Werbőczy István - Tripartitum

Embed Size (px)

Citation preview

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    1/138

    Tripartitum 

    Hármaskönyv(1514)

    NEMES MAGYARORSZÁG SZOKÁSJOGÁNAK HÁRMASKÖNYVE

    MELYET WERBŐCZY ISTVÁN

    A KIRÁLYI FELSÉG SZEMÉLYES JELENLÉTÉNEK HELYTARTÓJA, A

    LEGNAGYOBB GONDDAL

    KÉSZÍTETT

    ULÁSZLÓ RNAK

    ! "#$%&'#% "#(#)#*#+$# &% -.$!,

    I%/#$ #'0#*+&12* M!'0!.3.%45' &% C%#63.%45' 7.5*05$! %/18,

    ! *#'#'0#*+#%#11 -.$!

    WERBŐCZY ISTVÁN,

    F#$%&'#) 3.%45'17.5(5$! 7/&*2+#%/#.#, ! +!'! %43*'5*!/!7/

    *#'!*54!/3%!11!$

    !(5$*(!

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    2/138

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    3/138

    #+1#.# 9.9+#, ! *#?#'2 +&.%&*&%#, ! /#$'#.

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    4/138

    #*24#/#%#$ /9117 /7%4//5.%!7++!* &% !43!* 949*?&$, 7 ! 6!4!7 (3'1!$ &% %435%31!$(5.!/3%!8

    M#*0 +;$5+!/ +3%/ F#*%&'#)$# +;/!/3+ 1# &% !(5$*3+, !*54!/3%!$ #%)##*?# &.#+, +&*/=4/!%%&# "#(/#'#/&%#7+#/ #)?#42#$ "3'!)$7 &% %4#$/%&'#% /#7$/&*0&1#$, 6! #..# +&*/=$! /!./(!,.&%4#*/#/$7 &% +7$)#$ !*!//?!*=(5$! +#'/!./5%! ?&'#// 767.)#/$78I$511 +&.*#'#*(# @#)7' F#*%&'#) %45$)&3+ +7$2%&'&/, +7$/ ! "#*!(5$*3// +;$!

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    5/138

     NEMES MAGYARORS!GSO"!S#OGA H!RMAS"$NY%&NE"

    "'R!Y' #%!HAGY!SA 

    U*5%4*=, I%/#$ #'0#*+&12* M!'0!.3.%45'$!, C%#63.%45'$!, D!*+5/H3.?5/3.%45'$!, R5+5$!,S4#.175$!, G!**7

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    6/138

    #*"3'!)3// %435%!7/ &% .#$)#*#/#7/, +#*0##/ /;)$77**7 #11#$ !4 3.%45'1!$ &% *9$9%#$7.5*07 ;)?!.;$1!$ ! @#.#% '0# 17.=7 #*7$/&4&%&1#$, #*)9$/&%&1#$ &% !4 :/&*#/6345%1!$9?#/$7 &% +#'/!./!$7 %43/!, #'01#%4#)(# &% ! +7$/ %435%3% /3?5115 '01!./67K#%%#.#P I%/?5$ M!'0!.3.%45';$ !*$5)3.5?!*> M#

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    7/138

    E*+ES&,

    N#+#% M!'0!.3.%45'$! /9.?&$0#7/ &% /9.?&$0#.2.# #+#*#)#// %435%!7/ &%4*?&$ *#:.$7,#*6!/5.34/!+, !4 #*2//#+ 5**= /5.'0.! $&4?# $&+#*0 +#'(#'04&%.# +&*/= )3*'3!/ .9?7)#$

    #*2.#13 I%/#$$#! ?!**5%3% /7%4/#*#/#/> %4*2$# !4 #$'#)#*+#%%&'#/> #*2#*211#$# ! +#'1#6!%3$*=$! !4 #'0#/&./&%/> !*5115**=$! ! "#$0:/&%/> 9$+!'5$! ! %4#@*2/*#$%&'#/>%4#'&$0#$# &% $03+3.;*/!$! ! %#':/2 9$09.*#/#%%&'#/8

    8 A4 7'!4%5' +5%&@#$ 7%+&/ ! *&*#$# !4 ! /;*!()3$%5'!, ! +#*0 ! 949$%&'#% (=$!+#'3*/!*+!45%5?!* 7$#7$# +#'!)(! +&*/=%5'5/8 É% #&@ ! *&*#$# !4 ! +#'"#*#*25**!@3/(!, ! +#*0 +7$)#$ #'0#% '0#/ 6#*0#%#$ :/&* +#'8 M#./, S4#$/ G#.'#*0 1743$0%5'/&/#*#%4#.7$/, !4 #+1#.7 )3*'31!$ ! *#'"211 (= !4 7'!4%5'$! '0!3.*5%! &% +7$)#$7 (3'5$!+#'?&)#*+#4&%#8 M#./ ! 63* 7'!4%5' ?!$ 3// +7$)#$ #'0&1 #.&$0$# #'0%&'# ?!$8 M#./, ! +7$/H7#.3$0+;% +3$)(! !4 #.&$0#$# +7$)#$ $#+&/ !4 7'!4%5' #'0 $#?# "3'*!*(! +!'51!$8 B743$0:/(!#4/ H#%73);%$! #+# ?#.%# +5%3. !4 #+1#.# 94/ *&/#%*/ ?!*!+#*0+#'5**!@3)5%$5* "3'?!, ! +7/ /&/#*#% (3'$! $#?#4$8

    /- .'M 

    A (3'.=* &% ! (3'$! "#*3%4/5%5.=*A (3' @#)7', ! +#$$07.#

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    8/138

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    9/138

    4%5+5$0 "#*#// &% #$$# 7'!4%5'3% #*3%4/5%! ! %4#+&*0# +7$2%&'# &% +;$5(! %4#.7$/> &% !"#(#)#*#+ .&%4#)&%#8

    8 A (3'/;)3+5$0 @#)7' !4 7%/#$7 &% #+1#.7 )3*'3$! 7%+#.#/#> !4 7'!4%5'3%$! &%7'!4%5'/!*!$$! /;)5%!8 A4 7'!4%5'3%$! /;)$77**7, 63'0 !4/ ! (3'/;)3+5$0 @#)7'/!$:/(!, 63'0!$ /9./&$(& #48

    - .'M 

    A /9.?&$0 +#'6!/5.345%!7.=* &% #$$# #**&#7.2*M7?#* "9$/#11 !4/ +3$)/;, 63'0 +7$)#$ (3' ?!'0 /9.?&$0#12*, ?!'0 %435%31=*, !4!4 :./ ?!'0$#+ :./ (3'1=* 5**> /#65/ !4 :./ (3'.=*, ?!'07% !4 #+1#.7 /9.?&$0.2* .9?7)#$ /;)$;$ #**,63'0 !4/ *9$1942 +=)3$ 6!/5.346!/(; +#'8

    8 A4 ;'0!$7% #*2%49. ! $&@ .#$)#*#/#, +#*0 %4#.7$/ ?!*!+7/ !4 #*2#*2 ! 94$&@@#*#'0//#%#$ ?&'#4/#8 D# #4 ! +#'6!/5.345% $#+ /!*5* ! +7 +7?#* !4 #+1#.7 /9.?&$0#$# ! +7$/ ! B9*

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    10/138

    +#'/!./5%5.! 7$)://!/?!, 6! $#+ .#//#'$&$# ! /9.?&$0#% 1$/#/&%/2*, ! +#*0#/ ?!*!+#*067?!/!*3% %4#+&*0 .= 7 .#5(;8

    8 Ö/9)7 #**&# ! /9.?&$0$#, 63'0 !4 ! @3*'5.7 /5.%!%5' %4#.?#42(# *#'0#$8 M#./ !@3*'5.7 /5.%!%5' ! @3*'5.3 #'0#%%&'&/2* ?#%47 $#?&/8 A 17.5$! /#65/, ! +7 3.%45';$1!$ 7%,+7$)#$ /9.?&$0/ ! 94(=.! #** !*!*+!4$738 M#./ ?!*!+7$/ ! '0='0%4#.#/2* $#+ #** #'0#1#/.#+&**#$$, +7$/ ! +7 ! /#%/ 6!%4$5.! ?!$, +7?#* !4&./ ?!$ .#$)#*?#> :'0 ! /9.?&$0#/2* %#+#** #'0#1#/ ?5.$;$, +7$/ !4/, +7 !4 #'&%4 94/5.%!%5' (!?5.! %43*'5*, +7?#* #

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    11/138

    - .'M 

    V!((3$ !4 #'06547 ?!'0 /#.+&%4#/7 ?!'0 7%/#$7 (3''!* #**#$#42 %/!/;/;+$! ?!$# #.#(#D# %4%&'#%$# *5/3+ &.)&%1# /#$$7 ?!((3$ !4 #'06547, ?!'0 /#.+&%4#/7 ?!'0 7%/#$7/9.?&$0$0#* #**#$#42 %/!/;/;+$! ?!$# #.#(# E..# "#*#*) !4 #'0654(3'.! $&4?#, 6! !%/!/;/;+ !4 #'06547! .&'7 %4!1!)%5'5?!*, ?!'0 !4 #4#$# !)3// 7?5*/%5'3!* #**#$#47,!3. #.#(# $7$ )# $&+#*0 *9$9% #%#/#1#$, !4 7%/#$7 ?!'0 /#.+&%4#/7 (3' #**#$&.#7%, ! .!1*=$! ?!'0 &((#*7 /3*?!($! +#'9*&%# 7'!4%5'3% *#6#/8

    1- .'M 

    M7 ! %435% &% +7 %4%&'#%# !$$! +#'#.2%7/&%&.#M3%/ +5. ! %435%.=*

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    12/138

    334!/8 S4%&'#% @#)7' !$$07 &% 3*0!$ $07*?5$?!*= ! +7&./ 7%, 6! ! /9.?&$0 &/%&'#%, ! 6#*07 %435%634 #** "3.);*$;$, &% 6! #4"#*?7*5'3%:/, $#+ #** #*/&.$$ !//=* !4 &./#*#+/2*, ! +#*0#/ ! %435% !)3//8

    8 M5%3)%43. ?!$ /9.?&$0.3$/= #.#(#, +#./ *#.3$/(! ! /9.?&$0/, 6! #44#* #**#$#478

    8 H!.+!)%43. ?!$ /9.?&$0@=/*= #.#(#, +7?#* ! /9.?&$0/ @=/3*(!, ! 63* #4 675$0478

    1/- .'M 

    A4 #'0+5%%!* #**#$#42 /9.?&$0.2*, %/!/;/;+.=* &% %435%.=* +7/ #** /!./!$;$D# &.)&% /5+!) 63'06! ! /9.?&$0 ?!'0 .#$)#*#/ &% ! %435% #'0+5%%!* #**#$/&/1# (9$, +#*07#/#** 9?#/$$ M3$)) 6! ! /9.?&$0 +#'#*247 !4 #**#$#42 %435%/, !3. ! %435%, 6!5*/!*5$3%, ! /9.?&$0/ 5*/!*51!$ &% #'&%4#$ +#')9$/78 H! @#)7' ! %435%

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    13/138

    D# +7?#* ! 17.5 !*!*+!445 ! /9.?&$0##/, ! 7 !4 2#/ 7**#/2 (3'6!/=%5'$5* "3'?! +7$)#$#'0#% )3*'3/ 6#*0#% +#'17.5*5%%!* +#'?74%'5*$!, ;'0!$!4&./ 6#*0&$ ?!*=, 63'0 .=*; 7% %4=*(!?!*!+7/8

    8 H3*3// 7% /;)$;$ #**, 63'0 ! 17.=/ (;)#$#, +7$/#'0 (;% )7 #4&./ !4 :/&*&% #*$#?#4&%&$&* "3'?! !$$07, +7$/ !4

    7'!4$!, ?!'0 (3'$! +#'6!/5.345%! !11!$ !4 '01#$, ! +#*0 ! 17.= #*71# #.*8

    8 A4 '0$# 1#?&'4&%&/ 7'!4%5'$!/!./(;8 É% # 6#*0#$ !4/ +3$)(; 7'!4%5'$!, ! +7/ /9.?&$0$# $#?#4$#8 T9.?&$0$# @#)7' ! (3'5**!@3/5/ $#?#44, +7?#* !4 :/&*#/ +!'51!$ $#+ !*3/ (3'3/, 6!$#+ ! (3' 5**!@3/5/ )#.:/7 "9*8

    8 M7$)#$ )3*3'1!$ @#)7', ! +#*0 17.=7 :/&*&% !*5 #.*, #4# ! %4#+&*0# :?5$/!/$! +#'17.=, "#*@#.#% &% !*@#.#%8 N#+ $07*?5$?!*= )3*'31!$ @#)7' ! /!$; 7% %4%&'#%#8

    8 A "#*@#.#% !

    Q8 A /!$;!/ 6!()!$ %;@#.%/7/#%$# +3$)/5, +7?#* !4 '05**5%$! "#*?7*5'3%:/5%5&./

    5**:/3//5 #*28

    8 I$$#$ !4 #+1#.# ! +7$/ A.7%/3/#*#% +3$)(!, ! 17.=634 +7$/ ?!*!+#*0 &*2 7'!4%5'634"3*0!+3)$!8

    14- .'M 

    M7 %4%&'#% !4 7/&*&%.#, 63'0 !4 !4 7'!4%5' !4:/&*#/6345%1!$ %# *#'0#$ +#''3$)3*!/*!$ &% 67./#*#$#)2, *9$1#$ !4 2 #*6!+!.3)3// !!.!/5/!4 7'!4%5' +3%/36! !$0(5$! +3$)(58 A4 #'07 @#.#% "&*$# $# #)?#44#$ 7$511, +7$/ !+5%7$!> $# *#'0#$ %4#+&*0?5*3'!/=, &% +5%$! ! $03+3.;%5'5/ -'0 /#7$/%#, +7$/ ! +!'5&/8M7$)#$##*2// @#)7' +#$/ *#'0#$ ! *#*7 %4#$?#)&*0#/2*, 63'0 9$09.'&%, '0*9*%&' ?!'0%4#.#/#/ $# ?#4&.#*(#8 M#./ ! 17.=, 6! +7$)(5./ 7'!4%5'3% :/&*#/#/ +3$) 7%, "#*#*2% !

    *#*77%+#.#/ :/&*2 %4&# #*2//, 6! !4/ 7$511 '0*9*%&'12*, +7$/ !4 7'!4%5' %4#.#/#/&12*/#//#8

    8 A 17.= !4 7/&*#/6345%1!$ $# *#'0#$ %#+ /;*%5'3%!$ #'0#/*#$, %# %4#."9*9// #'0#*+#%6!$#+ 63'07'!4 +&./&#* $&+#*0 )3*'3!/ !4 7'!4%5' 5*/!* +#'(!?:/%3$, +5%3!/ @#)7' 7.'!*3+ 5*/!*#$'#)(#$> ! 7 7%/#$ :/&*#/&/ "&*?# % !//=* .#+#'?#, +7$)#$ )3*3'1!$ !//=* /!./, $#63'0 !47'!4%5' 9%?&$0&.2* *#/&.?# #*1;(&8 M#./ ! 63* !4 7'!4%5' /-*65'(! +&./&&/, #'0#/*#$%&'?&/&/ %4*7> ! %4#."9*9// ?!*= #'0#*+#%%&' @#)7' ! .#$) "#*13+*5%5/ 3344!8

    Q8 A4 #+1#.7 :/&*&%/ @#)7' $&'0"&*# )3*3' %43/! "#*"3.'!/$78 A "&*#*#+, +73. ?!*!7$#6!/!*+5/=* /!./?! ! ?!*=/ +#'+3$)!$7 $#+ +#.(8 A $0#.#%&'?5'0, ! +73. ?!*!7$# *#*&/!(5$)&!* ?#%4/#'#/( +#'8 A '0*9*%&', ! +73. #**#$"#*$$# #**#$&.# /9.$8 A %4#.#/#/,

    ! +73. 1!.5/;$$! ?!'0 .33$;$$! %43*'5*!/3/ /#$$7 7'0#%4$8 M7$)#4##/ ! 17.=$!+!'5/=* /5?3* #** /!./!$7! &% #.*$7#8

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    14/138

    15- .'M 

    V!((3$ ! 17.= ! @#.1#$ "#*6343//! &% 1743$07/3//! !*!@(5$ !?!'0 *#*77%+#.#/# %4#.7$//!./347# 7/&*$7M3%/ #4/ ! &.)&%/ #** "#*/#$$7 ?!((3$ ! 17.=$! ! @#.#% "#*# .&%4&.2* #*2!)3//! &%1743$0:/3//! !*!@(5$, ?!'0 ! +7$/ ! )3*'3/ +!'! /;)(!, *#*77%+#.#/# %4#.7$/ #**# :/&*$7#&*)5$! 35&./ ?!*!7/ "21#$(5.=, ?!'0 +5% 1$/#//#* ?5)3*$!, &% ! 17.= /;)(!, 63'0 !

    ?5)*3// 5./!/*!$, +#./ *5//!, 63'0 ! 1$/ +5% 9?#//# #*> ! /!$- !43$1!$ #**#$# ?!**!$!>?!((3$ /;)?! #4/, 9/#*#%# #*7/&*$7 !4 5./!/*!$/ M3$)), 63'0 !4 :/&*&% ! 17.=/, +7$/ !946!/!*3+ '0!3.*=(5/ 7**#/7 +#', ;'0!$!4&./, ! +73. 17.5%3)7, $#+ ! %4#.7$/ #**/5(&345%/ %4#.#4$7#, ! +7/ +7$/ +!'5$%4#+&*0 /;)> 6!$#+ ! %4#.7$/, ! +7.2* +7$/ 67?!/!*3%%4#+&*0 &./#%*8

    8 É./#%*6#/ @#)7' &/"&*#&@#$ ?!'0 5*/!*51!$, /;)$77**7 94, 7%/#$7 ?!'0 #+1#.7/9.?&$0# -/(5$, ! +#*0# #**#$&1#$ 1743$0:/5%$! 6#*0# $7$ ?!'0 *9$9%#$, 37.!/3, /!$-&% +5% /9.?&$0# 1743$0:/&3 !*!@(5$, ! +#*0##/ !4 :/&*#/6345%$5* 7$511 #** 9?#/$7#,%#++7$/ !4/, ! +7/ +7$/ +!'5$%4#+&*0 /;)8 A4&./ +3$)(! S4#$/ Á'3%/3$, 63'0 ! (= 17.= %#++7/%#+ /#%4 ! +!'! "#(&/2*, 6!$#+ ! /9.?&$0 &% (3' %4#.7$/ :/&*8

    8 E11#$ !4 #%#/1#$ +7$)!43$5*/!* ! 17.=$! *9$9% '3$)3/ #** "3.)7/!$7! !..!, 63'0 !4/ !@#.#% "#*#/ ?&)#*+#44#, ! +#*07#/ *#*77%+#.#/&1#$ 7'!4$! 7%+#. $#63'0 !4 ! /!$- &%'0?&)# 6715(! +7!// #*?#%4%4#$8

    8 H! @#)7' -'0 5** ! )3*3', 63'0 ! 17.53)5% !*!// !$$07.! #.2% 1743$0:/&3 #.*$# #*2,! +#*0##/ %#+ ?7%%4! $#+ ;/!%:/6!/, %#+ +#' $#+ #.2/*#$:/6#/, !3. ! 17.= +7$)#$ 5.3$ !..!7'0##44&, 63'0 !4 5./!/*!$-* #*+!.!%4/!*/ +#'+#$##)(&8

    8 H! #..# %#++7 -/ $#+ +;/!/347, !3., 6! 13/.5$0 $&** /#6#/7, #.#%%# 35/+=)(5/!$$!, 63'0 !4 '0#/ +5%.! 1:44!, 6! $#+ /#6#/7, ! @#.1#$ #*+3$)3//! &% 1743$0:/3//! %4#.7$/6344! +#' !4 :/&*#/#/8 M#./ ! 17.= 67?!/!*3% %4#+&*0, #4&./ 9/#*#%%&'&1#$ 5**, 7$511 !94(=.!, +7$/ !4 #'0#%# 6!%4$5.! +;$5*$7> ! 94(=, !4 E/67

    8 M#./ 6! ! 17.= ! 17.5%3)5% .#$)&$ +#''0242)9// 5./!/*!$$! (!?5.! 634 :/&*#/#/, #112*94?#%4&*0 %45.+!46!/7 +#'13/.5$34$& ! $&@ &% -/ $07*$& !4 5./!/*!$3 #*$03+5%5.! &% !?&/#%# "#*+#$/&%&.#8 M#./ 6! ! 17.= 5./!/*!$/ !!.$! 1$/#/$7, !4 +3$)6!/$5, 63'0*#*77%+#.#/&1#$ 1$9%$# /;)(!8 H!%3$*=/ /#6#/$#, 6! '3$3%4/#?2/ !!.$! "9*+#$/#$78 É% #&$/!4 7'!4%5'/!*!$ 17.=$! $07/3// -/(3 ?3*$! !..!, 63'0 '3$3%4;* :/&*(#$#8 M#'?!**3+, 63'0?!$$! +5%&$/ ?&*##)2 7%, )# &$ #4/ ! ?&*#+&$0/ 949$%&'#%#11#$# &% 7'!4%5'3%!11$! *5/3+8

    1- .'M 

    A 17.=$! &/"&*#, /;)$77**7 ?!*=%5'3$ &% ! @#.1#$ +3$)3//!3$ $0;'?= *#*77%+#.#/&.2*D# +7$/63'0 ! 67//;)=%3 !11!$ !4 5**6!/!/3% ?&*#+&$01#$ ?!$$!, 63'0 +7$)!4, ! 7*#*77%+#.#/# #**#$ /#%4, ?&/#47

    8 T;)$;$ #** /#65/, 63'0 &/"&*# ! *#*77%+#.#/> /;)$77**7 ?!'0 ! )3*3' ?!*=%5'5?!*,?!'0 ! @#.1#$ +3$)3//!!* +#'#'0#428 I$$&/ ! 1:.=, 6!15. ! ?!*=%5''!* ?!'07% !4 '0'0#*, ?!'0+#'/9./&$/ )3*3''!* #'0#42 *#*77%+#.#/# #**#$ ! +7$/ +3$)(;, 63'0 /;) ?!*!+7/ +7$/ I%/#$, )# $#+ /;)(! +7$/ #+1#., +7&$/ !4

    #?!$'#*7;+7 1743$0%5' %4=* !+! 1743$03% $!@.=* &% =.5.=* /;)$77**7 !4 ;/3*%= :/&*&%.2*%#$7 %#+ /;)> %#+ !4 I%/#$ !$'0!*!7, %#+ ! F7-, 6!$#+ #'0#)* ! +7/ -'0 #**&./#$$, 63'0 ! F7-$! $7$

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    15/138

    9$+!'5/=* :$?!**!/5% !*5 ?#/$7 !!.$5, 63'0 #$$# ?!**3+5%5?!* !4 7'!4%5' 7)#.*(9$ #4/1743$05.! $#+ /#6#/78 M#./ ! 17.= /;)5%! +!'51!$ $#+ #*&' !..!, 63'0 ! ?&/#% :$?!**!/5% !*5?3$!%%&, +7$/63'0 2 !4/ $#+ +7$/ 1:.=, 6!$#+ +7$/ +!'5$%4#+&*0 /;)(!, %2/ 1743$0%5'/&/#*# %#+&. %#++7/, +#./ #'0 &% ;'0!$!43$ '01#$ %#$7 %#+ *#6#/ #'0%4#..# /!$- &% 1:.=8 T#65/+5%63$$!$ ! /!$-/=* ?!'0 #'0&1 1743$0:/&31=* #** /;)3+5%/ %4#.#4$7# !..!, 63'0 ! 1$9%/:$?!**!/5% !*5 ?#/6#%%#8

    8 K&/%&' "3.3' "9$$ ! %43*'5.! &% ?&'.#6!(/=.! $&4?# 7%, ! 7 /;)(5 63'0 ! /!$-

    6!+7%!$ #%)/# ?!'0 63'0 ! 1:.= 7'!4%5'/!*!$;* :/&*/, % ! 7#/ ! 1:.= +&'7% &$0%4#.:/!..!, 63'0 !4 5./!/*!$/ 7?&'#44&, ?!'0 +5%&@ 1$/#%%&8 A 63$$!$ ! 67//;)=%3 949$%&'#%#$-'0 ?&*##)$#, 63'0 6! #4/ 1743$03%!$ /;)(5, !3. $#+ #** #$'#)#*+#%#)$79> )# 7'#$!3., 6! &/%&'1#$ ?!$$! "#*2*#> +#./ ! 9/#*#% #$'#)#*+#%%&' +#$/7 2#/8 U'0!$!4&./, S4#$/T!+5% %4#.7$/ 6! !4 :/&*#/ /.6#/#/*#$ /&?#)&%/ &% 7'!4%5'/!*!$%5'3/ "3'*!* +!'51!$,#$'#)#*+#%#)$7 $#+ /!./34$!> +7?#* *9$1#$ +&' ! 1!=!/ 7% 7+#$/6#/$2, ! 7 !?&./!$-!/ 7?&'#4/&8 H! @#)7' $#+ !$$07.! %4#+1#$/$2 7'!4%5'/!*!$%5'3/ /!./!*+!4, !3.!$$! ?&'.#6!(/5%5?!* $#+ ?&/#4$#, +7?#* $#+ .!(/; 5** "#*#11?!*=(; :/&*#/&/ +#'?74%'5*$7% $#+ 7% 2 ?#%4/7 #* !4 5./!/*!$/, 6!$#+ ! 1:.=, ! 7$# %43*'5*$!8

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    16/138

    ELSŐ RÉSZ 

     NEMES MAGYARORS!G #OGA'NA" &S SO"!SA'NA"H!RMAS 6EOST!S!R !TA!+AN

    1- .'M 

    M7;/5$ I%/#$ %#'#)#*+&?#* /-*#%/#+ !433$ ! $#?#4#/#%#11 )3*'33$, ! +#*0##/ # +;$!1#?#4#/&%&.# #*213 !4&./ +&*/=$! *5/3+, 63'0 ! "9*?#// /5.'0!/ ! %4#+&*0# (3'5$ #4)(#+ &% !4;/5$! %435%(3' +5%7 &/ .&%4&.2* &./##44#+ $#+ +7$)7' 9?#/#4#/#%#$ ;'0!$, 6!$#+ $&6!+#'"3.):/3// .#$)1#$, +7&$/ /;)$77**7 ! /9.?&$0%4&##$ "#*+#.*2 )3*'3 .#$)# &% 5**5%!7?5$(! &% #4&./ 6#*0#%$# *5//!+ # +;$5+!/ 65.3+ .&%4.# 3%4/!$78

    8 E*%2 .&%4&1#$ ;'0!$7%, %4=*3 ! %4#+&*0#.# /!./34= )3*'3.=*, /;)$77**7, ! +7$#+#%%&'$ #.#)#/&.2* &% %4!1!)%5'5.=*, "#?2 (=%45'3 &% 17./3(3'3 %4#.4&%&.2*,3.+5$045%5.=*, +#'3%4/5%5.=*, #*!)5%5.=*, #*7)#'#$:/&%&.2*, $7$

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    17/138

    8 A +7&./ 94#*#11 7% 5**!$! ?!'0 *$# ! 7.5*0634 &% *#'#*2%49. %4=*!$! ! /!$5#//2*"3'?! Ő /2*# #.#) +7$)#$ $#+#%:/&% &% # &/ )3*3' +7$/#'0 ! ?7%43$3% 5/.;6545%$5* &% !9*

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    18/138

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    19/138

    - .'M 

    A $#+#%#$# $&'0 "2 &% 7?5*/%5'3% (3'5.=*Á+15. @#)7' ! $#+#%#$# ! "#(#)#*+7 7?5*/%5'*#?#*#12* &% .#$)#*#/#12* 7/#/%42*#' 7'#$ %3(3'; ?!$, +7$)!45*/!* 94*9 $&'0 ! *#'"211, ! +#*0##/ 7)# 7/!//!+8

    8 A4 #*%2 /#65/ !4 63'0 2#/ #*24#/#% 7)&4&% ?!'0 @#.1# 67?5% &% /9.?&$0#% #*+!.!%4/!*5%

    $&**, %#$7$# ;$%43*5%5.!, @!$!%45.! ?!'0 &.&%&.# %4#+&*01#$ %#$7 %#63* *# $#+/!./=4/!/6!/(!8

    8 M#'%43.7/5%/ %4#$?#) !43$1!$ #4 ! (3' 1$/#//# &% 1$'0#, ;'0+7$/ ! %45$)&3%'07*3%%5', "!*; "#*'0;(/5%!, /3*?!(%5', .!1*5%, ?!'0 6!.!+7!%5', %2/ !4 #.2%4!3% @!.54$!%5'#%#/&1#$ 7%, ! +#*0#1#$ ! $#+#%%&' /7%4/%&'&/, %2/ "#(#)#*+$+!'! 7%, .#$)#% 6!/!*+5$5* "3'?!, 15.7$# @;%4/! @!$!%45.! &% '3$3%4 1#%;'5%5.!, 94*2

    %#$7/, ! /9.?&$0 -/(5$ 7?* &% 76!**'!/5%! $&**, %#+ %4#+&*0&1#$, %#+ ?!'03$51!$ +#' $#+6513.:/6!/8

    8 A 6!.+!)7 !4 63'0 /9.?&$0#% (3'!7!* &% "9*)17./3; 6!/5.!7$ 1#*2* "#?2 +7$)#$(9?#)#*+#7#*, /#/%4&% %4#.7$/ +7$)#$3. %4!1!)3$ &*6#/$#> +7)#$$#+ (3115'07 %43*'5*!/,!)!345% !*=*, .3?5% &% #'0&1 !)=, ?5+ &% 6!.+7$ $#+ !11!$ !4 &./#*#+1#$, +7$/6! ! "#?2 (=%45'3!/ &% 17./3(3'3 !4#'0654/=* #*?#6#/$& ?!'0 #*%4!:/6!/$5, 6!$#+ !11!$, 63'0 #4##/ % +#'.*?&$ ! "2@!@7 &%#'0654"27 %4&# !4 #'06544!* #'0// 3.+5$045% +7$)!45*/!* #11#$ !4 3.%45'1!$, !4 7)2$7$/ +#'.#%*/ #'06547

    X

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    20/138

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    21/138

    .#$)#% 17.5(! #*71# %4!1!)3$ @#.1# 7)&46#/7 &% ?3$6!/(5, ! 7 #*2// ! ?7*5'7! +=)(5.!"#*#*$7 &% /9.?&$0/ 5**!$7 9/#*#%#8

    10- .'M 

    A 7.5*07 !)3+5$03.=* &% $#+#7.2* 5*/!*51!$M7$/63'0 #'&%4 M!'0!.3.%45'3$ &% !4 #11# #1#*#4#// /!./3+5$031!$ &% !4 !*5(! ?#/#//

    .&%4#1#$ ! "2@!@ &% 15.= ;.!$!, +5'$5%3$!, $#+#%##$# &% #*2#*2$# !5.+7*0#$ .#$)#,5**5%;!, +&*/=%5';! &% (#*#%%&'# *#'0#$#, +7$)#$ 17./3(3' M!'0!.3.%45' "#$%&'#% 7.5*0;.!7$! !)3+5$0!71=* (;/3// #4.# &% 6!/!*+;1!, /#65/ *#'#*2%49. 7% ! 7.5*07 !)3+5$03.=*&% #4#$# $#+#7.2* #** 5*/!*51!$ %4=*!$3+8

    8 A 63* /;)$;$ #**, 63'0 ! 7.5*07 !)3+5$0 &/"&*#, /;)$77**7 /7%4/! &% ?#'0#%8

    8 T7%4/! !)3+5$0 !4, +#*0*0#* ! "#(#)#*#+ !4 3.%45' %4#$/ 3.3$5(5$! (3'6!/=%5'! !*5/9.?&$0#%#$ #.*/ 17./3(3'3!/, %43*'5*!/3 ?!'0 7/$2 &.)#+# "#(&1#$, ?!*!7.# 9.99%#$5/.;6548

    8 V#'0#% !)3+5$0$! @#)7' !4/ +3$)(;, ! +#*0$# #*$0#.&%&6#4 ! %43*'5*!/33$ "#** +&'?!*!+#*0 @&$49%%4#'$# "74#/&%# 7% (5.;*8 E4/ 7)#7'*#$#% 5/.;6545%$! %43/; $#?#4$78

    8 M#./ ! 7.5*07 F#*%&' # M!'0!.3.%45' %4#$/ 3.3$5(5$! #*211 #+*:/#// (3'6!/=%5'5$5*"3'?! 15.+#*0 #*6!*/$!, ! 7$# +!'?! %4!!), ?!'07% ! 7 9.99%9 65/.!6!'05%! $&** +;*7

    7, +7$)#$ 17./3(3'! "9*9// +7$)#$3. /#*(#% 6!/!*3++!* %4!1!)3$ ! +7$/ !!.(!.#$)#*#46#/7, /;)$77**7 "#$/!./6!/(! +!'5$!, ?!'0 #*!)3+5$034;6!/(!, ?!'0 7)#7'*#$#%#$5/.;6546!/(! !$$! .&%4&.#, ! 7$# 7$511 !!.(!8

    8 É% 63'0 !4 7%/#$/#*#$ #+1#.#$# #*9?#/#// '3$3%4%5'! 1$/#/*#$* $# +!.!)(3$> 63'0 !$#+#%%&' &% @!.!%4/%5' #'0#$*2 &./&$# "9* $# /$(&> % 7%+&/, 63'0 ! 6%&'$# !6/*#$%&''#* #'0#$*2 (;/!*+! $# *#'0#$> /#65/ ! 6/*#$# ?!+#.2%&'&$# &% *54!)5%5$!+#'/9.&%# &% !4 7%/#$/#*#$ &% 1#

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    22/138

    X8 T3?5115 !7 943*/!*+!/, ?!'0 %4!1!) +#$#)&#/ 174/3%7/= *#?#*#/ %&./#$# +#',$07*?5$3% #*+!.!%4/!*5% #%#/&1#$8

    8 T3?5115 ! 7 %!(5/ ;.; ?5.!7/ #*5.;*(58 N#+ *9$1#$, ! 7 15.+#*0 6!4!"7- ?5.!7/,!%/&*0!7/ ?!'0 +5% #.2%%&'#7/ 3%/.3++!* 1#?#%47, #*"3'*!*(5 ?!'0 !*!//3+1!$ #4.##.:/7, ! +#$$071#$ #4&./ $07*?5$ #*+!.!%4/!*?! ?!$$!8

    8 T3?5115 ! 7 !4 3.%45' .#$)#% 17.57/ &% #4#$# ! 17.5%3)5%1!$ 6#*0#//#%#7/, +#'9*7,#*"3'(5, +#'?#.7 ?!'0 +#'%#1#%7/78

    8 T3?5115 !43$! ! @#.*##)2$# ?!'07% @#.#% "#*#$# +#'9*27, !7 ! 7.5*07"#*%&'6#4, ?!'0 ! $03* 6!$#+ !4 7*0#$##/ /;)$77**7 ! +7$/ +#'&.)#+*78

    8 F#?2 (=%45'!7 &% 17./3(3'!7 @#)7' 6! &% +73. 6!*5*.! :/&*/& "7!7.!, ?!'0 #4#675$051!$ $#+4#/7%&'7 !/0!"7!.!, ?!'0 #'0&1 /9.?&$0#% ;/=)!7.! %45**!$!8

    8 H! @#)7' ! 7.5*0 +#'#'0#*+#4#// $#7 &% !4 :/&*#/#/ +&'7% ?&'.#6!(/3//5 ?3*$!, !3.! "7!, $#+4#/7%&'7 !/0!"7! ?!'0 +5% /9.?&$0#% ;/=)3 ! 17./3(3'!7!/, ! 17.=$! &% !4#**#$"&*$#, 7$# /;)$77**7 &.#*+&.# !4 7/&*#/#/ 634/5, #4&12* 941#

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    23/138

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    24/138

    6!*5*5?!* !4 7*0#$ 17./3(3'3 % #4 33$ $#+ 7**#/7 !43 ! (=%45'3 !*#5$05'!/8

    1- .'M 

    E**#$1#$ +7&./ 7**#/7 ! @&$4#$ ?5%5.3*/ 17./3(3'3 ! *#5$0 &% "75'!/ #'0!.5$/H! @#)7' +#'"3.):/?! &.)#44, 63'0 +7&./ 7**#/7 !4 !@!7 &% !$0!7 @&$4#$ ?5%5.3*/17./3(3'3 +7$/ "9$/#11 +3$)3//; ! *#5$0 &% "75'!/ #'0!.5$/ M3$)), 63'0 !4&./, +#./ !@&$4/ !4 7$'= )3*'3 94& %45+7/(;> +5. @#)7' -'0 !4 !@!7, +7$/ !4 !$0!7 7$'= )3*'31!$ !

    "7! &% *#5$03 #'0#$*2#$ .&%4#%#)$#, 9?#/#4&%&@#$ !4 7*0#$ @&$4#$ ?5%5.3*/ "#?2(=%45'31=* &% 17./3(3'31=* 7%, +#*0 @&$41#$ /;)$77**7 ! *#5$03$! 7% #** ?!*! !/0(3?!'0 !$0(3 6!*5*5?!* .&%4#%#)$79 ! *#5$03$! +#'"#*#*2 .&%4 (5.8

    8 Á+15. #.#)#/&/ &% !*!@(5/ +#''3$)3*?!, +7$/63'0 ! @&$4/ 7% 7'#$ $!'0 %43*'5*!//!* &%+;$5?!*, %2/ $&6! %49.$0 ?&.3$/5%%!* %43/5 %4#.#4$7 &% '0(/#$7 &% +7$/63'0 !4 !%%43$03?!'0 6!(!)3$3 #'0+!';.! %#+ ! 6513.- /#.6#7/ $#+ ?7%#*6#/7, %#+ ! 6!45/ $#+ ?&)6#/7 !4&./$#+ 7% &.)#+#*$# ! ?5%5.3*/ (=%45'31=* &% 17./3(3'31=* 9.9.&%4/> +7$)!45*/!* $#63'0 -'0/$(& "#* ! )3*3', +7$/6! !4 !@!7 ?!'03$1=* ?!*= 9.99%9)&%12* #'&%4#$ 7 ?3*$5$! 45.?!, !/#%/?&.7 %4#.#/#/ &% "7-7 ?3$4!*3+, +#*0#/ ! "7- $2?&.#7 7.5$/ &.#4$# % 7%/#$7 /9.?&$0%4#.7$/ &.#4$7 7% /!./34$!, +#'#$'#)/#, 63'0 !4 #+*:/#// ?5%5.3*/ (=%45'31=* &%17./3(3'31=* ?#*9 #'0// ! *#5$03 7% 9.99% (3''!* +#'"#*#*2 .&%4/ !@(!$!, ! 6!)7 /#.6#?7%#*&%&/ &% ! 6!4! ?&)#*+#4&%&/ # .&%41#$ "&.(#7 9/#*#%%&'&?& /&?&$8

    /- .'M 

    V!((3$ ! 6/*#$%&' ?&/# +7!// #*+!.!%4/!*/$! +7$) ! &/ 5'!/ 7**#/2 "#?2 (=%45'!7+#'#'0#*+#4&% #%#/&1#$ 7%+&/ +7$) ! &/ 5'!/ 7**#/7#T3?5115 &.)&%, 63'0 6! 3*0!$ ?!*!7/ +!.!%4/!*/! #* 6/*#$%&' ?&/&1#$, ! 7$# "#?2(=%45'!7 &% 17./3(3'!7 +7$) ! &/, -'0+7$/ ! "7 &% *#5$05'!/ 7**#//& &% 9?#//& ?3*$!, % !7 !4;/5$ "#(&.# &% (!?!7.! ! 7.5*0/=* #'0#*+#/ &.)#+#*/ 7 ?!((3$ ! +#'#'0#*+#4&% ;/5$%4*#/#// *#5$0!7, !4 !/0!7 (=%45'31!$ ! "7-!* #'0#$*2#$ 9.99%9)$##, ?!'0 $#+ +7?#* !6/*#$%&' ?&/# 9?#/#4/&1#$ !4 #*211#$7 7?5*/%5'3 +#'%#++7%*/#8

    8 F#*#*), 63'0 7'#$ +7?#* ! 7.5*07 #'0#*#+ 5*/!* ! 6/*#$$#, +7$)#$ #*211#$7 7?5*/%5'!!4 ;/5$! )#

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    25/138

    8 E..# !4/ #**#// "#*#*$$, 63'0 !4

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    26/138

    A 7.5*07 (3'$! &% ! 17./3(3'$! +#'6!/5.345%!A 7.5*07 (3' /#65/ !4 3.%45' %4#$/ 3.3$5(5$!, /7/31!$ *!@@!$'= &% "#$$5**= (3'6!/=%5'!,3*0!$ "#?2 (=%45'3.! &% 17./3(3'3.! $&4?#, +#*0##/ ?!*!7 .3%%467%4#+*#' &% 7.5*07(=?56!'05% #**#$&.# 17/3.3*8

    8 A 17./3(3' $#?# !*!// @#)7' 5*/!*51!$ ! ?5.!!/, !%/&*03!/, #.2%%&'##/, ?5.3%3!/,+#42?5.3%3!/, "!*;!/, 17./33!/, "9*)##/, #.)2#/ &% @;%4/5!/ #** &./#$#)8

    8 A 63* /;)$;$ #**, 63'0 ! @3%%#%%73 ?!'07% 17./3 %4=/ &/"&*# &./#*#+1#$ ?#%4%48E*2%49. ;'0!$7% ?!*!+#*0 7$'= ?!'0 7$'!/*!$ )3*3' ;.!*+5$!, 6!%4$5*5%5$! &% 3.+5$045%5$!&./#*+&1#$8 É% 7*0 &./#*#+1#$ ! @3%%#%%73 +7$/#'0 @#);+ @3%7/73 !4!4 1#*&@&% !$$! !)3*3'$! 6!%4$5*!/51!, ;.!*+51!, +#*0#/ ?!*!7 ?!*=%%5''!* #4&$ /!./ &% 3.+5$0348

    8 M5%3)%43. @#)7'

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    27/138

    8 J=**#6#/ %3!$ -'0 ?&*##)$#, 63'0 #4##/ 6!$#+ -'0 #** &./#$$ #4/ !

    94+3$)5%/, 63'0 !4, 7$# ! "#?2 (=%45'3!/ #*!)/5, ?!'0 7/ ! @#. ?7/#*&?#* +#'1:4/!, !47*0#$ '01#$, %#+ $#+ @#.*##)6#/7 %!(5/ $#?# !*!//, 6!$#+ !4 #*!)= $#?# !*!// #** ! @#./?7$$7# &% "3*0/!/$7!8

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    28/138

    Q8 Á+)# ! @#. 7+#$#/#*# &% ?&'# &/%&'#% &% +7$)!))7', +:' !4 '0 !4 #*!)=$!, +7$/"#*@#.#%$# (!?5.! #* $#+ )*, $#+ 5**:/6!/(! (3'3%!$, 63'0 #4# ! @#.#% (=%45'3 !4 9?&78E$$&*"3'?! !43!/, +7$/ !4 #*!)= (=%45'!7/ ! ?#?2 %#+ @#.#*6#/7 ! /9.?&$0 #*2// %!(5/ $#?#!*!//8

    8 I$$&/, 6! !4 #*!)= @#.941#$, +7#*2// /;)$77**7 ! +3%/ (#*4#// (=%45'3!/ @#.)9$/27/&*#/ 5*/!* ?7%%4!%4#.#4/# ?3*$!, #*6!*$!, !3. ! ?#?2 ! @&$4/ 7% &% ! "#?2 (=%45'3/ 7%

    #*?#%4/78 M#./ !4 #*211 "#*6343// 31=* !11!$ !4 '01#$ $#+ @#.*##)6#/7 /911&, &%9?#/#4&%&@ $07*?5$?!*=, 63'0 @#.##/, ?!'07% @#.#% (=%45'3!/ @&$4#$ $#+ %4#.#46#/#//8

    /3- .'M 

    H3'0 ! 7.5*07 !)3+5$0 5*/!* %4#.4#// "#?2 (=%45'3 +&' !3. %#+ 7**#/7 ! *#5$05'!/, 6! !4#**#$+3$)= ?!*!+#*0 @&$49%%4#'#/ !@/!G0!.!$ /9./&$7 /3?5115, 63'0 !43, 7 ?!*!+#*0 #*6;$0/ +!'%4!!)5%5$! ?!'0 15.+7"&*#6/*#$%&'$# ?!'0 7.5*07 (3'$!

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    29/138

    Q8 K7654!%:/5%; &% "&.(6#4+#$#/#* ;/5$ @#)7' *#5$0$#'0#) (3';.! $&4?# @&$4* #*&':/%&7 2#/8

    8 H! @#)7' ?!*!+#*0 *#5$0 3*0!$ #+1#.6#4 +#$/ "&.(6#4, 7$# 17./3! $7$ % +7$)!43, ! 7 7*0#$ 7/!/5% &% 767.)#/&% $!@(5/=* %45+7/3// #'0 #'&%4 &?"3'5%! !*!// !4 #+*7/#// 7/!/5%$! #**#$# +3$)3//! ?!'0 +5%3 7%, 7 ;/=11 !!.$!, #11# !4'01# &% @#.1# !?!/34$7 &% #*#'0#)$7, *#'0#$# !43 !4 #*6;$0/$! !5. !4 !/0!7 6541!$ +!.!)/*#5$0!7, !5. $#+4#/%&'&12* ?!*= !/0!"7!7, !5. @#)7' /9117 $25'- .33$!7> 9/#*#%# !4 !..!*9$9%#$ &% 7"#(#4#//#$ 7*)9// 17.5(;, +3%/ /;)$77**7 !4 3.%45'17.= -. #*2// +#./+5%3. ! $5)3. -. #*2// %43/5 #4/ /#$$7, !5. /!./%3$ #4 $03* +#./ *9$1#$, 6! ! @#./ +7$)! #//#$ #*?#%4:/7, !3. ! 7.5*07 (3'$! *#%4 6#*0#8

    8 É% ! @#. 17.5(! #11#$ !4 #%#/1#$ 9/#*#% ! "#*# 94/ 6343// &% 7+3$)3// 7/&*#/ ;/5$ 7%,!4 7*0#$ 7.5*07 (3'.=* %4#.#%4/#// !)3+5$0*#?#*#/ ! "#*&.2/2* 7%+&/ 1#?#$$7 &% $#7 #..#$&4?# 7'!4%5'3/ %43*'5*/!/$78

    0/- .'M 

    X

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    30/138

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    31/138

    8 É% 6!15. %3!$ (3'%4#.#$ &% (=67%4#+*#' &*$# 7*0#$ -( !)3+5$0$0!*, ?7%43$/ +&'7%+5%3, )?9%%&'.2* +#'"#*#)#4?#, # .&%41#$ $!'03$ %3 +5%3 @#)7', !4 !/0!"7-7 %4#.#/#/ +#'/!'!)?! &% "#*#%&'#7$# +#'

    *#5$0!7$! #)?#4?#, "2&@ +7)2$ *5/(5, 63'0 %!(5/ %4#+&*01#$ +!'?; %4!!), &% !//=*"&*$#, 63'0 17./3(3'!7 !4 3%4/5*03% !/0!"7!.! %45**!$!, "#*#%&'#7 &% *#5$0!7 $#?#7/ !4-( !)3+5$0*#?&*1# 7.!/(5 &% #&$/ $#+4#/%&'7 !/0!"7!7!/ +#**247 % !431=* ! "#?2(=%45'31=* ?!'0 17./3(3'31=* 7/;)$7 ?!'0 7$511 7.!13*$7 /9.##)$#8

    02- .'M 

    A4 -( !)3+5$0 +!'0!.54!/!, &% 63'0 !4/ &/"&*#&@#$ *#6#/ &./#$$A 63$$&/ /;)$;$ #**, 63'0 ! +3%/!$%5' %435%3% 45.!)&!*, /;)$77**7 7$ ! +7$/63'0 "9$%&'#% "#(#)#*+#7$, $&6!7 L!(3% &% Z%7'+3$)

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    32/138

    7.5*07 ?5.5634 /!./347, !3. !4 7*0#$ &% +5% #66#4 6!%3$*= #%#/#1#$, #4 !4 !)3+5$0 +7/ %#+&., %2/ !4/ ! "#*&.2/, +7$/ 6!+7%:/=/ &% 6!4;'3/, # +7!// #+&$0#$ +#' #** 1$/#/$78

    8 A4 %#+ 6#*0&$ ?!*=, 6! ?!*!+#*0 6!/!*+!% #'0 "!*;/ 9$&$0#% #.2%4!3%3)5%%!* &% ?!+#.2"3'*!*5%%!* 17/3.3* ! +!'! .&%4&.# &% !$$! '3$3%4;* %4#.4#// ;.!*+51!$ #'0 5**= &?#/ #*/9*/,&% !4;/5$ !4/ +3$)(! ! 7.5*07 "#*%&'$#, 63'0 63%%4- 7)2 =/! ?!$ !$$! ! "!*;$! ;.!*+51!$ &%7*0#$ +=)3$ !4 -( !)3+5$0

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    33/138

    /!$-1743$0%5''!* 7+;/!/(!, )#

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    34/138

    8 M#./ #4#1#$ !4 #%#/#1#$ ! *#?#*##/ &% 37.!/3!/ $#+ ! *#'7)2%#11 "7/#%/?&.$#, 6!$#+!4 !@!7 5'634 *#'94#*#11 5**= +5% "7?&.$# #4&.# #** "#$/!./5% &% '3$)345% ?&'#// !)$7 &%1:4$78

    8 A *#5$03 @#)7' !4 3.%45' .#$)#% 17.57 #*2// +!';$!, ! +7$)&/ 5'.! $&42 "#?2(=%45'3!/ 7**#/2 *#?#*# &% 37.!/3 5/7.!/5/, ?!'0 +5%5/ ?#6#/7 &% "7/#%/?&.#7 /!./34$!$#7 !43!/ 7!)$78

    8 E4#$"#** /;)$;$ #** 7//, 63'0 ! 7/ # *#?#*#$# +#'2.4&%&.# 7**#/, !$$! 9/#*#%%&'#+7$)#$, ! /#%/?&.# #**#$&1#$ 3%4/5*0 #*2// #*#/#4#// ?!'0 #*#/#4#$)2 '0$# &% @#.$# 7%!43$1!$ 949% 9*/%&'#$ '3$)(5/ ?7%#*$78

    40- .'M 

    A /#%/?&.# %4#.4#// "#?2 (=%45'5$! +#'3%4/5%5.=* &% !4 !)3+5$0$! # 45.!)&5.=* @#. #;+!4!4 5*/!*!T3?5115 +#' #** (#'0#4$$, 63'0 6! &/ ?!'0 /911, !@5.=* !5. !$05.=* ?!*= /#%/?&. ?!$, !7 !4 2%7 &% !@!7 (=%45'31!$ &% 17./3(3'31!$ +&' +#' $#+ 3%4/34/! &% ! 7$# #'07# !7.5*07 ;)?!.$5* ?!'0 +5% ;.! 6545$5* %43*'5*!/1! *&@, +5%7! @#)7' 3//63$ !

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    35/138

    T;)$;$ #** !4;/5$, 63'0 !4 !@5.=* ?!'0 !$05.=* ?!*=, )# +&' +#' $#+ 3%4/343// /#%/?&.# $#+@#. -/(5$ %43/! &% /!./34$! +#'3%4/34$7, 6!$#+

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    36/138

    8 A 63$$!$ 9?#/#47, 63'06! ?!*!+#*0 !/0!"7, !4 !/0!"7! 94/ /9./&$/ 3%4/5*0 ;/5$%4#.4#// &% #.#%#// "#?2 (!?!!/ &% 17./3(3'3!/ &% 9.99%9 65/.!6!'05%! $&** 3.511!$#*6!*$!, !43 $#+ !4 3%4/5*03% !/0!"7!.! %45**!$!, 6!$#+ ! 7.5*07 "7%

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    37/138

    K&/ /#%/?&., *9$*9$ "7-%:/3// *#5$0!7$! 9.9*&%&.2* +7/ #** /!./!$;$K&.)&% /3?5115, 63'0 6! &/ 3*0!$ !@5.=* ?!'0 3%4/5*03% /#%/?&. ?!$, ! 7 +7$)#//#$"7-+!'4!/3 675$051!$ 949% #'0#/&./&%%#*, *9$*9$ &% *9$1942 7)21#$, %!(5/ "#?2(=%45'!7.! &% 17./3(3'!7.! $&4?# ! "#(#)#*#+ 5*/!* *#5$0!7!/ "7-9.99%9& /&/#/7 ?!'0!5. +7$)&/ 5'.! "7-%://!/(5, ?!((3$ !4 #'07 /#%/?&. *#5$0!7$!, ?!'0 9.99%#7$#, ?!'0+!.!)&!7$! +!'?!%4!!)5%5?!* "#?2 (!?!7 &% 17./3(3'!7 ! ?&.%&' !*!@(5$ !4 &*#/1#$ +!.!)/+5%7 /#%/?&. *#5$0!7.! &% +!.!)&!7.! %45**!$!#, !?!'0 ! "7% 9?#/#4&%&@ !7.5*07 "7%

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    38/138

    T3?5115 /;)$;$ #** !4/5$, 63'0 !4 !@!, "#*%#.)*/ &% /9.?&$0#% 3.- "75/ )# $#+ !%#.)*#/*#$/ !4 !*511 :./ #%#/#1#$, !4 9.9%&'$# &% #'0&1 ?!'03$$! +#'3%4/5%5.!&$0%4#.:/6#/7, )# 7 $#+ /!'!)6!/(!8

    8 E*2%49. 6! ! "7- #.2%4!!* ?#/7 #4&/ %4*27.#, ?!'0 ?#* %4#+1#$ #'0&1 %-*03% &%%4#+1#/$2 15$/!*+!/ 9?#/ #*8

    8 T3?5115 6! 3*0!$ #%#/12* #+#* 1$?5)!/ ! %4*2 #**#$, ! +#*0 ! "#(#)#*#+ ?!'0 !4 #'&%4

    3.%45' 94?#%4&*0&?#* $#+ (5.8

    8 T3?5115 6! ! %4*2 &*#/# #**#$ *#%#*#)7, /;)$77**7 +&.#''#* ?!'0 +5%&@ !43$!?#%4/&.# /9.8

    8 T3?5115 6! !4 !@! !!.!/5$! #**#$&.#, !4 !@!7 (!?! '3$3%4 ?#%4/#'#/&%# +#**#//'3$3%4/#?2 ?!'0 +5% 7%/#$/#*#$ &*#/ #+1#.##*

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    39/138

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    40/138

    17./3(3'3.=* !4 !/0!"7 !/0(!"75$! %&.#*+&?#*, ! "7-$!, *#5$03$! ?!'0 !4 !/0!"7!$!1#*##'0#4&%# $&**, !+! (!?! #*7)#'#$:/&%&.# &% #*!)5%5.! 7'!4 3 $&** &@@#$ %#++71#?!**5%/ $#+ /#6#/, +7 6! +&'7% +#'/9./&$$&, %#++7 #.#(# &% 6!/5*0! $#+ *#%4#$8

    8 M#./ ?!$$! $&+#*0#, ! 7 !4 !@!7 &% 2%7 "#?2 (=%45'3!/ &% 17./3(3'3!/, '0!.!$%4%&'/2* %43.:/?!, )# $&6! +7$)#$ 6#*0#% 3 %.'#/&%# $&**,

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    41/138

    A 17./3#*!)5%/ %4%&'&@#$ +#'#*242 /9.?&$0#% +#'7$/&%.2*T3?5115 +#' #** (#'0#4$$, 63'0 +7?#* /911#$# -'0 ! 45*3' +7$/ 9.99%%&' (3'5$ &%

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    42/138

    8 A %43+%4&)3 &% #'0 6!/5.1!$ *#?2 !43$1!$ !4 #*211 +3$)3// &% %45+;.! /9./&$/+#':$5*5% ;/5$ !4 #*!)5%.! ?!'0 #*45*3'3%:/5%.! %45$/ 17./3(3'3!/ +7$)#$ +5% 7)#'#$ &%/5?3*!11 #%2 ?5%5.*=/ +#'#*242*#' 9?#/#*6#/7 ;'0!$, )# $#+ 941##%2 %4#.7$/, -'0 +7$/ ! "7?!'0 $2?&.#, 6!$#+ +7$)7' ! 1#?!**= *#?&*1#$ 7/#// @&$49%%4#' *#/&/#*# &% /#*(#% "74#/&%#,?!'0 @#)7' !+! 17./3(3'3 9.9 1# !3. !4 7*0#$ 1#?!**5%/ %36! ?7%%4! $#+?3$6!/(!> +#./ ! ?!*=%5'3% 6!%4$5*!/ !*!@(5$ -'0 #** 2/ /#7$/#$7, +7$/ ! 7 ! 1#?!**5%1!1#*##'0#4#//8

    8 É% ;'0!$#4/ #** +3$)!$;$ !4 !@!7 1#?!**5%.=* 7%, +#*0#/ ! "7- !!.$! ?7%%4!?3$$78

    8 H!%3$*=&@#$ !4/ #** /!./!$;$ !43.=* ! 1#?!**5%3.=* 7%, ! +#*0# ! $#+4#/%&'7 ?!'03%4/5*03% !/0!"7! ?!'0 !5. 7)#'#$# &% 7?* 5**= 949//, ! @#.#% 17./3(3'3.! $&4?#,#'0#4#)&% &% #'0#%%&' -/(5$ /9./&$$# &% *&/#%*$#8

    8 É% !4 7*0#$ #'0#%%&' !*!@(5$ !4 #'07 "&*, ! 7 ! @#.#% "#?2 (=%45'3!/ #4&$ /!./(! &%17./33*(!, ?!'0 ! 7$# /!*5$ +5%&$/ ?!$ !43634 6!/6!/=% (3'!, ! +5%7 "&*$# !+!

    17./3(3'3 1743$03% .&%4&/ ?!'0 .&%4# ! +#'+!.!)= .&%4#

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    43/138

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    44/138

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    45/138

    ;.!*+51!$ &% 17./351!$ $7$

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    46/138

    M7?#* @#)7' ! "#?2 (=%45'3$! 9*

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    47/138

    "7-5'!/ ?!'0 %#+, &/%&' "3.3' "#$$, +7$)7' !4 #.#)#/7 *#?&*6#4 #** "3.)-*$;$, +#*0*0#* #"#?2 (=%45'3!/ %4#.#4/& &% $0#./&8

    24- .'M 

    M7.# ?!*= ! %4!?!/3%%5' ?!'0 !4 #*2.# ?5**!*/ +#$/#%7/2 174/3%7/&E'0&17.5$/, +7$/63'0 ! "#?2 (=%45'3$! &% 17./3(3'3$! 9*8 H!

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    48/138

    ;.!*+51!$ +#' $#+ /!./6!/$5, #45*/!* !43$ "#?2 (=%45'3!/ 7%+&/ ! +!'3 .&%4&.# =6!(/?5$+#'%4#.#4$7, ! +7/ %36! %#+ #** +#'#$'#)$78

    23- .'M 

    M7&@#$ 6!/5.344; +#' !4 #*&?*&%/ &% 65$0 &? *#"3*05%! %4%&'#% !6634 !4 #%#/#*9$"&*#%&'&6#4 &@#%/

    M7$/63'0 -'0 !4 9.99% "#?2 (=%45'3.! $&4?#, +7$/ ! 45*3'3% 17./3(3'3.!, %2/ !6!/!*+!%3)5%3.! $&4?# 7%, '0!.!$ %43/! ! /9.?&$0 #*2// #*&?*&%.# 67?!/34$7, !4&./ !4#*&?*&%.2* #'0#/+5%/ %4%&'&@#$ #* #** +3$)!$3+8 E*2%49. 7% !$$! +71#$*&/&.2*, !4;/5$@#)7' /!./!+5.=* &% *9$"&*#%&'&.2*8

    8 T;)$;$ #** /#65/, 63'0 !4 #*&?*&% !$$! !4 7)2$# #*/#*&%#, +#*0#/ ! /9.?&$0 ! "#?2(=%45'3 (3'%4#. +#'/!./5%5.! &% ?7%%4!%4#.4&%&.# $&4?# +#'5**!@:/3//8

    8 M#*0 !4 #*!)3//, #*"3'*!*/, ?!'0 15.+7&@#$ #*7)#'#$7/#// 7.5*07 "#?2 (=%45'3.! &%17./3(3'3.! $&4?# %454, !4 #'06547!.! $&4?# $#'0?#$, ! $#+#%7#.# $&4?# 6!.+7$ 6!$#+ ! "#?2 (!?!7/=* +#'"3%4/3// $#+#%, +7;/5$ 7%+&/ 6!4!#.*, !43!/ /9.?&$0 -/(5$ ?7%%4!%4#.#46#/7, !4 #*&?*&% 2/ #11#$ +#' $#+ !!)5*0346!/?5$8

    8 É% 6! ! 7.5*07 "#*%&' ?!*!7/ %45+7?#/&%.# 7/&*$# &% ! "7- 7%, /!*5$ ! "#(#)#*#+/2*"&*/&1#$, ?!'0 '0#.+#7 #'0#*#/12* !/0(5?!* +#$$# &% !4!*!// ! +:' 3// /!./=43)7, !4 2(3'!7$! 7)#'#$ &44#* /9./&$/ #*"3'*!*5%5.! $&4?#, !4 3.%45' $#+#%#7$# (3'!7/ 5/.;654=#*&?*&% 7)#(# *#'9.)*$# &% 1#/#*$& ! "7- 7$# !/0(! 1$#7&./ $#+ #** *!3*$7!?7%%4!/&.?&$, 3%4/5*0.&%4&1# #%2 #*7)#'#$:/#// "#?2 (=%45'!7/, !4 #*&?*&% #**#$/ $#+ 5**?5$,+!'5$! ?7%%4!%4#.#46#/78

    8 M#*0 #*&?*&%##/ +&' @#.7$)7/5% $&** 7%, /7*/= &% #**#$+3$)= *#?#*##* 7 *#6#/45.$78

    8 M#./ +!7 $!@%5' ! @#.7$)7/5% 7)#(# %#+ /#.(#) /3?511 !+! 6!.+7$

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    49/138

    ?7%4%4!/!./!$5 #$$&*"3'?! #*6!/5.34/!+, 63'0 +!'5$! !4 #*45*3':/5%$! +=)(5.=* &% #.#(&.2*#'0#/+5%/ 7)# 7/!/38

    31- .'M 

    M7 ! "#?2 (=%45'3 #*45*3'3%:/5%! &% 65$0"&*#&@#$ &./% !4/A 63$$&/ /;)$;$ #**, 63'0 ! 17./3(3'3 #*45*3':/5%5/ &/"&*#&@#$ &./( !6634 &@#%/

    /;)$77**7, ! +7$/ !4 #*45*3'3%:/=/ ?!'07% ! 45*3'1! !)=/, ?!'0 @#)7' ! 67/#*#42/, !4!4 !45*3'1! ?#?2/ /#7$/(8 A4 #*45*3':/5% /#65/, ! 45*3'1! !)=/ /#7$/?# !4, +7)2$ ?!*!7 %!(5/(3'5/, ! %4%&'/2* &$0%4#.:/?#, +5%$! 7)#7'*#$#%#$ 6!%4$5*!/;* 5/#$'#)78 A 67/#*#42/, ?!'045*3'1! ?#?2/ /#7$/?# @#)7' !4 #*45*3'3%:/5% ?!*!+#*0 7)#'#$ (3'$! 7)2.# %4=*= ?#%4#)#*+#%&% 5.634!/3% +!'5$5*/!./5%!, ! (9?#)#*+# %4#)&%# &% ! /2#9%%4#' ?7%%4!9?#/#*&%# +#**#//8

    8 É% #4# ! +#'6!/5.345% $#+ !..! &% 7*0#$#%#/1#$ !4 5/!)=.! $&4?# !4 #*&?*&%$# $#+ #** 6#*0#/ !)$78

    8 M#./, 6! ! 45*3'1! !)= ?!'0 #*45*3':/= $#+#%#$# "7!7 ?!'0 !/0!"7!7 &% !43 9.99%#71#1743$0:/6!/(5, 63'0 !43 ! 45*3'1! !)3// "#?2 (=%45'3 &% 17./3(3'3 45*3'

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    50/138

    !431=* ! 45*3'3% "#?2 (=%45'31=* &% 17./3(3'31=* 6!/!*+!%;* 7)31/5, ?!'0 !43!/ /2*#(3'/!*!$-* #*?#//&, /9.?&$0#% &% #*"3'!)6!/= 1743$0:/&3/ &% :.5%1! "3'*!*/ 1743$0:/?5$0 "#*$#+ +;/!/6!/ 6!/5*0/!*!$$! &% /#*(#%#$ #.2/*#$$# #** /#7$/#$7 &% $07*?5$:/!$78

    X8 A43$1!$ !$$! 7+;/!/5%5.!, 63'0 !+! "#?2 (=%45'31=* 7*0#$ #.2%4!3% &% (3'/!*!$ -/3$)31/5 7 &% "3%4/3//5 +#' !43/=*, 6!/?!$ &?7' &% $#+ /3?511 /#.(#)2 7)2$ 1#** !/!$-1743$0%5'3/ 7% 6! ! "#*@#.#% #*&'%&'#%/ &% /9.?&$0%4#./ /;) #*25**:/!$7 #* #**"3'!)$78

    8 M#./ !4 #*45*3':/= ! +!'! 67/#*#42(&/ '0!.!$ !4 #'&%4 @&$49%%4#'.# $&4?# 7#*&':/7, !+#*0#/ /;)$77**7 "#?2 (=%45'5/ 45*3'1! !)/!, +7$)!45*/!* +!'5/ ! 45*3'*#?#*#/ $#+ !@6!/(!+7$)#$3. ?7%%4!, 6!$#+

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    51/138

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    52/138

    8 E**#$1#$ !43!/ ! 6!/5.*#?#*##/, +#*0# !4 3.%45' ?!*!+#*0 .#$)#% 17.5(5$! /9.?&$0#%+#'6!'05%5.!, $#+*9$1#$ ! &/, ?!'0 65.3+ ?!'0 /911 "&* 949// #4#$# #'0#/&./&%&?#*/9.?&$0#%#$ ?&'1#+#$/ 6!/5.(5.5% !*!@(5$, /3?5115, +#*0# !4 #'0#%# 94/ /9./&$/ #'0#%%&'?!'0 1#?!**5% !*!(51!$ #*/#, 6! !4&./ $&+#*0# !4 '3$)3*/5&% ?&*/&, 63'0 !4 7*0#$ "9*)#$#, .&/#$# &% #.)2$#, +#*0# /;)$77**7 ! ?:4 "3*05%5$!&% -/(5$! ?!'0 +#).&$# ?5*/345%5$5* "3'?! ! +5%7, %43+%4&)3% ?5.3% &% +#42?5.3% ?!'0 17./3/#.*#/&6#4 #%/# &% %4!!)/!, !43$/-* #66#4 ! ?5.3%634 ?!'0 +#42?5.3%634, !?!'0 17./3634#** /!./34$73 &% #4/ #** 7**#/$79, !4/ ?7/!/?5$ &% 5**:/?5$, 63'0 6!/5.!7!/ ! "3*0=?:4"3*05%! &% -/(! &% +#).# %4!1(! +#', ! +7/ $#+ #** /!./!$;$8

    8 M#./ 7*0#$ +=)3$ 7'#$ %3

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    53/138

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    54/138

    8 M#./ ! 67/1&. "74#/&%# ! "&.(# 5**5%5$! &% +&*/=%5'5$! 7/$2%&'# &% "#?2 (=%45'!7+#' 17./3(3'!7 +#$$07%&'# %4#.7$/ ?5*/!*347 &% /9./&$7> @&*)5$! 35&./, ?!*!+#*0 15.=94?#'0# /911#/ !@ 67/1&. "#(&1#$, +7$/ ?!*!+#*0 +5'$5% 94?#'0#, %47$/-'0 !4 3*0!$ $#+#%94?#'0&$#, ! 7$# %454 ?!'0 9/?#$ (3115'0! ?!$, 67/1&.

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    55/138

    D# /;)$;$ #**, 63'0 #'0 &% ;'0!$!43$ %4#+&*0 !4 !$05$! % #'0%4#.%+7$) ! $!'0!$05$!67/1&.&/ $#+ 9?#/#*6#/78

    8 M#./ 6! !$05+$! $#'0#)&/ 9?#/#*#+, !3. $!'0!$05+$! 67/1&.&/ #** 9?#/#*$#+, +#./!$05+ !$0(! !4 &$ $!'0!$05+8

    8 H! @#)7' #'0#)* !$05+ #.#%7 $#'0#)&/ !4 !@!7 (3'31=*, !3. !$0(5$! &% $#+ $!'0!$0(5$!67/1&.&/ #** #.#%$7#8 M#./ !4 2 $!'0!$0(5$! 67/1&.&/ !$$! ! $#+4#)&$#, +&' @#)7' !

    94#*#117$# #** #.#%$7#, +#*0$# ?&.&12* !4 !4 !%%43$0 /;)?!*#?2*#' %45.+!43//8

    3- .'M 

    M7&@#$ *#6#/ &% +7&@#$ $#+ *#6#/ !4 !%%43$03!/ "&.(#7 "#?2 (=%45'!71=* 7/#$$7 &%#4#$# 7$'= (!?!7.=*T3?5115 ! '0#.+## &% ?&'.#$)#*#/ 65/.!6!'05%! $&** #*6!*/ "&.($# 9%%4#% 7$'= (!?!7,15.+7$#+# 7% *#'0#$# &% !5.63'0 7% $#?#44 !43!/, "#*#%&'&.# 65.!+*!$!8

    8 K7/ +7$)!))7', +:' #*6;$0/ "&.(&$# $#?# &%

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    56/138

    7 #** !)$7, &% !4 7*0#$ ?#*# !)3// )3*'3 ! /9117 7$'= ?!'03$ "#*3%4/5%!3. 3%4/5*0 !*5 $#+#%$#8

    8 S2/ +&' !3. 7%, 6! '0#.+##7, /;)$77**7 "7!7 &% *#5$0!7 ?3*$5$! &% 2 +!'! /!*5$+5%3)7 654!%%5'.! *&@, ?!'0 #'0&1&$/ !43!* ! '0#.+###* #'0// *!$7 $#+ !!., !43!/ !)3*'3!/ %4!1!)3$ +#'/!./(! +!'5$!8

    8 H! @#)7' ! +#$0!%%43$0 '0#.+## &% ?&'.#$)#*#/ 65/.!6!'05%! $&** #*6!*$!, !43!/ !

    )3*'3!/ %4*#7 ?!'0 94#*#117 !/0!"7!7 ?7%%4!?#6#/7 &% +!';$! 9?#/#*6#/78

    8 H! @#)7' '0#.+###/ 6!'03// 65/.!, #4#.# "3'$! !43 65.!+*!$78

    8 D# !43!/ ! )3*'3!/, +#*0##/ !5. +#$0#427 !(5$)&;*, !5. !4 #*(#'04&%&./ ! ?2*#'&$0!)3// 5/ ! +#$0!%%43$0$!, ! ?2*#'&$0, 6! +#$0!%%43$0! #'01##*&% #*2// +#'6!*$!, %36! %#+?#6#/7 ?7%%4!> )# 6! #*65*5%; ;/5$ '0#.+## &% ?&'.#$)#*#/ 65/.!6!'05%! $&** +#./ !43.=*?&'.#$)#*#/#/ /#6#/ +-*$& 7 # ?7*5'1=*, ! "&.($&* "3'$! +!.!)$78

    11- .'M 

    A4 #*6;$0/$! 9/?#$ %45+3$ !*;* *#?2 +&$#%&.2*T3?5115 !4/ 7% #%4$1# #** ?#$$$, 63'0 6! "&.($# 9/?#$ %45+3$ !*;* *#?2 *=$05(! ?!'07%-'0$#?#4#// +&$#%# ?!$, +#*0##/ "#*#%&'&?#* ?!*= 654!%%5'5$! "#$$5**5%! &% /!./!*+! !*!//'0(/9// 9%%4# ?!'0 ?5%5.3*/ !4 94/ #'0#$*2#$ 3%4*78

    8 S2/, !4 7*0#$ +&$#%/, +&' 6! 654!%%5' #*2// 7% (;/3// ! "&.( #4&6#4, 6!%3$*=&@#$ +#'#** 3%4/!$7 &% !$$! 949%$# #** *#$$7#, 6! !@&$4/ @#)7' !4 7$'= (!?!634 %45+:/(;> &% #4 !3. 5**, 6! !4 7*0#$ 45*3'3% (3'3!/ !4;/5$9.9%&''& $#+ ?5*/34/!//5 5/8

    10- .'M 

    Q

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    57/138

    H3'0 !4 !%%43$0 ! +!'! 67/1&.&/ "&.(&$# !+! "#?2 (=%45'!71=* 7% 7!@6!/(!, +#*0##/ !445*3';* 9/9// *#T;)$;$ #** /3?5115, 63'0 6! !4 !%%43$0 "&.(#, $#/!*5$ %4%&'1# #%?&$ ! +7$/ #4 %3%43. +#'%433// /9./&$$7 17./3(3'!7/ +5% ?!*!7$#, "2&@#$ "#*#%&'&$# 1#*##'0#4&%# $&**,#*45*3'3%:/3//!, !3. !4 !%%43$0 "&.(# 6!*5*5?!* 67/1&.&/ !//=*, 7 !4 !""&*# 17./3(3'3!/45*3'1!$ /!./(!, 9?#/#*6#/7 &% .!(/! +#'?#6#/78M#./ ! 45*3'1!?#/&% ! 17./3(3'3 /;*!()3$ &% 9.9%&' ?3*/5/ $#+ 45.(! 78

    8 M#./ +5%*9$1#$, 6! !4 !%%43$0 !43$! ?7%%4!?5*/5%5/ ?5.$5 1# &% 67/1&.&6#4 #*211 $#+(;/6!/$! /!*5$ !4 !*!// +:' ! ?7%%4!?5*/5% +#'/9./&$7, # ?7*5'1=* 7+;*$& &% 7'0 67/1&.&$#5.5/ ?!**!$58

    8 M7$)!45*/!* !4, ! 7.# ! ?7%%4!?5*/5% /!./347, !43$! ! 17./3(3'3$! ?7%%4!?5*/5%!7)#(&$ 9/#*#% *&%4#$ $#+

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    58/138

    8 M#./ ?&..33$%5' 35$ ! %4#$/ 5$3$3 &% 3.%45';$ /9.?&$0#7 7%, ! $#'0#)7 :4#$ 1#**745.(5 &% /7*/(5 ! 654!%%5'3/8

    13- .'M 

    H3'0 ! ?&..33$3 949// ! .33$%5' $#+ /;)5%! ! '0#.+## /9.?&$0#%%&'&/, /;)5%! @#)7' !43/9.?&$0/#*#$%&'&/ 6344! +!'5?!*

    I$$#$ 9?#/#47, 63'0 ! ?&..33$%5' $#+ /;)5%! +7$)&/ %4*2 7$'!/*!$ (=%45'!7$! 9.9*&%&.#$&4?# ! +!'4!/3 /9.?&$0#%%&'&/, !$$! /;)5%! @#)7' !4 #+*:/#// 9.9*&%.# $&4?# ! +!'4!/3/9.?&$0/#*#$%&'&/ 3344! &% #.#)+&$0#478

    8 S ! /9.?&$0#% "7- &% +5% /9.?&$0#% 9.99% %&.#*+&.# % !!.!/! #**#$&.# !43!/ +7$/#*211 +3$)5+ %#+ ! @5@!, %#+ "#(#)#*+$ $#+ /9.?&$0#%:/6#/7, 6! +5%3)%43. 6! ! "&.(!43.! ! "#?2 (!?!.! +5% +=)3$ 7% %4%&'#% 7!)5%3!/ /#//> 6!.+!)%43. 6! ! "#*#%&'"&.(&$# +#'6!'0(!, 63'0 6!*5*! ;/5$ ! 67/1&. "#(&1#$ *#*&$# )?9%%&'&.2* '3$)3%3)(&, ?!'0#*.#$)#*7, 63'0 !..=* +5% +=)3$ 7$/&4#)(&> +7$) ! +#**#// ! +3%/!$7! %435%5634 &@#%/, !4!%%43$0 "&.(&$# !4 #*213

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    59/138

    M7?#* ! 15.= ;.!, +5'$5%3 &% $#+#%# #*6;$0/5?!* &% #4 5.$0&?7*5'1=* ?!*= 79*/94&%&?#*+!'4!/!7 &% '0#.+##7 '0!.!$ '09$'# &% $#+ /9.?&$0#% 3.1!$ %43/! 65/.!+!.!)$7, &% +&*/5$% (3''!* +5%3 '05+%5'!, $#?#*&%# &% 3*/!*+! !*5 &$0/#*#$# (;/$7 !4&./ #4#$# !'0#.+##$# '05+%5'5.=* &% $#?#*&%&.2* 7% %4%&'&@#$ #** &./##4$#+8

    8 M7#*2// !43$1!$ +!'5.=* ! '05+%5'.=* :.$&, !+! '0#.+## &*#/3.!7.=* #** ?!*!+7/+3$)!$3+8

    8 A 63* /;)$;$ #**, 63'0 ! '0#.+## 94* $&+#*0# /#*(#%, +5%3 $#+ /#*(#%3.;!8T#*(#%3.;! ! "&."7$#+# +73. 6;%43$$&'0 &?#%#> ! $2$#+# @#)7', +!7 %435% %4#.7$/, !+73. /74#$6!/ &?#%#8

    8 N#+ /#*(#%3.-! @#)7' !43, ! 7 !4 7*0#$ /#*(#% 3.3$ !*;* &*7 &?#7#/> &% #4# 94*$&+#*0# /9.?&$0#%, +5%3 @#)7' $#+ /9.?&$0#% 3.;!8 T9.?&$0#% 3.;! ! 7#/ %#.)*/#$#+3$);$ ! "&."7 &% $2$#+# #'0!.5$/ #11#$ ! +7 7)2$1#$, ! +73. /74#$&/ &?#%#8

    8 N36! .&'7 %435%;$ &./#*+&1#$ ! "&."7$#+##/ /74#$$#'0#)7, ! $2$#+##/ @#)7'/74#$#//#)7 &?1#$ +3$)(5 /9.?&$0#% 3.;!$!8

    8 A4&./ 67?(5 ?!'0 +3$)(5 @#)7' /9.?&$0#% 3.-!$!, +7?#* +5. +5%3!* %4#+1#$ @#.1#%45**6!/$! &% @#./ 7$)7/6!/$!8 M7$)!43!/ @#)7', 7 #4#$ !*;* &*7 &?#7#/, $#+ /9.?&$0#%3.-!$! +3$)(;8

    Q8 Á+15. /#65/ ! .&'7# '0!3.*!/! &% %435%! %4#.7$/ ! "&."7$#+# /74#$$&'0 &?#% 3.;1!$

    #4)#//# '0?&)#/ ?!**!$7, +7$) ! +#**#//, ! +7 7)2$1#$ &% +!7 '0!3.*!/ %4#.7$/, /74#$&/&?#% 3.;1!$ 5*/!*51!$ '0?&)##/ ?!**6!/$!, /74#$6!/3)7 &?91#$ @#)7' !)=%%5'3 7.5$/ &%45*3' +#./ ! *#5$03!/ *9$1#$, 6! '05+(; $#+ ?3*$!, 9$$0 '3$)3*345%;$5*"3'?! 9$$0#$ "&*.#?#4#/6#/$& &% .5%4#)6#/$&8 M7&./ 7% %4%&'#%, 63'0 ! '0#.+##'05+%5'5.=* &% '05+(!7.=* #'0#/ +5%/ #*+3$)(!8

    8 A 63* +#' #** (#'0#4$$, 63'0 ! '05+%5' 65.3+"&*#, /;)$77**7 /9.?&$0#%, ?&'.#$)#*#/7

    &% .#$)#*/> ! +#*0, 6!15. ! +#'6!/5.345% %4#.7$/ $#+ #'0&1, +7$/ (3'3%!$ !)3// &% #$'#)#//6!/!*3+ !$$! 3*/!*+5.!, ! 7 $#+ /#*(#%3.5$5* "3'?! +!'5/ +#' $#+ ?&)6#/7, +&'7%#*$#?#4&%&$# #.#(&$&* "3'?! +7$)#$3. ?&)#*+#/ (#*#$/8

    8 I$$&/ ! '05+3$! 7%

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    60/138

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    61/138

    63'0 !43!/, 7 9$+!';!/ $#+ /#*(#% 3.; +7!// +#' $#+ ?&)6#/7, '05+%5';!* &%?&)#*+#* +5%3 3.+5$034458

    11- .'M 

    M7*0#$ %3..#$)1#$ 9?#/#4$# ! '05+%5'1!$ ! "75'3$ *#?2 !/0!"7! &% +7*0#$1#$ ! $25'3$ *#?2D# 63'0 !4 #*213

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    62/138

    %4#+&*0#.# .;6543// ?&'.#$)#*#/7 '05+%5', 7#/ ! (3' '05+%5'.! 13 +#./ ! 7 $#+ 9$(3'-, !4 +5% "9*9// '05+%5'3/ $#+ ?7%#*6#/8

    8 N#'0#)7 #%#/ M73. ?!*!7 6/*#$%&' ?&/&1# #%7, ?!'0 6!+7% #%?&%#$ +!.!)/, ?!'0#'0&1&$/ 1#

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    63/138

    M#' #** /3?5115 (#'0#4$$, 63'0 ! '05+3, "2&@#$ ! .#$)#*/#, %3"&*# +=)3$ +#$/6#/7+!';!/ ! '05+%5' /#.6# !*=*8

    8 E*2%49. '0#.+##7$# $!'0 %45+! &% *!6#*0$# /5?3*%5'! 35$, +#./ $#+ &.#46#/$#!..!, 63'0 %3"&*# )3*3''!* "3'*!*344!$!8

    8 A *9$"&*# 6#*0##$ &% +#'0&1#$ "#?2 "!*;7$! ?!'0 17./33%!7$! %3!%5'! 35$8

    8 T3?5115 ! "#(#)#*+# "3*0/3$3% 6513.;7 35$, 6! ?!*=%5''!* !/3$5 &% /&$0*#'!/3$5%3)$!8

    8 T3?5115 94%43*'5*!/ ?!'0 ! "#(#)#*#+ '0&$# #*7$/&4&%# 35$, +7$/ ! !$

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    64/138

    8 M7.# $&4?# /;)$;$ #**, 63'0 !4 !@! "7!7$! /9.?&$0#% 3.; &?#7$# 1#/9*/&%# ;/5$,!!.!/; #**#$&.# &% 1#*##'0#4&% $&**, ?&'.#$)#*#/1#$ '05+3!/ $#+ /#6#/, +7?#* +5. 3*0!$3.1!$ ?!$$!, 63'0 +!';!/ ! /9.?&$0 .#$)(# %4#.7$/ +#'?&)6#/78

    8 M7)2$ @#)7' ! %4*2 "7!7 .&%4&.# %#.)*/ 3.;3$ /-*, #4# !!.!/5?!* ?!'0 $#/!*5$:?5$%5'5.! (#*9*$# 7 '05+3!/, #4##/ +5. $#+ '05+3$!, 6!$#+ 7$511 '3$)33$! $#?#448M#./ '05+3!/ ! %#.)*#/*#$# +#**& &% #4# !!.!/! $&**, '3$)$33!/ @#)7' ! %#.)*/#+#**& &% #4# &.&%&.# !)$!8

    8 É% #4 !3., 6! !43$!, ! 7 #4/ &.7, &@ #*+&( ?!$, +#./ *9$1#$, 6! ! "7-#%4/#*#$#, 2.*/#, 63*)=.3%3 ?!'0 /&13*03)3//!, 2#/ /9.?&$0#% 3.; 7)#(&$ /-* 7% !?&'.#$)#*#/7 '05+3, ?!'0 #4# $#+ *&/&1#$ !/0(;"7!7 ?!'0 "75'7 .33$!7 % #4# 7%675$034?5$, ! .#$)#*/ '05+3 3*/!*+! !*5 6#*0#47, ! 7#/ /;)$77**7 ! "#(#)#*+7 ?!'0 /!*5$ !.#$)#% 1:.5 ! /9.?&$0%4&#$ $#?#4$# 7 % "#?2 (=%45'!7!* % 17./3(3'!7!* #'0// #4#$#3.+5$045%! !*5 #%$#8

    8 A +#*0 '05+3 %4%&' #%#/&$, &% "2&@#$, 6! !4/ !43 #*/!./5%! :?5$(!, +7$)!43$!/#.6#7/ +!';.! ?5**!*6!/(5, +7$) @#)7' "#?2 (=%45'!7.=* 7%, ! +7$/ !4/ ! %4%&' 5**!@3/!9?#/#*7, .#$)#*#46#/$# ;'0!$, )# !43!/ #* $#+ 7)#'#$:/6#/78

    1/5- .'M 

    H3'0 ! "#(#)#*#+ /9.?&$0%4!3 7)#(&$ :?* 7% '3$)3%3)6!/7 '05+.=*

    M7$/63'0 /#65/ ! '05+%5' /#.6# #'0#%%&' +;$5(! ! '05+3 #**#$, +76#*0#%/ '0!$-1! #%$#,+7$)#$3. ! $03* ! '3$)3%3)5% &% 3.?3%*5%@#)7' #4#.# $&4?# #'0#)* ! "#(#)#*#+.# /!./3478

    1/- .'M 

    H3'0 ! '05+3, '05+'0#.+##7 +7$)#$ '0&1#$ #*(5.6!/$!T3?5115 !4/ %#+ #** +#**24$$, 63'0 +7?#* 65.3+"&*# -'0+7$/ /9.?&$0#%, ?&'.#$)#*#/7 &%.#$)#*/ '05+3 ?!$$!, ! 17.=%5' #*2// !4 2 '05+%5';.! $&4?# $07*?5$?!*= 1743$0:/&3/ #**#*2+;/!/$738

    8 S +7;/5$ !4/ #*2+;/!//5 &% 1#1743$0:/3//5, 63'0 2 ! '05+3, ! 3.*#?#*# #.#(&$&*"3'?! +7$)!))7', +:' !4 5.?5 &% '05+'0#.+## /9.?&$0#% 3.;!/ #* $#+ &.7, #4#$#+7$)#$$#+ '0#71#$, ?7%45*0!71!$ &% !4 #4# 7.5$/ "3*0/!/3// @#.#71#$ &% #'0&1 )3*'!71!$

    -'0 !4 3.%45' .#$)#% 17.57 #*2//, +7$/ +5% #'0#1// 7% #*(5.6!/$!, &% !$$! .#$)(# %4#.7$/+7$)#$/ #*7$/&46#/$#8

    8 É% ! '05+'0#.+## +!';, !43$! /;)/! &% 1#*##'0#4&%# $&**, /9.?&$0#% 3.;#*&.#4/&?#* '0?&)#/ $#+ ?!**6!/$! &% !4!*!//, +:' '0#.+#3.;!/ &*7, %#++7 1#?!**5%/ %#+/#6#/$#8 É% 6! 7)2941#$ '0?&)##/ ?!**!$5$! ?!'0 1#?!**5%3!/ /#$$&$#, #$$# &@#$%&''#*%#++7 #.#(# %#+ *&%4#$8

    1/2- .'M 

    A '05+'0#.+## &*#/3.5$! +#'?74%'5*5%5.=* &% ! 3.*#?#*#.2*A '05+'0#.+## &*#/3.5/ @#)7' !4 3.%45' .#$)#% 1:.57 ?!'0 #4# 7/&*2+#%/#.#7 !?!'0 ! 67/#*#%6#*0# !4!4 ! 5@/!*!$3 &%

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    65/138

    8 S2/, 6! ?!*!+#*0 @#. "3*0!+!/! !*!// !4/ *5/$5, 63'0 ! '05+'0#.+###/ #* "3'(5+!.!%4/!*$7 &% #4# @#.?#%4/#%# *#%4$# /#*(#% 6!/!*+;1!$ 5** !4 #**#$"&**#* !4 5.?5$#?&1#$ &% %4#+&*0&1#$, #4# 6!%4$5.!, )# $#+ .3+*5%5.!, +#'1&&*$7 &% ! +7$/ ! )3*'3+7$2%&'# +#'7?5$(! #'0#%%&'.# *&@$78

    1/3- .'M 

    M7*0#$ #.#(# ?!$ ! 3.*#?#*#$# &% +7&@#$ *#6#/ ! /#*(#% 3.3$ !*;* /#// 1#?!**5%3!/?7%%4!?3$$7E'0&17.5$/ ! 3.*#?#*#, +#*0# +7$)#$ )3*3'1!$ &% '01#$ !4 '0?&)?!**= *#?#*##* #'0#$*2&./&#, !4 5.?5$! +&' '0#.+#3.; #*/#*/# &% #*+;*/! ;/5$ 7%, !$$071!$ (!?;.! &%6!%4$;.! ?!$$!, 63'0, 6! "#?2 (=%45'!7.=* &% 17./3(3'!7.=* /#*(#% 3.; 7)#(&$ !*;* &%1#**, +7#*2// /;)$77**7 6;%43$$&'0 &?#%# *#$$&$#, 15.7$# 15.+73. &% !5.63* !$$!9?#/#4/&1#$ /#//# 9.99% 1#?!**5%3!/, +#./ 2#/ ?!*!7 /!*5$ !(5$)&3!* +#'?#%4/#'#//#?!'0 %4&@ %4=?!* +#'#.*/#, ?!'0 "&*#*#+1# #(/#//#, &% "#$0#'#/&%##* +#'7(#%4/#//#, ?!'0!..! &$0%4#.:/#//# !4 5.?5 !4 7*0#$ 1#?!**5%3!/ ! 3.*#?#*#$# &%2117 @;%4/!+#'/#7$/&%&.# 7% ?7%%4!?3$6!/(5 &% +#'%#++7%:/6#/78

    8 '0 +7$)!43$5*/!*, 6! !4 5.?5, +#'"3$/3*?5$, 63'0 !43!/ ! 1#?!**5%3!/ +#''3$)3*!/*!$;*/#//&, !43!/, +&' +7#*2// /#*(#% 3.; 7)#(# 1#/#*$&, !4 3.%45' .#$)#% 17.57, ?!'0 #4#7/&*2+#%/#.#7 !?!'0 ! 67/#*#% 6#*0# #*2// %4#+&*0#%#$ +#'+5%:/(5 &% ?7%%4!?3$(58

    8 É% !4 7*0#$ +#'+5%:/5% ! +#'5**!@:/3// 6!/5.7)2$, /;)$77**7 ! /#*(#% 3. 7)#(&$ 1#**,$#+

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    66/138

    101- .'M 

    M&' #'0 #%#/.2*, +#*01#$ ! $#+ /9.?&$0#% 3.; '05+'0#.+## 7% /!./34$! "#*#*$7V!$ #4#$7?* #'0 +5%7 #%#/ 7%, ! +73. ! '05+'0#.+## $#+ /9.?&$0#%, ?!'07% '0#.+#3.;#**#$/ $#+ 5**?5$, '05+(!7 5*/!* "#*#*$7 &% !43$! ! @#.#$# "3*05%5.!, +#*0# ;'0!$#4#$&*#/3.;1!$ 7$);*/! +#', '0#*$7 /!./34$!, ! +73. /;)$77**7 ?!*!7 ! 1#?#4#/&%/ &%7/!/5%/ ?!'0 6!/5.(5.5%/, +#*0#/ ?!*!+#*0 17./3(3'.! $&4?# 15.7 ?&'6#4 ?7%4, !4 5.?5

    $#?&1#$ &% %4#+&*0&1#$, #**#$+3$)5% -/(5$ +#'!!)5*0344! &% ! '05+'0#.+###/ 7*0#$ #**#$+3$)=/7*/!345% +7!// $03*

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    67/138

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    68/138

    #'0 63*) "9*).# )&$5.$5* /911 $#+ #%7 &%

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    69/138

    8 E'0 13.$0-% /#6&$ '7.!8

    8 N&'0 (;6 '7.!8

    8 N&'0 %#./&% '7.!8

    8 K!$

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    70/138

     MÁSODIK RÉSZ 

     NEMES MAGYARORS!G #OGA'NA" &S SO"!SA'NA" M!SO,'" R&S&R* !TA!+AN

    1- .'M 

    M7;/5$ I%/#$ %#'#)#*+&?#* ! "211 )3*'3.=*, /;)$77**7 ! 17./3(3'3$! !)3+5$0345%!7.=* &%#4# $#+#7.2*, ?!*!+7$/ ! "#?2 (=%45'3$! 3%4/5*0!7.=*, #*!)5%!7.=*, #*45*3'3%:/5%!7.=*> !6!/5.3$! #**9$:/&%&.2*, ! 67/1&.# &% *#5$0$#'0#)# "74#/&%&.2* &% #'0&1 #4#6#4 /!./34=

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    71/138

    &% ?#* !@

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    72/138

    %#+ .#$)#*6#/> 6!$#+ 9%%4# #** 6:?$7! &% +#'&.)#4$7# ! $&@#/> 6! ?!((3$ #$$# !4 7*0#$/9.?&$0# /#/%4#$## ?!'0 %#+ ! 7 6! 7'#$$#* "#*#*$#, !43$/-* !4 7*0#$ ?&'4&%##/ !47%/#$7 &% /#.+&%4#/7 (3' +7$)7' &@%&'1#$ +!.!)?5$ /9.?&$0#* /!./(; +#'8

    8 T911$07.# @#)7', 949% +#'#'0#4&%%#*, +!'! ! $&@ 7% #*6!/5.34 ?!*!+7/, ! +7/ ! 94(=.!6!%4$3%$! 7/&* &% :.5%1!$ /#.(#%4/7 ! "#(#)#*#+ #*&, &.?&$, 63'0 #..# $&4?# $#7 /9.?&$0/!)(3$ &% 6! +!'! ! "#(#)#*#+ !4 7*0#$ ?&'4&%##/ #*"3'!)(! &% 6#*01#$ 6!'0(!, !3. !4/9.?&$0#.2.# #+#*#)7 % !43$$!* /9.?&$0$# #** /#7$/#$$8

    8 M&'7% +7$)#4##/ $#+ ! $&@, 6!$#+ *9$9%#$ ! "#(#)#*#+ %/!/;/;+!7$! +3$)(; !4&./, +#./6! ! "#(#)#*#+ 1#*##'0#4&%# &% +#'#.2%:/&%# +7$)&/ #%#/1#$ !43634 $#+ (5.;*, #+#.#$)#*#/#$# %#++7 #.#(# $#+ *#%4#$8 M7$)!45*/!* 5*/!*5$3% $&?#$ #+# .#$)#*#/##/ 7'#$'0!.!$ !4 3.%45' ?&'4#+&$0#7$# $#?#448

    4- .'M 

    K7#/ &./$ ! $&@ &% 7#/ ! 94$&@ #*$#?#4&% !*!//E 6#*0#$ ! $&@ $#?# &% #*$#?#4&%# !*!// #'0#)* ! "2@!@ &% 15.= ;.!!/ &% #'0&1 +5'$5%3!/ % !/9117 $#+#%##/ #** &./#$#), )# $#+ ! $#+ $#+#%##/8

    8 N36! # 7"#(#4&% $&@ +7$)#$ $#+#%/ &% $#+ $#+#%/ #'0!.5$/ "#*9*#*, +7$)!45*/!* ! $#+$#+#%#.2* 7#/ ! 94$&@ #*$#?#4&% !*!// &./$ # .&%41#$

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    73/138

    /&.:/#//#, *#'#*%211#$ /#// 944& (#*#% .#$)#*#/##/, ! +#*0# !43$1!$ 7$511 ! 67/?!**5%#*#+#7/, +7$/ ! @#.*##)&% .#$)(&/ "3'*!*(5 +!';1!$ &% !)(5 #*28

    8 A4;/5$ S4#$/ L5%4*= 7.5*0;$ &% 67/?!**=$ 7%, ! 7 !.)(5?!* D!*+5/3.%45'3/ &% !/#$'#.@!./7 .&%4##/ M!'0!.3.%45'$! !*5(! ?#/#//# &% ! 7 ! +!'0!. 6!/5.3!/ '0!3.71#/9.&%##* +#'.36!$$7 %433// /!/5. $&@#/, $07*/ +7$)!45*/!* ! +7 +5. /911 +7$/ %454&? =/! /9.?&$0#.2.# #+#*#)#// %435%;$1! ! 63%%4!% '0!3.*!/ +&'7% +!() +7$)#$7 13*)3';*/7.5*0 .#$)#*#/#712* ?!*!+7 /9.?&$0#% 7$/&4#)&%/ 5/?#// &% 5/?7//8

    8 M5%3)%43., #.#)/ ! +7 %435%;$ ! "#(#)#*+# 7?5*/%5'*#?#*#712*, ! +#*0##/, ! )3*'3-'0 634?5$ +!';!*, ! +7)2$ ! /9.?&$0%4&#$ "9*+;/!/?! "#*3*?!%/! &% ! (=4!$ 33%%5'%4#.7$/ 7**#$)2#$ &% 7'!4%5'3%!$ #*/#$#, 7!)3//!$! /!*5*/!, !4 7*0#$ /9.?&$0#4&%763%%4!% '0!3.*!/ -/(5$ #*#/#4#// ! +7 %435%(3';$$! 1743$03% .&%4#8

    8 H!.+!)%43. @#)7' &% ;/3*(5.! #4 ! +7 %435%;$ !4 3.%45' .#$)#% 17.57$! 7%+&/#*/, %2//911 :41#$ #'0 &% ;'0!$!43$ .#$))#*, +=)3$ &% #*(5.5%%!* 6343// &% !*3/3// % /9.?&$0#%#?&'.#6!(/5%%!* 7% +#'#.2%:/#// 7/&*#/#712* &% 7/&*2 *#?#*#712* %45.+!43//8

    8 M7$)!45*/!* !4/ 5**:/(5, 63'0 !4/ ! /9.?&$0#4&%7 #*(5.5%/, @#.*##)&%7 '0!3.*!/3/, !+#*0#/ +7 ! @#.#% '0# +#'#4)&%&1#$, "3*0/!/5%51!$ +#'?7/!/5%51!$ &% #*7$/&4&%&1#$ 9?#/$,!4 Ő ;.!*3)5%! !*!//, K5.3*0 7.5*0 -., !4 #+*:/#// L!(3% 7.5*0$! !@(!, F.!$ +#*0#/ +7$)#4 7)#7' ! 949$%&'#% .#$)#*#/# !43$

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    74/138

    D# &.)&% *#6#/ ! +7$/ &.)&%1# (9//&/ +!'!+ 7% '0!.!$ 6!**3//!+, 63'0 ?!((3$ ! 7?5*/%5'#*/9.*7# ! ?&'4#+&$0/, ?!'07% ! 949$%&'#% (3'3/ &% ?7%43$/ ! ?&'4#+&$0 +#'%4$/#/7# !7?5*/%5'3/

    8 N36! %3!$ %3"&*&/ 1#%4&*$# % +5% +#' +5% ?&*#+&$01#$ ?!$$! &% +7$)&/ .&%4.2* *#6#/$&+#*0 1743$0:/&3/ "9*634$7> +7 +&'7% 5*/!*51!$ !4/ /!./(;, 63'0 ! 949$%&'#% (3' ?!'0?&'4#+&$0 +7$)#$ 7?5*/%5'3/ &% +7$)#$7&/ #*/9.*7 &% +#'#.2/*#$:/7, !431!$ !4 #%#/#1#$, !+#*0#1#$ ! 949$%&'#% .#$)#*#/ !43.=* 7"#(#4#//#$ #+*:/&%/ /#%4#$8

    8 &*)! #..# +3%/!$7 7.5*0 ;.;$ ?&'4#+&$0#, +#*0*0#* V7%#'.5) ?5.3% %4!1!)%5'5/ #*/9.*7! %4!1!) ?5.3%33$ ! 7*#$ &% &/"&*#&@#$ #*6#/8 É% #*2%49. /9.?&$0#%#$8

    A 7?5*/%5' @#)7' &/"&*# /#7$/#/ !*5 #%7, /;)$7**7 ! +#$$071#$ !4 ! "#(#)#*#+ 745.=*!'3%6!/!*+51=* 6#*0#%#$ &% /9.?&$0#%#$ %45.+!47 &% ! +#$$071#$ $#+, 6!$#+ +5%3$! 5.5/

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    75/138

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    76/138

    #+# 7?5*/%5' #**#$&.#, !4 2 /;)/5?!* &% #**#$/ +3$)5%! $&** $07*?5$3%!$ /#%4$# ?!*!+7/ &%2 /#*(#%%&''#* 6!**'!/, ! +#*0 6!**'!/5%, +7?#* %&.#*+&?#* (5., #**#$&1#$ *#+3$)5% %4:$&/ 9*/7+!'5.!8

    8 H#/#)%4#., !4 #*2117/ #*/9.*2 ;/=117 5*/!*> 6! /;)$77**7, +7$) ! #//2 #'0 &% ;'0!$!43$%4#+&*0 ?!'0 94%&' .&%4&.# &%4*/ &% ?3*/ 7!)?!> #3. !4 #*%2/ "&*.# /#%4%4 &% !+5%3)7!/ /!./(; +#'8

    8 N03* +7$)!45*/!* 6#*0#% &% ! ?7%%4!6-45%1!$ ?7*5'3%!$ "9*"#(/#// 331=*8M#./ 6! # ?7%%4!6-45%/ !*!@3% 33 $#+ /5+3'!/$5 &% ! ?7%%4!6:?= *#?&* !4/ /!$-%:/!$5, 63'0#4 #'0%4#.#$ /9./&$/ ! ?7%%4!6-45%$! 6#*0# $#+ *#%48 M#./ *9$1#$ 7'#$ %3 1!( 9?#/#4$&1#*2*# &% 7?5*/%5'! "#*2* +7$)#$7$# +7$)#$ $!@ &/%&'1#$ #**#$# *#$$7#8 L#'0#$ #*&' #$$07,! +7/ ! 7?5*/%5'3.=* #*+3$)&8

    10- .'M 

    M7&@#$ 6!/5.344; +#' ! @#

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    77/138

    8 N#+*9$1#$ 6!.+!)7 I%/?5$ 7.5*0$!, ! V! B&*! "75$! *#?#*#7/8

    Q8 A4;/5$ 6!.+!)7 B&*! 7.5*0$!, ! +5%3)7 G&4! "75$!, /;)$77**7 !4 #+*:/#// 6!.+!)7I%/?5$ /#%/?&.&$# *#?#*#7/8 É% #4 ! B&*! !4, ! 7 ! /3*?!(3!/ &% .!1*=!/ *)94/# &% !43.%45'1=* 77./3//!8

    8 V&'* I+.# 7.5*0 *#?#*#7/, ! 7 6!.+!)7 B&*5$! ?3*/ ! "7!8 É% #4 I+.#, ! 7 ! +7$/5**:/(5, ! ?5.!)7 #'0654!/ 1743$03% (!?!)!*+!!* "#*&#%:/#//# &% '!4)!':/3//!8

    8 É% #4/ !4 I+.&/ "#.)7/#// $&?#$ $&+#*0# +5%&@ H#$.7$# 7% $#?#4/& &% :./5 )# $#+ !+!'0!.3, 6!$#+ 7$511 ! $&+#/# %435%! %4#.7$/ 67?/5 !$$!8

    X8 E4#$# ! 7.5*03$! $#?#7/ $#+ 7% ?!*! &@#$ %4%&'#% "9*%3.3*$3+> %2/ .=*; ?!*=+#'#+*&#4&%#+#/ &% +#'(#'04&%#7+#/ .9?7)#111.# 7% %43.:/6!//!+ ?3*$!8 M7$/63'0 !43$1!$ #7.5*03 !*!//, ! 7 '3$)(;!/ 7$511 !4 I%/#$ #'06545$! '0!.!@:/5%5.! &% !4 #4 3.%45'1!$+7$/#'0 -(1=* /#*#@7/#// #.#%4/&$0 $&@$# )?9%%&'&.# 7'0##4/# "3.):/!$7, M!'0!.3.%45'$#+#%#7 !4 2 $#+#%%&'.# &% %4!1!)%5';.! $&4?# 7'#$ #?&% 7?5*/%5'3/ $0#./# &% *9$1#$ 7%?3*/! 949// 1743$03% 7.5*03$! $#?#4#// "#(#)#*+#, 7$# *#?#*#7 #.2/*#$$#& *#//#-'0+7$/ ! $&+#/ &/#., ! +!'0!. A1!, S!*!+3$ #*%2 A$).5%$! ! "7! &% $#'0#)7 I%/?5$ !4#+*:/#// ?! B&*! "7!, ! 7

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    78/138

    *#?#*#, !4 -( +5%3)7 @#

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    79/138

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    80/138

    +#$$071#$ !43 !)3+5$03.!, 1#*##'0#4&%#.# &% (=?56!'05%3.! /!./34$!, %#++7 #.#(9 $7$! +7&@#$ #4 !+! 7?5*/%5'*#?&* /!./!+51=* 7% 7/$7, ! +#*0#/ !4 #4#.$&'0%454$#'0?#$9/9)7#%4/#$)21#$, !4 . +#$$01#+#$#/#*&/ 9?#/2 $!@3$, ! +#*0 +5(;% 6#/#)7&.# #%#//, #%/?5.3%51!$ #'0#1# 94/ #..# $&4?# !)/! 7, ! +#*0#/ 7% %4=.=* %4=.! 7)# 7/!/$7 +7?#* 7'#$%3 3*0!$ "#(#4#/#/ &%

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    81/138

    !*5 /!./347, ;'0!$!4&./ +7$)!4, ! 7$# .&%4&.# !)3+5$0/ /#//, ! +#'#.2%:/&% 7$0#.&%#?&'#//, +!'! 7)#(&$ ! 7.5*0 -.634 /!./347 "3.);*$78

    8 T3?5115, ! 7$# 17./3!7 6!+7%*#?#*##* &*&% ?!'0 5*@&$4 ?#.&% +7!//, ?!'0 #'0&1"9$/#11 +#':./ 33$ 65.!+*3//! &% 3.3$5.!, +7#*2// 2#/ !4 3.%45' .&'7 &% (=?56!'03//%435%!7 %4#.7$/, 7**#/&#% 17.57 -/(5$ #* $#+ 7/&*7, !))7' #+# 17./33!/ /2* #* $#+"3'*!*6!/(! &% %#++7&@#$ #* $#+ !)3+5$0346!/(!8 A *#?&*$# /9117

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    82/138

    8 T3?5115 #'0, !4 #'.7 5@/!*!$ @# !!7Z%7'+3$) 13).3'+#'0#7 $#+#%$#, ! ! +5%7 @#)7' S5$)3. &% M5/05% .&%4&.# &%4*/, ! $&6!7 365.$3

    A$).5%%!* ?!*= *#*7 /#%/?&..& "3'!)5% 7.5$/8

    Q8 T3?5115 #'0, U*5%4*= 7.5*0 -.$! @#

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    83/138

    8 T3?5115 #'0, Z%7'+3$) 7.5*0$! /7/3% @#

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    84/138

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    85/138

     A M!SO,'" R&S 6OYTAT!SA "7$N$SEN &S E*S$R 

    13- .'M 

    A @#.1#6:?5%3.=*M7;/5$ !4 #*213

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    86/138

    I// !43$1!$ /;)$;$ #**, 63'0 6! ?!*!+#*0 -. ?!'0 $#+#% !4 3.%45'3% &% 949$%&'#% '0*&%#?!'0 ! $03* 63'0! "#?2 (=%45'3 &% 17./3(3'3, ! +#*0#.# $&4?# !4 7*0#$ %4#+&*0#% #*/7*/5% /9./&$/,(3'%4#.#$ 2/ 7**#/7 !3. ! "#*@#.#% ?!'0 #*/7*/=, *#'3// !43$! ! "#?2 (=%45'3$!941#

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    87/138

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    88/138

    8 S2/ !4/ !4 ;4%3.5%/, 7 ! 45*3'9%%4#'#/ "9*?#$$7 &% ! 45*3'3% "#?2 (=%45'3!/ &% (3'3!/?7%%4!13 ?!'0 ?7%43$/8

    8 É% #4/ ! 45.!)&3/ !4 #*%2 @#.1#67?= *#?&*1# %435% 1#7/!/$78 M#./ !4 ! @#."3*0!+!/!*!// #*#/#42 +5%3)7 ?!'0 6!.+!)7 @#.1#67?= *#?&*1#$ $#+ %4%&'#%8

    /- .'M 

    A @#.1#67?5%1!$ 65.3+ )3*3'$! ?7*5'3% +#'(#*9*&%# %4%&'#%T3?5115, +7$)#$ @#.1#67?5% &% #.#%#/ #*2!)5%51!$, "2&@ ! +#*0# 6!/!*+!%3)5%3 /5.'051!$#*$#, 65.3+ )3*'3/ %4%&'#% ?7*5'3%!$ +#'(#*9*$78

    8 E*2%49. ! %4#+&*0/, ! 7 @!$!%4/ #+#* ?!'0 #.#%#/#/ 7$):/, &% ! 7 #**#$ #4/ /#%478

    8 M5%3)%43. !4 7)2/, ?!'0 7)2@3$/3/, ! +73. ?!*!7 +5%$! 5./ ?!'0 %&.#*+#/ /#// &%3343//8

    8 É% 6!.+!)%43. ! 6#*0#/ &% ?5.+#'0&/, ! 63* &% ! +#*01#$ /;)$77**7 !4 #""&*# 5.3!/ &%%&.#*+##/ /#//& &% #*9?#//&8

    8 T3?5115, 6! ?!*!7 17./3(3'3 #*"3'*!*5%! +7!// 7$):/3//! ! @#./, !4 7% %4%&'#%, 63'0!4 #*"3'*!*/ 17./3.&%4/ (=* +#'(#*9*(#8

    8 M#./ ! .#$)#% 17.= #+# "#*/&/#*# $&** ! "#*# 94/ 7'!4%5'3%!$ &% 7**2#$ $#+ 7/&*6#/,

    "2&@@#$, 6! !4 '0#/ ! "#*# %4=?5*/5%!7634 &@#%/ 949% /!$;?!**!/5%.! #** ?7$$7 &%13

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    89/138

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    90/138

    7*0#$ 1743$0%5'/&/#*.# +#'(#*#$$7 &% 3// ! ?!*=%5'.=* /!$;%5'3/ /#$$7 ?3$!3)$!, !43$$!* &%#*#$'#)6#/#/*#$* +#'?#$$7 /!./3478

    /- .'M 

    H3'0 ! /!$- $#?#7/ &/"&*# 31=* %43/5 ! /;)3%:/= *#?&*1# 1#7.$7A 5@/!*!$$! &% 3$?#$/$# !+! 949% /!$-?!**!/5% ?&'6#4 ?7/#*&.2* &%4*/ /;)=%:/= *#?#*&1#

    @#)7', ! /!$- ?#4#/& &% #.#%4/$#?&/ &% !4/, 63'0 +#*07 ?3*/ %43+%4&) &% +#*07 6!/5.3%?!'0 #'0 +#'0&1#$ *!=, +7$)7' 1# #** :.$7 &% #4/ &/"&*# 31=*

    8 E*2%49., +7?#* &/ ?!'0 65.3+ %43+%4&) &% 6!/5.3% /!$-1743$0%5'! ! /9.?&$0 #*2// /911#/&. &% $03+, +7$/ !4 #'0 +#'0&1#$ *!= 6-%4 $#+#%&, +7$/63'0 94#*%&'$&* "3'?! !4 '0&.)#+&.2* &% ! /9./&$/ )3*3' .#$)(&.2* %3!* 7'!4!11 &% (311 /;)3+5%; *#6#/, %#++7$/ !4 #'0+#'0&1#$ *!= $#+#%#$#8

    8 M5%3)%43., 63'0 ! /!$- $#?&$# &% /!$-%5'/&/#*&$# #*2!)5%! &% "#*(#'04&%# 5*/!* ! @#.#%"#*# 15.+#*07# ! $#7 %4%&'#% 7"3'5%3!/ !5. 6!+7% #%?&%.#, '3$3%4 /!$-%3)5%.!, !5.1#

    &% 6!(!)3$"2?#* &$0/#*#$ ! /9117 #.#%4/&$0 6:?2 94/ (5.$7#*$78

    8 T9.?&$0 #*2// @#)7' "#*@#.#%&$/ #**#$# !5.7, 2 !43$1!$ %#$7 #**#$ %#+ *&@6#/ "#*8

    8 É% #4/ -'0 &./%), 63'0 # 1$/#/&% !4 3.%45' %4#$/ 3.3$5(5$! (3'6!/=%5'5?!* %4#+1#$ &%"#(#)#*+$ #**#$&1#$ &.7 ! 6!+7% #%?2/ &% 67/%4#'2/> +#./ ! "#*@#.#% #**#$ #'0#)* ):(51!$&% "#(# ?5*/%5'51!$, /;)$77**7 &/%454 "3.7$/1!$ %43/5 #*+!.!%4/!*$78

    Q8 H3*3// /;)$;$ #**, 63'0 ! 6!+7% #%?&% #*9?#/&%&$# &/"&*# +=)(5/ 7%+#.(8 A4 #'07+=)3$ 6!+7% #%?&%$# +3$)(; ! +#'#$'#)#// #%$# 1# $#+ ?5*/5%5/, ! +73. /;)$77**7?!*!7 67/ !*!// 7'&.7, 63'0 +5%$! ?!*!+7/ !), ?!'0 #4/ &% !4/ +#'/#%47 &% !4;/5$ !4 7*0#$7'&.#/#/ +#'%4#'78 É% #11#$ !4 #%#/1#$ !4 #*213

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    91/138

    M7&@#$ #** ! @#.*##)2 .&%4&.# ! 949% /!$-?!**!/5% ;/5$ &% #*211 7% !4 #%/ 3)!7/&*$7T;)$;$ #** /3?5115, 63'0 +7$)#$ 949% /!$-?!**!/5% #%/&/#**#* ?&'42)78

    8 M#./ 6! ! "#*@#.#% ! +!'! 7?5$%5'5/, #.#%#/&/ &% 9?#/#*&%&/ #*&'%&'#%/!$-1743$0%5''!*, ?!'07% 6!/ %43+%4&) &% ;'0!$$07 6!/5.3%, ?!*!+7$/ ?#*# #'0 +#'0&1#$ *!=/74#$&/ $#+#% /!$-%3)5%5?!* 7+;/!/(!, ?!'0 6! &@#$ !$$07 %43+%4&)3/ &% 6!/5.3%/ $#+!@6!/$!, +7$)!+#**#// !43$1!$ #4/ ! 675$0/ ! ?#*# #'0 +#'0&1#$ *!= /!$-%5'5?!* /#*(#%#$

    @=/3*(! &% !4 !*@#.#%/ %!(5/ 1743$0:/5%!

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    92/138

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    93/138

    !4 7**#/2 $#+#%%&'&$# 1#1743$0:/5%! &% 7'!43*5%! ?!'0 1#

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    94/138

    H3'0 "#(#)#*+$ %#+ "21#$(5.= 7/&*#/ !*5 $#+ #%6#/7, %#+ %!(5/ %4#+&*0&1#$ +5% #**#$&1#$#%)$7, %2/ (3'!7/ #*2!)$7 %#+ /!./347T3?5115 #%4$1# #** ?#$$$, 63'0 ! 7.5*07 "#*%&' /!./347 ;'0!$ +7$)#$ @!$!%43%$! &%@#.*##)2$# !4 3.%45' $5)3. ;.! #*2// /9.?&$0/ 5**!$7 &% '0#7$# 7'!4'!/=(! 5*/!* "#*#*$78

    8 M7$)!+#**#// "21#$(5.= :/&*#/1#$ ?!'0 "#(?5*/%5'1!$ !?!'0 "#?2 (=%45'!7$! #*?#%4/&%&1#$$#+ %43/5 #*+!.!%4/!*$7> 6!$#+ /;)$77**7 !4#*"3'*!*/ (3'3 &% "#?2 (=%45'3 %43+%4&)(!7$! &% 6!/5.3%!7$! +#' !11!$ ! +#'0&1#$, 63* !"#?2 (=%45'3 *&/#4$#, *!= $#+#%#$# 9%%4#6:?5%5?!* &% !43 /!$-%3)5%! +#**#//8

    8 A43$ :?*, 63'0 ! "#*@#.#% ! 7.5*0 ?!'0 $5)3. &% ! 5@/!*!$ ?!'0 3$?#$/ #+1#.#7 #*2//%4#+/!$-%5'3% 67/#*#%%&''#* &% %4#++#* *5/6!/= .5+;/!/5%%!* /!./347 1#1743$0:/!$7 &% !%43+%4&)3, 6!/5.3%3 &% #'0 +#'0&1#$ *!= /!$-%5'/&/#*&?#* #.2%:/#$7, 63'0 ! @!$!%4*3//?!'07% !*@#.#% ! '3$3%4;* #*"3'*!*/ "#?2 (=%45'3 ;.!*+51!$ ?!$8

    8 E+# %4#+/!$-%5'3% &% %4#++#* *5/6!/= ?74%'5*!/ &% .5+;/!/5% ;/5$ @#)7' !+! %43+%4&)3,6!/5.3%3 &% #'0 +#'0&1#$ *!= $#+#%# /!$;%5'/&/#*&$#, +7&@#$ ! 949% /!$;?!**!/5%#%#/&1#$, /911$07.# ! /9.?&$0%4& 6#*0&$ &% '0!.!$, ! +7$/ /;)$77**7 !4 '0 &.)#+#+#':?5$(!, ! @#.#% &% #*"3'*!*/ 17./3(3'3 %4:$6#*0&$ #** /9./&$$7# &% ?&'1# +#$$7#8

    8 H3*3// /;)$;$ #**, 63'0 ! %4#+'0.#?&/#*$# +7?#* !4, ! +7 *5/5%1=* 7%+#.#/#%, !*#'7'!4!11 /!$-%5''!* ?!'0 1743$0:/?! %3!* $!'0311 6!/5*0! &% #.#(# ?!$, +7$/ #'0#)* !949% /!$-?!**!/5%$!8

    Q8 M#./ !4;/5$, 63'0 +7$) ! &/ @#.#%"&* ! 949% /!$-?!**!/5%/ +#'#(/#//#, +&' +7$/ #*211+3$)5+ 67/*#/&/#* 9?#/#47, +7' ! %4#+'0.#?&/#* ;/5$, 6! ! "#*@#.#% ! +!'! #.#%#/&/ &%9?#/#*&%&/ ! %4#+'0.#?&/#**#* 7'!43*(! &% !4 #+*:/#// $#+#%# /!$-%5'/&/#*&?#* #*&''&+#'#.2%:/7, !3. ! 17.= #'07 "&*$# %#+ 7/&* +#' %#++7"&*# #%/, 6!$#+ !4 !*@#.#% #**#$&1#$! "21#$(5.= 7/&*#/#/ ?!'0 "#(?5*/%5'3/ !43$$!* &% 94?#/*#$* +#'6344! &% 767.)#/7 &% !4/?&'.#6!(/5% !*5 13

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    95/138

    M7$/63'0 @#)7' ! "21#$(5.= 7/&*#/.2* #+*:/&% /9./&$/, #4&./ #*6!/5.34/!+, 63'0 # 6#*0#$ !47/&*#/#$# +#'6!/5.345%5.=*, "!(!7.=*, ?&'.#6!(/5%!7.=* &% *9$1"&*#%&'&.2* %4=*(!8

    8 A4 7/&*#/ /#65/, +#$$071#$ #4# +#**#// ! 15.+7$&??#* $#?#4#// 17./3(3'3$! &% /!./34&!7$! #*"3'*!*5%! +7!// %43/! 634$7 &% 7+3$)!$78

    Q8 É% !4 7*0#$ "21#$(5.= 7/&*#/

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    96/138

    8 H!.+!)7, 6! ?!*!7 94*9 %45$)&3% &% #*2.# #*/9&*/ '07*3%%5'3/ ?!'0 .!1*5%/ ?7//,?!'0 ?7/#/#// ?&'6#48

    8 E4# +7!// +#'#*24?&$ ! .#$)12* 7?#/24/#/&%/ "#(?#%4/&%%#* #** 1$69)$798

    8 A +#*0 #%#/1#$ ;'0!$7%, 6!15. !43$! !4 #'0654!$!, ! +#*0#$# &*&$ 5**!$!,"#?2(=%45'!7/ #* $#+ ?#%4:/7, +7$)!45*/!* +!'5$ &% *9$?!'03$;/=* &% 17./3(3'!7/=* 6!7*0#$# ?!$$! &% #4# "#** 9%%4#% #'06547 (!?!)!*+!7/=*, ! +#*0#$# 17./351!$ ?!$$!,

    #* %43/! #%$7 &% #* %43/5 !43!/ ?#%4/#$78

    Q8 D# ! 6!.+!)7, /;)$77**7 !4 #*2.# #*/9&*/ '07*3%%5' &% .!1*5% #%#/&1#$, ! +!'5$?!'03$/;*!()3$5/ &% 9.9%&'&/, 6! 3%4/5*03% !/0!"7! ?!$$!, ! 7#/ !43 9.9*&%7 (3'3$ 7**#/$#,#* $#+ ?#%4/78 M#./ #4 #%#/1#$ ! "#(#/ "#(&./ "3.15/3*$7 #*&'%&'#%8

    8 E'0&1 '0#1#$ &% #%#/#1#$ @#)7' ! @!@7 ?!'0 #'06547 %4#+&*0 ! ?7*5'7 #**#$ &% ?7%43$/ !?7*5'7 ! @!@7 %4#+&*0 #**#$ #'0#$*2 1$/#/&% &% /#6#. !*5, /;)$77**7 "#(?5*/%5' ?!'0 #+1#.):(&% !4 3343// 5.3 +#'/&.:/&%# !*5 #%78 M#*0#.# $&4?# ! 17.= ! "#*@#.#%$# &% 5.?!**3//$!! "#$/#11 #+*:/#// +=)3$ 9/#*#% #*&'/&/#*/ %43*'5*/!/$78

    8 É% #4 ! %435% *#'7$511 ! "#$%&'#% "#(#)#*#+, $&6!7 A*1#./ .=+!7 &% +!'0!. 7.5*0 -. &%!;%4/.7!7 6#.

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    97/138

    !4&./ ! "#*@#.#%/ ! @#.1#$ +#'$0#./ )3*'3.! $&4?#, ! /9117 5@/!*!$7 /!'3$! &% #*+!.!%4/!*/5@/!*!$7 %4#+&*0 (!?!)!*+5$! (9?#)#*+&12* #** 7#*&':/#$798

    43- .'M 

    A43$! ! 5.3$! +#'/&.:/&%&.2*, ! +#*0##/ !4 #'06547 %4#+&*0# /7%4/(#7 334$!T3?5115 !4 #'06547 %4#+&*0# 9%%4#% /7%4/(#7, *#'0#$# #4# !5. @!@3, !5. ?7*5'7!, 15.+#*0

    6!/!*+!%3)5%!7 +7!//, +#*0##/ /7%4/%&'12* ?7//# ?&'6#4 &% 9?#//# #*, ;'0!$!43$/7%4/#%&'12* !4 3.%45' /9117 $#+#%#7$# &% /7%4/?7%#*27$# +=)(5.! +7$)#$3. %4!1!)3$ @#.1#*#6#/ "3'$7, /9.?&$0 #*& 7)&4$7 &% @#.1# 6:?$78

    8 É% 6! ! /9.?&$0%4&#$ #*+!.!%4/!*(5 2#/, ! +3$)3// /7%4/%&'12* #** -'0 !4#**#$"&*$#, +7$/ 17.5(;$! #*&'/&/#*/ %43*'5*/!/$78

    8 U.!7 @#)7' 6! !4 7*0#$##/ $#+ +#'1745%;1=* /#//& &% 9?#//& #* !43.! ! /7%4/#.#! #**2 ?5*/%5' "74#/&%&7' &% #*&'/&/#*!)5%7' %4#+&*0 *#/!./=4/!/5%5?!* 7%, &$0%4#./'0!3.3*6!/$!, ! +7$/ #4/ ! /7%4/#.# $&4?# U*5%4*= +3%/!$7 7.5*0 ;.;$ #*%2 ?&'4#+&$0&$#6;%43$$#'0#)7

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    98/138

    8 M#./ ! 5@/!*!$3 &% 3$?#$/# ! $!'03.-! 7?5*/%5'5/ &*?#47 &% +7$)7' !/#*(#%3.-%5'3/ ?!'07% /#*(#% 6;%43$$&'0 &?#/ &@?7%#*7, ! 7.# $&4?# !4 7*0#$ @#.6!*!)&%4!1!)%5'5$! +#'/!./5%! $#+ !*!*+!46!/=8

    Q8 M#./ &@/#*#$%&'$# *5/%47, 63'0 15.+#*0 !@5/ ?!'0 @.&@3%/, !?!'0 3*?!%=, 2., &$#*2 &%#'0%4#. !$3$3 +#'?5*!%4/5%! ;/5$ ! .&'#$ 7$):/3// @#. #'0 #'&%4 &? *#"3*05%57' +7$)7'"''21#$ +!.!)(3$, #&@#$ $&65$0 &?7' #*)9$/#/*#$* 6#?#.(#$ &% 1#"#(#4&%6#4 $# (;%%3$8

    51- .'M 

    H3'0 !4 #'0654! "2@!@(!7/ #*2)#7 ?&/#7 +7!// #*+!.!%4/!*$7 $#+ *#6#/T3?5115, 6! ?!*!+#*07 "2@!@ ?!'0 !@5/ !?!'0 @.&@3%/, "#?2(=%45'!71=* &% 17./3(3'!71=*9?#/$&$# #* &% ?7$$&$# ?&'6#4 6!/!*+!%3)5%3!/ ?!'0 '3$3%4%5'3!/ &% # +7!// !4 7*0#$"2@!@3/, !@5/3/ ?!'0 @.&@3%/3/ !))7', ! +:' &*/, ! 7.5*0 ;.7! #*71# @#.1# $#+ 6:?/5, ?!'0+5%&@ %#++7 +=)3$ @#.1# $#+ ?3$/5, !3. ;/=)(5/ !4 2 #*6;$0/5?!* !4 7*0#$6!/!*+!%3)5%3&./ %4#+&*0&.# $&4?# #*+!.!%4/!*$7 &% /#.6#*$7 $#+ *#6#/> 6!$#+ ! "#*@#.#%$#

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    99/138

    50- .'M 

    M7/ /#6#/ ! 5@/!*!$7 /7%4/?7%#*2 ?!'0 )&5$, +73. ! 5@/!*!$ (3115'0!7 94/ (5. #*S43/! /3?5115 ! 5@/!*!$3 &% 3$?#$/# ! +!'; 94%&'#71#$ /7%4/##/ &% "!*;%7 17.5!//!./!$7 &% !*!*+!4$7, ! 7 (3115'0!7 949// ! ?7*5'7 (3'6!/=%5'3/ '0!3.3*(58

    8 E4# 17.5%3)5%5$! &% /9.?&$0/&/#*&$# 3*0!$ #.#(# &% 6!/5*0! ?!$, +7$/6! !4/ +!'; !5@/!*!$7 ?!'0 3$?#$/7 /!'3 %43*'5*/!//5 ?3*$! 78

    8 A 5@/!*!$ %4#+&*0&1#$ ! )&5$$! 7% ;'0!$!4 ! 6!/!*+! ?!$8

    8 D# /7%4/%&'#$ 7?* ! 5@/!*!$ $#?&1#$ !4 #'&%4 5@/!*!$ '0?&)?!**= *#?#*# $&** $#+@#.#*6#/8

    54- .'M 

    A4 !;.5$7!7 @#.(#*.2* &% #$$# 5**5%5.=* % !4 #**#$&1#$ 6343// 7/&*#/#.2*T;)$;$ #** /3?5115, 63'0 (=**#6#/ !4 !;.5$7!7 @#.(#* +7$) ! &/, /;)$77**7 #'06547 &%?7*5'7 +7$)!45*/!* ! 17./3(3'3!/ !4 #'06547 %4#+&*0# +=)(5.! 3.+5$0344!, !4&./+&*/=$! /!./3//!+, 63'0 .=*! 7% $&+#*0##/ *9$9%#$ 7)# +#./ ! 7%#11 6!/!*+!%3)5%#%#/&1#$, 2/ 7%, +7$/ 15.7 +5%/, ! /#.6# &% 17.%5'3 #?&%11& &.78

    Q8 U'0 &./% #4/ 7%, 6! ?7*5'7 5**5%; +5'$5%3!* ?!'0 $#+#%##* %4#+1#$ +!.!%4/!*(5 &%

    7/&*7 #*> +#./ !4 #'06547 %4#+&*0##* %4#+1#$ ! @#.(#*/ %#+ *#6#/ $!'0311 /#6#..#* %;(/!$7,+7$/ ! 63'0 !4 #'06547 %4#+&*0##/ %;(/(5 ?#*# %4#+1#$8

    8 M7$)!45*/!* /;)$;$ #**, 63'0 !4 #*2* +#'$#?#4#// 65.3+ #%#/1#$ /;)$77**7 !"#*%&'%&./&%, 6/*#$%&' &% !4 #*2.# +#'"3$/3*/ %45$)&3% '07*3%%5' #%#/&1#$, ! +3$)3//1$/#/&%#$ "#** ! @#.(#* "#(?#%4/&% ?!'0 "21#$(5.= 7/&*#/ !*5 %433// #%$7 &% #** 7% #%$7#>

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    100/138

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    101/138

    +#**#// ! "#*@#.#%$# ?!'0 #**#$"&*$# #*#'#/ /#$$7 &% ?#*# 7#'0#4$7 ?3$!3)$&, !$$! !4&?$# *#"3.'5%5?!* *#'3// !4 #+*:/#// 7/&*#/$# .&'7 /#.6# &% %-*0! !*5 #%7 &% #..# 7/&*7>#44#* #**#$#42*#' +7$)#$ /3?5117 /9.?&$0#% #*(5.5%/ +#**24?&$8

    8 I$$#$ ?!$ !4, 63'0 ! "#*@#.#% ?!'0 "#*@#.#%$2 7% 7/&*2 *#?#*&/ !4 #$$# #*/&/2*%45+:/3// #'0 &? *#"3.'5%! !*!//, ! 7.5*0 ?!'0 $5)3., ?!'0 ?!*!+#*0 67/#*#% 6#*0 #+1#.#-/(5$, ?&'.#6!(/!/$7 /!./3478

    Q8 M#./ *9$1#$ ! "#*@#.#%, !4 #%4/#$)2 #*+-*/5?!*, !+!4 7/&*2 *#?&* #.#(&$&* "3'?!, !4#*:/&*/#/ &% #*+!.!%4/!*/!/ %#+ %4#+&*0&1#$ %#+ ?!'03$51!$ +#' $#+ 6513.:/6!/(!, +#' $#+"3%4/6!/(! &% *# $#+ /!./=4/!/6!/(!> 6!$#+ 6! !!.(!, !4 7/&*#/ /#.6&$# *#.3?5%! ?&'#//'0)9$/2*#'#% &./#%:/&% +#**#// +!'! #**#$ @#.1# 6:?6!/(!> ! 7$# .&%4&.2* !43$$!* &% @#)7'#'0#/*#$ #'0 /9.?&$0%4!3$ 7'!4%5'3/ #** %43*'5*/!/$78

    8 A4/ %#+ #** +#**24$$, 63'0 6! 15.+#*0 "21#$(5.= 7/&*#/1#$ #*+!.!%4/!*/ !4#*213 +7&$/ #4/ !4#*%2 .&%41#$ 12?#11#$ #*2!)/!+8

    53- .'M 

    M73. &% +7 +=)3$ *#6#/ ! "21#$(5.= 7/&*#/1#$ #*+!.!%4/!*/!/ *#/!./=4/!/$7T3?5115 !4 3*0!$ "21#$(5.= 7/&*#/ #.#(&$&* "3'?!, +#*0#/ ! +5%7 "&*$# +#' $#+ (#*#$&%# &%#*+!.!)5%! 35$ 634/! &% 67.)#//# 7, #'07 @#.#%"&* %#+ /!./=4/!/6!/(! *# %4#+&*0&1#$#**#$"#*&/ +7$)!))7', ! +:' !4 7/&*2 *#?#*#/ 7 $#+ !)/5, +#' $#+ @#

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    102/138

    - .'M 

    M7 +=)3$ #** ! "7-, *#5$03 &% !/0!"7! .&%4&/ !4 7/&*#/ ?&'.#6!(/5%!3. 7%4!:/!$7A43$7?* !4/ 7% +#' #** (#'0#4$$, 63'0 15.+#*0 +#'6343// 7/&*#/ ?&'.#6!(/5%5$5* +7$)#$##*2// !5.+#*0 #*+!.!%4/!*/ #+1#. "7!7$! &% *#5$0!7$!, ! 7 !4 7/&*#/ #*2// (9//# !?7*5'.! &% %4*#//#, ?!*!+7$/ $#+4#/%&'7 !/0!"7!7$! &% +7$)!43$!, ! 7$# !4#*+!.!%4/!*//!* +&' +#' $#+ 3%4/3// 17./3(3'!7 ?!$$!, .&%4#7#/ #* #** *9$:/#$7 &%

    7%4!:/!$7 &%

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    103/138

    D# 7// &.)&%1# (9$, 63'0 ?!((3$ !4 !@! #*:/&*&%# ;/5$ %4*#/#// "7-, ! 7$# !4 !@!7 (3'31=*! +7$/ #*2.#13 ?!((3$ #'0//#%#$ &% #'0%4#..# +7$) ! &/ 3.%45'1!$ &% !4 #.)&*07 .&%4#1#$*#?2 9%%4#% "#?2(=%45'!7/ &% 17./3(3'!7/ #*?#%4/7# !?!'0 !43$! #*?#%4/&%&/ #'0#)* !43.!#** &./#$$, +#*0# !11!$ !4 3.%45'1!$ "#%4$#, ! 63* !4 7/&*#/#/ 634/5

    8 A4/ #** "#*#*$$, 63'0 (=**#6#/ $&+#*0 (3'/;)=%3$! ?&*##)&%# !*!@(5$ -'0 +3$)(5,63'0 ! +&'7% #4/ ! ?&*##)&%/ 9?#/$$ $#+ #**8

    8 M7$/63'0 +7$)#$ 17.=$! ! 6!/!*+!

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    104/138

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    105/138

    8 D#

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    106/138

    +3%/!$7 @&$4 %4#.7$/ %454 )&$5.1!$ %43/5 +#'%4!1$7 &% *#"74#/$7, ! +7$/ #4/ !*511, ! 63* !17.%5'3 "74#/&%&.2* &./##4#+, ?7*5'3%!11!$ #*2 "3'3+ !)$78

    8 E4/ ! ?&*#+&$0/ !43$1!$ $#+ #** 3%4/!$;$> +#./ !4 7*0#$ :/&*#/# /#.6&$# *#/&/#*# &% !17.%5'3 "74#/&%# $!'03$ *9$1947 #'0+5%/=*, 7%4!15%; +=)(! &%

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    107/138

    *#"3.'5%! #*2//, !5. !4;/5$, ! /9.?&$0#% +#'7$/&%/ 7% ?&'6#4 ?7%47 !*@#.#% +!()!$ !4/ "3'(!?7/!/$7, 63'0 "#*@#.#% #'0 &% ;'0!$!4/ ! )3*'3/ &% '0#/ &/"&*# %4:$ !*!// &% &/"&*# -/3$#.#%78

    8 U'0!$:'0 5** ! )3*3' !43.! ! 17./3(3'3.! $&4?#, +#*0# ?!*!+#*0 %4#.42)&% &% 7.5*07(=?56!'05% #.#(&$&* "3'?! %45**!$! ?!*!7.#, +#*0##/ ?!*!+#*0 6!/!*+!% -., %2/ '0!.!$!*%=11 .#$) #+1#. 7% ;(1=* +#' ;(1=* %433// +!'5$! #.2%4!3% &44#* #*"3'*!*$7 &% ?!+#.2#$#*/;*!()3$:/!$7, +&' +7#*2// ! /9.?&$0#% ;/=), ! 7.# /;)$77**7 !43 ! 17./3(3'3 !$$!

    .#$)(# %4#.7$/ 65.!+*3//! &% (;/3//!, !43!/ #4&6#4 ?#6#/$&8

    8 É% 6! !4 !4 ;/=) +!'5/ 7*0#$ %4#.42)&% !*!@(5$, +#*0 "#*/&/#*#%#$ !4 !)3+5$0 /#.+&%4#/&/&% #.#(&/ $0#.7 &% 9*/7 +!'5.!, !4 7*0#/&$ "#?2 (=%45'3 &% 17./3(3'3 ;.!*+51! 1#?#4#//#/7&% ! +3$)3// &? *#"3.'5%57' !431! 1#7/!/(! !3. !4 #*"3'*!*=$! ?!'0 15.7 +5%$!#**#$+3$)5%! 9?#/#4/&1#$ !4 '0 %35.! %433// 6-4=)$7 &% $0-*$7, 3*0!$$07.!, 63'0 $&6! #'0#+1#.3.1!$ !*7' &. #**2 ?&'#/8

    Q8 M#*0 6! #*211 ?!'0 !3. ?&'#/ &. 7%, +7$)!43$5*/!* ! "#*@#.#% .&%4&.# !4 7)2941#$%4#)#// (9?#)#*+#12* %#++7 5.@=/*5%/ ?!'0 #*&'/&/#*/ %#+ #** !)$7 &% !4 !*@#.#%/ %#+ &.7%#++7 1$/#/&%, +#*0*0#* ! 6!/!*+!%3)5%/ ?!'07% !+! 17./3(3'3 #.2%4!3% &% 9$6!/!*+-+#'/!./5%5/ +#' #**#$# 13%%4;*$7, !4&./ +#./ #4/ ! @#./ 3*0!$$! +3$)(5, ! +#*0 $#+&./#%:/&% +#**#//, 6!$#+ #'0%4#. @#.1#6:?5%%!* ! +#*0#/ +7 63%%4- @#."3*0!+$! $#?#4$7$);*/ +#', (=**#6#/ 15.+#*0 %4#.42)&% #.#(&$&* "3'?! 7$):/3// @#./ &@#$ !43$ ! .9?7) +=)3$ &%!44!* ! .#$))#* % ;'0!$!43$ #*(5.5% %4#.7$/ #** 1#?&'#4$7, ! +7$/ 15.+#*0 #*6;$0/$!+!'%4!!)5%!

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    108/138

    8 M7$)!45*/!* ! "2#.#%#/, ! +#*0 7.5$/ +!'5/ ! @#./ +#'7$):/3//5, !4 7*0#$ 7'!4%5'/!*!$@!$!%4 &% #*2!)5% +7!// $#+ ?#%4 #* 9.9.#, +7&@#$ #4/ ! @!/?!.3)5% /&$0&.# &./(, +#*05*/!* !4 +7$/ !4 7+&$/ #+*:/&+ 9.9.# #*?&%48

    8 H!$#+, +7;/5$ ! @#./ *#%45**:/3//5 &% !4 #*211 +3$)3// 1$/#/&%/ &/ .&%41#$ ! 17.=,6!.+!)7 .&%4&1#$ @#)7' ! @#.#% "&* ?!'0 %&./#// #+1#. .&%4&.# *#/#//& &% *#"74#//&, !"#*@#.#%, 6! !!.(!, !4/ 7'!4 &% #**2 +=)3$ -(1=* "#*&*#%4/6#/78

    20- .'M 

    M7 ! ?7%%4!4&% &% !$$! +=)(5.=* &% 1$/#/&%&.2*M7$/63'0 !4 7/&*#/# &% #'0&1 17.=7 6!/5.34!/3 ?&'.#6!(/5%! 7)#(&$ !4 #*+!.!%4/!*/! &%@#.?#%4/#%# .&%4&.2* 1743$03% #.2%4!3% ?7%%4!4&% %433// 9?#/#4$7 &% ?&'1#+#$$7, !4&./#4#$ ! 6#*0#$ #..2* ! ?7%%4!4&%.2* #** #'0#/+5%/ .9?7)#$ #*+3$)!$3+8

    8 H3*3// /;)$;$ #**, 63'0 ! ?7%%4!4&% !4, +73. ! @#.$0#./#% "#*#/ ! +5%7 @#.?#%4/#%"&* ! 17.=7 7/&*#/ ?&'.#6!(/5%5/=* #.2%4!3%!$ ?7%%4!?#.78

    8 É% 5+15. # ?7%%4!4&%/, #*$#?#4&%&$# &./#*+&6#4 &@#%/, $#+ /#7$/( /9.?&$0#4&%7#*(5.5%$!, 6!$#+ 7$511 $07*?5$3% !!)5*0$!, +#*0 !4/ +#''5/3*(!> +#./ 7?3$/ !.)$! ?!'0!5.+#*0 +5% "#'0?#.$#+$# "#*+;/!/5%5?!* !3. %433// /9./&$$7 &% ?&'1#+#$$7, +7;/5$+7$)#$"&*# @#.#%#*(5.5% *#(5./ &% ?&'#/ &./ &% ! 17.= +5. ! @#.)9$/2 7/&*#/#/ +#'634/!> +&'7%+7?#* 2%.&'7 %435%1=* &% 63%%4!% '0!3.*!/1=* #.#)/ &% +7$)#$$!@7?5 ?5*/, !4&./ !4/ +5. !4

    7*0#$ .&'=/! (=?56!'03// %435% -/(5$ 1#6343// /9.?&$0$$# $&+7 .&%4#&$/ /#7$/(8

    8 É% 15.+#*0 @#.$# ?&'1#"#(#4&%# ;/5$, !$$! +#'/9./&$&%&/ &% 1#9?#/#4&%&/ #'0%4#. 7'#$,)# /911%49. $#+ /.7 +#'8

    8 M#*0#/, 6! +#'/9./&$/, 6#/?#$&$/ "3.7$/3/ /#?2 % &/ .&%41#$ ! 17.=$!, #'06!.+!).&%41#$ @#)7' ! @#.$0#./#% "&*$# "74#/#$)2 #'0 !.!$0 '7.5?!* #'0#$*:/#$# 7 &% .=$!*#8

    8 H! @#)7' ! ?7%%4!4&%/ #'0 &% ;'0!$!43$ '01#$ +5%3):41#$ 9?#/$& #*, #112* $07*?5$9.99% 6/*#$%&' ?&/# 9?#/#4$&, +7$/ #4/ 3.%45'3% ?&'4#+&$0$ 7% 7(#*#$/78

    24- .'M 

    A 949$%&'#% ?&'4#+&$0 !+!

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    109/138

    Q8 E$$# ! ?7%%4!&*&%$# 7%4919*&%# ?&'#// /#65/ #*6!/5.34/5, 63'0 ?!*!+#*0 ?&'.#6!(/5%/$#+ %4%&'#% #+1#.# %3!%5'5?!* &% #.2%4!3% #4##* #%4949*$7, 6!$#+ ! ?7%%4!4&%?&'1#?7/#*&.# #*&'%&'#% #'0#)* ! 6?#*012* 7?3$/ !.)$! "#*+;/!/5%!8

    8 T#65/ !5. %4!1*05$! ?!'0 !.)$! 76-45%5?!*, !5. 13/$! ?!'0 1;43'5$0$!"#*+;/!/5%5?!*, !5. #+1#.# %3!%5'5?!* ?!'0 @;%4/5$ "#$0#'#/&%%#* &% 7(#%4/&%%#* 4!?!.(5+#' ?!*!+#*0 17.=7 +#'6!'05% ?&'.#6!(/5%5/ &% '5/3*(5 !$$! "3'!$!/3%:/5%5/ #4/ +7$)#$3.?7%%4!4&%$# /#7$/(8

    8 A %43+%4&)3 &% 6!/5.3%3 $#?&/ @#)7' !4&./ (#'0#4/& "#*, $#63'0 6!+7%%5' ?!'0 *9$1#$, 6! $#+ (#*#$ +#'?!'0 6! #*(2, )# +!'5/ $#+ /7%4/546!/(!, ! 6/*#$%&' ?&/&1#$ &% 1$&1#$ +!.!%4/!*(5 #* &%!4;/5$ $#7 ! 7.5*07 "#*%&' %#+ %4!1!) +#$#)&*#?#*#/, %#+ @#.-(:/5%/ $#+ !) &%9?#/#4&%&@#$ !4 7*0#$ 6/#*#$, ! "#?2(=%45'3 7/!/5%! &% #*"3'*!*5%! 7)#(&$ %#+#**#$/+3$)= 1#/7*/5%%!*, %#+ #.2%4!3% ?7%%4!4&%%#* $#+ &*6#/, 6!$#+ ! 7.5*07 !)3+5$0/ #

    .&%41#$ "9*/&/*#$* ?&'.#6!(/5%%!* "3'!$!/3%:/(58

    8 M5%3)7 +=)3$ +3$)(5 7 ! 6/*#$%&' ?&/&/ ! +5%3):41#$ /9./&$/ ?7%%4!4&%.2* /#//(#*#$/&% .#$)&$8 É% #4 #%#/1#$ %7$

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    110/138

    Q8 M5. @#)7' !4&./ +7$/63'0 ! ?7%%4!4&%/ 5**:/=*!' *9$1#$ 7% "2&@ !11=* !4 31=* 634/51# % +3%/!$57' 7% !4&./ /.7, 63'0 !4 #*+!.!%4/!*/ &% @#.?#%4/#% "&* +7$)!4/, ! +7 ! @#."3*0!+51!$ 6!$0!'%5'! +7!// .3%%4;* /9./&$/ ?!'0 !11!$ +!.!)/, !4 7*0#$ ?7%%4!4&% .#$)&.2*/#// (#*#$/&% 6!/5.$!@(5$ ?!'0 7)#(&$ @#.-(:/5% #'0#*+# ?!'0 '0?&)%4= ?7%%4!6-45%! 5*/!*6#*0.#6344! &% (=?5/#'0#8

    8 M#./ 5.3% &% %4#."#*#// ?#%4&*0#% )3*3' ?3*$!, 6! ?!*!7/ !4 7/&*#/ #.#(&$&* "3'?!*#'3//, +76#*0/ ! 17.= ! "#*# %4=?5*/5%!7 !*!@(5$ !4/ !4 7/&*#/#/ +#'634/! &% 767.)#//#, !4

    2 "#?2(=%45'!7 ;.!*+51=* &% 1&&% 17./351=* 7.##%4/#$&$#, &% 6! !$$! !4/5$ 17./33$7?* #**#$# !43!/ 7%+&/ #.#%$7#8

    8 M#./ ! 17.= !4 7/&*#/#/ ! &/ ?!'0 /911 @#.#% "&* #**#$?#/&%#7 &% %4=?5*/5%!7 &%/911$07.# !4 #*2//# "#*+;/!/3// &% #*2!)3// *#?#*# &% 37.!/3 /!./!*+! &% "3'*!*!/(! !*!@(5$9/#*#% +#'634$78

    X8 B743$03% @#)7', 63'0 ! "#*# '0?&)#7 %4=?5*/5%!71!$ %3%43. 6!$0!'%5'1=* ?!'0/;)!/*!$%5'1=*, $&6! .3%%4 7$);*!/1=* 7%

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    111/138

    8 A "#*@#.#% /#65/ ! )#.&/!'3/, /;)$77**7 !4/ ! ?5.!/ ?!'0 !%/&*0/ !?!'0 +#42?5.3%/+3$)3// /!./34&!7?!* #'0// +5. +#'$0#.?&$ &% !4 ! 7$# +7$/ #*213

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    112/138

    Q8 E$$&*"3'?! #*6!/5.34/;, 63'0 !4 7*0#$/&$ @#.#%# #$$#;/5$! '0?&)#7 %4=?5*/5%!7/

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    113/138

    !4;/5$ @#)7' ! $03* ?!'0 /!'!)(!,63'0 !4/ ! )3*'3/, +#*0 +7!// 2/ #44#* ! @#..#* 6513.'!/(5, #*9?#//# *#'0#$> ?!'0 6! /!*5$ !17.= ! "#*# $07*!/34!/!7 9?#/#4/&1#$ %4#+'0.#?&/#* !*5 ?!'0 949% /!$-?!**!/5%.!13 &% 6! ! "!*; $#?&/+#**&$#?# $&** +3$)(5 7,

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    114/138

    8 H! /#65/ ! @#.1#6:?5% &% #.#%#/ .#$)&$ $7$

  • 8/19/2019 Werbőczy István - Tripartitum

    115/138

    +7$/63'0 ! (9?#$)2 #%6#/2%&'.# $&4?# 6!/5.343// ?!*=%5' $#+ *&/#47, +#' $#+ #$'#)6#/28 M#./*9$1#$ 7%, 6! !4 7*0#$ #%#/#/ +#'#$'#)6#/2$# /!./!$= "9*/&?&$ ! +#'6!'0=$! #.#)#/7%45$)&5/ $#+ ! +!.65 #.2%4!3% 7?#4#/&%&/ ?!'0 ! '07*3%$! 7%4!1!):/5%5/, 6!$#+ 7$511 !'07*3%%5'3/ &% ! 5./&/#*/ #** "3$/3*=.! ?#$$7 &% 7#'0#$*:/#$78

    8 N#+ ?&*#/*#$ @#)7' !4 #%#/ &% $#+ /!./(; !4/ 3*0!$$!, ! +73. ?!*!7 ?!*!+#*0'3$3%4/#//$# #*9?#/&%&/ +#'"3$/3*?! &% #*2.# #*/9&*/ '3$3%4 %45$)&!* 6!'0(! +#'> @&*)5;*! 654!.! /9.&%/, #.)2?5'5%/, "!*; 7.!1*5%5/ &% #66#4 6!%3$*= #.2%4!3%3)5%3!/, +#*0#

    ?!*!+#*0 6!/!*+!%$! +#%%4# "9*).# ?!'0 *3.%45'31! /5?345%! ;/5$ %454 &% /911 $!@@!* &%2117% #*9?#/6#/2 &% ?&'6#4 ?76#/2, 6! #*211 +#'6!'0/!, 63'0 #4/ !4 2 /5?3**&/&1#$ +#'/#'0& &%?&'1# ?7'0&8

    8 A +3$)3// 45.!)&3 94/ *#?2 *9$1%&'##/ @#)7' $#+ !4&./ !)/!+ #*2, 63'0 !@#.*##)2$# ! @!/?!.3)5%.! ;/!/ $07%%!, 6!$#+ 7$511 !4&./, 63'0 7/$(&, ?!((3$ ! @#.+#'7$):/5%! 7'!4%5'3% ?!'0 7'!4%5'/!*!$# M#./ ?!*!+7$/ !4 7'!4%5'3% #.#%#/#/ +7$)#$3. +#'#** ?&)#$7, -'0 !4 7'!4%5'/!*!$;* &% @!/?!.3)?! /5+!%4/3// 9?#/#*&%/ $#+ #** +#'#$'#)$78

    8 M5%3)7 +=)3$ ! "#*@#.#% 5*/!* /9./&$7 ! @#. *#%45**:/5%! ?!'0 *#/&/#*#, 6!/ 7%#11,?!'07% 9$$0, '7.5$!, +#*0# /;)$77**7 6!/ !.!$0 "3.7$/3/ /#%4$#, /#.6# +#**#//, +#*0##/&/ .&%41#$ ! 17.= .&%4&.#, ! 7 #*2// ! @#./ +#'7$):/3//5, #'0 6!.+!).&%41#$ @#)7' !4!*@#.#% .&%4&.# #** "74#/$7 ! +7)2$ /;)$77**7 ! "#*@#.#% *5/(!, 63'0 #.#%#/# &% 9?#/#*&%#?!'0 %!