Wielofunkcyjny i zrównoważony rozwój obszarów wiejskich

Slajd 1

Wielofunkcyjny i zrwnowaony rozwj obszarw wiejskichfot. Anna Hoffmann-Niedek

Wielofunkcyjny i zrwnowaony rozwj obszarw wiejskich.1

Rozwj wielofunkcyjny i zrwnowaony wsi Rozwj wielofunkcyjny i zrwnowaony wsima na celu poprawienie sytuacji bytowej mieszkacw wsi poprzez rozwijanie wielokierunkowych form aktywnoci spoecznej, gospodarczej (w szczeglnoci pozarolniczej) i kulturowej w poszczeglnych gminach i regionach.

polega na przyjmowaniu przez wie nowych funkcji, mogcych znacznie zredukowa panujce tam bezrobocie i podnie ekonomiczn i estetyczn atrakcyjno wsi jako miejsca do ycia i pracy. Koncepcja rozwoju wielofunkcyjnego powstaa w latach 80-tych, kiedy spostrzeono (gwnie w krajach zachodnich UE), e na obszarach wiejskich zaczyna dominowa jedna funkcja produkcja rolnicza.

fot. Anna Hoffmann-Niedek

Rozwj wielofunkcyjny ma zasadniczo na celu poprawienie sytuacji bytowej mieszkacw wsi poprzez rozwijanie wielokierunkowych form aktywnoci spoecznej, gospodarczej (w szczeglnoci pozarolniczej) i kulturowej w poszczeglnych gminach i regionach. Wielofunkcyjny rozwj terenw wiejskich polega wic na przyjmowaniu przez wie nowych funkcji, mogcych znacznie zredukowa panujce tam bezrobocie i podnie ekonomiczn i estetyczn atrakcyjno wsi jako miejsca do ycia i pracy. Koncepcja rozwoju wielofunkcyjnego powstaa w latach 80-tych, kiedy spostrzeono (gwnie w krajach zachodnich UE), e na obszarach wiejskich zaczyna dominowa jedna funkcja produkcja rolnicza, co powodowao wiele negatywnych konsekwencji spoecznych (negatywne konsekwencje ekologiczne zaczto dostrzega dopiero pniej). Modernizacja, mechanizacja rolnictwa i intensyfikacja produkcji rolnej powodoway wzrost bezrobocia z uwagi na mniejsze zapotrzebowanie na si robocz i migracj ludnoci wiejskiej do miast. Rwnolegle do tego nastpowaa centralizacja rozwijajcych si usug spoecznych w miastach i pogorszenie dostpu do nich dla mieszkacw wsi, powodujc w duej mierze ich cywilizacyjne wykluczenie.

2

II filar Wsplnej Polityki Rolnej W 1992 r. w UE przyjto pakiet zmian komisarza ds. rolnictwa UE Raya Macsharry'ego. Mia on na celu zmian wczesnej polityki rolnej, powodujcej nadprodukcj ywnoci, stagnacj dochodw gospodarstw rolnych mimo zwikszajcych si nakadw, jak rwnie spadek liczby zatrudnionych w rolnictwie. Wprowadzono mechanizmy zachcajce rolnikw do wczeniejszego przechodzenia na renty strukturalne i rezygnacji z dziaalnoci rolniczej, a take do zakadania gospodarstw lenych i agroturystycznych jako alternatywnych form dziaalnoci rolniczej, ktre korzystnie oddziauj na stan rodowiska naturalnego. Kluczowym zadaniem jest przeciwdziaanie procesowi wyludniania si wsi.


Koncepcja rozwoju wielofunkcyjnego staa si w Polsce szczeglnie aktualna w latach 90-tych, gdy transformacja ustrojowa zrodzia pytanie o wizj i przyszo polskiej wsi. Sprzyjaa temu rwnie reforma Wsplnej Polityki Rolnej UE i przyjty w 1992 r. pakiet zmian komisarza ds. rolnictwa UE Raya Macsharry'ego. Mia on na celu zmian wczesnej polityki rolnej, powodujcej nadprodukcj ywnoci, stagnacj dochodw gospodarstw rolnych mimo zwikszajcych si nakadw, jak rwnie spadek liczby zatrudnionych w rolnictwie. Reforma ta wprowadzia mechanizmy zachcajce rolnikw do wczeniejszego przechodzenia na renty strukturalne i rezygnacji z dziaalnoci rolniczej, a take do zakadania gospodarstw lenych i agroturystycznych jako alternatywnych form dziaalnoci rolniczej, ktre korzystnie oddziauj na stan rodowiska naturalnego. Powsta wtedy tzw. II filar Wsplnej Polityki Rolnej, dotyczcy wanie rozwoju obszarw wiejskich, a nie tylko rolnictwa. Warunkiem jakiegokolwiek rozwoju, w tym wielofunkcyjnego i zrwnowaonego jest istnienie zasobw ludzkich, a konkretnie ludzi, ktrzy bd wytwarza i konsumowa dobra i usugi. Jeli tendencje depopulacyjne na obszarach wiejskich bd si utrzymywa, nie pomog adne dziaania i programy stymulujce rozwj. Kluczowym zadaniem rozwojowym jest zatem utrzymanie odpowiedniej liczebnoci spoecznoci lokalnych na obszarach wiejskich, przy czym warunek demograficzny jest cile sprzony z kwesti ekonomiczn (miejsca pracy) i spoeczn (atrakcyjno rodowiska ycia i warunkw mieszkaniowych).

3

Zaoenia rozwoju wielofunkcyjnego gospodarka obszarw wiejskich powinna si w coraz wikszym stopniu opiera na inicjatywie przedsibiorcy wiejskiego.

tworzenie nowych miejsc pracy na terenach wiejskich, gwnie w maych miasteczkach i wikszych wsiach kluczowych.

zrwnowaony rozwj infrastruktury sprzyja temu odpowiednio opracowany (zgodnie z zasadami ekorozwoju) plan przestrzennego zagospodarowania, strategia zrwnowaonego rozwoju lokalnego i inne dokumenty planistyczne, powstae metod partycypacyjn, z uwzgldnianie opinii spoecznoci lokalnych.


Gwnym zaoeniem wielofunkcyjnego rozwoju jest fakt, e bazujca od niepamitnych czasw na rolnictwie gospodarka obszarw wiejskich powinna si w coraz wikszym stopniu opiera na inicjatywie przedsibiorcy wiejskiego. Przedsibiorc wiejskim moe by nie tylko osoba z zewntrz lub miejscowa nie zwizana z rolnictwem, ale take posiadacz gospodarstwa rolnego wprowadzajcy nowe formy aktywnoci, mniej lub bardziej zwizane z produkcj roln, np. obsuga turystw, przetwrstwo rolne, rzemioso, handel itp.Jawne i ukryte bezrobocie na wsi oraz zahamowanie procesu migracji ze wsi do miast moe by zagodzone przez tworzenie nowych miejsc pracy na terenach wiejskich, gwnie w maych miasteczkach i wikszych wsiach kluczowych. Podstawowym elementem planw aktywizacji terenw wiejskich jest przy tym rozwj infrastruktury. Rozwj infrastruktury, szczeglnie drogowej i komunikacyjnej powinien by prowadzony jednak rwnie w sposb zrwnowaony, tzn. zgodnie z otoczeniem przyrodniczym i spoecznym. Sprzyja temu odpowiednio opracowany (zgodnie z zasadami ekorozwoju) plan przestrzennego zagospodarowania, strategia zrwnowaonego rozwoju lokalnego i inne dokumenty planistyczne, powstae metod partycypacyjn, z uwzgldnianie opinii spoecznoci lokalnych. Sprzyjaj temu rwnie nowoczesne technologie zarzdzania informacj przestrzenn GIS

4

wytwarzanie ywnoci i produktw lokalnych i wysokiej jakoci smakowej i ywieniowej,produkcja energii ze rde odnawialnych (rozwj instalacji wykorzystujcych energi: wiatru, soca, wody, biomasy, biogazu, ciepa ziemi),turystyka wiejska, ekoturystyka i agroturystyka,ochrona przyrody, tworzenie i konserwacja atrakcji przyrodniczych,przetwrstwo rolno-spoywcze, drobna produkcja, naprawy i podwykonawstwo (tzw. outsourcing)rzemioso i rkodzieo, w tym tradycyjne i regionalne,drobny handel,rozwj organizacji pozarzdowych (stowarzysze i fundacji), dziaajcych w obszarze pomocy spoecznej, usug spoecznych i wolontariatu, kultury i sztuki, sportu i rekreacji, edukacji (w tym ekologicznej)usugi dla ludnoci (w tym komunalne),rozwj lokalnych przedsibiorstw spoecznych dla osb zagroonych marginalizacj (np. dugotrwale bezrobotnych, niepenosprawnych, uzalenionych, starych).

Obszary rozwoju lokalnego rynku pracyhttp://office.microsoft.com/pl-pl/images

Programowanie wielofunkcyjnego rozwoju obszarw wiejskich ze strony jednostki samorzdu terytorialnego polega zatem na tworzeniu warunkw do powstawania nowych miejsc pracy w dziedzinach takich jak te wymienione na slajdzie.Wymienione uwarunkowania i kierunki dziaa w zakresie wielofunkcyjnego rozwoju terenw wiejskich odnosz si take do ich rozwoju zrwnowaonego, czyli ekorozwoju. Ekorozwj promuje przedsiwzicia nie ingerujce negatywnie w przyrod, lecz te ktre mog zapewni stae miejsca pracy i dochd spoecznoci lokalnej wanie z korzystania i pielgnowania kapitau przyrodniczego. Chodzi tu przede wszystkim o estetyczne ksztatowanie przyrodniczego i kulturowego krajobrazu terenw wiejskich w celach turystycznych, ekoturystycznych i agroturystycznych, wprowadzanie odnawialnych rde energii, biologicznych oczyszczalni ciekw, gospodarstw ekorolniczych, atrakcji przyrodniczych i kulturalnych.

5

Rolnictwo nastawione na wytwarzanie ywnoci wysokiej jakoci ywieniowej i smakowej metodami przyjaznymi rodowisku powinno by istotnym elementem zrwnowaonego rozwoju wsi.

Rolnictwo ekologiczne jest to system gospodarowania, ktry aktywizujc przyrodnicze mechanizmy produkcyjne poprzez stosowanie rodkw naturalnych, nie przetworzonych technologicznie, zapewnia trwa yzno gleby i zdrowotno zwierzt oraz wysok jako biologiczn produktw rolniczych (U. Sotysiak)fot. Anna Hoffmann-NiedekRolnictwo ekologiczne (1)

Rolnictwo nastawione na wytwarzanie ywnoci wysokiej jakoci ywieniowej i smakowej metodami przyjaznymi rodowisku powinno by istotnym elementem zrwnowaonego rozwoju wsi. Kryteria tego rolnictwa spenia tzw. rolnictwo ekologiczne (okrelane te w rnych krajach UE mianem biologicznego i organicznego). Wedug U. Sotysiak rolnictwo ekologiczne jest to system gospodarowania, ktry aktywizujc przyrodnicze mechanizmy produkcyjne poprzez stosowanie rodkw naturalnych, nie przetworzonych technologicznie, zapewnia trwa yzno gleby i zdrowotno zwierzt oraz wysok jako biologiczn produktw rolniczych. Wsplne cechy i zasady rolnictwa ekologicznego wymieniono w wykadzie gwnym

6

Do zada rolnika ekologicznego naley rwnie ksztatowanie i pielgnacja krajobrazu rolniczego.

Rnorodno biologiczna przyczynia si do zachowania rwnowagi w rodowisku produkcji rolniczej. Wspzalenoci midzy organizmami nie dopuszczaj do przewagi ich niektrych grup

Dewiz rolnictwa ekologicznego jest zapobieganie zamiast zwalczania, czyli przeciwdziaanie masowemu wystpowaniu chorb i szkodnikw przez stwarzanie rwnowagi biologicznej w rodowisku.

Rolnictwo ekologiczne (2)http://office.microsoft.com/pl-pl/imageshttp://office.microsoft.com/pl-pl/images

Oprcz dbaoci o yzno gleby do zada rolnika ekologicznego naley rwnie ksztatowanie i pielgnacja krajobrazu rolniczego, na ktry skadaj si zarwno pola i ki, jak i zadrzewienia rdpolne, przydrone i nadwodne, pasy zadrzewie ochronnych, miedze, zbiorniki maej retencji wodnej itp. Te miejsca bytowania rnorodnych gatunkw rolin i zwierzt peni funkcj buforw biologicznych w rodowisku: zmniejszaj ryzyko inwazji chorb i szkodnikw rolin, utrzymuj wiksz wilgotno i mikroklimat w pobliskim obszarze, ograniczaj prdko wiatru, przeciwdziaaj erozji i przywracaj harmoni w krajobrazie. Dewiz rolnictwa ekologicznego jest zapobieganie zamiast zwalczania, czyli przeciwdziaanie masowemu wystpowaniu chorb i szkodnikw wanie przez stwarzanie rwnowagi biologicznej w rodowisku. Temu celowi podporzdkowane s wszystkie dziaania rolnika, ujte w kryteriach gospodarowania ekologicznego.

7Rolnictwo ekologiczne (3) Midzynarodowa Federacja Ruchw Rolnictwa Ekologicznego (IFOAM International Federation of Organic Agriculture Movments).

Rozporzdzenie Rady EWG nr 2092/91 w sprawie rolnictwa ekologicznego oraz oznakowania jego produktw i rodkw spoywczych.

Pierwsze regulacje prawne rolnictwa ekologicznego w Polsce zostay przyjte w 2001 r.

Obecnie obowizuje ustawa o rolnictwie ekologicznym z dn. 25 czerwca 2009 r. (Dz. U. z 2009 nr 116, poz. 975). W 2011 r. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi przyjo Plan Dziaa dla ywnoci i Rolnictwa Ekologicznego w Polsce na lata 2011 2014.


http://office.microsoft.com/pl-pl/images

Kontakty midzy pionierskimi grupami praktykw i teoretykw stosowania naturalnych metod w rolnictwie, doprowadziy do powstania w 1972r. w Wersalu Midzynarodowej Federacji Ruchw Rolnictwa Ekologicznego (IFOAM International Federation of Organic Agriculture Movments). Organizacja ta podja si systematycznego opracowania oglnych zasad i zaoe rolnictwa bez agrochemii, ktre stay si podstawowym ukadem odniesienia dla wszystkich pniejszych organizacji rolnictwa ekologicznego na wiecie. Byy one take punktem wyjcia do kolejnych prawnych, midzynarodowych dekretacji rolnictwa ekologicznego Wsplnego programu FAO/WHO z roku 1990/91, dotyczcego produkcji, przetwrstwa, oznakowania oraz zbytu ywnoci wytwarzanej metodami ekologicznymi; amerykaskiego projektu ustawy o produkcji ywnoci organicznej z 1990 r.; Rozporzdzenia Rady EWG nr 2092/91 w sprawie rolnictwa ekologicznego oraz oznakowania jego produktw i rodkw spoywczych. Pierwsze regulacje prawne rolnictwa ekologicznego w Polsce zostay przyjte w 2001 r. Obecnie obowizuje ustawa o rolnictwie ekologicznym z dn. 25 czerwca 2009 r.

8produkcja ywnoci o wysokiej jakoci biologicznejutrzymanie dobrej jakoci wd powierzchniowych i gruntowych, gleby i powietrzautrzymanie wysokich walorw przyrodniczych biornorodnoci i estetyki krajobrazuzwikszenie turystycznej atrakcyjnoci terenu (regionu) (m. in. poprzez rozwj agroekoturystyki)rozwj maych zakadw przetwrstwa produktw ekologicznychzmniejszenie bezrobocia poprzez wiksze lokalne zapotrzebowanie na si robocz oraz wzrost iloci miejsc pracy w rolnictwie, przetwrstwie i agroturystycewzrost dochodw i poziomu ycia mieszkacw wsirozwj demokratycznych metod zarzdzania rodowiskiemzwikszenie ekologicznej wiadomoci mieszkacw wsi

Cele rolnictwa ekologicznegofot. Anna Hoffmann-Niedek

Metody ekologicznej produkcji ywnoci pozwalaj realizowa wiele istotnych dla rozwoju obszarw wiejskich celw, natury ekologicznej, ekonomicznej, spoecznej, estetycznej i mentalnej:produkcja ywnoci o wysokiej jakoci biologicznej;utrzymanie dobrej jakoci wd powierzchniowych i gruntowych, gleby i powietrza;utrzymanie wysokich walorw przyrodniczych biornorodnoci i estetyki krajobrazu;zwikszenie turystycznej atrakcyjnoci terenu (regionu) (m. in. poprzez rozwj agroekoturystyki);rozwj maych zakadw przetwrstwa produktw ekologicznych;zmniejszenie bezrobocia poprzez wiksze lokalne zapotrzebowanie na si robocz oraz wzrost iloci miejsc pracy w rolnictwie, przetwrstwie i agroturystyce;wzrost dochodw i poziomu ycia mieszkacw wsi;rozwj demokratycznych metod zarzdzania rodowiskiem;zwikszenie ekologicznej wiadomoci mieszkacw wsi.

9

Perspektywy rolnictwa ekologicznegopolskie rolnictwo jest predestynowane do stosowania ekologicznych metod produkcji ywnoci

na koniec 2010 r., w Polsce kontrol jednostek certyfikujcych objtych byo ponad 20 tys. gospodarstw ekologicznych, co stanowio 20% wzrost w stosunku do 2009 r.

najwicej ekologicznych gospodarstw rolnych znajduje si w wojewdztwach: zachodniopomorskim, warmisko-mazurskim i maopolskim

w okresie 2003 - 2010 powierzchnia uytkw ekologicznych wzrosa 8,5-krotnie i stanowi obecnie ok. 2,8% caej powierzchni uytkowanej rolniczo w Polsce

miertelne zagroenie dla rolnictwa ekologicznego stanowi uprawy rolin modyfikowanych genetycznie (GMO), groc zanieczyszczeniem genetycznym atestowanych upraw ekologicznych oraz, jak pokazuj badania, negatywnie wpywajcych na populacje poytecznych owadw


Warunki strukturalne, rodowiskowe, spoeczne i historyczne powoduj, e polskie rolnictwo jest predestynowane do stosowania ekologicznych metod produkcji ywnoci. Polska jest krajem, w ktrym zuycie chemicznych rodkw produkcji w rolnictwie byo zawsze nisze, ni w wikszoci krajw europejskich, co sprawio, e jako ekologiczna przestrzeni produkcyjnej w rolnictwie oraz jej bogactwo rnorodnoci biologicznej nale do najlepszych w Europie. Moe to znacznie uatwi polskim rolnikom podejmowanie produkcji ywnoci metodami ekologicznymi. Zwikszenie udziau ywnoci ekologicznej na rynku jest korzystne dla polskiego rolnictwa, a take zaspokoi rosnce zapotrzebowanie konsumentw na tak ywno. Najnowsze dane wskazuj, e rolnictwo ekologiczne w Polsce stale si rozwija, o czym wiadczy moe cigle zwikszajca si liczba gospodarstw ekologicznych. W okresie 2003 - 2010 powierzchnia uytkw ekologicznych wzrosa 8,5-krotnie i stanowi obecnie ok. 2,8% caej powierzchni uytkowanej rolniczo w Polsce. miertelne zagroenie dla rolnictwa ekologicznego stanowi uprawy rolin modyfikowanych genetycznie (GMO), groc zanieczyszczeniem genetycznym atestowanych upraw ekologicznych oraz, jak pokazuj badania, negatywnie wpywajcych na populacje poytecznych owadw.

10

Rolnictwo ekstensywne to taki sposb gospodarowania, w ktrym nie stosuje si sztucznych rodkw wspomagajcych uprawy.

nakady pracy s wysokie, lecz poza tym czynnikiem produkcji, nie wymaga ono wysokich nakadw kapitau, energii i technologii

dla osignicia odpowiedniej iloci plonw wymaga ono jednak znacznych areaw produkcji

przyczynia si do utrzymania rnorodnoci biologicznej krajobrazu rolniczego

Rolnictwo ekstensywnehttp://office.microsoft.com/pl-pl/images

Rolnictwo ekologiczne jest form rolnictwa ekstensywnego, czyli takiego rodzaju gospodarowania, w ktrym nie stosuje si sztucznych rodkw wspomagajcych uprawy, takich jak nawozy mineralne i pestycydy. W rolnictwie ekstensywnym nakady pracy s wysokie, lecz poza tym czynnikiem produkcji, nie wymaga ono wysokich nakadw kapitau, energii i technologii. Dla osignicia odpowiedniej iloci plonw wymaga ono jednak znacznych areaw produkcji, gdy nie jest ono (jak wskazuje sama nazwa) tak wydajne jak rolnictwo intensywne. Rolnictwo ekstensywne przyczynia si do utrzymania rnorodnoci biologicznej krajobrazu rolniczego, posugujc si tradycyjnymi metodami uprawy, nie stosujc rodkw chemicznych oraz cikiego i szybko pracujcego sprztu, za to szeroko wykorzystuje moliwoci wsppracy z siami przyrody. Rolnictwo ekstensywne jest rwnie dobrym sposobem ochrony przyrody i tradycyjnego krajobrazu rolniczego.

11upadek gospodarstw rodzinnych i wyludnianie si wsi, a tym samym zanik tradycyjnej struktury wsi i tradycyjnych wizi spoecznoci lokalnych,

negatywny wpyw na rodowisko przyrodnicze zanik yznoci i skaenie gleb oraz wd powierzchniowych i podziemnych agrochemi, spadek rnorodnoci biologicznej oraz ujednolicenie krajobrazu (monokulturowe obszary upraw),

dominacja jednej funkcji gospodarczej produkcji rolnej jednofunkcyjno obszarw wiejskich.

Rolnictwo intensywne Przeciwiestwem ekstensywnych metod uprawy ziemi jest rolnictwo intensywne (przemysowe) odpowiedzialne za szereg negatywnych zjawisk spoecznych, ekologicznych i gospodarczych:http://office.microsoft.com/pl-pl/images

Przeciwiestwem ekstensywnych metod uprawy ziemi jest rolnictwo intensywne (przemysowe). W kontekcie wielofunkcyjnego rozwoju obszarw wiejskich jest ono odpowiedzialne za szereg negatywnych zjawisk spoecznych, ekologicznych i gospodarczych. Do najwaniejszych naley zaliczy: upadek gospodarstw rodzinnych i wyludnianie si wsi, a tym samym zanik tradycyjnej struktury wsi i tradycyjnych wizi spoecznoci lokalnych, negatywny wpyw na rodowisko przyrodnicze zanik yznoci i skaenie gleb oraz wd powierzchniowych i podziemnych agrochemi, spadek rnorodnoci biologicznej oraz ujednolicenie krajobrazu (monokulturowe obszary upraw),dominacja jednej funkcji gospodarczej produkcji rolnej jednofunkcyjno obszarw wiejskich.

12

Rolnictwo integrowanehttp://office.microsoft.com/pl-pl/imagesW Polsce integrowana produkcja rolna (IP) jest regulowana przepisami:ustawy o ochronie rolin zdnia 18 grudnia 2003 r. (tekst jednolity: Dz. U. z 2008 r. Nr 133, poz. 849) oraz rozporzdzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia16 grudnia 2010 r. w sprawie integrowanej produkcji (Dz. U. z 2010 r. Nr 256, poz.1722).

Od 2007 r. integrowana produkcja zostaa uznana za krajowy system jakoci ywnoci.

Producenci, wytwarzajcy pody rolne w systemie Integrowanej Produkcji, maj prawo posugiwania si certyfikatem IP wydawanym przez Pastwow Inspekcj Ochrony Rolin i Nasiennictwa (PIORiN) oraz mog oznacza swoje produkty zastrzeonym znakiem (logo) integrowanej produkcji.

cechuje si mniejszym zuyciem nawozw mineralnych i pestycydw, ni w rolnictwie intensywnymstosuje si odpowiedni podozmian, polepszajcy struktur i yzno glebyochrona rolin prowadzona jest przede wszystkim metodami mechanicznymi i jedynie uzupeniana pestycydami

Intensyfikacja rolnictwa jest trudna do pogodzenia z wielofunkcyjnoci rozwoju obszarw wiejskich, nie mwic ju o rolnictwie ekologicznym. Powstay jednak formy czenia rolnictwa ekologicznego i konwencjonalnego, okrelane mianem rolnictwa integrowanego. Charakteryzuje si ono mniejszym zuyciem nawozw mineralnych i pestycydw, ni w rolnictwie intensywnym. W Polsce integrowana produkcja rolna (IP) jest regulowana przepisami ustawy o ochronie rolin zdnia 18 grudnia 2003 r. oraz rozporzdzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia16 grudnia 2010 r. w sprawie integrowanej produkcji Od 2007 r. decyzj Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi integrowana produkcja zostaa uznana za krajowy system jakoci ywnoci. Producenci, wytwarzajcy pody rolne w systemie Integrowanej Produkcji, maj prawo posugiwania si certyfikatem IP wydawanym przez Pastwow Inspekcj Ochrony Rolin i Nasiennictwa oraz mog oznacza swoje produkty zastrzeonym znakiem integrowanej produkcji. Podstaw systemu IP s prawidowo dobrane elementy takie jak: poprawny podozmian i agrotechnika, racjonalne nawoenie oparte na rzeczywistym zapotrzebowaniu rolin oraz stosowanie w uzasadnionych sytuacjach rodkw ochrony rolin jak najmniej zagraajcych zdrowiu ludzi i zwierzt oraz rodowisku naturalnemu.

13 Gwnym zarzutem po adresem rolnictwa ekologicznego jest niska wydajno i pracochonno, a tym samym kosztowno produkcji. Do rzeczywistych kosztw rolnictwa intensywnego nie wlicza si wszake tzw. kosztw zewntrznych: - kosztw degradacji przyrody (zuboenia biologicznego i zanieczyszczenia gleb i wd, zanieczyszczenia genetycznego GMO) - kosztw spoecznych (kosztw depopulacji wsi i kosztw zdrowotnych)

Efektywno ekonomiczna rolnictwa intensywnego w dugofalowej perspektywie ma sabe podstawy, gdy koszt ekologiczny i spoeczny intensyfikacji rolnictwa jest odsuwany w przyszo, a zgodnie z koncepcj zrwnowaonego rozwoju nie powinnimy y kosztem przyszych pokole.

Rolnictwo ekstensywne a intensywne


Dlaczego zatem rolnictwo ekologiczne i integrowane, skoro s tak istotne dla zrwnowaonego rozwoju obszarw wiejskich, nie znajduj tak szerokiego poparcia w gremiach decyzyjnych jak rolnictwo intensywne (tzw. nowoczesne) i nie stanowi ono powszechnej praktyki? Gwnym zarzutem po adresem rolnictwa ekologicznego jest niska wydajno i pracochonno, a tym samym kosztowno produkcji. Warto jednak mie na uwadze, e do kosztw rolnictwa przemysowego nie wlicza si kosztw rodowiskowych, czyli degradacji kapitau przyrodniczego zwizanego z intensywnymi metodami produkcji. Rolnictwo intensywne bdzie stawa si te coraz drosze z uwagi na rosnce ceny nonikw energii (a ten sposb produkcji jest bardzo energochonny), chemii i technologii rolnej, nie wspominajc ju o patentowanym przez koncerny biotechnologiczne ziarnie siewnym rolin GMO, rwnie znaczco podwyszajcym koszty produkcji, ktre zamierza wprowadzi si do Polski. Naley te zauway, e intensywne rolnictwo ley w interesie przemysu agrochemicznego i biotechnologicznego, stanowic rynek zbytu dla produktw tego przemysu. Efektywno ekonomiczna rolnictwa intensywnego w dugofalowej perspektywie ma wic sabe podstawy, gdy koszt ekologiczny i spoeczny intensyfikacji rolnictwa jest odsuwany w przyszo, a zgodnie z koncepcj zrwnowaonego rozwoju nie powinnimy y kosztem przyszych pokole. Czy obszary wiejskie bd rozwijay si w sposb zrwnowaony zaley wic od postaw i decyzji rolnikw, samorzdowcw, pracownikw i liderw jednostek samorzdowych, ale te polityki pastwa i systemu wsparcia. Zaley to te od konsumentw, ktrzy mog decydowa, czy chc konsumowa produkty rolnictwa intensywnego czy proekologicznego.

14

Agroturystyka i turystyka wiejska

Funkcje agroturystyki:Socjopsychologiczne - zwizane z kontaktem mieszkacw miast z wsi i jej tradycjami - przenikanie si kultury miejskiej i wiejskiej,Ekonomiczne pozyskiwanie przez gospodarstwa rolne nowych rde dochodu oraz impulsw do dalszego ich rozwoju, w tym rozwoju oferty produktowej gospodarstw,rodowiskowe zwizane z ochron i dbaoci o rodowisko naturalne wsi.

Agroturystyka forma wypoczynku, wykorzystujca baz noclegow i warunki do rekreacji zwizane z gospodarstwem rolnym i jego otoczeniem przyrodniczym.

Turystyka wiejska obejmuje rwnie inne rodzaje dziaalnoci, zwizane z yciem na wsi, jej kultur, histori, religijnoci, obyczajami.fot. Anna Hoffmann-Niedek

Turystyka wiejska i agroturystyka, jako formy pozarolniczej dziaalnoci gospodarczej na obszarach wiejskich znajduj coraz wiksze uznanie i popularno, zarwno w Polsce jak i w krajach UE. Ich rozwj jest szans na wykorzystanie przestrzeni obszarw wiejskich i infrastruktury oraz pozyskanie przez rolnikw dodatkowych przychodw. Turystyka wiejska nie jest pojciem tosamym z agroturystyk, aczkolwiek pojcia te do mocno si zazbiaj. Agroturystyka jest zazwyczaj rozumiana jako forma wypoczynku, wykorzystujca baz noclegow i warunki do rekreacji zwizane z gospodarstwem rolnym i jego otoczeniem przyrodniczym. Turystyka wiejska natomiast obejmuje take inne rodzaje dziaalnoci, zwizane z yciem na wsi, jej kultur, histori, religijnoci, obyczajami. Agroturystyka spenia wiele funkcji o istotnym znaczeniu zarwno dla ludnoci miejskiej jak i wiejskiej. Do najwaniejszych naley zaliczy funkcje: socjopsychologiczne; ekonomiczne i rodowiskowe. W wykadzie gwnym omwiono cztery typy gospodarstw agroturystycznych.

15

Rola wadz lokalnych we wspieraniu agroturystykiwspieranie rolnikw zajmujcych si agroturystyk w dziaalnoci promocyjnej, m. in. przez wsporganizowanie wyjazdw na giedy i targi turystyczne,

wydawanie folderw i katalogw z ofert agroturystyczn.

wsporganizowanie z orodkami doradztwa rolniczego kursw i szkole agroturystycznych dla osb mylcych o uruchomieniu dziaalnoci agroturystycznej, ale take dla rolnikw ju zajmujcych si agroturystyk w celu podniesienia jakoci usug.

opracowanie strategii rozwoju agroturystyki jako elementu lokalnej strategii zrwnowaonego rozwoju. Strategia powinna obejmowa badanie potencjau rynku turystycznego, planowanie rozwoju turystyki, (roz-)budowy infrastruktury turystycznej, promocji oraz przygotowania kadr na potrzeby turystyczne.


Rozwj agroturystyki jest uwarunkowany wieloma czynnikami. Jednym z najistotniejszych jest aktywno wadz lokalnych w gminie, ktre mog wspomaga proces rozwoju usug agroturystycznych w rnoraki sposb:wspieranie rolnikw zajmujcych si agroturystyk w dziaalnoci promocyjnej, m. in. przez wsporganizowanie wyjazdw na giedy i targi turystyczne,wydawanie folderw i katalogw z ofert agroturystyczn. wsporganizowanie z orodkami doradztwa rolniczego kursw i szkole agroturystycznych dla osb mylcych o uruchomieniu dziaalnoci agroturystycznej, ale take dla rolnikw ju zajmujcych si agroturystyk w celu podniesienia jakoci usug.opracowanie strategii rozwoju agroturystyki jako elementu lokalnej strategii zrwnowaonego rozwoju. Strategia powinna obejmowa badanie potencjau rynku turystycznego, planowanie rozwoju turystyki, (roz-)budowy infrastruktury turystycznej, promocji oraz przygotowania kadr na potrzeby turystyczne.

16

Marketing terytorialny stosowanie szeregu instrumentw i dziaa marketingowych, majcych na celu wzrost zdolnoci konkurencyjnej danego obszaru (np. gminy) w stosunku do innych tego rodzaju jednostek geograficznych.

Zadaniem wadz lokalnych jest planowanie rozwoju turystyki z uwzgldnieniem moliwoci (pojemnoci) lokalnego rodowiska przyrodniczego (antropopresja) i pozostaych miejscowych zasobw spoecznych, infrastrukturalnych, technicznych i kulturowych. Marketing terytorialny Podstaw zarzdzania lokaln gospodark turystyczn, a take czynnikiem ksztatujcym lokaln samorzdno w turystyce stanowi samodzielne podmioty prowadzce dziaalno gospodarcz w zakresie turystyki i agroturystyki.


W dziaalnoci wadz lokalnych na rzecz rozwoju agroturystyki, a mwic szerzej gospodarki turystycznej w gminie istotne znaczenie spenia tzw. marketing terytorialny. Ten rodzaj marketingu, nazywany rwnie marketingiem miejsca lub przestrzeni oznacza stosowanie szeregu instrumentw i dziaa marketingowych, majcy na celu wzrost zdolnoci konkurencyjnej danego obszaru (np. gminy) w stosunku do innych tego rodzaju jednostek geograficznych. Szczegln rol marketing terytorialny spenia w przypadku obszarw z dominacj funkcji turystycznej, okrelanych jako regiony turystyczne. Zadaniem wadz lokalnych jest zatem planowanie rozwoju turystyki z uwzgldnieniem moliwoci (pojemnoci) lokalnego rodowiska przyrodniczego (antropopresja) i pozostaych miejscowych zasobw spoecznych, infrastrukturalnych, technicznych i kulturowych. Podstaw zarzdzania lokaln gospodark turystyczn, a take czynnikiem ksztatujcym lokaln samorzdno w turystyce stanowi samodzielne podmioty prowadzce dziaalno gospodarcz w zakresie turystyki i agroturystyki.

17Produkt lokalny i regionalny, grupy producentwIch wytwarzanie opiera si na historii, tradycji i specyfice miejsca, w ktrych byy od dawna wytwarzane, bdc swoista wasnoci regionaln.

Nie jest to system patentowany, lecz ochrony specyficznej jakoci i marki.

Produkty regionalne stanowi ok. 10% produkcji rolno-spoywczej w Europie a ich udzia stale wzrasta.

W Polsce dynamika rejestracji produktw lokalnych i regionalnych nie odzwierciedla istniejcego potencjau.

produkty lokalne i regionalne = produkty specjalnej i gwarantowanej jakoci


Produkty tradycyjne i regionalne funkcjonuj w krajach Unii Europejskiej jako produkty specjalnej i gwarantowanej jakoci. Ich wytwarzanie opiera si na historii, tradycji i specyfice miejsca, w ktrych byy od dawna wytwarzane, bdc swoista wasnoci regionaln. Nie jest to wic system patentowany, lecz ochrony specyficznej jakoci i marki. Produkty regionalne stanowi ok. 10% produkcji rolno-spoywczej w Europie a ich udzia stale wzrasta. Niestety w Polsce dynamika rejestracji produktw lokalnych i regionalnych nie odzwierciedla istniejce potencjau. Polska posiada ogromne potencjalne moliwoci wytwarzania takich produktw ze wzgldu na istniejce jeszcze w wielu miejscach tradycyjne rolnictwo, rodzinne gospodarstwa rolne, du ilo siy roboczej na obszarach wiejskich, czyste rodowisko naturalne i stosunkowo bogate i zrnicowane dziedzictwo kulturowe.

18Bariery rozwoju produktw lokalnych i regionalnychbrak tradycji wytwarzania przez rolnika produktu zamiast wycznie surowca;

brak rozwoju sprzeday bezporedniej produktw regionalnych i lokalnych na szersz skal, w wyeliminowaniem zbdnych porednikw;

brak firm przetwrczych i organizacji producenckich.

Do istotnych barier w rozwoju szerszej oferty produktw regionalnych w Polsce naley:http://office.microsoft.com/pl-pl/imagesW przeamywaniu tych barier szczegln rol maj do odegraniaorganizacje samorzdu gospodarczego. W skali oglnokrajowej w Polsce dziaa: Polska Izba Produktu Regionalnego i Lokalnego

Do istotnych barier w rozwoju szerszej oferty produktw regionalnych w Polsce naley:brak tradycji wytwarzania przez rolnika produktu zamiast wycznie surowca; brak rozwoju sprzeday bezporedniej produktw regionalnych i lokalnych na szersz skal, w wyeliminowaniem zbdnych porednikw;brak firm przetwrczych i organizacji producenckich.W przeamywaniu tych barier szczegln rol maj do odegrania organizacje samorzdu gospodarczego. W skali oglnokrajowej w Polsce dziaa Polska Izba Produktu Regionalnego i Lokalnego (http://www.produktyregionalne.pl/), dziaajca od 2004 r. i zrzeszajca producentw rolnych. Izba opracowaa pierwszy krajowy system jakociowy Jako Tradycja sucy wyrnianiu produktw ywnociowych wysokiej jakoci z uwzgldnieniem produktw tradycyjnych. Daje on jego beneficjentom moliwo skorzystania z mechanizmw wsparcia uczestnictwa w systemie i promocji produktw regionalnych i tradycyjnych (Dziaania 132 i 133 PROW 2007-2013) na podobnych zasadach, jak dla produktw zarejestrowanych w unijnym systemie jakoci ywnoci produktw regionalnych i tradycyjnych.

19

System Jako Tradycja (1)Produkty te musz si charakteryzowa: tradycyjnym skadem,

tradycyjnym sposobem wytwarzania,

szczegln jakoci wynikajc z ich tradycyjnego charakteru,

szczegln jakoci lub reputacj odrniajc je od produktw nalecych do tej samej kategorii.

Surowce do produktw regionalnych/lokalnych pochodz z gospodarstw ekologicznych lub z gospodarstw o systemie produkcji stosujcych Dobr Praktyk Rolnicz i Dobr Praktyk Hodowlan z wyczeniem GMO i musz by w peni identyfikowalne. http://office.microsoft.com/pl-pl/images


W ramach systemu Jako Tradycja surowce do produktw regionalnych/lokalnych pochodz z gospodarstw ekologicznych lub z gospodarstw o systemie produkcji stosujcych Dobr Praktyk Rolnicz i Dobr Praktyk Hodowlan z wyczeniem GMO, przy czym surowce te musz by w peni identyfikowalne. Produkty za musz si charakteryzowa: tradycyjnym skadem,tradycyjnym sposobem wytwarzania, szczegln jakoci wynikajc z ich tradycyjnego charakteru,szczegln jakoci lub reputacj odrniajc je od produktw nalecych do tej samej kategorii.Za tradycyjny skad, tradycyjny sposb wytwarzania, tradycyjny charakter, uwaa si takie produkty, ktre posiadaj co najmniej 50-letni rodowd (dwa pokolenia). Za tradycyjne rasy i odmiany uwaa si te, ktre uytkowano przed 1956 rokiem. System "Jako Tradycja" jest kierowany do indywidualnych przedsibiorstw lub wytwrcw. Przyznanie znaku okrelonemu produktowi i jego producentowi, nie ogranicza moliwoci innym wytwrcom do otrzymania znaku "Jako Tradycja" dla podobnego lub takiego samego produktu. W wykadzie gwnym omwiono oglne zasady systemu Jako i Tradycja

20System Jako i Tradycja (2)Zalety systemu Jako i Tradycja:motywuje do aktywnoci gospodarczej

pobudza przedsibiorczo

integruje samorzdy lokalne, podmioty gospodarcze i spoeczne

wprowadza now jako do produktu turystycznego (oferty turystycznej regionu) i uatwia promocj regionu (obszaru)

http://www.produkty-tradycyjne.pl/specjalne/produkty-wedlug-znakow-jakosci.html

Okrelajc zalety produktu lokalnego, naley stwierdzi, e:motywuje do aktywnoci gospodarczej pobudza przedsibiorczointegruje samorzdy lokalne, podmioty gospodarcze i spoecznewprowadza now jako do produktu turystycznego (oferty turystycznej regionu) i uatwia promocj regionu (obszaru).

21Lokalne grupy producenckie (1) Efektywno ekonomiczna wytwarzania produktw lokalnych wymaga, aby byy one wytwarzane w odpowiedniej skali sprzyja temu organizowanie si wytwrcw w zorganizowane grupy producentw. Grupa producentw moe si zorganizowa do wsplnego wytwarzania produktu (np. wsplna serowarnia) lub wspdziaania na ktrym z etapw wytwarzania produktu i sprzeday (np. sortownia czy chodnia) lub podejmowania skoordynowanych dziaa promocyjnych i marketingowych. Kada z form prawnych organizowania si producentw moe by wykorzystana w celu zoenia wniosku o rejestracj do Komisji Europejskiej w celu uzyskania znakw: - Chronionej Nazwy Pochodzenia lub Chronionego Oznaczenia Geograficznego; - Gwarantowanej Tradycyjnej Specjalnoci (regulowane Rozporzdzeniami Rady WE Nr 509/2006 oraz 510/2006 z dn. 20 marca 2006 r.).


Efektywno ekonomiczna wytwarzania produktw lokalnych wymaga, aby byy one wytwarzane w odpowiedniej skali. Sprzyja temu organizowanie si wytwrcw w zorganizowane grupy producentw. Grupa producentw moe si zorganizowa do wsplnego wytwarzania produktu (np. wsplna serowarnia) lub wspdziaania na ktrym z etapw wytwarzania produktu i sprzeday (np. sortownia czy chodnia) lub podejmowania skoordynowanych dziaa promocyjnych i marketingowych. Kada z form prawnych organizowania si producentw moe by wykorzystana w celu zoenia wniosku o rejestracj do Komisji Europejskiej w celu uzyskania znakw: Chronionej Nazwy Pochodzenia lub Chronionego Oznaczenia Geograficznego; Gwarantowanej Tradycyjnej Specjalnoci. Mona tez skorzysta z prostszych form organizacyjnych konsorcjum (umowa cywilno-pranwa) lub porozumienie o utworzenie grupy.

22Lokalne grupy producenckie (2)Jedn z form grup producentw, majc status prawnyjest grupa producencka.Podstawy prawne organizowania si grup producenckich,ktre chciayby korzysta z pomocy ze rodkw publicznych tworz:

ustawa z dnia 15 wrzenia 2000 r. o grupach producentw rolnych i ich zwizkach oraz o zmianie innych ustaw (Dz. U. z 2000 r., Nr 88, poz. 983 z pn. zm.);

Rozporzdzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie wykazu produktw i grup produktw, dla ktrych mog by tworzone grupy producentw rolnych, minimalnej rocznej wielkoci produkcji towarowej oraz minimalnej liczby czonkw grupy producentw rolnych, znowelizowane w marcu 2011 r. (Dz. U. Nr 72, poz. 424).

Formy organizacyjne:- konsorcjum (umowa cywilno-pranwa) - porozumienie o utworzenie grupy.


Jedn z form grup producentw, majc status prawny jest grupa producencka. Podstawy prawne organizowania si grup producenckich, ktre chciayby korzysta z pomocy ze rodkw publicznych stworzya ustawa z dnia 15 wrzenia 2000 r. o grupach producentw rolnych i ich zwizkach oraz o zmianie innych ustaw. Ustawa okrela zasady organizowania si producentw rolnych oraz zasady i warunki udzielania ze rodkw publicznych pomocy finansowej zwizanej z ich organizowaniem i funkcjonowaniem. Drugim najwaniejszym aktem prawnym regulujcym dziaalno grup producenckich jest rozporzdzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie wykazu produktw i grup produktw, dla ktrych mog by tworzone grupy producentw rolnych, minimalnej rocznej wielkoci produkcji towarowej oraz minimalnej liczby czonkw grupy producentw rolnych, znowelizowane w marcu 2011 r.

23 Grupa producencka powinna prowadzi dziaalno jako przedsibiorca majcy osobowo prawn, w formie spki z o.o., spdzielni, zrzeszenia lub stowarzyszenia. Podstawowe wymogi i zasady obowizujce przy tworzeniu i funkcjonowaniu grupy producenckiej s nastpujce:

grupa jest utworzona przez producentw jednego produktu lub grupy produktw,dziaa na podstawie aktu zaoycielskiego,przychody ze sprzeday produktw lub grup produktw wytworzonych w gospodarstwach czonkw grupy stanowi wicej ni poow przychodw grupy ze sprzeday produktw lub grup produktw, dla ktrych grupa zostaa utworzona,zostaa wpisana do rejestru, ktry prowadzi marszaek wojewdztwa waciwy ze wzgldu na miejsce siedziby grupy. W celu uzyskania wsparcia dla grupy producentw ze rodkw PROW 2007-2013 (Dziaanie 133) moe ubiega si organizacja majca dowoln form prawn, ktra czy podmioty gospodarcze aktywnie biorce udzia w systemie jakoci ywnoci dla okrelonych produktw lub rodkw spoywczych.

Lokalne grupy producenckie (3)

Wedug obowizujcych przepisw Grupa producencka powinna prowadzi dziaalno jako przedsibiorca majcy osobowo prawn, w formie: spki z o.o., spdzielni, zrzeszenia lub stowarzyszenia. Podstawowe wymogi i zasady obowizujce przy tworzeniu i funkcjonowaniu grupy producenckiej s nastpujce:grupa jest utworzona przez producentw jednego produktu lub grupy produktw,dziaa na podstawie aktu zaoycielskiego,przychody ze sprzeday produktw lub grup produktw wytworzonych w gospodarstwach czonkw grupy stanowi wicej ni poow przychodw grupy ze sprzeday produktw lub grup produktw, dla ktrych grupa zostaa utworzona,zostaa wpisana do rejestru, ktry prowadzi marszaek wojewdztwa waciwy ze wzgldu na miejsce siedziby grupy.W celu uzyskania wsparcia dla grupy producentw ze rodkw PROW 2007-2013 (Dziaanie 133) moe ubiega si organizacja majca dowoln form prawn, ktra czy podmioty gospodarcze aktywnie biorce udzia w systemie jakoci ywnoci dla okrelonych produktw lub rodkw spoywczych. Dotyczy to w szczeglnoci rolnictwa ekologicznego i zintegrowanego.

24 Koncepcja zielonych miejsc pracy wychodzi naprzeciw dwm podstawowym problemom jednostek samorzdu terytorialnego:bezrobocieosignicie europejskich standardw ochrony rodowiska Zielone miejsca pracy = wszelkie miejsca pracy powstajce w zwizku z podejmowaniem inwestycyjnych i bezinwestycyjnych przedsiwzi, ktrych efektem jest zmniejszenie presji na rodowisko ze strony gospodarki i konsumpcji. Zielony rynek pracy jest jednym z najdynamiczniej rozwijajcych si rynkw i jako jeden z niewielu wykazuje dodatni wzrost stopy zatrudnienia na przestrzeni ostatnich lat.

Zielone miejsca pracy (1)


Koncepcja zielonych miejsc pracy wychodzi naprzeciw dwm podstawowym problemom jednostek samorzdu terytorialnego: bezrobocie; osignicie europejskich standardw ochrony rodowiska. Do niedawna jeszcze pod pojciem zielonych miejsc pracy rozumiano stanowiska pracy w gospodarce lenej, ochronie przyrody, agroturystyce i rolnictwie (rolnictwo ekologiczne i zrwnowaone), czyli miejsca pracy na obszarach wiejskich. Takie rozumienie zielonych miejsc pracy figurowao jeszcze w Programie Pierwsza Praca, gdzie przez zielone miejsca pracy rozumiano jako prace w gospodarce lenej. Obecnie przez to pojcie rozumie si wszelkie miejsca pracy powstajce w zwizku z podejmowaniem inwestycyjnych i bezinwestycyjnych przedsiwzi, ktrych efektem jest zmniejszenie presji na rodowisko ze strony gospodarki i konsumpcji. Dotyczy to zarwno obszarw wiejskich, miejsko-wiejskich, jak i samych miast. Jeszcze w poowie lat 90-tych ochron rodowiska postrzegano jako zagroenie i barier dla wzrostu i rozwoju gospodarczego, a nakady na ochron rodowiska wielu przedsibiorcw traktowao jako przykry obowizek, obniajcy konkurencyjno firm. Z biegiem lat przekonano si, e inwestowanie w ochron rodowiska wie si nie tylko z kosztem, ale stymuluje rozwj nowych sektorw gospodarki i rodzajw dziaalnoci gospodarczej. Jak pokazuj obserwacje Europejskiego Biura ds. rodowiska (European Environmental Bureau) zielony rynek pracy jest jednym z najdynamiczniej rozwijajcych si rynkw i jako jeden z niewielu wykazuje dodatni wzrost stopy zatrudnienia na przestrzeni ostatnich lat

251. Ekologizacja miejsc pracy ju istniejcych:wprowadzanie i podwyszanie standardw ochrony rodowiska, wdraanie technik i technologii proekologicznych, wdraanie systemw zarzdzania rodowiskowego w przedsibiorstwach, w tym w komunalnych jednostkach gospodarczych i administracyjnych (ISO 1400x, EMAS),uczestniczenie w programach Czystszej Produkcji, uwzgldnianie kryteriw ekologicznych w zamwieniach publicznych i in. 2. Tworzenie nowych miejsc pracy

Zielone miejsca pracy (2)

Mona wyrni dwa sposoby rozumienia zielonych miejsc pracy:http://office.microsoft.com/pl-pl/images

Mona wyrni dwa sposoby rozumienia zielonych miejsc pracy: 1. Ekologizacja miejsc pracy ju istniejcych wprowadzanie i podwyszanie standardw ochrony rodowiska, wdraanie technik i technologii proekologicznych, wdraanie systemw zarzdzania rodowiskowego w przedsibiorstwach, w tym w komunalnych jednostkach gospodarczych i administracyjnych (ISO 1400x, EMAS), uczestniczenie w programach Czystszej Produkcji, uwzgldnianie kryteriw ekologicznych w zamwieniach publicznych i in. Obecnie ekologiczno produkcji i prowadzenia dziaalnoci gospodarczej staje si czynnikiem konkurencyjnoci zarwno firm, jak i terenw, na ktrych prowadzona jest proekologiczna gospodarka komunalna.

26Obszary wiejskie:

rolnictwo ekologiczne i promocja produktw lokalnych (wysoka pracochonno metod upraw),

programy rolno-rodowiskowe w ramach II filaru Wsplnej Polityki Rolnej;

ochrona dziedzictwa przyrodniczo-kulturowego, krajobrazu i biornorodnoci, starych odmian rolin uprawnych i zwierzt hodowlanych

agro-eko-turystyka;

odnowa wsi i rustykalnego krajobrazu.

Tworzenie zielonych miejsc pracy (1)http://office.microsoft.com/pl-pl/images

Na obszarach wiejskich tworzenie nowych miejsc pracy obejmuje takie obszary jak:rolnictwo ekologiczne i promocja produktw lokalnych (wysoka pracochonno metod upraw), programy rolno-rodowiskowe w ramach II filaru Wsplnej Polityki Rolnej;ochrona dziedzictwa przyrodniczo-kulturowego, krajobrazu i biornorodnoci, starych odmian rolin uprawnych i zwierzt hodowlanychagro-eko-turystyka;odnowa wsi i rustykalnego krajobrazu.

27Obszary wiejsko-miejskie:

prace przy rozwoju infrastruktury ochrony rodowiska (oczyszczalnie ciekw, w tym biologiczne, kanalizacja, instalacje proekologicznego zagospodarowania odpadw na potrzeby recyklingu);

wykorzystanie odnawialnych rde energii (biomasy, energii sonecznej i wiatrowej, mae elektrownie wodne, kompostownie z odzyskiem biogazu);

selektywna gospodarka odpadami (sortownie odpadw, stacje przeadunkowe, kompostownie, rekultywacja i modernizacja wysypisk);

budownictwo proekologiczne (tzw. budynki pasywne, z proekologicznych materiaw budowlanych);prace zwizane z likwidacj substancji szkodliwych azbestu (eternitu) mogilnikw, PCBpraca w edukacji ekologicznej i proekologicznych organizacjach pozarzdowych


Na obszarach wiejsko-miejskich tworzenie nowych miejsc pracy obejmuje takie obszary jak:prace przy rozwoju infrastruktury ochrony rodowiska (oczyszczalnie ciekw, w tym biologiczne, kanalizacja, instalacje proekologicznego zagospodarowania odpadw na potrzeby recyklingu);wykorzystanie odnawialnych rde energii (biomasy, energii sonecznej i wiatrowej, mae elektrownie wodne, kompostownie z odzyskiem biogazu);selektywna gospodarka odpadami (sortownie odpadw, stacje przeadunkowe, kompostownie, rekultywacja i modernizacja wysypisk);budownictwo proekologiczne (tzw. budynki pasywne, z proekologicznych materiaw budowlanych);prace zwizane z likwidacj substancji szkodliwych azbestu (eternitu) mogilnikw, PCBpraca w edukacji ekologicznej i proekologicznych organizacjach pozarzdowych

28Obszary miejskie:termomodernizacja budynkw i dziaania na rzecz zwikszania efektywnoci energetycznej (ustawa o wspieraniu przedsiwzi termomodernizacyjnych z 1998 r. spowodowaa utworzenie lokalnych, nawet kilkusetosobowych rynkw pracy);

ekologizacja transportu publicznego (zarwno logistyki, jak i paliwa);

rozwj sieci sklepw z atestowan ywnoci ekologiczn i produktami przyjaznymi rodowisku (biodegradowalno opakowa, oszczdno, powtrne uytkowanie i odzysk materiaw i surowcw);

rewitalizacja terenw zdegradowanych (poprzemysowych).


Na obszarach miejskich zielony rynek pracy moe si rozwija w takich obszarach jak:termomodernizacja budynkw i dziaania na rzecz zwikszania efektywnoci energetycznej (ustawa o wspieraniu przedsiwzi termomodernizacyjnych z 1998 r. spowodowaa utworzenie lokalnych, nawet kilkusetosobowych rynkw pracy);ekologizacja transportu publicznego (zarwno logistyki, jak i paliwa);rozwj sieci sklepw z atestowan ywnoci ekologiczn i produktami przyjaznymi rodowisku (biodegradowalno opakowa, oszczdno, powtrne uytkowanie i odzysk materiaw i surowcw);rewitalizacja terenw zdegradowanych (poprzemysowych).

29Wzrost efektywnoci i wydajnoci pracy na konwencjonalnym rynku pracy powoduje zmniejszenie zapotrzebowania na pracZielone rynki pracy cechuj du dynamik wzrostu, jak rwnie pracochonnoci (np. rolnictwo ekologiczne)

Szczeglnie dynamicznie rozwijajcym si w zielonym kierunku, pracochonnym sektorem gospodarczym jest selektywna gospodarka odpadami na potrzeby recyklingu materiaowego i organicznego, Zielone (zrwnowaone) zamwienia publiczne systemowe zazielenianie rynku

Perspektywy rozwoju zielonych miejsc pracy (1)http://office.microsoft.com/pl-pl/images

Konwencjonalny rynek pracy dy do staego zwikszania efektywnoci i wydajnoci pracy (minimalizacji nakadw pracy na jednostk wytarzanego produktu) i obnienia pracochonnoci (zwikszenia produktywnoci wytwarzania), a tym samym zmniejszenia zapotrzebowania na prac. Zielone miejsca pracy cechuj si za stosunkowo du pracochonnoci i uytecznoci spoeczno-ekologiczn wiadczonej pracy. Przykadem moe by rolnictwo ekologiczne, gdzie duo prac wykonuje si rcznie jedynie ten rynek pracy jest w stanie (lokalnie) wchon nadwyki siy roboczej (rwnie niewykwalifikowanej). Szczeglnie dynamicznie rozwijajcym si w zielonym kierunku, pracochonnym sektorem gospodarczym jest selektywna gospodarka odpadami na potrzeby recyklingu materiaowego i organicznego, o po zmianie sytuacji prawnej (nowelizacja ustawy o utrzymaniu czystoci i porzdku w gminach) od 2012 r. i wzrostu znaczenia gmin w organizacji systemw selektywnej zbirki odpadw, perspektywy tego rynku s szczeglnie obiecujce.Systemowy wpyw na zazielenianie i tworzenie nowych zielonych miejsc pracy, na ktry wyczny wpyw ma inicjatywa i aktywno jednostek samorzdu terytorialnego jest wczanie aspektw ekologicznych do procedur (warunkw, wymogw i kryteriw) zamwie publicznych. Wytyczne w tym obszarze zawiera opracowany przez Urzd Zamwie Publicznych Krajowy plan dziaa w zakresie zrwnowaonych zamwie publicznych na lata 2010-2012

30


Przykadowe spektrum moliwych dziaa obszarach gospodarki i polityki komunalnej zmierzajcych do ekologizacji lokalnego rynku pracy, przedstawia tabela na slajdzie.

31


Miejsca pracy, ktre mogyby powsta w zwizku z realizacj wymienionych na slajdzie dziaa mona uzna za miejsca pracy przyjazne rodowisku i sprzyjajce realizacji lokalnego, zrwnowaonego rozwoju, w szczeglnoci obszarw wiejskich.

32

Przyjcie koncepcji ekorozowju gminy (zwizku gmin) jako gwnego priorytetu i naczelnej zasady lokalnej strategii rozwoju, opracowanie programu wykonawczego tej strategii metod partycypacyjn oraz systemu wskanikw i jego konsekwentna realizacja;

Integrowanie lokalnej polityki spoecznej, gospodarczej i ekologicznej jest to warunek osignicia celw wielofunkcyjnego i zrwnowaonego rozwoju terenw wiejskich;

Stworzenie systemu zacht (finansowych, przetargowych, podatkowych, promocyjnych) nagradzajcych prorodowiskowe dziaania gospodarcze na terenach wiejskich;

Promowanie czystych ekologicznie lokalnych i regionalnych produktw wiejskich (zielony marketing).

Dziaania JST na rzecz rozwoju zielonego rynku pracyfot. Anna Hoffmann-Niedekfot. Anna Hoffmann-Niedek

Do krokw, jakie moe podj jednostka samorzdu terytorialnego, chcca dziaa na rzecz stworzenia lub zdynamizowania rozwoju lokalnego (regionalnego) zielonego rynku pracy nale:Przyjcie koncepcji ekorozowju gminy (zwizku gmin) jako gwnego priorytetu i naczelnej zasady lokalnej strategii rozwoju, opracowanie programu wykonawczego tej strategii metod partycypacyjn oraz systemu wskanikw i jego konsekwentna realizacja;Integrowanie lokalnej polityki spoecznej, gospodarczej i ekologicznej jest to warunek osignicia celw wielofunkcyjnego i zrwnowaonego rozwoju terenw wiejskich;Stworzenie systemu zacht (finansowych, przetargowych, podatkowych, promocyjnych) nagradzajcych prorodowiskowe dziaania gospodarcze na terenach wiejskich;Promowanie czystych ekologicznie lokalnych i regionalnych produktw wiejskich (zielony marketing).

33

Zapraszamy do zadawania pyta autorowi wykadu!


Documents

Wielofunkcyjny i zrównoważony rozwój obszarów wiejskich