatie van 2 kenmerken o Tijdsvolgorde o Afwezigheid van schijnrelaties o Sterke theoretische grond
Hoe een experiment uitvoeren?
- Experimenteel onderzoekbaar maken van de wereld o Experimentele groep en vergelijkingsgroep
- Relevante kenmerken isoleren en manipuleren Niet zo simpel! o Veldexperiment: toedienen van een experimentele stimulus in een ‘natuurlijke’
omgeving = moeilijk beheersbaaro Laboratoriumexperiment: toedienen van een experimentele stimulus in een strikt
controleerbare, artificiële omgeving Niet altijd mogelijk
Technische beperking: stimulus kan niet zomaar worden toegediend Ethische beperkingen
8.2 Klassiek experimenteel model Vertrekpunt: het causale effect van 1 kenmerk (= stimulus) op een andere variabele isoleren
Model R = Randomisering = in 2 statistisch equivalente groepen O = observatieX = toegediende stimuli
- O1 en 03 zijn dus de voor en nameting bij de experimentele groep - O2 en O4 zijn de voor en nameting bij de controlegroep
45
R O1 X O2
R O3 O4
Belangrijke elementenHypothese opstellen Hypothese opstellen over het oorzakelijk effect van 1 kenmerk op de afhankelijke variabele
Hypothese is gebaseerd op theorieën en ouder onderzoek
Twee situaties definiëren waarbij het al dan niet optreden van de vermoedelijke oorzakelijke factor wordt gemanipuleerd
- Controleconditie conditie waarbij de vermoedelijke oorzaak niet optreedt- Experimentele conditie: conditie waarbij de vermoedelijke oorzaak wel optreedt
Eenheden op toevalsbasis verdelen Eenheden worden op toevallige basis toegewezen aan één van beide situaties (condities)
- Randomiseren: op toevalsbasis mensen toewijzen aan een van beide condities- Statistisch equivalente groepen ontstaan
!!! Toeval = essentieel maar niet altijd haalbaar! - Persoonsgebonden kenmerken (geslacht, leeftijd, opleidingsniveau) - Ethische bezwaren - Bij kleine steekproeven
- Oplossing: Alternatieve toewijzing matchen! 1. Precisie-paarsgewijs matchen :
aan beide groepen een persoon toewijzen met exact dezelfde (combinatie van) kenmerkenVB ‘Vrouw, 40 jaar, Hooggeschoold’ in beide groepen
2. Frequentie- of groepsgewijs matchen : Rekening houden met elk kenmerk afzonderlijk ≠ de combinaties er van
VB Man in groep 1 = man in groep 2 (ongeacht leeftijd / opleiding) VB 65 jarige in 1 = 65 jarige in 2 (ongeacht geslacht / opleiding)
3. Zwak Matchen : Rekening houdend met de vergelijkbaarheid van het gemiddelde en/of de spreiding vd kenmerken tss de verschillende condities
Effect van de stimuli vergelijken We vergelijken de toestand op de afhankelijke variabele (voor en) na de experimentele manipulatie
Effect van de stimuli = (verschil tussen voor en nameting bij experimentele groep) – (verschil tussen voor en nameting bij controle groep)
- O2-O1 = bruto effect stimulus (bij experimentele groep dus) = effect van de manipulatie + effect van eventuele buitenexperimentele factoren
- O4-O3 = effect van eventuele buitenexperimentele factoren - (O2-O1) – (O4-O3) = het netto-effect van de manipulatie
Netto-effect van de stimuli
Voormeting - Gaat statistische equivalentie na in beide groepen - M.a.w. Of de randomisering (of matching) wel gelukt is - Laat toe om een netto-effect te bepalen
46
Reactiviteit van voormeting - Niet altijd mogelijk, ethisch verantwoord, gepast,… - Invloed op interne en externe geldigheid
- Testeffecten interne geldigheid (zie hieronder meer)- Interactie effecten externe geldigheid (zie hieronder meer)
- Neveneffect van het “uitvoeren van het onderzoek” zelf = “Hawthorne effect”
Solomon 4-groepen ontwerp
- O2 = O5 en O4 = 06 geen test- en/of interactie-effect - O2 ≠ O5 en O4 ≠ 06 wel een test- en/ of interactie-
effect- (O5-O6) ≠ (O4-O2): grootte van het
stimuluseffect
Voorbeeld Effect Voorbeeld geen effect
Voorbeeld: Broken windows Theory
- Hypothese: de aan/afwezigheid van normovertredend handelen (vb grafitti), stimuleren andere normovertredingen
- Op basis van : Onderliggende theorie van injunctive normso Beïnvloeden gedrag: Perceptie van afkeuring van bepaald gedrago maar worden beïnvloed door hoe de omgeving eruit ziet
Vb. Cialdini effect: als veel mensen het doen, zal het wel mogen?
Voorbeeld: briefjes aan fietsen hange
- Hypothese = Op de grond gooien van flyers aan fietsstuur - Situaties definiëren
- Experimentele conditie: met graffiti- Controle conditie: zonder graffiti
- Randomisering: 2 gelijkaardige tijdstippen (op zelfde moment van de dag, zelfde weersomstandigheden, zelfde dag van de week), 77 individuen in elke conditie
- Vergelijking • 69% vs. 33% vervuilers (p<.0001)
Voorbeeld ‘Bord verboden werf te betreden’
- Hypothese = Kortere weg nemen over werf met verboden toegang- Situaties definiëren :
- Experimentele conditie: 4 fietsen gestald op verboden plaats- Controle conditie: geen fietsen gestald op verboden plaats
- Randomisering: 2 vergelijkbare tijdstippen (44 en 49 individuen)- Vergelijken: 82% vs. 27% die kortere weg neemt
47
R O1 X O2
R O3 O4
R X O5
R O6
R 10 X 4R 10 7R X 10R 10
R 10 X 4R 10 10R X 4R 10
!!! Geen uitspraak over causaliteit: condities op 2 verschillende momenten getest !!!
EXAMEN: Kunnen beantwoorden of een onderzoek voldoet aan het klassiek experimenteel design?
8.3 Bedreigingen voor geldigheid Bedreigingen voor interne geldigheid = De resultaten van een onderzoek zijn intern valide, als de resultaten die je meet ook daadwerkelijk het gevolg zijn van jouw opzettelijke verandering (of: manipulatie).
Interne geldigheid is een sterk punt van experimenten. Er is grote zekerheid dat de factor waaraan we het effect toeschrijven inderdaad de verantwoordelijke factor is.
Interne geldigheid = het effect op de onafhankelijke variabele kan je met zekerheid causaal kan toeschrijven aan de experimentele stimulus. Zodra een andere stimulus de score van de afhankelijke variabele stuurt, wordt de interne geldigheid bedreigd. Bedreigingen sturen de score rechtsreeks en systematisch! storende effecten die je niet kan uitschakelen maar die ook geen onderdeel zijn van de hypothese die getest wordt
1. Buitenexperimentele gebeurtenis= ‘History’
- Tussen voor- en nameting - Los van de experimentele stimulus, maar wel invloed op de onafhankelijke variabele - Sturen zowel resultaten bij de experimentele als vergelijkingsgroep
o ‘Local History’ of ‘intra-session history’ treden op in 1 van de 2 groepen en kunnen dus mogelijke alternatieve verklaringen zijn voor het effect
2. Maturatie of spontane veranderingen - Proces waarbij proefpersonen gedurende de loop van het experiment een verandering
doorgaan (psychologisch, biologisch, emotioneel)- Gewoon te wijten aan het verstrijken van tijd = spontaan- Vb: verveling, vermoeidheid, ouder worden, …
3. Testeffect - Invloed van een voormeting op resultaten
o Herinnering o Practice effect: respondenten hebben zich de testprocedure eigen gemaakt, zijn
er reeds in geoefend, …
4. Instrumentatie - Verandering in de betruwbaarheid van het gebruikte meetinstrument
o Letterlijk instrument zoals een weegschaal o Personeel dat aan onderzoek meehelpt zijn ook instrumenten die een invloed
hebben en dus bij verandering een bijkomend effect genereren
5. Statistische regressie - Regressie naar het gemiddelde --< Los van de stimulus - Grote toevalsfouten in voormeting zullen niet meer voorkomen in de
nameting - Extreme scores zullen automatisch in richting van het gemiddelde gaan
48
- Statistische regressie is een onvermijdelijk nevenproduct van de niet-perfecte test-hertest correlatie voor groepen die geselecteerd zijn op hun extreme waarden
6. Selectie - Een verschillende samenstelling van de experimentele en vergelijkingsgroep - Ondanks de randomisering
7. Uitval - Experimentele mortaliteit - Personen vallen uit of haken af doorheen het experiment - Louter toevallig – niet erg, groepen blijven equivalent - Differentiële uitval: uitval is afhankelijk van de condities
o Om ethische bekommernissen bvb
8. Verwachtingen van de onderzoeker- Gedrag van de onderzoeker projecteert zijn verwachtingen op proefpersoon- Indirect, onbewust en ongewild sturen in de verwachte uitkomsten - Blindheid van experimenten
o Blind: proefpersoon weet niet of ze tot experimentele of controlegroep behoort of wat de hypothese van het onderzoek is
o Double blind: noch proefpersoon als proefafnemer zijn op de hoogte van details Placebo-experimenten
Bedreigingen voor externe geldigheid Externe geldigheid = in hoeverre je bevindingen uit een experiment kan veralgemenen buiten de strikte context van de experimentele situatie = veralgemeenbaarheid
Bedreiging voor externe geldigheid = bevindingen zij niet veralgemeenbaar buiten de experimentele setting Interactie-effect
- tussen experimentele stimulus en conditie enkel bij die specifieke set van condities, is er een effect van de stimuli !!!
- tussen stimulus en de voormeting
1. Populatiegeldigheid - Mate waarin de resultaten van een experiment dat uitgevoerd werd bij een specifieke
groep, veralgemeenbaar is naar een ruimere populatie - Aangeraden om experimenten uit te voeren bij meerde populaties om externe geldigheid
te vergroten
2. Naturalistische geldigheid - Of je bevindingen uit de artificiële experimentele situatie kan doortrekken naar de
‘echte’ sociale wereld is het in real life ook zo?- Alledaags realisme = de mate waarin de experimentele condities lijken op situaties uit
het dagelijkse leven.- Reactiviteit = mate waarin mensen zich anders gedragen in de experimentele setting dan
in de echte wereld, omdat ze zich bewust zijn van de deelname aan het experiment = Effect van de meting op datgene dat gemeten wordt
- Laboratoriumexperiment: Alledaags realisme is laag = naturalistische geldigheid is laag- Veldexperiment: Alledaags realisme hoog
49
+ Geen controle op storende factoren = interne geldigheid bedreigd- Keuze voor experiment = afweging van interne en externe geldigheid
Voorbeeld: Hawthorne-experimenten
8.4 alternatieven op het klassieke experimentele ontwerpWaarom? Strikte stramien van een klassiek experiment is praktisch niet altijd realiseerbaar
- Praktisch niet mogelijk- Ethisch niet verantwoord
Quasi-experimentele ontwerpen - Wijken op bepaalde punten af van experiment
o Vb.: Geen randomisatie en/of geen voormeting- Zwakkere designs dan het klassieke experiment
o Minder controle over effect van storende factoreno Interne geldigheid meestal beperktero Causale uitspraken meestal problematisch
1. Tijdsreeksontwerp
- Herhaaldelijk en op regelmatige basis de scores meten in 1 conditie- Personen moeten niet altijd dezelfde zijn- Vooral handig bij natuurwetenschappen, bij sociale wetenschappen zijn
buitenexperimentele gebeurtenissen bedreigend kunnen zijn - Herhaaldelijke metingen op lange termijn kunnen bedreigingen wel inschatten
o Maturatie, testeffect, instrumentatie en buitenexperimentele gebeurtenissen- Analyse = trendbreuken (na manipulatie) en andere mogelijke
oorzaken onderzoeken o Onmiddellijk effect (A, B, C, D, E)o Duurzaam effect (A)o Korte termijn effect (B) o Opwaarts effect (C)o Lagged effect = uitgesteld effect dat zich pas later toont (D)o Plafondeffect = ontwikkeling buigt af wanneer er een
bovengrens bereikt wordt (E)o Geen effect (F, G, H)
- !!! Causale redeneringen niet mogelijk
2. Niet-equivalent ontwerp met vergelijkingsgroep - Wel voor en nameting bij experimentele en controlegroep - Geen Randomisering geen equivalente groepen- Groepen die reeds bestaan en een eenheid vormen (Klas)
- Toedienen van de stimulus moet wel op toevallige wijze gebeuren - Voormeting laat te om condities wel al te vergelijken (vb geslacht, leeftijd, …)
o Komen ze goed overeen ?
50
O1 O2 O3 X O5 O6
O1 X O2
O3 O4
o Controle mogelijk voor maturatie, testeffect, instrumentatie en buitenexperimentele gebeurtenissen bedreigingen zijn in beide groepen nl even groot
- Berekening effect stimulus op zelfde manier als bij klassiek model (O2-O1) – (O4-O3) = het netto-effect van de manipulatie
- Gevaar voor interactie-effect tussen selectie en maturatie (?) - Gevaar voor statistische regressie (?)
3. Afzonderlijk steekproefontwerp met voor en nameting
- Steekproef trekken uit populatie en in twee delen splitsen op toevalsbasis (A en B)- Steekproef A = controle conditie, voormeting (O1)- Steekproef B = experimentele groep, nameting (O2)
- Experimentele manipulatie vaak in beide steekproeven wegens onmogelijk te onderscheiden- Effect = Nameting in groep 2 – voormeting in groep 1
- Reden dat dit mag: beide groepen zijn perfect vergelijkbaar want op toevalsbasis opgesteld (random assignment)!
- Nadeel = buitenexperimentele gebeurtenissen kunnen O2 beïnvloeden
VB: effecten van media-campagnes te meten (grootschalig onderzoek) Beide groepen zijn hoogstwaarschijnlijk blootgesteld aan de campagne want heel de bevolking is de populatie. Je kan dus niet controleren of iemand de stimulus ontvangt of niet geen vergelijkingsgroep
Pre-experimentele ontwerpen = ontwerp dat sterk afwijkt van het klassiek design, gekenmerkt door de combinatie van gebrek aan randomisering, een voor-en/of nameting en de aanwezigheid van een vergelijkingsgroep
1. Groep met alleen nameting= one shot case study
- Geen vergelijking met een controleconditie- Geen verschil tss huidige en vroegere situatie
- Geen causale relatie
2. Groep met voor- en nameting= one-group pretest-posttest design
- Slechts metingen bij 1 conditie- Geen vergelijking met andere groep
- Alternatieve verklaringen voor verschil tussen O2 en O1 (maturatie, testeffect, instrumentatie en buitenexperimentele gebeurtenissen)
3. Bestaande groepen met alleen nameting = static group comparison design
- Geen voormeting en randomisering- Geen zekerheid dat de verschillen tss O1 en O2 te wijten zijn aan X
Verschil kon er al zijn voor X werd toegediend = selectie
51
R O1 (X)R X O2
X O1
O1 X O2
X O1
O2
Selectieve drop-out: verschil in uitval in de twee condities op basis van kenmerken van personen die deel uitmaken vd groep
OefeningDrie onderzoeksvragen:
1. Het is alom geweten dat een groot deel van de bevolking niet geïnteresseerd is in politiek. De overheid wenst hier iets aan te doen, en zal binnenkort een nationale campagne lanceren met spots op radio en TV. Onderzoekers wensen na te gaan of deze campagne een effect heeft.
2. Een aanzienlijk deel van de scholieren in het 6de jaar is verslaafd aan sigaretten. De directie vraagt zich af of dit rookgedrag effect heeft op de sportprestaties van de leerlingen (vb. resultaat op de Cooper loop-test).
3. Een software fabrikant brengt een nieuwe denksport-game op de markt. Ze beweren dat het spelen van dit spel de scores op intelligentietesten gevoelig verhoogt. Onderzoekers willen testen of deze bewering correct is.
Drie designs
a) Klassiek experimenteel design met controlegroep en voormeting
b) Afzonderlijke-steekproef ontwerp met voor- en nameting
c) Bestaande groepen met alleen nameting
1 B Campagne is nationaal heel de bevolking2 C Mensen die roken VS mensen die niet-roken vergelijken ligt al vast2 A Een groep het spel laten spelen, andere groep niet, intelligentie testen
52
R O1 X O2
R O3 O4
R O1 (X)R X O2X O1
O2
+ Factor onder controle, - zwakte van het ontwerp, ? mogelijke bron van problemen, … niet relevant
9. Surveyonderzoek
9.1 Inleiding Kenmerken Wat? Informatie verzamelen over de karakteristieken, denkbeelden, gedragingen van personen = respondenten
Hoe? Adhv gestandaardiseerde vragenlijsten: eenzelfde set vragen die met identiek dezelfde verwoording en volgorde wordt gesteld aan elke respondent Constante stimulus Waarom? Garantie dat de antwoorden zo vergelijkbaar mogelijk zijn
Analyse? De antwoorden worden numeriek gecodeerd en dan via statistische analyse verwerkt
Voordelen:
- Grote aantallen veralgemeenbaarheid naar ruimere populatie - Voorwaarde dat steekproef representatief is
- Hoge mate van betrouwbaarheid
Nadelen:
- Artificiële sfeer lage naturalistische geldigheid- Enquêtevragen zijn niet altijd een correcte weerspiegeling van hoe mensen denken of
handelen bedreiging voor meetgeldigheid- Crossectioneel design = 1 momentopname niet veel interne geldigheid
GEVOLG: enkel uitspraken over samenhang mogelijk ≠ causaliteit
Situering binnen cursus:
53
- Naturalistische onderzoekstraditie- Deductieve werkwijze: vanuit een algemene theorie vertrekken en observaties toetsen- Kwantitatieve meting met nadruk om objectieve observatie bij veel respondenten
9.2 Stappenplan en foutenbronnen Verloop surveyonderzoek
1. Goed afgebakende onderzoeksvraag en set van duidelijk omschreven hypotheses2. Surveymodus: voor we type survey kies je? (zie 9.5) 3. Vragenlijst + antwoordcategorieën ontwikkelen (Zie 9.3)
a. Pilot survey: testen om mogelijke fouten op te sporen 4. Onderzoekspopulatie definiëren en daaruit een steekproef van respondenten trekken5. Veldwerkfase: Contacteren en motiveren om deel te nemen data verzameling6. Data cleaning= alle onvolledige en onlogische antwoorden filteren 7. Hypotheses toetsen aan verzamelende data via statistische analyses + rapporteren
Total Survey Error benadering (Groves et al 2004) - Uitgangspunt: surveyonderzoekers doelen op het schatten van een parameter- Over karakteristieken in de ruimere populatie veralgemeningen
- Data moet accurate afspiegeling zijn van theoretische concepteno Geen meetfouten + geen input/codeerfouten (verwerkingsfouten)
- Respondenten representatief aan populatie
54Verwerkings
fout
Meetfout
Theoretische geldigheid
Steekproef fout
Dekkingsfout
METINGConcept
Indicatoren
Respons
Data
REPRESENTATIEAlgemeen universum
Speciaal universum
Steeproefkader
Geplande steekproef
Respondenten
9.3 Vragen en antwoorden Inhoudelijke vragen
Feitenvragen Kennisvragen Opinie-houdingsvragen
= Objectief feitelijk vast te stellen kenmerken VB: Kenmerken, gedragingen, gebeurtenissen
= Vragen naar de kennis waarover respondenten beschikken
= vragen naar psychologische of mentale toestanden die niet rechtstreeks waarneembaar zijn – subjectieve dingen
Foutenbronnen! - Falende geheugen- Sociale (on-)wenselijkheid;
dreigend karakter- Onnauwkeurige
omschrijving in de vraag
Doel: Rechtstreekse interesse in wat mensen weten + Onrechtstreekse interesse om betrokkenheid bij thema (“attitude sterkte”) te metenZwakke attitude = veranderen van gedacht na tegenargument
Best met meerdere indicatoren meten.
Fase van cognitieve verwerking erg complex en vol valkuilen (Zie 9.4)
AntwoordmogelijkhedenOpen vragen Gesloten vragen
Eender welk antwoord schrijven in een open vak Selectie maken uit een beperkt aantal voorgegeven antwoordcategorieën
55
Non-respons fout
Survey-statistiek
+ Complexe, creatieve antwoorden, + Andere logica dan wat onderzoeker verwacht+ Dieper inzicht in de logica en het denkproces+ Geen sturing van onderzoekers+ Geen Question Constraint *- Elk antwoord moet gehercodeerd worden moeilijk en veel tijd!
+ Beter vergelijkbaar + Snellere analyses + Efficiënter
Indien mogelijk gebruiken bij bedreigende feitenvragenVB: Kinsey-reports en ‘Burden of denial’
Manier van registrerenRating scales Ranking scales
= beoordelingsschalenObjecten of stellingen evalueren door score te geven op een continuüm van mogelijkheden VB: vijfpuntenschaal
= rangschikschalen Reeks objecten ordenen van … naar …. Wordt moeilijker bij meer opties!
Puntenschaal om opinievragen te stellen meerdere keren voor zelfde concept
* Question Constraint = onderliggende veronderstellingen in een vraag of set antwoord categorieën die het antwoord van de respondent beïnvloeden
9.4 Ontwerp van vragenlijsten gestandaardiseerde vragenlijst opstellen is niet zo simpel
Model van het vraag-antwoord proces (Cannel et al, 1981) Beste route = high road (1-5)
1. Begrijpen en interpreteren2. Verwerkingsproces:
a. Geheugen scannenb. Relevante gegevens com-
bineren tot 1 antwoordc. Past in welke categorie?
3. Antwoord degelijk en accuraat? a. Nee? Terug naar 3.
4. Andere doelen voor ogen? Past antwoord bij dit doel? (imago)
a. Nee? Stap 6 b. Ja
5. Indien Ja: antwoorden 6. Indien Nee: Low Road nemen
a. Aanpassen op basis van Ques = Vertekend antwoord
56
Andere problemen die kunnen optreden (ook in high road)
- Verkeerde interpretatie van de vraag - Respondent geeft andere definitie voor concepten - Vooral bij complexe vragen en opinie-vragen
Hoe beantwoorden respondenten opinievragen? Het abstract karakter verwacht een intensieve cognitieve verwerking (stap 2)
Fichebak-model RAS-model (Zaller,1992)Idee dat mensen over zowat elk onderwerp een vaste opinie klaarhebbenMenselijke geest is als een fichebakAls een vraag wordt gesteld moet gewoon de juiste lade opengetrokken worden
Mensen construeren opinie ter plekke Receive : individuen krijgen voortdurend een waaier aan informatie binnen
Accept : Welke informatie wordt opgeslagen of afgestoten. Vooral geneigd om informatie te selecteren die strookt met eigen ervaringen / meningen
Sample: welke informatie in overweging wort genomen bij het vormen van een opinie ‘steekproef’ ≠ toevallige steekproef
Waarom neemt iemand slechts steekproef van overwegingen? mensen hebben 2 manieren om informatieverwerking te doen (Kahneman)
1. Traag en diepgaand 1. Traag, doordacht2. Rationeel, op basis van argumenten3. Cognitief belastend
2. Snel en perifeer 4. informatie oppervlakkig verwerken5. Quasi-automatisch6. Op basis van “heuristieken” (vuistregels), indrukken, gevoelens 7. Cognitief veel gemakkelijker
Responsfouten en responsstijlen - Invloeden op vraagverwoording en bijhorende meetfouten
- Responsfout = kenmerken van de vraagstelling die leiden tot vertekende antwoorden- Responsstijl = wijze waarop respondenten met bepaalde vragen omgaan zorgen voor bias
1. Geheugeneffecten 2. Onbedoelde informatie uit de antwoordschalen 3. Volgorde effect
a. Priming = geheugeneffect, respons op stimulus 1 beïnvloed respons op stimulus 24. Question constraint
57
5. Sociale wenselijkheidsbias = antwoorden naar maatschappelijke consensus6. Volgzaamheidsbias = neigen om akkoord te gaan met stellingen, uit gemak, volgzaamheid
a. ‘Sommige mensen vinden dat … ‘
Aanbevelingen voor opstellen van een vragenlijst 1. Vermijd jargon en complexe terminologie 2. Correcte maar vlotte taal 3. Geen dubbele negatie 4. Vermijd vage en dubbelzinnige formuleringen 5. Vragen moeten eendimensionaal zijn6. Korte vragen bij voorkeur
a. Rapporteren naar verleden – lange vragen beter: tijd om na te denken7. Presenteer alle antwoordmogelijkheden op een overzichtelijke manier
a. Recency effect: neiging om laatste categorie te kiezen (bij mondeling survey)b. Primacy effect : neiging om eerste te kiezen (bij schriftelijke en web enquêtes)c. Geen overlap in antwoord categorieën!!
8. Geen onrealistische veronderstellingen over kennis van de respondent 9. Vermijd sturende vragen:
a. Argumenten voor of tegen iets weglaten uit een vraag b. Balans in antwoordschaal: evenveel positieve als negatieve opties
10. Overweeg zorgvuldig de plaats en de volgorde van de vragen11. Opmaak van de vragenlijst
9.5 Keuze van surveymodus
Contactopname
Registratie op papier Registratie via de computer
Mét interviewer Zonder interviewer Mét interviewer Zonder
interviewer
Persoonlijke
PAPI (Paper and pencil interview)
CAPI (Computer assisted personal interview)= interviewer vraagt iemand op straat om, op een tablet, een vragenlijst in te vullen
Telefonische
CATI (Computer assisted telephone interview)= Opbellen en meteen ingeven op PC
Via post
MASAQ (Mail self-administered Questionnaire) = Opsturen en terugsturen met de post
Via internet WSAQ (Web
58
self-administered questionnaire)= websurvey
Gevolgen van keuzes 1. Face-to-face (PAPI en CAPI)
- Rol interviewero Motiveren en overtuigen voor deelname o Unit non-respons en item non-respons inperken o Mediërende factor tussen vragenlijst en respondento Registreren van antwoorden o Educatief: psychologisch belonen/straffen voor goede/slechte antwoorden
- Voordelen o Hoge responscijferso Onduidelijke/complexe vragen kunnen verder geduid worden
- Nadelen: o Duuro Persoonlijke interactie gevoel van anonimiteit weg o Interviewereffecten: Zelf een bron van meetfouten (vb: eigen interviewstijl)
2. Via de post of internet (MASAQ en WSAQ)- Zelf in te vullen vragenlijsten - Voordelen
o Goedkoper: uitbesteding aan post of automatisch via internet + registratie gebeurt door respondenten zelf
o Sneller: geen lange afstanden voor ene interviewero Meettechnische pluspunten: gestandaardiseerde vragenlijst, iedereen
krijgt dezelfde lijst in dezelfde lay-out ≠ interviewereffecten o Hoger gevoel van anonimiteit minder sociale wenselijkheid
- Nadelen: o Controleverlies: Vult persoon zelf de vragenlijst in?
Post-enquêtes: volgorde-effecten geen kennisvragen stellen o Hoge non-respons en vertekening (Zie Tailored design method, Dillman)o Dekkingsprobleem: beperkt steekproefkader door digitale koof
(bij websurveys) Geen volledige lijsten beschikbaar van hele populatie Oplossingen
Online panels (selectief – ‘professionele’ respondent) Wegen van onder/oververtegenwoordigde groepen Tailored design method ook hier toepasbaar
o Herinneringsmails, kans op prijs, persoonlijke aansprekingen
o Voor specifieke (gesloten) populaties relevanter dan voor grote Vb: studenten, werknemers, …
- Non-respons analyse kan ook waardevol zijn; wat voor type mensen reageert pas na de 2e herinnering? – persoonlijkheidskenmerken?
59
Tailored design method voor postenquêtes (Don Dillman) - Reeks “strategieën” om respons te verhogen, gebaseerd op “sociale ruiltheorie”
o Sociale ruiltheorie (Homans): Samenleving bestaat uit onderhandelde ruilen Basis van een ruil: subjectieve kosten-baten analyse
- Dillman ‘Mensen gaan kosten en baten afwegen en dan beslissen of ze meewerken’o Kosten verlagen: Korte, makkelijk in te vullen vragenlijsto Baten verhogen: Persoonlijk aanspreken van mensen (gevoelen van waardering),
VB. hun naam gebruiken in briefwisseling, persoonlijk handtekenen brieven, adres met de hand op de enveloppe schrijven
o Vertrouwen verhogen: Prepaid incentive (5 euro in envelop steken) Legitieme survey sponsor (bv. universiteit)
Stappenplan Tailored design method
1. Eerst introductie brief, aankondigen onderzoek2. Enkele dagen (max. 1 week) na (1): vragenlijst opsturen
a. Brief, vragenlijst, eventuele incentive, retour enveloppeb. Vragenlijsten zijn genummerd!
3. 2 weken na (1): bedankkaartje en een herinnering (schuldgevoel)4. 4 weken na (1): herinneringsbrief + nieuwe vragenlijst (Indruk dat het echt belangrijk is) 5. 8 weken na (1): laatste poging om belang onderzoek aan te tonen
a. via koerierdienst - aangetekend, persoonlijke afgifte b. andere survey modus (telefoon, face-to-face) = mixed mode
Mixed Methods= meerdere modi combineren binnen 1 onderzoek
1967: eerste mixed mode survey door Hochstim. Eerst post-enquête, daarna opvolgen met telefonische enquêtes
Sequentiële mixed-mode
Websurvey Non-respons
Post enquête Non-respons
Telefonisch Non-respons
Van goedkope methode naar duurdere methode = Laagste kostprijs met hoogste responsgraad
60
Volledige steekproef
!!! Niet vergelijkbaar vanwege moduseffecten (= systematische verschillen in antwoordgedrag)
VB: Primacy effect bij MASAQ en recensy effect bij PAPI en CAPI
Simultaan mixed methods design = respondenten worden op toevallige basis aan 1 vd modi toegewezen
61
10. Niet-reactief onderzoek & secundaire data-analyse
10.1 Niet-reactieve data Reactieve data = dataverzameling waarbij de onderzoekseenheden zich bewust zijn van hun deelname en dus dat ze geobserveerd worden
- Vertekend beeld: sociale wenselijkheid en non-responsfout (vb: Hawthorne effect)
Fysieke sporenMaat van aanwas
- Gedrag laat fysieke sporen na, wat ze toevoegen aan de sociale omgeving- Aanwas = residu van menselijk gedrag dat zich in een bepaalde omgeving opstapelt- ‘Garbology’ menselijk afval bestuderen en uitspraak doen over sociale realiteit - VB : Flessen alcohol in huishoudelijk afval, sporen van cocaïne in rioolwater, graffiti, …
Maat van erosie - Wat mensen meenemen/weghalen uit de omgeving - Vb: versleten toetsen, versleten tegels voor een bepaald werk in musea, informatiefolders in
verschillende talen,… - Bruikbaarheid en diepgang zijn beperkt
Tekst: inhoudsanalyse Tekst = allerhande boodschappen de mensen in een ver/recent verleden hebben geproduceerd. Een boodschap, geschreven, gesproken of in beelden, dat aan publiek wordt overgemaakt
- Tekst is bewust geproduceerd met als doel informatie over te brengen- Maar niet met de bedoeling om nadien te dienen voor wetenschappelijke analyse
Inhoudsanalyse = techniek om menselijke communicatie te analyseren
- Onderzoeksvraag opstellen - Populatie van eenheden = welke teksten ga je analyseren- Selectie van teksten = toevallige steekproef uit populatie van relevante teksten
o Binnen een bepaalde tijdspannen (bij gebrek aan steekproefkader)- Stukjes tekst coderen statistisch analyseren
o Frequente van een element, omvang van een element in verschillende teksten, richting (pos of neg) en intensiteit van die richting
Manifest coderen = elementen coderen die op een objectieve en ondubbelzinnige manier vast te stellen zijn in de tekst
- Frequentie en omvang analyseren = manifest- Helder schema dat elke onderzoeker zou moeten bekomen bij zelfde analyse
Latent coderen = subtiele inhouden coderen = ‘tussen de regels lezen’
- Richting en intensiteit- impliciete en verborgen boodschappen achterhalen - Inzicht en interpretatie van de codeur speelt grote rol in resultaten ≠ betrouwbaar
62
Administratieve data en officiële statistieken - Officiële statistieken = gegevens over de bevolking die door de OH verzameld en bijhouden
wordeno Bevolkingsregisterso Cencussen en volkstellingen
Sociale indicatoren Statistische maten die aspecten van welzijn van populaties meten Zowel het niveau van welzijn als veranderingen over tijd Informeren beleidsmakers
VB : Human development indexo Kruispuntbanken met microdata
Individuele gegevens
Big data = digitale gegevens die automatisch gegenereerd worden door technologische systemen= Digitale vingerafdruk die we nalaten
- Sociale media data: doelbewust gedeeld met anderen- Transactiedata: bijproduct van menselijk handelen
o Betalingen met kredietkaarten o Zoektermen in google
Minder gevoelig voor reactiviteit dan sociale media data
Momenteel nog geen op zichzelf staande gegevensbron. Bestaat wel als aanvulling van klassieke data
10.2 Secundaire data = gegevens die reeds door andere onderzoekers werden verzameld, op een ander tijdstip, en die beschikbaar zijn voor wetenschappelijk hergebruik = Nieuwe vragen beantwoorden met oude data
Verschil met administratieve data: secundaire data werd in eerste instantie (dus in primair stadium) verzameld door academici, en niet door overheden
Bekende databases
- Inter-University Consortium for Political and Social Research (ICPSR)- für Empirische Sozialforschung- DANS: Steinmetz-archief, data-archief voor de lage landen
Voorwaarden voor gebruik - Voor de hele wetenschappelijke gemeenschap ter beschikking - Volledige en transparante beschrijvingen over hoe data verzameld is
- Data-bases en data-archieven
Meta-analyse = manier om secundaire data te analyseren = Combineren van meerdere bestaande onderzoeken met éénzelfde vraagstelling om een patroon in studieresultaten te ontdekken
!!! Publicatie-bias (file-drawer): enkel onderzoeken die een relatie hebben vastgesteld tss kenmerken werden gepubliceerd. Niet-significante onderzoeken bleven in de schuif liggen, ongepubliceerd.
63
10.3 Voor en nadelen Voordelen
- Inhoudelijke redenen o Sommige onderwerpen kunnen moeilijk anders onderzocht wordeno Vergelijkingen met het verleden
- Methodologische redeneno Niet-reactiviteito Mogelijkheid tot replicatieo Hogere data-kwaliteit mogelijk door gemeenschappelijke investering in data-
infrastructuur (vb. Europees Sociaal Survey) - Economische redenen: Vaak goedkoper dan eigen data verzamelen
Nadelen: Datakwaliteit
- Aangewezen op beschikbare indicatoren gebrekkige operationaliseringeno Meestal slechts één of enkele variabelen tegelijk beschikbaar;
Covariaties tss variabelen om een bepaalde OV te beantwoorden, ontbreken o Geven niet altijd correcte weerspiegeling van de populatieo Meetfouten komen veelvuldig voor
- Mensen gebruiken sociale media-profielen als tool voor representatie niet altijd waarheidsgetrouw
- Administratieve data volgens de definitie van huidige overheid ≠ altijd hetzelfde
64
DEEL IV: Kwalitatieve methodes
11. Veldonderzoek en Participerende observatie
11.1 Kenmerken Terminologie Veldonderzoek / participerende observatie / etnografie
- Veldonderzoek = onderzoeker observeert langere tijd in de natuurlijke omgeving van onderzoeksobjecten
o Dataverzameling ter plekke betekenis van sociale fenomenen ontdekken- Participerend onderzoek = duid eerder op de activiteiten die je als onderzoeker doet
(de manier waarop aan veldonderzoek gedaan wordt) o Participatie aan dagelijks leven combineren met de observatie ervan
- Etnografie = gedetailleerde beschrijving van het sociale leven (de ethos). o Streeft een ‘thick description’ na = omvangrijke beschrijving
≠ oppervlakkig en letterlijk maar met oog voor de context waarin het gebeurt! o Emic-benadering:
perspectief van buitenstaander verlaten en zoveel mogelijk in de huid van onderzoekseenheden kruipen en de wereld door hun ogen zien
o Etic-benadering: Vertrekkend vanuit perspectief van outsider, vanuit theorieën en concepten die niet specifiek zijn voor een bepaalde cultuur.
Afkomst: Malinowski De methodologie van veldonderzoek heeft roots in de antropologie
- Malinowski op de Trobriand EilandenGing naar daar, als antropoloog, tijdens uitbraak van WO1, hij mocht niet terug naar huis
Constructivistisch onderzoeksbeeld ‘Door je als medemens empathisch op te stellen tegenover je medemens, kan je inzicht verwerven in de leefwereld van die andere’ Eigen menselijkheid is het onderzoeksinstrument
Doel: Diepgaand en compleet beeld van sociale fenomenen in het dagelijkse levenHoe?: Zaken in hun natuurlijke setting observeren, voor een langere tijd verdiepend inzichtNut: Dynamieken en veranderingen bestuderen
Typische onderzoeksonderwerpen
Gebeurtenissen, sociale rollen, sociale relaties, groepen en klieken, organisaties, subculturen
65
11.2 Typologie van veldonderzoek Rol van de onderzoeker: Participeren VS Observeren Observerend 1 2 3 4 Participerend
1. Zuiver observerend - In het veld aanwezig zijn, zonder te mengen in de sociale kring van onderzoeksobjecten
Een vlieg op de muur- Voordeel: Onbewuste objecten? Niet-reactieve methode op kwalitatieve manier- Nadeel: Enkel uiterlijke kenmerken waarneembaar ≠ diepgang - Passief of actief aanwezig?
Passief: gewoon observeren, geen ingrepen Actief: situaties uitlokken in de natuurlijke omgeving
VB: bumper stickers experiment2. Waarnemer als participant
- Participatie is enkel een middel om aanwezig te kunnen zijn in de setting- Afstand blijft bewaard
3. Participant als waarnemer- Participeren = instrument om je in te leven in de situatie van de onderzoekspersonen- Waarnemen i functie van meeleven en voelen- Empathie is essentieel
VB: Loiq Waqant (box-wereld): hij is geen echte boxer4. Zuiver participerend
- Volledig opgaan in die groep, zonder dat groepsleden zich ervan bewust zijn VB: Festinger bij de Seekers
- ‘Going Native’ Zo sterk participeren dat ze meer een insider dan onderzoeker worden
Mate van zichtbaarheid: verborgen VS openVerborgen 1 2 3 Open
1. Volledig verborgen - Niet als onderzoeker uiten : gemakkelijk in publieke sfeer- In private sfeer: Deceptie = misleiding
Onvolledige/verzonnen identiteit- Voordelen: in situaties waar onderzoeker niet welkom is (rand van legaal) Reactiviteit - Nadelen : Praktisch moeilijk
Geen nota’s kunnen nemen, data-analyse moeilijk Psychisch belastend Kunnen etnografisch onderzoek niet verdiepen met bvv diepte-interviews Ethische bezwaren: Zonder informed consent (H4) , misleiding, privacy
2. Gedeeltelijk verborgen - Wel geweten dat er een onderzoeker aanwezig is, maar onderwerp is niet geïnformeerd- Of slechts enkele personen zijn op de hoogte van aanwezigheid
VB: street corner society, William Whyte, 1930 in BostonVB: street corner society, William Whyte, 1930 in BostonVB: Loiq Wacant: Wrs enige blanke lid, zijn doel was niet gekend
66
3. Volledig open = ‘Ik ben onderzoeker en ga dit observeren’
Paradigma: Coöperatief VS investigatief≠ wetenschappelijk paradigma= achterliggend beeld van de samenleving
- Coöperatief : samenleving is homogeen, conflictvrij en gericht op samenwerking - Vertrouwen dat mensen bereid zijn om onderzoeker toe te laten - Verwacht een waarheidsgetrouwe inkijk - Onderzoeksobjecten zijn open en eerlijk
VB: Loiq Waqant: wou een vertrouwensrelatie opbouwen met boxers
- Investigatief : Samenleving is vijandig, met problemen en conflicten- Wantrouwen als fundament voor methodologie - Heel wat valstrikken vanwege belangenconflict tss onderzoeker en subjecten
Waarheid VS positief beeld schetsen van zichzelf Leugens, halve waarheden en poging tot afschermen
- Infiltratie en verborgen onderzoeken noodzakelijk- Vaak in teams: vanuit verschillende standpunten
VB: Festinger
11.3 Verloop van veldonderzoek Planning van veldwerk - Met een grote openheid en flexibiliteit een onderzoeksplan opstellen - Verloop is sterk afhankelijk van toevallige gebeurtenissen - Inhoudelijke focus kan verschuiven – wazig en breed beginnen- Op voorhand ‘De-focussen’ = alle verwachtingen en preconcepties opzijschuiven en met open
geest beginnen
Toegang krijgen tot het veld - Dramaturgisch perspectief - Rol aannemen in de sociale setting (met behulp van anderen: Doc is sleutelinformant)
- Op basis van uiterlijke kenmerken (vb: geen donkere huidskleur bij KKK) - Naargelang openheid van sociale setting die je wil betreden
- Publieke ruimtes- Gesloten velden met fysieke, legale of sociale barrières en gate-keepers
Verblijf in het veld - Rapid assessment: korte periode
- Puur gericht op betantwoorden van set onderzoeksvragen ≠ betrokkenheid in veld- Diverse rollen combineren ( Rol = positie in sociale omgeving met daaraan gekoppelde
verwachtingen en gedragspatronen die bovendien dwingend zijn) - Role taking = Een bestaande rol opnemen - Role Making = een nieuwe rol produceren of de opgenomen rol hervormen- Master role en hulprollen (rol van onderzoeker kan beiden zijn, naargelang participatie
en openheid) - Sociale skills: Explicit awareness (kleine, belangrijke details waarnemen), taal eigen maken en
‘hanging out’ als een kameleon - Rapport: goede band opbouwen met onderzoekspersonen
67
Uittrede - Na ‘discovering the obvious’ is het tijd om even afstand te doen - op een cultureel aangepaste wijze het veld verlaten
11.4 Veldwerknotities Observatiemateriaal
- Dataverzameling en analyse lopen door elkaar - Veldwerknotities
- Als je niet noteert wat je meemaakt, kan je net zo goed niet in het veld aanwezig zijn- Tijdens waarnemen of kort daarna: beknopte aantekeningen- Later: zorgvuldig uitschrijven (tijdrovend & slopend!)
- In het veld noteren of niet?- Hangt af van type veldonderzoek & rol als onderzoeker
Wat noteren?
- Scratch notes- Observatienota’s: Wie, wat, waar & wanneer? = uitgebreid verslag van observaties - Analytische nota’s = veldwerknota’s die weergeven hoe de onderzoeker dingen interpreteert- Methodologische nota’s = reflectie over methode van dataverzameling en analyse- Dagboek
11.5 Voor- en nadelen
68
12. Diepte-interviews en focusgroepen
12.1 Diepte-interviews BasisideeënVerschillen met surveys en dagelijkse gesprekken
Diepte interview Survey Dagelijks gesprek - Minder artificieel- Flexibel verloop - Doorvragen (Probing)- Grotere inbreng respondenten - Doel: diepere betekenis achterhalen
(mijnwerker) en nieuwe domeinen exploreren (reiziger)
- Gestandaardiseerd- Vast verloop- Kunstmatig - ≠ kunnen doorvragen- Praktisch sterk - Doel; vergelijken
DI heeft een onderzoeks- matig doel en vereist een specifieke methodologie
Voorbeelden Talk of love. How culture matters (Ann Swidler, 2001)- Vragen van het onderzoek
- Hoe ervaren mensen liefde in het dag- dagelijkse leven?- Hoe beïnvloedt cultuur (films, muziek, boeken) hoe we over liefde praten?
- Dynamische visie op cultuur: niet iets wat op ons kleeft, maar een vat aan betekenissen waaruit we putten om ons eigen handelen en dat van anderen te begrijpen
- Waarop baseren mensen hun uitleg:- Romantisch repertoire; ‘Geliefde is uniek’ – ‘liefde op het eerste gezicht’- Realistisch repertoire; ‘Aan een relatie moet je werken’ ‘Communicatie is key’
- Naargelang situatie geen mensen zich baseren op een andere visie- ‘onafhankelijkheid en autonomie is belangrijk’ <-> ‘Wederzijdse afhankelijkheid’
Epistemologische grondbeginselenConstructivisme= veronderstelling dat de wijze waarop je dingen waarneemt, net zozeer gestuurd worden door de kenmerken van de waarnemer zelf als door wat er effectief wordt waargenomen
- De wereld kennen door de begrijpen eerder dan verklaren Verstehen = Begrijpen vd diepere betekenis van egdrag vanuit perspectief vd actor
- Sociale realiteit zijn subjectief gegeven, maar wel maar sociaal geconstrueerd- Vanuit specifieke culturele, historische, sociale achtergrond
- Werkelijkheid dring zich dus niet objectief aan ons op. Er is altijd een invloed van de waarnemer- Als onderzoeker nadruk op interpreteren
- Hoe verder het denkkader afwijkt van eigen denkkader, hoe moeilijker om hun visie te begrijpen en interpreteren
- Een waarneming staat nooit los van de waarnemer
Voorbeeld: Collinwood (1962)
interpretatie van de waslijn (in de lijn van Kant)‘Hij ziet een touw boven zijn hoofd, maakt de veronderstelling dat dit een waslijn is. Die veronderstelling is niet gegeven, maar een constructie van hem.’
Voorbeeld: Vrouwelijke bodybuilders
69
- De meeste vrouwelijke bodybuilders willen vermijden té gespierd of mannelijk te worden- Zoeken naar het precaire evenwicht tussen wat in mainstream maatschappij en bodybuilders
wereld aanvaard wordt
Theorievorming en -ontwikkeling : Grounded Theory Approach (Glaser & Strauss, 1967) Via diepte-interview kan men kan men de wijze waarop mensen de realiteit om zich heen begrijpen en interpreteren, achterhalen
Grounded theory = gefundeerde theorievorming (Glaser, Strauss, 1967) - Zet zich af tegen ‘Grand Theories’ (Mills, 1959)
- Alles in 1 theorie proberen te verklaren heel breed! (vb. functionalisme van Parsons)- Baseren zich op assumpties, speculaties en logische verwachtingen om uitspraak te doen
over sociale werkelijkheid - Grand theory = een systeem op zich om abstracte concepten te verbinden
≠ afspiegeling vd werkelijkheid - Zet zich af tegen de ‘methodologie van verificatie’ testen van theorieën, nagaan of hypotheses
kloppen ≠ effectief verklaringen zoeken voor hun empirische observaties
‘Grounded’ = theoretische verklaringen moeten duidelijk gegrondvest zijn in concrete waarnemingen
Ontwikkelen van een gefundeerde theorie - Onderzoeker is geen tabula rasa- Benadert de werkelijkheid met een subjectief beeld- Vergelijkingen doen = constant comparative approach (= empirische cyclus zoals in H2)
= Hypotheses in andere contexten toetsen en vergelijken- Veralgemeenbaarheid verhogen - Externe geldigheid verhoren - Achterhalen in hoeverre fenomenen in andere contexten merkbaar zijn
Coderen van een interview volgens GTA= categoriseren van betekenissen
1. Open coderen = Open ‘codes’ oplijsten2. Axiaal coderen = die open codes samenvoegen op assen die samenhoren 3. Selectief coderen = Welke axiale code komen vaak voor en zijn relevant om dieper op in te gaan
Structuur van een interview- Volgen van een impliciet scripts waarin de rollen van interviewer en geïnterviewde vastliggen
- Varieert op een continuüm van open <-> gesloten- Onderwerpen, volgorde van onderwerpen en vraagformulering liggen wel vast
(ZIE SCHEMA VOLGENDE BLZ)- Interactie staat centraal - Empathie en inlevingsvermogen nodig ervaren interviewer- Rolverdeling in niet evenredig: interviewer stuurt - Voor start gesprek: briefing over doel enzo
Gestructureerd 1 2 3 ongestructureerd
70
Gestructureerd interview Semigestructureerd Ongestructureerd= survey- Volledig gestandaard-
iseerde vragenlijst- Gesloten antwoordopties
- Gerichte maar open vragen- Meer mogelijkheid om
verduidelijking te vragen- Gebruik van een topiclijst
- Vragen liggen niet op voorhand vast
- Aandacht voor perspectief geïnterviewde
Soorten vragen Inhoudelijke dimensie= Vragen moeten het thematisch doel dienen = kennis en informatie opleveren
- Vragen naar ervaringen/gedrag- Vragen naar opinies/waarden- Vragen naar gevoelens- Vragen naar kennis- Vragen naar achtergrondkenmerken
Dynamische dimensie - Openingsvragen - ijsbrekers- Inleidingsvragen – onderwerp introduceren
- Drop-off: foto of ander beeld over het thema om een eerste spontane reactie te krijgen- Transitievragen – maakt de overgang naar kernonderwerp: vragen naar persoonlijke reflectie
- ‘Wat betekent voor jou … ‘- Sleutelvragen – kern van onderzoek- Besluitende vragen – afrondend en aanvullend
‘Probing’ = doorvragen om zoveel mogelijk precieze informatie los te krijgen
Valstrikken- Leidende of sturende vragen: ‘Hoe reageerde je op haar vertrek?’ i.p.v. ‘En je reageerde boos
zeker op haar vertrek?’- Waarom-vragen: leidt tot speculatie over eigen motieven- Gesloten vragen
71
12.2 Focus groepen Kenmerken
- Groepsdiscussie- Vastgelegde thema’s- Onder leiding van een moderator
o Rollen: facilitator, leider, psycholoog, tijdsbewaker- Op een relatief ongestructureerde manier- In een ontspannen context- Doel = geleefde realiatiet van respondenten blootleggen- Meerwaarde = groepsdynamiek = sterke sociale context
o Creativiteit o Referentiekaders worden ‘spontaan blootgelegd’ tijdens sociale interactie
Samenstelling van groep - 6-8 personen - Homogeen of heterogeen? Op vlak van demografische kenmerken, Ervaringskenmerken,
Attitudekenmerken- Bestaande groep = dichter bij echte leven meer naturalistische geldigheid - Mensen die elkaar niet kennen = geen achterliggende relaties die invloed kunnen hebben
op de dynamiek/meningen/ …
Analyse Van gesproken naar geschreven tekst Verbatim transcriptie
Analyse strategie bepalen op basis van probleemstelling en onderzoeksvraag
Beschrijven 1 2 3 4 Interpreteren
1. Condenseren van betekenis- centrale ideeën, gevoelens, opinies, … verkorten en kernachtig beschrijven - Beknopte herformuleringen - Gemeenschappelijke thema’s uithalen - Reduceren van hoeveelheid tekst
2. Categoriseren van betekenis In een inhoudsanalyse een paar categorieën definiëren en tellen hoe vaak passages binnen een categorie vallen tekst wordt omgezet in cijfermateriaal die variaties in meningen weergeven
VB: Dallas en categorie ‘geld maakt gelukkig’
Grounded theorie approach1. Open coderen
= Opdelen van grote stukken tekst in kleinere, samenhangende gehelen en het aanbrengen van labels op kleinere stukken
2. Axiaal coderen = Labels die verband houden met elkaar, samenvoegen tot een ruimere categorie
3. Selectief coderen = verbanden zoeken tussen kernconcepten
72
4. Narratieve analyse = elke vorm van informatie is een verhaal (=narratief)
Narratief analyseren = achterliggende betekenissen uit verhalende structuren halen
5. Diepere interpretatie Hermeneutiek= vorm van tekstinterpretatie die poogt diepere betekenissen naar boven te brengen door rekening te houden met de specifieke context van de tekst
- Gebeurtenissen in hun specifieke context begrijpen - Wantrouwig tegenover betekenissen die oppervlakkig, open gecommuniceerd worden - Kritiek vanuit naturalistische hoek
o ‘Diepere interpretatie ≠ wetenschappelijke methode’o Verschillende onderzoeker = verschillende interpretatie ≠ 1 conclusie
- Constructivisme: wetenschap = het organiseren van een meningsverschil op basis van rationele argumenten
6. Ad hoc interpretatie = combineren afhankelijk van onderzoeksdoelstelling 😊
73
13. Historisch vergelijkend onderzoek
13.1 Kenmerken - Inzicht on maatschappelijke fenomenen op macro-niveau- Onderzoek naar historische ontwikkelingen en vergelijkingen tss samenlevingen- Gebruik maken van een verscheidenheid aan bronnen
Naturalisme VS constructivisme - Naturalistische visie/positivistisch =
o Analyseren van meerdere SLen en hun ontwikkeling in verschillende tijden o Op zoek naar een universele wetmatigheid en causale verklaringen voor
maatschappelijke fenomenen in verschillende samenlevingeno Algemene wetmatigheden liggen als basis van ontwikkeling van verschillende
samenlevingen- Constructivistische visie
o Focus op 1 SL en haar ontwikkelen op 1 tijdstop o Inzicht in de ontwikkeling van 1 samenleving en die interpretereno Data beschrijven en historisch duiden
Gevalstudies (case-studies)- Varianten zijn mogelijk
Historisch vergelijkend onderzoek = heterogene onderzoekstraditie met interne verscheidenheid aan methodes
13.2 Oorsprong: John Stuart Mill (1843)‘A system of logic’
Vergelijkbaar met experimenteel design: causaliteit proberen te achterhalen
Naturalistisch perspectief 1 oorzaak / gevolg ontdekken door verschillende gevallen te vergelijken
Methode van overeenkomst = zoeken naar overeenkomsten, naar een patroon van constante relaties
Stappenplan:
1. Zoeken naar gevallen met het fenomeen dat je wil onderzoeken2. Zoveel mogelijk empirisch materiaal verzamelen 3. Zoeken naar het kenmerk dat in alle onderzochte gevallen aan het fenomeen voorafgaat
= de oorzaak
Eliminatie van de verschillende kenmerken staat centraal!
Geval 1 Geval 2 Geval nVariabele A a A’ A’’ Verschillende kenmerken
per gevalVariabele B b B’ B’’Variabele X x x x
Gelijke kenmerken per gevalVariabele Y (fenomeen)
Y Y Y
74
Kritiek door Mill, Durkheim en Paul Bois- Overeenkomst impliceert geen causaliteit
o Ook alternatieve verklaringen mogelijko Methode van overeenkomst kan geen ‘multiple oorzakelijkheid’ opsporen
- Overdeterminantie = te veel kenmerken van een fenomeen meten met te weinig cases omdat het fenomeen te veel mogelijke oorzaken heeft.
o Beperkt aantal cases kan dus geen uitsluitsel geven over dé oorzaak - Sampling Bias: vertekening door eenhedenselectie
o Niet op toevallige wijze geselecteerdo In functie van hun overeenkomst op variabele X en Y o Onderzoek sturen in het zoeken van bevestigende cases i.p.v.
tegensprekelijke, falsificerende gevallen
Methode van verschil = overeenkomstige verschillen opsporen
VB: Max Weber naar de opkomst van het kapitalisme Kapitalisme ontwikkelde zich enkel in het westen. Weber zoekt naar de variabelen die kenmerkend zijn voor het Westen én die verschillend zijn met de rest van de wereld. Gemeenschappelijke kenmerken tussen Westerse en niet-westerse landen kunnen namelijk niet de oorzaak zijn.
Geval 1 Geval 2Variabele A a a
Gelijke kenmerken per gevalVariabele B b bVariabele X x Niet x
verschillende kenmerken per gevalVariabele Y
(fenomeen)Y Niet Y
VB: Conservatisme bij boeren (Bois, 1960) - Conservatisme bij boeren in Frankrijk’ Feodaliteit - In sommige kantons komt conservatisme ook zonder
feodale relaties tot stand- Noodzakelijke vs. voldoende voorwaarde
o Noodzakelijke = Voorwaarde moet optreden, geen Y zonder X
o Voldoende = Als er iets gebeurt, zal het gevolg automatisch optreden
- Alternatieve verklaring: inkomensverschillen tussen conservatieve boeren in het Westen, en linkse boeren in het Oosten
Gecombineerde methode van overeenkomst en verschil= strategie die de oorzakelijke factor opspoort door informatie over gelijkenissen en verschillen te combineren
Twee keer toepassen van de ‘Methode van overeenkomst’- 1x voor de positieve gevallen - 1x voor de negatieve gevallen - Om de conclusie op basis van de positieve gevallen te versterken
75
Mill: “Als twee of meer instanties waarin een fenomeen optreedt, slechts één omstandigheid gemeenschappelijk hebben, terwijl twee of meer instanties waarin het verschijnsel niet optreedt, niets gemeen hebben behalve de afwezigheid van die omstandigheid, dan is die omstandigheid waarin de twee sets van instanties verschillen, het effect, de oorzaak, of een onontbeerlijk deel van de oorzaak van het verschijnsel.”
VB: Skocpol (1979) States and social revolutions- Welke factoren zorgen ervoor dat een revolutie slaagt?
o Contrasteert geslaagde (Frankrijk 1789, Rusland 1917, China 1947) en mislukte (Pruisen 1807, Japan 1868) revoluties
o Iets is slechts een oorzaak van het slagen van een revolutie als… De factor systematisch voorkomt bij geslaagde revoluties
(Hebben dus effectief een omwenteling veroorzaakt in maatsch) Systematisch niet voorkomt bij niet-geslaagde revoluties
(Zijn uitgedoofd na een tijd) - Cruciale factor: afbrokkelen militaire en administratieve macht
Methode van gelijktijdige variatie = associatie tss 2 metrische variabelen zoeken
- Samenhang/ correlatie (en richting en sterkte) tussen 2 kenmerken≠ Voldoende voorwaarde = Noodzakelijke voorwaarde
Mill: “Wanneer een fenomeen samen met een ander kenmerk varieert, is dit fenomeen ofwel de oorzaak of een effect van het kenmerk, of is het er op één of andere manier oorzakelijk verbonden.”
VB: Almond & Verba (1963) The civic culture- Welke factoren geven aanleiding tot het ontstaat van een democratisch bestel?- Welke culturele patronen (opvattingen & waardenoriëntaties) hangen samen met
democratie? - Aanpak: 5000 interviews in 5 verschillende landen (Duitsland, Italië, Mexico, Groot-
Brittannië en VS) - Vragen over deelname aan politieke leven en attitudes van burgers t.a.v. politiek
Conclusie: Democratie is pas mogelijk wanneer er een ‘civic culture’ bestaat
13.3 Specifieke kenmerken Aard van het empirisch materiaal Beschikbare data is beperkt
- Letterlijk Small-studies: Beperkt aantal cases o Uitgekozen omwille vd gelijkenissen/verschillen op kenmerken
- Indirect Empirisch, historisch materiaal is beperkt o Primaire bron: rechtsreeks afkomstig van iemand uit die periode zelfo Secundaire bron: data verzameld en samengesteld door historici die
informatie zelf op basis van studie van primaire bronnen heeft bepaald
76
Reconstrueren van historische feiten 1. Interpretatie van historische omstandigheden op basis van overgeleverde bronnen kan
vertekend zijn- ‘Feiten’ worden geinterpreteerd vanuit eigen ideologisch kader, impliciet wereldbeeld,
vanzelfsprekendheden enz- Hineininterpretierung: projecteren van eigen hedendaagse denkbeelden op situaties uit
het verleden 2. Overgeleverd primair bronnenmateriaal = selectief
- Dient in context van die tijd geplaats te wordeno VB: 65-98% van van schriftelijke bronnen geschreven door Monniken, maar
die omvatten maar 0.5% van de totale bevolking
Streven naar oorzakelijke verbanden Combinatorische logica = Combinatie van factoren (meer dan enkel ‘X veroorzaakt Y’) om oorzaken te identificeren Gecontextualiseerde strategie ≠ Traditionele strategie van Mill
‘Factoren X, Y en Z komen samen voor in context C op tijdstip T, die combinatie zorgt voor resultaat R’
Charles Ragin (1980) – Qualitative Comparative Anaysis (QCA) Om complex geheel van oorzakelijke verklaringen te vatten Booleaanse algebra
Verbinden van micro- en macroniveau Basisidee = Fenomeen zo bestuderen dat je zowel de dagdagelijkse interactie tss mensen kan verklaren als de sociale structuren, posities, instituties waarin dat alledaags handelen plaatsvind
Hoe hangen individuele handelingen (microniveau) samen met sociale structureren en culturele patronen op macroniveau?
Het civilisatieproces van Norbert Elias (1939) - Doorheen de tijd zijn mensen steeds meer onderhevig aan zelfdwang en driftbeheersing- Toenemende schaamte en nood aan privacy - Deze evolutie hangt samen met toegenomen arbeidsdeling en onderlinge
afhankelijkheid
Gebruik van contextueel materiaal bij vergelijkingen Transhistorische concepten en verklaringen zoeken die de specificiteit van een bepaalde context overstijgen en dus een gemeenschappelijk theoretisch kader vormen Theoretische veralgemeningen mogelijk maken Overstijgen de culturele, historische, sociale context
VB: Skocpol die de oorzaak van het falen van een revolutie probeerde te achterhalen
77
13.4 ProblemenVeronderstelling van equivalentie Equivalentie = vergelijkingen tussen vergelijkbare groepen/zaken/cases doen hetzelfde meten in vergelijkbare context
Emic VS Etic benadering - Emic = beschrijving van een fenomeen door een insider
o Context specifiek o Niet gemakkelijk te veralgemenen
- Etic = gebruik van analytische categorieën, concepten en principes die neutraal zijno Losstaand van een specifieke casuso gedeeld met internationale onderzoeksgemeenschapo vergelijkend onderzoek mogelijk
Soorten equivalentie - Conceptuele equivalentie: Mate waarin het concept hetzelfde betekent in verschillende
historische/culturele contexten o VB: ‘klasse’ is in meerde samenlevingen een concept
Maar connotaties van het behoren tot een klasse kunnen sterk verschillen- Equivalentie van het meetinstrument: Mate waarin het gebruik van eenzelfde
meetinstrument hetzelfde concept meet in verschillende contexten o Vooral bij land vergelijkend onderzoek adhv nationale datasets o VB: wat is ‘armoede’ in verschillende landeno VB: vertalingsproblemen!!!
Galtons probleem Bij vergelijkingen tussen eenheden wordt er veronderstelt dat deze onafhankelijk zijn van elkaar. M.a.w. dat er geen band is tussen twee eenheden (vb: twee stammen)
Galtons probleem = het beschouwen van afzonderlijke, soortgelijke, gevallen als onafhankelijke gebeurtenissen
VB: Tylor stelt in 1888 onderzoek voor over matriarchale en patriarchale afstamming
- 300 volkeren / stammen onderzocht- In grotere en meer complexe samenlevingen stelt Tylor een overgang naar patriarchale
afstamming vast
Galton argumenteert dat dit geen universele wet is, maar een kwestie van culturele diffusie Aangrenzende culturen of stemmen kunnen dezelfde vorm van afstamming hebben omdat ze het van elkaar hebben overgenomen, los van een universele revolutie van ras, etniciteit of cultuur
Vertekening door eenheidsselectie- Door gebruik van een niet-aselecte steekproef - Enkel cases die geselecteerd worden op basis van hun score op Y, waarvoor dan de
oorzaken (X) voor gezocht worden - Kans op herbevestiging aangezien gelijke groepen worden onderzocht - Geen veralgemeenbaarheid, zwakke geldigheid
78
