Upload
esmee-verhoeven
View
223
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
1
Werkhervatting na Borstkanker
een kwalitatieve studie naar de ervaringen van werknemers, werkgevers en andere betrokken
partijen
Corine Tiedtke Peter Donceel
Angelique de RijkMarie-Rose Christiaens
Bernadette Dierckx de CasterléAfdeling Arbeids-, Milieu- en Verzekeringsgeneeskunde
KU Leuven
Werkhervatting na Borstkanker, 7 dec 2012, Hasselt
Werkhervatting na Borstkanker, 7 dec 2012, Hasselt 2
Inleiding
Waarom dit onderzoek:• Begrijpen hoe vrouwelijke borstkanker patiënten hun
arbeidsongeschiktheid en terugkeer naar werk beleven• Begrijpen hoe deze beleving wordt beïnvloed door de
medische, werk- en privé omgeving• Begrijpen hoe werkgevers de re-integratie ervaren en
hoe zij hun rol zien, in samenwerking met de bedrijfsarts
• In kaart brengen van de huidige situatie in België aan de hand van de ervaringen van de betrokken actoren
Werkhervatting na Borstkanker, 7 dec 2012, Hasselt 3
Methode
• Diepte interviews met 22 vrouwelijke werknemers / behandeld wegens borstkanker in 2006, leeftijd 41-55 jaar (gemiddeld 46), laag (2) / middel (14) / hoog (6) opgeleid, mastectomy (10) / lumpectomy (12), chemo / bestraling, 50% werk hervat
• Diepte interviews met 17 werkgevers (HRM managers, afdelingshoofden, bedrijfsleiders)
• Groepsinterviews met behandelend artsen (4) / adviserend geneesheren (3) / arbeidsgeneesheren (4) / werkgevers (6) / patiënten (5) en vertegenwoordigers van patiëntgroepen (4)
Werkhervatting na Borstkanker, 7 dec 2012, Hasselt 4
Resultaten werknemers (n=22, leeftijd 41-55)
Terugkeer naar werk: proces• Ervaring van arbeidsongeschiktheid
o Drie typen: ontwrichting; episode; betekenisvolle periode
• Voorbereiding op werko Mentale overwegingen / interactie met de omgeving
• Daadwerkelijke hervattingo Adequate / niet adequate hervatting: sterk bepaald door
reacties werkomgeving
Interactie tussen persoonlijkheid, medische situatie, sociale omgeving
Werkhervatting na Borstkanker, 7 dec 2012, Hasselt 5
Arbeidsongeschiktheid werknemers
• Ontwrichtingo Verlies en wanhoop, alles is afgenomen o Aan de zijlijn staan en geen toekomst zien
• Episodeo Tijdelijke en ongemakkelijke periodeo Leven gaat weer verdero Vertrouwen in de toekomst
• Betekenisvolle periodeo Veel reflectie: uiteindelijk zinvolle periodeo Nieuwe prioriteiten stelleno Acceptatie van wat is doorgemaakt
Werkhervatting na Borstkanker, 7 dec 2012, Hasselt 6
Arbeidsongeschiktheid citaten
• Ontwrichting
“...ik wil mijn leven terug, mijn schoonste geschenk dat zou zijn eens terug een week mijn leven van vóór die tijd...”
• Episode
“...bij mij was gewoon: oké, dat is mij overkomen, ik wil gewoon genezen en ik wil voor mijn reconstructie gaan en dan is dat wel een stuk voorbij hè...”
• Betekenisvol“...misschien mag ik dat zo niet zeggen, maar ik had het gevoel van ja, ik had moeten ziek worden, om kunnen in te zien, dat ik nu met iets anders moest beginnen... ”
Werkhervatting na Borstkanker, 7 dec 2012, Hasselt 7
Voorbereiding op werk werknemers
• Mentale overwegingen (met emoties)o Weg uit de ziekenrol, terug naar de werkrolo Zorg om baan, zorg om herstel, hervalo Functioneren, twijfel over acceptatie werkomgeving
• Interactie met de omgeving (met emoties)o Druk van de verzekeringsomgeving?o Bescherming door de artso Advies van de thuisomgevingo Aangemoedigd, belemmerd door de werkgever
Angst - Onzekerheid - Frustratie → Kwetsbaarheid
Werkhervatting na Borstkanker, 7 dec 2012, Hasselt 8
Voorbereiding op werk citaten
• Overwegingen
“…sommige dagen dan zeg ik: ja, ik kan het aan en ik wil iets gaan doen, maar de andere dag voel ik mij weer heel…en gaat het niet...”
• Interactie omgeving
“…ik wou die rust houden (…) ik heb echt drie maanden tegen mijn man zitten zeuren, zou ik terug, zou ik niet terug, zou het gaan zonder mijn loon hè enzo...”
“...nee, nee, de periode dat ik kom, al doe ik het maar half half, dus 15 uren of 20 uren, staat hij [werkgever] erop dat die periode dat ik kom, dat die ook 100% op mij kan rekenen...”
Werkhervatting na Borstkanker, 7 dec 2012, Hasselt 9
Daadwerkelijk hervatten werknemers
• Hersteld en gemotiveerd maar toch kwetsbaar o Uitingen: op velerlei gebied (fysiek, cognitief, existentieel...)o Achtergrond: gevolg van ziekte en behandeling / extra werk op
persoonlijk en privé vlak
• Kwetsbaar: niet (per sé) onbekwaam• Sociale steun op het werk
o Passende steun essentieelo Individuele, concrete situatie bepaalt soort steun
• Praktisch / emotioneel / ...
• Adequate steun: Erkenning ‘kunde en kwetsbaarheid’
Werkhervatting na Borstkanker, 7 dec 2012, Hasselt 10
Daadwerkelijk hervatten citaten
• Erkenning
“…mijn werkgever heeft echt alles eraan gedaan om mij het zo gemakkelijk mogelijk te maken, zodat ik het aankan eigenlijk…”
• Geen erkenning
“...zo gaat het niet, ik loop hier gewoon hartstikke over mijn toeren rond, ik ben daar nog veel zieker van dan toen ik dat [diagnose BK] te horen kreeg…”
Werkhervatting na Borstkanker, 7 dec 2012, Hasselt
Medische factoren Behandeling
Fysiek / Mentaal
Conditie
Persoonlijke factoren Houding naar
Werk / Ziekte
Eerdere gebeurtenissen
OmgevingsfactorenSteun & Interactie:
Privé, Werk, Medische
Omgeving
Proces
van
Evenwicht
zoekenGerelateerd aan
Rol en Identiteit
(werknemer,
partner,
vrouw,
moeder)
Ervaring van
Arbeids-
OngeschiktheidBreuk / Episode /
Betekenisvolle
periode
Ervaring van
Voorbereiding
op /Terugkeer
naar WerkInteractie tussen
Kwetsbaarheid
en Sociale Steun
Model werknemers
11
Werkhervatting na Borstkanker, 7 dec 2012, Hasselt
Resultaten werkgevers (n=17)
• Re-integratie na borstkanker: complexo Geraaktheid o Onzekerheid o Dilemma’s
• Beïnvloedende factoreno Attitude werknemer / functieo Visie / ervaring werkgevero Cultuur bedrijf / beleid
12
Werkhervatting na Borstkanker, 7 dec 2012, Hasselt 13
Werkgevers citaten
• Dilemma diverse rollen
“…dat je altijd die druk hebt rond u, dat je altijd moet nadenken van: oei, ik moet dat hier als mens ook aanpakken, dat was voor mij altijd het aandachtspunt omdat je zo vlug geleid wordt door de werkdruk…”
• Beïnvloedende factoren“…ge hebt die baas, ge hebt haar ingesteldheid, ge hebt haar gezin die haar support was, ge hebt de faciliteit die we dan toch hebben om 50% te werken; in zo’n geval: dat waren geen moeilijke beslissingen…”
• Onzekerheid behoefte aan klankbord
“…ja, sta je volledig alleen voor, ja, dan moet je zelf de beslissing nemen (...) je wist: voordien kon ze het wel aan...”
Werkhervatting na Borstkanker, 7 dec 2012, Hasselt 14
Resultaten betrokken actoren 3 focusgroepen
• Grote variëteit in perspectieven :o Werknemer gericht op diagnose en herstelo Behandelend arts gericht op herstel en beschermingo Werkgever balanceert tussen belang van werknemer en bedrijfo Adviserend geneesheer (verzekeringsarts) beoordeelt,
adviseert en faciliteerto Arbeidsgeneesheer (bedrijfsarts) te laat betrokken
• Niet bekend met elkaars verantwoordelijkheden• Gebrek aan communicatie• Begrip en behoefte tot samenwerking
Werkhervatting na Borstkanker, 7 dec 2012, Hasselt 15
Resultaten betrokken actoren (2)
• RTW proces ongestructureerd, complex en traag• Gebrek aan RTW rechten en regelgeving
– Geen bescherming werknemersstatuut– Nadruk op patiëntstatuut– Inkomensbescherming ipv activering– Werkgever beslist
• Werkhervatting: creatief onderhandelingsproces• Positieve invloed van gemotiveerde actoren
Samengevat
Werknemers: • Geen gelijkmatig verhaal, maar langdurig proces van
zorgen en verwerking, overleg en herbezinning op werk• Afhankelijk van steun uit de (werk)omgeving en interactie
tussen alle betrokken partijen • SLEUTEL: erkenning kwetsbaarheid / bekwaamheid
Werkgevers:• Betrokken, maar evenwichtsoefening tussen
verschillende belangen
Betrokken partijen:• Gevarieerde perspectieven, begrip en creativiteit• Lacunes in de wetgeving?
Werkhervatting na Borstkanker, 7 dec 2012, Hasselt 16
Belang voor de praktijk / knelpunten
Verschillende manieren van omgaan met AO en RTW:• Individuele beleving werknemers: sterk en kwetsbaar
– Initiatief tot RTW wordt bij werknemer gelegd– Antwoord op kwetsbaarheid?– Individuele behandeling nodig
• Diversiteit in ervaringen werkgever: geraaktheid, onzekerheid, dilemma’s en weinig ondersteuning– Weinig tot geen beleid in organisaties– Weinig ondersteuning, behoefte aan klankbord, stappenplan
• Gevarieerde perspectieven actoren: begripvol, gemotiveerd en creatief naar regelgeving toe– Gebrek aan RTW rechten en regelgeving
Werkhervatting na Borstkanker, 7 dec 2012, Hasselt 12
Dank voor uw aandacht
Lut de Block beeld
www.lemmert.be foto
Dank aan de VLK
Werkhervatting na Borstkanker, 7 dec 2012, Hasselt 18