1

เรอง : ธรรมบนเวบนตองยอน ฮ นกฮก ไป ก ไก

-------------------------------------------------------------------------

ประสบการณฝกปฏบตธรรมของผมเองทนำามาเลาสกนฟงบนเวบน ไมไดมไวเพอนำาไปสง

สอนใคร ตวผมกมไดคดอยากจะเปนครอาจารยสอนสมาธ เพราะรตวดวายงโงอยอกมาก

แคตวของตวเองยงแทบเอาตวไมรอด ทเขยนขนมาเพอใชเปนบนทกสำาหรบเตอนตวเอง

และเผอจะมประโยชนใชเตอนคนอนบาง

ถอเสยวาเปนเรองอานเลน อยาเอาจรงเอาจงกบเรองทผมเลามากนก ยงผดมากกวาถก

-------------------------------------------------------------------------

2

เรอง : ฝกสมาธ ฝกดวยภาษาของจต

-------------------------------------------------------------------------

"สงใดสงหนงมความเกดขนเปนธรรมดา สงใดสงหนงนนยอมมความดบไปเปนธรรมดา"

เชอวาพวกเราคงจำาคำาของพระอญญาโกณฑญญะ ซงกลาวขนเมอเกดปญญาเหนธรรม

ของสมเดจพระสมมาสมพทธเจาได

คำาวา สงใดสงหนง เปนคำาแทนทกอยาง เปนคำางายๆทใชแทนสงใดๆในจต แทนทจะเรยก

หรอตงชอวาอยางนนอยางน ในจตเอง ไมมคำาใดทจะใชแทนสงทจตเขาใจไดดไปกวา คำาวา

สงใดสงหนง

พอคนเราเตบโตขน สงคมสภาพแวดลอมจะทำาใหชวตจตใจของเราเกดความสลบซบซอน

มากขน อาจจะซบซอนเกนกวาความจำาเปนเสยดวยซำา ถายงเปนเดก ยงไมรจกคำาวา หว ไมร

จกคำาวา รอน หรอเจบ เดกคงไมตองเสยเวลาหาคำามาใชแทนความรสกนนกอนทจะรองออก

มาหรอก

เราคนเคยกบภาษา พอสายตาพาดผานคำาใด จะเกดคำาอานออกมาในใจเราทนทใชไหม จาก

นนจงคอยแปลตามความจำาวา คำาๆนน หมายถงอะไร จากนนเราจงมปฏกรยาโตตอบออกมา

เพอใหสมกบคำาๆนน

(ประโยคขางตน ถาอธบายเปนศพทใหยากตอคนทไมคนกบศพทธรรมะกตองบอกวา น

แหละเปนการสบตอของรป เวทนา สญญา สงขาร วญญาณ)

3

คนเราคอยๆทำาเรองงายใหเปนเรองยาก ตองเสยเวลานานกวาจะตความในจตของเราเอง

โตตอบกนไปมา เกดวธฝกสมาธขนมาหลากหลายสาย ทงภาวนาพทโธ ยบหนอพองหนอ จบ

ลมหายใจ สมมาอรหง หรออนๆอกมากมาย ผทยงยดตดกบภาษาของตนมกจะมองไมออก

วา วธฝกเหลาน ไมวาวธใดกยอมเหมอนกนทงสน

สมมตวา ขณะนเราโมโห แตตองมขนตอนพจารณาอารมณ ตความตามลำาดบทเลาเรยนมา

ถาหนงสออธบายวธดบโมโหไวเปนหนา คงตองเสยเวลาเปนวนกวาจะหาวธดบโมโหได

แตถาฝกใหจบแตอารมณปจจบนใหทน เรองททำาใหโมโหนนมนผานไปแลว ตอนนยอมหมด

โมโห

หรอถาฝกจบตวทกข ไมมคำาวาโมโห มแตตวทกข อะไรๆจะงายขนเยอะ

"สงใดสงหนงมความเกดขนเปนธรรมดา สงใดสงหนงนนยอมมความดบไปเปนธรรมดา"

-------------------------------------------------------------------------

4

เรอง : ดบไฟดวยนำา

-------------------------------------------------------------------------

คนเรานชอบโมโหคนอน แตพอเราทำาพลาดเองบาง ไมคอยโมโหตวเองหรอกใชไหม ถาจบ

ประเดนใหไดวา ทำาไมเราจงไมคอยโมโหตวเอง แลวนำามาใชกบคนอนทเราโมโหอยบาง คงจะ

ดไมนอย เพราะจะชวยใหไมเสยเวลาโมโหคนอน

หนามยอกกตองเอาหนามบง อยากจะดบไฟ ตองใชนำาดบ อะไรทเปนศตรกนนนแหละ จบมา

ใช

ศตรของโมโห คอ พรหมวหารส เมตตา กรณา มทตา อเบกขา

พอใครมากอกวนทำาใหเราจะโมโห ขอใหยกโทษใหกอน เหมอนกบทเราทำาผดเอง แลวทำาไมจง

ไมโมโหนนแหละ เพราะเราจะยกแมนำาทงหา หาเหตผลตางๆนานามาแกตวใหตวเอง แมไมม

เหตผลกจะคดแกตวไปแบบนำาขนๆวา เพราะอยางนน เพราะอยางน และแลวยกโทษให

ตนเอง หมดโมโห

ถายงโมโหอยอก อยาเพงคดถงสาเหตของไฟวาลกมาไดยงไง เพราะกวาจะคดหาสาเหตเจอ

ไฟคงจะไหมลามไปเยอะแลว อยามวเสยเวลาโมโห ขอใหคดถงตวเอง จบอารมณของตนเอง

ดใหชดวา โมโหนเปนสขไหม ชอบไหมทตวเองโมโหเนย เสยเวลาโมโหไปทำาไม

5

แทนทจะลอมคอกหลงววหาย ขอใหหมนคดพจารณาจบอารมณความรสกของตนเองทก

ขณะจต ในหมคนทชอบใช Excel คงชอบบวกลบคณหาร กขอใหจบอารมณตวเองตลอด

เวลาวา น ขณะนตนเองมอารมณทเปนบวก หรอ อารมณทเปนลบ

อยาเสยเวลากบอารมณทเปนลบ มแตจะทำาลาย ทำารายตวเอง รบยกโทษใหเลยเรวๆ จะได

หมดโมโห

พรหมวหารส ถามองในแงของตวเลข เมตตาคอทำาใหเปนบวก กรณาคอทำาใหไมเปนลบ

มทตาคอดใจทคนอนเปนบวก อเบกขาคอทำาตนใหเปน 0 ไมเอยงขางใดขางหนง

อยาเสยเวลากบเรองของคนอน อยาเสยเวลากบเรองทตนเหตมาจากคนอน ขอใหใชเวลาอย

กบจตของตนเอง มองทตวเองนแหละ พยายามฝกบอยๆ เวลาทจะเรยกใช จะไดใชไดเอง

โดยอตโนมต ไมตองเสยเวลานกคดและคดใหเสยเวลา

-------------------------------------------------------------------------

6

เรอง : สมถะ vs วปสสนา

-------------------------------------------------------------------------

เมอสปดาหทแลว ผมไดรจกกบอาจารยซงเปนวทยากรของสมาคมสงเสรมเทคโนโลยทาน

หนง พอทานทราบวา ผมสนใจสมาธ ทานกถามผมทเดยววา ทผมฝกสมาธนนมจดประสงค

ใด

ผมเรยนตอบวา ผมตองการสต อยากใหตนเองมสต จะไดใชเวลาทมปญหาจะไดตงสตไดทน

จากนนทานกแนะนำาใหผมศกษาพระอภธรรม เพอจะไดตามรตามสตปฏฐาน และสามารถ

เขาใจอาการเกดดบของจตซงแบงออกเปนหลายลำาดบ โดยทานเหนวาจะชวยใหดบทกขไดด

กวาสมถะซงดบไดแคชวคราว

นาเสยดายทไมมเวลามากพอทจะฟงคำาอธบายของทาน เนองจากตางคนตางตองเขาสอน

ตองแยกยายกนไป ผมจงขอขอบคณอาจารยทานไวทนอกครงหนง

ในความเขาใจและวธทผมฝกสมาธของตนเองนน ผมไมไดฝกสมถะและไมไดฝกแตวปสสนา

อยางใดอยางหนง แตผมฝกทงสมถะและวปสสนาควบคกนไปเสมอ

ฝกสมถะเพอสรางจตใหมกำาลง เพอจะไดใชในชวตประจำาวน พยายามตามรจตใจตนเองวา

นอกเนองนอกราว หาเรองหาราวทไมมประโยชนกบตนเองหรอไม จะไดดงจตกลบมา

พจารณาเรองทเปนเรองสำาคญมากกวา

7

สมถะทำาใหจตสงบ ในขณะทอยในสมถะนนจตจะสงบ สงบเหลอเกน จนไมรหนาวรอน ไมม

อาการของกายปรากฏ

สมถะจะมประโยชนตอเมอเราสามารถใชสมถะใหเกดประโยชนไดในชวตประจำาวน ตองทำาให

ตนเองมสตในทกขณะจต ไมใชวาจะตองบอกตนเองกอนวา เอาละนะ จะตามรแลวนะ ไมใชจะ

ตองนงสมาธหรอทำาอะไรชาลงกวาเดมแลวจงจะรวายกหนอ ยางหนอ

สมถะ ไมไดสำาคญในภาวะของการสงบ แตสำาคญอยทวธทำาใหสงบวาจะใชวธใดทำาใหจตสงบ

ลงไดเรวทสด ถาจตสงบไดลกทสด จะสงบอยนานหรอเพยงชวครกไมสำาคญเทาวธทจะทำาให

สงบได

วธทจตจะสงบไดนน ตองอาศยอบายแลวแตสถานการณขณะนนๆ พอจตสงบแลว จต

จะแจมใส เหนอะไรๆไดชดเจนขน แลววปสสนาจะไดใชงานตอไป

สมถะจงไมไดแยกจากวปสสนา สมถะอาจใชเปนจดเรมวปสสนา วปสสนาอาจกลายเปนทมา

ของสมถะ

ทตนเองหวงไวกคอ อยากใหจตเดนอยางอตโนมต สมถะกบวปสสนาเกดขนสลบไปสลบมา

อยางรวดเรว เรวเสยจนไมอยากเรยกชอสงใดวาอะไร ไมตองการใชศพทแสงคำาใดทยดยาว

ใหตองเสยเวลาแปล

พอเหนทกข กรวาทกข แลวพจารณาทมาของทกข พอรเหตของทกขแลวหาทางดบทกข ให

ไดเรวทสด

8

แมทกสงจะมอาการเกดดบอยแลวเปนธรรมชาต แตปญญานแหละทจะทำาใหดบไดเรวยงขน

ไปอก

พอเขยนมาถงตรงนแลว หลายๆคนอาจไมเหนดวย หรอเหนตางกนไป กขอใหทำาใจทนผม

ตอไปหนอยนะครบ ทผมไมคอยไดเขยนบทความเรองสมาธบอยเหมอนแตกอน เพราะสงท

อยากจะเขยนนนมนเขยนอธบายยากขนทกท ไดแตเทยบเคยงกบคำาทเราคนๆกน

มหลายๆเรองทเคยเขยนไปแลว ทตอนนผมไมเหนดวยกม หลายๆอยางทตนเองเคยเขาใจ

เดยวนไมไดเขาใจแบบนน กอนหนานมหลายเรองทผมโงแลวอวดฉลาด อยางบทความนอก

นนแหละ อวดโงกบเขาอกแลว

-------------------------------------------------------------------------

9

เรอง : กวาจะเปนคำาวา พทโธ

-------------------------------------------------------------------------

ผมไดโอกาสศกษาประวตหลวงปบญฤทธ ทานเลาวา กวาจะฝกเดนจงกรมได 5 กาว ทานใช

เวลาเปนวน เพราะเมอจตขาดการตามรทน ทานตองเรมนบกาวใหม

วนนผมลองภาวนาพทโธ กวาจะได พทโธ แคคำาเดยว จตหลดไปไหนตอไหนเยอะแยะไปหมด

-------------------------------------------------------------------------

10

เรอง : พทโธ 1 2 3

-------------------------------------------------------------------------

หลงจากทพยายามกำาหนดคำาบรกรรมภาวนาวา พทโธ ขนในใจแลวไมคอยสำาเรจ รสกวาได

แตพยายามวตก ยกคำาบรกรรมพทโธขนในจต แตยงขาดวจาร ไมสามารถตดตามดคำา

บรกรรมพทโธไดอยางแนบแนนเทาใดนก

ตอนนจงลองคดคนหาทางกำาหนดคำาบรกรรมภาวนาตามแบบของตวเองขนมาใชเองบาง

เรยกวา บรกรรมภาวนาพทโธแบบ 1 2 3

แทนทจะเอาแตภาวนาวา พทโธ อยางเดยว พอภาวนาพทโธ ๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆ ตดตอกนไป

สกพก จตจะเรมรวนเร คดออกนอกเรองนอกราวไดงายๆ ผมจงลองภาวนาพทโธกำากบการ

นบไปดวยกน เอาแคนบ 1 ถง 10 ตอทายพทโธ

พทโธ 1 พทโธ 2 พทโธ 3 พทโธ 4 พทโธ 5 พทโธ 6 พทโธ 7 พทโธ 8 พทโธ 9 พทโธ 10

พอจบ 10 แลวกเรม พทโธ 1 ไลลำาดบตอกนไปเรอยๆ ซำาแลวซำาอก พบวาไดผลดกวาการ

บรกรรมพทโธอยางเดยวมากๆ จตไมวอกแวก ไมสายออกไปทอน รกษาสมาธกบคำา

บรกรรมไดนานขน

จากนนจงลองปรบคำาบรกรรมใหม

11

พทโธ 11 พทโธพทโธ 22 พทโธพทโธ 33 พทโธพทโธ 44 พทโธพทโธ 55 พทโธพทโธ 66

พทโธพทโธ 77 พทโธพทโธ 88 พทโธพทโธ 99 พทโธพทโธ 1010 พทโธ

ภาวนาแบบนกไดดเหมอนกน

จากนนกลองภาวนาพทโธ 1 แตคราวนแทนทจะใชเสยงคำาวา 1 กใหเหนเปนเลข 1 แสดงขน

มาในจตกำากบตอทายคำาบรกรรมพทโธ ทำาใหปดชองทจตจะแวบคดภาพอนเขามาแทรกพ

ทโธ

พอจตสายไปทรางกาย เจบตรงนน คนตรงน กยายพทโธไปกำากบการรสก ณ รางกาย

บรเวณทรสกเจบคนนนแหละ พบวา จตนรบรอาการจากกายไดแคเรองเดยวในเวลาหนงๆ

พอจตหนไปจบอาการคนทหนา จตกลมความเจบปวดทขา

ทงหมดนอาจดแลวเปนวธทวนกวาการภาวนาเพยงแคพทโธตอกนไป แตกถอเปนวธดงจต

ไมใหสงออกนอกตวไดอยางดวธหนง ไมตองเสยเวลาเสยพลงงานสายแสไปหาเรอง

ภายนอก

-------------------------------------------------------------------------

12

เรอง : เมอเรองทวางาย กลายเปนยาก

-------------------------------------------------------------------------

วธกำาหนดตามรคำาบรกรรมพทโธๆๆๆๆๆ แตเพยงอยางเดยว โดยไมไดกำาหนดจตพรอมกบ

กำากบอาการของกายตามรไปพรอมกน แมจะดวางาย แตอาจยากสำาหรบคนทตามรความคด

ของตนเองไมเปน เพราะจตเปนสงทละเอยด ยากเหมอนกนทจะตามรสงทละเอยดๆ

ดงนนขอใหใชสงทหยาบกวาเปนสงระลกร เชน อาการของกาย ทลก นง นอน กน ดม ทำา

พดอยนนแหละ เปนสงทชวยฝกใหระลกรเสมอๆ

อารมณของจต กยงหยาบกวา เหนเดนชดกวาตวจตเอง ไมวาจะโมโห หวเราะ รองไห เพราะ

สขหรอทกข ขอใหฝกใชจตจบตามรอารมณของตนไปดวย

สงทหยาบกวา จบตองงายกวา จะชวยเปนพนใหจตเกดกำาลงไดบาง เมอจตมกำาลงมากขน

แลวจะจบสงทละเอยดไดเอง ในหยาบของหยาบกยงมละเอยดในหยาบ ในละเอยดของ

ละเอยดกยงมละเอยดในละเอยด

-------------------------------------------------------------------------

13

เรอง : ทำาเรองยาก ใหงาย

-------------------------------------------------------------------------

ชวงนผมไมคอยไดเขยนเรองสมาธเทาใดนก เพราะรสกวา ถาเราฝกไมได ทำาไมเปนเอง แลว

กไมควรเขยนเรองทตนเองทำาไมเปน ไมควรเขยนอยางนนอยางน ทำาใหคนอนเชอตาม ทงๆ

ทตนเองกลอกคนอนเขามาอกท

การทำาเรองยาก ใหงาย น วาไปแลวกคอ วธปฏบตตามทางสายกลางนนเอง ทางสายกลาง

ของใคร กยอมเปนทางสายกลางของคนๆนน ไมจำาเปนตองเหมอนกบคนอน จะวาเหมาะสม

กบจรต นสยความชอบ หรอจะวาเหมาะสมกบสภาพจตใจของแตละคนกได

ผทฝกสมาธมานาน ไมวาจะใชคำาบรกรรรม พทโธ หรอบรกรรมภาวนากำากบอาการของกาย

เชน กำากบตามลมหายใจ เขา พท ออก โธ หรอจะภาวนาตามอาการของทองหรอกระบงลม

ยบหนอ พองหนอ ไมวาจะใชวธฝกวธใดกตาม ขอใหฝกวธนนๆ อยางจรงจง ทำาจรง เอาจรง

ฝกนานๆ ตอๆกนเปนเวลานาน แตถาฝกแลวฝกอกเปนป ไมเหนกาวหนาไปไหน .... ถง

คราวทตนจะตองใชปญญาคดยอนกลบมาพจารณา วธฝกสมาธทตนใชแลวละวา เหมาะสม

กบตนไหม เปนทางสายกลางแลวหรอไม

ผมเคยเรยนถามจากพระปฏบต อกทงยงพบคำาถามเดยวกนจากการอานตำาราสมาธ วา ใน

ขณะทบรกรรมภาวนาอยในใจนน เราตองนกภาพอะไรตามไปกบคำาบรกรรมภาวนาหรอไม

14

คำาตอบทผมไดรบกคอ ถา จตของเรายงไมแขงแรง จะจบโนนจบนยงไมคลอง แคจบคำา

ภาวนาอยางเดยวยงไมไดเลย อยาเพงคดไกลไปถงวาจะภาวนาไปพรอมกบจบอยางอนไป

ดวยเลย ขอใหฝกจบคำาบรกรรมภาวนาอยางเดยวไปใหไดกอนเถอะ

อยางจตของผมนมนมนสยชอบคด คดโนนคดนไมมหยด จะปลอยเวลาสกชวอดใจ หรอไม

ถงอดใจกยงไมได จตของผมจะสายแสหาเรองใหคดอกแลวเสมอ

ดงนนถาผมพยายามบรกรรมภาวนากำากบคกบการหายใจ แคชวงเวลาขณะทหายใจเขายงไม

สด แคชวงเวลานน จตของผมกจะดนรนหนไปคดเรองอนๆไดเสมอ ครนจะหายใจใหเรวขน

เพอใหทนกบจต กผดวธ เพราะเราควรปลอยลมหายใจใหหายใจตามธรรมชาต แลวกำากบจต

ตามรใหทน

เมอลองวเคราะหลกษณะจตของตนเองแลว ผมคดวา วธฝกปฏบตทตนเองควรจะใชนน

ตองเอาชนะสภาพจตของตนใหไดกอน เอาแคใชจตกำาหนดคำาบรกรรม พทโธ

ๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆ ตอเนองกนไปเรอยๆ ไมใหขาดตอน เอาแคน ทำาแคนใหได

กอนเถอะ แลวคอยคดหาทางทยากขน เพอฝกจตใหมกำาลงมากขนตอไปทหลง

ใครทอานบทความนแลวไมเหนดวยอยางไร จะอางคำาสอนหรอตำารบตาราของใครมาเถยง

กตามใจครบ เพราะสมาธน ตวใครตวมน คณจะยดตดกบวธทตนอตสาหเสยเวลาฝกมานาน

แตไมเหนกาวหนาไปถงไหน กตามใจ

ขอทควรคดพจารณาใหดกคอ แคการบรกรรมภาวนา พ

ทโธๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆ ตดตอกนไปไมใหขาดสายน เปนวธทงายกวาวธทคณ

ทำาอยแลวใชหรอไม ถาเปนวธทงายกวา คณกนาจะทำาไดโดยไมยากเลยใชไหม

15

เมอทำาเรองยาก ใหงาย ใหเหมาะกบทางสายกลางของตน ถายงเปนเดก จตยงไมแขงแรง

ควรหาวธฝกสำาหรบเดก แตถาเปนผใหญ จตแขงแรงกวาเดกมากๆ กนาจะฝกแบบเดกไดไม

ยาก และเมอทำาเปน คดเปน จะพบตอไปเองวา ไมวาเราจะเลอกใชวธไหนกไดทงนน ทกสงเห

มอนๆกนนนแหละ เหมอนกบคำาทวา สงใดสงหนงเกดขนเปนธรรมดา สงใดสงหนงนนยอม

ดบไปเปนธรรมดา

มาทำาเรองยาก ใหงายกนดกวา

......................................................................

เมอภาวนาพทโธๆๆๆๆในทานงสมาธสงบๆไดแลว จากนนจงฝกบรกรรมในทาเดนใหไดบาง

หรอจะฝกทานงนนแหละ แตฝกกำากบตามรอาการของกายใหทน เพอทดสอบจตวา สามารถ

สรางสมาธใหเกดในสภาะวะทไมหยดนง เพอนำากำาลงสมาธมาใชในชวตประจำาวนตอไป

-------------------------------------------------------------------------

16

เรอง : อะไรๆกวปสสนา

-------------------------------------------------------------------------

เดยวนจะไดยนไดฟงกนบอยวา ฉนไปเขาคายฝกสมาธกนมา ทฉนฝกมานเปนวปสสนาท

เดยวนะ ไมไดเปนแคสมถะอยางทสายโนนๆเขาฝกกน

ทนาดใจคอ พวกเราสนใจฝกสมาธกนมากขน อาจเปนเพราะเหนอยใจกบปญหารอบขาง

เศราใจกบความทกขหรอความปวยไขทรมเรา จงหาทสงบๆไดพกใจ ไดเรยนรธรรมะ ไดเรยน

วธทำาสมาธ และปรบจตใจของตวเอง

ทแยหนอย บางคนพอเราแนะนำาใหอานหนงสอธรรมะ แนะใหเขาวดไปฟงเทศน กลบบอก

ตอบมาวา ฉนยงไมอยากจะบวชหรอกนะ อานหนงสอธรรมไปทำาไม เขาวดไปทำาไม ฉนไม

สนใจหรอก ฉนไมไดอยากจะบวชเปนชเปนพระเสยหนอย

ตอนทพระพทธเจาเพงตรสรเสรจใหมๆ พระองคถงกบถอนใจวา จะมใครอกบางทจะเขาใจสง

ทพระองคทรงตรสร เพราะธรรมนนยากทปถชนคนธรรมดาจะเขาใจ แตแลวพระองคกทรง

ทราบดวยญาณวา ยงพอมบคคลทพอจะสงสอนไดบาง เหมอนกบบวทแบงออกเปนสเหลา

เปนบวพนนำา บวปรมนำา บวใตนำา หรอบวทยงคงอยในตมเลน

วปสสนาเปรยบเสมอนวธดบทกข แตกอนทจะดบทกขได ตองรจกกบตวทกขกอน แลวไลหา

ทมาสาเหตแหงทกขนน จากนนจงหาอบายวธทจะดบทกขใหหายไปถาวร ไมหวนกลบมาให

เกดทกขอก

17

ผทเพงไปเขาอบรมสมาธมา ไมวาจะเรยนมาในสายใด ยบหนอพองหนอ จบลมหายใจ เดน

จงกรม เพงดวงธรรม หรอภาวนาบทสวด ไมวาจะเรยกวาทตนฝกมานนเปนวปสสนาหรอว

ปสสนก ไมวาจะเรยนสตปฎฐานสมาหรอไม ขอใหลองนกดซวา ทกขของตนนน นอยลงกวา

เมอกอนหรอไม หากทกข แลวเสยเวลาใหกบความทกขนนนานหรอนอยลงกวาเดมหรอไม

ถายงมทกขเหมอนเดม แสดงวาทตนเรยนวปสสนามานน ตนเองยงไมไดวปสสนาอะไรอยาง

ทเรยนมาหรอก

วปสสนาเปนการใชปญญาเพอดบทกขอยางถาวร อาจารยเปนไดเพยงผแนะ แตตวเราเอง

ตางหากทตองสรางปญญาดวยตวเอง เพอดบทกขของใครทไหน ถาไมใชทกขของตวเอง

อกนนแหละ วปสสนาจงไมใชสกแตรเพยงเพราะเรยนมาหรอฟงเขามา แตตองฝกวปสสนา

เอง ใหเกดผลกบตนเองใหไดดวย จงจะเปนวปสสนาทแทจรง

แรกๆทจบลมหายใจ หรอจบอาการของรป เวทนา จต ใหเหนสภาวะในปจจบนใหทนนน เปน

เพยงเสนทางนำาไปสวปสสนาเทานน ยงไมถงวปสสนาของจรงๆหรอก เมอวาถงปจจบน ท

วาตองตามรใหเทาทนนน ยงตองอาศยอารมณของสมถะเปนพน สมถะทำาใหจตใจสงบแน

นงอยกบการตามร ซงทำาใหหลายๆคนตดกบสมถะ แลวพาลพานกวา นแหละคอ วปสสนา

เพราะสงบสขอยกบสมถะเหลอเกน ระหวางทจตจดจออยกบคำาภาวนานน เราจะเลกคดถง

ความทกข หมดทกขไปชวคราว แตยงไมไดดบทกขอยางถาวร

วปสสนา ตองไมใชสงทจะเกดขนงายๆ ไมเชนนนพระพทธเจาคงไมถงกบถอนใจวา ธรรมน

ลกซงยงนก

18

ผมเองไมอยากใหเรายดตดกบคำาวา สมถะหรอวปสสนานเลย คนทเพงกาวเขามาฝกปฏบต

ธรรมอาจสรางกรรมโดยไมรตว เพราะเชอกบคำาสอนของอาจารยทบอกวา วธทสำานกของ

ตนนเปนวปสสนา แลวหนไปดถกแบบผดๆกบวธปฏบตของสำานกอนซงใชวธตางกนไป

สมาธชวยสรางกำาลงจตใหเขมแขงมากขน พอจตมสมาธ จตจะมองเหนสภาพทแทจรงของ

สงตางๆไดชดเจนยงขน สมาธชวยทำาใหเหนสภาวะทแทจรง จากนนจงใชปญญา แยกแยะ

สงตนรบรรบทราบ พจารณาใหเหนทกข สมทย และใชมรรคเพอใหดบทกขคอนโรธ

ปญญาเปนสงทแตละคนตองสรางเอง

-------------------------------------------------------------------------

19

เรอง : มาสรางทรพยไวใชชาตหนา

-------------------------------------------------------------------------

พระอาจารยบญสง ฐตสาโร สำานกสงฆสนตผาวนาราม (เขานำาตก) จ.จนทบร ไดเมตตาให

คำาสงสอนวา ขอใหพวกเราพยายามทำาบญตอเนองอยาใหขาด ชวตนทดมความสข กเพราะ

อาศยบญเกาททำาไวเมอชาตกอน ถาไมทำาบญตอบญไวบาง พอบญเกาหมด จะประสบพบกบ

ความทกข ซงเมอถงเวลานน เมอบญเกาหมดแลว จะหนมาทำาบญเพอชวยใหพนทกข กสาย

ไปเสยแลว

สมเดจพระสงฆราช ทรงเขยนหนงสอแนะนำาวธการทำาบญไววา บญทเราทำาจะไดมากหรอ

นอยนนขนกบปจจย 3 อยาง คอ

ทรพยททำาบญนน ตองไดมาอยางสจรต

ผทำาบญตองมเจตนาทำาบญโดยไมไดขออะไรตอบแทน

ผรบตองเปนเนอนาบญทด

ขอแรกกบขอสดทายชดเจนอยในตวอยแลว สวนขอสองนน เวลาทำาบญ ตองคดไวในใจวา

ทรพยนมไดเปนของใครผหนงผใด หากแตขาพเจามโอกาสไดเปนเจาของทรพยนในชาตน

ขาพเจาขอมอบทรพยนใหเพอประโยชนเพอความสขของผรบ ซงเปนวธสรางปญญาใหเหน

อนจจง ทกขง อนตตาไปในตว

20

สวนชาตหนาจะมโอกาสไดร ำารวยในชวงอายใดนน ขนกบวาผททำาบญ มเจตนาทจะทำาบญนน

กจะเกดมารำารวย ถาตอนทำาบญมความตงใจเตมท กจะมฐานะดขนเมอโต แตถาตนเองไมได

สนใจทจะทำาบญมากอน พอเพอนๆชกชวนใหทำาบญ กทำาบญไปอยางนนแบบเสยไมได ตอมา

ภายหลงกลบคดดใจทตนเองไดทำาบญกบเขาบาง เชนนกจะมฐานะในชวงบนปลายของอาย

พระอาจารยเกษม อาจณณสโล วดปาสามแยก จ.เพชรบรณ แนะนำาวา หลงจากทเราทำาบญ

แลว ในวนาททไดตกบาตรใสขาวลงในบาตรนน ขอใหตงใจอทศกศลทนท ไมตองรอกลบมาก

รวดนำา หรอรอพระสวดยถาในภายหลงหรอก เมอตงใจกำาหนดจต อทศกศลแลว บญนนจะ

ถกสงไปยงผรบในทนท

ขอใหอทศกศลผลบญใหเจากรรมนายเวร ขออโหสกรรม อทศใหกบเทวดาอารกษ สรรพ

สตวสรรพวญญาณทงหลาย ถาวญญาณผรบอยในภพภมทตำาหรอสงเกนกวาทจะไดรบบญ

กขอใหขอคณพระพทธ พระธรรม พระสงฆ ไดโปรดชวยแปลงสภาพบญทเราอทศไปนน ให

เหมาะสมกบภพภมและสภาพของผรบดวย

-------------------------------------------------------------------------

21

เรอง : ทำาไมคนชางคด ควรเนนเรองสมาธใหมากหนอย

-------------------------------------------------------------------------

คนชอบคด จตอยนงไมคอยเปน แวบคดเรองนน แวบคดเรองนอยเรอย ดงนนจงตองเนน

เรองสมาธใหมากเปนพเศษ

จตตองนง จตตองมกำาลงกอน สงทรเมอจตนงแลวตางหาก จงเปนปญญาทนำาไปใชได

สวนปญญาทไดจากการอานการเรยนรจากตำารบตำารานน อานทไรกเขาใจด แตเมอเจอกบ

ปญหาตอหนาตอตากลบนกคดเอาปญญาทจดททองจำานนมาใชไมทนทกท

ผมเชอวาพวกเราทตดตามศกษาเคลดการใช Excel จากเวบ Excel Expert Training

ยอมเปนคนทชอบใชปญญาเชนเดยวกบผมแนนอนใชไหม หลายคนชอบอานหนงสอธรรมะ

ชอบเขาวดฟงเทศน ชอบตดตามอาจารยคนนนคนนไปเขาปาเขาวด พอเหนอาจารยทานใด

สอนเรองการใชปญญา จะนยมชมชอบเปนพเศษ .... ลองสงเกตด ทงหมดนจะเหนวา

เปนการพงธรรมะของคนอน

ถาอยากไดธรรมะ ตองทำาเอาเอง

ทำาเองแลวจะรเอง เปนธรรมมะของตนเอง ไมตองจดจำา ไมตองหมนเขยนบนทกไว ไมรวา

จะบนทกไวทำาไม ถาเปนปญญาทตนรเอง

22

อาจารยเปนเพยงผแนะ ชทางใหรจกคด ไมใชวาพวกเราตองคอยจดคอยจำาวา อาจารยทาน

สอนใหเราคดใชปญญาในเรองนนเรองนอยางไร

คนทชอบคด ชอบใชปญญา อยาเผลอตดกบดกของปญญาทเดยวละ รธรรมะไปหมด แต

ทำาไมเอาตวยงไมรอดสกท แทนทจะปลอยใหจตสาย เพราะชอบคด ขอใหหนกลบมาเนนฝก

สมาธใหมาก

ถาเถยงวา สมาธทำาใหจตอยนง ไมไดประโยชนอะไร ขอถามหนอยวา ทผานมานน คณเคยใช

ปญญาทวามนน ชวยใหเขาสมาธไดจรงจงบางไหม ถามปญญา ถาปญญานนฉลาดจรง นา

จะใชปญญาเขาสมาธไดเรวกวาคนทไมมปญญาใชไหม ลองเขาสมาธดสกทเปนไง ใชปญญา

ทำาใหสงบไดไหม

หลวงพอพธ ทานแยกสมาธในอรยมรรค ออกจากสมาธในฌาน แมวาสมาธกบฌานนนเปน

สภาวะทคลายกน อาจเกดขนตอเนองหรอสลบกน ไมเหมอนกน แตกมรากฐานการฝกเรม

จากการทำาจตใหสงบนงเชนเดยวกน

พระอาจารยทานอนกกลาวเชนเดยวกนวา สมาธกบฌานนนไมเหมอนกน ทเราตองการไมใช

ฌาน แตเปนสมาธ

-------------------------------------------------------------------------

23

เรอง : วธทำาอานาปานสต แบบท ๒

-------------------------------------------------------------------------

พระสทธธรรมรงสคมภรเมธาจารย (พระอาจารยล ธมมธโร)

มขอสำาคญอย ๗ ขอ คอ

๑. ใหภาวนา พท ลมเขายาว ๆ โธ ลมออกยาว ๆ กอน ๓ ครง หรอ ๗ ครง (คำาภาวนากบลม

ใหยาวเทากน)

๒. ใหรจกลมเขาลมออกโดยชดเจน

๓. ใหรจกสงเกตลมในเวลาเขาออกวา มลกษณะอยางไรสบายหรอไมสบาย กวางหรอแคบ

ขดหรอสะดวก ชาหรอเรว สนหรอยาว รอนหรอเยน ถาไมสบายกใหเปลยนแปลงแกไขจนได

รบความสะดวกสบาย

เชน เขายาวออกยาวไมสบาย ใหเปลยนเปนเขาสนออกสนเปนตน จนกวาจะไดรบความสบาย

เมอไดรบความสบายสะดวกดแลว ใหกระจายลมทสบายนนไปในสวนตาง ๆ ของรางกาย เชน

สดลมเขาไปททายทอยปลอยลงไปในกระดกสนหลงใหตลอด

ถาเปนเพศชายปลอยไปตามขาขวาทะลถงปลายเทา แลวกระจายไปในอากาศ แลวกกลบมา

สดใหมปลอยเขาไปในทายทอย ปลอยลงไปในกระดกสนหลง ปลอยไปตามขาซายทะลถง

24

ปลายเทา แลวกระจายไปในอากาศ แลวกกลบมาปลอยตงแตทายทอยผานไหลทงสองถง

ขอศอก ขอมอทะลถงปลายนว กระจายไปในอากาศ

แลวกปลอยลงคอหอยกระจายไปทขวปอดขวตบ กระจายเรอยลงไปจนถงกระเพาะเบา

กระเพาะหนก แลวกสดลมหายใจเขาไปตรงกลางอกทะลไปจนถงลำาไส กระจายลมสบายเหลา

นใหทวถงกนได จะไดรบความสะดวกขนมาก

(ถาเปนเพศหญงใหกระจายลมทางซายกอน เพราะเพศหญงและชาย เสนประสาทตางกน)

๔. ใหรจกขยายลมออกเปน ๔ แบบ คอ

๑) เขายาวออกยาว

๒) เขาสนออกสน

๓) เขาสนออกยาว

๔) เขายาวออกสน

แบบใดเปนทสบายใหเอาแบบนน หรอทำาใหสบายไดทกแบบยงด เพราะสภาพของบคคลลม

หายใจยอมเปลยนแปลงไดทกเวลา

๕. ใหรจกทตงของจต ฐานไหนเปนทสบายของตวใหเลอกเอาฐานนน (คนทเปนโรคเสน

ประสาทปวดศรษะ หามตงขางบน ใหตงอยางสงตงแตคอหอยลงไป และหามสะกดจต สะกด

ลม ใหปลอยลมตามสบาย ปลอยใจตามลมเขาลมออกใหสบาย แตอยาใหหนไปจากวงลม)

25

ฐานเหลานนไดแก ๑.ปลายจมก ๒. กลางศรษะ ๓. เพดาน ๔. คอหอย ๕. ลนป ๖. ศนย

(สะดอ) นฐานโดยยอ คอทพกของลม

๖. ใหรจกขยายจต คอ ทำาความรใหกวางขวางออกไปทวสรรพางคกาย

๗. ใหรจกประสานลม และขยายจตออกใหกวางขวางใหรสวนตาง ๆ ของลมซงอยในรางกาย

นนกอน แลวจะไดรในสวนอน ๆ ทวไปอกมาก คอ ธรรมชาตของลมมหลายจำาพวก ลมเดนใน

เสนประสาท ลมเดนหมเสนประสาททว ๆ ไป ลมกระจายออกจากเสนประสาทแลนแทรกแซง

ไปทวทกขมขน ลมใหโทษและใหคณยอมมปนกนอยโดยธรรมชาตของมน

สรปแลวกคอ

๑. เพอชวยใหพลงงานทมอยในรางกายทกสวนของคนเรา ทกคนใหดขน เพอตอสสงตาง ๆ

ในตว เชน ไมสบายในรางกายเปนตน

๒. เพอชวยความรทมอยแลวในตวของคนทกคนใหแจมใสขน เพอเปนหลกวชา วมต วสทธ

ความหมดจดสะอาดในทางจตใจ

หลกอานาปา ฯ ทง ๗ ขอน ควรถอไวเปนหลกสตรเพราะเปนเรองสำาคญของอานาปา ฯ ทง

สน เมอรเร องสำาคญเหลานแลว กเทากบวาเราไดตดถนนเสนใหญ สวนถนนซอยนนไม

สำาคญ คอ สวนปลกยอยของอานาปา ฯ นนยงมอยอกมากแตไมคอยสำาคญ

ฉะนน จงควรปฏบตและดำาเนนตามแบบนไวใหมาก ทานจะไดรบความปลอดภยเปนอยางยง

ทเดยว ถาทานรจกการปรบปรงแกไขลมหายใจของตวเองโดยสมบรณเรยบรอยแลว ก

26

เทากบวาคนในบานของทานเปนคนด สวนปลกยอยนน เปรยบเหมอนคนนอกบาน คอ แขก

ถาคนในบานของเราด คนนอกบานกตองดไปตามเรา

คนนอกบานหรอแขกในทนไดแกนมตตาง ๆ และลมสญจร ทจะตองผานไปผานมากในรศม

แหงลมของเราททำาอย เชน นมตตาง ๆ ทเกดขนจากลมใหปรากฎเปนรป บางทเกดเปนแสง

สวางขน บางทปรากฎเปนรปคนหรอรปสตว เปนตนเองหรอคนอน บางคราวเกดนมตขน

ทางห เชนไดยนคำาพดของบคคลผอน จำาไดบางไมไดบาง

บางคราวปรากฏกลนตาง ๆ ขนทางจมก บางทกเปนกลนหอม บางทกเหมนเหมอนซากศพ

บางคราวหายใจเขาไป ใหเกดความอมเอบซมซาบไปทวสรรพางคกาย จนไมรสกหวขาวหวนำา

บางคราวใหเกดสมผสขนทางกาย ใหมอาการอน ๆ รอน ๆ เยน ๆ ชา ๆ สายไปสายมาตาม

สรรพางคกาย

บางทใหผดขนทางจตใจซงเราไมเคยนกคด กเกดขนได สงทงหลายเหลานชอวา "แขก"

กอนทจะรบแขกเหลาน ใหปรบปรงจตและลมหายใจของตวใหเรยบรอยและมนคงเสยกอน

จงคอยรบแขก

การทเราจะตอนรบแขกเหลาน เราตองบงคบปรบปรงแขกใหอยในอำานาจของเราเสยกอน

ถาแขกไมอยในอำานาจบงคบบญชาของเราอยาเพงไปคลกคลกบเขา เขาอาจนำาความเสอม

เสยมาสเราได ถาหากเรารจกปรบปรงเขา สงเหลานนกจะเปนเครองสนบสนนเราตอไป

การปรบปรงนนไดแกการเจรญ ปฏภาคนมต คอ ใหขยายสงทปรากฏมานนใหเปนไปตาม

อำานาจแหงจต คอใหเลก ใหโต ใหใกล ใหไกล ใหเกด ใหดบ ใหมขางนอก ขางในกได สงเหลาน

จงจะเปนประโยชนในการทำาจต

27

ถาคลองแคลวชำานาญในนมตน กจะกลายเปนวชา เชน ตาทพย เหนรปโดยไมตองลมตา ห

ทพย ฟงเสยงไกลได จมกทพย ดมกลนไกลได ลนทพย ดมรสของธาตตาง ๆ ซงอยใน

อากาศธาตอนจะเปนประโยชนแกรางกาย สามารถปองกนความหว ความอยากได

สมผสอนเปนทพยกจะเกดขนในรางกาย เชนเราตองการความเยนกจะเยนขน ตองการ

ความรอนกจะรอนขน ตองการความอน กจะปรากฏขน ตองการความเขมแขงของรางกายก

จะมขน เพราะธาตทงหลายทจะใหประโยชนแกรางายซงมอยในโลก กจะแลนเขามาปรากฏใน

กายของเรา

ดวงใจกจะเปนทพย และมอำานาจสามารถจะทำาใหเกดญาณจกข เชน ปพเพนวาสานสสต

ญาณ ระลกชาตได จตปปาตญาณ รจกความเกดความตายของสตว วามาอยางไร ไป

อยางไร อาจทราบได อาสวกขยญาณ ความรเปนเหตทจะฟอกอาสวะกเลสใหสนไป

ถาเราเปนผมสตปญญา ยอมรบแขกมาทำางานในบานของเราไดเปนอยางด นเปนสวนปลก

ยอยในการปฏบตอานาปานสตโดยยอ

ฉะนนสงทงหลายทกลาวมาใหทบทวนดใหด อยาเพงยนดในสงทปรากฏ อยาเพงยนรายหรอ

ปฏเสธในสงทปรากฏ ควรตงจตเปนกลางทบทวนดใหรอบคอบละเอยดลออเสยกอนวาเปน

ของควรเชอถอไดหรอไม มฉะนนจะเปนเหตใหสำาคญผดไปกม

ด ชว ถก ผด สง ตำา ทงหมดมนสำาคญอยทดวงจตของเราฉลาดหรอโง รจกพลกแพลง

ดดแปลงแกไข เมอดวงจตของเราเปนผโงอยแลว แมของสงอาจจะกลายเปนของตำา ของด

อาจจะกลายเปนของชว

28

ถาหากเราไดรเร องราวตาง ๆ ของลม และสวนปลกยอยของลม กจะรไดในอรยสจธรรม

นอกจากนน ยงเปนหนทางบรรเทาทกขของรางกายไดอยางดอก ตวสตเปนตวยา ลมอานา

ปาฯ เปนกระสาย

เมอสตเขาไปฟอกแลวยอมบรสทธ ลมทบรสทธจะสงไปฟอกโลหตตาง ๆ ในรางกายให

สะอาด เมอโลหตสะอาดแลวเปนเหตจะบรรเทาโรคภยตาง ๆ ในตวได ถาเปนผมโรคเสน

ประสาทประจำาอยแลว กจะหายไดอยางดทเดยว

นอกจากนกยงสามารถจะสรางความเขมแขงของรางกาย ใหไดรบความสขยงขน เมอ

รางกายไดรบความสข จตใจกสงบไดอยางด เมอจตสงบไดอยางนน ยอมเกดกำาลงสามารถ

ทจะระงบเวทนาในเวลานงสมาธใหทนทานไดหลายชวโมง

เมอกายสงบจากเวทนา จตยอมสงบปราศจากนวรณไดอยางด กายกมกำาลง ใจกมกำาลง

เรยกวา "สมาธพลง" เมอสมาธมกำาลงเชนนนแลว ยอมเกดปญญา สามารถจะแลเหนทกข

สมทย นโรธ มรรค แจงประจกษขนในลมหายใจของตวทมอยทกตวคน

ถาจะอธบายกไดความอยางน คอ ลมหายใจเขาออกเปน ทกขสจจ ลมเขาเปนชาตทกข ลม

ออกเปนมรณทกข ไมรจกลมเขา ไมรจกลมออก ไมรลกษณะของลมเปน สมทยสจจ ลมออก

รวาออก ลมเขารวาเขา รลกษณะของลมโดยชดเจนเปน สมมาทฐ

องคอรยมรรค คอ มความเหนถกตองตามความเปนจรงของลมหาย หายใจแบบใดไมสบาย

กร และรจกวธแตงลมหายใจของตววา แบบนไมสบาย เราจะตองหายใจแบบนจงจะเปนท

สบาย นเรยกวา สมมาสงกปปะ ดำารชอบ

29

จตตสงขารซงนกคดวตกวจารณในกองลมทงปวงอยโดยชอบชอวา สมมาวาจา วาจาชอบ

รจกวธปรบปรงลมหายใจของตนโดยวธการตาง ๆ เชน หายใจเขายาวออกยาว หายใจเขาสน

ออกสน หายใจเขาสนออกยาว หายใจเขายาวออกสน จนไปถกลมอนเปนทสบายแหงตน

ดงนชอวา สมมากมมนตะ การงานชอบ

รจกทำาลมหายใจฟอกโลหตในรางกายใหสะอาดบรสทธ แลวสงไปหลอเลยงหทยวตถ รจก

แตงลมใหเปนทสบายของรางกาย รจกประกอบลมใหเปนทสบายแหงดวงจต หายใจเขาไป

อมกาย อมจต นเรยกวา สมมาอาชวะ เลยงชพชอบ

รจกพยายามเปลยมลมหายใจของตนเปนทสบายกาย สบายจต ถายงไมไดรบความสบาย

เกดขนในตว กพากเพยรพยายามอยเรอยไปอยอยางนนนเรยกวา สมมาวายามะ เพยรชอบ

รลมหายใจเขาออกทกขณะเวลา และรกองลมตาง ๆ ทมอยในรางกาย เชน ลมพดขนเบอง

บน ลมพดลงเบองตำา ลมพดในทอง ลมพดในลำาไส ลมพดไปตามชนเนอซาบซานไปทวทกขม

ขน มสตสมปชญญะตามรอยทกขณะลมหายใจเขาออก นเรยกวา สมมาสต ระลกชอบ

ดวงจตสงบอยในเรองของลมอยางเดยว ไมไปเหนยวเอาอารมณอยางอนมาแทรกแซงทำา

ไปจนเปนลมละเอยด เปนอปปนาฌาน จนกวาจะเกดวปสสนาญาณขนไปในทนน เรยกวา

สมมาสมาธ

ตงใจไวชอบนกถงลม เรยกวา วตก กระจายลมขยายลมแตงลมไวเรยกวา วจารณ ลมไดรบ

ความสะดวกทวถงกนแลว กอมกาย อมจต เรยกวา ปต

กายไมกระวนกระวายใจไมกระสบกระสาย กเกด สข เมอไดรบความสขแลว จตยอมไมสายไป

สอารมณอน ยอมแนบสนทอยกบอารมณเดยว เรยกวา เอกคคตารมณ

30

ตงใจไวชอบน เรยกวา สมมาสมาธ เบองตนในองคอรยมรรค มรรคสจจ ทงหมดทกลาวมา

คอ ศล สมาธ ปญญา เขามาสนนบาตในดวงจตไดแลวโดยสมบรณ ยอมทำาใหรแจงในกอง

ลมทงปวงวาหายใจอยางนเปนเหตใหเกดอกศลจต

หายใจอยางนนเปนเหตใหเกดกศลจต และไมตดอยในกายสงขารคอลม ไมตดอยในวจ

สงขาร ไมตดอยในจตตสงขาร ทงฝายดและฝายชว ปลอยวางไปตามสภาพแหงความเปน

จรงเรยกวา นโรธสจจ

ถาจะยออรยสจ ๔ ใหสนเขาไปอกอยางหนงกคอ ลมหายใจเขาออกเปน ทกขสจจ ไมรจกลม

หายใจเขา ไมรจกลมหายใจออก เปนสมทยสจจ หรอวชชาโมหะ ทำาใหแจงในกองลมทงปวง

จนละไดไมยดถอ เรยกวา นโรธสจจ

ทมสตสมปชญญะประจำาอยในกองลมเรยกวา มรรคสจจ เมอปฏบตไดเชนน กชอวาเปนผ

ปฏบตถกตองตามแนวทางของอานาปา ฯ เปนผมวชาอาจรของจรงทง ๔ อยางไดอยาง

ชดเจน ยอมถง วมต

วมตนนคอดวงจตทไมเขาไปตดอยในเหตฝายตำา ผลฝายตำา อนไดแกทกข สมทย ไมตดอย

ในเหตฝายสงคอ มรรค และ นโรธ ไมตดอยในสงทใหเราร ไมตดอยในความร แยกสภาพ

ธรรมไว เปนสวน ๆ ได เชนน ชอวา เปนผมวชาวมต คอ รจกเบองตน เบองปลาย และ

ทามกลาง วางไปตามสภาพแหงความเปนเอง

ทเรยกวา สพเพ ธมมา อนตตา การตดอยในสง ทใหเราร คอ ธาต ขนธ อายตนะ เหลานเปน

กามปปาทาน ตดวชาความรความเหนของตวเปน ทฏปปฐทาน ไมรจกตวร คอ พทธะ เปนสล

พตปปาทาน ยอมเปนเหตใหหลง กายสงขาร วจสงขาร และจตตสงขาร อนเกดจากอวชชา

31

พระพทธเจา พระองคยอมเปนผสมบรณทงเหตทงผล พระองคมไดเขาไปยดในเหตฝายตำา

ผลฝายตำา มไดเขาไปยดในเหตฝายสง ผลฝายสง อยนอกเหตเหนอผล สข ทกข พระองคก

มใช แตพระองคมไดตดสขตดทกข ด ชว พระองคกรอยโดยสมบรณ อตตาและอนตตา

พระองคกมอยโดยสมบรณ แตพระองคกมไดไปยดถอในเรองราวเหลานน

วตถอนเปนทตงแหงสมทย กมใช แตพระองคกมไดตด มรรค คอ ปญญา พระองคกมใช

พระองครจกแตงพระองคดวยพธการตาง ๆ เชน แตงโง แตงฉลาด แลวรจกใชโง ใชฉลาด

ในกจพระศาสนา สวนนโรธเลา พระองคกมใชมไดยดถอ คอไมมการตดในสงเหลานน จง

เรยกวา เปนผสมบรณไดจรง

กอนทพระองคจะละไดเชนนน พระองคกตองบำาเพญใหเกดมขนโดยสมบรณเสยกอน แลว

จงคอยปลอยวาง เปนการปลอยวางดวยความสมบรณมงม มใชจะวางจะปลอยดวยความ

ยากจนอยางบคคลธรรมดา แมพระองคทรงวางแลวกยงมใชอย

พระองคมไดทรงปฏเสธในการทพระองคไดบำาเพญ ศล สมาธ ปญญา มาตงแตยงมไดตรสร

จนไดรแจง เหนจรงแลว ยงทรงใช ศล สมาธ และปญญาอยทกประการ จนวนเสดจดบขนธ

เขาสปรนพาน ตราบถงขณะจตทจะนพพานนนกยงบำาเพญสมาธสมาบตอย

คอ พระองคไดเสดจปรนพพานในระหวางรปฌาน และอรฌาน เพราะฉะนนพทธบรษททง

หลายกไมนาทจะปฏเสธ ศล สมาธ ปญญากนเสย คนบางคนจะถอศล กกลวศลพตต ฯ บาง

คนจะบำาเพญสมาธ กกลวโง กลวบากม แทจรงคนเรากมความโง ความบาประจำาอยแลว

การกระทำาสมาธจตนน เปนเรองแกโงแกบาตางหาก

ถาไดศกษาโดยทางทถกตอง ยอมเกดปญญาอนบรสทธเหมอนเพชรพลอยทเจยระไนแลว

ยอมเกดแสงขนในตวของมนเองโดยธรรมชาตนนแล จงเรยกวาเปนตวปญญาทแท เกดขน

32

เฉพาะตว ทเรยกวา ปจจตตง เปนไดเฉพาะตว รไดเฉพาะตว แตโดยมากคนเราเขาใจผด ไมร

จกลกษณะของปญญา ไปถอเอาปญญาไมแททเจอปนไปดวยสญญามาทบของแทเสย

คลาย ๆ กบวาเอาปรอทมาทากระจกแลว มองเหนเงาของตวและคนอนได โดยอาศยของอน

มาฉาบทากเขาใจวา ตวเปนผฉลาด มองเหนธรรมลกษณะอยางนกเทากบวา ลงสอง

กระจกเงาเทานนเอง ตวเดยวกจะตองกลายเปนสองตวกจะเลนเงาของตนเองอยอยางน

เรอยไป ปรอทหลดจากบานกระจกเมอไร ลงตวนนกจะหนาตกซบเซาอยโดยไมรวาเงานนมา

จากเรองอะไร

ฉนใด บคคลผใดไดปญญาไมแทจรง คดเอาเดาเอาตามสญญาอารมณวาตนรตนเหน โดย

ปราศจากความรสกตนเองแลว กจะไดรบความทกขโศก ในคราวประสบกบความเหตการณท

เกดขนเฉพาะหนาเมอภายหลง

ฉะนนสวนสำาคญของปญญาโดยธรรมชาตในทางพระพทธศาสนายอมเกดขนจากการอบรม

ดวงจตโดยเฉพาะเหมอนแสงเพชรทเกดในตวของมนเองยอมมรศมตแผโดยรอบ และเกด

แสงสวางไดทงในทมดและทสวาง

สวนเงาในกระจกนนใชไดสำาหรบในสถานทแจงมแสงสวางมองเหน ถาเอาเขาไปในทมดแลว

จะใชสองเงาตวเองไมไดเลย ไมเหมอนแสงเพชรแสงพลอยทเจยระไนแลวยอมมแสงไดทวไป

ฉะนนพระองคจงไดทรงแสดงไววา ปญญาไมมทลบ และปดบงไมใชปญญา เรยกวา ปญญา

รตนง เปนตวทจะทำาลายเสยไดซง อวชชา ตณหา และอปทาน กจะบรรลคณธรรมอยาง

สงสด คอ พระนพพาน ไมเจบ ไมตาย ไมสาบ ไมสญ มอยโดยธรรมชาตของธรรม เรยกวา

อมตธรรม

33

โดยมากคนเรามกจะตองการแตปญญาและวมต เมอเปนเชนนกไมอาจจะเปนไปได เอะอะ ก

อนจจง ทกขง อนตตากนเสยเลยทเดยว สมเดจพระสมมาสมพทธเจากอนทพระองคจะ

ปฏเสธ อนจจง ของไมเทยงนน พระองคไดทำาไดรจนปรากฏเหนเปนของเทยงเสยกอน กอน

ทจะปฏเสธ ทกขง พระองคกไดทำาทกขอนนน ใหเปนสขเสยกอน

และกอนทจะปฏเสธ อนตตา ทไมใชตวตนนน พระองคกไดทำาอนตตาใหเปนอตตาขนเสย

กอน จงไดเหนของเทยงของจรงทแอบองอยใน อนจจง ทกขง อนตตา แลวกไดรวบรวม

ยอดแหงธรรมเหลานนเขามาเปนอนเดยว เชน ทำา อนจจง ทกขง อนตตา ใหเปนอนหนงอน

เดยวกน

นเปนหมวดหนงนบเปนพวกเดยวกน มลกษณะเสมอกนหมดทงโลก สวน นจจง สขง อตตา

นเปนอกหมวดหนง เปนสงขารธรรม พระองคทรงปลอยไดแลวในสวนสงขารโลกและสงขาร

ธรรม ไมของอยในของเทยงและของไมเทยง ไมของอยในทกขและสข ไมของอยในอตตา

และอนตตา จงไดนามวา วมต วสทธ

นพพานไมตองไปยดสงขารธรรมและสงขารโลกทงหมด นเปนลกษณะของพระสมมาสม

พทธเจาทพระองคไดทรงบำาเพญมา แตปฏปทาของพทธบรษททงหลาย สวนมากมกจะเปน

ผรกอนเกด เปนผเลศกอนทำา ตองการแตความละความพนกนฝายเดยว ถาละโดยปราศจาก

เหตอนสมบรณแลวมนจะเลอะ ถาพนกนโดยปราศจากเหตแลวมนจะผด

สำาหรบคนผปรารถนาดอยากเปนแตคนด เหตประกอบของตนโดยอาการเชนนมแลวหรอยง

ถาหากวาไมตองการสรางเหตแหงความละ ความพนโดยสมบรณแลว พวกเราจะพนไปได

อยางไร พระพทธเจา พระองคยงทรงแสดงไววา ศล ปราบกเลสอยางหยาบทเปนวตกมโทษ

ทเกดขนทางกาย ทางวาจา ออกเสยได

34

สมาธ ปราบกเลสอยางกลางม กามฉนทะ พยาปาทะ ถนะมทธะ อทจจะกกกจจะ วจกจฉา

เปนตน สวนปญญาปราบกเลสอยางละเอยดม อวชชา ตณหา อปาทาน เปนตน คนบางคนท

มปญญาฉลาดหลกแหลม สามารถทจะอธบายขออรรถขอธรรมไดอยางชดเจนแจมแจง แต

กเลสเพยงหยาบ ๆ อนเปนคปรบแหงศลแคนกยงละกนไมคอยจะออก

นคงจะเปนเพราะขาดความสมบรณแหงศล สมาธ ปญญา กระมง จงไดเปนไปอยางนน ศลก

คงเปนศลอยางเปลอก ๆ สมาธกคงเปนสมาธเปอนเปรอะ ปญญากคงเปนปญญาอยาง

เลอะเลอนเคลอบเอาเสมอเหมอนกบดวยบานกระจกททาดวยปรอทฉะนน จงไมสามารถเปน

เหตใหสำาเรจความมงหวงของพทธบรษทได

ตกอยในลกษณะ มดทคมนอกฝก คอ ฉลาดในเชงพดเชงคด แตดวงจตไมมสมาธ นเรยกวา

คมนอกฝก ฟกไขนอกรง คอ แสวงหาความดแตภายนอกไมอบรมจตของตนใหเปนไปใน

ทางสมาธ ปกหลกกองทราย คอ เทยวยดถอเอาสงทไมเปนสาระแกตนมาเปนสรณะทพง

ยอมใหโทษ

เมอเปนเชนนกชอวาเปนผทยงไมไดทพงอนเปนแกนสาร ฉะนนจงควรทจะสรางเหตใหเปนไป

ดวยด เพราะธรรมทงหลายยอมไหลมาเทมาแตเหต ดงน

อตตนา โจทยตตานำ ปฏมำเส ตมตตนา

จงเตอนตน ฝกฝนใจดวยตนเอง จงเรงคดพจารณา (อานาปา ฯ) ของตนดวยตนเทอญ.

ตอไปนจะไดรวบรดวธปฏบตอานาปา ฯ ใหเปนองคฌานขนตามหลกเกณฑ ดงตอไปน

ฌาน แปลวา ความเพงอยในอารมณอนเดยว เชน กระทำาลมหายใจ ดงตอไปนเปนตวอยาง

35

ขอ ๑ ปฐมฌาน มองค ๕ คอ

๑. วตก ใหนกถงลมหายใจเขาออกจนจำาไดไมเผลอ (ตรก)

๒. เอกคคตา ใหประคองจตไวในลมหายใจ อยาใหมนแสสายไปในสญญาอารมณอน ๆ

ประคองจตไวในเรองลมอยางเดยวจนเกดลมสบายขน (จตถงความเปนหนงนงอยกบลม

หายใจ)

๓. วจารณ คอ ใหรจกขยายลมหายใจทไดรบความสบายแลวนนใหไปเชอมกบลมสวนอนใน

รางกาย กระจายลมออกจนทวถงกน เมอรางกายไดรบประโยชนจากลมหายใจแลว

ทกขเวทนากสงบไป รางกายเปนไปดวยธาตลมทด (ตรอง) คอ เพงอยในเรองของลมอยาง

เดยว คณธรรม ๓ อยางน เขาอยในสายลมอนเดยวกนจงจะเปนปฐมฌานได สายลมอนน

ยอมแลนเขาถงฌาน ๔ ได

วตก เอกคคตา วจารณ สามประการนเปนตวเหต เมอเหตเหลานทำาใหสมบรณดงกลาวมา ก

จะไดรบผลเกดขนอนเปน "องคท ๔ คอ ปต" ความอมกายอมใจกเกดขนดดดมปลาบปลม

ปราโมทย อยโดยลำาพงกายและจต

๕. สข ความสบายกาย เกดจากกายสงบ กายไมกระสบกระสาย (กายปสสทธ) ใจสบาย ใจไม

กระสบกระสาย มความสบายรนเรงอยโดยลำาพง ไมวอกแวก (จตตปสสทธ)

ปต สข สองอยางนเปนสวนผล ปฐมฌานทอธบายมานกมเหตอยางหนงผลอยางหนง

เทานน เมอปตและสขมกำาลงมากขน ลมกละเอยดเพราะอาศยเพงนานเขา ผลกแรงขน จง

เปนเหตใหละวางวตกวจารณอนเปนงานเบองตนเสยได อาศยเหตอนเดยวคอ เอกคคอา

รมณกเขาสทตยฌาน (มรรคจต ผลจต)

36

ขอ ๒ ทตยฌาน มองค ๓ คอ

๑. ปต

๒. สข

๓. เอกคคตา (มรรคจต)

ไดแกจตทเสวยผลมาจากปฐมฌาน ถาเขาถง ทตยฌาน ปตกมกำาลงแรงขนอก สขกมกำาลง

แรงขนอก เพราะอาศยความเพงอยในเหตอนเดยว คอ เอกคคตารมณ เปนผดงานตอไป

เพงลมหายใจละเอยดเขานงอยดวยความอมกายอมใจ สขกาย สขจต ใจแนแนวมนคงลงไป

อกกวาเดม เพงไปนานปตและสขกมกำาลง

แลวแสดงลกษณะอาการขยายตวเขา ขยายตวออก เอกคคตารมณกเพงลงไปอก ขยบจต

ลงไปอก ใหละเอยด จนพนจากลกษณะแหงความไหวตวของปตและสขแลว จะเขาถงตตย

ฌาน ตอไป

ขอ ๓ ตตยฌาน มองค ๒ คอ

๑. สข

๒. เอกคคตา

กายมความสงบสงด พนจากการไหวตว เปนกายวเวก ไมมเวทนาอนใดมารบกวน จตกเงยบ

สงด เปนจตวเวก ลมกละเอยดกวางขวางปลอดโปรง มรศมสขาวซาบซานไปทวสรรพางค

37

กายคลายสำาล ระงบทกขเวทนาของรางกายไดหมด ระงบเวทนาของดวงจตไดหมด จดจอง

ประคองไวแตลมอนละเอยดและกวางขวาง

ดวงจตมอสระ ไมมอารมณสญญาอดตอนาคตมาแทรก ดวงใจกโพลงตวอยโดยลำาพง

ธรรมธาตทง ๔ คอ ดน นำา ลม ไฟ เปนสามคคกนทกสวนเกอบจะเรยกไดวา บรสทธทงกอน

กายกได เพราะลมมกำาลงควบคมปรนปรอธาตสวนอนใหสามคคกนเปนอยางด

สตกคมอยกบเอกคคตา อนเปนตวเหต ลมเตมกาย สตเตมกาย เพงลงไปจตกแจมใส

รางกายกเบา ใจมกำาลงกลา เวทนา คอ สขกสงบ กายกสมำาเสมอ ไมมความพลงเผลอใด ๆ

เขาแทรก เปนเหตใหปลอยวางความสข อาการของความสขกสงบ

เพราะอาศยธาตทง ๔ เสมอกน ไมมลกษณะอาการเคลอนไหวตว ตวเหตเอกคคตากมกำาลง

เพงหนกลงไปกไดเขาสจตตถฌานตอไป

ขอ ๔ จตตถฌาน มองค ๒ คอ

๑. อเบกขา

๒. เอกคคตา (สต)

อเบกขากบเอกคคตาในฌาน ๔ น มความเพงอยาแขงแรงเหนยวแนนมนคง ธาตลมสงบ

ไมมอาการกระเพอมกระฉอกไดเลย จตวางเฉย หมดอารมณอดตอนาคต ธาตลมเปนสวน

ปจจบนกเงยบเฉย เปรยบเหมอนทะเลหรออากาศทปราศจากคลนรบกวน

38

รปและเสยงยอมแลเหนและรไดในทางไกล เพราะอาศยธาตลม ซงไมมอาการกระเพอม

เคลอนไหวตว เปรยบเหมอนจอหนงทคอยรบรปภาพทฉายออกมาใหแลเหน และรเรองของ

ภาพนน ๆ เปนอยางด มวชาความรขนในดวงจต รแลวกเฉยอย จตกเฉย ลมกเฉย เฉยได

ทง ๓ กาล นนแหละเรยกวา เอกคคตารมณ เพงอยในความเฉยความเงยบของลม

ลมทกสวนของรางกายยอมแลนถงกน สามารถทจะหายใจไดทกขมขน คอ ไมตองใชลม

หายใจทางจมก เพราะลมหายใจกบลมสวนอนเปนพนเดยวกนหมด ลมเตม ลมเสมอกน ธาต

ทง ๔ มลกษณะอยางเดยวหมด จตสงบเตมท ความเพงกแรง แสงกแจม เปน มหาสตปฏ

ฐาน

ดวงจตกเบกบานแจมใส เหมอนแสงไฟหรอแสงอาทตย ซงไมมเครองปดบง ยอมลกโพลง

สองโลกใหสวางไสว ฉะนน จตดวงนยอมมรศมตแผไปทว ลมกมรศม จตกมรศมอยาง

บรบรณ เพราะอาศยความเพงแหงสต ความเพงกแรง แสงกแจม ดวงจตกมอำานาจ

คณธรรม ๔ ประการ เขาสนนบาตทงหมด คอ สตปฏฐานทง ๔

ไมมอาการวานนกาย เวทนา จต ธรรม ความเหนทวา ๔ นนยอมไมม จงเรยกไดวา มหาสต

ปฏฐาน เพราะธรรม ๔ ประการไมแตกแยกกน ใจตงมนไมหวนไหว อาศยความเพงอยางแรง

สตสมปชญญะกรวมเขาเปนอนหนงอนเดยวกน เปนสามคคธาตสามคคธรรม โดยสมบรณ

ทเรยกวา เอกายมรรค คอ ๔ ใน ๑ จงเปนเหตใหเกดมกำาลงกลา เปนชาครยานโยค องคตป

ธรรม กำาจดความมดมดปดบงไดเปนอยางด

แสงสวางของดวงจต เมอเพงแรงเขา อำานาจอนเกดขนจากการปลอยวางอารมณตาง ๆ

ดวงจตกมกำาลงตงอยโดยลำาพง เหมอนบคคลทขนไปอยบนยอดภเขา ยอมมสทธ อำานาจจะ

แลเหนไดในทศตาง ๆ ทวไป เครองอาศยกสง คอ ธาตลมเปนเครองสนบสนนใหเดนเปน

อสระ

39

ฉะนน ดวงจตนนจงสามารถจะมองเหนสถานทตาง ๆ ของธาต ขนธ อายตนะทเรยกวา

สงขารธรรม ทงปวงไดเปนอยางด เปรยบเหมอนบคคลทเอากลองขนไปถายพนโลกบน

อากาศ สามารถทจะดงดดเอาภาพตาง ๆ ในพนโลกไดเปนสวนมากฉนใด ใจของบคคลทเขา

ถงลกษณะอยางน ยอมรเหนความเปนจรงของโลกและธรรม ไดเปนอยางด (โลกวท)

จะเกดมวชาขนอกอยางหนงในทางจต ทเรยกวา "วปสสนาหรอวชชาวมต" เหลานเปนตน

ธาตทง ๔ เปนธาตกายสทธ ดวงจตเปนจตตานภาพ เมอประสงคปรารถนาสวนใดสวนหนง

อนเปนสวนของธรรมของโลก กใหขยบจตเพงลมใหหนกและแรง กำาลงจตเขาไปจอในธาต

อนบรสทธ กจะมญาณผดขนในธาตนน

เปรยบเหมอนเขมของแผนจานเสยงซงจดจอลงไป ยอมเกดเสยงของมนษยและสตว

ปรากฏขนในทนนฉนใด สตของเราจดจอเพงเลงลงในอารมณอนสะอาด ตองการรปกจะ

ปรากฏรป ตองการเสยงกจะปรากฏเสยง ไมวาใกลหรอไกล ยอมรได ทงเรองโลกและเรอง

ธรรม เรองตนและคนอนสดแทแตเราประสงคเรองใดจดจอลงไปกใหนกขนจะปรากฏไดทนท

ฉนนน

นแหละเรยกวา "ญาณ" รไดในอดตและอนาคตพรอมดวยปจจบน จงเปนวชาสำาคญอนหนง

ทเรยกวา "ปจจตตง" รไดเฉพาะตน ธาตนนเปรยบเหมอนกระแสไฟทแลนอยในอากาศ สต

และจตมกำาลงกลา มวชาความรสง สามารถทจะทำาใหธาตนนเปนสอสมพนธทวไปในโลก เปน

ทางใหเกดวชาความรขนในตวเองไดเปนอยางด

ฌานท ๔ น เมอมแลวโดยสมบรณกเปนเหตใหเกดวชา ๘ ประการขนในตวของเราเอง ม

วปสสนาญาณเปนตน คอ

40

๑. วปสสนาญาณ คอ ความรแจงเหนจรงในนามและรป เกดขน ตงอย ดบไป วปสสนาญาณ

นเปนสวนพเศษ เกดขนจากการอบรม จต มหนทางรได ๒ วธ

(๑) รขนมาเองโดยไมตองนกคด

(๒) รขนจากการนกคด แตไมใชการตรองใหยดยาวเหมอนความรธรรมดา นกเมอใดก

โพลงขนมาเมอนน เหมอนนำามนเบนซนทชมอยดวยสำาล เมอจอไฟเมอใดกลกโพลงขนได

โดยเรว วปสสนากด ญาณกด ยอมมความเรวไดเชนนน จงตางจากปญญาสามญธรรมดา

๒. มโนมยทธ ฤทธในทางจตใจ นกเชนไรยอมเปนเชนนน

๓ อทธวธ แสดงฤทธไดใหปรากฏแกคนบางพวก เชน แปลงรป แปลงสถานท ใหประชาชน

แลเหนดวยตา บางคราวบางสมย

๔. ทพพโสต หทพย ฟงเสยงไกลได

๕.เจโตปรยญาณ กำาหนดรในวาระนำาใจของบคคลอนได วาด ชวหยาบหรอละเอยด

๖. ปพเพนวาสานสสตญาณ ระลกชาตหนหลงได (ทานจะไมตองยงในเรองตายเกด ตายสญ

เพราะไดวชาขอน)

๗. ทพพจกข ไดตาทพย มองเหนรปละเอยดและหยาบ ใกลหรอไกลได (อนปรมาณ)

๘. อาสวกขยญาณ รจกวธทำาอาสวะกเลสเครองเศราหมองใจ ใหเบาบางและสนไปได

41

วชา ๘ ประการนลวนแลวแตสำาเรจมาจากภมฐานของสมาธทงสน

ฉะนน จงไดเขยนรวบรดแนวทางทจะทำาใหเกดสมาธญาณ โดยทางของอานาปา ฯ ทแสดงไว

นน เมอผมความมงหวงในสวนความด ทงหลายน จงสนใจปฏบตอบรมจตใจของตนเองนน

เทอญ ฯ

คดลอกจาก: หนงสอ ทานพอล ธมมธโร วดอโศการาม เปนธรรมบรรณาการ เนองในงาน

บำาเพญกศล คลายวนมรณภาพ ครบรอบปท ๓๓

จากคณ : mayrin [ 19 ธ.ค. 2546]

http://www.dharma-gateway.com/monk/preach/lp-lee/lp-lee_04.htm

-------------------------------------------------------------------------

42

เรอง : สกแตวาร กบ การกำาหนดจต

-------------------------------------------------------------------------

การภาวนาพทโธกำากบลมหายใจ สวนทวายากคอทำาอยางไรใหอาการหายใจเปนไปของมนเอง

ตามธรรมชาต หายใจเขากร หายใจออกกร สกแตวารอยเทานน ตามดอาการของลมอย

เฉยๆ ไมตองไปฝนหรอบงคบลมเขาลมออก

การตามดเฉยๆใหทำาใหเหมอนเรานงดทว หรอนงดอะไรกไดทเรารวา เรากำาลงดเหตการณ

นนอยนะ เราไมไดเขาไปรวมอยในเหตการณ เราไมไดเขาไปเปนนกแสดงเปนพระเอกกบเขา

เราเปนแคคนด ดหนง รเรอง และเขาใจเนอหาของเรองราวทกำาลงฉายบนทวนน

พอฝกนงดลมหายใจ ใหดจนกระทงเหมอนเราไมไดเปนคนหายใจ

ดเหมอนเราเปนเรา ซงเปนอกสวนหนงตางหากจากคนทกำาลงหายใจ เราแคเปนผด เปนผร

สกแตวาร และตามรไดโดยตลอด

ตองระวงไววา ทตนรวากำาลงหายใจนน เรารไดเพราะเรากำาหนดจตเอาไวทไหน ถากำาหนดจต

ไวทปลายจมกหรอชองจมก พอมอาการไหวเขามากเปนอาการใหรวา กำาลงหายใจเขาอย แลว

พอมอาการไหวออกไปกเปนอาการใหรวา กำาลงหายใจออกอย ใหกำาหนดจตทปลายจมก แลว

ตามดอาการไหวตวทผานจดปลายจมกนน

ถาจตยงไมนง แลวเราไมไดกำาหนดจตใหอยกบสงใดสงหนง แตกลบไปตามรอาการของกาย

ทงกาย โดยไมไดเนนกำาหนดจตทอวยวะใดเปนพเศษ จะทำาใหจตผร รแบบไมมกำาลง แมวาจะ

43

ตามรไดจรง แตกรไดแคหยาบๆ ไมไดรอยางละเอยด เพราะเดยวกไปรลม เดยวไปรเสยงท

ผานหเขามา เดยวกไปรนนรน ไมไดตามรอะไรเปนชนเปนอน

บางคนเลกฝกสมาธไปเอาแตตามร นเรยกวาถกหลอกใหเอางายเขาวา เอางายๆอยางนน

เพราะอางวา จะไดใชสตกบชวตประจำาวนไดตลอด 24 ชวโมง ดกวาทจะใชเวลานงสมาธ

เพราะตวเองตองทำากจการงานจนไมมเวลาวางมาฝกสมาธ

ลองนกดวา พระทานยงตองฝกเดนจงกรมเลยใชไหม กวาจะตามรไดกาวเดยว บางทานตอง

ใชเวลาหลายชวโมง กวาจะตามรอาการของการเดนกาวเดยวนนไดตลอด แลวเราเปนใครเลา

เรามกำาลงจตเพยงพอหรอยง ทจะตามรแบบรอยเฉยๆไดตลอดวนตลอดทกขณะจต

เราควรสงจตเขาโรงพละ เพอฝกสมาธใหมกำาลง ฝกใหชำานาญ จากนนจงออกไปผจญกบ

โลกกวาง ใชสตตามร แลวรใหถงขนธหา พจารณาไดวาเปนรป เวทนา สญญา สงขาร

วญญาณ ใหเหนเหตของเหต ไลตามรไปเรอยๆไดตลอดสาย โดยทงหมดนตองรแลวจบได

ในเวลาเพยงชววบ เหมอนกบลกมะมวงทตกลงมาจากตน แพลบเดยวกตามรเหนวาลก

มะมวงตกลงมาถงพนแลว โดยไมตองเสยเวลาไปมองวากวาจะตกมาถงพนนน ตองหลน

ผานกงกานใดมากอนทละขนๆๆๆบาง

-------------------------------------------------------------------------

44

เรอง : ระยะทางของการกำาหนดจต

-------------------------------------------------------------------------

ขณะนงสมาธแลวตามรลมหายใจ เคยสงเกตไหมวา ทวารลมหายใจเขาลมหายใจออกอยนน

เรากำาหนดจตไวทไหน ทปลายจมก ในโพรงจมก ในหลอดลม หรอจบอาการไหวตวของปอด

หรอเฝามองทองแบบยบหนอพองหนอ หรอทำาจตใหเฉยๆแลวปลอยใหสกแตวารไปเรอยๆ

ไมตองเพงทหนงทใดเปนพเศษ

เทยบกบการนงดทว ถานงดหางจากหนาจอไดระยะพอด เราจะดหนงไดอยางสบายตา แลว

ใจของเรากจะเขาไปหลอมรวมกบบทหนงนน

แตถานงเอาหนาไปแนบตดจอทว จะเหนแตเมดสเมดแสงแวบไปแวบมา ไมรเร องราวในหนง

หรอกวา พระเอกนางเอกเขาเลนไปถงไหนแลว

ครนนงใหหางจากจอใหไกลสดกไปเลยละ ทงหนงทงเสยงจากทวคงแผวเบาไปแทบไมรเร อง

แถมอาจเหนคน หมา แมวรอบขางเดนไปเดนมา พาใหใจแวบหนความสนใจไปจากหนงอย

บอยๆ

การกำาหนดจตกมระยะทางเขามาเกยวของเชนกน ถาจบลมหายใจโดยเฝาดตงแตลมเขาไป

จนสดปอดแลวเฝาดลมออกไปจนสดปลายจมก ระยะทางของลมหายใจเชนนคงทำาใหเรา

คดถงคำาวา หายใจเขายาว หายใจเขาสน หายใจออกยาว หายใจออกสน

45

ถานงแลวทำาใจใหสงบไมตองเพงอะไร เดยวจตของเราคงวงไปจบอาการไหวตวของสงตางๆ

ทแลนผานเขามาดวยเสยง กลน รส สมผส และแมแตตวจตเองทไหวไปไหวมา ทำาใหแทนท

สกแตวาร กลายเปนรหลายอยางเกนไป จนยากจะสงบได

แตถาตงใจนงสมาธโดยตดสนใจไวกอนวา จะขอจบอาการของลมอยางเดยว โดยเพงท

ปลายจมกจดเดยว ทำาเหมอนตนเปนยามเฝาประต คอยเฝาจบอาการทรบร จากอากาศทไหล

ผานจดนนเขาไปในจมกและผานจดเดมออกมา ไมตองสนใจใหมากความวา อาการเหลานนจะ

เรยกวา การหายใจเขา หรอจะเรยกวา หายใจออก จตของเรากจะสงบไดงายขน เพยงสกแต

วาร รจากการไหวตวทผานจดปลายจมกนน

-------------------------------------------------------------------------

46

เรอง : คนวายนำาเปนแลว อยาบอกคนอนไมใหฝกวายนำา

-------------------------------------------------------------------------

คนทวายนำาเปนแลว ยงไงๆกจะวายนำาเปนไปชวชวตใชไหมการฝกสมาธกเหมอนกน พอฝก

สมาธเปน รวาตองกำาหนดจตอยางไร ตวรกจะรของมนเอง

พอตามรเปนแลว จากนนกใชปญญาตอไป

คนทวายนำาเปน หรอเขาสมาธเปนมากอนกเหมอนกนนนแหละไมควรบอกคนอนเขาวา ให

เอาแตใชปญญา ไมตองฝกสมาธกไดอยาลมวากวาตวเองจะขามมาใชปญญาได ตวกเคยฝก

สมาธมากอนเชนกน

คนทวายนำาเปนแลว กควรฝกวายนำาใหเปนหลายๆทา จะนอนควำานอนหงายหรอตะแคงตว

วายนำา กทำาไดทกทา เวลานำามนไมนงจะไดเลอกทาวายนำาทเอาตวเองรอดไดไง

คนทเคยฝกสมาธมากอน กอยาเลกสมาธไปเอาแตปญญาทาเดยวละ

-------------------------------------------------------------------------

47

เรอง : ปญญาอยาง 1.5 โวลท หรอจะเอาปญญาอยาง 220 โวลท

-------------------------------------------------------------------------

เคยกราบเรยนถามหลวงพอสชนวา บรกรรมภาวนานนดกวานงทองสวดมนตอยางไร

ทานถามกลบมาวา โยมอยากจะไดไฟฉายทใชไฟ 1.5 โวลท หรอ 220 โวลท ถาอยากไดไฟ

แรงๆกตองฝกบรกรรมภาวนา

วนกอนเจอลกศษยถามผมบางวา ผมฝกสมาธแบบทพอเจอทกขแลว ใหแกทกขโดยฝนใจให

ลมทกขนนหรอใชวธใด

ผมตอบไปวา พอเจอทกขกใหพจารณาไปทเหต ใชปญญาพจารณาใหเขาใจ แลวทกขกจะดบ

สวนขนตอนการพจารณานน ไมไดเสยเวลาพจารณาอะไรมาก พอเขาใจป บ ทกขกดบปบ ไม

ไดเสยเวลาไลทไปทมาทละขนหรอก

เนองจากเวลาไมคอยม จงไมไดอธบายใหลกศษยฟงในตอนนนวา ทผมตอบไปนน ไมใชแค

นนนะ

ทผมตองเพยรพยายามฝก และพบวายากทสด กคอวธทำาจตใหมกำาลงสมาธ ใหเรว ใหแรง

ใหไดไฟ 220 โวลท และไฟนตองแรงตอเนองกนไปนานๆดวยนะ

ไมใชวา พอเจอทกขเบาๆ แพลบเดยวไฟกตกเสยแลว

48

หลวงตาบวทานยำานกยำาหนาวา จตกจตดวงเดยวกนนนแหละ ปญญากปญญาอยาง

เดยวกนนนแหละ ทกขกทกขตวเดยวกนนนแหละ ถาใชสมาธทมกำาลงแรงดแลว ทกขจะดบ

ไปไดงายกวา

ยคนเปนยคของคนทชอบใชปญญา แตปญญาทใชกนมกเปนปญญาทมกำาลงไฟแค 1.5

โวลทกนทงนน

พอเอยถงสมถะ พวกทชอบใชปญญามกหนหนไปสนใจกบคำาวาวปสสนา ชอบสนใจกบวธ

การทฟงดแลวไมใชสมถะกน

ปญญานนสอนกนไดงาย มนเปนเรองของเหตและผล ทใครๆกเลาเรยนทำาความเขาใจกนได

ไมยาก ยงอานมามาก ศกษาตำารามามาก ยงเขาใจไดงาย กลายเปนปญญาทเกดจากสญญา

ความทรงจำา

ตดใชปญญากนนวเนย แตขาดการสรางกำาลงใหกบจต

-------------------------------------------------------------------------

49

เรอง : ปดใจดวยใจ

-------------------------------------------------------------------------

ในขณะทคณกำาลงอานอยน พอเหลอบตาเหนคำาแตละคำา จะเกดเสยงอานคำานนขนในใจใช

ไหม

พอกนอาหารเผด แทนทจะรสกวาเผดเฉยๆ เรากจะคดแปลความรสกตออาหารนนออกมา

เปนคำาพดในใจวา เผด

อาการรบรทงหลายจงถกใจตความออกมา โดยอาศยใชสญญาความจำาของเรานนแหละ

แลวพอสงขารชวยคดเสรมตอเขาไป จะทำาใหเกดเรองเกดราวตอเนองกนไปกลายเปนทกข

สขขนมา

ทเขยนขนมาขางตนน ยงไมอยากใหคดใชปญญาอะไรมากมาย แตอยากใหคดสงสยกน

หนอยนะวา ทำาไมคำาบรกรรม พทโธ หรอคำาบรกรรมอนใดกได จงชวยใหจตสงบขนมาได

พอจตคดถงคำาวา พท พอจตคดตอคำาวา โธ

คำาวา พทโธ นจะดงกองอยในใจ เปนเสยงทดงขนโดยไมตองใชหฟง

พอจตภาวนาคำาวา พทโธ ตอกนไปเรอยๆ ใจเราจะหมดหนทางคดไปเรองอน เหมอนใชพทโธ

ปดใจ ปดสงทไมตองการออกไปจากใจ

50

ถาเอาแตภาวนาพทโธโดยทำาใจเหมอนกำาลงเปดเทปฟงเสยง จตจะสงบ แตเปนอาการสงบท

ขาดการตามร อยางนใชไมได

ถาอยากจะพทโธ ใหเหมอนฝกเดนจงกรม กตองกำาหนดตามรพทโธใหละเอยด อยาใหขาด

สตตามรคำาวาพทโธ

พอพท พอโธชดเจน ตอกนไดนานๆ ยอมแสดงวา จตตามร มสตตอเนองกนไดนานๆ คราว

นใหใชจตทรอยางเดยวนแหละ ปดคำาวาพทโธทงไป

สงทตองการ คอ ตวร หาตวผร ไมใชตดกบคำาวา พทโธ

จากใจทวนวาย เหลออยแตพทโธจากพทโธทใชนำาจต ตอไปใหจตนำาพทโธ

-------------------------------------------------------------------------

51

เรอง : พทโธกำากบลมหายใจ หรอ ลมหายใจกำากบพทโธ

-------------------------------------------------------------------------

คนทเพงเรมฝกบรกรรมภาวนาคำาวา พทโธ กำากบจงหวะลมหายใจ ในชวงแรกทเรมฝกคง

รสกวาลมหายใจเขาออกไมเปนธรรมชาต บางทตองบงคบลมใหหายใจเขาออกเพอจะไดภาว

นาพทโธกำากบตามลมหายใจนน ฝกไปฝกมากลายเปนอดอด จตไมสามารถสงบไดสกท

ประเดนของการภาวนาพทโธ ทำาเพอเปนการบอกตวเองวา เรารตวอยนะวาตอนนกำาลงทำา

อะไร เปนสอแสดงถงสตวาสามารถใชลมหายใจเปนเครองรและใชอาการของการหายใจเปน

เครองระลกได

เวลาฝกตองอยากำาหนดจตใหหนกเกนไป ลองปลอยใหกายหายใจเขาออกตามประสาของมน

ไปเอง ยงไงๆตามธรรมชาตถาเรายงมชวตอย กตองหายใจเขาออกอยแลว

ขอใหคดเสยวา เรากำาลงฝกดพฤตกรรมของกายของเราเองวา ตอนนกายของเรากำาลงทำา

อะไรอย ตามดไปเรอยๆ พอนงหลบตาแลวไมคดอยางอน เราจะพบวาอาการของกายคอเจา

ลมหายใจเขาออกนแหละทจะเดนชดขนมาเอง ไมตองไปนกใหหายใจเขาออกหรอก ปลอยให

กายทำาหนาทของมนไปเอง

พอหายใจเขากร ททำาใหรวาหายใจเขากโดย ภาวนาวา พทพอหายใจออกกร ททำาใหรวาหายใจ

ออกกโดย ภาวนาวา โธ

52

ลองสงเกตใหดวา อะไรเกดกอนหลงลมหายใจทเขาออกนนเปนเหต เกดขนมากอนพอเรา

ตามร จงเปนผลใหภาวนาวา พทโธ

แตถาฝนลมหายใจ เอาแตบงคบลมเสยเอง คำาภาวนาพทโธจะกลายเปนเหตใหเกดลมขนมา

แทน ... อยางนใชไมได

สวนกรณทพระอาจารยทานสอนใหรจกปรบแตงลมใหเหมาะสม เปนการปรบแตงลมตงแต

แรกเรม พอนงสมาธลงแลวใหเรมปรบแตงลมกนตอนนน จากนนกปลอยใหกายทำาหนาท

หายใจเขาออกของมนตอไปเอง อยาคอยไปปรบแตงลมบอยเกนไปเพราะจะทำาใหจตไปบงคบ

ลม

-------------------------------------------------------------------------

53

เรอง : ภาวนาพทโธ ประสานกายกบจต แยกกายเหลอจต ใชจตรกาย

-------------------------------------------------------------------------

ตามวธฝกอานาปานสตของหลวงพอล ธมมธโร วดอโศการาม ทานสอนใหภาวนาพทโธ

กำากบลมหายใจโดยมขนตอนโดยสรปดงน

ลมหายใจเขา พทลมหายใจออก โธ 10 ครง

ลมหายใจเขา พทโธลมหายใจออก พทโธ 7 ครง

ลมหายใจเขา ลมหายใจออก พทโธ 5 ครง

ลมหายใจเขา ลมหายใจออก พทโธ พทโธ พทโธ 3 ครง

จากนนใหภาวนาพทโธอยางเดยว โดยไมตองจบลมหายใจอก

จากนนใหละภาวนาพทโธ ใหจตจบทลมหายใจ แลวพจารณากองลม

เมอวเคราะหวธการดงกลาว จะพบวาในชวงแรกทภาวนาพทโธกำากบลมหายใจนน เปนการใช

ของหยาบรวมกบของละเอยด ของหยาบคอกาย ของละเอยดคอจต เปนการประสานกายกบ

จตใหไปดวยกน

54

กอนทจะละกายไปสจต กอนทจะเหลอแคการบรกรรมภาวนาอยางเดยวนน ทานใหภาวนาพ

ทโธตดกนกำากบลมหายใจเขาออกแตละครง เพอทำาใหจตทใชภาวนาพทโธเรมเดนกวาตวลม

หายใจของกาย ชวงนเทากบขนตอนการละกายไปสจตทละเลกทละนอย

ชวงการภาวนาพทโธอยางเดยว เทากบการใชจตตามรจตเอง ไมจำาเปนตองใชกายเปนสออก

ตอไป

พอภาวนาพทโธตอไปเรอยๆ ขนนแหละทตวจตเดนชดขน ซงจะพบตวผร ผรกบคำาภาวนา

เปนคนละสวนกน

พอพบตวผรแลว ใหละคำาภาวนาเสย แลวจะพบเองวาสงทยงไมสงบยงเคลอนทอยในตวเรา

นนกคอ ลมหายใจทจะเดนชดขนมา...เอง

เมอใชจตตดตามลมหายใจ จะพบอาการไหวตวของลม ทำาใหเรยนรกองลมได...เอง

-------------------------------------------------------------------------

55

เรอง : ภาวนาพทโธเปนวปสสนาไดอยางไร

-------------------------------------------------------------------------

การภาวนาพทโธ เปนการฝกจตใหรจกตามร รตามอาการของกายทกำาลงหายใจเขาหายใจ

ออก แมจะเปนสมถะแตกเปนวปสสนาไดเชนกน ทำาไมจงเปนเชนนน

ตอบวา เพราะการภาวนาเปนการฝกสมาธทไมมทางเขาสขนอปปนาสมาธ เนองจากจตตอง

ตามรคำาบรกรรรมภาวนาไปตลอด ตองวตกนกถงคำาบรกรรม และวจารตดตามรคำาบรกรรม

ไปตลอด ไมวาใชคำาบรกรรมเชนใดกอยในลกษณะเดยวกน

ลกษณะการตดตามรคำาบรกรรมนแหละทชวยใหเราฝกจตใหคนเคยกบการมสต แตถาละคำา

บรกรรมแลวจตวางแบบตกภวงคจะกาวไปทางเขาฌานซงหมดการตามร กลายเปนขาดสต

พระอาจารยลทานจงกลาววา พอภาวนาพทโธ พทโธ ไปจนจตตดตามรคำาวาพทโธไดดแลว

ใหละคำาบรกรรมเสย ซงการละคำาบรกรรมนไมนาเปนการละคำาบรกรรมทเปนไปเองแบบ

เผลอ แตเปนการละคำาบรกรรมเมอถงกำาหนดการทเหมาะทจะละไมตองบรกรรมตอไป เพราะ

ตอนนนจตคอตวผรจะเปนตวผรชดเจน แยกออกจากคำาบรกรรมซงเปนสภาวะหนงทถกร

พอละคำาบรกรรมแลว ในสภาวะทจตสงบแตมกำาลงอยางเตมทนน หากพบสงทไมสงบ

ปรากฏขน จตกจะรบรอาการทไมสงบนน ซงถาจตหนไปรบทราบอาการของลมหายใจ กจะ

เรยนรเรองกองลมฐานตางๆในกายไดเอง

56

เมอจตคนเคยกบการมสต จากนนการตามรกจะเปนเรองธรรมดา ไมจำาเปนตองคดวาจะ

ตามรแลวนะ เพราะจตจะคอยตามรไปเอง

นอกจากนนการฝกภาวนาพทโธตดตอกนเรวๆ ยงไมเปนเพยงวธทำาใหจตหมดโอกาสคด

อยางอน แตยงเปนการฝกจตใหสามารถตามรอาการของจตทเคลอนเรวกวาอาการจากทาง

กาย การคดในใจถงคำาวาพทโธนน เราสามารถคดไดเรวกวาการพดวาพทโธ เพราะพทโธในใจ

จะเกดขนเรวมากอยางไรกไดโดยไมตองขนกบอาการอาปากพด จตสามารถคดถงคำาพทโธ

ไดเรวเพราะไมตองขนกบการพดดวยปาก การอานทตองเหลอบตาไปทละบรรทด

เมอจตสามารถตามรคำาบรกรรมในใจทยกคำาวา พทโธ ขนมาอยางเรวไดตลอดแลว จตจะม

กำาลงมาก มากเสยจนอาการของจตในชวตประจำาวนกลายเปนเรองเชองชาและงายทจะ

ศกษา จตทตามรคำาวาพทโธไดเรวจ เปรยบเสมอนเรากำาลงนงอยบนจรวดทกำาลงบนอยาง

รวดเรว พอมองผานหนาตางจรวดมามองดโลก กจะพบวารถยนต รถไฟ หรอแมแตเครอง

บนวงชาตามกนไปหมด คนทอยบนจรวดสามารถพจารณาคนทนงอยบนรถหรอเครองบน

ไดงายดายวาเขากำาลงทำาอะไรอย

-------------------------------------------------------------------------

57

เรอง : จงหวะและกำาลงของคำาบรกรรมพทโธ

-------------------------------------------------------------------------

เมอภาวนาพทโธๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆเรวๆ ทำาไมหนอจตจงยงคดเรองอนขนมาได

ทำาไมจตจงตองคดเรองอนดวยละ แสดงวาเรองอนๆนนเปนเรองทเราสนใจทจะคด เปน

เรองทมกำาลงมากกวาคำาบรกรรมพทโธ ใจจงคดเรองนนผดขนมา

ดงนนแทนทจะเอาแตบรกรรมคำาวา พทโธๆๆๆๆๆๆๆเรวๆ ขอใหเนนใจใหจดจอกบแตละคำา

วา พทโธ ใหมากกวาเดมดวย ทำาใหพทโธมกำาลงมากขนกวาเดม เหมอนใชกำาลงปกไมลงไปใน

ดนใหลกขน คราวนใครจะมาโยกคลอนไมทปกไวกทำาไดยากขน

แทนทจะ พทโธๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆ......กลายเปนพทโธๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆ......

-------------------------------------------------------------------------

58

เรอง : นงสมาธแลวปวดขา จะแกอยางไร

-------------------------------------------------------------------------

ผมเองกเปนผหนงทมปญหาเมอนงขดสมาธแลวจะพบวา ขาขวาชา แลวปวดขา จงได

พยายามกราบเรยนถามพระอาจารยหลายๆทานวา จะแกปญหานอยางไรด

พระอาจารยบญสง ฐตสาโร สำานกสงฆสนตผาวนาราม จนทบร ไดกลาวใหคำาสงสอนวา ขอ

ใหพยายามสกบความปวดเหลานน ขอใหพยายามนงสมาธตอไป แมจะปวดกอยาไปยอมแพ

หากเราสามารถนงสมาธแลวเอาชนะความปวดไดสกครง ตอไปเรากจะเอาชนะไดอก ถาเรา

ฝกเยอะๆ นงขดสมาธบอยๆ กจะชนไปเอง

หลวงพอพธ ฐานโย วดปาสาลวน ทานสอนเรองการฝกสมาธวา อยายดตดกบวธการ ไม

จำาเปนตองฝกในทานงเทานน จะฝกในทายน ทาเดน ทานอน หรอถาใครเกง แมแตจะตลงกา

ใชมอยนแทนเทากยงฝกสมาธได

สวนตวผมเองลองหาสาเหตวาทำาไมจงปวดขาทำาไมขาจงชากพบวา ถานงวางขาทบกนแนน

เกนไปกไมด นงแลวเอนตวไปขางหนา นำาหนกตวกจะยงเทลงไปบนขาทพบกนอย หรอการ

ประสานมอขวาทบมอซายทวางบนหนาตกนน ถาวางแขนไปพาดหนาขาแลวทงนำาหนกแขน

ลงไปบนตนขากจะทบเสนเลอด ทำาใหขาชาไดงาย นอกจากนนถาพนทนง ไมมฟกรองกจะยง

นงลำาบาก

ผมจงเรมจากหาฟกมารองนง เวลานงขดสมาธกพบขาซายเขามากอน แลวพบขาขวาวางไว

นอกขาซาย ไมตองพบแลวสอดไวใตขาซาย และพยายามนงตวใหตรง วางมอไวบนหนาตก

59

หรอบนเทา พยายามทงแขนพาดไวบนตนขาใหนอยทสด พบวาวธนทำาใหนงไดงายขน หากจะ

ปวดหรอชา กจะรสกตววาขาชาตอเมอจะออกจากสมาธเทานน สวนระหวางทกำาหนดจตตาม

คำาบรกรรมพทโธนน จตไมไดสนใจรบรเรองของขาหรออาการปวดของกายสวนใดแมแต

นอย

60

เรอง : บรกรรมพทโธ ตามรเสยงทไดยน

-------------------------------------------------------------------------

พอบรกรรมพทโธตามรอาการของลมหายใจเขาออกไดพกเดยว สตกอหลดออกไปตดตาม

เรองอนทแวบเขามาในใจแทนอยเสมอ พกหนงจงไดสตรวาหลด แลวจงดงสตกลบมาบรกร

รมพทโธตามรลมหายใจตอไปอก

หลวงพอพธ ฐานโย กลาวไววา การบรกรรมพทโธเปนไดแคอปจารสมาธ ไมถงสมถะ เพราะ

ไมสามารถทำาจตใหนงจนถงขนอปปนาสมาธ ถาจะเขาถงขนอปปนาสมาธ ตองใหกำาหนดจต

เพงทผม ขน ลบ ฟน หนง เนอ เอน กระดก เลอกเพงเอาอยางใดอยางหนง เลอกเพงมน

อยางเดยวนนแหละ ซงวาไปแลวถอวาเปนการฝกกสณนนเอง

ทำาไมบรกรรมพทโธจงเปนไดแตอปจารสมาธ เหนจะเปนเพราะการทจตนกคดถงคำาบรกรม

นเองททำาใหจตละวตกวจารไมได ซงไมใชเรองทไมด แตเปนเรองดตางหาก เพราะวตกวจาร

จากการบรกรรมพทโธนแหละทฝกจตใหมกำาลง สามารถสรางพลงของสตใหมากขน ดกวาท

จะปลอยใหจตนงเงยบแบบสมาธในฌาน

ไมวาจะภาวนายบหนอพองหนอ สมมาอรหง หรอภาวนาอนใด ถอเปนวธเดยวกนทงนน มง

ใหจตมกำาลงและสามารถสงบจต ใหรจกฝกการตดตามรอาการของขนธ

เมอฝกบรกรรมพทโธตามรอาการของลมไวไมอย จงเปลยนมาบรกรรมพทโธตอเนองกนไป

แทน แตยงพบวาจตหลดไปตามเรองอนทผดขนมาอก จงคดถามเขาไปในใจตนวา แลวสงท

ทำาใหหลดนน มนแสดงอาการแทรกเขามาในจตไดอยางไร ตอบไดวา มนแทรกเขามาในรป

61

ของเสยง ถงแมจะคดแวบไปเปนภาพ แตจตกตความกลบมาแจงตวเองเปนเสยงเปนภาษา

พดใหจตตความรเรองอกนนแหละ เชน พอจตแวบไปเหนภาพวด จตกบอกตวเองวา นไง

เปนรปของวด แลวในสมองกจะไดยนคำาวา วด แลวจงตามดวยคำาอนตามเรองทดำาเนนไป

เรอยๆ ... ซงทงหมดนเปนอาการทแทรกเขามาจากเสยงทไดยนนนเอง

เสยงบางอยางเปนเสยงทดงจากภายนอก แทนทจะร ำาคาญวาเปนสงรบกวนทำาใหฝกสมาธ

ไมได กลบกลายเปนเสยงทพาใหจตตามร เพยงแตวารวาไดยนเสยง ไมตองไปตความวาเปน

เสยงอะไร

เสยงทพยายามตามรใหได เปนเสยงทไดยนภายในจตตางหาก ไมวาอะไรจะเกดจากภายนอก

ไมวาจะเขามาทางรป รส กลน เสยง สมผส หรออารมณใด เมอรบรเขามาในจตแลวกตอง

ผานการตความรบรในจตออกมาเปนเสยงใหไดยนวา สงทรบรนนเปนสงใด

บรกรรมพทโธกเปนเสยงทไดยนในจต พอรดวยจตกบรกรรมพทโธกำากบการตามรนนอก

กลายเปนวธฝกจตใหตามรตวทรททำาใหจตมกำาลงสตสามารถตามรไดดกวาแตกอน

แทนทจะยดแตคำาวาพทโธ เสยงอะไรกไดทผดขนในใจ นนแหละเปนเหตใหร แลวเรากใชจต

ตามรแคอาการทรวาไดยนเสยงแลวนะ ทำาใหจตมสตตามรไดสงบ สบาย และมกำาลงนานขน

กวาแตกอนมาก

-------------------------------------------------------------------------

62

เรอง : เหตใดจงใชลมหายใจชวยฝกสตตามร

-------------------------------------------------------------------------

การกำาหนดจตดลมหายใจเปนไดทงสมถะและวปสสนา ถาเอาแตนง ไมตองบรกรรมภาวนา

กำากบลมหายใจ ปลอยใหจตรแตลมเขาลมออก จตจะสงบจนกลายเปนเขาฌาน กลายเปน

สมถะ แตถาเรากำาหนดคำาบรกรรม จตจะไมมทางเขาสฌานไดอยางเตมท ไมมทางเขาสสมถะ

เพราะจตยงตองใชสต ใชสตเปนเครองร ใชจตเปนเครองระลก ตองบรกรรมภาวนาพทโธ

กำากบลมหายใจเขาออกอยตลอดเวลา จงทำาใหจตยงตองมวตกวจารอยตลอดเวลา ไมมทาง

เขาสฌานสหรอเปนสมถะไดเตมกำาลง

แตไมวาจะมงใหเปนสมถะหรอวปสสนากตาม เสนทางทใชตองผานเสนทางเดยวกน คอ ตอง

ฝกจตใหตามรอาการของลมหายใจไดทน ถาเรารสกหนอยวาเหตใดเราจงเลอกใชลมหายใจ

ชวยฝกสตตามร เราจะไดเลกกงวลกบเรองทไมเกยวของ เวลาฝกสมาธจะไดมงจบประเดน

มาใชใหตรงทาง ไมตองเสยเวลาคดนนคดนใหเสยเวลา

การหายใจเปนอาการทเราทกคนมมาตงแตเกด ถายงมชวตอยกตองหายใจ แมในขณะท

กำาลงขบรถ วนทำางาน หรอกำาลงอานบทความนอย เรากตองหายใจ และการหายใจนกเกด

ขนเองของมน เราไมตองคอยบงคบบญชาใหปอดหรอหนาทองยบพอง ถงอยางไรรางกาย

กจะยงตองหายใจเขาออกตอไปอยางอตโนมต

ชวงแรกทเราเรมตนฝกสมาธ เรมภาวนาคำาวา พธ กำากบลมหายใจเขา ภาวนาคำาวา โธ กำากบ

ลมหายใจออก เราจะรสกวาลมหายใจไมไดเปนลมหายใจทเกดขนจากการหายใจของมนเอง

เรามกจะเปนผกำาหนดใหหายใจเขาออก แลวจงภาวนา พท โธ ตามทหลง ซงหากยงเปน

63

อยางน ยงถอวาใชไมได เพราะแทนทจะปลอยใหรางกายหายใจตามจงหวะของมนตาม

ธรรมชาต เรากลบเปนผกำากบจงหวะการหายใจเสยเอง

คำาสอนทวา ใหจตเปนผร สกแตวาร รเฉยๆนแหละทำาไดยากมาก เอาแคปลอยใหรางกาย

หายใจของมนเองตามธรรมชาต โดยทจตไมไดเขาไปยงเกยวกบจงหวะอาการหายใจเขาออก

แคนกทำาไดยากแลว เราตองแยกใหออกวาตวผรอยทใด สงทรอยทใด และตวผรไมไดเขาไป

บบบงคบสงทร

สาเหตทตองเสยเวลามานงนงแลวภาวนาพทโธกำากบลมหายใจกเพราะ พอเราตงใจมานงนง

แสดงวาชวงนนเราตดงานภาระอนๆทอาจเขามายงเกยวรบกวนจตใจ ทำาใหจตหมดกงวลใน

เรองอนแลวหนมาใชกำาลงกบสภาวะทเหลออยเมอเรามานงนงไดอยางเตมท ซงเมอเรานง

นงอยนน อาการของกายอยางเดยวทเรายงรเหนไดชดเจนวายงไมนงกคอ อาการของการ

หายใจเขาออกนนเอง เราตองฝกใหจตแยกออกจากกาย โดยใหลมหายใจเกดขนของมนเอง

โดยทเราไมมสวนไปบงคบอาการของการหายใจ แลวเรายงตองรใหไดอยางตอเนองเสยอก

วา

นลมหายใจเขาแลวนะ ตองภาวนาคำาวา พธ แลวนะ

นลมหายใจหยดแลวนะ ตองหยดภาวนาคำาวา พธ แลวนะ

นลมหายใจออกแลวนะ ตองภาวนาคำาวา โธ แลวนะ

นลมหายใจหยดแลวนะ ตองหยดภาวนาคำาวา โธ แลวนะ

64

คนทชอบบอกวา ตนเองกำาลงฝกสตใหตามรโดยทไมตองฝกสมาธ ขอใหลองดสกหนอยวา

แคจบลมหายใจขางตนน คณทำาไดแลวหรอยง นขนาดเรานงนง ไมทำาอยางอนเลยนะ ถายง

ทำาไมไดอก แลวในชวตประจำาวนทตองฝกใหมสตตามรไปตลอดนนเลา คณตามรไดอยางตอ

เนองจรงหรอไม หรอวารแคเทาทคณตามรทน แตไมรในสงทลมตามรอกเยอะแยะไปหมด

หลวงพอสชน ปรปณโณ เจาอาวาสวดธรรมสถต จงหวดระยอง ไดเมตตาใหคำาอธบายถงวธ

ฝกสมาธของหลวงพอล วดอโศการามวา พอฝกภาวนางายๆขางตนแลว เราตองฝกแหยจต

ใหวนแตยงนงใหได โดยเปลยนจงหวะการภาวนาพทโธ แตไมกระทบกบจงหวะลมหายใจทยง

คงดำาเนนไปของมนเองตามธรรมชาต

เราอาจสรางจงหวะการภาวนาพทโธอยางไรกไดตามสะดวก ขอใหเปนการฝกจตใหมกำาลง

สามารถตามรลมหายใจไปตลอดกถอวาใชได เชน อาจเปลยนไปภาวนา พทโธ พรอมกบลม

เขา ภาวนา พทโธ พรอมกบลมออก

หรอ หายใจเขาออกแตละครง ใหภาวนา พทโธ ทหนง

หรอ หายใจเขาออกแตละครง ใหภาวนา พทโธ พทโธ พทโธ 3 ครง

หรอ แทนทจะพทกอนโธ ใหภาวนาโธกอนพทบาง

หรอ ภาวนาพทโธ 1 พทโธ 2 นบตวเลขกำากบไปเรอยๆ

ลองฝกดวา ถาเราเปลยนจงหวะการภาวนาไปอยางนแลว เรายงสามารถรกษาสตใหตามร

อาการของลมหายใจทดำาเนนไปตามธรรมชาตของมนเองไดอยางตลอดทกขณะหรอไม

65

-------------------------------------------------------------------------

66

เรอง : ทไปทมาของสมาธสน

-------------------------------------------------------------------------

ชวงทบรกรรมพทโธกำากบลมหายใจหรอแมแตบรกรรมพทโธตอเนองกนไปตลอดโดยไมได

บรกรรมกำากบลมหายใจกตาม พบวาแทบทกครงจะลมคำาวาพทโธ เพราะจตจะหนไปคดเรอง

อนแทรกเขามาอยเสมอ กลายเปนสมาธสน (แสนสน)

แตพอเปลยนคำาบรกรรมมาเพมเลขนบตอทายคำาวาวาพทโธเขาไป เชน พทโธหนง พทโธ

สอง พทโธสาม ... เพมเลขทละหนงตอทายไปเรอยๆ กลบพบวาสามารถกำาหนดสมาธใหตด

กบคำาวาพทโธไดดขนกวาเดมมาก

หนกลบมาพจารณาหาเหตผลด คดวาเปนเพราะการนบตวเลขตวตอไป จำาเปนตองจำาตวเลข

ตวกอนใหไดกอนแลวจงจะทราบวาตวเลขตวตอไปทจะบรกรรมวาจะตองเปนเลขอะไร เชน

หากจะภาวนาวา พทโธสอง ไดกตองจำาวาเมอกนเพงบรกรรมผานเลขหนงมา ดงนนตอไปจง

ตองตอดวยเลขสอง

แสดงวาเราตองคำานงถงทไป...แลวกอน แลวจงจะได...ทมาในลำาดบถดมา สมาธจงจะตอ

เนอง

พอจบหลกนไดกลองตดการนบตวเลขตอทายพทโธออก เอาแคภาวนาพทโธเฉยๆ แตคราว

นไมไดเอาแตบรกรรมคำาวาพทโธเฉยๆแคนน แตใหเพมตวรดวยเหตเขาไปอกวา ในขณะทจะ

บรกรรมคำาวา โธ นน ใหจำาคำาวา พท ทเพงบรกรรมเสรจไปใหไดกอน

67

แลวกอนทจะภาวนาคำาวา พท ในรอบถดไป ตองจำาคำาวา โธ ทเพงภาวนาเสรจในรอบกอนให

ไดกอน

หลกนจำางายๆวา ทไป ทำาใหเกด ทมา

ทมาจะเกดขนไมได ถายงไมไดผานทไปเสยกอน

หรอนยหนง เอาอดตมาตอกบปจจบนไปเรอยๆ สมาธจงจะตอเนอง

-------------------------------------------------------------------------

68

เรอง : หลกการปฏบตธรรมเบองตนแนวหลวงปด พรหมปญโญ

คำาภาวนา

พทธง สะระณง คจฉามธมมง สะระณง คจฉามสงฆง สะระณง คจฉาม

มความหมายวา "ขาพเจาขอรบเอาพระพทธ พระธรรม และพระสงฆ เปนทพงทระลก" ซงจะ

ขอขยายความเทยบตามหลกของ วสทธมรรคคมภร ทรจนาโดยสมเดจพระพทธโฆษาจารย

ดงน

๑. ฐานของจต

การกำาหนดฐานของจต ใหกำาหนดไวทหนาผาก หรอระหวางควทงสอง ตามหลกของวดประด

ทรงธรรม และของสมเดจพระสงฆราชไกเถอน วดพลบ ถอวาเปนฐานท ๗ ซงตามหลกทาน

วางไวถง ๙ ฐาน โดยฐานตางๆ เหลาน เปนเสมอนทางผานของลมหายใจทไปกระทบ เหมอน

กบหลกของอานาปานสต ฐานทง ๙ ฐานทกำาหนดไวมดงน

ฐานท ๑ อยตำากวาสะดอ ๑ นวฐานท ๒ อยเหนอสะดอ ๑ นวฐานท ๓ อยททรวงอก หรอทตง

ของหทยวตถฐานท ๔ อยทคอหอย หรอตรงกลางลกกระเดอกฐานท ๕ อยททายทอย เรยก

วา โคตรภญาณ (ทางวทยาศาสตรถอเปนทตงของสมองสวน CEREBELLUM)ฐานท ๖

อยตรงกลางกระหมอมฐานท ๗ อยกงกลางหนาผาก เรยกวา อณาโลม หรอทพยสญ

ระหวางควฐานท ๘ อยระหวางตาทง ๒ ขางฐานท ๙ อยปลายจมก

69

หลวงปทานบอกวา การทใหตงจตไวตรงตำาแหนงกลางหนาผากทเดยวในเบองตนนน กเพอ

จะไดไมไปพะวงกบลมหายใจ ซงอาจทำาใหจตใจวอกแวกในขณะทปฏบต สำาหรบผเร มภาวนา

บางราย แตฐานสำาคญททานเนนกคอ ฐานท ๖ (ตรงกลางกระหมอม) ทานวาฐานจรงๆ อย

ตรงน แตจะตองใหมความชำานาญในทางสมาธเสยกอน จงคอยเอาจตไปตงทฐานน เพราะจะ

มกำาลงมาก สำาหรบฐานทหนาผากนน ถาทานเคยดภาพยนตอนเดยทมพระศวะ เขาจะเรยก

วาตรเนตร หรอตาท ๓ คอ ถาภาวนาใหถกจด จะทำาใหจตสงบไดงาย และมทพยจกขญาณ

เกดขน วธการภาวนาคอ ใหใจเสมอนกบเราคดเรองใดเรองหนง แตในทนใหนกถงจดเดยว

คอ คำาภาวนา เหมอนกบเราคดเลขในใจทำานองนน ทำาใจเฉยๆ ไมตองคาดคน คดเดา หรอ

อยากเหนนนเหนน เพราะเรองเหลานลวนเปนนวรณทงสน หนาทหรองานของเราในทนคอ

ภาวนา

๒. คำาภาวนา

คำาภาวนาทใหภาวนาคอ ใหเรามจตระลกถงภาษาพระ หมายถง พทธานสต ธมมานสต

สงฆานสตกรรมฐาน ทำาใจใหมการเคารพเลอมใสในพระพทธ พระธรรม และพระสงฆ อนจะ

เปนกรรมฐาน ททำาใหผทมศรทธาจรต หรอมความเชอ เขาถงธรรมะไดโดยงาย

๓. เครองชวาจตสงบ

เมอปฏบตจนจตเรมสงบแลว จะเกดความสวางขนทจต พรอมกนนน จะมสงทเปนตวชบอก

วา จตของเราเปนอยางไรบาง อนไดแกปตตางๆ เชน อาการขนลก ตวเบา นำาตาไหล

รางกายโยกโคลง รสกเหมอนกายขยายใหญ เปนตน ซงสงเหลาน จะเปนตวชถงจตวา เรม

จะสงบแลว ใหผปฏบตวางใจเฉยๆ อยาไปยนดหรอยนราย บางทานทมนสยวาสนาบารมทาง

รทางเหนภายใน กอาจจะเกดองคพระปรากฎขนจากแสงสวางเหลานน

70

ในเรองการเหนแสงสวางน บางสำานกทานวาอยาไปสนใจ เอามดดกวา เพราะเดยวจะหลง แต

ตามความเหนของผเขยน นกถงคำาบาลทวา "นตถ ปญญา สมาอาภา" แสงสวางเทยบดวย

ปญญาไมม ดงนน ผทเหนแสงสวางปรากฎขน กเปนนมตอนหนง ซงแสดงใหรประจกษอย

ทตวเราตางหากวา จะใชแสงสวางนไปในทางทถกตองหรอไม เพราะหลวงปทานบอกวา การ

ปฏบตตองทำาใหร เหน เปน และได สำาหรบในขนตนน "ร" หมายถงใหมสตรอยกบคำาภาวนา

เมอ "เหน" กใหรวา "เหน" อะไร รจกกลนกรองดวยสตปญญา และเมอมความชำานาญแลว

กจะเปน "เปน" นนคอเหนองคพระไดทกครง และสามารถทจะทำาได เมอตองการทำาใหเกด

ขน นแหละ คอหลกแหง "อภญญา"

หลกในการนงสมาธ ใหขาขวาทบขาซาย มอขวากำาพระวางบนมอซาย ใหนวหวแมมอทงสอง

จรดกน วางบนตกพอสบายๆ ปรบกายใหตรง ผอนคลายกลามเนอทกสวน สดลมหายใจ

ยาวๆ ลกๆ สก ๓ ครง

ครงท ๑ ใหภาวนาวา พทธง สรณง คจฉามครงท ๒ ภาวนาวา ธมมง สรณง คจฉามและครง

ท ๓ ภาวนาวา สงฆง สรณง คจฉาม

จากนน จงผอนลมหายใจใหเปนไปตามธรรมชาต ยงไมตองนกคดสงใด ทำาใจใหวางๆ วาง

อารมณทงทเปนอดตและอนาคต เมอลมหายใจเรมละเอยด และจตใจเรมโปรงเบาขนบาง

แลว จงคอนเรมบรกรรมภาวนา โดยกำาหนดจตไวทหนาผาก (เอาสตมาแตะรเบาๆ) แลว

ตงใจภาวนาคาถาไตรสรณคมน ดงน

พทธง สะระณง คจฉามธมมง สะระณง คจฉามสงฆง สะระณง คจฉาม

เมอบรกรรมภาวนาจบแลว กใหวกกลบมาเรมตนใหมเชนนเร อยไป

71

มสงทควรทราบเพมเตมกคอ ขณะทบรกรรมภาวนาอยนน ใหมสตระลกอยกบคำาภาวนา โดย

ไมตองสนใจกบลมหายใจ คงปลอยใหลมหายใจเขาออกเปนไปตามธรรมชาต ปราศจากการ

ควบคมบงคบ ภาวนาดวยใจทสบายๆ และใหยนดกบองคพระพทธ พระธรรม พระสงฆ ทเกด

ขนในจต เมอจตมความสงบสวาง กนอมแผเมตตาออกไป โดยวา

พทธง อนนตงธมมง จกรวาลงสงฆง นพพานะ ปจจะโย โหต

แลวตงใจภาวนาตอไป

เมอจตถอนขนจากความสงบ ใหยกเอากายหรอเรองหนงเรองใดขนพจารณา โดยนอมไปส

พระไตรลกษณ คอ

อนจจง (ความไมเทยง) ทกขง (ความทนไดยาก) และอนตตา (ความไมใชตวตนอนเทยง

แท)

เมอรสกวาจตเรมซดสาย หรอขาดกำาลงในการพจารณา กใหวกกลบมาภาวนาคาถาไตร

สรณคมนอก เพอดงจตใหเขาสความสงบอกครง ทำาสลบเชนนเรอยไปจนกวาจะเลกกอนจะ

เลกใหอาราธนาพระเขาตวโดยวา

สพเพ พทธา สพเพ ธมมา สพเพ สงฆาพะลปปตตา ปจเจกานญ จะยงพะลงอะระหนตานญ

จะเตเชนะ รกขง พนธาม สพพะโสพทธง อธษฐาม ธมมง อธษฐาม สงฆง อธษฐาม

แลวจงแผเมตตาอกครง โดยวาเชนเดยวกบทกลาวแลวในตอนตน

72

อนง การภาวนานน ทานใหทำาไดทกอรยาบท คอ ยน เดน นง นอน การปฏบตจงจะกาวหนา

และชอวาตงอยในความไมประมาท....

http://www.watthummuangna.com/luangpoodoo.html

http://www.watthummuangna.com/0003.html

-------------------------------------------------------------------------

73

เรอง : ความเหนแกได กบขอหาคนเหนแกตว

สมยเดกมธยมตน ผมเอาของเลนไปขายใหเพอน แตเพอนคนนไมยอมจายเงนใหครบ

ทงหมด ผมทวงแลวทวงอกกไมยอมจายเสยท

อยมาวนหนง ขณะทกำาลงรอรถเพอกลบบานอยนน ผมเหนคณแมของเพอนคนนนกำาลงนง

รอรบลกอยในรถ ผมจงเดนเขาไปสวสดแลวเรยนใหคณแมของเพอนทราบเรองทตดคาง

เงนวาลกชายของคณแมตดเงนผมอย

คณแมของเพอนผม พดกลบมาดงๆ จนเรยกวาตวาดกลบมาทเดยววา ทำาไมพอแมของผม

จงไมสงสอน ทำาไมผมจงเปนคนเหนแกตวแบบน

แปลกไหมละครบ คนทเหนแกตวกลายมาเปนผมไปแลว

ยงมอกหลายคราวทผมถกขอหาน และเชอไดวาพวกเราหลายๆคนกเคยถกตงขอหาวาเปน

คนเหนแกตว เพยงแคเราไมยอมให หรอไมยอมทำาตาม เมอถกคนอนขอ

โดยธรรมชาตสญชาตญาณของมนษยหรอสงมชวตยอมตองหาทางเอาตวรอดไวกอน ซง

พอตวเองทำาผด มกไมยอมมองทตวเอง แตชอบมองหาความผดทคนอนกอนอยเสมอ

คนทชอบเหนแกได มกชอบกลาวหาผอนวาเปนคนเหนแกตว

คนทไมมความพอด ไมมความพอเพยงในชวต มกชอบนำาตวเองเขาไปเปรยบเทยบกบคนอน

ทรำารวยกวาตน หรอดดมความสขกวาตน เมอคดเทยบแลวกจะหนมาตสภาพของตวเอง แม

74

ทจรงตวเองมสภาพทดไมตำาตอยอะไร แตพอเทยบกบคนอนกมองสภาพตวเองวาไมด ไม

เพยงพอ มนอยกวาคนนนคนน

จากนนตนกจะเกดความอยากได อยากม อยากเปนขนมา แลวจะขวนขวายหาทางตอบสนอง

ความอยากของตนเทาทตวเองทำาได

แตถาตวเองไมมความสามารถละ กจะหนไปรบกวนคนรอบขางใหชวยเหลอ แทนทจะยดหลก

วา ตนเปนทพงของตน กจะหนไปพงคนรอบขาง ถาเงนไมพอ กขอยมเงน ขอนนขอนจาก

คนทเขาม แลวพอถกปฏเสธ กโยนความผดยกขอหาคนเหนแกตวไปใหคนอน ชอบหาเรอง

เขาวาไมมความเมตตาบางละ ไมเออเฟ อเผอแผบางละ ไมรจกเอาใจเขามาใสใจเราบางละ

ตามดวยเหตผลทคดเขาขางตวเองอกรอยแปด

หากขบรถไปแลวพบวารถคนอนไมยอมใหทาง แลวมกเกดความโมโหแลวหาเรองในใจกบคน

อนทไมยอมใหทาง ถามสตสกนด นาจะคดใหทนวา เนย เรากำาลงอยากไดอกแลวนะ ทรถคน

อนเขาไมใหทางนนนะ มนเปนสทธของเขาทจะใหหรอไมใหกได ตวเราเองตางหากทเปนคนขอ

ถาขอเขาแลว ไมไดตามทขอ กชวยไมได ตนตอเกดจากความอยาก ความโลภ ความไมรจก

พอของตนตางหาก

เมอตวเองเหนแกไดแลว ไมใชเรองทจะหาวา คนอนเขาเหนแกตว

เมอใดทเกดความคดอยากจะตงขอหาผอนวาเขาเปนคนเหนแกตว กขอใหยอนกลบมา

พจารณาทตวเองกอนวา นเราเหนแกไดใชไหม พอไมไดในสงทอยาก เลยตงขอหาใหผอนใช

ไหม

75

ทตองสงเกตตอกคอ ธรรมชาตของคนทชอบกลาวหาผอนวาเหนแกตวนน จะมองไมออก

หรอกวาตวเขาเองนนแหละทเปนฝายเหนแกไดเหนแกตว แลวไปเบยดเบยนผอนเขา แลวจะ

เปนฝายเถยงคอเปนเอนวา เขาเองไมไดเบยดเบยนอะไรใคร มกยกเหตผลรอยแปดมา

อธบายเขาขางตวเอง เชน เขาเองมสทธอนชอบธรรมอยแลว หรอเปนสงทเขาตองไดอย

แลว หรอเปนสงทคนอนตองยอมใหกบเขา ไมวายงไงๆกตองเปนของเขา

ขอใหหมนคดยอนมาพจารณาทตวของเราเอง ดใหดวาปญหาทเกดขนนนเปนเพราะเราเปน

ฝายทำาผดหรอไม ถาเราไดทำาดอยางทสดแลว แตยงถกตเตยนหรอปายรายอยอก กเปน

เรองธรรมดา และเปนไปไมไดทเราจะเขาไปเปลยนแปลงความคดเหนความเชอของผอน

ธรรมชาตมนเปนเชนนเอง คนทมนสยเปนมาตงแตเกดอยางไร กมกจะตดนสยนนไปตลอด

แมแตตวเราเองยงยากจะแกนสยของตวเอง ไฉนเลยจะไปคดหาเหตผลทำาความเขาใจความ

คดนกของผอน

อยาเสยเวลา

-------------------------------------------------------------------------

76

เรอง : อานาปานสตกรรมฐาน

โดย หลวงพอพธ ฐานโย วนท ๒๑ เมษายน พ.ศ. ๒๕๒๑

ทานนกปฏบตธรรมผเจรญทงหลาย วนน จะไดกลาวถงเรอง การเจรญอานาปานสต

กรรมฐาน ซงเปน กรรมฐานประเภทหนง คอเปนกรรมฐานทเหมาะกบจรตของบคคลทวไป

การเจรญอานาปานสตกรรมฐานนน เปนสงจำาเปนอยางหนงทเราจะตองฝก ฝกใหมความร

ความชำานาญ เพราะกรรมฐานเกยวกบลมหายใจน เรองของลมหายใจมนไปแทรกอยทก

กรรมฐาน เพราะทกๆ ครงทเราสามารถทำากรรมฐานอยางใดอยางหนง ดวยอารมณอยางใด

อยางหนง เกยวกบการบรกรรมภาวนา เมอจตของเราสงบลงไปแลว จตจะละวางคำา

บรกรรมนนเสย แลวลมหายใจกจะผดขน ถาจตเดนทางทถก จตจะยดเอาลมหายใจหายขาด

ไป แลวจตจงจะละวางลมหายใจ เมอลมหายใจหายขาดไปแลว ความรสกในรางกายทกสงทก

สวนไมปรากฏวามอย กายกไมม ลมหายใจกไมม ในความรสกในขณะนนมแตสภาวะจตทนง

คอ ตวผรปรากฏเดนชดอย จตมความสวางไสวอยและรรอบคอบอยทจตโดยเฉพาะ นคอ

การภาวนาทถงขนละเอยด

ทน จะไดกลาวถงการเรมตนของการเจรญกรรมฐานวาดวยอานาปานสตกรรมกรรมฐาน

บรพกจในเบองตนของการเจรญนน กเชนเดยวกนกบการเรมของการเจรญกรรมฐานอนๆ

คอ มการไหวพระ สวดมนต เจรญพรหมวหาร มการแผสวนบญสวนกศล หรอบอกกลาวสง

ซงเราเชอวาอาจมแฝงอยตามปา ตามดง หรอตามสถานทนนๆ โดยทเราอาจจะกลาววา

"ขาพเจามาอยทน มาเพอบำาเพญสมณธรรม มไดมงหมายทจะมายดครองหรอยดกรรมสทธ

เอาทดนหรอสถานทนเปนกรรมสทธของขาพเจาแตประการใด เพยงแต มาอาศยบำาเพญ

เพยรภาวนาอยชวคราวเทานน แลวกจะโยกยายไปทอน" อนนเปนกจอนหนงทนกปฏบตทง

หลายเมอเขาไปสสถานทแปลกๆ หรอใหมๆ จะตองกลาวใหสงทงหลายซงเราไมสามารถทจะ

77

มองเหนดวยตาใหเขาไดรบร และอกนยหนง ในตำานานแหงกรณยเมตตสตร สมเดจพระผม

พระภาคเจากเคยสอนใหพระภกษทไปบำาเพญสมณธรรมอยในปา ซงถกภตผปศาจไปรบกวน

โดยพระองคทรงแนะนำาวา เมอเธอทงหลายเขาไปสประตแหงปาแลว ใหยนกำาหนดจตระลก

ถงเราตถาคต โดยนยแหง อตป โส ภควา อรหำ สมมาสมพทโธ... ภควาต เจรญพทธคณ

ธรรมคณ สงฆคณ แลวใหสวดกรณยเมตตสตร แลวจงเขาไปในปานน บรรดาภตผปศาจท

คดรายรบกวนตอพระภกษทงหลายเหลานนกจะหายไปและจะชวยอปการะรกษาความสงด

เงยบมใหมสงรบกวนเกดขนแกพระคณเจาทงหลายเหลานน พระคณเจาทงหลายกเรยน

พทธคณ ธรรมคณ สงฆคณ และกรณยเมตตสตร จากสำานกของสมเดจพระผมพระภาคเจา

แลว กเขาไปสปาแหงนน ปฏบตตามพทธดำารสทกประการ แลวกเขาไปบำาเพญสมณธรรมอย

ในปา ภตผปศาจทเคยแสดงความนาเกลยดนากลว หรอรบกวนทานเหลานนกสงบเงยบไป

มหนำาซำายงชวยรกษาความสงบ คอมใหเกดมเสยงตางๆรบกวน แมแตเสยงนกเสยงกาก

ไมม เปนการสะดวกแกการเจรญสมณธรรมของทานเหลานน ซงในทสดทานเหลานนกสำาเรจ

มรรคผลนพพานไปตามๆกน อนนเปนกจสำาคญอยางหนง ทจำาเปนจะตองกลาวการเจรญ

พทธคณ ธรรมคณ สงฆคณ และกรณยเมตตสตร ตามนยตำานานแหงกรณยเมตตสตรท

ปรากฏอยแลว ตอไปน จะไดกลาวถง อานาปานสตกรรมฐาน อานาปานะ กหมายถง ลม การ

เจรญอานาปานสตกรรมฐานนน หมายถงการเจรญกรรมฐานเกยวเนองดวยการกำาหนดร

ลมหายใจ เมอนกปฏบตทงหลายนงคบลลงก โดยขดสมาธเอาขาขวาทบขาซาย มอซายวาง

ลงบนตก เอามอขวาวางทบลงไป แบบพระพทธรปนงขดสมาธ แลวกำาหนดระลกถงพระบรม

คร โดยนยวา พทโธ ธมโม สงโฆ เชนเดยวกนกบการเจรญกรรมฐานพทโธ แลวกกำาหนดจต

ของตนเองวา จตของตนมความลำาเอยงไปขางรกหรอขางชง สงไปขางหนาหรอขางหลง

ขางซายหรอขางขวา ใหรชดลงไปแลวกตงใจกำาหนดจต ดลมหายใจของตนเองเฉยอย ในขน

ตน เราอาจจะแตงลมหายใจของเรา โดยกำาหนดจตใหแนวแนแลวกคอยสดลมหายใจยาวๆ

ชาๆ จนกระทงหมดแรง แลวกปลอยออกมาอยางชาๆจนกระทงหมด แลวกสดเขาไปอกท

หนง แลวกปลอยออกมาอกทหนง ทำาอยางนถง๕ ครง เขาออกเปนครงหนง ตอไปหายใจ

อยางปกต ไมตองไปแตงลมหายใจหนาทของเรามเพยงแตวากำาหนดรลมหายใจทเปนเอง

78

โดยธรรมชาตเทานน คอดใหรวาการหายใจเบาหรอหายใจแรง หายใจสนหรอหายใจยาว กใหร

อยทกจงหวะกำาหนดตวผรไวทลมผานเขา ซงมการสมผสอยทปลายจมก โดยจะนก พท

พรอมกบลมหายใจเขา โธ พรอมกบลมหายใจออกกได หรอหากไมทำาอยางนนไมตองนกพ

ทโธพรอมกบลมหายใจเขา หายใจออก เพยงแตกำาหนดรลมเขาออกเฉยอย เมอจตของเรา

สงไปทางอน เรารวาจตสงไปทางอน กกลบเอามารไวทปลายจมก ตรงฐานทตง กำาหนดดอย

อยางนนจนกวาจตของเราจะยดเอาลมหายใจเปนอารมณจรงๆ คออยทลมหายใจ ซงในบาง

ครงเมอจตมาอยท ๆ เรากำาหนดไวแลวบางทจตอาจจะวงออกวงเขาตามกระแสทางเดนแหง

ลม กปลอยใหจตของเราเดนออกเดนเขาตามกระแสแหงลม ในตอนนแสดงวาจตของเรายด

เอาลมหายใจเปนอารมณแลวใหดลมหายใจเฉยอย อยาไปทำาความนกคดอะไรอน นอกจาก

การดลมหายใจเทานน แลวกกำาหนดรอยอยางนนตลอดไป ใหมสตสมปชญญะ กำาหนดรอย

ทจตกบลมหายใจลมหายใจกบจตอยาใหพรากจากกน และกพยายามทำาจตใหเปนกลาง อยา

ไปยนดในความเปนของลมหายใจ หรออยาไปยนรายในความเปนของลมหายใจ อยาไปตกอก

ตกใจในอาการทลมหายใจมนอาจจะมการแสดงกรยาไปตางๆ เชน บางทอาจจะมความรสก

วาหายใจแรงผดปกต กอยาไปทำาความตกใจ บางทจะมอาการคลายๆ กบวาลมหายใจมนจะ

หยด กอยาไปทำาความตกใจ มนจะเปนอยางไรกตามใหกำาหนดรเฉยอยอยางนน ผรคอจตนน

เปนตวสำาคญ อยาเผลอ ลมหายใจเปนเพยงแตอารมณเปนเครองชวยใหจตสงบเทานน แต

ตวจตคอผรกบสตสมปชญญะนกจะตองประคบประคองจตของเราไวใหด และในขณะทเรา

ปฏบตอยนน อยาไปทำาความรสกวาอยากรอยากเหน หรออยากใหเปนอยางนนอยางน เพยง

แตกำาหนดรลมออกลมเขา และความเปนไปตางๆ ของลมเทานน เมออาการอยางไรเกดขนก

ใหรกษาจตไวใหดใหมสตสมปชญญะ อยาไปตน อยาไปตกใจ อยาไปมอาการใดๆทงสน ใหเรา

รอยทลมหายใจอยางเดยวเทานน นคอการปฏบตเกยวกบลมหายใจ ทน เมอเรากำาหนดรอย

อยางนน ถาหากจตของเราเปนไปตามแนวแหงสมาธหายใจจะละเอยดเขา ละเอยดเขา ทกทๆ

ในทสดลมหายใจกจะหายไปหมดเมอลมหายใจหายไปจากความรสกแลว ความสวางภายใน

จตกจกปรากฏขน เมอความสวางภายในจตปรากฏขน รางกายกหายไปในขณะนน เมอ

รางกายหายไปแลวกใหนกวารางกายยงมอย เพอปองกนไมใหเกดความตกใจ พอรางกาย

79

และลมหายใจหายไปหมดแลว จตมนจะไปอยทไหน ตรงนตองพยายามทำาสตสมปชญญะใหร

เทาทนอาการเหลานนใหด บางทบางทานอาจจะเกดความวตกขนมาวา เมอรางกายและลม

หายใจหายขาดไปแลว จตมนจะไปอยทไหน เมอเปนเชนน ความหวนวตกหรอความกลวกจะ

เกดขน แลวจะทำาใหจตถอยจากสมาธ ถาหากมความกลวตดอยในความรสก เมอจตดำาเนน

ไปถงขนน พอจะเขาขนละเอยดกนจรงๆแลวมกจะเกดความกลวขนมา แลวจตจะถอยจาก

สมาธ วธแกกคอ พยายามทำาบอยๆ ทำาใหมากๆ อาศยภาวตา อบรมใหมากๆ พหลกตา

กระทำาใหมากๆ และมสตสมปชญญะรเทาทน นคอเหตผลแหงการบำาเพญสมาธขนสมถะ

ความจรงการบำาเพญสมาธขนสมถะ ในเบองตนเราตองพยายามทจะละความรตางๆ ทเรา

เรยนมา เรามความรเตมภมกทำาเหมอนไมร ทำาความรใหรสกวามอยแคบรกรรมภาวนา

เทานน การภาวนาในขนนไมตองการเหตผลอะไรมากมายนก เพยงแตตองการใหจตสงบ ตง

มนลงเปนสมาธ เพอใหรสภาพความเปนจรงของจตเดมทไรนวรณของเราวาจตเดมของเรา

นนเปนอยอยางไร นกปฏบตจะรสภาพความเปนจรงของจตของตนตอเมอสามารถทำาจตให

เปนอปปนาสมาธ ทำาจตใหวางปราศจากความรสกวามกาย มลมหายใจ มความรสกคลายๆ

กบวา ในโลกนมจตดวงเดยวเทานน นอกนนไมมอะไร เปนธรรมชาตประภสสร เปนจตทใส

สะอาด แตไมใชใสสะอาดชนดทหมดกเลส เปนแตเพยงใสสะอาดประภสสรชวขณะหนงเทานน

ในอนดบตอไป ในเมอเรารสภาพความเปนกลางของจต คอความทจตใสสะอาดบรสทธ ไม

เอนเอยงไปขางรกไมเอนเอยงไปขางชง มแตความเปนกลาง ในหลกธมมจกกปปวตตนสตร

ทานวา กามสขลลกานโยค ความประกอบตนใหพวพนในกาม อตตกลมถานโยค ความ

ประกอบตนใหพวพนในสงททรมานตน ซงหมายถงอฏฐารมณและอนฏฐารมณนนเอง กไมม

ในขณะนน ยงเหลอสภาพความเปนกลางของจตโดยเทยงธรรมปรากฏเดนชดอย ในขณะน

ตวผรคอพทโธกปรากฏขน ผเบกบานคอพทโธกปรากฏขน นคอจตเขาถงพระพทธ พระ

ธรรม และพระสงฆสมาธขนน รวมเอาองคอรยมรรคทง ๗ ประการรวมลงไปสสมมาสมาธ

ตวเดยวเทานน ในเมอจตเปนสมมาสมาธ มตวรปรากฏเดนชดอย ตอไปเราปฏวตจตของเรา

ใหดำาเนนไปสแนวทางแหงกศลกรรมดวยวธกรรมอยางใดอยางหนง อนจะเปนเหตใหเกด

ความสงบและความรแจงเหนจรง เพอความหลดพนจากอาสวกเลสทงหลายตามแนวทางท

80

พระพทธเจาไดชแนวเอาไว กยอมเปนจตทเราสามารถจะนอมไปสอารมณใดๆ ไดทงนน แต

การนอมจตไปสอารมณนนไมไดหมายความวา เราจะตองนอมจตในขณะทจตเปนอปปนา

สมาธ หรอระหวางรางกายละลมหายใจ แลวกนอมไปในขณะนน อนนยอมเปนการเขาใจผด

เพราะในขณะทจตอยในอปปนาสมาธปราศจากความรสกในทางรางกายและลมหายใจ จะนง

เดนรอยเฉพาะตว ในขณะนนจตมสมรรถภาพสามารถทรงตวอยไดโดยอตโนมต ไมไดพงพา

อาศยอะไร จตกอนนน อารมณกอนนน สมกบคำาวา เอกคคตา จรงๆ กคอไมม ๒ มแตจต

ดวงเดยวลวนๆ ในขณะนน ผปฏบตไมสามารถจะใหความรสกนกคดนอมไปทางไหนไดทงนน

ถาอยางนนเราจะทำาอยางไร เรากตองคอยจนกวาจตมนจะออกมาจากสภาพเชนนนแลว

ถอยมาอยในระดบอปจารสมาธ อปจารสมาธ คอจตมลกษณะสวางและรอยในบรเวณกวางๆ

สามารถทนอมเอาอารมณอนๆ มาเปนเครองพจารณาไดในตอนนเรากรบหยบยกเอาสภาว

ธรรมอยางใดอยางหนงมาพจารณา คอพจารณา รปเวทนา สญญา สงขาร วญญาณ นอม

เขาไปสพระไตรลกษณโดยการนอมนกคดพจารณาเอา อยางทเราเคยเรยนเคยรมาจาก

ตำารบตำารา เชนวา รป อนจจง รปไมเทยงเวทนา อนจจา เวทนาไมเทยง สญญา สงขาร

วญญาณ ไมเทยง เรากนกเอา ทนในเมอเรานกเอาเชนนนแลว บางทในขณะท เรากำาลงนก

กำาลงพจารณาอยนน จตทำาทาจะสงบเปนสมาธ กปลอยใหมนสงบลกลงไป ในเมอมนสงบลก

ลงไปแลว บางทานกไปสงบนงอยเฉย และบางทานเมอจตสงบไปแลว จตปฏวต ตนไปส

ความรความเหนซงผดขนโดยอตโนมต นเรยกวา ปรยตภายในมนเกดขน ในเมอความร

ความเหนมนผดขนเปนระยะๆ เชนนน ผปฏบตกตงสต กำาหนดจตรตามอาการเหลานน มน

จะเปนไปอยางไรกตาม ถาหากมนอยในสายความรทเปนประโยชนแกการปฏบต กปลอยให

จตมนดำาเนนไปตามวถทางแหงความรซงมนผดขน แตในเมอรแลวอยาไปหลงในความร

เหนแลวอยา ไปหลงในความเหน เพยงแตกำาหนดจตรตามสงทปรากฏขนหรอความรท

ปรากฏขน ถาหากวาจตมนจะไปหลงเพลดเพลนในสงนนจนเกนไป กสำานกวารกสกแตวาร

เหนกสกแตวาเหน สงทงหลายทงปวงน กลวนแตเปน อนจจง ทกขง อนตตา ทงนน ไมม

อะไรเทยงแทแนนอน อนนสำาหรบผทมอปนสยยอมปฏบตไดงายอยางน ถาหากผมอปนสย

ออนลงมาหนอย ในเมอใชความคดพจารณาตามทกลาวแลว จตไมสามารถใหเกดความร

81

อยางนน กหยดพจารณาเสย แลวบรกรรมภาวนาอยางใดอยางหนง เชน จะเอาคำาวา "สพเพ

ธมมา อนตตา สพเพ ธมมา อนตตา" มาบรกรรมภาวนาจนกวาจตจะสงบนงลงไปเปนอป

ปนาสมาธ แลวจตถอนจากความเปนอปปนาสมาธมานดหนอย แลวจะเกดผดรผดเหนเปน

อตโนมต ตามทกลาวมาแลว อนนแลวแตความฉลาดของนกปฏบตจะใชความสงเกตดทจต

ของตวเอง ซงบางทความรความเหนความเปนภายในจตนนอาจจะไมตรงกนกบตำารบตำาราท

เราเคยเรยนมากไดเพราะวาสงใดซงเปนสจธรรม สงนนยอมเปนของจรง จรงอยางทใครๆ

เรยกชอหรอบญญตศพททจะเรยกชอสงเหลานนไมถกกม หรอแลวแตวาสนาบารมของใคร

เพราะฉะนน เราจะตองรกนดวยจตดวยใจตามทกลาวอธบายมาน ทานผฟงคงจะเขาใจได

แลวกระมงวา การบำาเพญจตเกยวกบสมณธรรมนนสมถะกบวปสสนามนพรากจากกนไม

ออก ในชวงทจตไมสงบนนเรากใชอารมณมาพจารณา ตามทกลาวมาแลว ในชวงทจตมนจะ

สงบ เรากปลอยใหมนสงบไปเราพจารณาไปกอนทมนจะรจรงเหนจรงอยางแทจรงนน จตจะ

ตองหยดนงเขาสอปปนาสมาธบางเพยงนดหนอยพอสมควร พอไดกำาลงแลวจงจะมอาการ

แวบขนมาแลวกรจรงขนมาวาอะไรเปนอะไร ในขณะทเรารจรงเหนจรงนนยอมจะไมมสมมต

บญญต จตกไมเรยกตวเองวาจต อารมณทรกไมเรยกวาอารมณ ทตวรกเปนแตเพยงวาม

สภาพผรมอย สงทใหร ใหเหนกมปรากฏอย แตภาษาทจะเรยกวาอะไรเปนอะไรในขณะนนจะ

ไมมโดยเดดขาด ถาอยางนนภาษาทพดกนอยนมาจากไหน มนมมาตอเมอจตถอนออกจาก

สมาธแลว แลวกสามารถรบรอารมณภายนอก สญญาอารมณเกาๆ ทเราเรยนมาจากตำารบ

ตำารา อนจจง ทกขง อนตตา เขาพดมากอนพระพทธเจาเกด เมอพระพทธเจาตรสรของจรง

ซงไมมภาษาสมมตบญญต เมอพระองคจะแสดงธรรมแกชาวโลก พระองคกเอาภาษาของ

ชาวโลกนนแหละมาสมมตบญญต แตงตงชอธรรมทพระองคไดตรสรแลว ถาไมเอาภาษา

มนษยภาษาของโลกมาพดภาษาการตรสร ภาษาการเปนพระพทธเจานนยอมไมเหมอนภาษา

ของใคร เพราะมนไมมภาษาเรยก แตพระองคกมายมเอาภาษาของโลกทมอยกอนแลวนน

แหละมาบญญตธรรมทพระองครพระองคเหน ชาวโลกเขาสมมตแตงตงบญญตภาษาพด

กนอยางไร พระองคกบญญตธรรมของพระองคทรแลวตามภาษาของชาวโลก ถาไมทำา

อยางนนใครจะสามารถฟงภาษาของพระพทธเจาออก ขอใหทานนกปฏบตทงหลาย พงเขาใจ

82

อยางน สำาหรบการกลาวธรรมเปนการอบรมจตใจของบรรดาทานทงหลายสำาหรบวนน กเหน

วาสมควรแกกาลเวลา จงขอยตลงดวยประการฉะน... ---------------------------------------

---------------------------------------- คดลอกมาจาก

http://www.geocities.com/wiroj_c/dhamma/preach29.doc

http://readcarefully.blogspot.com/2005/04/5.html

-------------------------------------------------------------------------

83

เรอง : อานาปานสต

-------------------------------------------------------------------------

โดย พระสเมธาจารย (สเมโธภกข) น.พ.วเชยร สบแสง แปลจาก Now is the Knowing

พวกเรามกจะมองขามสงทเปนปกตธรรมดาไปเสย

ลมหายใจของเรานนจะรสกกตอเมอเรามอาการผดปกต เชน หดหอบ หรอวงจนเหนอย

ในการทำาอานาปานสตนน เราเอาลมหายใจปกตธรรมดาของเรานเปนเครองกำาหนด เราจะไม

พยายามไปทำาใหมนยาวหรอสน หรอไปบงคบใหมนเปนอยางนนอยางน แตจะอยกบลม

หายใจเขาออก ซงเปนปกตธรรมดาเทานน

ลมหายใจไมใชเปนสงทเราจะสรางหรอจนตนาการขนมา มนเปนไปตามธรรมชาตของ

รางกายตอเนองกนไปจนชวตจะหาไม จงเปนสงทอยกบเราตลอดชวต จะกลบไปดเมอไรกได

เรากไมจำาเปนจะตองมคณสมบตพเศษหรอฉลาดลำาเลศแตอยางใดในการทจะเฝาดลมหายใจ

ของเรา

เพยงแตเราพอใจอยกบมนระลกรอยทกลมหายใจเขาออก กเทานน

อนสตปญญาหรอความเฉลยวฉลาดนนมใชจะไดมาจากการเรยนรทฤษฎหรอปรชญาอน

สงสง แตไดจากการเฝาสงเกตสงทเปนปกตธรรมดานเอง

84

ลมหายใจไมมลกษณะทตนเตนระทกใจ จนทำาใหเรากระสบกระสายหรอหงดหงดแตประการ

ใด ใจของคนเรานนมกอยากจะไดสงใดสงหนงเสมอไป อยากจะไดสงทตนเตนเราใจโดยไม

ตองออกแรง ถาเราไดยนเสยงดนตร เราคงไมบอกกบตวเราเองวา ฉนจะตงอกตงใจฟงและ

จบจงหวะทวงทำานองของเพลงนใหจงได

เราจะปลอยใจของเราไปตามเสยงดนตร เพราะเสยงเพลงมนไพเราะเยายวนชวนใหเราตาม

มนไป สวนจงหวะของลมหายใจตามปกตนนไมมอะไรนาจบใจเลย มนสงบราบเรยบ แตคน

เราไมเคยชนกบความสงบ บางคนอาจจะบอกวาชอบความสงบ แตพอไปประสบเขาจรง ๆ

แลวกลบไมพอใจ เพราะพวกเราชอบสงทตนเตนเยายวนใจมากกวา

ในอานาปานสตนน เราอยกบสงทเปนกลางๆ จะไมรสกชอบหรอไมชอบลมหายใจ เวลาหายใจ

เขา เราเพยงกำาหนดรตนลม กลางลม และปลายลม หายใจออกกเชนเดยวกน กำาหนดรตน

ลม กลางลม และปลายลม จงหวะของลมหายใจเขาออกเปนไปอยางเรยบๆ ชาๆ ชากวา

จงหวะของความนกคด นำาเราไปสความสงบแลวเรากหยดคด

เราจะไมตงความมงมาดปรารถนาวาจะไดอะไรจากการทำาสมาธภาวนา เชน จะตองไดฌานขน

นขนนน เพราะถาจตมงจะใหบรรลถงสงนนสงนแลว จตจะไมนอมลงอยกบลมหายใจ จะไม

สงบ แลวเราจะมแตความผดหวง ในขนตนนน จตของเราชอบเตรดเตรเรรอนไปตามเรอง

ของมน เมอเรารตววามนเคลอนออกไปจากลมหายใจ เรากคอย ๆ ดงมนกลบเขามา

เราตองมความพากเพยรและอดทนอยางยง พรอมเสมอทจะตงตนใหม

จตของเรานนไมเคยชนกบการถกจบใหอยนง เคยแตถกสอนใหเกยวเกาะอยกบสงตางๆ

เรอยมา เคยชนอยกบการใชความคดทตวนกวาจะฉลาดหลกแหลม แตเมอไมอาจจะทำาอยาง

นนได กจะเกดความเครยด

85

ในการทำาอานาปานสต เราจะพบกบอปสรรคเชนทกลาวน มนกไมตางอะไรกบมาปา เมอถก

จบมาผกและสวมบงเหยนครงแรก มนจะโกรธและพยศอยางยงทเดยว เวลาจตของเรา

เคลอนออกไป เราจะรสกร ำาคาญ ทอแท และเบอหนายไปหมด ในสภาวะเชนนน ถาเราใชวธ

บงคบขมจตใหสงบ มนจะสงบไดชวครแลวกแสสายออกไปใหม

การทำาอานาปานสตทถกวธ เราตองใจเยนและอดทนอยางยง ถอเสยวามเวลาถมไป ปลอย

วางภาระทกอยางทางบาน ไมวาจะเปนบคคลหรอทรพยสนเงนทอง ในชวงเวลานนเราจะไม

ทำาอะไรเลย นอกจากนงเฝาสงเกตลมหายใจเขาออก ถาจตของเราเคลอนไปในระยะลมเขา ก

เพงทลมเขาใหมากสกหนอย ถาเคลอนไปในระยะลมออก กเพงตรงนนเชนกน แลวดงมน

กลบเขามา พรอมทจะเรมตนใหมเสมอไป

ทำาใจใหเหมอนนกเรยนใหม วางสงเกาๆ เสยใหหมด เวลาจตของเราเคลอนออกไป แลวเรา

ดงกลบเขามาใหม ในชวงนนแหละเปนชวงทเรามสตสมปชญญะ เราฝกจตของเรา (ให

เหมอน) กบแมทดฝกลกนอยของเธอ เดกเลกๆ ยงไมรอะไร เดนสะเปะสะปะไปตามเรอง ถา

แมเอาแตโมโหและเฆยนต เดกจะกลว แลวกลายเปนเดกโรคประสาท

แมทดจะเฝามอง ถาเหนเดกเดนออกนอกลนอกทาง แมกจะอมกลบเขามา เราตองใจเยน

และอดทนอยางนน อยางไปโกรธเกลยด ลงโทษตนเอง เกลยดลมหายใจ หรอเกลยดไปหมด

ทกคน จนเกดความรำาคาญ ถาเปนอยางนนเราจะไมไดความสงบจากอานาปานสต

บางครงเราเครยดเกนไป ไมราเรงผองใส ไมมแมอารมณขน คอยแตจะกดทกอยางลงไป จง

ทำาใจใหเบกบาน แตมรอยยมลงบนใบหนาของทาน ผอนคลายและทำาใจสบายๆ ปราศจาก

ความกดดนทจะตองไดอะไรเปนพเศษ ไมมอะไรวเศษพสดารเลย

86

ทานไปคยไดไหมวา วนนทานไดทำาอะไรบางทพอจะคมคาขาวทรบประทานเขาไป เพยงมสต

กำาหนดรลมหายใจเขาเฮอกเดยวเทานนหรอ ฟงแลวมนนาขำาสนด

แตนนแหละ ทานยงไดทำามากกวาทคนอนเขาไปคยโมวาไดทำาอยางนนอยางนเสยอก เราไม

ตองไปตอสฟาดฟนกบมารรายทมาคอยผจญ

ถาทานรสกเบอหนายการทำาอานาปานสต กจงกำาหนดรถงความรสกอนนนไวดวย อยาไปคด

วาเปนสงทเราจะตองทำา แตจงใหมนเปนเรองเพลดเพลน ทำาดวยความยนดสนกสนาน เมอ

ทานคดวาทำาไมไดกใหกำาหนดรไววานนคอเครองกดขวาง เปนนวรณ เปนความกลวหรอ

ความทอแท กำาหนดรแลวกผอนคลายลงไป

อยาทำาใหการฝกนเปนเรองยาก หรอถอวาเปนภาระหนก เมออาตมาบวชใหมๆ อาตมา

เครงเครยดเอาจรงเอาจง จนดเหมอนกบทอนไมแหงตายซากทอนหนง ตกอยในสภาพอน

นาทเรศ เพราะไปคดวาจะตองอยางนนจะตองอยางนอยเรอยไป

ตอมา อาตมากเรยนรทจะหยบยกเอาความสงบขนมาพจารณา เมอความสงสยลงเลใจ

ความฟงซานรำาคาญใจ ความไมพอใจ ความเบอหนายเกดขน อาตมากยกเอาความสงบขน

มาพจารณาทองคำานนซำาแลวซำาอก สะกดจตของอาตมาใหผอนคลายลงไป ความสงสย

ตนเองเกดขนมาอก เชนวา

"นเรามาทำาอะไรอย ไมเหนไปถงไหน ไมเหนไดอะไร เปนเรองเปลาประโยชน จะตองไดอะไรสก

อยางหนงส" เปนตน

แตแลวอาตมากอยกบความรสกเชนนนดวยความสงบ นเปนวธหนงททานอาจจะลองนำาไป

ปฏบตด คอ เมอเราเครยด เรากผอนคลายลงเสย แลวเรมทำาอานาปานสตตอไปใหม ตอน

87

แรกๆ เราจะรสกตววางมงามเหมอนกบเราเรมหดดดกตาร นวมนแขงทอเทอะทะสนด แต

พอเราฝกไปเรอย เรากชำานาญขน จนกลายเปนเรองงายไป

เราเรยนรทจะมองดวา กำาลงมอะไรเกดขนในจตของเรา เมอมความงวงเหงา ความฟงซาน

ซดสาย หรอมความเครยด เรากกำาหนดร เพยงแตรไวเฉยๆ ไมตองไปยงอะไร ใหมความรตว

ทวพรอมอยวามนเปนของมนอยางนน

เราทำาความเพยรอยกบลมเขาลมออกไปเรอยๆ หากกำาหนดไมได ตงแตตนลมจนปลายลม

ทำาไดเพยงครงเดยวกยงด คอเราไมมงหวงจะใหมนถกตองครบถวนในทนททนใดนน เรา

คอย ๆ ทำาไป คอย ๆ แกไขไป ถาขณะทจตแสสายออกไป แลวเราสามารถมสตตามรวามนไป

ทไหนบาง ขณะนนแหละเรยกวาเรามปญญาเหนแจง

ถาไปคดวาจตไมควรจะเรรอนออกไป เกดชงตนเอง เกดความทอถอย ซงกมกจะเปนกนเชน

นน นนแหละคอความโงเขลา ถาเราจะฝกโยคะ เราคงไมเรมตนดวยทาทรนแรงอยางพวก

หตถโยค ดงททานเคยเหนในหนงสอ เชน เอาขาขนมาพนคอ เปนตน หากเราพยายามทำา

อยางนน เขาคงตองหามเราเขาโรงพยาบาลเปนแน เราคงจะเรมดวยวธงาย ๆ ไปกอน คอย

ฝกคอยเรยนไปทละขน

อานาปานสตกเชนกน บดนเรารวธบางแลว เรากเรมตรงนนและคอยๆ ทำาความเพยรไป

เรอยๆ แลวเราจะเขาใจวาสมาธเปนอยางไร เมอทานไมใชซปเปอรแมนกอยาทำาตวเปน

ซปเปอรแมน อยาไปพดวา "ฉนจะนงตรงน และเฝาดลมหายใจของฉนตลอดทงคน" ถาพด

อยางนนแลวเกดทำาไมได ทานจะขดเคองใจ

กะเวลาเทาททานพอจะทำาได คอย ๆ ฝกไป จนทานรไดเองวาจะทำาความเพยรไปแคไหน และ

เมอไรจงจะหยดพกผอน คนเราจะเดนไดกตองหกลมหกลกมากอน ดเดกส อาตมายงไมเคย

88

เหนเดกตวนอย ๆ คนใดทอยๆ กลกขนเดนไดทนท เดกจะหดคลานกอนและเกาะโนนเกาะน

พยงตวขนมา ลมลงไปแลวกพยงตวขนมาใหม จตภาวนากเปนเชนนน เราจะฉลาดขนมาไดก

ดวยสงเกตดความโงเขลา ดความผดพลาดทไดเคยทำาไป นำามาพจารณาทบทวน แตอยาไป

คดถงมนใหมากจนเกนไป เพราะจะกลายเปนเรองเปลาประโยชน

ถาเดกคดมากเกนไปกคงหดเดนไมได เราจะไมคดอะไรมาก เพยงแตทำาความเพยรไปเรอยๆ

ในขณะทเรากำาลงมความกระตอรอรนและศรทธาอยางแรงกลาในตวทานอาจารยและคำาสอน

ของทาน ขณะนนอะไรๆ ดมนงายไปหมด แตความกระตอรอรนอยางแรงกลานนมนไมเทยง

เปนอนจจง แลวจะนำาไปสความเบอหนาย และเมอเราเบอ เรากผละไปหาสงทตนเตนเราใจ

แทน

จะเกดปญญาหรอความเหนแจงได เราตองมานะอดทน ปลดเปลองความเหนผดออกไป วธ

นวธเดยวเทานนทจะสามารถจะระงบความคดตามนสยเดมของเรา และทำาใหเราไดรไดสมผส

กบความเงยบสงบและความวางแหงจต ถาไปอานหนงสอทวาดวยเรอง ปลอยใหทกสงทก

อยางมนเปนไปเองตามธรรมชาตของมน โดยไมตองไปพยายามดนรนขวนขวายแตอยางใด

แลวเรากมาคำานงวาเราไมตองทำาอะไรเลย นอนเอกเขนกขเกยจไปตามเรอง เมอเปนเชนน

เราจะตกอยในสภาพทเซองซมเฉอยชา

ในการปฏบตของอาตมา เมอใดทรสกตววาเซองซมไป อาตมาจะหนมาใหความสำาคญในการ

เปลยนอรยาบถเสยใหม คอจะยดตวใหตรงเชดอกขนและเพมพลงในทานง แมจะทำาไดใน

ระยะสนเพยงไมกนาท กยงดกวาไมทำาอะไรเลย ยงเราเลอกเอาทางทไมมอปสรรคหรอเอาแต

ของงาย ๆ มากเทาใด เราจะยงตามอารมณ ตามตณหาของเรามากเทานน

การจะนงลงแลวคดโนนคดนตลอดเวลานน มนงายกวานงลงแลวไมคด เพราะเราตดนสย

อยางนนมานานแลว แมความคดทวา "จะไมคด" มนกยงเปนความคดอยางหนงอยด ถาจะ

89

ไมคดเราตองมสต แลวเพยงเฝาสงเกตและฟงการเคลอนของจต แทนทจะคดเรองจต เรา

จะเฝาดมน และแทนทจะไปตดอยกบความคดความฝน เราจะรทนมน ความคดเปนการ

เคลอนไหว เปนพลงผานมาแลวกผานไปไมเทยง เราเพยงแตรไววาความคดกเปนเพยง

ความคดโดยไมตองไปประเมนคณคาหรอแยกแยะแตประการใด แลวมนจะเบาบางลงไปและ

จะระงบไปในทสด

นไมไดหมายความวาจงใจไปประหตประหารมน แตยอมใหระงบไปเอง เปนลกษณะของความ

เมตตา นสยทชอบคดจะเหอดหายไป ความวางอนไพศาลชนดทไมเคยประสบมากอนกจะ

ปรากฏแกทาน

การทเราสำารวมจตโดยมสตกำาหนดทลมหายใจเขาออกตามธรรมชาตนน เรยกวา 'สมถะ'

หรอความสงบ จตจะหายพยศไมแขงกระดางออนละมนดดงาย และลมหายใจกจะละเอยด

ประณตเขาทกขณะ เราจะใหสมถกรรมฐานของเราอยในขนทเรยกวาอปจารสมาธ (สมาธ

จวนจะแนวแน) ไมพยายามมงเขาสสมาธในขนฌาน ในขณะนนเรายงมความรตวทวพรอม

อย จตทวนวายเรารอนจะระงบลงไป แตเรายงใชสตปญญาได เราใชสตปญญาทมอย

พจารณามองใหเหนธรรมชาตของสงทงปวงทเราประสบมา ใหเหนวามนไมเทยง ทนไดยาก

ไมมตวตน อนจจง ทกขง อนตตา เปนสงทเรามองเหนได เราพจารณาตนลมและปลายลม

เฝาดทตนลม อยาไปคดอะไร เพยงแตเฝาดเฉย ๆ ทำาความรอยทกครงทหายใจเขาออก

รางกายมการหายใจซงเปนไปเอง ลมเขาทำาใหมลมออก และลมออกทำาใหมลมเขา เราควบคม

มนไมได มนเปนธรรมชาต ไมใชของเรา ไมใชตวเรา เมอพจารณาอยอยางนเรยกวา เรา

เจรญวปสสนา

ความรทเราไดจากการเจรญจตภาวนาตามพทธวธนนเปนความรชนดออนนอมถอมตน ทาน

อาจารยชามกเรยกวาเปนความรของไสเดอน คอไมทำาใหทานหยงผยองพองขน ไมทำาใหรสก

วาไดอะไรหรอบรรลอะไร ในทางโลกนนการฝกชนดนดจะไมสำาคญหรอจำาเปน ไมมใครไปพาด

90

หวขาวในหนาหนงสอพมพวา "เวลาสองทมเมอคนน ทานสเมโธไดลมหายใจเขาไปเฮอก

หนง" หลายคนชอบนงคดวาทำาอยางไรจงจะแกปญหาโลกได เพราะถอวาเปนเรองสำาคญ ทำา

อยางไรจงจะชวยประชาชนในโลกทสามได ทำาอยางไรจะใหโลกนมนดมนถกตอง เมอเราเอา

สงเหลานมาเทยบกนดแลว การเฝาสงเกตลมหายใจของเราไมนาจะสำาคญแตอยางใดเลย

บางคนคดวาไปเสยเวลาทำาไม มคนมาพดกบอาตมาในเรองนวา

"พระพวกนมานงทำาอะไรกน ไดทำาอะไรในทางชวยเหลอเพอนมนษยบาง พวกทานเหนแกตว

คอยแตจะใหคนเอาอาหารมาใหกน สวนทานเอาแตนงเฝาดลมหายใจ ทานหนหนาจากโลกอน

แทจรง"

แตแลวโลกอนแทจรงทวานนคออะไรกนแน จรง ๆ แลวใครเปนคนหนและหนจากอะไร และ

อะไรละคอสงทเราจะตองสหนา เราพบวาโลกอนแทจรงทเขาวานนคอ โลกแหงความเชอของ

เขา โลกทเขาถกผกตรงอย หรอโลกทเขารจกคนเคย แตโลกอยางนนเปนสภาวะอยางหนง

ของจต

จตภาวนาเปนการเผชญหนากบโลกทแทจรง คอรจกและยอมรบตามทมนเปนจรง ไมใชไป

เชอหรออางเหตผลตาง ๆ นานา

โลกทแทจรงนนดำาเนนไปตามรปแบบของการเกดขนดบไป เกดขนดบไป เชนเดยวกบลม

หายใจ เราไมไดตงทฤษฎเกยวกบธรรมชาตของสรรพสงทงปวง หรอไปควาเอาทรรศนะทาง

ปรชญาจากทอนมาอางเปนเหตผล แตดความเปนไปของธรรมชาตไดโดยการเฝาดลมหายใจ

ของเรา เมอเราเฝาดลมหายใจกเทากบเฝาดธรรมชาต และเมอเราเขาใจธรรมชาตของลม

หายใจ เรากเขาใจธรรมชาตของสงขารทงหลาย

91

ถาเราจะพยายามทำาความเขาใจกบสภาวะทเกดจากปจจยปรงแตงในแงมมอนหลากหลาย

แลวละก จะเปนเรองยงยากยงเกนกำาลงทจตของเราจะทำาได เราจงเรยนรจากของงายๆ

อยางน ดวยจตทสงบ เราจะรถงลกษณะทเปนวงจร คอเราเหนวามเกดกมดบ

วงจรนเรยกวา 'สงสาระ' หรอเวยนเกดเวยนตาย เราสงเกตเหนสงสารวฏของลมหายใจ เรา

หายใจเขาแลวหายใจออก จะหายใจเขาหรอออกแตอยางเดยวไมได เพราะมนองกนอย มน

คงนาขนสนดถาไปคดวา

"ฉนตองการแตลมหายใจเขาอยางเดยวไมเอาลมหายใจออก ชวตของฉนจะอยกบลมหายใจ

เขาอยางเดยวเทานน"

ถาอาตมาพดอยางนกบทาน ทานคงคดวาอาตมาเปนบาไปแลว แตคนสวนใหญเขาทำาอย

อยางนน ดเถอะวาพวกเราโงเขลาเพยงใด ในเมอเขาตองการเกาะตดอยกบความตนเตน

เราใจ ความเพลดเพลนสนกสนาน ความเปนหนมเปนสาว ความสวยความงาม ความแขง

แรงกระฉบกระเฉงแตเพยงดานเดยว มนเปนความบาบอแบบเดยวกบททานไดยนอาตมา

พดขางตนวา ตองการแตลมหายใจเขาอยางเดยว

เมอเราไดเหนแลววา การยดมนอยกบความสวยงาม ความลมหลง ความเพลดเพลนใน

กามคณ จะนำาเราไปสความผดหวงในทสดเชนนแลว ทาทของเรากคอไมยดมนถอมน ทงน

มไดหมายความวาจงใจจะประหตประหาร แตจะปลอยวางไปเฉยๆ ไมเกยวเกาะอกตอไป ไม

เสาะแสวงหาความครบถวนสมบรณในสวนใดสวนหนงของวงจร แตมองใหเหนวาความครบ

ถวนสมบรณนนอยในวงจรทงวงจร ซงมชรา พยาธ มรณะอยในนนดวย

อะไรกตามทเกดมาจากความวาง เมอขนสสดยอดแลว จะตกกลบมายงความวางนนอก และ

นคอความครบถวนสมบรณ เมอเราเรมเหนสงขารทงหลายมลกษณะเกดดบ เกดดบ อยเชน

92

นน เรากจะตงตนกาวไปสสภาพทปราศจากการปรงแตง คอความสงบแหงจตและความ

เงยบ เราจะเรมสมผสกบสญญตาหรอความวาง ซงมไดหมายความวาไมมอะไรเลย แตเปน

ความใสสวางและความเงยบทกองกงวาน แทนทจะหนไปสสภาพทเกดจากการปรงแตงของ

ลมหายใจและจต เราจะหนไปสความวาง เราจะมองเหนซงถงสภาวะเหลานน และจะไมตามด

หลงไปมปฏกรยาตอบโตกบมนอกตอไป

มนมอยอยางน คอสภาพทเกดจากการปรงแตง สภาพทปราศจากการปรงแตง และความร

แจง ทวาความรแจงนนคออะไร เปนความทรงจำาใชไหม เปนความรสกตวใชไหม หรอวาเปน

เรา อาตมาหาคำาตอบใหไมได แตอาตมารจกได

ในการปฏบตจตภาวนาทางพทธศาสนานน เราอยกบความรอนน รอย ตนอย เบกบานอย

เปนพทธะอยในปจจบนนน รวามเกดกมดบ ไมมตวตน เรานำาความรแจงนมาใชกบทก ๆ สง

ทงทเกดจากการปรงแตง และทไมมการปรงแตง มนเปนเรองนอกเหตเหนอผล เหนอพน

ความเขาใจ เราตนอย ไมหลกหนไปไหน และทงหมดนกเปนเรองธรรมดาสามญนเอง เราม

อรยาบถส คอ นง ยน เดน นอน ไมตองไปใชทาเอากนชฟา หรอหกคะเมนตลงกา เราใช

อรยาบถทงสนกบลมหายใจเขาออกธรรมดานเอง เพราะเรากำาลงเคลอนไปสสงทเปน

ธรรมดาสามญ ไมมการปรงแตง สภาพทเกดจากการปรงแตงมนผดธรรมดา มนพเศษออก

ไป แตความสงบแหงจตนนไมมการปรงแตง เปนของธรรมดาๆ จนคนไมอาจสงเกตได มนม

ของมนอยแลวตลอดเวลา

ทเราไมอาจสงเกตได กเพราะเราไปเกาะเกยวเหนยวหนวงอยกบสงทลกลบและนาตนเตน

เราใจ บดนดวยความรแจงเชนนน เรากลบไปสจดเดมในจตภาวนา คอความสงบระงบ เรา

เขาใจไดวา โลกนมนกเปนของมนอยางนน เราจะไมถกหลอกใหหลงอกตอไป ความประจกษ

แจงในสงสารวฏนำาไปสความเหนแจงในนพพาน

93

ความรแจงของพระพทธเจามอยสองอยาง คอ รแจงในสภาพทเกดจากการปรงแตง และท

ปราศจากการปรงแตง รถงความเปนไปของสรรพสงทงปวงตามทเปนจรง ปราศจาก

อปาทาน ในขณะนเองเรารสภาพของจต รสกขณะเราไดเหน ไดยน ไดรรส ไดกลน และได

นกคด ตลอดจนรบรความวางแหงจต ธรรมของพระพทธเจานนเปนคำาสอนทตรง การฝก

ปฏบตของเรามไดมความมงหมายทจะใหสำาเรจบรรลมรรคผลอนใด แตเพอใหรแจงใน

ปจจบนขณะเทานน

คดลอกจาก

http://www.geocities.com/palapanyo/files/pakinaka/sumato.htmlhttp://www.dharma-gateway.com/monk/preach/lp_sumetho/lp-sumetho-04.htm

-------------------------------------------------------------------------

94

เรอง : ฝกสมาธ เพออะไร

ไมวาเราจะฝกสมาธวธไหน อยายดตดวธการ อยาฝกไปโดยทยดแตวาตองใชวธนนๆ เชน ถา

ฝกจบลมหายใจเขาออก กอยาเอาแตวาตองจบลมหายใจตอไปเรอยๆ ถาฝกภาวนาใชคำาวาพ

ทโธ กอยาเอาแตยดตดกบคำาภาวนาวาพทโธ

สมาธทกวธ ฝกเพอกำาหนดตามรใหทน ทแปลกคอการตามรทวานไมใชการตามรทเกดจาก

การใชจตกำาหนดหรอคดในแบบทเราใชสมองคดในการทำางาน แมชวงแรกๆจำาเปนตอง

กำาหนดจตใหตามรไปบาง แตสดทายแลวการตามรตองเกดขนเองโดยทเราไมตองกำาหนด

สภาวะในขณะนนจะวาหลบกไมใชตนอยกไมเชง

จากคำาสงสอนของทานพอล วดอโศการาม ซงรวบรวมไวท

http://www.yajai.com/000026.php ผมมความเขาใจดงน

เปนวธฝกสมาธทใชกายฝกจตแลวกลบมาใชจตตามรอาการของกาย

เรมจากการกำาหนดตามรอาการของการหายใจเขาออก โดยภาวนาพทโธกำากบตามลมหายใจ

(ใชกาย ฝกจต)

จากนนพอคำาวาพทโธเรมชดเจนขน กเรมละจากกาย ใหเหลอแคการตามรดวยคำาบรกรรมวา

พทโธเทานน โดยใหหายใจเขาออกครบกอน แลวจงภาวนาพทโธ แลวจงละกายไปทจตซง

ภาวนาพทโธอยางเดยวเทานน

95

สาเหตทตองกำาหนดจำานวนครงในการหายใจหรอภาวนาพทโธ ทำาเพอใหจตไมหลดไปเรอง

อน และไมทำาซำามากจนเกนไปหรอไมทำานอยเกนไป

การฝกตองทำาอยางมคณภาพ ไมหนกเกนไป ไมเบาจนเกนไป และมงจบตวผรใหไดโดยไม

ตองยดวากำาลงฝกจบลมหายใจหรอกำาลงภาวนาพทโธ

ตวผรจะแสดงใหเหนชดขนตอนทเปลยนคำาบรกรรมจากพท มาเปนโธ จากโธ มาเปนพท

เพราะถาไมตามรใหดเราจะเอาแตภาวนาพทโธตดกนไปโดยไมไดตามรถงสภาวะปจจบนวา

กำาลงทำาอะไรอย และกำาลงจะทำาอะไรตอไป

ชวงทภาวนาเฉพาะคำาวา พทโธ ตอๆกนไปนน ตองไมกำาหนดจตใหแรงเกนไปหรอเบาเกนไป

อยาเนนทวาตองใหไดคำาวาพทโธชดเจน ขอเพยงแตใหภาวนาในใจไดอยางตอเนองไปเทาท

ตองการโดยไมวอกแวกสงจตไปคดเรองอน และควรรสกวาสามารถตามรไดงายและชดเจน

ขนแมคำาวาพทโธจะดเหมอนวาดงหรอเบาลงกตาม

คำาภาวนาพทโธจะหายไปเอง แตจตตวผรตองยงคงอยและเดนชดขน ไมใชวาคำาภาวนาหาย

ไปเพราะเราลมหรอหลบ

พอถงขนน จตตวผรนาจะแยกออกจากกาย ซงอาการของกายทสงบในขณะนนจะมแต

อาการของลมหายใจเทานนทเดนชดกวาอาการอยางอน ทำาใหจตตามรลมหายใจไดอยาง

ละเอยด (ไดเอง)

ถาจตละเอยดจรง นาจะจบอาการไหลเวยนของโลหต ความรอนเยนของอวยวะภายใน พลง

ลมปราณทไหลเวยน ซงนนกคอการแยกธาตส ลม ไฟ นำา ดน (ไดเอง)

96

พอจตรถงสภาวะความเปนจรงของรางกายแลว กจะละจากกาย เหลอแตจต

(ขอความเหลานเปนเพยงความเขาใจของผม ไมใชวาผมทำาไดแลวถงขนทผมเขาใจ เพยงแต

วากำาลงใชความเขาใจนในการฝกสมาธอยเทานน)

-------------------------------------------------------------------------

97

เรอง : บทพสจนของสตกบการใชคอมพวเตอร

สำาหรบคนทชอบฝกสมาธ การใชคอมพวเตอรนแหละจะชวยในการฝกสตไดเปนอยางด

เพราะเราตองคอยตามรทงกายและใจและใชกายใจประสานกนใหดในการเลอกใชแปนพมพ

หรอ Mouse เพอนำามาใชงานใหเหมาะสม สวนคนทคดวาตวเองมสมาธมสตดแลวขอให

คอยดมอของตวเองใหดวาพอใชทง 2 มอชวยพมพอะไรเสรจลงไปแลว มอขวาของคณยาย

ไปแบบไมมสตไปควา Mouse อยเรอยเลยหรอไม ถามอของคณดเหมอนวามชวตจตใจของ

มนเอง ชอบเลอนไปจบ Mouse เองทกครงจนเหมอนวามอจะขาด Mouse ไปไมได แสดง

วายงขาดสต ไมสามารถตามรอาการของกายใจไดทน

-------------------------------------------------------------------------

98

เรอง : ภาวนาพทโธๆๆๆ แบบไมใชพทโธเฉยๆ

ในการภาวนาทเลอกใชคำาบรกรรมวา พทโธ พทโธ พทโธ ตอเนองกนไปตลอดนน เชอวา

หลายๆคนอาจภาวนาคำานไปไดพกเดยว จตใจจะหลดจากคำาวาพทโธไปไหนตอไหนอยเรอยๆ

ใชไหม

ดงนนแทนทจะเอาแตนกคำาบรกรรมวาพทโธอยางเดยวเทานน ขอใหหาเหตกำากบการตามร

ไวเสมอ พอตามรทนแลวจงคอยภาวนาวา พทโธ

การหาเหตใหตามรน ไมตองหาเหตอะไรใหวนวายไปหรอก เพราะจตของคนเรานมนซน

เหมอนลงอยในตวของมนอยแลว พอลงขยบ ใหตามรวาเจาลงตวนมนขยบแลวนะ จากนน

เรากภาวนาวา พทโธ

ฝกตอนแรกๆกวาจะรวาลงมนขยบ ลงมนกวงไปไหนตอไหนไปไกลเสยแลว นเรยกวาตามร

ไมทน ตามรไมตอเนอง ตามรไมไดทกขณะ

ถาฝกไปจนคลอง อยาวาแตลงขยบเลย แคพอลงคดจะขยบ เรากจะรทนมนกอนทลงมนจะ

ขยบจรงเสยดวยซำา พอภาวนาพทโธ กจบ ไมตองเอาอารมณหรอความทรงจำาในอดตหรอ

คดไปในอนาคตมาสานตอเขาไปอก มนจะจบแคนน อยกบสภาวะทเราเรยกกนวาปจจบนนน

แหละ ซงวาไปแลวมนกไมใชปจจบนอยางทเรยกกน

การฝกแบบนใครจะวาเปนแตสมาธ ไมใชปญญากชางเขานะ ผมเชอวาคนทมสมาธทด เมอ

ถงคราวจะใชปญญา กใชไดอยางรวดเรว พอรทน แพลบเดยวกจบ เพราะมฐานของการฝก

ตามรมกำาลงจตเปนอยางด สวนคนทเอาแตปญญา ฝกตามรแบบเอาปญญาเขาวา จะใช

99

ปญญาไดชากวา จะทำาอะไรๆกเชองชาไปหมดเพราะตองคอยตามรใหทน หรอรไดแคสงท

เลอกจะร สวนทไมรยงมอกเยอะเพราะตามรไมทน

สมาธกบปญญาตองไปดวยกน มนเปนฐานของกนและกน

-------------------------------------------------------------------------

เรอง : ธรรมน .... ถกใจนกหนา

-------------------------------------------------------------------------

คณพอของผมเปนคนทเนนการมสตรตวเปนอยางยง แตทานไมไดฝกสมาธอยางจรงจง

และไมสนใจทจะฝกเทาใดนก ขอเพยงแตใหมสตในการกระทำาสงตางๆกพอแลว เวลาทำาสง

ใดขอใหใสใจในการทำาสงนนใหเตมท และขอใหเลอกทำาสงเดยวใหเสรจกนไป อยาทำาโนนทำาน

พรอมกนไป เชน เวลารบประทานอาหาร กไมควรใชตาอานหนงสอไปพรอมกนกบอาปาก

ปอนขาวใสปากไป ถาเมอใดทผมทำาอะไรทหลงลม จะถกตกเตอนวา "ไมมสต"

ตอมาเมอผมสนใจฝกสมาธ พยายามชวนคณพออานหนงสอธรรม ทานกบอกวาอานแลวไม

เขาใจ อานหนงสอธรรมทไรจะหลบใหไดทกท ขออานหนงสออยางอนดกวา แลวทานกเลาให

ฟงวา เพอนทเขาวดฝกสมาธเปนประจำาไดเอยปากชมทานวา เทาททานฝกการมสตเนยก

พอแลว คณพอจงรสกวาแคนกพอ และเนนแตเรองมสตนเรอยมา ซงตอมาระยะหลงในชวง

ทปวยเปนโรคหวใจ คณพอเรมสนใจสมาธมากขน ทานเลาใหฟงวา เวลานอนรอคณหมอให

ผาตด กใชสตระลกถงลมหายใจไปตลอดเสมอ

การมสตระลกรตวและตามรจตของตวนเปนสงทด โดยเฉพาะคนยคนทไมคอยมเวลาเขาวด

ชอบบอกตวเองวาไมมเวลาฝกสมาธ มกใหความสนใจเรองการมสตตามรนกนเปนพเศษ

100

แถมบางคนยงบอกวา ไมจำาเปนตองไปนงสมาธแบบนงนงใหเสยเวลาดวยซำาไป พอฟงเทศน

เรองการมสตกจะชอบฟงเพราะถกใจตวเอง แตถาเปนเทศนคำาสอนวธฝกสมาธกลบไมชอบ

หรอมอคตไปทางตอตานเสยดวยซำา

ทนาหวงมากๆกคอ คนทไมคอยมเวลาเขาวด ไมยอมแบงเวลามาฝกสมาธ ในชวงชวตของ

เขาอาจมโอกาสไดฟงธรรมเพยงไมกครง พอฟงคำาเทศนทถกใจของตน กจะจดจำาแตคำา

เทศนทถกใจนนๆไปตลอด แลวคดแตวาปฏบตตวเพยงแคนกพอแลว ไมมอะไรตองทำา

มากกวานนอก

พอเขยนถงตรงน ขอใหคดถงยคของพระพทธเจาตอนเพงตรสรใหมๆ พระองคทานทรง

หนกใจวา ธรรมททรงตรสรนนเปนเรองทยากทผอนจะเขาใจยงนก ยอมแสดงวาธรรมนนไม

ไดเปนอะไรๆทพวกเราจะคดเอาแบบงายๆวา แคนนแคนกพอแลว หรอคดวาแคททำาใหเรา

พอใจถกใจไดนกพอแลว

ไมยากหรอกทจะเลอกธรรมทตนถกใจ เพยงแตวาสงทถกใจนนเปนสงทถกตองหรอไม หรอ

ถาจะกลาววาถก กถกตองอย แตยงมเรองทถกตองมากกวานนอยอกหรอไม

-------------------------------------------------------------------------

101

เรอง : การอโหสกรรมเปนทานขนสงสดไดอยางไร

ในบรรดาการใหทานนน ถาจดลำาดบผลจากการใหจากนอยไปมากแลว มลำาดบตามน

วตถทาน ไดบญนอยทสด

วหารทาน

ธรรมทาน

อภยทาน ไดบญมากทสด

ความทกขสขในปจจบนทพวกเราประสบอยเกดจากเหตหลายอยาง มไดเกดจากกรรมแต

ประการเดยว แตถาเชอเรองการเวยนวายตายเกด พวกเรายอมผานการตายเกดมานบภพ

นบชาตไมถวน หลวงตาบวทานกลาววา ถาเขยนบนทกกรรมลงไปในหนากระดาษ จะพบวา

เมอนำาหนากระดาษนนมาอาน จะอานตวหนงสอทบนทกไวไมออกหรอก เพราะตวหนงสอท

เขยนบนทกแตละครงจะเขยนทบกนแนนจนเปนสดำาพดไปหมด ดงนนพวกเราทกคนตาง

เปนเจากรรมนายเวรของใครตอใครมามากมาย สะสมกรรมกนไวนบภพนบชาตไมถวน หาก

ยอมอโหสกรรมใหแกกนได ยอมเกดผลมหาศาล เหนอกวาการใหวตถทานและวหารทานททำา

ไวในชาตนเพยงชาตเดยว เปนการใหทสงผลตอตวผใหเอง และยงทำาใหผอนพนบวงกรรมท

จะตองสบตอกนไปกลบไปกลบมาจนไมรวาใครเปนผเร มกรรมนนกอน ซงการใหอภยทาน

เปนการใหโอกาสททำาใหพนจากบวงกรรมนเองจงถอเปนการใหทานอยางสง

102

ผมเชอวาเราทงหลายเมอเกดมาแลว จะตองเกดในครอบครวใดหรอไปทำางานหรอรวมสงคม

กบใคร ยอมเกดจากแรงจากผลกรรมในอดตมใชนอย หากเคยเปนเจาหนเมอชาตกอนแลว

ยงแคนใจอยากไดคน ชาตนกเกดมาเพอทวงหนกนอก ยงทกวนนพวกเราใชเวลาททำางาน

กนมาก ใชเวลาและทมเทแรงกายแรงใจใหกบททำางานจนมากกวาใหกบครอบครวเสยดวยซำา

กรรมในททำางานจงนาจะแรงกวากรรมอน

ผมขอยกธรรมคำาสอนทเกยวของกบการอภยทานหรอการอโหสกรรมมาใหศกษากน

การบรหารจตสำาหรบผใหญ สมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช สกลมหาสงฆ

ปรณายก

อภยทาน คออยางไร ?

อภยทาน กคอการยกโทษให คอการไมถอความผดหรอการลวงเกนกระทบกระทงวาเปนโทษ

อภยทานนเปนคณแกผให ยงกวาแกผรบ เชนเดยวกบทานทงหลายเหมอนกน คออภยทาน

หรอการใหอภยน เมอเกดขนในใจผใด จะยงจตใจของผนนใหผองใสพนจากการกลมรม

บดบงของโทสะ

อนใจทแจมใส กบใจทมดมว ไมอธบายกนาจะทราบกนอยทกคนวาใจแบบไหนทยงความสขให

เกดขนแกเจาของ ใจแบบไหนทยงความทกขใหเกดขน และใจแบบไหนทเปนทตองการ ใจ

แบบไหนทไมเปนทตองการเลย

ความจรงนน ทกคนทสนใจบรหารจต จะตองสนใจอบรมจตใหรจกอภยในความผดทงปวง

ไมวาผใดจะทำาแกตน แมการใหอภยจะเปนการทำาไดไมงายนก สำาหรบบางคนทไมเคยอบรม

103

มากอน แตกสามารถจะทำาไดดวยการอบรมไปทละเลกละนอย เรมแตทไมตองฝนใจมากนก

ไปกอนในระยะแรก

ตวอยางเชน เวลาขนรถประจำาทางทมผโดยสารคอยขรถอยเปนจำานวนมาก หากจะมผเบยด

แยงขนหนา ทงๆ ทยนอยขางหลง ถาเกดโกรธขนมาไมวานอยหรอมาก กใหถอเปนโอกาส

อบรมจตใจใหรจกอภยใหเขาเสย เพราะเรองเชนนไมใชเรองทควรถอโกรธกนหนกหนา เปน

เรองเลกนอยเหลอเกนควรจะอภยใหกนได แตบางทไมตงใจคดเอาไวกจะไมทนใหอภยจะเปน

เพยงโกรธแลวจะหายโกรธไปเอง

โกรธแลวหายโกรธเอง กบโกรธแลวหายโกรธเพราะใหอภย ไมเหมอนกน โกรธแลวหายโกรธ

เองเปนเรองธรรมดา ทกสงเมอเกดแลวตองดบ ไมเปนการบรหารจตแตอยางใด แตโกรธ

แลวหายโกรธเพราะคดใหอภย เปนการบรหารจตโดยตรง จะเปนการยกระดบของจตใหสง

ขน ดขน มคาขน

ผดแลเหนความสำาคญของจต จงควรมสตทำาความเพยรอบรมจตใหคนเคยตอการใหอภยไว

เสมอ เมอเกดโทสะขนในผใดเพราะการปฏบตลวงลำากำาเกนเพยงใดกตาม พยายามมสต

พจารณาหาทางใหอภยทานเกดขนในใจใหได กอนทความโกรธจะดบไปเสยเองกอน

ทำาไดเชนนจะเปนคณแกตนเองมากมายนก ไมเพยงแตจะทำาใหมโทสะลดนอยลงเทานน และ

เมอปลอยใหความโกรธดบไปเอง กมกหาดบไปหมดสนไม เถาถานคอความผกโกรธมกจะยง

เหลออย และอาจกระพอความโกรธขนอกในจตใจไดในโอกาสตอไป

ผอบรมจตใหคนเคยอยเสมอกบการใหอภย แมจะไมไดรบการขอขมา กยอมอภยใหได ใน

ทางตรงกนขาม ผไมเคยอบรมจตใจใหคนเคยกบการใหอภยเลย โกรธแลวกใหหายเอง แม

ไดรบการขอขมาโทษ กอาจจะไมอภยใหได เปนเรองของการไมฝกใจใหเคยชน

104

อนใจนนฝกได ไมใชฝกไมได ฝกอยางไดกจะเปนอยางนน ฝกใหดกจะด ฝกใหรายกจะราย...

http://www.dhammajak.net/board/viewtopic.php?t =6185

สมเดจพระสงฆราช ทรงอธบายในเรอง วธสรางบญบารม วา อภยทานนนเปนทานทสงสด

สงกวาธรรมทานเสยอก ตามเหตผลดงน

๑๕. การใหธรรมทาน แมจะมากถง ๑๐๐ ครง กยงไดบญนอยกวาการให "อภยทาน" แมจะ

ใหแตเพยงครงเดยวกตาม การใหอภยทาน กคอการไมผกโกรธ ไมอาฆาตจองเวร ไม

พยาบาทคดรายผอนแมแตศตร ซงไดบญกศลแรงและสงมากในฝายทาน เพราะเปนการ

บำาเพญเพยรเพอละ "โทสกเลส" และเปนการเจรญ "เมตตาพรหมวหารธรรม" อนเปน

พรหมวหารขอหนงในพรหมวหาร ๔ ใหเกดขน อนพรหมวหาร ๔ นน เปนคณธรรมทเปนองค

ธรรมของโยคบคคลทบำาเพญฌานและวปสสนา ผททรงพรหมวหาร ๔ ไดยอมเปนผทรง

ฌาน ซงเมอเมตตาพรหมวหารธรรมไดเกดขนแลวเมอใด กยอมละเสยไดซง "พยาบาท" ผ

นนจงจะสามารถใหอภยทานได การใหอภยทานจงเปนเรองทละเอยดออนและยากเยน จงจด

เปนทานทสงกวาการใหทานทงปวง

อยางไรกด การใหอภยทาน แมจะมากเพยงใด แมจะชนะการใหทานอนๆทงมวล ผลบญนนก

ยงอยในระดบทตำากวา "ฝายศล" เพราะเปนการบำาเพญบารมคนละขนตางกน

แนวทางสำาหรบการแกไขวบากกรรมใหเบาบางลงไป

http://www.watthamfad.com/WEB_THAI/Vi-Bak_Gum_TH/Kae_Gum_TH.htm

105

สำาหรบทานทผดพลาดไปแลว กอยากขอแนะนำาหนทางแกไข วบากกรรม เหลานนใหบรรเทา

ลงไปหรอหมดไปในทสด ใชไดกบ กรรม ทกประเภท มขอแนะนำาดงน

1. ทำาบญอทศสวนกศล ใหแกเจากรรมนายเวรทกำาลงตดตามใหผลเราอยทกรปแบบ เพอ

ใหดวงวญญาณนนเหนวา เรามความตงใจจรงและสำานกในผลกรรมทไดกระทำาลงไป เชน

การทำาบญใสบาตร ถวายสงฆทาน ทอดผาปา ทอดกฐน ถวายพระพทธรป ถวายผาไตร ไถ

ชวตสตว ฯล แลวตงใจกรวดนำาอทศสวนกศลใหแกเจากรรมนายเวรทอยในตวของเรา

เทานน แตทานตองเขาใจเสยกอนวานเปนเพยงทานกศล เปนกศลเบองตนทยงหยาบอยซง

อาจจะไมพอเพยงสำาหรบการไถโทษฑณฑทไดกระทำาผดไวกบเจากรรมนายเวรตนนนกได

2. การบวชพราหมณหรอการบวชพระ การถอศล 5 ศล 8 ศล 10 ศล 227 ตามเพสภาวะ

สวนจะเปนการบวชกวนยอมขนอยกบความเหมาะสมของแตละบคคล เมอบวชแลวควรสวด

มนตไหวพระ ทำาวตรเชา-เยน เจรญสมาธภาวนาใหมาก เพราะเปนกศลทละเอยดสงกวาการ

ใหทานขางตน เพราะการบวชชพราหมณหรอการถอศล 8 เปนระดบของบญทสงกวาการให

ทาน นอกจากจะมโอกาสทำาวตรเชาเยน กยงไดนงสมาธแผสวนบญสวนกศลทเปนทพยให

แกเจากรรมนายเวรอกดวย หรอ ถาเปนกรรมหนกและเปนผชายกอาจบวชพระ เพออทศ

สวนกศลใหกบเจากรรมนายเวรกยงดมาก

3. เจรญสมาธภาวนา แมเราจะไมมเวลาไปบวชถอศลทวดกตาม เรากควรจะทำาบานใหเปนวด

ดวยการสวดมนตและเจรญสมาธภาวนาใหเปนนจ เพราะบญจากการเจรญสมาธภาวนา เปน

กศลทละเอยดมากและสงทสด ซงเปนทปรารถนาของทกดวงจดดวงวญญาณ เพราะผม

กายทพยหรอกายละเอยดยอมอยากไดบญทละเอยดเชนกน อกประการหนง จะเปนการ

คลายขนธหรอปรบปรงธาตขนธใหผอนคลายระงบ เบญจขนธอนประกอบดวย รป เวทนา

สญญา สงขาร วญญาณ กรรมเลก กรรมนอย จะถกขบผอนคลายออกจากขนธไดบางสวน

ทำาใหดขนและเกดปตสขตามมา พยายามใหจตแนวแนมนคง จนจตดงวบจนเกดความสงบ

106

และสขในใจ แลวแผเมตตาใหดวงจตดวงวญญาณนนมาอนโมทนา และใหเปนอโหสกรรมตอ

กน เพราะองคสมเดจสมมาสมพทธเจา ไดกลาววา หากเราทำาจตใหนงสงบไดเพยงชาง

กระดกห งแลบลน ยอมสามารถปดอบายภมได คอ ทำาความดหนความชว ดงนนแมไมอาจจะ

ไปบวชชพราหมณได กอยปฏบตเอาเองทบานกได แตขอใหทำาจรงเทานน

4. การขออโหสกรรม หรอ การใหอภยทาน ในบรรดาทานทงหลายอนประกอบดวย วตถทาน

ธรรมทานและอภยทาน ถอวาอภยทานเปนทานในระดบปรมตถทานบารม หากมการให

อโหสกรรมซงกนและกน กรรมนนยอมเปนโมฆะ หลดพนจากบวงกรรมนนทนท ดงนนหาก

เจากรรมนายเวรใดปรากฏตนตอหนาในขณะนน กพงประกาศขออโหสกรรมกนทนท หาก

แมวาอกฝายไมยอม กรรมนนกยอมดำาเนนการสงผลตอไป สดแทแตลกษณะแหงกรรมท

กระทำากนมา ดงนน ทกครงททำาบญแลวใหกรวดนำาแผเมตตา ระบถงเจากรรมนายเวรทอย

ในตวขาพเจา หรอ ทตดตามขาพเจา ใหมาอนโมทนาในสวนบญสวนกศลทขาพเจาอทศใหน

และกรรมอนใดทไดกระทำาไปโดย เจตนากด ไมเจตนากด รเทาไมถงการณกด ขอใหเปน

อโหสกรรมแกขาพเจาตงแตบดนเปนตนไป เพอเปนการแสดงความตงใจทจะอทศใหแกเขา

จรง ๆ และดวยความสำานกผด

5. ขอรองไกลเกลย เมอทำาทกอยางทแนะนำาแลว เหตการณรอบ ๆ ตว หรอ สขภาพการ

เจบปวยไมดขน กตองหาคนกลางชวยไกลเกลยให ดงนน "พระสงฆ"ผทรงศล จงเปน

ทางออกทด เพราะทานเปนผประพฤตปฏบตดปฏบตชอบ และมศล 227 ยอมมวธการ

เจรจาไกลเกลยให เพราะเราเปนจำาเลย แตวญญาณทอาฆาตเปนโจทก ดงนนถงแมเราจะ

พยามสรางบญสรางกศลทกรปแบบแลว เจากรรมนายเวรอาจจะยงไมยอมกได เพราะความ

โกรธยงมอยจงไมยอมฟงเสยงรองขอของเรา จงจำาเปนตองอาศยคนกลางทเปนทเคารพ

นบถอหรอเกรงใจกนไกลเกลยให โดยอาศยจตสำานกในบาปบญทไดกระทำามา และสรางกศล

อยเสมอเปนสำาคญ ประกอบดวยพระสงฆทมบญฤทธและเมตตาจตทแผเมตตาโปรดสตวผ

ทกขยากทงหลาย ใหเกดปญญาดวงตาเหนธรรม จนยอมละวางและใหอโหสกรรมตอกน

107

นอกจากบทความตามเนอหาขางตนแลว หลวงพอสชน ปรปณโณ วดธรรมสถต ไดเมตตา

อธบายใหกบผมวา เมออโหสกรรมแลวยอมมผลแกผให เพราะทำาใหจตใจผองแผว เปด

โอกาสใหเราสามารถใชจตในทางธรรม ดกวาทจะเกบความเคยดแคนโมโหเอาไวซงไมไดเกด

ประโยชนอยางใด

-------------------------------------------------------------------------

108

เรอง : ความสขความทกขคอสภาพสมพทธ

-------------------------------------------------------------------------

ธรรมนเปนเรองแปลกทกวาจะไดบทเรยนวาอะไรเปนอะไร กตองเจอเรองทกขกบตวใหได

กอน ธรรมหลายๆเรองเขยนไป อธบายไป กเทานน หากผฟงธรรมยงไมถงเวลาทจะไดบท

เรยน ตราบใดทมแตความสข กจะหลงระเรงไปเรอยๆจนกวาสขนนจะหมดไป และแลวพอเรม

ทกข จงคอยเกดความเขาใจธรรมขนมา

ความสขทวาสขนน มนเปนความสขของแตละคนทใหคากบความรสกวาสขตางกน ถาใหคน

ทไมมจะกน มาอยบานทเจาของคดวาหลงนเลกเกนไป คนทไมมจะกนเขาจะมองวาบานหลงน

มนใหญเหลอเกนแลว คนทรวยลนฟาแตยงมความอยากไดอยากมใหมากกวาเดมอก ถา

ยายไปอยบานหลงเลกๆกคงทกขใจอยางมาก แตถามองใหกวาง มองดคนอน มองดสตว

โลกนอยใหญใหด การทตวเรามดเทาทมอยนกถอวาดกวาคนอนทแยกวาเรามากนก

ถามองใหไกลตอไปอก ทรพยสมบตทมอยนมนเปนของเราจรงหรอ ถามนเปนของเราจรง

เรากตองไดรบแตความสขจากการไดเปนเจาของทรพยสนนนๆ อรยทรพยตางหากทจะ

ตดตวเราไปตลอดไมวาชาตนชาตหนาหรอชาตไหนๆ แลวจะมวตดภพตดชาตอยากไดนน

อยากไดนใหยอนกลบมาเกดในภพนไปอกทำาไม

คนทมวแตรำาพงนอยใจวา ทำาไมครอบครวของตน ไมวาจะเปนสามของภรรยาทนอกใจ หรอ

ภรรยาของสามทนอกใจ ทำาไมลกหลานของเราจงไมไดทำาตวดอยางทเรานก ขอใหมองด

ครอบครวอนๆใหดเถด มกครอบครวกนทอยดวยกนไดอยางมความสข บางกตายจากกนไป

กอน บางกทะเลาะกน บางมลกทเอาแตเทยวเตร กนเหลาเลนการพนน ถามองดใหดแลว

109

ความทกขทวาทกขของคณนน มนยงดกวาครอบครวอนอกมาก แลวจะไดรจกพอกบสภาพ

ของตน

ทวาทกขนนเปนทกขในสงทม ยงดกวาคนอนอกมากททกขเพราะสงทไมม

ใหพจารณาความทกขของตนเทยบกบความทกขของผอนแลวจะทกขนอยลง

จะเหนธรรมชดเจน เมอมองทกข

-------------------------------------------------------------------------

110

เรอง : การตามร คอ อาการสมพทธ

ทกวนนจะพบเหนคำาวา ตามร ดจต หรอตามดจต เปนคำาทใชกนบอยมากในหมผสนใจธรรม

โดยเฉพาะผททำางานรดตวแลวเพงกาวเขามานน จะตดอกตดใจกบการฝกตามร ดจต หรอ

ตามดจต นมากเปนพเศษ เพราะคดวาเปนวธฝกทงาย ไมตองเสยเวลาเขาวด ไมตองมานง

สมาธ เพราะตวเองกไมมเวลาอยแลว พอไดวธฝกทงายและสามารถนำาไปใชไดในชวตประจำา

วนไดตลอดเวลา กยอมทำาใหเกดความนยมและใชกนแพรหลายมากขน

การตามรนน ถามวาจะตามรอะไรบาง หลายๆคนนาจะตอบวา กตามรทกอยางทผานเขามา

ทางขนธหาทางอายตนะหกทงตาหจมกลนกายใจใชไหม ทนาแปลกคอพอเราตามรสงหนงได

กจะอดตามรเรองอกอยางหนง เชน พออานตวหนงสอน คณกจะสนใจแตเฉพาะตวหนงสอ

แลวหมดโอกาสทจะตามรเร องอนๆ

เทาทไดสมผสกบการตามรมาดวยตวเองมาบาง พบวาการตามรนน ขนกบวาเราจะใชอะไร

ตามร ถาเอาแตตามรดวยสภาพของจตใจธรรมดาทไมไดผานการฝกมากอน อาจจะรบาง

ไมรบาง แถมสงทวารกไมไดรในสงทควรรเสยอก เปรยบเสมอนการใชตาด กจะเหนแคของท

ตาสามารถมองเหนไดเทานน แตถาใชกลองจลทรรศนหรอแวนขยายทตดแสงอนฟาเรดไว

ดวย กจะเหนไดละเอยดมากขน แถมสามารถเหนในสงทไมไดเหนกนดวยแสงสวางตอน

กลางวน

ผทจตไมคอยสงบ จะเหนแตจตทวาวนหรออารมณทตดยดกบสงนนสงนเปนพเศษ ซง

ความกระเพอมของจตนเกดจากอาการตอบสนองของรางกายจตใจตอสงภายนอก

111

แตพอจตสงบละ จะตามรอะไร นาคดใชไหมวาสำาหรบพระอรยะทจตของทานสงบยงกวาพวก

เรา ทานจะตามรอะไร

พวกเรามกมองขามสงทตดกบตวเรามาชวชวต จนแทบไมเคยรสกตวเลยวา เราตองอาศย

และมอาการเชนนนไปทกขณะจต นนคอลมหายใจไงละ

ถาจตตามรไดทนจรง ตองรอยทกลมหายใจ ไมใชแครแคตวลมหายใจเทานนนะ แตใหตามร

สงนนๆไปพรอมกบรลมหายใจไปดวย พอจตตามรอะไรขนมา แลวจะมชวงวางทจตสงบ น น

แหละจะพบสงทยงไมสงบขนมาเองคอจะเหนลมหายใจเดนชดขนมาเสมอ

แลวถาจตสงบไดกำาลงด จตจะมอานภาพยงกวาตามธรรมดา คอจะเปนจตทเหมอน

กลองจลทรรศน ไดรไดเหนความละเอยดของลมหายใจวาไมใชสกแตวา ลมหายใจมแตลม

เขาลมออกเทานน เราจะไดตามรความละเอยดของลมหายใจตอไปอก พอละเอยดเขาไป

มากๆ ลมหายใจกจะเปนสกแตวาอาการอยางหนงทไมทชอเรยก

เราจะรวาสงใดสงหนงเกดขนเปนธรรมดา กยอมมความดบไปเปนธรรมดา โดยไมตองใสใจ

วาจะเรยกสงททำาใหรนนวาอะไร

พอจตสงบมากๆ จะไดตามรตามเหนอยางละเอยดและอยางรวดเรวถงการเกดดบ ถาเอาแต

รแลวคดถงชอเรยก กจะชาเกนไป จนตามรไมทนตามสงทควรจะร และยงกวานนสงทรเหน

ขนมานน อาจเปนสงทเกนกวาปญญาของมนษยเคยพบเคยตงชอเรยกกนมากอน

การตามรทนาจะร และรใหมาก คอการตามรธรรมชาตภายในของตวเรานเอง มทงรางกาย

อวยวะนอยใหญ และมอารมณมสญญาอกมากทบนทกไวตงแตเกด หากนำาสงภายในกาย

ของเราเหลานมาพจารณาด จะมสงใหตามรใหเกดปญญา ไดเหนทางดบทกขอกมากมาย

112

-------------------------------------------------------------------------

113

เรอง : ตามดจต การปฏบตทใหผลเรว

ตามดจต การปฏบตทใหผลเรว โดย หลวงพอชา สภทโท

วดหนองปาพง ต.โนนผง อ.วารนชำาราบ จ.อบลราชธาน

บดน เปนโอกาสทพวกเราทงหลายจะไดมการอบรมธรรมปฏบตกน พระบรมศาสดาทาน

กลาวถงการปฏบตไววา บคคลทยงไมไดรบการอบรมปฏบตกจะไมเขาใจในธรรม ไมเขาใจใน

ธรรมชาตทมนเปนอย หรอในสญชาตญาณทคกบเรามาแตเกด ธรรมชาตอนน หรอ

สญชาตญาณอนน มนเกยวของกนกบชวตของเราตลอดเวลา เราจะเรยกวาของทมนเปน

อยกได เรยกวาสญชาตญาณกได มนมความเฉลยวฉลาดอยในนน ซงชวยปองกนรกษาตว

มนเองมาตลอด สตวทกจำาพวกเมอเกดมามนตองรกษามนแหละ การรกษาตว ปกปองชวต

ปองกนอนตรายทงหลาย แสวงหาเครองเลยงชวต นเหมอนกนหมด เชน สตวดรจฉาน มน

กกลวอนตราย แสวงหาความสข เหมอนกนกบสญชาตญาณมนษยเรา อนนทานเรยกวา

เปนธรรมชาตหรอสญชาตญาณ จะมารกษาตวมนตลอดเวลา ธรรมชาตนนเอง ธรรมชาต

เรองกายหรอเรองจตใจ

เราจะตองมารบการอบรมใหม เปลยนใหม

ถาหากวาเรายงไมไดรบการอบรมบมนสย กคอยงเปนของทไมสะอาด ยงเปนของทสกปรก

เปนจตใจทเศราหมอง เหมอนกนกบตนไมในปา ซงมนเกดมามนกเปนธรรมชาต ถาหากวา

มนษยเราตองการจะเอามาทำาประโยชนดกวานน กตองมาดดแปลง สะสาง ธรรมชาตอนนให

เปนของทใชได เชน โตะน หรอบานเรอนของเรานน เกดจากเราสามารถเอาธรรมชาตมาทำา

114

เปนทอยทอาศย เปลยนแปลงจากธรรมชาตอนนนมา มนษยชาตนกเหมอนกน ตองมาปรบ

เปลยนใหม ในทางพทธศาสนาเรยกวา พทธศาสตร

พทธศาสตร คอความรในทางพทธศาสนา สามารถทจะเปลยนแปลงความรสกของพวกเรา

ทงหลาย ซงมนตดแนนอยในอนใดอนหนง เชน เราเกดมา มชอเสยงเรยงนามมาตงแตวน

เกด เชนวา เรยกวาตน ตวเรา ของเรา นสมมตกนขนมาวารางกายของเรา จตใจของเรา ซง

สมมตชอขนมาจากธรรมชาตนนเอง พวกเราทงหลายกตดแนนอยในตวเรา หรอในของของ

เรา เปนอปาทานโดยทไมรเนอรตว เปนอยางน ในทางพทธศาสนานน ทานสอนใหรยงเขาไป

กวานนอก ทำาจตใจใหสงบใหรยงเขาไป ยงกวาธรรมชาตทมนเปนอย จนเปนเหตใหไมยดมน

ถอมนในอตตาตวตนอนน พดตามชาวโลกเราวาตววาตน วาเราวาเขา ทางพทธศาสนานน

ทานเรยกวาตวตนเราเขาไมม นคอมนแยงกน มนแยงกนอยอยางน ตวเราหรอของเรา ซง

พวกเราเขาใจกนตงแตแรกเกดมา จนรเดยงสา จนเกดมาเปนอปาทานมาตลอดทกวนน ทน

นเปนเครองปกปดธรรมอนแทจรง อนพวกเราทงหลายไมรเนอรตว ฉะนนในทางพทธ

ศาสนาทานจงใหมาอบรม

การอบรมในทางพทธศาสนานน เบองแรกทานวา ใหเปนคนซอสตยสจรต ตามบญญตทาน

เรยกวาใหพากนรกษา ศล เปนเบองแรกเสยกอน นขอประพฤตปฏบตจนเปนเหตไมใหเกด

โทษ ไมใหเกดทกขทางกายและทางวาจาของเรา อยางทเราทงหลายอบรมกนอย ใหอายและ

กลว ทงอายทงกลว อายตอความชวทงหลาย อายตอความผดทงหลาย อายตอการกระ

ทำาบาปทงหลาย รกษาตวกลวบาป เมอจตใจของเราพนจากความชวทงหลาย พนจากความ

ผดทงหลาย ใจเรากเยอกเยน ใจเรากสบาย ความสบายหรอความสงบอนเกดจากการ

ประพฤตปฏบตซงไมมโทษ นนกเปน สมาธ ขนหนง

ทองคสมเดจพระสมมาสมพทธเจาทานตรสวา สพพะปาปสสะ อะกะระณง กสะลสสปะสมปะ

ทา สจตตะปะรโยทะปะนง เอตง พทธานะสาสนง ทานวาเปนหวใจของพทธศาสนา

115

สพพะปาปสสะ อะกะระณง การไมทำาบาปทางกาย ทางวาจา คอการไมทำาผด ทำาชว ทางกาย

ทางวาจา อนนเปนตวศาสนา เปนพระธรรมคำาสอนอของพระพทธเจาทงหลาย หรอ เอตง

พทธานะสาสะนง

กสะลสสปะสมปะทา เมอมาทำาจตของตนใหสงบระงบจากบาปแลว กเปนจตทมกศลเกดขน

มา เอตง พทธานะสาสะนง อนนกเปนคำาสอนของทานหรอเปนหวใจของพระพทธศาสนา

เหมอนกน

สะจตตะปะรโยทะปะนง การมาทำาจตใจของตนใหผองใสขาวสะอาด อนนเปนคำาสอนของ

พระพทธเจาหรอเปนหวใจของพทธศาสนาอกประการหนง

ทงสามประการนเปนหวใจพทธศาสนา กประพฤตปฏบตอนน ซงมนกมอยในตวเราแลว กาย

กมอย วาจากมอย จตใจกมอย องคสมเดจพระสมมาสมพทธเจาทานจงใหปฏบต ให

พจารณาตวในตว ในของตว ซงมนมอย ของทงหมดทเราศกษาเราเรยนกนนน มนจะมาร

ความเปนจรงอยทตวของเรา ไมไปรทอน

เบองแรกกรจากการไดฟงทเรยกวา สตะมะยะปญญา การไดฟง การไดยน อนนกเปนเหตให

ร เปนเหตใหเกดปญญา เชนวา สมมตวา วนนเราเพงไดยนวาสขาว แตกอนนเราไมเคยไดยน

ทนเมอเรารวาสขาวมนเปนเชนน เรากคดไปอก สอนจะไมมหรอ หรอสขาวจะแปรเปนสอนจะ

ไดหรอไม เปนตน นเรยกวา จนตามะยะปญญา หรอวา เราคดไป กไปลองดเอาสดำามาปนในส

ขาว มนกเกดเปนสอนขนมาอก เปนสเทาอยางนเปนตน การทเราจะไดรจกสเทาตอไปนน ก

เพราะวาเราคด ปญญาเกดจากการคด การวพากษวจารณ เราเลยรสงขนไปกวาสขาว รสเทา

เพมขนไปอก ปญญาเกดจากสงทงสองน

116

นเปนปญญาทเปนโลกยวสย ซงชาวโลกพากนเรยนอยทงเมองไทย จะไปเรยนนอกมากตาม

มนกคงอยในสตะมะยะปญญา จนตามะยะปญญาเทาน อนนเปนโลกยวสย พนทกขไมได พน

ทกขไดยาก หรอพนไมไดเลยทเดยว เพราะเมอรสขาว สเทาแลว กไปยดมน (อปาทาน) ในส

ขาว สเทาอนนน แลวจะปลอยวางไมได เชนวา เราเกดอารมณขนมา ไดยนเขาวาไมด เรยกวา

นนทา อดเสยใจไมได อดนอยใจไมได เขาไปยดมนถอมน (อปาทาน) ในอารมณอนนน เปน

เหตใหทกขเกดขนมาเพราะอปาทาน นเรยกวาการร หรอการเหนจากการไดฟง มนจะพนทกข

ไมได หรอวาเขาสรรเสรญเรา มนอดดใจไมได แลวกเขาไปยดมนถอมนในความดนนอก ไมได

ตามปรารถนาแลวกทกขอก สขแลวกทกข ทกขแลวกสข ดแลวกชว ชวแลวกด เปนตววฏฏะ

หมนเวยนเปลยนแปรไปไมจบ อนนเปนโลกยวสยเชนทปรากฏอยในโลกทกวนนแหละ

พวกเราทงหลายกเคยรเคยเหน วชาในโลกอนนเราเคยรเคยเหน จะเรยนไปถงทสด อะไร

ทไหนกตาม มนกยงทกข เอาทกขออกจากตวไมได นนเปนปญญาโลกย ละทกขไมได ไมพน

จากทกข ความรำารวยเศรษฐ หรอมหาเศรษฐทอยในโลกน มนกไมพนจากความทกข เพราะ

มนเปนโลกยวสย ปญญาทงสองประการนทานยกใหโลกปกครองกนอยในโลก วนวายกนอย

ในโลก ไมมทางจบ ถงแมจะจนมนกทกข ถงแมจะรวยแลวมนกยงทกขอยอก ไมพนไปจาก

ทกข

ปญญาโลกตตระทจะเกดขนมาตอไป เปนความรของพทธศาสนา ซงเปนโลกตตระ พนจาก

ทกข พนจากวฏฏสงสาร อนนทานพดถงการอบรมจตใจ (ภาวนา) ไมตองอาศยการฟง ไม

ตองอาศยการคด ถงฟงมาแลวกด ถงคดมาแลวกด เมอภาวนาทงมน ทงการฟงไว ทงการ

คดเสย เกบไวแตในต แตมาทำาจต (ภาวนา) อยางทพวกเรามาฝกกนอยทกวนน หรอเรยกวา

ทำากรรมฐาน ทโบราณาจารยทงหลายทานแยกประเภทสวนแหงการกระทำา แยกขอประพฤต

ปฏบต เรยกวา สมถกรรมฐาน และวปสสนากรรมฐาน

117

สมถวปสนาเปนแนวทางทใหพวกเราทงหลายปฏบตใหเปนโลกตตรจต ใหพนจากวฏฏสงสาร

เชนวา เรานง ไมตองฟงและไมตองคด ตดการฟง ตดการคดออก และยกสวนใดสวนหนง

ขนพจารณา เชน เกสา โลมา นขา ทนตา ตโจ หรอเรายกอานาปานสต คอ หายใจเขานกวา

พท หายใจออกนกวา โธ ในเวลาทเราทำากรรมฐานอยนน ในเวลาทเรากำาหนดลมอยนน ทาน

ไมใหสงจตไปทางอน ใหกำาหนดรลมหายใจเขาออกอยางเดยว ออกไปแลวเขามา เขามาแลวก

ออกไป ไมตองอยากรอะไรมาก ไมตองอยากเหนอะไรตอไป ใหจตของเรารเฉพาะลมทมนเขา

หรอมนออก เรยกวาการกำาหนดลม เปนอานาปานสต

การกำาหนดลมน บางคนกำาหนดไมได การกำาหนดลมเราจะตองเอาสภาวะทมนเปนอย หายใจ

เขา ยาว หายใจออก สน เทาไร อนนนไมเปนประมาณ เปนประมาณทวา มนสบายอยางไร

หายใจแรงหรอมนคอย หรอมนยาว หรอมนสน เราจะตองทดลองหายใจด มนถกจรตทตรง

ไหน มนสบายอยางไร ลมไมขดของ จะกำาหนดลมกสบาย สะดวก ตวอยางเชน เราฝกเยบผา

ดวยจกร เรากควรเอาจกรมาลอง เอาเทาเราถบจกรเขา ถบจกรเปลายงไมตองเยบผา ใหมน

ชำานาญเสยกอน เมอเทาเราชำานาญพอสมควรแลวคอยเอาผามาใส เยบไปพจารณาไป

การกำาหนดลมหายใจนเหมอนกน กหายใจเบาๆ เสยกอน ไมตองกำาหนดอะไร มนยาว มนสน

มนหยาบ มนละเอยด มนสบายอยางไร อนนนเปนจรตของเรา ความพอดของมนนน ไมยาว

ไมสน พอด เรากำาหนดเอาอนนนเปนประมาณ นเรยกวา ใหกรรมฐานถกจรต แลวคอยๆ

ปลอยลมออกไป แลวกสดลมเขามา เราจะกำาหนดวา เมอลมเขามา ตนลมอยปลายจมก

กลางลมอยหทย ปลายลมอยสะดอ เมอเราหายใจออก ตนลมอยสะดอ กลางลมอยหทย

ปลายลมอยจมก ใหเรากำาหนดอยางนเสยกอน แลวกสดเขา ผานปลายจมก หทย สะดอ เมอ

ออก ตงตน สะดอ หทย ปลายจมก เปนตน ทำาอยอยางนแหละ ไมตองสนใจอน

เมอเวลาเราทำากรรมฐาน คอกำาหนดลม ไมตองพจารณาอะไร เอาสตประคองจตของเรา ใหร

ตามลมเขาออกเทานน ไมตองสนใจอยางอน ไมตองพจารณาอยางอน ลมกสบาย ไมขดของ

118

ลมเขากสบาย ลมออกกสบาย เอาความรสกทเรยกวา สต สตตามลม สวนสตสมปชญญะ ก

รอยวา สตเราตามลม ขณะทเรากำาลงทำาอยนน มสต แลวกมลม มสตตามลม เราจะมองดใน

ทอนนน เราจะรลม เหนลมวามนยาวสนประการใด เหนลมและมสตอยวาเรารลม แลวกเหน

จตของเราตามลม เหนทงลม เหนทงสต เหนทงจต ๓ ประการรวมกน หายใจเขากรวม

หายใจออกกรวม รสกอยอยางน มนจะเปนอะไรบางตอไป อยาคดไป มนจะมอะไรบางตอไป

อยาคดไป ทำาอยางนมนจะด จะเปนอยางไรตอไป ไมตองคด เรยกวากำาหนดลมเขาออกสบาย

เมอหากวาจตของเรากำาหนดอารมณกบลมหายใจถกแลว มนจะไมขดของ ลมกไมขดของ ผ

รกไมขดของ ทกอยางทกสวนไมขดของ เราเพยงแตรอนเดยวเทานนแหละ คอรแตเพยงลม

หายใจเขาออก คอกำาหนดรวา ตนลมคอจมก กลางลมคอหทย ปลายลมคอสะดอ เมอลมมน

ถอนออกมา ตนลมอยสะดอ กลางลมอยหทย ปลายลมอยจมก ๓ ประการน เรานงพจารณา

กำาหนดรอยเชนนน ใหมนรทง ๓ นเสมอ เรยกวาเรามสตเตมทของเรา มผรควบคมสตอน

นนอยเตมท เชนนเรยกวาเราทำากรรมฐาน จนกวาจตเรามนสงบ

เมอจตเราสงบ กายมนเบา ใจมนกเบา ลมมนกละเอยด เมอเรามลมอนละเอยดแลว กไมตอง

ตามลม เพราะการตามลมเขาไป มนเปนอารมณหยาบ เมอไมอยากจะตามเสยแลว เอาสต

กำาหนดทปลายจมกของเราน พอแตรวามนเขา พอแตรวามนออก เทานกพอแลว จตสบาย

กายกเบา ใจสงบ ลมกละเอยด อนนจตเปนสมาธ รตามลมอยางเดยว เมอมนละเอยดเตมท

เขาไปนน มนจะเกดความละเอยดขนมาในใจของเราอก ลมทเรากำาหนดอยนมนจะหายไป มน

จะไมมลม ทจรงมนมอยหรอก แตมนละเอยดทสดจนกำาหนดไมได กเลยเกดเปนคนไมมลม

นงเฉยๆ อยนกวาไมมลม

ตอนนพระโยคาวจรเจามกจะตกใจ กลววาเราไมมลม กลววาเราจะเปนอะไรไป ถาลมไมมแลว

จะเอาอะไรเปนอารมณตอไปอก เราจะตองเอาความรสกวาลมไมมนนแหละเปนอารมณตอไป

ไมเปนโทษ ไมเปนอนตราย เราทำาจตของเราใหรวา ไมมลมเขาไป ถงกาลถงเวลาแลวเปนเอง

119

อนนไมตองกลว ไมตองสะดง จะเปนไปอยางไรกตาม กร รใจของเราทมนเปนอยางไร

กำาหนดจตเขาไปวารอยางไร จะไมมอนตรายแตอยางได อนนเปนอารมณของการกระทำาจต

ใหสงบเบองแรก

พดถงความสงบ พอมนสงบแลว กมสวนทมนไมสงบมาปะปนเขา เชนวา เราเพงมาฝกจต

ของเราเดอนหนง ๑๐ วน ๕ วน โดยมากมนกยงไมสงบ ถามนไมสงบนน ไมตองนอยใจ มน

เปนเรองธรรมดาของมน เรองจตอนน มนจะอยนงๆ ในทของมนไมไดหรอก บางทมนกม

อาการคดอยางโนน คดอยางน ในขณะอยในทสงบอนนนแหละ บางคนจตไมสงบ จตก

ฟงซาน ใจกไมสบาย ใจเขากไมด เพราะวาจตไมสงบ อนนเราตองพจารณาดวยปญญาของ

เรา เรองไมสงบอนนน เพราะเราไมรตามความเปนจรงของมนเทานนเอง

ถาเรารตามความเปนจรงของมนแลว อนนนสกแตวาอาการของจต จรงๆ แลวจตมนไมฟง

ไปอยางนน เชนวา เรารความคดแลววา บดน เราคดอจฉาคน นเปนอาการของจต แตเปน

ของไมจรง มนไมเปนความจรง เรยกอาการของจต มนมตลอดเวลา ถาหากวาคนไมรตาม

ความเปนจรงของมนแลว กนอยใจวาจตเราไมอยนง จตเราไมสงบ อนนเราตองใชการ

พจารณาอกทหนงใหมนเขาใจ เรองของจตนนนะ มนเปนเรองของอาการของมน แตท

สำาคญคอ มนร รดมนกร รชวมนกร รสงบมนกร รไมสงบมนกร อนนคอตวร พระพทธเจา

ของเราทานใหตามร ตามดจตของเรา

จตนนคออะไร จตนนอยทไหน ทกคนทนงอยทน เรากคงรตวของเรา ความรทมนรนนมนร

อยทไหน จตนกเหมอนกน จตนคออะไร มนเปนธรรมชาต หรอเปนสญชาตญาณอนหนงท

มนมอย อยางทเราไดยนอยเดยวนแหละ มนมความรอย ความรนมนอยทไหน ในจตนนมน

เปนอยางไร ทงความรกด ทงจตกด เปนแตความรสก ผทรสกดชว เปนสกแตวาความรสก

สสกดหรอชว รสกผดหรอถก คนทรสกนนแหละเปนคนรสก ตวรสกมนคออะไร มนกไมคอ

อะไร ถาพดตามสวนแลวมนเปนอยอยางน ถามนรสกผดไป กไปทำาผด มนรสกถกกไปทำาถก

120

ฉะนนทานจงใหเกดความรสกขนมา เรองจตของเรานนมนเปนอาการของจต เรองมนคดมน

คดไปทว แตผรคอปญญาของเราตามร ตามรอนนนตามเปนจรง

ถาเราเหนอารมณตามเปนจรงของเราแลว มนกเปลยนไปอกประเภทหนง เชนวา เราไดยนวา

รถทบคนตายเปนตน เรากเฉยๆ ความรชนดนมนกม แตมนรไมเหน รไมจรง รดวยสญญา

ขนาดนมนรอยางน ทนหากวาเดนไปดซ รถมนทบคนตายทไหน ไปเหนรางกายคนนนมนเละ

หมดแลว อนความรครงทสองน มนดขนเพราะมนไปเหน เหนอวยวะทถกรถทบ มนเกดสลด

เกดสงเวช ความรทเหนดวยตามนมราคายงกวาเขาวา เมอเราไปเหนทกสงอนน มนเปน

อนจจง ทกขง อนตตา ไมแนไมนอน ในรางกายเรานไมเปนแกนเปนสาร ไมสดไมสวย ความ

รสกนกคด มนคนในเวลานน มนกเกดปญญา เปนเหตใหถอนอปาทาน (ความยดมนถอมน)

ออกได เรยกวาความรสกอนนมนสงขน สงขนๆ ตองพจารณาเชนน

การทำากรรมฐาน ถาไมรจกแลวกจะลำาบาก บางคนกไมเคยทำา เมอมาทำาวนสองวนสามวน

มนกไมสงบ มนกเลยนกวา เราทำาไมได เราตองคดวา เมอเราเกดมาเคยถกสอนหรอยง เรา

เคยทำาความสงบหรอเปลา เราปลอยมานานแลว ไมเคยฝกเคยหดมน มาฝกมนชวระยะหนง

อยากใหมนสงบ อยางนนเหตมนไมพอ ผลมนกไมม เปนเรองของธรรมดา เปนเรองอนตว

เราทานทงหลายจะหลดพน ตองอดทน การอดทนเปนแมบทของการประพฤต

ใหเหนกาย ใหเหนใจ เมอรจกธรรมตามความเปนจรงแลวนน ความทเรายดมนถอมน

(อปาทาน) แตกอนๆ มนจงจะผอนออก เหนตามความเปนจรงของมน อปาทานมนหมายใน

ความดความชวทงหลายมนจะคลายออก คลายออก เหนวามนเปนอนจจง เปนทกขง เปน

อนตตา เปนของไมแนไมนอน ทมนเกดมในจตของเราทกวนนนน ลองดซ ความรกมนแน

ไหม ความเกลยดมนแนไหม มนกไมแน ความสขมนแนไหม มนกไมแน ความทกขมนแนไหม

มนกไมแน อนไมแนนน เรยกวาของไมจรง เปน อนจจง ทกขง อนตตา

121

เมออนนมนไมจรง ของจรงมนอยทไหน ของจรงมนอยทมนเปนอยอยางนน มนไมเทยงอย

อยางนน เปนทกขอยอยางนน มนจรงแตสกวามนเปนของมนอยอยางนน อนนคอความ

จรง ความจรงอยตรงทมนไมจรง อนความเทยงแยตรงทมนไมเทยง เหมอนกนกบของ

สกปรกมนเกดมขน ความสะอาดอยตรงไหน มนอยตรงทสกปรกนนแหละ เอาสกปรกออก

กเหนความสะอาดฉนใด จตใจของเรานกเหมอนกนฉนนน

การประพฤตปฏบตน บางคนปญญามนนอย บางคนปญญามนมาก ไมทนกน ไมเหนเหมอน

กน อยางเราจะไปพบวตถอนหนง ๒ หรอ ๓ คน ไปพบแกวใบหนง บางคนกเหนวามนสวย

บางคนจะเหนวามนไมสวย บางคนจะเหนวามนโตไป บางคนจะเหนวามนเลกไป น ทงๆ ทแกว

ใบเดยวกนนนเอง ทำาไมไมเหมอนกน แกวใบนนมนเหมอนของมนอย แตความเหนของเรา

มนไมเหมอนกน มนเปนเชนน ฉะนนมนจงไมเหมอนกนอยทตรงน การประพฤตปฏบตทาง

พทธศาสนานกเหมอนกน พระพทธเจาทานสอน อยาใหมนชา อยาใหมนเรว ทำาจตใจใหพอด

การประพฤตปฏบตน ไมตองเดอดรอน ถามนเดอนรอนเราตองพจารณา เชนวา เราจะปลก

ตนไมตนหนงขนมา ตนไมทจะปลกนนกมอย กขดหลม กปลก เอาตนไมมาวางบนหลมนน ก

เปนหนาทของเรา จะมนดน จะใหปย จะใหนำา จะรกษาแมลงตางๆ กเปนเรองของเรา เปน

หนาทของเรา คนจะทำาสวนตองทำาอยางน

ทนเรองตนไมมนจะโตเรว โตชาของมนนะ มนไมใชเรองของเรา มนเปนเรองของตนไม ถา

เราไมรจกหนาทการงานของตวแลว มนกไปทำางานหนาทของตนไม มนกทกข ไมทำางาน

หนาทของเรา หนาทของเรากใหปยมนไป ใหนำามนไป รกษาแมลงไมไป เทาน สวนตนไมจะโต

เรวโตชา เปนเรองของตนไม ถาเรารจกหนาทการงานของเราเชนน ภาวนา (ฝกจต) กสบาย

ถาเราคดเชนน การปฏบตของเรากสบาย งาย สะดวก ไมดนรนกระวนกระวาย

นงมนสงบกดความสงบไป ทมนไมสงบกดความไมสงบไป ทมนสงบนน มนกเปนเรองของ

จต มนเปนอยางนน ทมนไมสงบ มนกเปนเรองของมนอยางนน ไมไดเปนอยางอน มนสงบ

122

แลว มนกสงบไป ถาไมสงบกไมสงบไป เราจะไปทกขเพราะมนไมสงบไมได เราจะไปดใจเพราะ

จตสงบมนกไมถก เราจะไปเสยใจเพราะจตมนไมสงบกไมถกเหมอนกน เราจะไปทกขกบตนไม

ไดหรอ ไปทกขกบแดดไดหรอ ไปทกขกบฝนไดหรอ ไปทกขกบอยางอนไดหรอ มนเปนเรอง

ของมนอยอยางนน ถาเราเขาใจเชนนแลว การภาวนาของพระโยคาวจรนนกสบายแลว เดน

ทางเรอยๆ ไป ปฏบตไป ทำาธระหนาทของเราไป

เวลาพอสมควรเรากทำาของเราไป สวนมนจะได จะถง หรอมนสงบนน กเปนวาสนาบารมของ

เรา เหมอนกบชาวสวนปลกตนไม หนาทของเราใสปยกใสมนไป รดนำากรดมนไป รกษาแมลง

กรกษามนไป เรองตนไมจะโตเรวโตชาไมใชเรองของเรา เปนเรองของตนไม ละปลอยทงสอง

อยางน รจกหนาทของเรา รจกหนาทของตนไม มนถงเปนชาวสวนทมความสขสดชนดฉนใด

ผมปญญา ผทภาวนาในพทธศาสนานกเหมอนกนฉนนน พอจตคดเชนน ความพอดมนตง

ขนมาเอง พอความพอดมนตงขนมากเลยเปนปฏปทา ปฏปทาทพอดเกดขนมา ความเหมาะ

สมมนกเกดขนมา อารมณเหมาะสมมนเกดขนมา ความรสกนกคดเกดขนมาแลว มนเปนสง

ทเหมาะสมแลว เปนสมมาปฏปทา ปฏบตไมหยอน ปฏบตไมตง ปฏบตไมเรว ปฏบตไมชา

จตใจปลอยไปตามสภาวะของมน อนนนคอภาวนาสงบแลว สบายแลว

ความรสกนกคดของเราไปมอปาทานมนหมายมนขนเมอไร มนกเปนทกขเมอนน ฉะนน ใน

การประพฤตปฏบต ทานจงใหปลอยวาง เชนวา เราอยดวยกนหลายๆ คนนนะ ตางบาน ตาง

ตระกล ตางตำาบล ตางจงหวด ทมารวมๆ กนน ถาเรารคนในน ในศาลานใหสบายแลว ภาวนา

เรากสบาย เรองคนนกใหคนน เรองคนนนกใหคนนน ใหคนละคนละคนเรอยๆ ไป เรากสบาย

เรองทกสงทกอยางกปลอยไป ไมตองไปวพากษวจยเรองคนอน ไมตองไปวพากษวจยเรอง

นอกกายนอกใจเราแลว มนกเกดความสงบ เกดความสบายขนมา เพราะความรตามเปนจรง

เกดขนมา

123

เราตองการธรรมไปทำาไม ตองการธรรมไปเพอรตามความเปนจรงเทานนเอง ถงแมมนจะ

จน ถงแมมนจะรวย ถงแมมนจะเปนโรค ถงแมมนจะปราศจากโรค จตใจกอยอยางนนเอง

เชนวาวนหนงตวเรามนไมสบายขนมา จะเหนชดในจตของเราวา มนกนกกลวตาย กลวมนจะ

ไมหาย ใจกไมสบายเกดขนมาแลว ความไมสบายเกดขนมาแลว คอไมอยากจะตาย อยากให

มนหาย อนนเหนแงเดยว ตามธรรมชาตของมนแลว ถามนเกดปวยขนมา เกดอาพาธขนมา

เรากรวา เปนกเปน ตายกตาย หายกหาย ไมหายกไมหาย ถาเราคดไดเชนนมนเปนธรรม เอา

ทงสองอยางนนแหละ หายกเอามน ไมหายกเอามน เปนกเอามน ตายกเอามน อนนถก แตวา

มนจะมสกกคน นงฟงธรรมอยนมกคนปวยมาแลว ตายกตาย หายกหาย มกคนกไมร ทมน

อยากจะหาย ไมอยากจะตาย อนนมนคดผด เพราะมนกลว เพราะมนไมเปนธรรม มนจงทกข

ถาเหนสงขารรางกายแลว ไมวามนละ หายกหาย ตายกตาย เอาทงสองอยาง ไมเอามนกตอง

ไดอะไรสกอยางจนได

เมอเรารจกธรรมเชนน รจกสงขารเชนน เรากพจารณาตามสงขารวามนเปนอยางนน น

กรรมฐานมนตงขนมาแลว มนพนทกขอยางนเอง ไมใชวามนไมตาย ไมใชวามนไมเจบ ไมใช

วามนไมไข อนเรองเจบเรองไขมนเปนเรองของสงขาร มนเปนไปตามเรองของมน ถงคราว

มนจะตาย ไมอยากตายเทาไหร มนกตาย ถงคราวมนจะหาย ไมอยากจะใหหาย มนกหาย อน

นมนไมใชธระหนาทของเราแลว มนเปนธระหนาทของสงขาร ถาเราภาวนาเหนเชนน จตม

อารมณเปนเชนนทกขณะ จตกปลอยวางสบาย

การภาวนานน ไมใชวานงหลบตาภาวนาอยางเดยว การภาวนานนตลอดเวลา การยน การ

เดน การนง การนอน ใหมสตประคบประคองอยเสมอเลยทเดยว

บดนมความทกขเกดขนมาแลว กทวนดซ อนนมนกไมแนนอนหรอก เรองมนไมจรงทงนน

นะ เราตองเตอนอยเชนน เมอมนมสขเกดขนมาแลว สขนมนกไมแนเหมอนกนนนแหละ เคย

สขมาแลวมนกเปนอยางนนแหละ เดยวมนกทกข เดยวมนกสข เปนของไมแนนอนทงนน ถา

124

เราเหนอารมณเมอใด ถกอารมณขนมาเมอใด มนจะดใจ เรากตองบอกมน เตอนมน วาความ

ดใจมนกไมแนนอนหรอก เปนแตความไมจรงทงนนแหละ มนหลอกลวงทงนน เมอความ

ทกขเกดขนมา กวามนไมแนนอน เปนสงทหลอกลวงทงนนแหละ เปนความรสกเทานนแหละ

ความเปนจรงแลว ความสขหรอความทกขนนไมม มนมแตความรสก รสกวาสข รสกวาทกข

ถามความชอบใจกรสกวาสข ไมชอบใจกรสกวาทกข ตวสขตวทกขจรงๆ มนไมม มนเปนแต

เพยงความรสก

ถาเราคดไดเชนน เรากเหนของปลอมตลอดเวลา รจกอารมณ อารมณอนนกไมตองวาไป

สอบอารมณ การภาวนาไมตองไปสอบอารมณ เมอเรามสตตลอดเวลา ทกวนทกนาท มนจะ

รจกอารมณ เมอเราทำาผรใหตนอยเสมอแลว มนจะเหนสขหรอทกข ชอบไมชอบ จะเหนอย

ตลอดเวลา มนจะทวนลงไปทเดยววามนไมแน สขเกดขนมา อนนกไมแนนอนเหมอนกน อยา

ไปหมายมนมนเลย ทกขเกดขนมา เรากวาเลยวา อนนมนกไมแนเหมอนกนนะ มนแนอยตรง

ไหนเลา มนแนอยตรงทมนไมแน มนเปนอยอยางนนเอง อนนเปนเหตใหสข ทกข และ

อารมณทงหลายเหลาน ไมมกำาลง เสอม เมอสงทงหลายนมนเสอมไป อปาทาน (ความยด

มน) ของเรากนอย กปลอยวาง นเปนเรองของธรรมชาต เรองของธรรมดาเชนน

ฉะนนจตใจเรา มนจะไดมากเปนเรองธรรมดาของมน มนจะเสยหายไป กเปนเรองของมน

มนจะสขกเปนเรองของมน มนจะทกข กเปนเรองของมน เรองของสงขารมนเปนอยอยาง

นน อนนเปนสกแตวาเรารสกเทานน อนนนกไมม ฉะนนทานจงสอนให โอปนยโก คอใหนอม

เขามาใสตว อยานอมออกไป นอมเขามาใหเหนดวยตวของเราน ทางทดสำาหรบคนทอานท

ศกษามามากแลว จะมาอยภาวนาเพยงสองสปดาหเทานนะ อาตมาเหนวาไมตองดตองอาน

หนงสอเอาเขาตเสย ถงเวลาเราทำากรรมฐาน นงสมาธของเรา เรากทำาไป อานาปานสตทำาไป

เรอยๆ ขณะทเราเดนจงกรม เรากเดน ใหรจตใจของเราเทานนแหละ รกษาจตใจของเรา

125

บางทความหวาด ความสะดงมนเกดขนมา เรากทวนมนอก อนนเปนของไมแนนอน เรอง

ความกลาหาญเกดขนมา อนนมนกไมแนนอนเหมอนกน ไมแนทงหมดนนแหละ ไมรจะจบ

อะไร นทำาปญญาใหเกดเลยทเดยว ทำาปญญาใหเกด ไมใชรตามสญญา (ความจำา) รจตของ

เราทมนคดมนนกอยน มนคดนกทงหมดเกดขนมาในใจของเรานแหละ จะดหรอชว จะถก

หรอผด รบรมนไว อยาไปหมายมนมน เออ...ทกขมนกเทานนแหละ สขมนกเทานนและ มน

เปนของหลอกลวงทงนนแหละ เรายนตวอยเชนนเลย ยนตวอยเสมอเชนน ไมวงไปกบมน

ไมวงกบสข ไมวงกบทกข รอย รแลวกวาง อนนปญญาจะเกด ทวนจตเขาไปเรอยๆ

เวลาเรามไมมาก เรามาฝกจตกตองดจต ดอาการของจต ลองดจต ใหเหนจตเรา อยาไปยด

มนถอมน ถอมนกเหนสขเปนของจรง สขเปนเรา สขเปนของเรา ทกขเปนเรา ทกขเปนของ

เรา มนคดเชนน แตความเปนจรงน สขสกแตวาสข ไมใชเรา ไมใชเขา ไมใชสตวบคคล ตวตน

เราเขา ทกขนกไมใชเราไมใชเขา ตวคนทรทกขหรอสขน กไมใชเราไมใชเขา ถาเราเหนเชนน ก

ไมมอะไรจะเกาะ เกดสขขนมา สขกเกาะเราไมได เกดทกขขนมา ทกขกเกาะเราไมได ทำาไมไมได

เพราะวามนไมแน เปนของปลอมทงนน เปนของไมแนนอน ถาเราคดเชนน จะภาวนาไดเรว

จะยน จะเดน จะนน จะนอน จะไป จะมา ทกอยางจตกำาหนดอยเสมอ ใหรอารมณมนเขามา ตา

เหนรป หไดยนเสยง จมกดมกลน ลนลมรส อะไรตางๆ น มนจะเกดความชอบไมชอบขนมา

ทนท มนจะเกดสข เกดทกขขนมาทนท อนนเราเรยกวาอานดจต มนจะเหนจต เพราะมนเกด

จากจตดวงเดยวเทาน มนจะใหสขมนใหทกข ทกอยางเกดจากจต ถาเราตามดจตของเราอย

เชนน มนจะเหนกเลส มนจะเหนจตของเราสมำาเสมอเลยทเดยว อนนและคอการภาวนา

บางคนเมอมาภาวนา ตอนเยนกนงสมาธ เดนจงกรม กนกวา เขาไดภาวนาแลว ยงไมใชเทาน

ความจรงเปนการภาวนา คอสตตดตอกน ใหเปนวงกลม ตลอดเวลาใหมสตสมำาเสมอ ใหรให

เหน ใหเหนอาการทมนเกดขนมาในจตของเราเหนเกดขนมา อยาไปยดมน อยาไปหมายมน

ปลอยมน วางมนไวเชนน ปฏบตเชนน เรว เรวมาก มแตเหนอารมณเทานนแหละ อารมณท

ชอบ อารมณทไมชอบ ทกวนน เราทกคนนะไมรจกกเลสตณหา มคนๆ เดยวนนแหละทมน

126

หลอกตวอยวนยงคำา ดซ เราเกดมามอะไรไหม กคนๆ เดยวนนแหละ มนมาใหเราหวเราะอยท

น รองไหอยทน โศกเศราอยทน วนวายอยนแหละ มนกคอคนๆ เดยวกน ถาเราไมพจารณา

ไมตามดแลว ยงไมรจกมน มนกเกดทกขอยตลอดเวลา ไดมากเคยเสยอย เสยแลวกเคยได

มาอย กพลอยสขกบมน ทกขกบมน ยดมนหมายมนกบมนตลอดเวลาอยเชนน เพราะไมด

มน ไมพจารณา ของทงหลายนไมไดอยทอน มนอยทตวเรา ถาเราพจารณาทตวเราอยเชนน

เราจะไดฟงธรรมของพระพทธเจาของเรา

ตนไมทกตนเปรยบเหมอนมนษย กอนหนทกกอนเปรยบเหมอนมนษย สตวทกสตวในปาใน

ทงกด มนกเหมอนกบเรา ไมแปลกกบเรา มสถาวะอนนอนเดยวกน มความเกดขนเปนเบอง

ตน แลวกมความแปรในทามกลาง แลวกมความดบไปในทสด เหมอนกนทงนน ฉะนนเราไม

ควรยดมน หรอถอมนอะไรทงหลาย แตวาเราตองใชมนอย เชน กระตกนำาใบน เขาเรยกวา

กระตก เรากเรยกวากระตกกบเขา เพราะวาเราจะมความเกยวของกบกระตกนำาอยตลอด

เวลา เขาเรยกกระตก กเรยกกบเขา เขาเรยกกระโถน กเรยกกบเขา เขาเรยกจาน กเรยกกบ

เขา เขาเรยกถวย กเรยกกบเขา แตเราไมตดอยกบถวย ไมตดอยกบจาน ไมตดอยกบ

กระโถน ไมยดมนถอมนอยในนน นเรยกวาภาวนา รจกตวเรา และกรจกของของเรา รจกตว

เรา แลวกไมทกขเพราะตวเรา รจกของของเราแลวกไมทกขกบของของเรา อนนเพราะเรา

ทำากรรมฐาน ปญญามนจะเกดขนอยางน มนจะเหนไปตามสภาวะมนเองทกๆ อยาง อนนเปน

โลกตตรปญญา ปญญาเกดจากการภาวนา (ภาวนามยปญญา) มนพนจากโลกยวสย เมอ

จตสงบรวมกำาลง จตตรงทนน เกดร เกดเปนญาณขนมา เปนความรโลกตตรอนนน

ความรโลกตตรอนน พดใหกไมรเร อง อกขาตาโร ตถาคตา ตถาคตเปนแตเพยงผบอก คอ

พระพทธเจาบอกใหได แตวาทำาใหไมได เรองการประพฤตปฏบตมนเปนเชนนน ฉะนน อดทน

แลวกเพยร อดทนแลวกเพยร สอบอารมณเรอยๆ ไป ถงคราวเราทำาความเพยร เรากทำาไป

ทำาสมาธเรากทำาไป ออกจากสมาธกพจารณา เหนมดกพจารณา เหนสตวอะไรกพจารณา เหน

ตนไมพจารณาทกอยางเหมอนเรา ทกอยางนอมเขามาหาตวเรา เหมอนเราทงนน อยางใบไม

127

มนจะหลนลงไป ใบไมมนจะขนมาใหม ตนไมมนจะใหญ ตนไมมนจะเลก อะไรทงหลายเหลาน

มนลวนแตเกดปญญาทงนน ไมควรยดมนถอมนอะไรมนทงนน เมอจตเรารจกการปลอย

วางเชนนแลว กจะเกดความสงบ ความสงบไมใชสข ไมใชทกข มนสงบ เรยกวาไดความพอด

เหมาะสม ดวยความรสกนกคดของเรานน เรยกวาเปนธรรม

ผทฝกแลวกจะพอมองเหน ผทยงไมเคยฝกน มนกเปนของทลำาบากสกนดหนง เราอยาไป

นอยใจมน อยาไปตกใจมน มนกเหมอนนกเรยนนนแหละ เพงเขาโรงเรยนจะใหเขยนหนงสอ

ได อานหนงสอได เขยนหนงสอใหมนสวยงาม มนกไมได อาศยการกระทำา อาศยการ

ประพฤต อาศยการปฏบต แลวมนกเปนไป การตงไวในใจของผประพฤตปฏบตน ใหเอาชนะ

ตวเอง ไมตองเอาชนะคนอน ใหสอนตวเอง ไมตองพยายามสอนคนอนใหมากทสด เดนไปก

ใหสอนตวเองทงนน นงกใหสอนตวเองได ทกอยางใหมในตวของเราอยเสมอ เรยกวา สต

สตนนแหละเปนแมบทของผเจรญกรรมฐาน สตอนนน เมอมนมความรสกขน ปญญากจะ

วงมา ถาสตไมม ปญญากเลก ไมม ฉะนนจงพากนตงใจ ถงแมวาเรามเวลานอยกชางมน

เวลานอยกยงเปนอปนสย ยงเปนปจจย อยางอนจะหาเปนทพงอยางพทธศาสนานไมม มน

จบอยตรงน ไปไหนกไมจบ แตพทธศาสนาทำาใหมนจบอยตรงน

ถาเราไมเหนเดยวน ตอไปกตองเหน ถาเราพจารณาเชนนตอๆ ไป ยงเปนคนใหม ประพฤต

ใหม ปฏบตใหม กยงไมเหน กเหมอนกบเราเปนเดก เรายงไมเหนสภาพของคนแก ทำาไมไม

เหนละ ฟนเรากยงดอย ตาเรากยงดอย หเรากยงดอย รางกายเรากยงดอย ไมรจกคนแก

แตตอไป เมอเราเปนคนแก เราจะรจก ใครจะบอก สงขารมนจะบอก ฟนมนจะโยก นแกแลว

ตามนจะไมสวาง หมนจะตง สภาวะรางกายมนจะเจบปวดไปหมด น คนแกมนเปนอยางน ใคร

มาบอก สงขารนบอกเอง

ถาเราพจารณาอย คอสญชาตญาณมนมอย เชนพวกปลวก หรอแมผง ผงใครไปสอนมน

เมอมนทำารง มนมลก มนทำารงกนสวยๆ ถามนแก มนกออกไปเปนรงใหม ลกๆ ผงมนกไป

128

ทำารงกนใหม ใครไปสอนมน มนทำารงกนสวยๆ นกกเหมอนกน ตามปานะ โดยเฉพาะนก

กระจาบ นกกระจอก มนทำารงกนสวยๆ ใครไปบอกมน เมอมนโต กบนจากพอแมมนไป มนก

ไปทำารงเหมอนพอแมมน ใครจะไปบอกมน ปลวกกเหมอนกน ใครจะไปบอกมน

สญชาตญาณมนม มนทำาเองของมน สญชาตญาณอนนทมอยในใจของเราน เรากไมรตว

เรา ถาเราไมมาเรยนรธรรม กไมรจกสงทงหลายเหลาน ความเปนจรงคนทกๆ คนมนอยาก

จะมความสข และมนอยากจะดทกๆ คนนนแหละ แตมนทำาดไมเหมอนกน มนตามหาความสข

ไมเหมอนกน มนตางกนเพราะปญญา

สญชาตญาณทมนมอยในใจเรานน เราไมรจกมน มนปกปดอยางสนท อยางชนดไมรไมเหน

เมอธรรมชไป มนจงจะเหน เชนวา เรานงอยน รางกายของเราทกสวนนโดยสภาพแลว

พระพทธเจาทานวา ไมมชน ไมมอะไรมนจะสวย มนจะสะอาดเลย ทานตรสอยางน ไมสวย ไม

สะอาด และไมเปนแกนเปนสารดวย เรากยงไมเหน เรานกวาอนนมนสวยอย อนนมนสะอาด

อย อนนมนดอย ทำาไมมนเปนอยางนนเลา ของไมสวยแตมนเหนวาสวย ของไมสะอาดทำาไม

มนเหนวาสะอาด ของไมเปนแกนสาร ทำาไมเหนวาเปนแกนเปนสาร ของนไมใชตวของเรา

ทำาไมมนจงเขาใจวาเปนตวของเรา อนนมนกมดพออยแลว มนนาจะเหนน ธรรมชาตอนนมน

กไมใชตวใชตนเราจรงๆ มนจะเจบจะไขเมอไร กเจบกไข มนจะตายเมอไร มนกตาย มนไมหวง

เราทงนนแหละ อนนเรากยงไมเหนมน มนนาจะเหน ทำาไมไมเหนละ อนนมนกมดพออยแลว

ทมนไมเหนนนะ

องคสมเดจพระสมมาสมพทธเจา ไดแยกสงทงหลายเหลานออกมา จนจตของทานเหนวาสง

ทงหลายทงปวงเหลานเปนของไมเทยง เปนทกข เปนอนตตา เหนจรงๆ ชดๆ ไมใชสญญา

(ความจำา) สงขารรางกายมนจะเปนไปอยางไร กใหมนเปนไปตามเรองของมน ทานเหนเชน

นน การกำาหนดพจารณาเรยก ภาวนากรรมฐาน เพอใหมนเหน ขนาดนนมนยงไมคอยจะเหน

อนใดไมสวยกเหนวามนสวย อนใดมนไมเปนแกนเปนสาร มนกเหนวาเปนแกนเปนสาร นจต

129

มนไมยอม มนจงไมเหน ทานกวาเยาว คอจตมนยงเดกอย จตมนยงเยาวอย จตมนยงไม

เตบ จตมนยงไมโตเชนนน

พระพทธศาสนานทานสอนสวนจต ใหจตเปนคนเหน ถาจตมนเหนแลว จตมนรของมนแลว

ไมตองเปนหวง เรยกวาการภาวนาเปน ฉะนนจงคอยๆ ทำา คอยๆ ประพฤตปฏบต ไมใชวาจะ

เอาวนสองวนสามวนใหได ใหเหน เมอวานซนน มนกศกษาไดมาปรกษา จะไปนงภาวนา

กรรมฐาน นงสมาธ มนไมสบาย มนไมสงบ มาหาหลวงพอ ชารจแบตเตอรใหไมไดหรอ นอน

นมนตองพากนพยายาม พยายามทำาไปเรอยๆ คนอนบอก มนไมรจก มนจะตองไปพบดวย

ตนเอง ไมตองเอาทละมากหรอก เอานอยๆ แตเอาทกวน นงสมาธทกวน แลวกเดนจงกรม

ทกวน มนจะมากหรอนอย เรากทำาทกๆ วน แลวกเปนคนทพดนอย แลวกดจตของตวเอง

ตลอดเวลา เมอดจตของตวเอง อะไรมนจะเกดขนมา แลวมนจะสขหรอมนจะทกขอะไรเหลาน

กบอกปดปฏเสธมนเสย วาเปนของไมแนนอน เปนของหลอกลวงทงนน

ผทเรยนศกษามากๆ นนนะ มนเปนดวยสญญา ไมใชปญญา สญญาเปนความจำา ปญญา

เปนความรเทาทน มนไมเหมอนกน มนตางกน บางคนจำาสญญาเปนปญญา ถาปญญาแลว

ไมสขกบใคร ไมทกขกบใคร ไมเดอดรอนกบใคร ไมเปนทกขเปนรอนกบจตทมนสงบหรอไม

สงบ ถาสญญาไมใชอยางนนนะ มนเกดความยดมนถอมน เปนทกขเปนรอน ไปตามอารมณ

ทงหลายเหลานน

.............................................................

คดลอกมาจาก :: http://www.dharma-gateway.com/

-------------------------------------------------------------------------

130

เรอง : ครงหนงในชวต

เมอวนเสารท 28 มนาคม 2552 ผมและภรรยาไดพาเพอนชาวอเมรกนชอ เจฟ กบเพอน

ชาวอนเดยชอ ดร.อนนตไปกราบไหวหลวงพอลและชมพระธาตทแสดงไวทวดอโศการาม

และมโอกาสขอคำาแนะนำาสงสอนจากหลวงพออนกอชาวเยอรมน ซงไดบวชมาแลวกวา 15

พรรษา นบเปนครงหนงของชวตทเดยวทไดเรยนรธรรมในภาษาองกฤษทไพเราะจบใจเหลอ

เกนจากปากของพระทไมไดเปนชาวไทย ทานไดใหเวลากวา 2 ชวโมงในการอธบายวธฝก

สมาธและยงเปดโอกาสใหไดซกถามอกดวย

ผมขอเลาธรรมเทาทจบใจความไดดงน

Meditation is how we observe

Just sit and adjust your postion that is most comfortable for you

Then close your eyes

Just calm and do not think about anythings

Observe what is going on inside your body

When you inhale thru the tip of the nose, you think the word Pud

When you exhale thru the tip of the nose, you think the word Dho

131

Keep observing the breeze with inhale and exhale with Pud then Dho

When you hear the noise, you think to word Noise, Noise

When you hear the voice, you think the word Voice, Voice

Then back to observing inhale and exhale

You may control the flow of internal energy up from the back of your body to focus at the tip of the nose

During mediation, if you feel pain in your leg while sitting, just get up and relax

Do not keep observing the pain, Do not keep thinking about the word of pain as Pain Pain Pain Pain ....

Observing the pain uses only 2 of 60 meditation points. There are many more important things to observe. Do not waste your time with that pain

When you see the truth inside your body, why need to come back to this body again

With comparison to the upper world, this earth is like a garbage can

To know whether you are in the right path, you should gain more wisdom from observing

132

คำาสอนเหลาน หลวงพออนกอทานคอยๆกลาวออกมาทละคำา ชาๆ ทกคำาราวกบวาไดผานการ

คดตรกตรองมากอน และทานกำาลงตามรคำาพดทกคำาของทานอยตลอดเวลา นอกเหนอจาก

ทเลามานแลว ยงมอกมากทเปนคำาสอนทนาจะเปนคำาสอนสำาหรบเฉพาะตว จงไมมประโยชน

ทจะนำามากลาว

โอกาสทไดพบปะทานครงน ทำาใหรสกไดเลยวาครงนเปนโอกาสทเหนอกวาความสขใดๆทมมา

กอนในชวต แมคราวนผมกบแฟนมเจตนาเปนเพยงผพาชาวตางประเทศทงสองไปและได

ตดตามไปฟงคำาสอนแคนนกตาม แตกไดรบทราบความรและรสกถงความสงบและเยนอยาง

สขเหลอเกนทแผออกมาจากตวของหลวงพอ

ทำาใหรสกวาทรพยสนใดๆทมอยนน ไรคาไปทงหมดทงสน อรยทรพยตางหากคอทรพยท

ควรแสวงหา จะมวไปยดตดกบทรพยทนำาแตทกขบางสขบางกนไปทำาไม

-------------------------------------------------------------------------

133

เรอง : อกครงหนงในชวต

เมอวนท 31 มนาคม 2552 ผมและภรรยาและพชายของภรรยา ไดพาเพอนชาวอเมรกนชอ

เจฟ ไปเทยวจงหวดอยธยา เรมจากพระราชวงบางปะอน วดชยวฒนาราม และวดมเหยงคณ

พวกเราไปถงวดมเหยงคณกนในตอนเยนมากแลว ตองขบรถยอนกลบมาทางเดมและถาม

ทางจากชาวบานกวาจะพบวด เนองจากตอนนนมรถบสนกทองเทยวมาจอดบงปายชอวด

อกทงทางเขาวดอยตรงสวนพนถนนทางโคงจงทำาใหครงแรกทขบรถไดผานเลยไปโดยมอง

ไมเหน

พอเลยวเขาถนนทนำาไปสวดมเหยงคณกตองทงกบสภาพวดในพนทบรเวณทใหญกวาง

ขวางอยางมาก เปนสภาพของตวอาคารเกาเหลอแตอฐแดงเหมอนกบวดรางในจงหวด

อยธยาทเคยถกเผา โดยมอาคารซงนาจะเปนโบสถทสงใหญอยางมาก มองเหนแลวรสกทง

เพราะสงใหญกวาทเคยพบในตวเมองเกาเสยอก

ผมขบรถเขาไปจนสดทาง แลวลงจากรถเพอพาเจฟชมบรเวณโดยรอบ มทงอาคารรบสมคร

ผสนใจมาปฏบตธรรม อาคารโรงนอนของผหญงทมาปฏบตธรรม ซงในบรเวณนเองทผมได

ขอเรยนถามวธปฏบตธรรมของวดนจากพผหญงคนหนง (จำาชอไมไดวาชอพพรหรอไม)

จากนนพไดกรณาแนะนำาใหพบกบพสมพงษทเดนผานมาพอด (ทราบภายหลววา พสมพงษ

คงศรถาวร เปนไวยาวจกรของวด) พสมพงษถามวาอยากจะพบกบทานเจาอาวาสไหม พวก

เราจงไมรอชา เดนตามพสมพงษไปยงกฏของทานเจาอาวาสทนท

ผมขอนำาธรรมทไดเรยนรจากหลวงพอสรศกด เขมรงส ซงเปนเจาอาวาสของวดมเหยงคณ

เทาทพอจะจำาความไดมาเลาใหฟงกนดงน

134

เจฟเรยนใหทานทราบวา กำาลงจะเขาไปรวมปฏบตธรรมของยวพทธ จงเรยนขอใหหลวงพอ

ทานแนะนำาเพอจะไดทำาใหเจฟมความกาวหนาในการรวมปฏบตธรรมนน

หลวงพอสรศกด ไดเมตตาใหคำาแนะนำาวา วธฝกทตดตามรอาการพองยบของหนาทองนน

เปนพนฐานทจะทำาใหสามารถใชจตตามรอาการของกายไดทน ซงเมอทำาไดคลองแลวกไม

ตองตามรอาการเคลอนไหวของหนาทองกได

ขอใหใชจตตามรอาการเคลอนไหวทกอยางทเปนไปโดยธรรมชาต เชน ขณะนนถามลมมากระ

ทบ กใหตามรวามลมมากระทบ แลวใหตามรถงความรสกทเกดขนจากการทมลมมากระทบ

นนวาตนเองมความรสกอยางไร

ความรสกทเกดขนภายในใจภายในกายนน ไมตองเสยเวลาไปตความเปนภาษาวา มนเรยกวา

เยน มนเรยกวารอน พอรแลวกใหปลอยไป ไมตองตดตามไปรหรอใหชอเรยกสงทรนนอก

จากนนหลวงพอไดถามเจฟใหทดลองหายใจเขาแลวหายใจออกดวา ระหวางอาการหายใจเขา

แลวหายใจออกนน เจฟมความรสกตางกนอยางไร หายใจเขาสบายกวา หรอหายใจออก

สบายกวา หรอวาเฉยๆ

ทานไดอธบายวา หากหายใจเขาอยางเดยวไมมหายใจออกไดไหม นแสดงวาเรามความทกข

กอนนะ จากนนรางกายจงพยายามแกทกขโดยหายใจออก มนเปนสภาพทไมแนนอน ตอง

เปลยนแปลงไปเสมอ

สมาธมการฝกหลายวธ บางคนฝกสมถะกอนแลวจงวปสสนา บางคนฝกวปสสนากอนแลว

จงฝกสมถะ บางคนฝกวปสสนาอยางเดยวกได

135

สมถะเปนการฝกสมาธทไมไดแกปญหาของโรค เหมอนกบพอปวดหวกทานยาแกปวด

ตนตอของโรคยงคงมอยเหมอนเดม

วปสสนาเปนการฝกสมาธทแกทปญหาของโรค จะไดไมเกดขนอก

ถานงสมาธแลวปวดขา ใหรแตเพยงรวาปวด แลวหาตวผรใหเจอ อยาไปจบแตทความปวด

เปรยบเหมอนเราเปนเจาของบาน ไมตองไปสนใจกบตวบาน แตใหหาตวเจาของบานใหเจอ

การเดนจงกรม จะทำากอนหลงการนงสมาธกได แตถาเดนจงกรมกอนจะชวยใหนงสมาธได

งายขน

ความสขจะกลายเปนความทกข เพราะความสขไมจรงยงยน อยาพยายามไปยดตดกบความ

สข

อาการปตเปนสงทด แตอยาไปยดตดอยากไดอาการปตใหเกดขนมาอก

-------------------------------------------------------------------------

136

เรอง : คนละภาษา

ผมโชคดมากทแฟนของผมหนมาศกษาธรรมและพยายามฝกปฏบตธรรม แมจะสนใจธรรม

จากครอาจารยตางกน แตอยางไรกเปนธรรมของสมเดจพระสมมาสมพทธเจาเหมอนกน

ทำาใหเราใชชวตคไปดวยกนไดด คราวใดทเจอความทกขจากงานหรอจากเพอนฝง กสามารถ

วเคราะหหาเหตปจจยมาคยกนไดในภาษาเดยวกน

ตงแตผมสนใจธรรม ทำาใหมมองชวตของผมตางไปจากเดมมาก ทำาใหรวาเกดมาแลวควร

ทำาตวอยางไร ทำาไมตองเกด และตองพยายามอยางไรทจะไดไมตองกลบมาเกดอก ความ

เขาใจและแสวงหาความสขเมอกอน กบความสขตอนน กลบกลายเปนความสขทแตกตางกน

โดยสนเชง ยากทจะอธบายใหคนทหางไกลจากธรรมหรอเปนคนทไมเชอวามชาตนชาตหนา

ไดเขาใจวา ความสขของคนทหนมาสนใจทางธรรมนนมนเปนอยางไร มนกลายเปนการ

สอสารคนละภาษาไปเลยกวาได

คนทสนใจธรรมเองกยงมหลายระดบ อยางแรกเรมทตวเองสนใจธรรมกเขาใจธรรมไปอก

อยางตางจากขณะน คนบางคนอตสาหลาออกจากงาน ยอมทงครอบครว เพอเขาวดใหเตม

ตว กลบมมมมองธรรมทเพยนจดไปจากทควรกม ดงนนเรองความเชอในธรรมน ถอเปน

เรองหนงทตองหามนำามาคยกนกบคนแปลกหนา เพราะจะกลายเปนหาเรองทะเลาะกนไดงาย

มาก

แฟนผมเคยชวนเพอนเขาวด เพอนกลบหาวาจะพาไปบวช มองไมออกวาเขาวดแลวจะชวยให

หมดความทกขไดอยางไร

137

เพอนบางคนไมเชอวามชาตนชาตหนา พอเลาเรองธรรมใหฟงกไมสนใจ หาวาคนเลาเปนคน

เพยน โตแลวทำาไมยงเชอเรองหลอกเดกอยอก

เพอนบางคนมองวาพระทบวช บวชเพอแสวงหาความสบาย หรอบวชเพอหนจากภาระ

ยงเหยงในชวต หารไมวาหนาทของพระของจรงนนวนๆหนงตองทำาอะไรบางตงแตกอนรง

สางจนมดคำา ยากทจะอธบายใหเขาใจวามรรคผลนพพานเปนอรยทรพยไดอยางไร

คนบางคนพอไดยนวา "ยงปฏบตธรรมมากขนเทาใด กจะพบวาตวเองโลภมากขนเทานน"

พอไดยนประโยคนกจะโมโหขนมาทนท

หมอบางคนพอใจกบการรกษาคนไขวาตวเองถอเปนการทำาบญทเพยงพอแลว แตไมเขาใจ

วาทำาไมตองฝกปฏบตธรรมกนอกดวย ทำาดแคนยงไมเพยงพออกหรอ

คนทเพงฝกปฏบตธรรมกมกจะเอาแตเชอตามทฟงกนมา เขาวามาเรากวาตามนน ไมได

พสจนใหเหนจรงกอนดวยตวเอง

ยงมอกเยอะครบทนำามาแสดงในหวขอคนละภาษานได แตทแนๆกคอ ตวเราเองนนแหละท

ตองใชภาษาใหถกตอง สวนคนอนเขาใชภาษาอยางไรกเรองของเขา

-------------------------------------------------------------------------

138

เรอง : อะไรคอเปาหมายในชวตของคณ

คนเราเกดมาทำาไม

ทำาไมตองเกด

เกดมาแลวจะทำาอยางไรใหร ำารวยตามคนอนเขา

คำาถามเหลานเปนคำาถามทหลายๆคนไมรคำาตอบ สวนใหญรแตวายงไงๆกเกดมาแลวนนา

เมอเกดมาแลวกตองสชวตกนไป

คนบางคนไมเชอหรอกวาตายแลวตองเกดใหมอก เขาคดแตวาตายแลวกหมดกนไป ซงถา

คณเปนคนหนงทคดเชนนกนาหวงอยนะ ลองเผอกนเหนยวไว 50-50 บางดไหมวา ถาตาย

แลวตองเกดใหมจรง กขอใหใชชวตในชาตนใหดทสดและทำาดเผอเอาไวใชชาตหนาดวย

เทาทฟงมา ไมทราบวาจรงเทจแคไหน ทเราเกดมาเปนคนแลวจะไดดหรอรายนน เปนเพยง

เศษกรรมของการกระทำาททำาไวเมอชาตกอนเทานน ทกคนพอตายจากมนษยแลวกจะไปใช

กรรมบนสวรรคหรอนรก จากนนพอบญหรอบาปใหญๆใกลหมด กจะมาเกดบนโลกนมาใช

เศษกรรมทเหลอกนตอ ซงไมนาเชอเลยนะวา แคเศษกรรมจะทำาใหคนเราทเกดมาเปน

คนรวยคนจนมสภาพความเปนอยทตางกนเหลอเกน

หลายๆคนเกดมาแลวกตงหนาตงตาทำามาหากน เผลอแพลบเดยวกหมดชวตกนไปอกรอบ

รอบแลวรอบเลา หมนเวยนกนอยแคนแหละ

139

หลายๆคนใชชวตแบบประมาท นกแตวายงหนมสาวไมตายงายๆ ยงอกนานกวาจะตาย

-------------------------------------------------------------------------

เรอง : คำาเตอนตวเอง

อยาใชชวตอยางประมาท ใหนกถงความตายไวทกลมหายใจวา หายใจเขาครงนตวเราเองอาจ

จะตาย ไมไดหายใจออกอกแลวกได

อยาสนใจกฏทางโลกใหมากนก กฏทางโลกหลายอยางทำาใหเราเกดทกขหรอตองเบยดเบยน

สรางบาปกรรมใหกบผอนมามากแลว

ทกสงทกอยางตองเกดขนอยางมเหตผล ไมใชเกดขนโดยเหตบงเอญ ใหมองหาเหตใหพบ

แลวมงใหผลเกดขนในทางทสรางกรรมดตอกน หรอหาทางลดกรรมทมตอกน ทกอยางทได

มา กตองมบางอยางเสยไป เงนทไดมา กตองเสยอะไรบางอยางแลกมา ดใหดวาเกดจาก

กรรมทดหรอไม

ทรพยสมบตในชาตนมนกเปนแคของผลดกนชมเทานน ดใหดวาเราเปนเจาของมน หรอมน

เปนเจาของเรา

หาทางฝกตวเองใหวายนำาใหแขงกอน ยงเรองธรรมนน ถาไมถงเวลาของเขา กยากจะเขาไป

ชวย แตละคนตางมเวรมกรรมของเขา ขอใหชวยเทาททำาได ถาชวยแลวแตทำาอะไรไมไดดขน

กตองปลอย

140

สงทตองรบทำา คอ ฝกปฏบตธรรมเพอใหหลดพนไมตองกลบมาเวยนวายตายเกด อยาคด

แตเพยงวาขอแคโสดาบน

ตนเปนทพงแหงตน ถาอยากไดธรรม กตองทำาเอาเอง ... เอา รบกลบไปทำา

-------------------------------------------------------------------------

141

เรอง : การทำาจตใหสงบ

การทำาจตใหสงบ คอการวางใหพอด ตงใจเกนไปมากมนกเลยไป ปลอยเกนไปมนกไมถง

เพราะขาดความพอด ธรรมดาจตเปนของไมอยนง เปนของมกรยาไหวตวอยเรอย ฉะนน

จตใจของเราจงไมมกำาลง

การทำาจตใจของเราใหมกำาลง กบการทำากายของเราใหมกำาลงมนตางกน การทำา

กายใหมกำาลงกคอ การออกกำาลงกาย ทำากายบรหาร มการกระโดด การวง นคอการทำากาย

ใหมกำาลง การทำาจตใจใหมกำาลงก คอทำาจตใหสงบ ไมใชทำาจตใหคดนนคดนไปตางๆ ใหอยใน

ขอบเขตของมน เพราะวาจตของเรานนไมเคยไดสงบ ไมเคยมกำาลง ฉนจงไมมกำาลงทางดน

สมาธภายใน

การทำาสมาธ

บดนเราจะทำาสมาธ กตงใจ ใหเอาความรสกกำาหนดอยกบลมหายใจ ถาหากวาเรา

หายใจสนเกนไปหรอยาวเกนไป กไมพอด ไมไดสดสวนกน ไมเกดความสงบเหมอนกนกบเรา

เยบจกร ผเยบจกรมมอมเทาเราตองถบจกรเปลาดกอน ใหรจกใหคลองกบเทาของเรา เสย

กอนจงเอาผามาเยบ

การกำาหนดลมหายใจกเหมอนกน หายใจเฉยๆ กำาหนดรไว จะพอดขนาดไหน ยาว

ขนาดไหน สนขนาดไหน จะใหคอยขนาดไหน แรงขนาดไหน จะยาวกไมเอากบมน จะสนกไม

เอากบมน จะคอยกไมเอากบมน เอาตามความพอด เอายาวพอด เอาสนพอด เอาคอยพอด

เอาแรงพอด นนชอวาพอด เราไมไดขดไมไดของแลวกปลอย หายใจดกอนไมตองทำาอะไร

142

ถาหากวาจตสบายแลว จตพอดแลว กยกลมหายใจเขาออกเปนอารมณ หายใจเขา

ตนลมอยหลายจมก กลางลมอยหทยคอหวใจ ปลายลมอยสะดอ อนนเปนแหลงการเดนลม

เมอหายใจออกตนลมจะอยสะดอกลางลมจะอยหทย ปลายลมจะอยจมก นมนสลบกนอยางน

กำาหนดรเมอลมผานจมก ผานหทย ผานสะดอ พอสดแลวกจะเวยนกลบมาอกเปนสามจดน

พยายามตดตามลมหายใจเชนนเร อยไป เพอรกษาความรนนแหละทำาสตสมปชญญะของเรา

ใหกลาขน

เมอหากวาเรากำาหนดจตของเรา ใหรจกตนลมกลางลม ปลายลมดแลวพอสมควร

เรากวาง เราจะหายใจเขาออกเฉยๆ เอาความรสกของเราไวปลายจมกหรอรมฝปากบนทลม

ผานออกผานเขา เอาแตความรสกเทานนไวทนน ไมตองตามลมออกไป ไมตองตามลมเขามา

เอาความรสกหรอผรนนแหละไวเฉพาะหนาเราทปลายจมก ใหรจกลมผานออก ผานเขา ไม

ตองคดะไรมากมาย เพยงแตใหมความรสกเทานนแหละ ใหมความรสกตดตอกน ลมออกก

ใหรลมเขากใหร ใหรอยแตทนนแหละ รแลวมนจะเปนอะไรกไมตองคด เอาเพยงเทานนเสย

กอนในเวลาน หนาทการงานของเรามแคนนไมไดมมาก กำาหนดลมเขาออกอยอยางนนแหละ

ตอไปจตกสงบลมกจะละเอยดเขาไป นอยเขาไปกายกจะเบาเขาไป จตกจะสงบไป ความเบา

กายเบาใจนน กจะเกดขนมา จะเปนกายควรแกการงาน และจะเปนจตควรแกการงานตอไป น

คอการทำาสมาธ ไมตองทำาอะไรมาก ใหกำาหนดเทานน ตอไปนใหตงใจทำากำาหนดไป......

จตเราละเอยดเขาไป การทำาสมาธนนจะไปไหนกชางมน ใหเรารทนเอาไว ใหเรารจก

มน มนกมทงอารมณ มทงความสงบคลกคลกนไป มนมวตก วตกคอการจะยกจตของตน

นกถงอนใดอนหนงขนมา ถาสตของเรานอยกจะวตกนอย แลวกมวจารณคอ การตรวจด

ตามเรองทเราวตกนน แตขอสำาคญนนตองพยายามรใหทนอยเสมอ แลวกพจารณาใหลกลง

ไปอก ใหเหนวา มทงสมาธและมทงความรรวมอยในนน

องคประกอบของความสงบ

143

คำาวา "จตสงบ" นนไมใชวาไมมอะไร มนตองม มความสงบครอบอย ทานกลาวถง

องคของความสงบชนแรกวา หนงมวตก ยกเรองใดเรองหนงขนมา แลวกมวจารณ คอ

พจารณาตามอารมณทเกดขนมา ตอไปกจะมปตคอ ความยนดในสงทเราวตกไปนน ในสงท

เราวจารณไปนน จะเกดปต คอความยนด ซาบซงอยโดยเฉพาะของมนแลวกมสข สขอยไหน

สขอยทการวตก สขอยในการวจารณ สขอยกบความอมใจ สขอยกบอารมณ เหลานนแหละ

แตวามนสขอยในความสงบ วตกกวตกอยในความสงบ วจารณกวจารณอยในความสงบ

ความอมใจกอยในความสงบ สขกอยในความสงบ ทงสอยางนเปนอารมณอนเดยว อยางท

หา คอ เอกคคตา หาอยางแตเปนอนเดยวกน คอทงหาอยางนเปนอารมณ แตมลกษณะอย

ในขอบเขตอนเดยวกน คอเมอจตสงบ วตกกม วจารณกม ปตกมสข สขกม เอกคคตากม

ทงหมดนเปนอารมณเดยวกน

คำาวาอารมณเดยวกนนน ทำาไมจงมหลายอยางหมายความวา มนจะมหลายอาการ

กชางมน เพราะอาการทงหลายเหลานน จะมารวมอยในความสงบอนเดยวกน ไมฟงซาน ไม

รำาคาญ เหมอนกบวามคน 5 คน แตลกษณะของคนทง 5 คนนนมอาการเดยวกน คอจะม

อารมณทง 5 อารมณ เมออารมณอนนนอยในลกษณะน ทานเรยกวา "องค" องคของ

ความสงบ ทานไมไดเรยกวาอารมณ ทานเรยกวา วตก วจารณ ปต สข เอกคคตารมณ สง

ทงหลายเหลาน ไมเปนอารมณตามธรรมดาทานจงจดวาเปนองคของความสงบมอาการอย

5 อยาง คอวตก วจารณ ปต สข เอกคคตา ไมมความร ำาคาญ วตกอยกไมรำาคาญ วจารณ

อยกไมร ำาคาญ มปตกไมรำาคาญ มความสขกไมร ำาคาญ จตจงเปนอารมณเดยว อยในสงทง

5 นจบรวมกนอย เรองจตสงบขนแรกจงเปนอยางนน

ปญหาของการทำาสมาธ

ทนบางอยางอาจถอยออกมา ถากำาลงใจไมกลาสตหยอนไปแลว มนจะมอารมณมา

แทรกเขาไปเปนบางครง คลายๆกบวาเคลมไป แลวมอาการอะไรบางอยางเขามาแทรกตอนท

144

มนเคลมไป แตไมใชความงวงตามธรรมดา ทานวามความเคลมในความสงบ บางทกมอะไร

บางอยางแทรกเขามา เชนวา บางทมเสยงปรากฏบาง บางทเหมอนเหนสนขวงผานไปขาง

หนาบาง แตวาไมชดเจนและกไมใชฝน อนนจดเปนฝนไมได ทเปนเชนนเพราะกำาลงทง 5 ดง

กลาวแลวไมสมำาเสมอกน มนออนลง ออนเคลมลง จงเกดอารมณเขาแทรก อนนเปนอาการ

ของจต

ถาหากวาเรามความสงบมนกมสง 5 สงนเปนบรวารอย แตเปนบรวารในความ

สงบ อนนเปนเบองแรกของมน ขณะทจตเราสงบอยในขนน ชอบมนมตทางตา ทางห ทาง

จมก ทางลน ทางกายและทางจต มนชอบเปนแตผทำาสมาธจบไมคอยถกวา "มนหลบไหม?

กไมใช" "มนฝนไปหรอ? กไมใช" ไมใชอะไรทงนน มนเปนอาการเกดมาจากความสงบครงๆ

กลางกได บางทกแจมใสเปนธรรมดา บางทกคลกคลไปกบความสงบบาง กบอารมณทง

หลายบาง แตอยในขอบเขตของมน

อยางไรกตามบางคนทำาสมาธยาก เพราะอะไร เพราะจรตแปลกเขา แตกเปนสมาธ

แตกไมหนกแนนไมไดรบความสบายเพราะสมาธ แตจะไดรบความสบายเพราะปญญา เพราะ

ปญญาความคด เหนความจรงของมนแลวกแกปญหาถกตอง เปนประเภทปญญาวมตไมใช

เจโตวมต มนจะมความสบายทกอยางทจะไดเกดขนเปนหนทางของเรา เพราะปญญาสมาธ

มนนอย คลายๆกบวาไมตองนงสมาธ พจารณา "อนนนเปนอะไรหนอ" แลวแกปญหาอนนน

ไดทนท เลยสบายไป เลยสงบลกษณะผมปญญาตองเปนอยางนนทำาสมาธนไมคอยไดงาย

และไมคอยดดวย มสมาธแตเพยงเฉพาะเลยงปญญาใหเกดขนมาได โดยมากอาศยปญญา

เชนสมมตวา ทำานากบทำาสวน เราอาศยนามากกวาสวน หรอทำานากบทำาไร เราจะไดอาศยนา

มากกวาไร ในเรองของเรา อาชพของเรา และการภาวนาของเรากเหมอนกน มนจะไดอาศย

ปญญาแกปญหา แลวอยางนน ธรรมดากเปนไปอยางนน มนตางกน

หลดพนดวยปญญาสมาธ

145

บางคน แรงในทางปญญา สมาธพอเปนฐานไมมาก คลายๆกบวานงสมาธ ไมคอย

สงบ ชอบมความปรงแตง มความคดและมปญญาชกเรองนนมาพจารณากเรองนมา

พจารณา แลวพจารณาลงสความสงบกเหนความถกตอง อนนนจะไดมกำาลงกวาสมาธ อนน

จรงของบางคนเปนอยางนน แมจะ ยน เดน นง นอนกตามความตรสรธรรมะนนไมแนนอน

จะเปนอรยาบถใดกได ยนกได เดนกได นงกได นอนกได อนนแหละผแรงดวยปญญา เปนผ

มปญญา สามารถทจะไมเกยวของกบสมาธมากกได

ถาพดกนงายๆ ปญญาเหนเลย เหนไปเลยกละไปเลย สงบไปเลย ไดความสบาย

เพราะอนนนมนเหนชด มนเหนจรง เชอมนยนยนเปนพยานตนเองได นจรตของบางคนเปน

ไปอยางน แตจะอยางไรกชางมนกตองทำาลาย ความเหนผดออก เหลอแตความเหนถก

ทำาลายความฟงซานออก เหลอแตความสงบ มนกจะลงไปสจดอนเดยวกน

บางคนปญญานอย นงสมาธไดงาย สงบ สงบเรวทสด ไวแตไมคอยมปญญา

ไมทนกเลสทงหลาย ไมรเร องกเลสทงหลาย แกปญหาไมคอยได พระโยคาวจรเจาผปฏบตม

สองหนาอยางน กคกนเรอยไปแตปญญาหรอวปสสนากบสมถะมนกทงกนไมได คาบเกยว

กนไปเรอยๆ อยางนทนถามนชดแจงในความสงบ เมอมอารมณมาผาน มนมตขนมาผาน ก

ไมไดสงสยวา "เคลมไปหรอเปลาหนอเมอกน?" "หลงไปหรอเปลาหนอเมอกน?" "ลมไปหรอ

เปลาหนอเมอกน?" "หลบไปหรอเปลาเมอกน?" จตขณะนสงสย "หลบกไมใช ตนกไมใช" น

มนคลมเครอ เรยกวา มนมวสมอยกบอารมณ ไมแจมใสเหมอนกนกบพระจนทรเขากอนเมฆ

มองเหนอยแลว แตไมแจมแจงมวๆ ไมเหมอนกบพระจนทรออกจากกอนเมฆนนแจมใส

สะอาด จตเราสงบมสตสมปชญญะรอบคอบสมบรณแลว จงไมสงสยในอาการทงหลายท

เกดขนจะหมดจากนวรณจรงๆ รวาอนใดเกดขนมาเปนอนใดหมดทกอยาง รแจงรเรองตาม

เปนจรงไมไดสงสย อนนนเปนดวงจตทใสสะอาด สมาธถงขดแลวเปนเชนนน

146

ระยะหลงๆ มากเปนไปในรปอยางนทำานองน เปนเรองธรรมดาของมน ถาจตแจม

แจงผองใสแลว ไมตองไปถามวางวงหรอไมงวง ใชหรอไมใช ทงหลายเหลานมนกไมมอะไรถา

มนชดเจน กเหมอนเรานงธรรมดาอยางนเอง นงเหนธรรมดา หลบตากเหมอนลมตา เหนใน

ขณะหลบตากเหมอนลมตามาเหนทกอยางสารพด ไมมความสงสย เพยงแตเกดอศจรรยขน

ในดวงจตของเราวา "เอะ! สงเหลานมนกเปนของมนไปได มนไมนาจะเปนไปได มนกเปน

ของมนได" อนนจะวพากษวจารณมนเองไปเรอยๆ ทงมปต ทงมความสขใจ มความอมใจ ม

ความสงบเปนเชนนน ตอนนไปจตมนจะละเอยดไปยงกวานนมนกจะทงอารมณของมนไป

ดวย วตกยกเรองขนมากจะไมม และเรองวจารณมนกจะหมด จะเหลอแตความอมใจ อมไมร

วาอมอะไร แตมนอม เกดความสขกบอารมณเดยว นมนทงไป วตกวจารณมนทงไป ทงไป

ไหน? ไมเรองทง จตเราหดตว เขามาคอมนสงบ เรองวตกวจารณมนเปนของหยาบไปแลว

มนเขามาอยในทนไมไดกเรยกวา ทงวตก ทงวจารณ ทนจะไมมความวตก ความยกขน

วจารณ ความพจารณาไมม มแตความอม มความสขและมอารมณเดยวเสวยอยอยางนน

ทเขาเรยกวา ปฐมฌาน ทตยฌาน ตตยฌาน จตตถฌาน เราไมไดวาอยางนน เรา

พดถงแตความสงบ วตก วจารณ ปต สข เอกคคตา ตอไปนกทงวตกวจารณ เกดขนมาแลว

กทงไป เหลอแตปตกบสข เอกคคตา ตอไปกทงปตเหลอแตสขกบเอกคคตา ตอไปกมเอก

คคตากบอเบกขา มนไมมอะไรแลวมนทงไป เรยกวา จตมนสงบๆๆๆ จนไปถงอารมณมน

นอยทสด ยงเหลออยแตโนน....ถงปลายมน เหลอแตเอกคคตากบอเบกขา เฉยอยางน อน

นมนสงบแลวมนจงเปน นเรยกวากำาลงของจต อาการของจตทไดรบความสงบแลว ถาเปน

อยางนมนไมงวง ความงวงเหงาหาวนอนมนเขาไมไดนวรณทงหา มนหนหมด วจกจฉา

ความสงสยลงเลอจฉาพยาบาท ฟงซาน ร ำาคาญหน เหลานไมมแลว นมนคอยเลอนไปเปน

ระยะอยางนน นอาศยการกระทำาใหมากเจรญใหมาก

สต : สงทชวยรกษาสมาธ

147

สงทรกษาสมาธนไวได คอสต สตนเปนธรรมเปนสภาวธรรมอนหนง ซงใหธรรมอนอนๆ ทง

หลายเกดขนโดยพรอมเพรยง สตนกคอชวต ถาขาดสตเมอใดกเหมอนตาย ถาขาดสตเมอ

ใดกเปนคนประเภท ในระหวางขาดสตนน พดไมมความหมาย การกระทำาไมมความหมาย

ธรรมคอสตนคอความระลกไดในลกษณะใดกตาม สตเปนเหตใหสมปชญญะเกดขนมาได

เปนเหตใหปญญาเกดขนมาได ทกสงสารพด

ธรรมทงหลายถาหากวาขาดสต ธรรมทงหลายนนไมสมบรณ อนนคอการควบคม

การยน การเดน การนง การนอน ไมใชเพยงขณะนงสมาธเทานน แมเมอเราออกจากสมาธ

ไปแลว สตกยงเปนสงประจำาใจอยเสมอ มความรอยเสมอ เปนของทมอยเสมอ ทำาอะไรก

ตองระมดระวง เมอระมดระวงทางจตใจ ความอายมนกเกดขนมา การพด การกระทำาอนใดท

ไมถกตอง เรากอายขน อายขน เมอความอายกำาลงกลาขนมา ความสงวรกมากขนดวย เมอ

ความสงวรมากขน ความประมาทกไมม

นถงแมวาเราจะไมไดนงสมาธอยตรงน เราจะไปไหนกตาม อนนมนอยในจตของตว

เอง มนไมไดหนไปไหน นทานวาเจรญสต ทำาใหมาก เจรญใหมาก อนนเปนธรรมะคมครอง

รกษากจการทเราทำาอย หรอทำามาแลว หรอกำาลงจะกระทำาอย ในปจจบนนเปนธรรมะทมคณ

ประโยชนมาก ใหเรารตวอยทกเมอ ความเหนผดชอบมนกมทกเมอ เมอความเหนผดชอบม

อย เกดขนอยทกเมอ ความละอายกเกดขน จะไมทำาสงทผดหรอสงทไมด เรยกวาปญญาเกด

ขนแลวเมอรวบยอดเขามา มนจะมศล มสมาธ มปญญา คอการสงวรสำารวมทมอยในกจการ

ของตนนน กเรยกวาศล ศลสงวร ความตงใจมน อยในความสงวรสำารวมในขอวตรของเรา

นน กเรยกวามนเปนสมาธ ความรอบรทงหลายในกจการทเรามมอยนน กเรยกวาปญญาพด

งายๆกคอ จะมศล จะมสมาธ จะมปญญา ศลกด สมาธกด ปญญากด เมอมนกลาขนมามนก

คอมรรค นแหละหนทาง ทางอนไมม

http://www.baanjomyut.com/pratripidok/cha/12.html

148

-------------------------------------------------------------------------

เรอง : สงบจตไดปญญา

ตงใจในความรสกเฉพาะหนา อาตมาจะอธบายการนงสมาธหรอการทำาสมาธหรอ

การกำาหนดจตตอไป ขอโยมทงหลายนงในความสงบ อยาไปรำาคาญในเสยงอาตมาทแนะนำา

ในการปฏบต ใหมนเปนคนละอยาง หใหไดยนจตใจใหไดรจก อาตมาวาอยางไร ใหจตเปน

สมาธอย และความรสกนนมนจะรสกของมนเอง การนงสมาธนเปนสวนหนงของการฝกหด

จตของพวกพทธบรษททงหลายสมยนคนทนบถอพระพทธศาสนาซงถงจะมศลมทาน กยง

ไมเปนบอเกดแหงความสงบไดอยางแนนอน แตเมอเรามาทำาจตของเราใหสงบเรยบรอย

เปนสมาธ ปญญาจงจะเกดขนทจต ความรจะเกดขนทจต สมควรแกการประพฤตปฏบต

ธรรมขององคสมเดจพระสมมาสมพทธเจาของเรา

ดงนนวนนโยมจงสญจรมาจากถนฐานของตน มศรทธามจตประสงค อยากจะมากราบไหว

อาตมาและอยากจะพบหนาตา ความจรงนนมาถงไดเหนแลวกนกวาจะกลบเลยแตวามน

เปลยนจต อยากจะพบธรรมะคำาสงสอน อยากฝกเรองการทำาสมาธเพอถอเปนแบบอยางตอ

ไป ฉะนนจงเตรยมตวนงสมาธ ขาขวาทบขาซายตงกายใหตรงและใหมความรสกวาบดนเรา

จะทำาการปฏบตไมตองคดอะไรมาก ไมตองคดถงบานไมตองคดถงชอง หรอเปนหวงนเปน

ใยนน แตใหความรสกวามนรอย เมอนงมอขวาทบมอซายขาขวาทบขาซายตงกายใหตรงแลว

เรากตองเลอกหาวาอะไรเปนสวนใหญในกายของเราน คำาตอบกคอจต จตนเปนสวนใหญ

มนเปนสวนรวมของทกสงทกอยางในสกลกายน คอมจตเปนใหญ เราฝากคนกรกนอยแลว

เมอมจตเปนใหญ ตา ห จมก ลน กาย มนกเปนลกนองเปนบรวารของจตนน เพราะฉะนน

พระผมพระภาคเจา จงจบผเปนตวการ ผเปนหวหนา คอจตนเองมาฝก

149

จตนคออะไร จตนมนกไมคออะไร จตนมนกคอจต เพงเอาตวผร ผรสกอารมณ

อยางอาตมาพดอยนไดยนดวยหกรสกทใจ ผรสกนนคอใคร กคอผรสกอนสมมตวาจต ผรบ

รอารมณตางๆทเกดมาจาก ตา ห จมก ลน กาย นแหละผรทเกดขน นขอใหโยมเขาใจอยางน

ผรนมทกคน มคำาพดคำาหนงของพระผมพระภาคเจา..... ผรนนแหละ เรยกวาหรอคลายวา

เปนจต ผทรบรอารมณนน

จะทำาใหจตมกำาลงตองออกกำาลงทางจต กำาลงของจตกบกำาลงของกายตางกน

กำาลงของกายตองเคลอนไหวอยางทางโลกเขาทำาโยคะหรอการวงเคลอนไหวทำาใหกายม

กำาลง เปนสงททำาใหสขภาพสมบรณ อนนนมนเปนเรองของกาย สวนเรองของจตนนมน

เปนนามธรรม มนไมมรปรางแตมนมความรอยอยางนน ทนจตนเราไมคอยไดฝก ตงแตเรา

เกดมาพอแมกฝกไปทางอน ฝกไปในทางทำามาหากน อะไรตอมอะไรอกหลายอยางในทางโลก

ดงนนจตใจของเราทงหลายจงสบสนมาก คอฝกใหจตคดมากๆ อะไรใหมากๆ ไมอยกบตว

เรา บางทคดไปทไหนๆยงไมรตวเลย นานๆ จงกลบมารตวเราทหนง เพราะคคมากอะไรมาก

อยางนนจะไมใหมนยงเหยงไดอยางไร เพราะเราฝกมนมาอยางนน พอแมเรากฝกอยางนน

ตวเรากฝกอยางนนคนอนกฝกอยางนน ผลทเกดจากการฝกมาอยางนนกเปนปญหาเรอย

มา ตลอดมา จนทกวนน เมอมปญหาเรอยมากเปนคนวนวายตลอดเวลา นนเรยกวาทำาจตไม

ใหมกำาลง ใหมกำาลงนอย อนนนมนเปนเรองของจต

สวนทำาจตใหมกำาลงนจะตองทำาจตใหมสมาธ สมาธ แปลวาความตงใจมน มนในคำา

ใดคำาหนง แมนในอนใดอนหนง ยกตวอยางวนนเราตงใจอะไร จะใหมนแนวแนในธรรมอนใด

จะยกอนใดขนเปนหลก อยางเรายกเอาอานาปานสต ลมหายใจของเรานเปนหลก คอ

ทำาความรใหรตามลมหายใจ คตความระลกได สมปชญญะความรตว ใหรสกวาบดนเราทำา

อะไรทงหลบตาและไมหลบตาใหเรารสกวามลมหายใจนเปนสงสำาคญ เปนอาหารทยอดเยยม

ทสด แมเรานอนหลบอยเรากหายใจ เราตนอยเรากหายใจ เดนอยเรากหายใจ นงอยเราก

หายใจ ทำาอะไรมนกหายใจทงนน อนนคอเปนยอดอาหารทงหมด อาหารทเราทานสกชวโมง

150

สองชวโมงมนกพออยได ฉะนนขอใหเราเขาใจอยางน ดงนนควรจะยกเอาความรไวทลม ด

กนวาลมมนอยตรงไหน รไหม รแลวมนรอยางน ถาอยางนนเราจะตองเอาความรสกมาปก

เขาทปลายจมกหรอรมฝปากขางบนสด คอหมายความวาลมออกลมเขาในสวนจมกเองให

เปนอยางน แตอยาไปตงใจจนมากมายเกนไป อยาไปปรบใจจนเกนไปจนเสยอารมณเรา ให

กำาหนดวาลมมนออกอยางน ลมมนเขาอยางน แลวกสดลมเขาไป แลวกหายใจออกมา นมน

คลคลายๆอยอยางนตลอดเวลา เมอหายใจเขาไปอกแลวกปลอยมนไป ถงทสดแลวกอดลม

เขาไปอก หายใจออกหายใจเขาอยอยางน

บดนเรารจกอะไรมนเปนอะไร ทจมกมนเปนอยางไรความรสกมนเปนอยางไร เมอร

แลวกกำาหนดลม คำาวากำาหนดลมนนคออยาไปบงคบลม หายใจเขาไปตามสบาย ไมใหมนยาว

นก หายใจออก เอาลมออกมา ลมออกอยาใหมนยาวนก ลมเขาอยาใหมนยาวนก ใหมนพอ

ดๆ จะไดทำาความคดวายาวแคไหนมนสบาย สนแคไหนสบาย แรงแคไหนสบายคอยแคไหน

สบาย สภาพอยางไรทมนพอสบายไมอดอดไมตองแตงลม พอจะรวาลมหายใจเขาออกอย

เสมอ และกกำาชบผรนนใหไปรลมออกพอด ลมเขาพอด ใหมสตจบตามลม สดลมเขาเรา

เหน"พทธ" หายใจออกเราเรยกวา"โธ" กได คอพทโธนเปนแตเพยงความรสก ไมตองพดให

มเสยง หายใจเขาเรยกวา" พทธ" หายใจออกเรยกวา" โธ" เจรญในใจวาพทโธ พทโธ อย

อยางน เอาสตกำาหนด รตามลมหายใจเขาหายใจออกอยอยางน ไมใหนกไปขางบนไมใหนกไป

ขางลาง ไมใหนกไปขางซายไมใหนกไปขางขวาไมใหนกไปขางหนาไมใหนกไปขางหลง จตอย

กลางๆ คลายๆ กบวาเราเดนทางถงเมองหนง มนเปนทางสแพรงเรากยงอยในวงกลม ขาง

ซายเรากไมไปขางขวาเรากไมไปขางหนาเรากไมไปขางหลงเรากไมไป ทำาความรสกเฉพาะ

จตใจของเรา ใหหยดอยกบลมอยางนน อยกบลม จออยอยางนน ไมตองไปขางหนาไมตอง

ไปขางหลง ไมตองไปขางซายไมตองไปขางขวา รลมทมนออกมาแลวกเขาไป รอาการทมน

ออกแลวเขาอยอยางนน

151

บางทจตของเรามนวอกแวกไปหนอยกได แตไมเปนไร เรามสตอยเรากรมน แลวก

กลบมาทลมหายใจเขาออกตอไป ใหยกจตขนมารจกมนเสย บางทมนจะเกดความรสกขนมา

อยางนวา กำาหนดลมนมนจะรอะไร มนจะเหนอะไร มนจะเปนอยางไร อนนนไมใชการงานของ

เราไมใชหนาทของเรา หนาทของเราในปจจบนนมหนาทตอตวเองวา ใหกำาหนดลมออกใหรจก

กำาหนดลมเขาใหรจกเทานน เรองอนไมใชธระของเรา หนาทของเรารแตกำาหนดลมออก

กำาหนดลมเขา ใหมนทนทวงทเทานนแหละใหรวาอนนมนยาวไปใหมนสนอกหนอย อนนมน

สนไปใหมนยาวอกหนอย ใหรจกมนอยางนน ปลอยเปนธรรมชาตของมน ควบคมใหมน

ประกอบกบความสบายมนสบายอยางไรเอาอยางนน อยอยางสบาย ทมนสบายไมขดของ

ลมหายใจกไมขดของ นงกไมขดของ อะไรกไมขดของแลวในกายสวนใดสวนหนง นนแหละ

สบาย

เมอนงสมาธและทำาจตสงบแลวรางกายมนจะเบาไมหนกมนเบา เปนรางกายท

สมควรแกการงาน สมควรแกสมาธ แตวาทำาขนแรกมนกฝนธรรมชาตสกหนอย อดอด

สงสย มนกเหมอนกบเราเดนทางไปทๆไมเคยไป มนกสงสยอยเรอยไป เปนเรองธรรมดา

ของเรา การทำาสมาธนเราไมเคยทำาหรอทำามาแลวแตไมคอยรจก มนกสงสยอยอยางนน เปน

ธรรมดาของมน ความสงสยนเองแหละมนจะเปนเหตไมใหเราสงสย มนจะเปนเหตใหเราร

ตามความเปนจรงกเพราะความสงสยนไมใชอนไกล เรองอะไรทกสงทกอยางมนเกดขนมาใน

เวลาเรานงสมาธอยนน มนเปนอาการของจตเทานน สกแตวาเทานน มนจะมเรองอะไรมาก

สกแตวาเทานน สกแตวา สกแตวาสข สกแตวาทกขสกแตวามนถกกรรมของเรา มนเปน

เรองสกแตวาเทานนถาเราพจารณาเชนนเรากวกเขามาดจตของเรา ลมมนสมำาเสมออยาไป

แตงมนนะ อยาไปแตงมน อยาไปแตงใหมนสนอยาไปแตงใหมนยาว คอยๆดสภาพตามความ

เปนจรงของมนอยางนน หนาทของเราในเวลานนกคอดลมหายใจเขาออกอยางเดยว มนจะ

นกวามนจะเปนอะไรไหมมนจะรอะไรไหม อนนนเปนเรองของความรสกเฉยๆเปนสกแตวา

ความรสกเกดขนมาแลวมนกหายไป อยาไปตามมนพจารณาอะไรใหมนเปนสกแตวา ในเวลา

นในเวลาสนๆน อยาเพงพจารณาอนใดอนเลย อยาเพงไปยกกายขนมาพจารณาอยาเพงไป

152

ยกอะไรขนมาพจารณาทงนนแหละไมใชหนาทของเราทจะปฏบตกวางขวางไปถงนน ทำา

ปจจบนคอทำาใหลมเขาออก ถาเราทำาลมออกเรากทำาลมเขาเรากทำามนเสย ทำามนทงออกทำา

มนทงเขาเทานนแหละ เมอทำามนแลวเรากไมไดควบคมลมไมไดบงคบลม ลมมนออกมนเขา

กตามเรองของมน ผรทจตของเรากรเฉยๆ รวามนออกรวามนเขา พรอมกบกำาหนดวาพทโธ

พทโธ พทโธ

คำาวาพทโธนมนเปนความรสกของเรา เมอมลมเขาเรากรสกวา" พทธ" เมอมลม

ออกเรากรสกวา" โธ"ทงสองอยางนกไมเปนเหตกอกวนเรา รสกวาเขาก "พทธ" รสกวา

ออกก "โธ" เทานน และไมจำาเปนจะออกดวยวาจาของเรา ทำาความรสกเทานนตลอดเวลา ทน

เมอจตเรามความละเอยดกวานน มนจะไมอยากรสกพทธหรอโธมนไมอยากจะนกอยางนน ก

กำาหนดวาใหรแตลมมนออกใหรลมมนเขา ลมออกกรลมเขากร ใหรอยางน รอยางนนมนเปน

พทธเองมนเปนโธเอง มนกเลยเปนพทโธ พทโธอยในอาการอยางนน มนเปนเองอยางนน

ใหเรารอยางนตลอดเวลา ลมออกเรากรจกลมเขาเรากรจก ความรอนนแหละเปนสงทสำาคญ

มากทพระผมพระภาคของเราทงหลายอยากจะใหเราทำาไปนานๆ

ทเรยกวาพทโธ พทโธคอผร ผรอนนแหละทานเรยกวาพทโธ รสกอยางหนงมนร

เร องของจตเรา จตของเรานมนหยาบ พทโธคอผรมนรละเอยด มนรทงอาการของจตเรอง

ของจต คอมนรเร องของจตคลายๆกบวาเปนพระพทธเจานนเอง มนกรจกการสงสอนจต

ของมน ถาเฉพาะจตลวนๆมนจะรสกตวเอง มนละเอยด พทโธผรนรเร องของจต รอาการ

ของจต รความเปนจรงของจต รอยางนน เมอมนเกดรขนมาแลวมนกไดเหนจต เอาผรอนน

ดจต เอาจตดจต เอาจตรจต เอาจตสงสอนจต สมกบทานขนาบภกษทงหลายวา"ดกรภกษ

ทงหลาย ทานทงหลายจงตามดจตของตน ถาใครตามดจตของตน คนนนจะพนจากบวง

ของมาร" ใครจะไปตามดจตได ไมมสงทเหนอจตเพอจะดจตของจต ถามจตเทานนมนกสอน

ตวมนเอง วนนเปนเรองของจต ฟงยากสกหนอยหนง เขาใจยากสกหนอยหนง แตงาย คอ

เรองตวเราฝกจตใหมนมความฉลาดมากขนกวาจตเดม จตเพมทมนโกหก เขาชวนอยางไร

153

เรากไมรเรอง กทำาตามไปเรอยๆ มนจะรอยางนไมรตวของมนคลายๆ กบวา ทำาความชวร แต

วาทำาไมกลวทำาความผดจตกร แตทำา นเรยกวาความรของจตขนหยาบมนเปนอยางน ความร

เกยวกบการอปมาเปนความรอนหนงรเร องของจต รวาอนนนมนผดจตจะพาไปทำา มนหาม

เลยไมทำา มนบงคบ จตจะทำาความซว มนรกอน กหามจตรกษาจต นเรยกวาผร ผรแลวรกษา

จตของเจาของ ถาพดตามเปนจรงคอจตนนแหละรกษาจตความรอนนมนเกดขนมาจากจต

อนนนจตอนหยาบ หยาบมนเปนพนอยางนน นมนเปนอยางนน เชนวาจดตะเกยง เอาไฟไป

จดเขามนกเปนไฟ อนนมนเปนไฟจากความสวางจานน อนนมนออกจากจต คอ ความสวาง

มนออกจากจตน ความสวางมนออกจากดวงไฟน สวางยงกวาเกาเพราะดวงไฟนมไดมอนน

เมอความสวางมนกระจายไปหลายเมตร อนนนความสวางจากดวงไฟ จตคอผรทงหลายน

ถาจตฝกแลวกจะเกดความสวาง.... เกดปญญา เกดความสวาง เมอปญญามนละเอยดขน

ไปมนกเกดมญาณ ทพระทานตรสวาใครมปญญาคนนนกมญาณใครมญาณคนนนกม

ปญญาใครมปญญาคนนนกมญาณหมายความวา ปญญานนมนละเอยดลกเขาไปแลวมน

จกกลายเปนญาณอกอนหนงจะวกกลบมาเรองทไดพดไววา เมอจตมนสงบแลวมนจะเกด

อะไรขนหลายอยาง บางทเกดเปนแสงขนมาบางทเกดเปนรปอนนนอนนขนมาสารพดอยาง

มนจะเกดอะไรขนมาตรงนน เรากคมสตใหด อยาวงไปตามแสงอนนนอยาวงไปตามสอนน

เรากเพงดจตของเรา ดจตของเรา เออ!ไมตองกลว ทำาใจใหสบายไมตองกลว บางทมนก

สงบจนถงกบวาจมกของเราทเคยมลมหายใจเคยผานเขาออกเสมอ เมอมนถงความสงบจต

แลว จมกของเรานมนจะอยเฉยๆไมมลมผานออกหรอเขา ความรสกนมกนเยอะใครไมเขาใจ

อาจคดวา เมอไมมลมมนจะตายไหมน ไมหายใจแลวลมมนไมมแลวอยางนกม ถามนเปนเชน

นนจะทำาอยางไรตอไป อนนพระพทธเจาไมใหกลว ลมไมมแตเอาผรวาลมไมมนนแหละเปน

อารมณอกตอไป มนรอยแตกอนวามนมลมออกลมเขา บดนไมมลมออกลมเขา มนรวาไมม

ความรวาไมมนนแหละคอผร มนเปนเรองของภาวนา

ภาวนานแยกกนออกเปนสองอยาง คอสมถภาวนาและวปสสนาภาวนาซงแยกไป

ตามความรสก แตมนกเปนอนเดยวกนนนแหละ แตหยาบละเอยดกวากน เชนวาความสงด

154

ของสมาธทเราทำาอยเดยวนมนเกดสงบ ถงคราวสงบมนกสงบ ความสงบเชนนอยางวา

เสยงกไมไดยนรปกไมเหน อะไรกไมม มนกเลยสงบ จตสงบอย สงบอยางนกเรยกวาเขาไป

สงบเฉยๆ ไมใชวาสงบกเลส คอเดยวนมนหางจากเสยงหางจากรป มนไมไดยนมนกเลยสงบ

อยางนเรยกวาการเขาไปสงบจตไมใชสงบกเลส แตวาการเขาไปสงบจตนกมเหตผลเหมอน

กน อยางเราออกจากบานมาอยนมนกกายวเวก กายวเวกมนเปนเรองทางกาย มนหางจาก

บานมา มนหางจากเพอนฝงมาอยในปาทมนสงดสงบอนเปนวเวกทางกาย กายวเวก เมอม

กายวเวกมนเปนเหตใหจตวเวกคอจตสงบไมกระสบกระสาย มนเปนเหตถงความสงบถงจต

อยางนน ดงนนมนจงมผล กายวเวกเปนเหต เมอเปนเหตแลวกทำาใหจตสงบเปนผลขนมา

กายวเวก จตวเวก เมอจตวเวกแลวกเปนเหตตอไปจนถงอปธวเวก กเลสสงบ อปธสงด

ระงบกเลสคอความเศราหมอง คอราคะ คอโทสะ คอโมหะ วนวายตางๆ ทเราเรยกวา กเลส

อปธคอสภาวะทมนดองในใจของเราปลกฝงอยในใจของเราตลอดกาลนานมาแลว

ดอยางหนงเหมอนวามนไมม เมอถกอารมณทชอบใจ กเลสมนกฟงขนมา เกดราคะ เกด

โทสะ เกดโมหะขนมา อนนเรยกวาจตของเราสมาธมนระงบไมได นนเรยกวาสมาธมนมกำาลง

เพยงเขาไปสงบจตเทานน อำานาจของมนยงไมถงกบวาเขาไปสงบกเลส เมอเรานงในความ

สงบแลวเราออกไปสญจรไปมาเหนแสงมนลกฟ เหนอะไรทชอบใจและไมชอบใจมนจะลกฟขน

มา นนเรยกวากเลสยงอย ไมใชวามนสงบกเลสอยางนนเรยกวาเขาไปสงบจต เปนเรอง

สมถะทางจต อนนสงบไปอยางหนง แตกดมนเปนเหตพาเราใหออกกายวเวก ใจวเวกเสมอ

เมอมนมากขนๆ ชำานาญมากขนๆ มนกมกำาลงกเกดปญญา ดงนนทานจงบอกวาสอนวา ถา

เราทำาสมถจตน ถามนสงบเรากรวามนสงบ แตอยาเพงไปดใจจนเกนไป ถามนสงบจตแลวก

ดใจสบายใจ บางคนนงตรงไหนกอยากพดอยตรงนน แหม! เมอวานนฉนทำาสมาธมนสงบด

เหลอเกนอยางน พดบอยๆกเพราะอดไมได มนเปนอยางนน แตความเปนจรงกเปนอยางนน

จรงๆ แตกขอใหเราบอกกบมนวา อนความสงบนมนกไมแน..... ความสงบนมนกไมแน เรา

ตองเตรยมไวอยางนเสมอ ทน

155

พอวนทสอง มานงไมไดความสงบเลย วนวายเหลอเกนกใหเรารมนวาความวนวาย

นมนกไมแน เหนไหมเมอวานนมนสงบ ทำาไมวนนมนวนวาย มนกไมแนอยางน ความวนวาย

มนกไมแนเหมอนกน วนนมนไมสงบวนตอไปมนกตองสงบอยางนเรอยไป สงบบางไมสงบ

บาง เราจะเหนความสงบเหนความไมสงบนนอยในใจของเราเสมอ มนไมแนอยางนน ความ

เหนทวามนไมแนนน จะเกดขนมาทจตของเรา ทเรารนนแหละ มนไมแนจรงๆ มนเปนของไม

แนอยางนน คดวามนไมแนอยางนน มนไมแนจรงๆ ถาไมแนแลวจะทำาอยางไร ปลอยเสย

อยาไปทำาอะไรมน เมอมนไมแนกอยาไปยดมนมนเลย อยาไปยดมนมนอยาไปถอมนมน น

ปญญาเกดแลว แตกอนมนโงทสดโงขนาดอะไรมากจบป บเลย เมอวนวายกกระทบเลย นมน

โงทสด เมอเราทำาไปทำามาเรากเตอนมนวา เออ! สงบนกเปนอนจจง วนวายกเปนอนจจง ให

เราดไปนานๆ ทจรงมนเปนอยางนนเอง อยางวนนมนสงบพรงนมนกไมสงบ มนกเปนของ

มนอยอยางน เมอมนเปนอยางนปญญากเขามา ชวย....เขามาชวยวามนเปนอยางน จะทำา

อยางไรละมนเปนอยางนน เหนวามนเปนอยางนน มนไมเทยง มนไมเทยง กอยาไปยดมนมน

ซ เมอสงสอนอยางนจตของเรากลกตนขนมา เออ! อยาไปยดมนถอมนมน เรยกวามนถอย

มนคลคลายจากความยดมนถอมน มนกถอยมา ถอยมา นานจนมนเคยตว อารมณทกอยาง

นนมนจะสงบบางไมสงบบาง เรากไมเปนทกข

การไมเปนทกขกเรยกวารเรองของมนตามความเปนจรงแลววา มนไมแนนอน

อนจจง ทกขง อนตตา ของเปนอนจจงมนไมเทยงอยางนน เราไมเชอกอยาไปยดมนถอมน

มน เชอกอยาไปยดมนถอมนมน พอเราไปยดมนถอมนมน กเปนทกข เพราะสงทงหลาย

เหลานมนเปนอนตตธรรม ไมใชตวไมใชตน ไมใชเราไมใชเขาอยางน เมอจตของเรารสกอยาง

นอธบายอารมณทงหลายเหลานออกมา ผรของเรากรสกวามนเปนอยางนน เราจะทำาเมอไหร

มนกเปนอยางนน บางทกสงบมากๆ บางทกฟงซานมากๆนนเปนเชนนน ถาเราพจารณาร

บอยๆ กเปนเหมอนกบวาเราอยอารมณ พดงายๆกคลายๆกบวาบานเราอยตดทางรถ แหม!

ไปสรางบานใหมๆ บานอยตดทางรถมนวนวายเหลอเกน ไมคอยสบาย ไมคอยสบายเพราะ

เสยงรถมนรบกวนเรา แตเราจะหนไปไมได เพราะเราอยทนนบานเราอยทนน จำาเปนจะตอง

156

อย เพราะทเราอยนน บานเราอยนน เมอเราอยนนมนไมสบาย เวลาไดยนเสยงรถ ฮอๆฮาๆ

ไปตลอดวน อยไปนานๆ ดเปนเรองธรรมดา รถมเสยงกเหมอนไมมเสยง อยไปมนกชนกน

นะ มนรจกกนนะ กเลยอยสบาย เพราะความเปนจรงนน เราเขาไปยดมนถอมนมน แตกอน

นนเราเขาใจวารถมนมากวนเรา เสยงมนกวนเรา เราจะทกขขนาดไหนเรากไปไมได เพราะบาน

เราอยนน เพราะเรอนเราอยนน จำาเปนอยางนน เมออยนานไปมนกชนกบเสยงรถ ไดยน

เสยงรถแลวตอไปมนคลคลายสบายๆ นเพราะรเร องของมน มหนำาซำาบางทรถหนหมดจะ

เหงาเสยดวย นอยางน เปนไปอยางน หากไมไดยนเสยงรถเสยงเรอจะบนหาเสยดวยนา มน

กเปนอยางนจตใจของเรานะ

ฉะนนเมอรอยางนกคดเสยวามนเปนเรองอนจจงสกแตวารป สกแตวาเสยง กลน

รสกเปนธรรมดาของมนเมอเหนเปนตามธรรมดาอยางนนแลวกเรยกวาความรมนเกดขน ร

มนแลว ถงหากวาเปนเสยงรถกไมร ำาคาญ เสยงฮอฮากไมร ำาคาญ เพราะเราเคยตอสมาแลว

เรองอยางน เมอปญญามนเกดเหนเชนนน มนกไมร ำาคาญกบรป ไมร ำาคาญกบเสยง กลน

รสกเลยเปนเรองธรรมชาตมนปลอยวางในตวมนเนอ อนนเรยกวามนเปนเชนนนมนปลอย

วางอยางนน กเรยกวาปญญาวปสสนา ปญญามนเกดขนจากจต คอมนไมโงเหมอนกอน

แตกอนมนโง มนไปตะครบเสยง มนไปตะครบรป มนไปเปนสขเปนทกขกบเขาอยนนแหละ

มนโงอยนนแหละ บดนเราไมโง เราเปนคนฉลาครเร องของมนวารถมนเปนอยางนน ไมใช

เสยงรถมนมารบกวนหรอกตวเราไปกวนรถไปกวนเสยง เมอเหนอยางนนคนเรากอยสบาย

สมยกอนไดยนเสยงรถมนกวนเรา บดนเหนวาเราเปนคนไปกวนรถ เราเหนวาเราไปกวนเขาน

ตรงกนขามเชนน เราไปกวนเขาเขาใจวาเขามากวนเรา มนตรงกนขามแนๆ มนเปนบาๆบอๆ

อยอยางนน มนไมสบายบดนความรอนนเปนแหลงปญญาของเรา มนกปลอยเสยงอนนน

ปลอยอารมณอนนน จตของเรากสบายขน สงขนมปญญาขน เมอเปนเชนนนจะลมตาอยก

สงบ จะหลบตาอยกสงบ จะนงอยกสงบ จะอยทาไหนกสงบนนแหละ ถารแลววามนเปนเชน

นน ความรอนนเกดขนมากเรยกวา ปญญาเกดพรอม ไมเปนทกข รจกแลวรจกทกข รจก

เหตเกดของทกข รจกความดบทกข รจกขอปฏบตใหถงความดบทกข ถามนรเชนนมนกเปน

157

เรองมรรค คอรความจรง พจารณาอยางนน การรอยางนนเราเรยกวารกเลส กเลสทมนเกด

ขนมากมความรอนหนง สมยกอนเรารวาเสยงมากวนเรา บดนเหนวาไมใช เราไปกวนเสยง

เอง มนกวางมนกปลอย ฉะนนจตสมาธ จตมนฉลาดแลว เปนจตฉลาดแลวนะ อนนเรยก

วาการภาวนา คอสมาธไมเกดกทำาใหมนเกด ไมมกทำาใหมนม ปญญาไมเกดกทำาใหเกด

ปญญามนหยาบกทำาใหมนละเอยด กทำาไปอยางน

ฉะนนในทางพทธศาสนาการมาทำาภาวนาเชนนกเพอบรรเทาราคะบรรเทาโทสะ

บรรเทาโมหะ ไมใชการทำาภาวนาเพออยากจะไปเหนนรกอยากจะไปเหนสวรรค อยากจะไปด

พรหมโลก อยากจะดพอแมเราวาตายแลวไปเกดอยทไหนอะไรอยางนน ไมใชเรองอยางนน

ตามความจรงไมใชเรองของอยางนน เรองทำาจตใหสงบใหเกดปญญารเร องแลวปลอยวาง

การปลอยวางไดแกความไมยดมนถอมน ถาเราไมยดมนถอมนมนกไมหนกอะไรสกอยางจะ

พดกพดดวยปญญา จะทำากทำาดวยปญญา จะอยกอย ดวยปญญา จะทำาอะไรทำาดวยปญญา

ทงนน ไมทำาดวยความโง เหนรป ฟงเสยง ดมกลน ลมรส กใหประกอบดวยปญญา ไมฟง

เสยงดวยความโง ไมเหนรปดวยความโง ฉะนนความรเชนน เรากรจกทกข รจกเหตใหเกด

ทกข รจกความดบทกขรจกขอปฏบตใหเปนไปเพอความดบทกข พระพทธเจาตองการอยาง

น ใหเรารเร องอยางน พอรเรองอยางนแลวกหมด ไมมอะไรเปนทกข เปนคนทไมมทกข เปน

คนมปญญาตลอดกาลตลอดเวลา พระทานวาเปนทกขตธรรม ททานสอนพระไมฆราช ซง

เปนสาวกวา "ไมฆราช ทานจงมองโลกนใหเปนของวาง เมอทานมองโลกนใหเปนของวาง

มจจราชคอความตายจะตามไมทนทานจงวาอนตตธรรมคอธรรมอนไมตาย ทำาใหเหนเปน

ความวาง มนวาง พระพทธเจาของเราทานสอนวาใหมนวาง ความวางนอยาไปฟงผดนะ ถา

ฟงผดละกอะไรกวางไปหมด จะไดอะไร ไมมอะไร ไมมอะไรจะเอา คอปฏบตเพอละเพอวาง ถา

เราเอาอะไรทกอน เรามอะไรไหม เรามอะไรมนกของอยอนนนแหละ

มลกมนกของอยกบลก มหลานมนกของอยกบหลาน มเรองสวนไรนามนกของอยตรงนน

แหละ ทำาไม..จะไมใหมนมหรอ ไมใชอยางนน เพราะเราทำาทไมมใหมนม เรากตองทำาทมนมให

158

เหมอนกบไมม มนเปนคนละเรองกน ทเราร ำาทเรารวยหรอชวตทเกดขนมาน เราอยกบการ

ปลอยวางอยดวยปญญา เราไมไดอยดวยความโง อยกบใครกได มเงนเยอะกไดมทองเยอะ

กได มผวกไดมเมยกได ขอใหเรามปญญา อยอยางปลอยวาง อยาไปยดมนถอมนมน

เหมอนกบขนตกนำานนนะ โองนำาและขนตกนำา มโองอยางหนงมขนตกนำาอยางหนงและกม

นำาอยางหนง อยรวมกนนน เมอเราจะดมนำาเรากเดนไปทโอง ไปโองเรากจะไปพบนำากบขนนำา

ทลอยอย เราจะดมนำาจะทำาอยางไร กเอาขนตกเอานำามาดม เทานน เรากเอาขนวางไวเอาโอง

วางไว แลวกจากไป ไมใชวาเราจะดมขนไมใชวาเราจะดมโอง โองนนสำาหรบบรรจนำาไวใหเรา

ดม เมอเราดมเสรจแลวเรากปลอยโองไวปลอยขนไว เรากจากไป ไมใชวาเราจะหอบเอาขนไป

ดวย ไมใชวาเราจะแบกเอาโองไปดวย ไมใชอยางนน อนนกเหมอนกน อนนบานเราอนนเรอน

เรา อนนลกเรา เมยเรา หลานเรา ทกอยางเปนของเรา สกแตวาสมมตไมใชของจรง ความ

จรงนนเราไปดมนำา ถาเราไปดมโองนำา จะสบายไหม ไปดมเอาขนมนจะสบายไหม คงจะไมมผ

ใดไปดม โองดมขน คงไมมนะ เอาโองวางไวอยางเกาเอาขนวางไวอยางเกา เรากจากไป เราม

ของอะไรตางๆ ของทเรามมนกมอยแลวในโลก เราเหนวาตวเรานกไมใชเรา ของนนกไมใช

ของเรา แตเปนเครองสมพนธกนอย มกใชไปเพอใหเปนประโยชนแกกาย แตความเปนจรง

สงทงหลายเหลานมนเปนสงทไมสำาคญ

ทพระพทธเจาของเราทานสอนเปนอนตตธรรม ธรรมอนไมตาย มองโลกใหเปน

ของวาง วางจากการเปนตวตนเรา...เขา วางจากความโลภ วางจากความโกรธ วางจากความ

หลง ทานจงใหทำาใหวาง วางจากสงทมนมอย ไมใชวางจากสงทมนไมม เมอเราละกละของท

มนมอย ไมใชละของทมนไมมปญหาทงหลายมนจะรวาเรากำาลงทำามนอย จมนอย รจกมน

ปญหาทงหลายมนจะเกดขน เรากรทน รสงทงหลายเหลาน บางทเราเหนวามนเปนของวาง

แลวกไมสบายใจ ไมคอยสบายใจ ความเปนจรงนน อยาไปยดมน อยาไปยดมนถอมน อยาไป

ยดมนวาเราวาเขาวาของของเรา ทำาไปดวยปญญาของเราอยางนน อนนมนปนเรองพดฟง

ยาก.... พดกยาก ฟงกยาก ธรรมทงหลาย เหลานทพระพทธเจาของเราทานสอนไว ไมใชเปน

คำาสอนทพดใหคนเขาใจโดยงาย(ไมใชจะตรสรไดเพราะการฟงธรรม เพราะความเขาใจในคำา

159

พดน) มนเปนเชนนน มนเปนปจจตตง รเฉพาะตนเอง พระพทธเจาทานไมสรรเสรญหรอก

คนทเชอคนอนจนเกนไป พระพทธเจาทรงสอนวาเราตรสรกเพราะตนเองเปน ปจจตตง เวท

ตพโพ วญญห รดวยตนเองเหนดวยตนเอง เหมอนกบทโยมมาวนน ตางคนตางไมเคยมา

วดหนองปาพง แตรเรองวดหนองปาพงอย คนอนเขาเคยมากสกแตวาถามเขา วดหนองปา

พงเปนอยางไร อะไรอยางน เขากตงใจเลาใหฟง วดหนองปาพงอยตรงโนน เปนอยางนนๆ

ฟงกพอเขาใจแตไมร เขาใจอยแตไมร หรอรอยแตไมเขาใจจรง คอรไมถง มคนเคยมาวดอก

กถามเขาอกละวดหนองปาพงอยไกลเทาไหร เปนอยางไรปญหาไมจบลง เพราะอะไร เพราะ

เราไมเหนเอง เราไมเปนปจจตตง

โยมทมาวนนปญหาทจะถามคนอนวาวดหนองปาพงเปนอยางไร คงจะไมมอกแลว

ทานอาจารยเปนอยางไรกคงไมเปนปญหา ทมนจบลงนเพราะอะไร เพราะเรามาเหนดวย

ตนเอง ปญหากคงไมตองถาม ถาโยมไมไดมาคงจะถามตลอดเวลา วดหนองปาพงเปน

อยางไร ทานอาจารยเปนอยางไร ถามตลอดเวลา เพราะอะไร เพราะไมเหนดวยตวของเรา วน

นมนเปนปจจตตง รดวยตนเองเหนดวยตนเอง การไปถามคนอนกไมมแลว ไมสงสย น

ฉนใด.... อนนกเหมอนกนฉนนน ไมแปลกอะไรกบธรรมะทองคสมเดจพระสมมาสมพทธเจา

ทานสอน

เรองการปฏบตนมนเปนเรองทจะตองทำา เหนแลวไมปฏบตรแลวไมปฏบต กไมได

เรองไดราว จะเปรยบงายๆ อาหารทมรสเอรดอรอย เอามาวางไวขางๆ รไหมวามนอรอย มน

เกดประโยชนไหม นทานเรยกวารเฉยๆไมไดปฏบต คนรธรรมะไมเทาคนผเหนธรรมะ

คนเหนธรรมใจมนเปนธรรม ธรรมะเกดขนกบจต อนนกเหมอนกนฉนนน ปฏบต

จรงอยาไปอาศยสงอนมากมาย ปฏบตใหรดวยตนเองน เมอจตมนสงบแลวสบาย มนจะมา

ของมน เกศา โลมา นขา ทนตา ตะโจ บางคนกร ำาคาญ เกศาคอผมนทำาไมตองสอน มนเหน

อยแลว ความเปนจรงไมใชใหตาเนอนมนเหน ตาเนอนมนเหนไมจรงมนเลยไมบรรเทากเลส

160

มนเพมกเลสขนมา พระพทธองคทานอยากใหตาในคอตาปญญานนเหน เรามผมอยบน

ศรษะตลอดเวลาตงแตเกดมาแลว แตเรายงไมเคยเหนสกนดเดยวทางใจของเรา ขน...เราม

อยเตมตว เรายงไมเคยเหนขนสกเสนเดยว ฟน...เรากมเตมปากน แตเรายงไมเหนแมซ

เดยวเลย หนง...ทหมตวเราอยน ความจรงเรายงไมเคยเหนหนงสกเดยวหนงเลย เหนถนด

เหนชด เหนตามเปนจรง เหนดวยปญญาตามเปนจรง ยงไมรวาอนนไมใชเราไมใชเขา อยางน

ไมไดเหน..ไมเหน การเหนดวยตาเนอนไมใชความเหนโดยแจมแจง เหนดวยการปดบงเหน

ดวยความมด ไมใชเหนดวยความสวาง

ฉะนนพระพทธเจาทานจงใหมองเหนอยางน ทานใหเองเหนดวยปญญา เหนแลว

มนถอน เหนความชวกรจกความชว เหนความผดกรวาความผด มนไมเอา จตนนเปนเหต

อนนจะเปนเหตใหทกขเกดไมไดอกแลว ถาเราเหนทกขๆ กไมกอเรองขนมา นเรยกวาตด

ตนตอมนเสยดวยปญญาของเรา เมอจตสงบแลวเรากมาพจารณาใหปญญามนเกด

แยบคาย ใหมนเหน เกศา โลมา นขา ทนตา ตะโจ ดวยการประพฤตปฏบต เมอเราเหนเชนนน

สมมตนมนกองกนอย สมมตทงนนสมมตวาผมขนเลบฟนหนง สมมตวาผหญงผชาย

สมมตวาเรา อยางนนมนเปนเรองสมมตมนไมจรง มนไมจรงเพราะมนสมมตนะ มนไมมอะไร

สกชนเปนของเรา เปนเรองสมมต อยางพวกเรานงอยนกเหมอนกน ผหญงกสมมตวาเปน

หญง ผชายกสมมตวาเปนชาย ถาผหญงถกสมมตใหเปนผชาย เรากคงเรยกผหญงเปน

ผชายตลอดมาจนทกวนน สมมตวาตามนเปนหเสย เรากจะเรยกขานวาหมาตลอด นเร อง

สมมต ความเปนจรงสงทงหลายมนไมรเรองอะไรหรอก ไมมอะไรเปนเรองของเรา ใหเราร

ตามเปนจรง เมอรตามความเปนจรงแลวมนจะไดปลอยมนจะไดวาง อยไปกไมเปนทกข นงก

ไมเปนทกขนอนกไมเปนทกข อะไรกไมเปนทกข อยดวยปญญา อยดวยความสงบจากทกข

อยดวยความวาง ไมไดอยดวยความยดมนถอมน ใหเปนอยางนตลอดเวลา อนนคอผลทจะ

เกดในการปฏบตของพวกเราทงหลาย โยมซงฟงธรรมวนน ฟงออกกออก ฟงไมออกกไม

ออกตอไปอยาไปสงสยอะไรมนเลย

http://www.baanjomyut.com/pratripidok/cha/24.html

161

-------------------------------------------------------------------------

162

เรอง : สมาธภาวนา

ผแสวงบญทงหลายทมารวมกนแลว เพอจะไดฟงธรรมตอไป ใหฟงธรรมอยใน

ความสงบ การฟงธรรมในความสงบนน คอทำาจตใหเปนหนง หเรารบฟงสมผสถกตอง แลว

กปลอยไป อยางนเรยกวา ทำาจตใหสงบ

การฟงธรรมนกเปนประโยชนมาก สวนหนงเกยวกบการปฏบตธรรมะ ดงนนการ

ฟงธรรมะ ทานจงใหตงกายตงใจใหมนคงเปนสมาธ ในครงพทธกาลนนฟงธรรมใหเปนสมาธ

เพอรธรรมะ สาวกบางองคตรสรธรรมะในอาสนะทนงนนกมอยมาก สถานทนเปนทสมควรท

จะทำากรรมฐานมากอาตมามาพกอยทนคนสองคนมาแลว รวาสถานทนเปนทสำาคญมาก

สถานทขางนอกสงบแลว ยงเตสถานทขางในคอจตใจของเราเทานน ดงนนพวกเขาทงหลาย

ทมาน ขอใหตงใจทกคน ถงแมวามนจะสงบบาง ไมสงบบาง กเปนเรองของธรรมดา

ทำาไม เราจงไดมารวมทำาความสงบอยทนเพราะวาใจของเรายงไมรสงทควรร คอ

ยงไมรตามความเปนจรง วาอะไรมนเปนอะไร อะไรมนผดอะไรมนถก อะไรมนทำาความทกขให

เรา อะไรมนทำาความสงสยใหเราอย เราจงมาทำาความสงบกนกอนเหตทเราตองมาทำาความ

สงบระงบในทน เพราะวาจตใจไมสบาย จตใจไมสงบ จตใจไมระงบ วนวายสงสยจงคดมา ณ

ทน เพราะฉะนนวนนจงขอใหตงใจฟงธรรมะ

การฟงธรรมะของอาตมานน อยากใหตงใจฟงใหดอาตมาชอบพดแรงหนอย ชอบ

พดรนแรงหนอย เพราะนสยเปนอยางน แตจะพดรนแรงไปอยางไรกตามเถอะอาตมากยงม

ความเมตตา อยตลอดกาลตลอดเวลาอยนนเอง การพดบางสงบางอยางนน ขออภยดวย

ทกๆคน เพราะวาประเพณเมองไทยกบชาวตะวนตกนมนไมคลายกน มนคนละอยาง บางท

163

มนอาจทำาใหไมคอยสบายใจกได พดรนแรงหนอยกดนะ มนตนเตนไมงนมนหลบเฉย ไมรวา

อะไร มนนอนใจอยอยางนนมนนงอย ไมลกขนมาฟงธรรม

การปฏบตนกมหลายอยาง แตมนกมอยางเดยวเชนวาการปลกตนไมทไดรบผล

นน บางทกไดกนเรวๆคอเอาทาบกงมนเลย อนนกเรยกวามนไมทนทานอกอยางหนงเอา

เมลดมนมาเพาะปลกจากเมลดมนเลยอนนมความแนนถาวรดมาก ตามความจรงเปนอยางน

เปน ธรรมดา ทกคน

ตวอาตมาเองกเปนอยางน เมอไมรจกวา อะไรเปนอะไรนน กไปนงทำากรรมฐาน

ลำาบากมากจนรองไหตงหลายเวลา หลายครงเหมอนกน บางอยางมนคดสงไป บางอยางมน

คดตำาไป ไมถงความพอดของมนเพราะวาการปฏบตทสงบนงไมสงแลวกไมตำา คอความพอด

แลวกมาเหนญาตโยมทงหลายทนมนยงมากคอตางคนตางฝกมา ตางคนตางมครบา

อาจารยหลายเหลอเกน แลวกมารวมธรรม นเกดความสงสยมากอยาง อาจารยนนตองทำา

อยางนนอาจารยนตองทำาอยางน ครนนตองทำาอยางนนมานงเถยงกนเลยวน ไมรจกวาจะ

เอาอนไหนไมรจกเนอจกตว มนเลยวน มนหลายอาจารยเกนไปมากเกนไป ไมรวาจะเอาอะไร

ใหมนเปนหนงไดสงสย ตลอดเวลา

ฉะนนพวกเราอยาคดใหมนมาก ถาจะคดใหมนรจก อยางนไมรหรอก ตองทำาใหจต

เราสงบเสยกอน ทมนรไมตองคด ความรสกมนจะเกดมาในทนเอง มนจงเปนปญญา คดนน

ไมใชปญญาไมใชตวปญญา มนคดเรอยไปไมรเร อง ยงคดยงวนวาย

ฉะนนมาถงทนกตองพยายามอยาใหคด อยในบาน เราเคยคดมากๆแลวไมใชเหรอ

มนกวนใจใหรอยางนน คดมากๆ ไป นำาตามนไหลออกดวยละเมอหลงคดไปนะ ไมใชความ

164

จรง ไมใชปญญาพระพทธองค ทานมปญญามากทานจงหยดคดอยางทเรามาฝกนกเพอให

มนหยดคด นงใหสงบใหมความสงบ ถาคดปญญาไมเกด ธรรมะไมเกดเกดแตสงขารปรง

แตงไปเรอยๆ ถาสงบแลวไมตองคดแลวปญหาจะเกดขนตรงนน เมอเราคดอยปญญาไม

เกดเมอเรามความสงบแลว ความรสกจะเกดขนมาในความสงบนน มพรอมกนทงความคด

มพรอมกนทงปญญา เปนคกนเลย ถาจตใจเราไมสงบ ปญญาไมมมแตจะคดอยางเดยว

เทานน มนถงยง

การนงสงบจตน ไมตองคดอะไรมากมายบดนเราจะตองทำาจตอนนอยางเดยว ไม

ปลอยจตของเราใหมนมงไปขางขวา ขางซาย ขางหนา ขางหลงขางบน ขางลาง จะทำาอะไรจะ

ทำาอนน จะทำาจตคออานาปานสตน กำาหนดจากศรษะลงไปหาปลายเทา กำาหนดปลายเทาขน

มาหาศรษะกำาหนดศรษะลงไป ดดวยปญญาของเรา อนนเพอใหเปนเหต ใหรจกรางกายของ

เรากอน แลวกนงกำาหนดวาบดนธระหนาทของเรานนกคอใหดลมหายใจเขาออกอยาไปบงคบ

ใหมนสน หรอบงคบใหมนยาวปลอยวางอยในชวง ลมหายใจเขาออกเสมออยางน

การกระทำานใหเขาใจวา เปนการกระทำาดวยการปลอยวาง แตมความรสกอย ใหม

ความรสกอยในการปลอยวาง ลมหายใจเขาออกสบาย ไมใหกดดนปลอยตามธรรมชาตใหมน

สบาย ใหคดวาธระหนาทอยางอนของเราไมม ความคดทวา การนงอยางนมนจะเปนอะไร

แลวมนจะเหนอะไร อยางนจะเกดขนมา กใหหยดหยด ไมเอา มนจะเปนอะไร จะรอะไร มนจะ

เหนอะไรไหม แมความคดเชนนมนจะเกดขนมาในเวลานนกตาม ท เมอ เรานงอยนนไมตอง

รบรอารมณ เมออารมณทมากระทบกระทง รสกเมอไหร รสกในจตของเราแลวปลอยมนไป

มนจะดจะชว กชางมน ในเวลานนไมใชธระหนาทของ เราจะไปจด แจงในสงทงหลายเหลานน

ปลอยมนออกไปเสยกอน แลวกำาหนดลมเอาคนมา ใหมความรสกแตลมอยางเดยวเขาออก

แลวใหมนสบาย อยาใหมนทกข เพราะมนสนทกขเพราะมนยาว อยาใหมนทกข ดลมหายใจ

อยาใหมความกดดน คออยายดมน รแลวใหปลอยตามสภาวะของมนอยางนน ใหถงความ

สงบ ตอไปจตมนกจะวาง ลมหายใจมนกจะเบา เบาไป ผลทสดลมหายใจมนจะนอยไป นอยไป

165

จนกระทงปรากฏวามนไมมลม ในเวลานนจตมนกจะเบากายมนกจะเบา การเหนดเหนอยเลก

หมดแลวมเหลอความรอนเดยวอยอยางนน นนเรยกวาจตมนเปลยนไปหาความสงบแลว น

พดถงการกระทำาในเวลาเรานงสมาธอยางเดยว

ถาหากวาจตใจมนวนวายมากก ตงสตขนสดลมเขา ใหมนมาก จนไมมทเกบ แลวก

ปลอยใหมนหมดจนกวาทมนไมมในนแลว กหายใจเขามาอกสดใหมนเตมทแลวกปลอยไป

สามครง ตงจตใหมมความสงบขน ถามอารมณวนวายอกกทำาอยางนอกทกครง จะเดน

จงกรมกตาม จะนงสมาธกตามถาเดนจงกรมมนวนวายมากกหยดนง กำาหนดใหลงในทสงบ

ตงใหมใหร จตจงจะเกาะ แลวกเดนตอไปนงสมาธกเหมอนกนอยางนน เดนจงกรมกเหมอน

กนอยางนน มนตางกนแตอรยาบถนงกบอรยาบถเดน เทานน

บางทความสงสยกมบาง ตองใหมสต มผรทมนวนวายเปนอยางๆกตดตามอย

เสมอ อาการนเรยกวามสต สตตามดจต จตเปนผรอาการทตามดจตของเรานนอยใน

ลกษณะอนใด กใหเรารอยางนนอยา เผลอไป

อนนเปนเรองสตกบจตควบคม พอถงกนแลวกจะมความรสกอยางหนง ถาจตมน

พอทจะสงบแลวจตทมนถกคมขงอยในทสงบ เหมอนกบเรามไกตวหนงทใสไวในกรงนน ไกท

อยในกรงนนมนไมออกไปจากกรง แตวามนเดนไปเดนมาไดในกรงนน อาการทมนเดนไป

เดนมานไมเปนอะไร เพราะมนเดนไปเดนมาอยในกรง ความรสกของจตทเรามสตสงบอยนน

มความรสกในทสงบนน ไมใชเรองทมนใหเราวนวายคอเมอมนคดมนรสก ใหมนรสกอยดวย

ความสงบไม เปน อะไร

บางคนเมอมความรสกขนมา กไมใหมนมความรสกอะไร อยางนกผดไป ไมได

ความรสกอยในทสงบ รสกอยดวยความสงบ รสกอยกไมร ำาคาญนสงบอยอยางนไมเปนไร

ตวทมนสำาคญกคอตวทมนออกจากกรงไป เชนวา เรามลมหายใจเขาออกอยอยางนลมไป

166

ลมหายใจไปเทยวในบาน ไปเทยวในตลาดไปเทยวโนน สารพดอยาง บางทครงชวโมงถงมา

อาวอะไร ตายไมรเรอง นตวสำาคญ ระวงใหด ตวนตวสำาคญมนออกจากกรงไปแลวน มน

ออกจากความสงบแลวน

ตองระวง ตองใหมสตมาร ตองพยายามดงมนมาทวาดงมนมานกคอไมใชดงหรอก

มนไมไปทไหนหรอกคอเปลยนความรสกเทานนเอง ใหมนอยทน มนกมอยทนมสตทนเมอ

ไหรกมอยทน แตสมมตวาดงมนมามนไมไดไปทไหนหรอก มนเปลยนแปลงอยทจตเรานท

สงเกตวามนไปโนนไปน ความเปนจรงมนไมไดไปมนเปลยนแปลงอยตรงน มนมสตพรบเขา

มา แลวมนกมาทนท มนไมมาจากอะไร มนรสกอยทนเองใหเขาใจอยางนน

อนนเร องจต จตเราทอยมอะไรเปนเครองหมายไหม คอ มความรบรบรณ ตดตอ

กนไมไดขาด รตลอดเวลา ในเวลานนเรยกวาจตของเราอยตรงน ถาเราไมรลมอะไร มนไป

ทไหน นนเรยกวาขาด ถาหากรวาเมอไรมลมกมจต มลม มความรสก สมำาเสมอนตวเดยวอน

นนนะอยกบเราแลว อนนพดถงอาการจต มนจะตองเปนอยางน

มนจะตองมสต มสมปชญญะ สตคอระลกไดสมปชญญะรตวอย เดยวนรตวกบ

อะไร กบลมอยอยางนทำาชวยกนมสตมสมปชญญะปรากฏ ทมนแบงกนอยอยางน ถาหากวา

เรารตวอย มนจะเปนคลายๆกบคนทแยกไม ยกวตถทมนหนกๆ อยสองคนมนหนกจนจะทน

ไมไหวอยอยางน จะมคนทมเมตตาคอปญญามองเหน ปญญากวงเขามาชวยนอยางนมสตม

สมปชญญะรอย แลวกปญญาเกดขนมา ตรงนชวยกนมสต มสมปชญญะ มปญญาชวยกน

อยางน เมอมปญญาเขามาชวย มนจะรจกอารมณ เชนมานง อาการจตมนมสต ม

สมปชญญะ แลวกมปญญาอารมณผานเขามา มนเกดความรสก คดถงเพอน"ไมใช""ชาง

มน" "หยด" "เลก" "พรงนเราจะไปโนน" "ออ เลกไมเอา" ตอนนกคดถงคนอน "เออไมใช"

เออ ไมเอา""ไมเอาอะไรทงสน" "ปลอยมนทงนน" "ไมเอาอยามายงเลย" "ไมแนนอน ของ

ไม แนนอน" ทำาสมาธอยมนจะเปนอยางนน "ไมแน""ไมแน" ทำาสมาธอยมนจะรอยางน ให

167

เลกคด เลกพดเลกสงสย เลกหมดอยาเอามากวนในเวลานน ถามนเลกหมดแลวมนจะเหลอ

แตเพยงสต สมปชญญะกบปญญาลวนๆถาหากวามนออนเมอไร มนกเกดความสงสยขนมา

เลกๆๆ ใหเหลอแตเพยงสตสมปชญญะกบปญญาเทานนพยายามใหมสตทสดอยางน ทำา

อยางนเร อย ๆไปจนตลอดเวลานนแหละ แลวจะไดเหนตวสตเหนสมปชญญะ แลวกเหน

ปญญา แลวกเหนตวสมาธเหนครบไปหมดทกอยาง

เมอเราเพงเขาไปตรงนน สตเรากจะเหนไดสมปชญญะเรากจะเหนได สมาธเรากจะ

เหนไดปญญากจะเหนได ครบในทนนเลย มอารมณจรมาขางนอก เราจะชอบใจกตามเถอะวา

"เออ ไมแน"ไมชอบใจก"ออ ไมแน" มนเปนนวรณทงนน สงทงหลายใหกวาดใหมนเตยน

หมด ใหเหลอแตสตคอความระลกได สมปชญญะความรสกตว สมาธความตงใจมน ปญญา

รอบร ใหเขาใจอยางน อนนพดถงการกระทำา แลวจบแคนกอนนะ

ทน จะพดถง เครองอปกรณทงหลายทจะชวยการปฏบตสมาธภาวนา เราจะตอง

เปนผมจตใจเผอแผโอบออมอาร ทเรยกวา เมตตาธรรม ใหเปนผมเมตตาเปนคณธรรม เชน

วา เรากำาจดตวโลภะหรอตวเหนแกตวออก ทางพระทานวาการใหทาน การใหคอทานคนเราถา

เหนแกตวแลวไมสบาย เหนแกตวแลวไมคอยสบาย แตคนชอบจะเหนแกตวหลาย แตไมรสก

เจาของ(ไมรสกตว)

จะรได ในเวลาไหน รวาในเวลาเราหวอาหารถาเราไดแอปเป ลมาลกหนงขนาดน เรา

จะแบงคนอนจะแบงใหเพอน คดแลวคดอก อยากจะใหเพอนกอยากจะให แตวาอยากจะเอา

ลกเลก ๆ ให จะเอาลกใหญใหกแหม เสยดายเหลอเกน คดอยากนกหนา เอาไป เอาไปเอาลกน

ไป เรากใหลกเลก ใหแอปเปลลกนอย ๆ ไปแต เอาลกใหญไว นความ เหนแกตวชนดนอน

หนงแตคนไมคอยจะเหนเคยมไหม เคยเปนไหม การใหทานนทรมานจตนะ มนอยากใหเขาลก

เลก ๆอตสาหบงคบเอาลกใหญใหเพอน พอใหแลว เออสบาย นะ

168

นการทรมานจตอยางน ตองบงคบจตใหมนรจกให ใหมนรจกละ ไมใหมนเหนแก

ตว เมอเราใหคนอนเสยแลว มนกสบายหรอก ถาเรายงไมใหนจะใหลกไหนหนอ มนลำาบาก

มากเหลอเกน กลาตดสนวาใหลกใหญนหนา เสยใจนดหนอยนะ แตพอตกลงใจใหเขาแลวมน

กแลวไป นเรยกวาทรมานจตในทางทถก มนเปนอยาง นถาเราทำาใหไดอยางน เรยกวา ชนะ

ตวเอง ถาเราทำาไมไดอยางน เรยกวา แพตวเอง เหนแกตวเรอยไปกอนนเรามความเหนแก

ตว อนนกเปนกเลสอนหนงเหมอนกน ตองขจดออก ทางพระเรยกวาการใหทานการใหความ

สขแกคนอน อนนเปนเหตชวยใหชำาระความสกปรกในใจของเราได และตองใหเปนคนจตใจ

อยางนใหพจารณาอยางนน อนนประการหนงทควรทำาไวในใจของ เรา

บางคนอาจจะเหนวา อยางนกเบยดเบยนตวเองนไมใชเบยดเบยนตว แตเปนการ

เบยดเบยนกเลสตณหาตางหากละ ถาในตวมกเลสขนมา ใหกเกสมนหายไปกเลสนเหมอน

แมว ถาใหกนตามใจ มนกยงมาเรอยๆ แตมวนหนงมนขวนนะ ถาเราไมใหอาหารมนไมตองให

อาหารมน มนจะมารองแมวๆ อย เราไมใหอาหาร มนสกวนหนงสองวน เทานนกไมเหนมนมา

แลวเหมอนกนแหละ กเลสไมมากวนเรา เรากจะไดสงบใจตอไป ทำาใหกเลสกลวเรา อยาทำาให

เรากลวกเลสใหกเลสกลวเรา นพดใหเหนในธรรมในปจจบนในใจของเราอยางน

ธรรมมะของพระพทธเจาของ เราอยทไหนอยทความร ความเหนในใจของเราอยาง

น รไดทกคน เหนไดทกคน ไมใชอยในตำารา ไมตองไปเรยนใหมนมากพจารณาเดยวนกเหนท

อาตมาพด กเหนไดทกคน เพราะมนอยในใจทกคน เรามกเลสทกคนใชใหม ถามนไดเหนอยาง

นกรจก แตกอนนเราตองการเลยงกเลสไวใหรจกกเลส อยาใหมนมากวนเรา อนนเปนอน

หนงทยงไมบงเกด ใหทำาใหเกดขน ทเกดแลวกทำาใหมากขน

ทนขอปฏบตตอไปคอการรกษา ศล ศลนจะดแลธรรมะใหเจรญขน เหมอนพอแม

กบลก การรกษาศล คอการเวนการเบยดเบยนและทำาการเกอกลชวยเหลออยางตำานใหม 5

ขอ คอ

169

ขอ 1 ให เมตตา สตวและมนษยทงหมดไมใหทำารายเบยดเบยน ตลอดถงการฆา

ขอ 2. ใหมความ สจรต อยาไปขามสทธของกนและกน พดงาย ๆ คอไมใหขโมย

ของ กนนนเอง

ขอ 3. ใหรจก ประมาณในกามบรโภคอยในฆราวาสวสยกตองมครอบครว มพอ

บาน แมบานแตถารจกประมาณกปฏบตธรรมะได ใหรจกพอบานของเรา รจกแมบานของเรา

เทานน ใหรจกประมาณ อยาทำาใหเกนประมาณ ใหมขอบเขต แตโดยมากคนจะไมมขอบเขต

เสยดวยนะ บางทมพอบานคนเดยวกไมพอ มสองคนบาง บางทมแมบานคนเดยวกไมพอ

ตองมสามดวย อยางนกม อาตมาวาคนเดยวกกนไมหมดแลว จะไปมสองคนสามคนน มน

เรองสกปรกทงนนน พยายามชำาระ พยายามฝกใจใหมนรจกประมาณ ความประมาณนมน

บรสทธดทไมรจกประมาณ นมนไมมขอบเขต ถงไดอาหารเอรดอรอยอยางน อยาไปนกถง

ความเอรดอรอยมนมากใหรจกทองของเรา ใหรจกประมาณ ถาเรากนมากกลำาบากเหมอน

กน ใหรจกประมาณ ความรจกประมาณนดทสด ใหมแมบานคนเดยวกพอแลว มพอบานคน

เดยวกพอแลว มสองมสามเกนขอบเขตแลววนวาย

ขอ 4. คอ ความซอสตย นกเปนเครองกำาจดกเลสเราเหมอนกน เปนคนตรง ม

สจจะเปน คน ซอสตย ขอ 5 เปนคนท ไมดมสรานำาเมา อยางนกใหรจกประมาณ ใหเลกเสยก

ด คนเราเมามวในครอบในครวกมากแลว เมาลก เมาหลานเมาทรพยสมบตหลายอยาง มนก

พอแลว ยงเอาเหลามากนเขาไปอก มนกมดเทานนแหละ อนนบรษททงหลายไมร ดตวเรา

เอง ถาหากวามนมาก ใครมมากกพยายามคอย ๆ ปดเปามนออกไป ปดเปามนออกไปใหหมด

ตองขอโทษดวยนะ พดดวยความปรารถนาดนะอยากจะใหด อยากจะใหรจก เรา

ตองรจกวาอะไรเปนอะไร ทเรามาทกวนน อะไรมนกดดนอย แลวเพราะอะไรการกระทำาเหลา

นนจงกดดนเรา ทำาดมนกไดดทำาชวมนกไดชว อนนเปนเหต อนนขอฝากไวนะขอโทษดวยนะ

170

ไมอยากจะพดหรอก แตพระพทธเจาบอกใหพด ทงหมดทพดมานเปนเครองอปกรณอนหนง

ใหเราปฏบตกนดนะ

ทนเมอมศลบรสทธดแลว มความรกกน ซอสตยกจะมความสข ความเดอดรอน

ไมมนะ เมอความเดอดรอนไมมแลว เพราะไมเบยดเบยนชงกนและกนอยางนกมความสข น

คออยในเมอง สวรรค แลวสบายกนกสบาย นอนกสบาย มความสข สขเกดจากศลเมอม

การกระทำาอยางน กเปนเหตใหอนนเกดขนมาละความชวเชนนเปนกฎอนหนง เพอความดน

เกดขนมานถาเรามศลอยางน ความชวหนไป ความสขเกดขนมานละเกดเพราะการปฏบตด

ปฏบตชอบ

ทนยงไมจบแคนนะ คนเราถามความสขแลวชอบเผลอ เหมอนกนนายชอบเผลอ

ไมอยากไปทไหนชอบตดสขอยทนนแลว ไมอยากไปทไหนหรอก ชอบสขมนเปนสวรรค ถาพด

ตามบคคลาธษฐาน เปนเมองสวรรคผชายกเปนเทวบตร ผหญงกเปนเทวดา สบายไมรเนอ

รตว อนนใหทำาความพจารณาอกทหนงอยาหลงมน ใหพจารณาอก ใหพจารณาโทษของ

ความสขอกวา ความสขนมนไมแนนอนเหมอนกน มความสขแลวไมชานานเทาไร ความสขนน

กละเลกจากเรานเปนของไมแนเหมอนกน เมอความสขเลกจากเรา ความทกขเกดขนมา เราก

รองไหอกแหละ นางเทวดารองไหแลวซ เทวบตรยงรองไหเปนทกข แลวทานใหเราพจารณา

โทษของมน เหนโทษของมนวาโทษของความสขมอย แตในเวลาทมนมสขนไมรจกมน

ประการหนงละ ความสงบเทยงแทแนนอน มความสขนมนปด ทำาใหเราไมเหนทกขหรอก

ทน ความสขนกยงไมใชความสงบเทยงแท แนนอนเหมอนกน เปนกเลสอนหนง

เปนกเลสอยางละเอยดทคนทงหลายชอบกน ทกคนชอบ มความสขทเปนสขกเพราะเราไป

ชอบมนเองนะ เมอเวลาทไมชอบนมนจะทกขเกดขนมา อนนใหพจารณาทบมนขนไปอกท

หนงวา สขนมนกไมแนเหมอนกน ใหเหนโทษของความสข เมอมนเปลยนขนมาแลว มนม

ทกขเกดขนนคอของไมแนนอนเหมอนกน อยา ไปหมายมนมนอนนเรยกวาอาทนวกถา คอ

171

ใหพจารณา ความสขอกทหนงอยาปลอยเฉยอยางนน ใหเหนเชนน ใหเหนความสขนนวาเปน

เรองไมแนนอน เมอเหนเปนของไมแนนอนเชนนน เรากตองไมเขาไปจบอยางเตมท เราไม

ยดอยางเตมท มนกยดมาโดยปลอยวาง ไมใชยดไมวาง ใหเหนความสขอยางน ใหครงหนง

เปนสวนดครงหนงเปนสวนชว ถาเรารจกประมาณวาความสขนมนกเปนโทษเหมอนกน ให

พจารณาอยางนมสขกพจารณาสขใหด แลวเหนโทษของความสขนอนนเปนคณสมบตของผ

ประพฤตปฏบต

ทนเมอมองเหนวาอนนนกเปนทกข อนนกเปนทกขจตใจมนกเหน เนกขมมกถา

แลวกจตใจมนกตองบอกเบอแลว เบอแลววา รปกเปนอยางนน เสยงกเปนอยางนนกลนก

เปนอยางนน รสกเปนอยางนน ความรกกเปนอยางนน ความเกลยดกเปนอยางนน เบอไม

อยากจะยดมนตอไป ไมอยากจะยดมนถอมนเฉยๆ ไมตองไปยดมนถอมน นนกคอความสงบ

ของการปฏบต

ฉะนนวนนกใหโยมทงหลายรจกพจารณา และกใหอภยดวยนะ วนนพดมากเสย

ดวย พดมากเพราะวารกโดยธรรมะ อยากจะถามถงการปฏบตของญาตโยม เราทงหลายซง

ไดทำากรรมฐานมานวา เราแนใจแลวหรอยงกบการทำากรรมฐาน ถามอยางนวา มความแนใน

ใจแลวหรอยง เพราะวาอาจารยทสอนกรรมฐานทกวนนมมาก ทงพระสงฆดวย มทงฆราวาส

หลายคนเปนอาจารยกรรมฐาน ดงนนกลวญาตโยมจะลงเลสงสยในการกระทำาน จงได

ไตถาม อยางนน เรองของพทธศาสนา คำาสอนของพระพทธศาสนาทเราปฏบตนไมมอะไรอน

จะยงไปกวานอกแลว ถาเราเขาใจใหชดเจนจะทำาจตใจเราใหสงบไดเปนมนคง

การทำาจตใหสงบ เรยกวาการทำาสมาธ หรอเรยกวาการทำากรรมฐาน จตของเราน

มนเปนสงทกลบกลอกมาก ดงทเราทำากนมา เหนไหมละ บางวนนงสมาธพกเดยวกสงบแลว

บางวนนงยงไงมนกไมสงบมนดนออกมาอยจนได บางวนกสบาย บางวนมนกไมสบาย มน

แสดงอาการขนมาใหเราเหน อยางนใหเขาใจวามรรคมองค 8 ประการนนมนรวมอยทศล

172

สมาธ ปญญาไมไดรวมอยทอน เมอเรารวมเขามาแลว มนมศล มสมาธมปญญา เชนเรา

ทำากรรมฐาน ปจจบนน กคอเราทำามรรคใหเกดขนนนเอง ไมใชอนไกลหรอก

วธการนง ทานใหหลบตา ไมใหมองเหนสงตางๆกเพราะวาทานจะใหรจตของเรา

นนเอง ใหมองดจตของเรานะ ถาหากวาเราหลบตาเขาไป มนจะกลบเขามาขางใน มนจะม

ความรหลายๆอยาง เกดขนมาในทนนนกเปนวธหนง เปนวธทใหเกดสมาธ

เมอเรานงหลบตา ใหยกความรขนไวเฉพาะทลมหายใจ เอาลมหายใจเปนประธาน

เรยกวานอมความรสกตามลมหายใจไว เราจงจะรวา สตมนจะมารวมอยตรงน ความรมนจะ

มารวมอยตรงน ความรสกมนจะมารวมอยตรงน เมอมรรคนมนสามคคกนเมอไร เราจะมอง

เหนไดวา ลมเราเปนอยางนความรสกเราเปนอยางน จตเราเปนอยางน อารมณเราเปนอยาง

น แลวจงจะรจกทรวมสมาธ รวมแหงมรรคสามคคในทแหงเดยวกน

เมอเราทำาสมาธ กำาหนดจตกบลม นกในใจวาทนเรานงอยคนเดยว รอบๆขางเราน

ไมมใคร ไมมอะไรทงนน ทำาความรสกอยางน เรานงอยคนเดยวใหกำาหนดอยางน จนกวาจต

ของ เรามนวางขางนอกหมดรลมออกอยางเดยวเทานน มนวางขางนอก อยามความนกวา

คนนนงอยตรงโนน คนโนนนงอยตรงน อะไรใหวนวาย อยาใหมนเขามา เราเหวยงมนออก

เสยดกวาไมมใครอยทน มแตเราคนเดยวนงอยตรงน จนกวาทำาสญญาอยางนใหมนหมดไป

จนกวาจะไมมความสงสยในรอบๆขางเราน แลวกกำาหนดลมเขาออกอยางเดยว ปลอยลมให

เปนธรรมชาต ปลอยลมหายใจออกและเขาใหเปนธรรมชาต อยาไปบงคบลมใหมนยาวอยา

บงคมลมใหมนสน อยาไปบงคบลมใหมนแรงอยาไปบงคบลมใหมนไมแรง ปลอยสภาพมนให

มนพอดแลวกนงดลมหายใจทเขาออก

173

เมอมนปลอยอารมณขางนอก เสยงรถยนตกไมร ำาคาญ เสยงอะไรกไมร ำาคาญ ไม

รำาคาญชกอยางหนงขางนอกจะเปนรป เปนเสยงไมร ำาคาญทงนนแหละเพราะวามนไมรบ

แลวมนมารวมอยทลมหายใจเราน

ถาจตของเราวนวาย สงตางๆ มนไมยอมรวมเขามา กตองสดลมเขาใหมากทสด

จนกวาไมมทเกบแลวปลอยลมออกใหมากทสด จนกวามนหมดในทองเราสกสามครง กตง

อยในความรใหม รวมอกตอไปเราตงขนใหมพกหนงมนกสงบไป เปนธรรมดาของมนสงบไป

อกสกพกหนงมนกไมสงบอก กมวนวายตดมาเมอมนเปนเชนนนขนมาอก กกำาหนดจตเราให

ตงมนแลวกสดลมเขาใหมากทสด ปลอยลมออกไปใหหมดในทองเรา แลวกสดลมเขาใหมาก

ทสดพกหนงแลวกตงใหมอก กำาหนดลมนนตอไปอก แลวกกลบมาตงสตกบลมหายใจออก-

เขา ทำาความ รสกตอไปอกอยางน

ในเมอ เปนเชนนหลายครงไดจะชำานาญมนจะวางขางนอกมนจะไมมอะไร อารมณ

ขางนอกกจสงเขามาไมถง เมอสงเขามาไมถงแลวกเหนจตของเราจตคอความรสกอยาง

หนง แลวกลมหนง แลวกอารมณหนง อยทปลายจมกเราน สตตงมนดลมเขาออกสบายตอ

ไปอก ถาจตสงบ ลมทมนหยาบ แลวมนจะนอยเขานอยเขา นอยเขาไปทกท มนนอยเขาไป

อารมณมนละเอยด อารมณละเอยด มนจะนอยเขาไปๆ รางกายเรากเบา จตเรามนกเบาขน

มนกวางอารมณขางนอกด ขางใน ตอไป

ตอนนใป ความรขางนอกมนจะรวมเขาขางในเมอรวมเขาขางในแลว ใหความรสก

อยางในทมนรวมเมอเราหายใจนน มนจะเหนลมชด เหนลมออกลมเขาชดแลวมนจะมสตชด

จะเหนอารมณชดขนทกอยางในตรงนนมนจะเหนศล เหนสมาธ เหนปญญา โดยอาการมน

รวมกนอยนเรยกวา มรรคสามคค เมอความสามคคเกดขนมาแลว มนกไมมอาการทวนวาย

ในจตใจของเรามนกรวมลงเปนหนง เรยกวาสมาธ เมอเรามองในทอนเดยว คอ ลมหายใจ

เขาออกนน มนจงมความรสกเหนชดเพราะวาเรามสตอยเสมอ จะเหนลมชด เหนลมชดมนม

174

สตขนมา แลวมความรสกชดขนมาหลายอยางเหนจตอยในทนนรวมเปนอนเดยวกน มความ

รสกเขาขางใน ไมสงออกไปขางนอก ขางนอกคลายๆ กนหมดไมมใครทำางานหรอก อยขาง

ในบานรวมเปนกอนหนงสบาย ความรสกนนวางจากขางนอก บางทมนกมความรสกอยกบ

ลมหายใจ นานไปดลมหายใจเขาไปอกจนกวาทมนละเอยดเขาไปอกแลว ความรสกนนมนจะ

หมดไป หมดไปจากลมหายใจกได ออ ลมหายใจนหมดไปกไดมความรสกอนหนง ขนมา ลม

หายใจมนจะหาย คอมนละเอยดจนเกนไปนะ

บางทนงอยเฉยๆ ลมไมม ทจรงมนมอยแตเหมอนวามนไมม เพราะอะไร เพราะวา

จตตวนมนละเอยดมากทสด มนมความรเฉพาะของมน มเหลอความรอนเดยวถงลมมนหาย

ไปแลว ความรทวาลมมนหายไปกตงอย ทนจะเอาอะไรเปนอารมณตอไปอก กเอาความรน

แหละเปนอารมณตอไปอก อารมณทวา ลมไมม ลมไมมอยอยางนเสมอ นเรยกวามความร

อนหนงตงขนมาอก

ในจดนบางคนอาจมความสงสยขนมากไดเพราะตรงนมนจะเกดนมตขนมากได

เสยงกมได รปกมได มนมทกอยางได สงทเราคาดไมถงมนเกดขนมาไดตรงนหากวานมต

เกดขนมาตรงน (นมตนบางคนมนกม บางคนกไมม) กใหเรารตามเปนจรง อยาสงสยอยา

ตกใจ ทนทานจงตงใจใหด ตงสตใหมาก บางคนกเหนวาลมหายใจไมมแลวตกใจ ตกใจเพราะ

ธรรมดา ลมมนมอย เมอเรามาพบวาลมไมม แลวกตกใจวาลมไมมกลววาเราจะตายกได ตรง

นกใหตงความรสกขนมาอนนมนเปนอยางนของมน เราจะดอะไร ดลมไมมนนอกตอไปเปน

ความร นทานจดวาเปน สมาธอนแนวแน ทสดของสมาธ มอารมณเดยวแนนอน ไมหวนไหว

เมอสมาธถงจดน จะมความแตกตางสารพดอยางทจะรในจตของเรา รางกายนบางทมนเบา

ทสด เมอมนเบาทสด บางทกไมมรางกาย คลายๆนงอยกลางอากาศอยางน เบาทงหมด

มองนกดทไหนไมมแลว อยกลางอากาศอยางนถงแมบางทเรานงอยนกเปลาทงนน วางอน

นมนเปนของแปลก อนนกใหเขาใจวาไมเปนอะไร เราทำาความรสกอยางนนไวใหมนคง เมอจต

ตงมนเปนหนงเพราะวาไมมอารมณอะไรเขามาเสยดแทง อยนานเทาไรกได ไมมรสกเวทนา

175

เจบปวดอะไร อยอยางนน การทำาสมาธมาถงทนนเราจะออกจากสมาธกไดไมออกกได ออก

จากสมาธนกเรยกวา ออกสบาย ออกอยางสบาย ไมออกเพราะวาขเกยจ ไมออกเพราะวา

เหนดเหนอย ออกเพราะวาสมควรแลว กออกมา ถอยออก อยางนนอยสบาย ออกมาสบาย

ไมมอะไรนเรยกวา สมาธจตใจมนจะสบาย ถาเรามสมาธอยางนอยางนงวนน มาเขาสมาธกน

อยสก 30 นาทหรอชวโมงหนง จตใจของเราจะเยอกเยนไป ตงหลายวนนน จตเราจะสะอาด

เหนอะไรจะรบพจารณาทงนน อนนเปนเบองแรกของมน นเรยกวา ผลทเกดจากสมาธ

สมาธนมหนาททำาใหสงบ สมาธนกมหนาทอยางหนง ศลนกมหนาทอยางหนง

ปญญานกมหนาทอยางหนง อาการทเรากำาหนดในทนน มนจะเปนวงกลมอยางน ตามท

ปรากฏในใจของเรา มนจะมศลอยตรงนมสมาธตรงน จะมปญญาตรงน เมอจตเราสงบแลว

มนจะมการสงวรสำารวมเขาดวยปญญา ดวยกำาลงสมาธเมอสำารวมเขา ละเอยดเขา มนจะเปน

กำาลงมนจะไปทำากำาลงชวยศลใหบรสทธขนมามากๆ แลวมนกชวยสมาธใหเกดขนไดมาก ด

ขนมาก เมอสมาธเกดแลวจะชวยปญญา มนจะชวย กนอยางน เปนปจจยไวพจนซงกนและ

กนตอไป เปนวงรอบอยางน จนกวาวามรรค คอศลสมาธปญญานรวมเปนขอเดยวกนแล

วนะ ทำางานสมำาเสมอกน จะตองรกษากำาลงอยางน อนนเปนกำาลงทจะใหเกดวปสสนาคอ

ปญญา ตอนนปญญามนเกดขนมาแลว ถงแมวามนจะสงบหรอไมสงบกจะมกำาลงแลว เออ

มนไมสงบกอยาไปยดมนมนเลยเชนน เราจะไดปลอยภาระอนน ใจเรามนจะเบา จะไดอารมณ

ทดกสบายใจอารมณทไมชอบใจกสบายใจ มความสงบอยอยางนน

อกอนหนงทสำาคญ คอ เมอเราหยดทำากรรมฐานแลว เมอเราเลกทำากรรมฐานแลว

จตทไมฉลาดกจะเลกไปเลย ไมมความรสกนกคดในการงานของเรา ความเปนจรงนนเมอเรา

จะออกจากสมาธ เรากรจกวาเราออกออกมาแลววางเปนปกตไว ใหมความรสก มสตตดตอ

กนเสมอ ไมใชวาเราจะทำาความสงบเฉพาะเวลานง สมาธเพราะวาสมาธคอความตงใจมน เรา

เดนอยเรากทำาใจใหมน ใหมอารมณมนเสมอ มสตสมปชญญะอยไปเสมอออกจากทนงนแลว

หเราไดยนเสยง ตาเหนรปทเราเดนไปนงรถไปกตามเถอะ ใหรสกวามอะไรทมนชอบใจ หรอไม

176

ชอบใจเกดขนมาเปนอารมณ กมความรสกวาอนนมนไมแน อนนมนไมเทยง ตลอดเวลา

อยางนน จตใจจะสงบปกต

เมอจตใจสงบเชนนแลว เราจะตองเอาจตอนนพจารณาอารมณ เชนวา รปรางกาย

ทงหมดนกตองพจารณา จะพจารณาเมอไรกได เรานงสมาธกได เราอยบานกได เราทำางาน

อยกได อะไรๆเรากทำาได เรานงพจารณาอยเสมอ แมเหนตนไม เหนใบไมรวงลงมาอยางน

เราเดนไปจะเหนใบไมมนรวงลงมาอยางน อนนมนไมแนเหมอนกน ใบไมเหมอนกบเรานน

แหละ เมอมนแกมาแลวมนกรวงไป เรากเหมอนกนอยางนน คนโนนกเปนอยางนเหมอนกน

น เรยกวา ยกขนสวปสสนาจะมการพจารณาอยอยางนเร อยไป ทงการยน การเดนการนง

การนอนมสตตดตอกนเรอย สมำาเสมอ นเรยกวาการฝกกรรมฐานทถกตอง เราตองสะกด

รอยตดตาม อย เสมอ

ทเราทำากนอยบดน วนนหนงทม มาทำาสมาธกนอยางน นงไดชวโมงหนงแลวก

หยดกน ใจกเลยหยดแลวกไมพจารณาอะไรเลย อยางนไมได การหยดการกระทำานหยดแต

พธกรรมเฉยๆ แตมความรสกตดตอกนเสมอไปเรอยนะ อาตมาเคยใหความเหนบอยวา ถา

ทำาไมตดตอกนกเหมอนหยดนำา เหมอนหยดนำาเราทำาไมตดตอกน กเหมอนหยดนำา เพราะวา

เรามสตไมสมำาเสมอกน การกระทำานนไมใชอยางอนทำา คดทำา ไมใชรางกายทำา จตเปนผทำา

จตเปนผปฏบต ถาเราเขาใจอยางนน ไมตองไปนงสมาธ จตเรากรสมาธ จตเปนคนทำาการ

ปฏบตนใหเราเหนในจตของเราเชนนน

เมอเหนเชนนนกจะทำาความรในจตของเราไวใหสมำาเสมอ เมอเราจะยนกตาม จะ

เดน จะนง จะนอนกตามใหความรสกเรามนมอยอยางนน เหมอนนำาทมนเปนหยดๆอยางน

มนไมตดตอกน ถาเราทำาสตใหมนตตตอกนเชนนนมความรสกอยอยางนน มนจะเปนนำาท

มนตดตอกนมนจะเปนสายนำาตลอดเวลา มสตอยทกเมอ รอารมณสมำาเสมออยทกเมอ

ความผดเกดขนมากรทกเมอถกเกดขนมากรทกเมอ ความสงบเกดขนมากรทกเมอวนวาย

177

เกดทกอยางกร เรยกวามสตอย สงวรอยสำารวมอยสมำาเสมอ อยางนจะอยทไหนกเปนอย

อยางนนถาทำาจตอยางน การทำาภาวนานนจะเรวมาก ดมากเกด เรว

อยาไปเขาใจผด เดยวนมคนไปทำาวปสสนากรรมฐานกน เขา 3 วนกม 7 วนกม

ปฏบตแบบไมตองพดกนไมตองพดกน 10 วนกม 15 วนกม แลวกออกมานะเมอเราออกมา

แลว กนกวาเราไดทำาวปสสนาแลว ดแลวออกมากไปเตนรำาทำาเพลงกนสนกสนาน ทำาอยางน

มนจะมอะไรเลา มนกไมมอะไรเหลอแลว ไปทำาความชวตางๆทำาจตใหเรากระทบกระเทอนเสย

หายหมด แลวปหนามาอก ไปทำากรรมฐานอก 7 วน 15 วน เดอนหนง พอเสรจกออกไปอก

แลว ไปเตนรำาอกแลว ไปรองเพลงอกแลว ไปกนเหลาอกแลว อยางนมนไมใชการปฏบต ไม

เปนปฏปทา คอทางดำาเนน

ฉะนน เราตองพยายามละ ใหเหนโทษของมนเหนโทษในการดมสรา เหนโทษในการ

เขาบาร เหนโทษในการทำาทกสงทกอยางกนจนออกหนา มนจงจะถอนตวออกมาได ความ

สงบมนถงจะม ใหเหนโทษของมนความสงบจงจะมได อนนเรยกวาเราทำาทถกตอง ทเราทำา 7

วนเขาไป 3 วนไมตองพดอะไรกนนน ไมพด 7 วนแตมาพดอกตง 7 เดอน มารองอกตง 7

เดอน แตไมพด 7 วนเทานน มนจะคมกนยงไงเลา

นขอใหทายกทายกาเราทงหลาย ทานผรทงหลายใหเขาใจอยางน พยายามทำาใหมน

ตดตอกน เหนโทษในสงนน ใหมนตดตอกนเสมอเรอยไปเทานนแหละ กเลสมนกจะหมดได

แตถาอยางท 7 วนไมพดเลยหรอไมเลนกนเลย แตอก 4-5 เดอนเลน เลนทงนนนะไมสงวร

สำารวม มนกหมดกนเทานนแหละ ไมมเหลออะไรหรอก ขนาดเราหาเงนนะ หาเงนวนนได 3

ปอนดแตมาชอกนหมด 5 ปอนดวนน มนจะมเงนทไหน มนกหมดเทานน อนนกเหมอนกน

อยางนน

178

อนนเตอนนะ ขอโทษดวยนะๆ ตองพดไปอยางนนทผดนตองเหนใหชดเจน มนจง

จะเลกได ทเราทำากนนกเรยกวามาทำาเพอจะไมใหไปทำาผดอกตอไป ทำาความผดเปนอยางไร

ทำาความผดมนเดอนรอน มนไมด มนไมสงบอยอยางนน กตองเปนอยางนน ถาหากวาทำา

7 วนไมพดกน แตไปเลนกนเดอน สองเดอน แมแตปฎบตเครงถง 7 วนมนจะคมอะไร กทำา

ไปงน แหละ กรรมฐานหลายแหงเลยเปนอยางน เราจะตองมชวตของเราใหสงบระงบตดตอ

กนไปเรอย ๆ อยางนน

การทำากรรมฐาน ตองกำาหนดตอกนไปเรอย ๆเหมอนปลกตนไม ถาเราเอาตนไมมา

ปลกลงตรงน 3 วนแลวถอนออกไปปลกตรงนนอก ปลกตรงนนได 3 วนถอนไปปลกโนน

อก ตายเลย ไมไดกนหรอก ตนไมกตายกรรมฐานกหมดเหมอนกนอยางนน เขาใจดวยนะ

มนเปนอยางนน ไปพจารณานะ กลบไปนเอาตนไมไปปลกกได ปลกตรงนได 3 วน ถอนไป

ปลกตรงนนได 3 วนถอนอกอยอยางนนนะ ไมไดกนหรอก ตายหมด ไมมเหลอแลว

กรรมการกเหมอนกน ไปนงกรรมฐาน 7 วนออกมาเลนตง 7 เดอน ปลอยจตไปทำาสกปรก

หมด แลวกอก 7 วนกมาทำากรรมฐานอก ไมพด เฉย แลวกเลกอกเหมอนกบตนไมแหละ

ตายหมดไมมเหลอเลยกรรมฐานไมเกดแลว ตนไมกไมเกด กรรมฐารกเหมอนกน อาตมาวา

ทำาอยางนไมไดผลหรอก,ลองดกได กลบไปนเอาตนไมไปปลกกได ปลกตรงน 3 วน วนท 4

กไปถอนอกไปปลกตรงนน อาตมาเหนวาตาย ลองดกไดนะ เขาใจไหมละ

อาตมาไมคอยอยากจะมาเทศน เทศนมนอดพดวาไมได มนสงสารโยม โยมทำาผด

อยแลวกไมบอกไมไดใจมนสงสารคน แตไปบอกโยมบางคน บางทคนมนกไมคอยสบายใจ

คดวาไปวาเขา ความเปนจรงไมไดวาหรอกทไหนมนผดกชวยใหรจก บางคนคดวาหลวงพอวา

เราแลววาเราแลว นไมไดเปนอยางนน อาตมานนนานๆ ถงมาเทศนเสยทหนงนะ เทศนทก

วนๆ โยมจะเดอดรอนนะไมใชโยมเดอดรอน กเลสมนเดอดรอนเทานนแหละ วนนพดเทานละ

นะ

179

(อบรมชาวตางประเทศ ทวหารแฮมสเตด องกฤษ 20 พฤษภาคม 2522)

http://www.baanjomyut.com/pratripidok/cha/25.html

-------------------------------------------------------------------------

180

เรอง : กรรมกบความยตธรรม

ทกคนทเกดมาตองการความเสมอภาคเทาเทยมกน แตลองพจารณาใหดวาคนเราเกดขนมา

อยางยตธรรมกนบางไหม บางคนเกดในครอบครวทยากจน บางคนเกดมาในตระกลสงศกด

รำารวยมหาศาล แคเกดมาเปนหญงเปนชาย เกดมาเปนพเปนนอง หรอแมแตลกแฝดท

คลอดกอนหลงกน กทำาใหมชวตตางกน ดงนนหากจะถามหาความยตธรรม กนาคดวาความ

ยตธรรมนนมจรงดวยหรอ

ความยตธรรมเปนกฏเกณฑทคนเราสรางขนมาเพอใชควบคมใหคนเราสามารถอยรวมกนได

อยางมความสขไมเบยดเบยนกนในชาตน สวนกรรมนนเปนสงทตดตวกนมานบชาตไมถวน

ถานำาความยตธรรมไปเทยบกบกรรมแลว กรรมยอมมพลงและสงผลเหนอกวาความ

ยตธรรมอยางเทยบกนไมได ถาเราเขาใจและยอมรบกฏแหงกรรมยอมนำาไปสความเปนสข

ตามธรรมชาต แตถาเอาแตยดหลกความยตธรรมโดยไมไดยงคดถงกฏแหงกรรม กมแตจะ

นำาพาไปสความทกข

ลองนกดวาตอนนคณกำาลงทกขใจเรองใดอย พจารณาดวาอะไรเปนเหตใหเกดความทกข

เชนนน ถาพบวาเหตแหงทกขอยางหนงนนเกดจากความคดทวาความยตธรรมทคณไมได

รบ กนาจะทำาใหเบาใจลงไดบางเมอคณเขาใจวา ความยตธรรมนนแมจะมอย แตกยงสกฏ

แหงกรรมไมได พอเขาใจไดเชนนกจะพอทำาใจได และใจจะเบาขน ไมตองทนทกขทรมาณใจให

นอยเนอตำาใจวา ทำาไมหนอเราจงไมไดรบความยตธรรมเชนคนอนเขา

กรรมกบความยตธรรมมอยางหนงทเหมอนกนคอเปนเรองจากสงททำาผานไปแลวในอดต

อะไรๆทผานไปแลว ไมสามารถยอนเวลากลบไปแกไขได กไมควรจะตองเสยเวลาไปยำาคดถง

181

เรองอดตใหเกดความทกขขนมาอก เรองมนแลวไปแลว แกไขไมไดแลว กควรปลอยมนไป

เพยงแตใชเปนประสบการณใหใชกบเวลาในปจจบนใหดทสด ไมผดพลาดอยางทเคย

คณควรหาทางใชชวตใหอยกบปจจบนอยางมความสข ไมยดตดกบอดตอนาคต

สงใดหรอความคดใดทกอใหเกดทกข เดยวเดยวมนกจะผานไป คณกจะลมทกขไปในเวลาไม

นาน ดงนนจะยดตดกบเรองททำาใหเกดทกขตอไปทำาไมใหเสยเวลา ควรหาทางคดในทางบวก

แทนจะเหมาะกวา

ความสขกเชนกน อยาไปแสวงหาหรอยดตดกบความสข เพราะแคพยายามแสวงหาสขนนก

ทำาใหเกดทกขขนมาแลว พอสขหายไปกทำาใหทกขหนกขนไปอก

ความสขความทกขเปนความรสกทเกดขนภายในตวเองแตละคน ดงนนตองหาทางแกไขท

ตนเองใหไดกอน

อยาเอาแตนกวาตองทำาใหคนอนแกไขเพราะปญหาเกดจากเขา เนองจากหลกฐานพยานจะ

พสจนวาเขาเปนตนเหตกตาม แตแทจรงแลวเมอชาตกอนคณกบเขาผลดกนแกลงกนกลบ

ไปกลบมามาแลวหลายๆชาต นาจะคดอโหสกรรมใหแกกนจะไดไมตองเกดภพเกดชาตใหตอง

ทกขกนเชนนอก พยายามหาทางยตกรรมจะเหมาะกวา

-------------------------------------------------------------------------

182

เรอง : ลมหายใจทปลายจมก

หลกสมาธวปสสนาพระอาจารยเปลยน ปญญาปทโป

เมอมคนปวยใกลตาย มกมคำาพดกนเลนๆ วา "ใหหายใจเขาไวแลวจะไมตาย"

คำานเลนๆ แตวาเปนจรงนะ เพราะถายงหายใจอย คนมนกไมตายอยางแนนอน แต

ถาไมหายใจ มนกตายเทานนเอง

แสดงใหเหนวา คนเราสำาคญทลมหายใจ ลมหายใจบางคนเปนเงนเปนทอง ลม

หายใจบางคนเปนหนเปนสน ควรกำาหนดทางใจใหดๆ พระอาจารยเปลยน ปญญาปทโป เจา

สำานกวดอรญญวเวก (บานปง) อำาเภอแมแตง จงหวดเชยงใหม ทานสอนใหใชสตกำาหนด

ลมหายใจเขาออกไวทปลายจมกดวยการบรกรรมพทโธ

เมอเรานงดแลว ใหกำาหนดลมหายใจเขาออกอยทปลายจมกกำาหนดไวในใจ บรกรรม

วา หายใจเขาพท หายใจออกโธ และใหตงสตปญญาประคบประคองจตใจของตนเอง ใหมา

คดหรอใหมากำาหนดรอยทลม ทถกตองสมผสทปลายจมกของตนเองอยกใหร นเรยกวาการ

เจรญอานาปานสตกมมฏฐานเปนขอบรกรรมภาวนา

เมอเรารจกวาจตของเราอยกบลมหายใจเขาออกทปลายจมกพรอมกบขอบรกรรมพ

ทโธสมพนธ เปนอนหนงอนเดยวกนอยกใหร (แตหามไมใหสงจตของตนเองเดนตามลมลง

ไปทหวใจหรอลมลงไปททองนอยเปนอนขาด) เพราะการทำาสมาธชนดนหรอแบบน เปนการ

ทำาทางลด เปนทางททำาใหจตสงบ เปนสมาธไดงายทสดจงใหกำาหนดเอาแตลมหายใจเขาออก

ทปลายจมก กบพทธโธอยางเดยว เทานนเปนขอเจรญ

183

เมอจตใจของเราไมอยกบลมทปลายจมกกใหรจกวาไมอย เรากพยายามใชสต

ปญญาตดตาม ดงจตใจของตนเองทฟงซานไปตดอยกบสงอนนน ตามสญญาอารมณ

ภายนอกทเปนกเลสมารนน ใหจตใจของตนเองมาตดอยกบขอธรรมกมมฏฐาน คอ ลม

หายใจเขาออกทปลายจมกของตนอยางเดม เมอเรารวา จตของเราอยกบลมทปลายจมก

และขอธรรมกมมฏฐาน สมพนธเปนอนหนงอนเดยวกนแลว

ตอไปใหเราหายใจใหสบาย ใหปลอดโปรง แลวอยาไปสะกดจตของตนเองมาก ถา

บคคลใดบงคบ และสะกดจตของตนเองเกดไปแลว เมอบคคลกำาลงภาวนาอย จะมอาการ

ปวดศรษะบาง บางรายจะปวดประสาทมาก บางรายจะมอาการตวรอน เหงอแตกอดอดแลว

กออกจากนงสมาธทนททนไมไหว เปนอยางนแล บคคลบางคนนงทำาสมาธจงไมสงบ อก

อยางหนงการนงทำาสมาธน เราอยาไปอยากเหนสงนนสงน หรอบงคบจตใจของตนเองให

สงบเรวทสดอยางน

บคคลทอยากเหนกยงจะไมเหนอะไรเลย บคคลอยากสงบเกนไปกยงไมสงบ นเปน

เหตใหจำาเอาไว เมอเรารวาจตของเราอยกบลมทปลายจมกของตนแลว ใหเราตงสตสงเกตด

ลมทเดนเขาเดนออกอยทปลายจมกนน วาลมเขาแรงหรอออกแรงกใหร ลมเขาสนหรอออก

สนกใหร ลมเขายาวหรอออกยาวกใหรจกในกองลม และกใหสงเกตดจตของตนเองวา จต

ของเรานงอยกบลมแนนอน

เมอรวาจตของตนอยจรงแลว ตอไปเรากใหหายใจเบาๆ ลงอกกวาเดม ตอนนเราก

ประคองจตใจของตนเองไวกบลมหายใจเขาออก กบขอบรกรรมพทโธตามเดมเหมอนแต

กอน แตตอนนบางบคคลนนนงนานแลว กจะรสกมเวทนาความเจบปวดตามรางกายสวนใด

สวนหนง บางบคคลจะเจบแขงขาหรอเจบหลง หรอเจบปวดบนเอวเกดขน

184

จตกจะวงออกไปตามทเจบปวดนน จตกจะไมนงอยกบขอธรรมกมมฏฐาน คอลม

หายใจเขาออกทปลายจมกอนเราตงไวนน แตอยางไรกตาม เรากพยายามใชสตปญญาดง

เอาจต ของตนเองใหวางจากเวทนา ความเจบปวดนน ไมใหจตของเราไปยดไปถออยกบ

เวทนานน กใหพยายามปลอยวางจนได แตวธปลอยวางเวทนาทงหลายนน คอวาเราไมเอา

จตของตนไปคดอยกบความเจบปวดนนเอง ใหจตของเราไปคดอยกบขอธรรมกมมฏฐาน

คอ ลมหายใจเขาออกตามเดม

แตถายงพยายามปลอยวางกยงมความเจบปวดมากขนจนทนไมไหวอยางน ใหเรา

ตงใจวาเราจะทำาจรง หาความสงบจรง เราไมตองกลวความตาย ทำาใหกลาหาญเดดเดยว ไม

ทอแทออนแอกบเวทนาทงหลายเหลาน วาถามนเจบขา หรอบนเอวอยางน กใหตงมนคงวา

เอาเถอะ ขามนจะขาดกใหมนขาดออก หรอบนเอวมนปวดมาก บนเอวมนอยากขาดออกไป ก

ใหมนขาดจากกนลองด

เรากลาหาญ เอาจรงอยางนไมตองกลวตาย แมรางกายจะแตกหกทำาลายขาดออก

จากกนหมด กใหมนเปน ลองดมนจะเปนไหม ถาเรามความตงใจ ทำาจรงอยางนได จตใจของ

เราจงจะปลอยวางเวทนาความเจบปวดนนได เราตองทำาจรงอยางน เอาจรงอยางน จตใจ

ของตนจงจะสงบเปนสมาธได

เมอจตของตนเองมาอยกบลมหายใจเขาออกทปลายจมกตามเดมแลว กใหเรา

สงเกตดลม วาลมนเบากวาเดม ละเอยดกวาเดมกใหร ลมหายใจเขาสนออกสนและเบากใหร

ลมหายใจเขายาว ออกยาว และเขากใหรตลอด ใหเราพยายามประคองเรอคมจตของตนอย

แนนอน ตอนนใหเราเอาแตลมหายใจอยางเดยวใหวางพทโธเสย กใหเราหายใจใหเบาๆ

ละเอยดสขมลงกวาเดมอก และกใหประคองจตใจของตนใหอยกบลมนนตามเดมอก

185

ตอนนเมอลมเดนละเอยดสขมมาก เบามาก เรากจะปรากฏวารางกายของตนกเบา

มาก เรากจะปรากฏเหนชดวา เวทนาทเกดขนกบรางกาย แตกอนนนกรสกวาเบาลงไปมาก

ไมเจบมากเหมอนแตกอนเลย เพราะเหตไรเวทนาจงเบาลงไปมาก ไมเจบมากเหมอนแตกอน

เลย เพราะเหตไรเวทนาจงเบาลงมากใหเราเหนชด กเพราะเหตเราหายใจใหเบาละเอยดสขม

นนเองเปนเหต

แตตอนน บางบคคลนน กจะมปตเกดขนอยางใดอยางหนงเลกนอย จะเปนปต

ขนลกขนพองกตาม จะเปนแบบนำาตาไหลกตาม จะเปนแบบเหมอนมลมถกตองกายเบาๆ

กตาม จะเปนแบบแปลบปลาบในหวใจกตาม จะเปนแบบตวเบาเหมอนตวจะลอยขนไปบน

อากาศกตาม ทกลาวมานเปนเพยงปตเทานน เมอปตหายไปแลว กจะมความสขเกดขนแทน

เลกนอยตอไป

นแล เราจะเหนวาของเหลาน เกดจากการทำาความสงบทเราไมเคยไดรไดเหนมากอน

จงทำาใหบคคลเกดปตและความสขไดแตเรากมาพจารณาดจตของตนเองดกวา จตของเรา

อยกบลมเบาละเอยดกบความสขนนไหม ถาเรารวาจตของเราอยกบลมสมพนธ อยกบลม

แนนอนแลวและอยประมาณ ๑๕ - ๒๕ นาท แลวกถอยออกจากสมาธ

ถาบคคลใด เจรญภาวนามาถงทน กเรยกวาจตสงบแตเพยงแคขนกสมาธเทานน

เรยกวาสมาธเพยงเฉยดๆ นดๆ หนอยๆ เทานนเอง

ตอไป เมอบคคลไดเจรญภาวนามาถงทนแลว กอยาไดหยดอยเพยงเทาน ให

พยายามทำาความเพยรตอไปอก คอเมอเรารวาจตของเราอยกบลมหายใจเขาออกทเบาและ

ละเอยดสขมแลว ลมหายใจสนเบาละเอยดสขมมากกใหร วาลมหายใจเขายาวออกยาวและ

ละเอยดมากกวา

186

เหมอนจะไมมลมอยทปลายจมกเลยกใหร แตลมยงมอย เพราะลมเดนละเอยดสขม

มากไปตามรางกาย เราจะรปรากฏทนทวารางกายของตนเองกเบามากขนทกท เวทนาทม

ความเจบปวดในรางกาย กเหมอนจะหายไปหมด จะทำาใหเราไดรรส สมผสของความสงบเกด

ขน และตนเตนมปตแรงมาก แลวแตจะเกดปตชนดใดกตาม

เมอปตนนหายไป กจะมความสขเกดขนทนท แลวจตของเรากจะอยกบความสขนน

เมอเรามาสงเกตดจตของตนเองอยกบลมละเอยดสขมทปลายจมก และทรงความสขอย

ตามเดมแนนอน

ตอไป ใหเราหายใจใหสบาย ปลอดโปรง หายใจเบาๆ ละเอยดสขมทสด เบาทสดจน

เหมอนไมมลมปรากฏอยทปลายจมกของเราเลยแมแตนดเดยว เมอเราพจารณาและสงเกต

ดอยวา แหมกายของตนเบามาก ไมมเวทนาและลมกมองไมปรากฏเลย ตอนนใหเราปลอย

วางเสย เมอเราปลอยวางลมแลว ลมกจะไมปรากฏ แมเรามองไมเหนลมปรากฏอยทปลาย

จมกของเรา

ตอนน ขอเตอนนกปฏบตทงหลายใหเขาใจ เอาไวใหจงด อยาพากนกลวตาย วาลม

หายใจของตนหมดสนแลว เราจะตายหรออยางไร อยาไปเกดความสงสยขนมาอยางน กให

เราตงใจเอาไววา เราไมตองกลวความตาย ถาเราไมกลวความตายแลว จตของเรากจะนงอย

เปนสมาธนนเอง

แตบางบคคล เมอเจรญภาวนามาถงทนแลว มองหาลมหายใจเขาออกของตนไม

เหน กเลยมาเกดสญญาวาเราจะตายแลว กมความอดอดในหวใจเดอดรอน หรอเหงอแตก

ออกมาเตมรางกายกม เพราะกลวตนเองตายเปนเหต เมอไดเปนเชนนขนมาแลว จตของ

บคคลนนกถอนออกมาจากสมาธ วงออกไปตามสญญาอารมณภายนอกอก แลวกจะไดเรม

ตนทำาสมาธใหม

187

เมอทำาสมาธใหมกเขาไปไดถงทเดมกมาเกดความกลววาตนเองจะตายอกอยางเดม

แลวจตของตนกถอนออกจากสมาธอก ถาบคคลใดทำาการเจรญภาวนาอยอยางน บคคลนน

จะเจรญภาวนาเนนชา จตใจของบคคลนนกไมอาจสามารถจะสงบเปนสมาธลกซง หนกแนน

ลงไปไดเลย แมบคคลนนจะพยายามเทาไรกไปถงแตทเดมเทานนเอง ฉะนน จงขอใหนก

ปฏบตจงพากนเขาใจเอาไว

แตถาบคคลใด เจรญภาวนามาถงตอนนแลวเปนคนกลาหาญองอาจสามารถไมกลว

ตายแลว บคคลนนกจะเจรญภาวนาตอไปไดและทำาจตของตนใหสงบ เปนสมาธหนกแนน

มนคงได ตอไปจตของตนกจะมความเพงอยกบความสข และความเบานนสมพนธเปนอน

หนงอนเดยว เรากใหรวาจตของเราอย เมอจตอยนงตอนนจะเกดปตแรงมากขนอก แมจะ

เปนปตแบบไหนกตามเมอปตหายไปความสขกเกดขนตามทหลง วาเปนสขมาก สขมมาก

จะทำาใหบคคล ผเจรญภาวนาไดประสบพบเหนดวยตนเองวา การเจรญภาวนาหา

ความสงบน กเปนของทมความสขอนยงจรงหนอ กหากเปนของเกดขนมาเอง เปนเอง

เมอเราทำาจตใจของตนใหสงบแลว มนกเกดขนมาเองเทานนเมอจตของตนนงอย

กบความสขและความเบา กขอใหใชสตปญญาประคบประคองจตใจของตนใหสงบนงอยกบ

อารมณนน เมอรชดวา จตของตนอยแนนอนแลวไมออกไปไหน จตกยงจะสงบเปนสมาธ

หนกแนนมนคงเขาทกท

เมอจตของตนหนกแนนอยอยางน ตอนนกจะเกดนมตสแสงสวางเกดขน บาง

บคคลกเหนแสงสวางแบบหลอดไฟฟานออน หลอดไฟฟานออนแบบสนๆ บางคนบคคลก

เหนแสงสวางเหมอนแสงไฟฉายผานหนาตนเอง สวนบางคนนนกจะเหนแสงสวางอยตรง

หนาตนเอง ไมมดวง เมอเกดขนแลว เดยวกหายไป เดยวกเกดขนมาอกใหม กเพราะเหตใด

188

จงเกดแลวกดบอยางน เมอเราเหนใหม กเพราะวาจตของตนยงไมตงมนนนเอง จงเปน

อยางน

ตอไป ใหเราจงประคบประคองจตของตนเองใหตงมนอยกบความเบาและความสขท

ละเอยด จะพจารณาใหจตของตนอยตรงหนาอกของตนกได ไมใหเอาจตไปเพงอยทอน ให

เพงอยทเดยวนน

เมอจตของเรานงอยนนนาน กจะยงมแสงสวางเกดมากขน และเปนแสงสวางแบบ

ดวงอาทตย หรอแบบดวงจนทรสวางจา แตบางบคคลนนกจะเหนแสงสวางสขาวนวล แตก

สวางไสวไปรอบๆ ตวกวางประมาณ ๑ กโลเมตร

เมอเราประคองจตของตนใหตงอยตรงอยในแสงสวางน เรากจะมองเหนภาพนมต

ตางๆกน ไมเหนเหมอนกนทวไป แตอยางไรกตาม กชอวาเหนนมตแตละบคคลนน บางคนจะ

เหนนมตเปนภาพ เหนตนเองตายแลว เปอยเนาขาดผพง ลงไปเปนกระดกกม บางคนนนจะ

เหนตวเองนงอยตรงขางหนาของตน

บางคนนนจะเหนภาพพระพทธรปสวยงามตงอยตรงหนาของตนเอง บางคนกจะ

เหนครบาอาจารยมานงอยตรงหนาเทศนาธรรมสงสอนตนเองอยกม บางคนนนจะเหนภาพ

รางกระดกเดนมาหาตนเอง บางคนนนกจะเหนรางกระดกลอยอยบนอากาศกม บางคนนนก

จะเหนเหมอนรถเหมอนเรอมาชนตนเอง บางคนนนกจะเหมอนตนเองอยบนอากาศ

บางคนนนกจะเหนเหมอนตนเองตกลงไปนงอยในเหวลกๆ บางคนนนกจะเหนคนไป

มาหาตนเองผานไปผานมา เกดๆ ดบๆ นมตนเกดขนดบไป นมตใหมกเกดขนอกเหมอนๆ

กนกบเราดภาพยนต แตอยางไรกตาม กเรยกวาการเหนนมตกนทงนน

189

กขอเตอนไววาเราอยาไปกลวในนมต จะนมตแบบไหนกตามเกดขนกอยาไปเกรง

กลวมนเลย ใหทำาจตใจของตนเองใหกลาหาญ ไมตองเกรงกลวมนละ ใหตงใจ ใหมงคงอยาง

น แมเราจะเหนนมตสงใดแบบไหนกตาม เหนแจงเหนชด เหนจรงกตาม ตามทเราไดเหนนน

แตเราอยาไปถอตามนมตนนวาเปนจรงอยางนน อยาไปเลนนมต อยาไปยดนมต อยาไปเชอ

นมต อยาไปตดนมต

นมตเปนของไมเทยงแทแนนอน นกปราชญทงหลายทานไมใหเลนนมตเลย ไมให

เราตดนมต ขอเตอนบคคลทปญญายงออน หามเลนนมตเลย เอาละเมอจตของเรามายบยง

ตงอยในทนแลว เรากควรพยายามประคองของตนใหสงบอยกบความเบา และความสขท

ละเอยดยงเขาทกท

เมอจตของเรายงสงบนานเขาเทาไร แสงสวางกยงเกดขน มองไปไดเหนไกลมาก

เปนแสงสวางชนดทไมปรากฏเปนดวงตอนน แตหากเปนแสงสวางสขาวนวลมองไดรอบตว

และไปไกลมาก กยงเหนนมตแจงชดแนนอนกวาเดม แมจะเหนนมตแบบไหน ชนดใดกตาม

กเหนแจง เหนชดมาก ในตอนน แตกจะเกดปตแรงมากขนแตตนเตนมาก เพราะไมเคยรเคย

เหนสงเหลานมากอน จงทำาใหบคคลผปฏบตไดพบไดเหนเอง ไดรบความสขสขมละเอยดยง

ขน

การทบคคลเจรญภาวนามาถงทน และเรากประคบประคองจตของตนใหอยกบความ

เบา และความสขละเอยดสขมประณต พรอมทงมแสงสวางกแจมแจงชดเจน แลวกเหนภาพ

นมตตางๆ ทเปนเหตการณตางๆ นนกด กเหนชดเจนแจมแจงเหมอนไมมอะไรปดปงไวเลย

แตอยางไรกตาม แมของเหลานกเปนของ หากเกดขนมาเองเพราะเกดจากการทำาความสงบ

เทานน ถาบคคลไมทำาความสงบนน แมจะปรารถนาอยากเหนเพยงใดกไมเหนอยนนเอง

190

ถาบคคลทำาจตใจของตนใหสงบแลว ของนนหากเกดขนมาเองเทานน เมอเรามาเอง

เทานน เมอเราเหนชดเจนแจมแจงอยางน ทจตของตนมาตงอย ทรงอยในอารมณทสขม

ประณตในความเบามาก สขมาก ใหเราสงเกตดจตของตนเองวา จตของเราตงนานเทาไรถา

เราสงเกตดวาจตของตนนตงนาน ๔๕ นาท หรอ ๑ ช.ม นน กถอวาจตของเราสงบถงอปจาร

สมาธ เพราะจตของเรามายดหนวงอารมณเบาๆ เพราะความสขมประณต และเหนแสงสวาง

แจมแจงไปไกล แลวกเหนภาพนมตชดเจนแจมแจง กคอวาจตของตนใหเจรญภาวนาสงบ

มาถง อปจารสมาธเพยงแคนเทานน ตอไปจะไดทำาความเพยรใหจตใจของตนใหสงบลกซง

ลงไปอก

แตอยางไรกตาม เมอเราเจรญภาวนาไดมาถงทนแลว ถาเราเหนแสงสวางและเหน

นมตแจงชดเจนแลวเพยงใดกตาม หรอจตของเราไดเสวยอยในอารมณเบาและความสขมาก

เพยงใดกตาม แตเรากอยาไปตดอยกบแสงสวางอนนนความเบา ความสขนน ใหเราปลอย

วางสงของเหลานนเสย วธปลอยนมตนน คอวา เมอจตของตนจองมองดภาพนมตอย หรอ

วงตามนมตอย กใหเราไมตองสนใจกบภาพนมตทงหลายเราเหนอยนน ถาจตของตนยง

อยากจะดภาพนมตอยอก ยงไมปลอยวาง กใหเราพยายามใชสตปญญาของตนประคองจต

ของตน หรอดงรงเอาจตของตนมาคดอยกบอารมณทเบาๆ และความสขมทมอยเดมนนอก

แตถาจตของตนกยงดอดง และยนดเพงมองดภาพนมตนนอยอก ไมยอมปลอยวาง

ออกจากนมตนน กใหเราอบายใชสตปญญายกไตรลกษณขนมาพจารณาวา นมตนกเปน

ของไมเทยงแทแนนอน คงทอยอยางเดมสมดงปราถนา กหากเปนของทเสอมหายไปได แม

บคคลมความปรารถนาอยากใหนมตนนตงอยกตาม

ยอมไมไดตามใจหวงของตน นมตนกยงเลอะเลอนหายไปได จงทำาใหทกขเมอนมต

ไดเปนเชนนแลว นมตนกเปนอนตตา ไมใชตนตวของใคร ของบคคลใดเลย แตเรากไปหลง

ยดมนถอมนในนมต แตนมตนนเมอไดหายไปแลว กไมเหนวามคนมตวอยทไหน กมองไม

191

เหนเลยเชนน จงวาเปนอนตตา กทำาไมเลาเราจงไปยดถอนมตเลา เมอมาพจารณาอยอยางน

จตของตนกจะยอมจำานนตอสตปญญา จตของเรากจะกลบคนมาพจารณาอยทความเบา

และความสขสขมละเอยดนน

ถาเราพจารณาอกแบบใหม คอวา ยกตวอยางเปรยบเทยบการหาอบายใหเรา ทำาจต

ของตนไมสนใจกบนมตอะไรเลย ใหทำาจตของตนใหตงอยกบอารมณทมความรวาเบา และ

ความสข ไมใหจตของตนไปสนใจกบนมต เหมอนบคคลคนหนงไปยนอยททางสแยก ทมรถ

หรอหมคนเดนผานสญจรไปมาไมขาดสาย แลวใหเราทำาจตของตนนงอยกบอารมณเบา และ

ความสขนน ไมสนใจกบนมตเลย

เปรยบเหมอนบคคลหนงนน ทเขายนอยทางสแยก แตเขาบคคลนน เขากไมไดสนใจ

อยากจะไตถามหมฝงคนทเดนผานไปมาทผานสายตาของบคคลนน เขากยนดเฉยอย ไม

สนใจเลยวาใครไปอะไรมาอะไร เขาปลอยวางเฉย

เมอเราปลอยวางนมตไดอยางนแลว เรากพยายามสงเกตดจตของตนเองวาตงอย

กบอะไรใหร เมอเรารวาจตของตนนนตงอยกบอารมณเบา และความสขละเอยดแลว เราก

พยายามประคองจตของตนใหนงอย เมอจตของตนนงอยกใหร แลวจตกจะปลอยวางทง

นมตและเสยงภายนอก จตของตนกจะสงบลกซงละเอยดลงทกท อกพกหนง ตอนนเมอจต

หยดอยในอารมณทสขมละเอยดกวาเดม แตกใหสงเกตดจตของตนใหรดวยวา

จตของตนไดเสวยอารมณสขมละเอยดกวาแตกอนแนนอน ตอนนจะเกดปตแรง

มากขน และความสขกยงมากขนตามมา

ตอไปเมอจตของตนสงบอย กรสกวาเสยงภายนอกเบาลงแลวจะเกดไดยนเสยงอย

ภายในความสงบ การทไดยนเสยงภายในนน คอวาเสยงทคนอนพดเรองของเราอยางใด

192

อยางหนงทเขาพดอยไกลๆ กไดยน ในเรองทเขาพดนนจะเปนเรองอะไรกตาม เราจะไดยน

แนนอนในตอนน

เมอจตของเราสงบอย แตบางบคคลนน จะไดยนเปนเสยงเหมอนครบาอาจารย

เทศนาสงสอนธรรม หรอบอกภาษตธรรมเปนบาลหลายอยาง หลายขอ แตเรากทำาไดแมนยำา

ไมหลง บางบคคลนนจะปราฏมความรความจำาในสงตางๆ เกดขน เชนเราดหนงสอธรรม

ตางๆ หรอทองสวดมนตบทใดบทหนงไดไวแตกอนแลวนน เปนบาลธรรมกจะมความจำาไดด

และแปลไดทกอยาง

เหมอนเกดปญญาแตกฉานในธรรม วองไวคลองแคลว เหมอนรแจงในธรรม

แนนอนแลว กเกดทฏฐมความผดวา ตนรแจงในธรรมคำาสอนของพระพทธเจา วาไมมคนอน

ใดรธรรมเหมอนตนเองเลย เมอคนเหนนเกดขนแลว จตกถอนออกจากสมาธอยปกตตาม

เดม บดนเมอคนอนมาหากอยากเทศนธรรมใหเขาฟงวา ตนนรแลวกเทศนาไปไมหยดยง จน

คนอนมาหากอยากเทศนธรรมใหเขาฟงรำาคาญเบอหแลวกลกหนจาก

ถาบคคลใดเจรญภาวนามาถงตอนนไมหลงแลว ตอไปนนกใหประคบประคองจต

ของตนเองใหนงอยกบอารมณเบาๆ และสขมละเอยดนนแลว ใหวางเสยทงภายในและ

ภายนอก คอไมสนใจกบเสยงอะไรทงหมด แมจะเปนเสยงดเพราะเสนาะหกด หรอเสยงไมด

กตาม กปลอยวางใหหมดสน เมอจตของเราปลอยวางเสยทงหมดไปแลว

ตอนนจตของเรากสงบลกลงไป และดบเสยงทงภายในและเสยงภายนอกทงหมด

จตกวางเปนอเบกขา จตของเรากนงอยในอารมณทวางเปลา และมความสขสขมละเอยดยง

มาก ในตอนนดเหมอนหนงวารางกายของตนวางเปลา เหมอนอากาศ หรอวาเหมอนไมม

รางกาย เวทนา ความเจบปวดในรางกายหายหมดสน

193

กเหลอแตจตทตงอยกบความวางเปลาและความสขอนประณตอยเฉพาะหนาตนเอง

เทานน ถาจะเปรยบเทยบอยางหนงนน กเหมอนแยกจตออกจากกายนนเอง แตกจรง กาย

กบจตนน กแยกออกจากกนได เพราะเปนคนละอยาง

เหตไฉนจงพดอยางนน วากายกบจตแยกออกจากกนได ตวอยางวาตวเราเองนง

อยในสถานทหนง แลวเรากคดไปอกสถานทอนแลวเรากจะรวาจตของตนกจะไมอยกบตวเรา

เลย เรารไดทนทหรออกอยางหนงเมอเราตายลงไปแลวจตวญญาณกจะออกจากรางกาย ไป

เกดภพใหมอกไดทอยางหนงนแล เราจะเหนไดวากายกบจตนแยกออกจากกนไดแนนอน

เมอเราเจรญภาวนามาถงตอนน จตของตนตงอยในความวางเปลา และความสขอน

ประณตเยอกเยนสมทบ จตสงบไดนานมาก บคคลนจะนงเปนวนเปนคนตามความตองการ

ไดตามสบาย ไมรความเหนอยออนเพลย ไมรรอน รหนาว ไมอยากกนขาว กนนำา ไมหวอะไร

ไมอยากคดอะไร ไมอยากไดอะไรเสยเลยทงหมด มแตความสขและอมอยตลอดเวลา

ถาออกจากสมาธแลวกยงมความสขอย แลวกอยากหลบเขาไปอยทเดม เพราะเหน

เปนทวางเปลาและมความสขมาก ปราศจากการคลกคลและเสยงตางๆ วางจากความเจบ

ปวดเวทนาในรางกาย เปนสถานทหลบเวทนาความเจบปวดของรางกายไดดมาก

เมอมความเจบปวดในรางกายเกดขน กหลบหนเขาไปอยทนน กสบาย ไมมความเจบ

ปวดรางกาย ฉะนน เมอจตของเรามาตงอยสงบอยในสถานทอนวางเปลา และมความสข

สขม ประณตดบจากเสยงทงหมดแลวกตงอยอยางนแลว จะสมมตวาอะไร วาจตสงบถง

ภวงคจตหรอวา ภพจตอนหนงหรอจะสมมตวาอยในองคฌาน หรออปปนาสมาธแลวแตจะ

สมมตเอา แตจะสมมตวาภพจตอนหนงกวาได เพราะมความเพงอยในความสขยนดอยใน

ความสขกเกดอยในภพอกนนเอง ถาจะสมมตอยในองคฌานนนกเหมอนกนเพราะมความ

เพงอยในความวางและความสข แลวแตจะสมมตขน กจะเปนสมมตอนนน

194

แตในสถานทน เมอจตของเราทรงอยนตงอยน และมาตดอยน จตของเรากจะไม

เจรญขน เพราะไมอยากอะไร ไมคนคดอะไร อยากอยเฉยๆ แลวกไมเกดปญญาขน มาตดอย

กไมมปญญาเกดขนเลย.

คดลอกจาก: หลกสมาธวปสสนาวธปฏบตธรรม สำาหรบชาวพทธป. ประภสสร เรยบ

เรยง http://www.larndham.net/cgi-bin/kratoo.pl/005976.htm

-------------------------------------------------------------------------

195

เรอง : ความละเอยดของการฝกเฝาดลมหายใจ

พวกเราหายใจเขาออกกนจนชน พอสนใจเรมฝกสมาธกมกพบวานอยคนนกทฝกตามรลม

หายใจนไดสำาเรจ คนสวนใหญตามรลมหายใจไดแตรแคลมหายใจ ... ไมไดเกดปญญาใหตาม

รทนสงอน ... ไดแตรแตลมหายใจ เพราะเหตใดจงเปนเชนนน

อยาสกแตวา รแคลมหายใจ

แทนทใหตามรแคอาการของการหายใจเอาอากาศเขาออกทางจมก ใหแยกออกระหวางสงทร

ฐานทตงของตวร และตวผร

สงทร หรอสงททำาใหร คอ ความรสกทเกดขนภายในโพรงปลายจมก เมอรางกายมการ

หายใจตองการอากาศ ยอมตองอาศยทางเขาออกทมแคทางเดยวโดยผานทางรจมก พอลม

ผานเขา ลมผานออก กจะรวามการกระทบกนระหวางลมกบผวหนงในรจมก กใชอาการรวาม

การกระทบกนในรจมกนนแหละเปนสงทร ไมตองไปสนใจอาการสวนอนของรางกาย ไมตอง

สนใจวาเปนการหายใจ

ฐานทตงของตวร คอ จดทลมกระทบกบผวหนงในรจมก ผชายใหใชรจมกขวา ผหญงใหใช

รจมกซาย เปนฐานทตงของตวร

ตวผร จะพบไดตอเมอเปลยนสงทรหรอยายฐานทตงของตวร เพราะไมวาจะรเรองใด ณ

ตำาแหนงใดในรางกาย กใชตวผรเดยวกน

อยาสกแตวาใชปญญาในการร

196

การฝกสมาธทกครง ตองถอเปนการทดลองเรยนรสงใหมๆ ทไมเคยรมากอน ความรทเกด

ขนตองมาจากการฝกทดลองนนแหละ สวนปญญาทเรยนรมาใหใชเพยงเปนตวชวยนำาทาง

ใหเทานน ผฝกสมาธตองทำาใจใหเหมอนเดกทไมเคยเรยนรอะไรมากอนเลย ทกครงทฝกตอง

รสงใหมๆ เกดขนเสมอ ขอใหเปดใจใหกวางวายงมสงทเหนอกวาความรทมนษยเคยทราบกน

อยอกมากมาย

ขอใหรแบบผด ไมใชรแลวเขาไปวตกวจาร ใหตามดแลวดไปเรอยๆ จะเกดความรแบบวา "ออ

มนเปนอยางนนเอง" โดยไมตองเขาไปเทยบความรใหมๆ นนกบสงใด

เปลยนสงทรและฐานทตงบาง จะไดไมเบอ

ถามวแตเฝาดลมหายใจอยางเดยว เราอาจเผลอเฝาดลมหายใจทเปนของปลอม กลายเปน

เฝาดความคดทนกถงลมหายใจ กลายเปนดหนงทสมองของเราฉายใหดซ ำา ไมไดดสงทตงใจ

จะดไปโดยไมรตว เรยกวา ดจนเบอ ดจนเผลอไปนนเอง

ดงนนจงเพมตวชวยเขามาสกหนอย เชน บรกรรมพทโธกำากบอาการตามร ถาเอาแต

บรกรรมพทโธๆๆๆๆๆๆๆอยางเดยวไปตลอด กจะเผลออกนนแหละ จงใชตวเลขนบกำากบ

ตามไปดวยวาใหภาวนาไปกครงกอนแลวจงเปลยนไปเฝาดแบบอนบาง

แทนทจะรสกงายๆเอาแตผวเผนแคความรสกลมกระทบในโพรงจมก ใหสงเกตดลกษณะ

ของความรอนเยนทเกดขนทปลายจมกแทนกได นนรสกไหมวา ลมหายใจขาเขานนมนเยน

กวาลมหายใจออกนะ ใหรถงพลงทผานเขาแลวผานออกทางรจมก อยาเอาแตรจากแคความ

รสกสมผสทางกายอยางเดยว

197

รตองเปนการรทเราตงใจฝกใหเหมอนการทดลองเพอเรยนรสงใหมๆ อยาจำากดแคลม อยา

จำากดแครสมผส สงเกตใจของเราตามไปดวยกไดวาทกจงหวะของสงทเรารทปลายจมกนน

ใจของเรามความสขหรอทกขในการหายใจอยางไร หายใจเขาไปแลว ทกขไหมถาไมหายใจ

ออก หายใจออกแลวสบายใจขนแลวใชไหมเมอหายใจเขา

อยาจำากดเพยงเพราะเรยนมาวามนจำากด

จากรเลกๆทเรมตนทปลายจมก เราจะรไดเองวาสงทผานเขาออกมายงกายใจของเรานน ไม

ไดผานเขามาทางรจมกทางเดยว ถาคณยงคดวา ลมหายใจหรอออกซเจนตองผานเขาทาง

รจมกทางเดยว กแสดงถงความเขาใจทตงตนไวใหเปนขอจำากดของตวเองอกแลว

เปดใจใหกวาง แลวทดลองแลวทดลองอก

หาทางใหสนกกบการทดลอง

-------------------------------------------------------------------------

198

เรอง : ความพงพอใจในปจจบน

เราเรยนเขยนอานฟงกนมาวา จงมชวตอยกบปจจบน ซงประโยคนทำาไดยากนก เพราะความ

คดของเรามกวงไปหาเรองในอดต คดฝนไปถงเรองในอนาคตกนอยเสมอ ขางฝายทไมคอย

เขาใจธรรมดนก กมกจะสงสยวา ถาไมคดถงอนาคตกนบางเลย เราจะมความเจรญเตบโต

กาวหนากวาปจจบนกนไดอยางไร

มหลากกลายวธทจะนำาพาใหเราอยกบปจจบน บางกวาอดตมนผานไปแลว แกไมไดแลว ใยจง

เสยเวลาไปคดถงอดตทแกไขไมได สวนอนาคตกเปนสงไมแนนไมนอน ยงดนเปลยนแปลง

ไปไดเรอยไป ถงจะคดถงอนาคต วาดฝนวางแผนไววาตองเปนอยางนนตองเปนอยางน กใช

วาอนาคตจะเปนไปตามแผนทกำาหนดไวอยางดบด

วธทแนะนำากนเชนนน เขาขายการทำาใหไมพงพอใจทจะอยกบอดตหรออนาคต แลวเมอไมพง

พอใจกบอดตอนาคต กจะหนมาอยกบปจจบน มนไมไดชวยใหเหนประโยชนของการอยกบ

ปจจบนสกเทาใดนก

ตามหลกอทธบาทส ฉนทะตองมใหพรอมกอน เราตองมความพงพอใจอยากทจะอยกบ

ปจจบนใหไดกอน จากนนวรยะ จตตะ วมงสา จงตดตามมา

หนงในวธทผมใชทำาใหพงพอใจกบปจจบนเกดจากเหตผลทวา ปจจบนเทานนแหละทจะชวย

ใหเราเรยนรสภาวะในปจจบนไดละเอยดชดเจนทสด

ขณะทลมหายใจเขาแลวบรกรรมวาพท พอลมหายใจออกกบรกรรมวาโธนน หากตความวา

เปนการระลกรถงปจจบนทลมหายใจเขาลมหายใจออกนนกใชอย หากยงเปนสภาวะปจจบนท

199

ยงไมละเอยดนก แตถากำาหนดจตใหตามรทโพรงจมก ไมวาอะไรทไหวตวขนในโพรงจมกกให

ร พอรแลวจงภาวนากำากบวาพทโธ กจะเปนวธฝกใหอยกบปจจบนทละเอยดขน

อกหนอยพออะไรทไหวตวมอาการเปลยนแปลง ไมตองเสยเวลาไปกำาหนดชอใหกบมนวาเปน

สงใดอะไรทไหวตว เรากร แลวในรนนเองทจะไดเหนรายละเอยดของสงทไดรอยางชดเจน

หากจตอยกบปจจบน

สมองของคนเรา ทำางานในสภาพปกตไดอยางหยาบมากๆ คณจำาไดไหมวา ตอนเชาวนน คณ

ทำาอะไรไปบาง พอออกจากบาน ผานรถสวนทางกบใครมหนาตาเปนอยางไร จำาไดบางไหม

สวนถาใหนกไปในอดตวาไดทำาอะไรไปบาง มเหตการณมรายละเอยดอยางไร กจะคดออก

เพยงเทาทสมองอยากจะจำาหรอเทาทจำาไดเทานนเอง แถมยงมเรองราวทคดไปเองผสมโรง

เขาไปอกมาก อดตทจำาไดจงไมใชความเปนจรงทงหมด

ปจจบนนแหละทจะใหรายละเอยดแกเราไดชดเจนทสด ดงนนจงอยาพลาดโอกาสทจะเรยนร

สงทเกดขนในปจจบน ทกอยางทเกดขนในปจจบน ยอมมเหตปจจยของมนเสมอ

หมายเหตเพมเตม

ชวงของสภาวะปจจบนทละเอยดขน หากนำาไปเทยบกบระยะเวลา กเหมอนกบจากเดมทเปน

ระยะเวลาชวอดใจ มาเปนระยะเวลาชววนาท สระยะเวลาของเสยวของเสยววนาท ทำาใหการนง

สมาธทดเหมอนวานงเงยบไมไหวตง จตกลบทำางานยงกวาสภาวะปกตเสยอก จตทมกำาลง

ผานการฝกฝนมาจนคนเคย จะสามารถตามรไดเรวขนละเอยดขนในสภาพทเหมอนไมไดใช

กำาลง เพงกเหมอนไมไดเพง ตางจากจตปกตของคนทไมเคยฝกมากอน

-------------------------------------------------------------------------

200

เรอง : สกแตวาร เปนอยางไร

ไดยนไดฟงกนมาตลอดวา การฝกสมาธตองหาทางฝกใหรแบบชนดทเรยกกนวา สกแตวาร

สกแตวาเหน ... ทวานมนเปนอยางไร และทำาอยางไรจงจะรไดอยางนน

สกแตวาร สกแตวาเหน เปนเพยงคำาสองคำาทมคำาวาสกแตวานำาหนา เพราะนอกจากรเหน

แลว ยงมอาการอนๆอกทนำามาตามคำาวาสกแตวาได เชน ... ไดยน รรส รสก รคด รนก

สกแตวา... เปนอาการตามรใหรบทราบในสภาวะทแทจรง ไมใชรแบบวารวากำาลงเหนอยแลว

กไมไดใสใจในสงทรนน

เราจะรในสภาวะทแทจรงไดกตอเมอ ตวผรเองมความสามารถในการรบรไดชดเจน รบรได

อยางละเอยด และเมอรบรเขามาแลวกไมตองปรบเสรมเตมแตงในสงทรเขาไปอก สกแตวาร

จงเปนการรถงของจรงทเปนไปตามธรรมชาต

สกแตวาร เกดขนในพรบตาแลวกจะหายไป เวนแตวาตวผรนนใสความอยากรตามดตอเขาไป

อก ดงนนถารอะไรขนมาแลวเกดรวาเจาสงทไดรนนมนไมหายไปสกท แสดงวาเราจบความ

อยากใสเขาไปผสมโรงอกแรงหนงแลว

ผทฝกสมาธมานานจนตดสงบ หรอคนทมแตความสข หรอคนทเพงฝกสมาธมาไมนาน อาจ

ไมมทางไดรวา สงใดสงหนงเกดขนเปนธรรมดา สงนนยอมดบไปเปนธรรมดา เพราะจตมน

สงบจนตดใจกบความสงบ แตพอเขาไปนงในปาชา หรอประสบกบเรองรายแรงกระทบจตใจ

อยางมาก จงจะรวาตวเองรอะไรแลวดนคดเสรมเตมแตงอะไรเขาไปอกบาง

201

ดงนนคนทสงบมาตลอด ตองหาทางปรบปรงเครองรบของตนใหมความสามารถในการรบร

ใหละเอยดตามความสงบนนไปดวย เพอจะไดรวาในความสงบทคดวาสงบนนยงมความไม

สงบเกดขนอยตลอดเวลา

การฝกภาวนาพทเมอหายใจเขา ภาวนาโธเมอหายใจออก เปนการฝกใหเหนวาสงทไมใชสก

แตวารนนเปนอยางไร เพราะการคดนกถงคำาวาพทโธเปนบญญตเปนคำาทเราสรางขนมา

กำากบลมหายใจ จงไมใชการรทวาสกแตวาร ไมใชรวาหายใจแบบเฉยๆ แตอยางไรกตาม เมอ

เราคดนกถงคำาวา พทโธ นนแหละแสดงวา เราไดออกแรงปรบเตมเสรมแตงเขาไปกบสงทร

เขาไปแลว

การฝกบรกรรมพทโธตามรลมหายใจ (ไมใชการบรกรรมพทโธพรอมกบลมหายใจหรอ

บรกรรมพทโธนำาการตามรลมหายใจ) จงเปนการฝกจตใหรจกตามร พอรแลวกออกคำา

บรกรรมขนตาม เมอฝกเชนนบอยๆ พอรอะไรขนมากจะรไปไดเองวา นอกจากสกแตวารแลว

ยงมอาการปรบเสรมเตมแตงอะไรตอไปอกบาง ตางจากแทนทจะเปนคำาวาพทโธ กเปน

เวทนาสญญาสงขารนนแหละทเกดตามเขาไปแทน

-------------------------------------------------------------------------

202

เรอง : วธใชพทโธปรบแตงความพอดของการตามรลมหายใจ

ในขณะทกำาหนดจตใหตามรลมหายใจ หากกำาหนดจตเฝาดลมหายใจไวหนกเกนไปกจะกลาย

เปนการฝนลมหายใจ แทนทจะหายใจไปตามธรรมชาต กจะกลายเปนลมหายใจทเราบงคบให

หายใจเขาหายใจออก ดงนนการฝกจตใหตามรไดอยางพอด ไมหนกใจเกนไป ไมเบาใจจนลม

ตามร จงเปนเรองทตองหาทางปรบแตงใหเปน ตองหาทางใหเกดความพอดใหได

เอาละครบ ขอถามหนอยวาระหวางทคณกำาลงอานขอความในยอหนาขางตนน คณสามารถ

ตามรลมหายใจไปพรอมกนกบการอานหรอไม ผมเชอวาหลายๆคนคงลมจบลมหายใจไปแลว

ใชไหม เพราะเมอเราใชสตจดจอกบสงใด เราจะไมสนใจสงอน แตทนาแปลกกคอ ระหวางท

เราไมไดนกถงลมหายใจหนมาอานหนงสออยน รางกายจะหายใจไปเองตามธรรมชาตของมน

ทแปลกกคอ พอถกถามเชนนขนมา คณจะสามารถอานไปพรอมกบกำาหนดรตามลมหายใจ

ไปดวยกนแลวใชไหม

ทำาอยางไรหนอทจะปลอยใหรางกายหายใจไปเองตามสภาพของมน แลวในขณะนนเรา

สามารถตามรลมหายใจไปดวย โดยไมปลอยจตใหไปควบคมหรอแทรกแซงอาการหายใจ

คราวนขอใหลองบรกรรมคำาวาพทโธตอเนองกนไปในใจ ไมตองภาวนาชาไปหรอหรอเรวไป

ขอใหภาวนาพทโธโดยไมตองสนใจกบการหายใจ พยายามภาวนาพทโธใหตอเนอง

พอคดถงคำาวา พท จบไปกคดนกถงคำาวา โธ แลวพอรวาคำาวา โธ จบไปแลว กนกถงคำาวา

พท ตอๆๆๆไปเรอยๆ (ไมใชสกแตวาภาวนาพทโธๆๆๆตอๆๆๆกนไป โดยไมไดตามรวาทำาไม

ตองถงเวลาทตองพทหรอตองโธ)

203

เมอสามารถภาวนาพทโธไดตอเนองกนดแลว จากนใหสงเกตจงหวะหยดระหวางทจบคำาวาพ

ทและยงไมไดคดนกคำาวาโธวามจงหวะหยดระหวางการเชอมตอนนอยดวย แลวใชจงหวะนน

สงเกตลมหายใจเขาออกทโพรงจมกไปดวยวาเรากกำาลงหายใจอยนะ หรอถาคดละเอยดแบบ

นไมไดกขอใหคดถงลมหายใจขนมาบางในขณะทภาวนาคำาวาพทโธ ซงถาภาวนาเรวไปกจะไมร

ลม ภาวนาชาไปกจะรลมมากไปอกจนลมภาวนาพทโธ

ตองปรบจงหวะคำาบรกรรม พท โธ พท โธ พท โธ ใหพอดๆ จงจะสามารถตามรลมหายใจ

พรอมกนไปไดดวย ซงในขณะนนเพยงแครวาหายใจอยกพอแลว ไมจำาเปนตองรละเอยดวา

หายใจเขาหายใจออก เพราะจะสรางความยากจนทำาใหขาดความตอเนองของการบรกรรมพ

ทโธกได

(ถาเทยบกบการอาน กเหมอนกบการอานตวหนงสอตวหนงจบไป แลวจตกสามารถคดถง

ลมหายใจได กอนทจะอานหนงสอตวถดไป)

วธการขางตนนเปนการเอาความคดไปกลบความคดไมใหคดถงเรองอนโดยใหคดถงแตคำา

วาพทโธทเรากำาหนดขนมาแลวปลอยใหหายใจไปตามธรรมชาต แลวพยายามรลมไปดวยให

ได เรยกวาบรกรรมพทโธนำาลมหายใจ ซงตางจากวธบรกรรมพทโธตามรลมหายใจ

วธเหลานจะชวยหาความพอดในการตามร

ในขณะทใชจต กสามารถรอาการของกายทเคลอนไหว

ในขณะทใชกาย กสามารถตามรจตทเคลอนไหว

204

แคภาวนาพทโธกบลมหายใจเขาออกเพยงครงเดยว ผมปญญากสามารถใชประโยชนในการ

ตามรไดอยางเตมท

-------------------------------------------------------------------------

เรอง : ภาวนาพทโธเรวๆแลว ทำาไมจงยงคดเรองอนแทรกเขามาไดอก

ในกรณทภาวนาพทโธตามรลมหายใจเขาออกแลว ยงพบวาจตคดเรองอนแทรกเขามาไดอก

หลวงพอพธ ฐานโย ทานแนะนำาไววาใหภาวนาคำาวาพทโธเรวๆใหตอเนองกน แตเนองจากจต

ของคนเราทำางานเรวมาก และธรรมชาตของจตยอมไมอยนง จงเปนธรรมดาทจะตองมเรอง

อนทคดแทรกคำาภาวนาพทโธเขามา หากพยายามฝนไมใหคดเรองอน ยงทำาใหเครยดอดอด

ขอใหคณลองภาวนาพทโธในใจดวาภาวนาแลวสงเกตพบอะไรบาง

เวลาทภาวนาพทโธในใจนน คณจะไดยนเสยงคำาวา พทโธ ดงขนในใจใชไหม สงเกตวามน

เหมอนกบการทคณใชปากออกเสยงคำาวา พทโธ ออกมาใหหไดยนเสยงเลยใชไหม

แลวลองภาวนาคำาวา พทโธ ในใจใหตดตอกนเรวทสด ดซวาคณภาวนาไดเรวกครงในหนง

นาท หรอกครงในชวงเสยววนาท คณสามารถภาวนาไดถง 100 ครงไหมโดยไมตองเหนอย

การทดลองนไมใชใหทำาเลนๆ แตทำาเพอใหคณพจารณาดใหดวา ทำาไมจงภาวนาไดชานก

ทำาไมจงภาวนาไดเพยงไมกครงในชวงเวลาทกำาหนด

ลองแยกสงทคณคดในระหวางคดภาวนาพทโธในใจมาดกนทละขนวาเปนไปตามนใชไหม

205

ตงใจวาจะภาวนา พท

ภาวนาคำาวา พท

ไดยนคำาวา พท ดงขนมาในใจ

พอจบคำาวา พท แลวกตงใจจะภาวนา โธ

แลวขนตอนกจะเวยนกลบไปเรมตงแตตอนตนซำาแลวซำาอก

ถงขนนถางง กขอใหลองปฏบตเองใหร เหน เปนเองใหได จะพบวามนเปนตามขนดงกลาว

จรงหรอไม และบางคนอาจมขนตอนหายใจเขาออกเพมเขามาอก เพราะนกไปวากำาลงใชปาก

พดคำาภาวนา จงตองหายใจเอาลมเขาไปในปอดกอน มฉะนนจะเปลงเสยงออกมาตามลำาคอ

ไมได (แมจะเปนการภาวนาในใจกตาม)

การภาวนาพทโธทควร ควรใชจตในการภาวนา จะไดมความละเอยดเปนระดบเดยวกนกบ

ความคดทชอบแทรกเขามา แตถายงคดภาวนาตามลกษณะขนทเขยนไวขางตน แสดงวา

เปนการใชกำาลงกายออกแรงภาวนา แมพยายามภาวนาเรวมากเทาใด กยงไมเรวไดมากนก

เพราะตดทสมรรถภาพของกายทไมสามารถ(คดวา)พดไดเรว

ถาสามารถภาวนาพทโธไดในระดบจต กจะพบตวผรเองวากำาลงภาวนาอย ไมใชพงพาตวตนท

เราอาศยรางนอยกำาลงภาวนา (เรองนเขยนอธบายไดยากมาก) และจะสามารถภาวนาไดเรว

เหลอเกนอยางไมนาเชอ ความคดอนๆกไมมทางทจะผดแทรกขนมา เพราะสงทภาวนาอยกบ

ความคดทจะแทรกเขามานนมนเปนระดบเดยวกน เมอเลอกภาวนา กไมมสทธเลอกทจะคด

206

การฝกเชนนจะวาสมถะกไมใช วปสสนากไมเชง เพราะตองอาศยทงกำาลงจตทนง และในขณะ

เดยวกนตองทำาใหไมนงดวยการคดภาวนา และตองตามรไปใหไดโดยตลอดดวย

ลองฝกภาวนาพทโธแบบสบายๆใหตดตอกน จากเดมทไดยนคำาวาพทโธดงๆเหมอนเสยงท

ไดยน ใหลดความดงของเสยงไปเรอยๆ จนกระทงแผวเบาและไมมเสยงทไดยนในใจ แตยงร

วาตนเองกำาลงภาวนาพทโธอยทกขณะจต

-------------------------------------------------------------------------

เรอง : ทำาใจอยางไร เมอถกตหรอถกดา

ชวตการเปนวทยากรสอน Excel กวาสบปของผม ผานการถกตมานบครงไมถวน เพราะใน

วนสดทายของการอบรม ผมจะถกประเมนผลการอบรมทกครง ซงแมสวนใหญหรอแทบ

ทงหมดจะประเมนผลออกมาดหรอดมากมาตลอด แตกมบางครงนอยครงทถกประเมน

ตดลบ ทำาใหพอพบคำาต ผมกมกจะเศรา หมดกำาลงใจ เพราะคดวาเรากไดตงใจทมเทกบการ

สอนอยางเตมทมาตลอด ทำาไมหนอเราจงยงถกตอยางนอก

ผมนำาเรองนไปกราบเรยนถามหลวงพอสชน ปรปณโณ เจาอาวาสวดธรรมสถต จงหวด

ระยอง ทานไดใหคำาสงสอนวา

"ขอใหดใบไมบนตนไม บางใบมนกเกดมาสมบรณ บางใบมนกเกดมาไมสมบรณตงแตตน

คนเรากเหมอนกนกบใบไม คนบางคนเกดมาแลว มนสยชางตชอบตมาตงแตเกด ตอใหเรา

ทำาดอยางไรกยงถกตอยนนเอง"

207

ตงแตไดพจารณาตามคำาสอนนแลว ทำาใหผมจดอบรม Excel อยางสบายใจมาตลอด ขอให

ทมเทใหกบการสอนอยางเตมท ถงจะถกตกไมเปนไร นานไปกมองทงเรองถกชมกบถกตวา

เปนเรองธรรมดา อยาไปสนใจใสใจอะไรกบมนนก

มผเขาอบรมคนหนงมหนาตายมแยมอยเสมอ ผมเขาไปถามวา คณเคยโกรธคนอนบางไหม

ทำาอยางไรจงไดยมแยมไดตลอดอยางน

เขาตอบวา เวลาทมปญหา เขาจะมองตวเองกอนวา ตวเขาเองทำาอะไรผดไปบาง เขาจะมองท

ตวเองกอนทจะมองหาความผดจากคนอน

ผมคดวาสวนทยากทสดเมอถกตหรอถกดากคอ มกทำาใหเราตงตวตงสตไมทน พอถกดาก

คดอะไรไมออกแลว ดงนนสมาธทฝกตามรนแหละจงเปนสงสำาคญมาก ถาจำาเปนตองคบกบ

ใคร ใหพจารณาตงแตตนเลยวา คนๆนมนสยชอบตหรอไม ถาเขาต กเปนเรองธรรมดาตาม

ธรรมชาตของเขา เราเขาไปเปลยนนสยดงเดมของเขาไมไดหรอก แตถาเขาไมต กตองคด

แลววาคราวนนๆมนมอะไรผดปกตไหม

ไมยนดยนราย

พระอาจารยมตซโอะ คเวสโก

(ทมา : หนงสอ ปมะโรง ขอจงมความสข*..พมพครงท 15 กนยายน 2551)

*ผสนใจตดตอ มลนธมายา โคตม กทม โทร 02 676 3453

ไมยนดยนราย คอ ไมยดมนถอมน

208

ในโลกธรรม 8 ทมากระทบ

มลาภ เสอมลาภ มยศ เสอมยศ สรรเสรญ นนทา สข ทกข

ชอบกร ไมชอบกร รแลวปลอย

สขกร ทกขกร แลวปลอย

เหนทกอยางเปนอนจจง ทกขง อนตตาเสมอ

ถาทกคนเขาใจอยางนได ครอบครวกจะอบอน บานเมองกจะรมเยนเปนสข

ทกคนกจะสบาย และเปนสขไดในทกสถานการณ

ใครทำาอะไรไมด ทานกไมใหยนราย

ใหรบโอปนยโก นอมเขามาดตวเอง

เตอนใจตวเองวา เราอยาทำาอยางนน

จรง ๆ แลว เรากไมใชคนสมบรณ

เรากทำาใหคนอนไมพอใจเหมอนกน ไมมากกนอย

พยายามรกษาความเปนปกต

209

รกษาความเปนกลาง ๆ รกษาสขภาพใจดของเรา

หายใจเขาลก ๆ หายใจออกยาว ๆ

พยายามปฏบต เจรญสตปฏฐาน 4 เจรญอาณาปานสต

อยกบปจจบน เปนปจจบนธรรม

ไมยนดยนรายคอ ไมยดมนถอมน

เหนผหญงสวย ชอบกร รแลวกปลอย ไมยดมน ถอมนวาตองเอามาเปนของเราใหได

ลกทำาอะไรไมถกใจ กปลอย อนจจง แลวเขาจะเปลยนไปเอง เขากมกรรมเปนของเขา

เมอมโอกาส เมอใจของเราดแลว กคอยแนะนำา สอนเขา

เราตองเปนตวอยางทดของลก เราทำาหนาทของเราใหดทสด แลวกปลอย

นคอ ไมยนด ยนราย

ไมยนดยนราย ไมใชไมรรอนรหนาว ไมปฏบตหนาท

ตรงกนขาม ไมยนดยนราย เปนสขภาพใจทด

เมอเรามสขภาพใจด เรากสามารถทำาหนาทของเราไดดทสด

210

เราตองทำาหนาทของเราใหดทสดเสมอ

เปนพอแมทด เปนพนองทด เปนลกทด

เปนนายทด เปนลกนองทด เปนนกการเมองทด

ทำาหนาทของเราใหเตมท เตมความสามารถเสมอ ดวยความซอสตยสจรต ดวยอทธบาท 4

เมอเราทำาดทสดแลว

ผลจะเปนอยางไร ถกใจ หรอไมถกใจ

ใครจะสรรเสรญ ใครจะนนทา กปลอย

ไมยดมน ถอมนวา ฉนทำาดแลวคนตองชม

ฉนทำาดแลว ฉนตองได 2 ขน ฉนตองไดเลอนตำาแหนง

คนด...อยทไหน ใครจะวาอยางไร กดอยเสมอ และสามารถดำาเนนชวตไดดวยความพอใจ

นคอ ไมยนดยนราย ไมยดมนถอมน

เราคอย ๆ ศกษา คอย ๆ ฝกปฏบต

ตงใจแนวแนทจะรกษาสขภาพใจทดของเราเอาไว

211

ยนดยนรายเกดขน กรบระงบ

มหรโอตตปปะทจตใจ เปนศล เปนสมาธ

เมอทำาสำาเรจ จตใจของเรากเปนมชฌมา

เปนปกต เปนสขภาพใจด และจะมความสขไดในทกสถานการณ.

โอปนยโก

พระอาจารยมตซโอะ คเวสโก

ขอยกมาบางสวน ......

พระพทธองคไมใหสนใจปจจย ไมใหสนใจทคนอนมากนก

เพราะเราจะไปแกคนอนทงโลกเพอใหเขาทกคน

ทำาทกอยางใหเราพอใจ ใหเราสบายใจไมไดดอก

ตองแกทใจเรา แกทตวเรา

แกทความคดของเราเอง "อตตนา โจทยตตานง"

ใหกลาวโทษโจทยความผด ตรวจความผดของตวเอง

212

และหมนแกไขเสมอๆ

อยาไปเสยเวลากลาวโทษและพยายามแกไขทคนอนเลย

นเปนการเขาใจตามอรยสจส เปนโอปนยโก

ฉะนนเมอเกดทกขเกดความไมพอใจขน ใหรบสำารวมกายวาจา

สำารวมกายใหเรยบรอย วาจาใหระงบ รบอบรมจตใจใหคดถกคดด

เพอระงบกเลสตณหาของตวเอง คนอนชางเขา

ใหนอมเขามาพจารณาวา คำานนทาสรรเสรญเปนโลกธรรม 8

เปนของธรรมดาประจำาโลก

แมแตพระพทธเจาผทรงพระบรสทธคณ พระปญญาธคณ

ทรงมพระมหากรณาธคณตอสตวโลกถงปานนน กยงไมพนคนนนทา

และพระองคอาจจะเปนผหนงทถกนนทามากทสดในโลกกได

ฉะนนการทเราถกนนทาจงเปนเรองธรรมดา

สำาหรบผททำางานรบผดชอบมาก มหนาทการงานสง

213

ยงจะตองถกนนทามากขนเปนธรรมดา

เมอเขานนทาวาเราทำาผด ทำาไมด เรากรบฟงดวยใจเปนกลางๆ

และพจารณาดวา เราไมดหรอทำาผดตามทเขาพดหรอเปลา

ถาเหนวาเขาพดถก เรากขอบคณเขา และนำามาแกไขตวเอง

ถาเราพจารณาแลวเหนวาเราไมไดผดตามทเขาพด

กเมตตาสงสารเขา เพราะเขาไมรจรง เราไมตองโกรธเขา

"สขภโต" เอาตนเปนพยานของตน

แมแตรอบดานจะนนทาเรา ถาเราไมผด ปกตเรากจะทกขมาก

ทำาใจไมไดคอไมเชอธรรมะ เชอคำาพดของคนอน

แตถาใจเปนธรรมะจรงๆ เรากไมหวนไหวไมเสยใจ

ใหนอมเขามาดใจเราวา เรายงทกขยงโกรธเขาอยหรอเปลา

ถายงทกขอยกพยายามระงบเหต

คอตณหาอปาทานทใจเรานแหละ

214

ทกขเกดเพราะเหตปจจยพอดกน ถาเราระงบเหตได

ถงแมจะยงมปจจย คอยงมคำานนทาอย เรากไมเปนทกข

ราคะ โลภะ โทสะ โมหะ เปนอกศลมลนอนนงอยในสนดาน

อยในจตใจของคนเรา นคอมลเหตของทกข

เมอมปจจยมาจากภายนอก เชน รปไมสวย คำาพดไมไพเราะ

มากระตนกปรงขนมา ถาเราไดสตปบ

พอเกดทกขหรอยนราย หรอเกดอปาทาน ยดมนถอมน

หรอเกดอารมณแลว ตองรบโอปนยโก นอมเขามาหาเหตทใจเรา

ไมตองนกถงเขา เพราะนกถงเขากเกดเรา เกดเปนอตตาตวตน

เขาไมดขนาดไหนไมสำาคญ อยาปลอยจตใจเราใหฟงซานออกไป

-------------------------------------------------------------------------

215

เรอง : สมถะหรอวปสสนากนแน

-------------------------------------------------------------------------

บทความธรรมทผมเขยนขนในเวบน นาจะทำาใหผทฝกปฏบตธรรมมาพอสมควรสงสยวา

ทำาไมจงมแตเรองทดเหมอนวาเปนสมถะ ไมเหนเปนวปสสนาสกนด

จงขอเรยนชแจงใหทราบวา ผมเชอวาลกเลนของสมถะเปนวธการฝกทหาอานกนไดยาก ม

นอยคนทเอาจรงเอาจงกบสมถะและกลานำาประสบการณมาเลาใหฟงกน และผมยงเชอตอไป

อกวา วปสสนา เปนเรองทเขยนอธบายกนไดยากกวามาก (แตกมคนเขยนเรองวปสสนากน

เตมไปหมด) วปสสนาเปนเรองของแตละบคคลทตองหาอบายพจารณาเหตปจจยของตน

อบายแตละคนจงอาจไมเหมอนกน และไมจำาเปนตองเหมอนกนดวย พระอาจารยสวนมากจง

มกเทศนาสอนหลกกวางๆไว แลวใหคดคนหาอบายพจารณากนเอง

จดสำาคญของสมถะ เทาทผมฝกมากพบวา ตวสมถะเองนนมวธการชดเจน เขาใจกนไดงาย

แตทยากกคอการทำาใหสมถะสามารถตอกบวปสสนา หรอเปนไดในจงหวะเดยวกนหรอค

ขนานกนไป

-------------------------------------------------------------------------

216

เรอง : ถามหาครบาอาจารย

-------------------------------------------------------------------------

สำาหรบผทสงสยวา ใครเปนครบาอาจารยทสอนวธปฏบตธรรมใหกบผม

ผมขอเรยนวา ผมขอกราบพระอาจารยทปฏบตดปฏบตชอบทกรปเปนอาจารย แตผมไมกลา

ทจะเอยวาตวเองเปนศษยของใคร เนองจากผมยงมคณสมบตทยงไมดพอทจะเปนศษย

ของทาน

ผมถอวาการเปนศษยของพระอาจารยทานใด มไดเปนกนงายๆ หากตองปวารณาตวดวย

ดอกไมธปเทยน เขาไปกราบขอเปนศษยกบพระอาจารยรปนนๆ ใหทานเอยปากยอมรบผมให

เปนศษยกอน และเมอเปนศษยแลวกตองยนยอมพรอมถวายชวตใหกบคร และตองปฏบต

ตนใหไมเสอมเสยชอเสยงของครบาอาจารยตลอดชวตดวย

การถามหาครบาอาจารยนนไมใชเรองทพดกนเลนๆได และทยากกวานนและยากกวามากก

คอการทำาตนใหเปนศษยทด

-------------------------------------------------------------------------

217

เรอง : การอทศกศลผลบญ

-------------------------------------------------------------------------

การกรวดนำาใหเทนำาทกรวดลงไปทโคนตนไมใหญ

กเพอขอใหเทพารกษทอาศยในตนไมนน

ชวยสงขาวแบบปากตอปากไปยงผทอยใกลเคยง

ใหชวยสงขาวการทำาบญไปยงผทเราตงใจอทศกศลให

การกรวดนำาถอเปนเทคโนโลยทลาสมย

ถาจะใหทนสมยตองใชแบบ wireless

แคคดตงใจอทศกศลผลบญใหกถงแลว

กศลผลบญทเราทำาแลวอทศใหนน

ถาผรบเขาอยบนสวรรค เขากไมอยากจะรบบญของเราหรอก

เพราะบนสวรรคของเขามอะไรๆทดกวาบนโลกนนก

218

ชาวสวรรคเขามองมนษยโลกวาเหมอนกบหนอนทอาศยอยในถงขยะ

พวกเรามวแตหลงดใจวา โลกนมนดนกหนา แตกสโลกสวรรคไมไดเลย

กศลผลบญทเราทำาแลวอทศใหนน

ถาผรบเขาอยในนรก เขากไมมโอกาสทจะมารบบญของเราหรอก

เพราะตองถกลงโทษ ไมถกปลอยใหมารบบญ

กศลผลบญทเราทำาแลวอทศใหนน

จะถงผรบ เฉพาะกรณทเขาเกดเปนเปรตเทานนแหละ

และตองเปนเปรตประเภททอยอาศยรวมกบมนษยบนโลกดวย

เปรตประเภทอนกไมมทางไดรบบญทเราอทศไป

ถาตองการใหบญ สงถงมอผรบ

ตองอาราธนาบารมของพระรตนตรยใหชวยสงบญใหถงเขา

ใหบญทเราทำา ถงมอผรบในสภาพทเหมาะสมกบเขา

เชน ถาเขาตกนรกกำาลงดนๆๆในกระทะทองแดง

219

บญทเราสงไป อาจทำาใหกระทะหายรอนไปชวคร

การทำาบญ ใหตงใจอทศบญใหทนทททำาบญ

ไมตองรอใหพระมาสวด ยถา วร วหา

พอตกขาวใสบาตร ใหตงใจคดอทศตอนนนเลย

ดงนนผทมจตสมาธด จะทำาบญและสงผลไดดกวาคนททำาบญตกบาตรแบบสกแตวา

ฉนทำาบญแลวนะ

-------------------------------------------------------------------------

220

เรอง : คดพทโธ หรอ นกพทโธ

-------------------------------------------------------------------------

ถามวาเอาเลข 12 มาคณกบเลข 12 ไดเทาใด นาจะตอบไดทนทวา 144 เพราะพวกเราเคย

ทองแมสตรคณไปจนถงแม 12 กนมากอนจนคนอยแลวใชไหม สามารถนกถงคำาตอบได

โดยไมตองคด

คราวนเอาใหม ถามวาเอาเลข 17 มาคณกบเลข 7 ไดเทาใด ปญหานใครตอบไดทนทบาง

ตองรอใหคดในกระดาษหรอคดในใจสกพกกอนใชไหม

คดกบนกมนตางกนแบบนแหละครบ การคดตองใชพลงสมองมากกวาการนก แลวเวลาท

เราภาวนาพทโธนน คำาวา พทโธ ทใหภาวนาในใจ เกดจากการคดพทโธ หรอ การนกพทโธ กน

แน

ใหลองนกถงเสยงเทศนาของพระอาจารยทเคยฟง ใหนกถงเสยงของทานเวลาทานออก

เสยงวา พทโธ ถายากเกนไป ใหคณลองออกเสยงพดคำาวา พทโธ ออกมาสกครงหนง จาก

นนใหนกถงเสยงพทโธของคณเอง จากนนคำาวา พทโธ ซงใชภาวนาตอๆไป กคอการนกถง

คำาวา พทโธ ทเพงนกถงและเพงจบไปแลว

การนกถงคำาวา พทโธ ทำาไดงายกวาการคด แตการนกกทำาใหจตหลดจากคำาภาวนาไดงาย

กวาการคด ดงนนจงจำาเปนตองนกถงคำาภาวนาวาพทโธใหถยบ นกถงคำาวาพทโธใหตดตอ

กนไป ถายงคดเรองอนแทรกขนมาไดอก แสดงวาคณยงนกไมเรวพอ หรอพทโธทคณนก

221

ไมใชเกดจากการนก แตเปนพทโธทเกดจากการคด เพราะพอเมอการคดถกกระตน เรากจะ

คด และแลวเรองอนกจะแทรกตามการคดขนมา

ถาวเคราะหแยกแยะหาความแตกตางระหวางคดกบนก จะพบวา การคด ตองอาศยทง

สญญาและสงขาร โดยใชสงขารมากหนอยและใชสญญานอยหนอย โดยสญญาทใชกตองใช

ความจำาทเปนความรทเราเคยเรยนกนมากอนเปนฐาน และตองเลอกใชความรทเกยวของ

กนกบเรองทคดใหถกดวย เชน ปญหาสตรคณ กตองเลอกความจำาเรองการคณมาใช แตถา

เอาความจำาเรองการบวกเลขมาใชแทน ถงจะใชไดแตกตองบวกกนตงหลายครง ชากวาการ

ใชความจำาเรองการคณเปนไหนๆ

สวนการนก ตองใชสญญาเปนหลก และใชสงขารนดเดยว แคคดวาใหนกถงกพอแลว

การวเคราะหทวานมนกเปนการพจารณาทไมใชภาวนามยปญญาอกนนแหละ ผปฏบตธรรม

ตองใชปญญาทเกดจากการพจารณาจากการตามรจตของตวเองใหทน ปญญาทเกดขน พอ

รแจงเหนจรงระหวางการคดการนกนแลว ตองสามารถนำาไปประยกตใชกบเรองอนไดอก

ไมใชวาตองพจารณากนซำาอก

แมวปสสนาจะมสวนหนงทระบใหคอยตามรตามเหนใหเขาใจในสภาวะ แตกยงตองอาศยจตท

ละเอยดและมพลงพอทเขาใจและวงตามจตททำางานเรวแสนเรวนใหทนอกดวย การฝกสมถะ

จงเปนบาทสำาคญทชวยใหเกดปญญา และปญญากตองไมหยดอยแคตามร แตตอง

พจารณาแยกแยะอยตลอดเวลาอกดวย

-------------------------------------------------------------------------

222

เรอง : ตดปญญา

-------------------------------------------------------------------------

เหนนกปฏบตธรรมกลวกนเหลอเกนวาจะตดสมถะ แตไมเหนใครหวงกนวาจะตดปญญากน

บางเลย ผทคลกเขามาใชเวบนหรอแคใชอนเตอรเนตเปน อยางนอยกตองเปนผทมการ

ศกษามาบางไมมากกนอย พวกเราเปนผทมปญญากนทงนน แตปญญาทใชกนมนเปน

ปญญาระดบไหน

ทบานผมมสมาชกหลายคนเปนคณหมอ ทงคณพอคณแมนองสาวนองเขยและหลานกเปน

หมอเปนแพทยทเรยนสงกวาคนทวไป ประโยคทผมไดยนไดฟงกนจนเบอกคอ เรองเจบไขได

ปวยมนเปนเรองธรรมดา ทกคนเกดมากตองแก เจบ และตาย เปนธรรมดา พอเหนสมาชก

ในครอบครวปวย กไมทกขรอนใจ แคบอกใหไปเปดตยาหยบยานนยานมาทานเอง ผมชนกบ

การมองการเกดแกเจบตายวาเปนเรองธรรมดาจากพนฐานของครอบครวนแหละ

แตถาถามวาความเขาใจเชนนเปนความเขาใจหรอเปนปญญาในแงการปฏบตธรรมทนำาไปส

มรรคผลนพพานหรอไม ทำาไมผมจงยงตองทำาใจทกครงทมการจากกนเกดขน ผมยงไมเหน

วาการพลดพรากจากกนจะเปนเรองธรรมดาตามทเขาใจ

ยอนดการพฒนาเทคโนโลยจากอดตสปจจบน มนษยเราพฒนาการคนควาทดลองทาง

วทยาศาสตรจนเกดความรตางจากสมยพระพทธเจามากมาย ถาอยากจะแยกรางกายเปน

ผมขนเลบฟนหนงเนอเอนกระดกกสามารถเปดทวดสารคด จะเหนภาพสมคำาอธบายใหความ

รอยางละเอยด จะเหนภาพแยกแยะอวยวะนอยใหญ ถาอยากดกระดกกหาหนงสอรปภาพ

กระดกมาดได สวนการแยกธาต เรากเรยนรตารางธาตรอยแปด ไดเหนอเมรกาใชระเบด

223

ปรมาณสลายธาตดนใหกลายเปนพลงงาน เกดเปนธาตลมธาตไฟกระจายออกจากกน ความ

รเหลานถอเปนปญญาอยางเดยวกนกบปญญาทเราใชในการปฏบตธรรมหรอไม

สงหนงทตามมาพรอมปญญาพรอมกบความรทางวทยาศาสตรกคอ ความสบาย คนสมยน

มชวตความเปนอยทสบายกวาสมยพระพทธเจาเปนอยางมาก คนทใชปญญามกจะตดความ

สบาย ไมคอยอดทน ไมคอยยอมสละเวลามาฝกสมาธอยางเอาเปนเอาตาย เรามกจะเอาจรง

เอาจงกนเพยงเทาทตนรสกวายงสบาย อะไรททำาไปแลวทกขมกจะยอมแพหรอหยด เรามก

แสวงหาความสขกน เรยกวากเลสมนเอาชนะเราไปตงแตตน ยงเรยนสงมากเทาใด ปญญาท

ใชกมแตถกกเลสหลอกวานแหละไดใชปญญาแลว

ชวยกนตรวจสอบวา ตงแตฝกปฏบตธรรมมานน คณรสกวาจตสงบมากกวาแตกอนหรอไม

ถาคณตอบวาฉนจตสงบขนมาก กตองถามตอไปวาคณทำาอยางไรใหจตมนสงบ เพราะตาม

ธรรมชาตของจตมนไมสงบหรอก คณใชวธดมนไปเรอยๆจนกวามนจะสงบ หรอวาคณใช

ปญญาพจารณาหาเหตของมนจนเขาใจแจมแจงแลวจงเกดความสงบ

ถามตอไปวาคณใชระยะเวลานานไหมกวาจตจะสงบลงไปได พรบตาเดยวกสงบ หรอวาตอง

คอยตามรความเกลยดความชงความโมโหทเกดขนไปเรอยๆ ตองรอใหเหนวามนเกดขนตง

อยแลวดบไปเองของมนทกครงเชนนนหรอ

แลวถาปญหานนมนเกดขนซำาแลวซำาอก คณกตองใชปญญาตามแบบเดมทเคยทำามาอก

หรอไม

สวนเวลาวางของคณ คณใชเวลาวางทำาอะไร ใชสตตามรอารมณไปเรอยๆ หรอยกธรรม

เรองนนๆขนมาพจารณา และในทกขณะ คณรสกตววาคณมความสขหรอไม

224

ทำาไมหนอพระอรยเจาทานจงบอกวา ตองทกขอยางมากในการหาอบายมาพจารณา

สำาหรบผมปญญาอยางเรา อะไรคอภาวนามยปญญา

-------------------------------------------------------------------------

225

เรอง : ดจต จากการบรกรรมพทโธ

-------------------------------------------------------------------------

คนทนยมวปสสนาอยางเดยวมกชอบกลาววา ฝกสมถะแลวจะตดสมถะ แลวพากนละเลยไม

สนใจสมถะโดยทตวเองกไมเคยลองฝกมากอน หรอบางคนฝกมานานนบสบปแลวไมไดเรอง

กพากนชวนคนรอบขางใหละเลยการฝกสมาธไมสนใจการภาวนา ซงเปนสงทนาเสยดายเปน

อยางยง คนเหลานเชอเพราะไดยนไดฟงมาโดยทตวเองไมเคยทดลองพสจนดวยตวเองมา

กอน

ผมขอยกวธฝกสมาธของทานพอล วดอโศการาม มาใหด เพอใหชวยกนคนหาวามสวนใด

บางทเปนวปสสนา (ดเนอหาวธการฝกฉบบเตมไดจาก http://www.yajai.com/cat-7/cat-9/17-1/ )

ใหนกถงลมหายใจเขาออก คอ ใหนบลมเปนคๆ ดงน

พท ลมเขา โธ ลมออก อยางนไปจนถง ๑๐ ครง

แลวใหตงตนใหมอกดงน คอ ลมเขา พทโธ หนหนง ลมออก พทโธ หนหนง ภาวนาอยางนไป

จนถง ๗ หน

แลวใหตงตนใหมอกดงน คอ ลมเขา ลมออก ใหภาวนา พทโธ หนหนง ทำาอยางนไปจนถง ๕

หน

226

แลวใหตงตนใหมอกดงน คอ ลมเขาลมออกหนหนง ใหภาวนา พทโธ ๓ คำา ทำาอยางนไปจน

ครบ ๓ วาระของลมเขาและลมออก

ตอนนใหบรกรรมแต พทโธ คำาเดยว ไมตองนบลมอกตอไป ปลอยลมตามสบาย ทำาใจใหนงๆ

ไวทลมหายใจเขาออกทมในชองจมก

เมอลมหายใจออก อยาสงจตออกตามลม เมอลมหายใจเขา อยาสงจตเขาตามลม ทำาความ

รสกอยางกวางขวางเบกบาน แตอยาสะกดจตใหมากเกนไป ใหทำาใจสบายๆ เหมอนเราหายใจ

ออกไปในอากาศโปรงฉะนน ทำาจตใหนงเหมอนเสาทปกไวในรมฝงทะเล นำาทะเลขน เสากไม

ขนตาม นำาทะเลลง เสากไมลงตาม

เมอทำาจตนงสงบไดในขนนแลวใหหยดคำาภาวนา พทโธ นนเสย กำาหนดความรสกไวเฉพาะลม

หายใจ แลวคอนขยบจตเลอนไปตามกองลม

กอนอนกระผมตองขอกราบขออภยจากทานพอลและพระอรยเจาทงหลาย เพราะดวยจตอน

นอยนดของกระผมน อาจเขาใจเคลดตางๆทแฝงไวผดไปกได

ทำาไมจงมจำานวนครงทภาวนา จาก 10 ลดไปเหลอ 7 > 5 > 3

ในเรองจำานวนครง สาเหตทไมกำาหนดจำานวนครงใหมากเกนไป (เชน บางวธใหภาวนาคำาวาพ

ทโธไปจนถงรอยครง) กเพอใหผฝกใหความตงใจกบการบรกรรมพทโธแตละครงใหมาก ถา

ผฝกมความตงใจจรงทจะกำาหนดตามรกจะมคณภาพมากกวาทจะบรกรรมตอเนองกนไป

แบบไมรจบ

ดงนนเรมแรกน ผฝกตองเรมจากมความตงใจใหเตมทกอน

227

สาเหตทตองลดจำานวนครงจากมากไปนอย เพราะตองการใหผฝกแยกแยะใหออกดวยวา

แตละรอบตองบรกรรมตางกนไป จำาเปนตองมสตตามร เพอสามารถลดจำานวนครงในการ

ภาวนาไดตามกำาหนด

และอกประเดนหนงทนาสนใจมากกคอ แมวารอบหลงๆจะมจำานวนครงนอยลง แตจะมความ

ยากในการแยกจตออกจากกายมากขน

10 ครงแรก ภาวนา พท พรอมกบลมเขา เพอรบรวาลมเขา ภาวนา โธ พรอมกบลมออก

เพอรบรลมออก เปนวธใชจตตามรสภาวะไหวตวของกายแบบจตกบกายไปดวยกน

7 ครงถดไป ภาวนา พทโธ ตามจงหวะลมเขา ภาวนา พทโธ ตามจงหวะลมออก เปนการเนน

การรบรมาทจตมากขน

5 ครงตอมา ลมเขาลมออกใหภาวนา พทโธ ครงหนง เปนการฝกแยกจตออกจากกายมาก

ขนอก

3 ครงตอมา ลมเขาลมออกใหภาวนา พทโธ 3 ครง เปนการเนนทจตใหใชจตเปนตวร แตก

ยงตองรลมตามไปดวย แมวาจะภาวนาพทโธอยกตาม

จากนนใหภาวนาพทโธไปเรอยๆ เปนการเนนจต ใหรจกการกำาหนดจตไวทชองจมก ซงชวงน

แหละทตองฝกอกเยอะจนกวาจะสามารถเปนผดไดอยางเดยวทงๆทกำาลงภาวนาพทโธอย

สงเกตใหดวา การเพงดทชองจมกนน ไมไดเพงเพอเอาแตดอยางเดยววามอะไรเกดขน แต

ทกขณะยงตองภาวนาพทโธตอกนไปพรอมกนดวย

228

ทานพอลไมไดใชคำาวาเพง แตอธบายสภาวะชวงนนวา

ตอนนใหบรกรรมแต พทโธ คำาเดยว ไมตองนบลมอกตอไป ปลอยลมตามสบาย ทำาใจใหนงๆ

ไวทลมหายใจเขาออกทมในชองจมก

เมอลมหายใจออก อยาสงจตออกตามลม เมอลมหายใจเขา อยาสงจตเขาตามลม ทำาความ

รสกอยางกวางขวางเบกบาน แตอยาสะกดจตใหมากเกนไป ใหทำาใจสบายๆ เหมอนเราหายใจ

ออกไปในอากาศโปรงฉะนน ทำาจตใหนงเหมอนเสาทปกไวในรมฝงทะเล นำาทะเลขน เสากไม

ขนตาม นำาทะเลลง เสากไมลงตาม

ในขนบรกรรมพทโธเพยงคำาเดยวน จตจะหลดงายมาก วธทปองกนไมใหสะกดจตมากเกนไป

ตองอาศยองคประกอบ 3 อยาง

ฐานทตงของจต ใหกำาหนดจตไวทชองจมก

คำาบรกรรมพทโธ

สงทตามร โดยขนนไมจำากดเฉพาะลมหายใจ แตเปนสภาวะทกอยางทเปลยนแปลง มการเกด

ขนตงอยดบไปทเกดขนในชองจมก

พอจตนงสงบ จงละพทโธ เพอทำาใหเหลอแตผดอยางเดยว ซงในขนนการภาวนาเฉพาะคำาวา

พทโธตอเนองกนไปตลอดจะทำาใหจตเปนผออกกำาลง พอละพทโธ เทากบเปนการหยดการ

ออกกำาลง กำาลงกจะกลบมาทตวจต จตกจะมกำาลงเตมทเพอใชตามรสภาวะไดงาย

229

ผมคดวา หลกสำาคญทใชมาตลอดกคอ ตองทำาใหเตมกอนแลวจงละ ไมใชวาเอาแตละ ทงๆท

ไมรวาละอะไร

หากฝกจนคลองกสามารถนำาไปใชกบชวตจรงตอไป

-------------------------------------------------------------------------

230

เรอง : ความสงบเปนสมาธเปนอยางไร

-------------------------------------------------------------------------

ไมวาเราจะฝกสมถหรอวปสสนา หรอไมวาคณจะเรยกชอวธทตวเองฝกวาอยางไร สงหนงท

เราตองการกนทกคนกคอความสงบ แตวาความสงบทวานเปนอยางไรกน และความสง

บทวๆไปแตกตางจากความสงบทเปนสมาธอยางไร

คนเราจะหลบไดตองอาศยความสงบใหเกดขนกอน พอหลบไปแลวกจะสงบไปเรอยๆจนกวา

จะตน บางคนบอกวาหลบเปนตายไมไดฝนอะไรสกอยาง สวนบางคนฝนทกคน ไมเคยมคน

ใดหรอการหลบครงใดทไมฝน พอตนขนมาจะจำาความฝนทเกดขนไดบางไมไดบาง ซงนาคด

วาพอเราหลบไปแลว ความคดของเราจะหลบตามไปดวยหรอ เปนไปไดอยางไรทการหลบจะ

ทำาใหความนกคดของคนเราหยดตามไปดวย ผทบอกวาหลบแลวไมฝน จงนาจะเกดจากการ

จำาไมไดวาตวเองฝนเสยมากกวา

ความสงบทเกดจากการนอนหลบ เปนความสงบตามธรรมชาต พอหลบไปแลวกยากจะ

ควบคมความนกคด จงเปนความสงบทนำามาใชไมไดในการฝกสมาธ

สวนความสงบทเกดจากการฝกสมถกรรมฐาน พอภาวนาพทโธแลวพทโธหาย ความรสก

ตางๆกจะวบหายไป หลายคนฝกถงขนนแลวจะหลงดใจวาเปนความสงบทปราถนา เพราะ

หมดความทกขรอน ปดรบรปรสกลนเสยงสมผส ไมมสงใดทจะเขามาทำาใหกระเทอนใจได ซง

ความสงบแบบนเรยกวาตกภวงค กวาจะออกจากภวงคไดกนงนงเงยบเปนทอนไมไปนาน

แลวกกลายเปนความสงบทหลายคนอยากได กลายเปนตดความสงบประเภทนจนเหมอนกบ

ตดยาเสพยตด

231

ความสงบแบบตกภวงคนแหละทเปนสงซงไมพงปราถนาในการฝกวปสสนา แลวคนเรากพา

กนบอกตอกนแบบปากตอปากจนเพยนผดเรองไปวา การฝกสมถกรรมฐานเปนสงทไมพง

กระทำา โดยหารไมวาการฝกสมถะสามารถสรางความสงบประเภทอนทเปนฐานใหกบการฝก

วปสสนาไดดวย ไมใชวาทกคนทฝกสมถะตองตดอยในความสงบแบบตกภวงคเทานน

คนทฝกภาวนาพทโธแลวไมเกดความรอะไรแสดงวาฝกแบบทองจำา ตอใหหนไปฝกวปสสนาก

ใชวาจะเกดปญญาขนมาได ผทฝกสมถะกตองใชปญญาในการฝกสมถะใหถกทาง หาทาง

สรางความสงบเปนสมาธซงเปนฐานใหกบการฝกวปสสนา

ความสงบเปนสมาธมลกษณะตางจากความสงบทตกภวงค ความสงบทตกภวงคจะไมรอะไร

สกอยาง สวนความสงบเปนสมาธจะมอารมณทตงมน สามารถตามรสภาวะทเปลยนแปลง

ภายในกายใจของเราไปไดตลอด

หลายคนฝกสมถะไมกาวหนา เพราะไมเขาใจวาความสงบแบบทตนตองการทถกตองนนเปน

ความสงบอยางไร พอภาวนาพทโธไปแลวกลบรสกวาแทนทจะสงบกลบกลายเปนกระตนให

คดมาก กมกคดไปวาตนฝกผดทาง พอพยายามหามไมใหคด พออยากทจะสงบความคด ก

จะกลายเปนความทกขทขวางกนไมใหจบลมหายใจไปไดตลอด

ถาฝกภาวนาพทโธหรอไมวาจะฝกวธอนแลวพบวา ยงฝกยงพบวาตวเองคดมากขน กแสดง

วาเปนความกาวหนาในการฝก เพราะกอนนนเราไมเคยมสตตามรทนอาการของกายใจมา

กอน ไมเคยรตวทนมากอนเทานนเอง เพยงแตวาพอเรารตามทนแลว จะนำาความรเหลานน

มาใชใหเปนประโยชนอยางไรตอด

ขณะทฝกเพอตองการความสงบกอยาใชปญญา ขอใหเลอกอยางใดอยางหนง พอมความ

สงบตงมนเปนสมาธมากเทาใด พอหนมาใชปญญากจะสามารถตามรเหนความเปนไปของ

232

สภาวะธรรมไดละเอยดมากขนตามไปดวยเทานน แลวปญญาทเกดขนนนเองกจะยอนกลบ

มาทำาใหเราเกดความสงบมากขน

-------------------------------------------------------------------------

233

เรอง : การขดแยงกนของจงหวะการภาวนาพทโธ

-------------------------------------------------------------------------

การฝกภาวนาคำาวา พท ตามรลมหายใจเขา แลวภาวนาคำาวา โธ ตามรลมหายใจออก เปนวธ

ฝกททำาไดงายกวา การฝกภาวนาพทโธใหถยบตดตอกนไปและตองตามรอาการของลม

หายใจพรอมกนไปดวย

การฝกภาวนาคำาวา พท ตามรลมหายใจเขา แลวภาวนาคำาวา โธ ตามรลมหายใจออก เปนวธ

ฝกททำาไดงายเพราะเปนการภาวนาทเกดขนในจงหวะเดยวกน หรอเกดควบคกนไปแบบหนง

ตอหนง

แตถาลองภาวนาพทโธตอเนองกนไปใหถยบ กจะพบวาเกดการขดแยงกบจงหวะของลม

หายใจ เพราะการหายใจเขาการหายใจออกของเรามอาการเปลยนแปลงเคลอนไหวทชากวา

การภาวนาพทโธ บางครงถาคดจะภาวนาตอกนใหถยบ จะทำาไดกตองถงกบกลนลมหายใจ

แลวจงคอยนกภาวนาพทโธใหถยบตอๆกนไปไดชดหนง ซงถาฝนฝกกนไปแบบนกไมมทาง

จะสรางความสงบใหเกดขนได

กอนอนขอใหตงหลกกนกอนวา ทนงลงฝกสมาธนกเพอหาทางสรางความสงบเพอทำาใหเรา

สามารถตามรอาการของกายใจไดทน ไมใชกำาหนดวาในการฝกตองภาวนาพทโธตลอดไป

และไมใชวาตองกำาหนดตามรเพยงแคอาการหายใจเขาออก

จดสำาคญอยทตำาแหนงของการกำาหนดจต หากกำาหนดจตไวทโพรงจมก กใหตามรอาการท

เกดขนในโพรงจมก อยาตงใจวาจะตามรลมหายใจเขา อยาตงใจวาจะตามรลมหายใจออก แต

234

ใหตามรอะไรกตามทเกดขนในโพรงจมก เพราะระหวางการหายใจเขาออกนน พออากาศวง

มากระทบขนในโพรงจมก กจะเปนเหตใหเรารวามอาการนนๆเกดขนตามมาเอง

ถาเรารตวแตเพยงวา การหายใจเขามเพยงจงหวะเดยวครงเดยวแลวกตองหายใจออก

หายใจออกกมเพยงจงหวะเดยวครงเดยวแลวกตองหายใจเขา กแสดงวาเปนอาการตามรท

หยาบอยางมาก เพราะในอาการตามรทเกดขนจรงนน เราไมไดรเพยงครงเดยววาหายใจเขา

แตเรารตววานนะเรากำาลง ห-า-ย-ใ-จ-เ-ข-า พอจบหมดแลวกจะกำาลง ห-า-ย-ใ-จ-อ-อ-ก ซง

อาการตามรนนไมไดเกดขนครงเดยวแคตอนทลมเรมผานเขาจมกหรอเรมออกจากจมก แต

ทจรงแลวเราจะรอาการเหลานนไดหลายครงในการหายใจเขาหรอออกแตละครง

จดสำาคญคอตองไมยดตดกบลมหายใจ แตใหคอยตามรอะไรกไดททำาใหรขนมาวา มสงนน

หรอมอาการใหรนนๆเกดขนในโพรงจมก และสงนนกใชวาเกดขนเพยงครงเดยว เพราะพอ

มนเกดขน เรากจะร พอเรารอยเรากจะไมเหนชวงทมนเกดเพราะเปนชวงทผานไปแลว เราจะ

ตามรวามนเกดขนตงอยแพลบเดยวแลวหายไป แลวมนกจะเกดขนรอบใหมอก เรวมากๆ ขอ

ยำาอกครงวาเกดขนเรวมากๆ

คนเราไมนาตงคำาวาหายใจเขาหายใจออกใหใชกนเขาใจกน เพราะสงเขาใจกนนไมใชอาการท

เกดขนจรง ในการหายใจเขาแตละครงเราไมไดหายใจเขาเขาเพยงจงหวะเดยว ถาเราตาม

รทนทกขณะจต จะพบวาสงทรทนนนมนแปลกนกหนา ไมรวาจะเรยกสงทรนนวาอะไรด

พอรทนอาการทเกดขนในโพรงจมกทนแลว คราวนจะภาวนาพทโธใหถยบกจะทำาไดทนอาการ

ทร แตถารใหละเอยดยงขน รบรองวาไมมทางภาวนาพทโธไดทนอาการตามรทรในแตละครง

หรอก จะพบวาการภาวนาพทโธใหถยบกลายเปนจงหวะทชากวาการตามร เพราะสงทรมน

เกดขนเรวมาก จงจำาเปนตองละการบรกรรมพทโธ เพราะเมอตามรทนแลวกไมตองบรกรรม

พทโธอกตอไป

235

-------------------------------------------------------------------------

236

เรอง : กำาลงของจต

-------------------------------------------------------------------------

ตงแตพวกเรามไฟฟาใช แสงสวางจากตะเกยงเทยนไขกไรคา แมจะจดตะเกยงเจาพายกยง

สวางสหลอดไฟสปอรตไลทไมได แตพอเวลาคำามดผานไป แสงจากดวงอาทตยยามเทยงวน

กกลบแสงสวางของหลอดไฟไปสน

กำาลงของจตกเชนกน ถาเราใชกำาลงของจตแบบทเรามอยใชอยกนทกวนกบการพจารณา

ธรรม กจะเหนสภาวะธรรมเทาทกำาลงของจตทำาไดเทานน

เรองกำาลงของจตน เปนเรองยากทจะทำาใหเขาใจวามสภาพเปนอยางไร จนกวาเจาตวจะหา

ทางสรางกำาลงของจตของตนใหมกำาลงมากขนแลวจะถงบางออวามนเปนอยางนเอง

กอนโนนไมมใครรวาในนำาทวาสะอาดมนมเชอโรคอยมากเปนลานๆตว ทมองเหนเชอโรคไดก

เพราะเรารจกใชไฟฟาใหพลงไปทกลองจลทศน ตอใหมพลงไฟฟา แตไมรจกสรางเครองมอท

ใชไฟฟาใหเปนประโยชน สรางกำาลงไฟฟาไดกไรความหมาย ตอใหมไฟ 220 โวลท แตใช

หลอดไฟทใหแสงสวางแค 15 วตต มนกไดแสงสวางออกมาแคนน

กำาลงของจตกเชนกน เมอสามารถสรางกำาลงของจตไดมากพอแลว ยงตองรจกวธใชกำาลง

จตไปในทางทถกตองมประโยชนดวย พอใชกำาลงจตในการพจารณาสภาวธรรมไปสกพกกจะ

เหนอย แลวกตองยอนหลบมาพกเพอสรางกำาลงจตขนใหมอก

237

หากพบคนมาแยงวากำาลงจตไมสำาคญ อยาไปเสยเวลาโตเถยงกบเขา เพราะพอเอยมาวาไม

สำาคญ กแสดงใหเหนแลวละวา เขาตองไมเคยลองหาทางสรางกำาลงจตของตนเองใหเหนอ

ขนกวาเดมมากอน .... หรอถาเคย กใชไมเปน

(แลวคงโตแยงกนตอไปวา ถาใชกำาลงจตเปน กไมจำาเปนตองเสยเวลาสรางกำาลงของจตให

มนมากนก อยางหลอดไฟนออนประหยดไฟ 30 วตตทใหความสวางเหมอนหลอดแบบไส

100 วตตนนไง หากยนยนกลบมาเชนน ตองขอใหพสจนกนเองกแลวกน วาแตคณรไหมวา

ตอนนกำาลงจตของคณมนมพลงไฟพอทจะจดหลอดใหตดหรอปลาว)

-------------------------------------------------------------------------

238

เรอง : แคนแหละพอแลว

-------------------------------------------------------------------------

คณพอของผมเปนคนทยดหลกการมสต ทานสอนวาใหทำาอะไรๆดวยการมสตอยกบตว อยา

ทำาอะไรหลายอยางพรอมกน เวลาทานขาวใหทานขาว อยาทานขาวพรอมกบอานหนงสอไป

ดวยดหนงทวไปดวย ถาทำางานอะไรกขอใหตงใจทำาใหเสรจเปนอยางๆ เวลาทผมลมทำาอะไรจะ

ถกตกเตอนเสมอวา ... ไมมสต

ชวงหลงกอนททานจะเสยชวตดวยโรคหวใจ คณพอตดเรองวนออกไปแทบทกอยาง คณพอ

สงวาไมอยากรบรปญหาของใครอก พวกเราในครอบครวกพยายามไมนำาปญหาทกขรอนไป

เลาใหทานฟง เวลาผมเขาใกลคณพอจะรสกเยนๆ ตวทานเองกดเหมอนเปนเดกทมแตความ

สขสดชน จนผมขอตงชอคณพอใหมวา เดกชายหมนโปว ซงเปนชอจนสมยเดกๆของคณ

พอ

คณพอเลาใหฟงวา เพอนของคณพอทเขาวดฝกสมาธอยางจรงจงไดเอยปากชมทานวา การ

ฝกใหมสตของคณพอททำาอยนนดแลว คณพอบอกกบผมวา "พอฝกแคมสตแคนแหละ

พอแลว" แมผมจะพยายามกระตนใหทานฝกสมาธอยางไร กดเหมอนคณพอจะพอใจแคการ

ฝกใหมสตในชวตประจำาวนแคนน ทงๆทคณพอชอบอานหนงสอ แตถาอานหนงสอเกยวกบ

ธรรมะ ทานจะหลบทกท

คณพอหวใจวายถงขนาดตองเขาโรงพยาบาลนอนหองไอซยถงหกครง ทคณพอรอดมาได

หลายครงกเพราะบานผมมหมออยหลายคน นองสาวของผมชอแพทยหญงอรณวรรณเปน

239

หมออยโรงพยาบาลรามาธบด หาถงออกซเจนกบเครองมอวดหวใจมาเตรยมพรอมไวทบาน

ทำาใหชวยปฐมพยาบาลยดเวลารอจนรถพยาบาลฉกเฉนมารบ

เวลาทคณพออยโรงพยาบาล ดๆ กสามารถพดคยกบผมและแขกทมาเยยมไดด แตพอรกษา

จนหายสามารถกลบมาบาน คณพอเลาวา ชวงทเขาโรงพยาบาลนน คณพอจำาอะไรไมไดเลย

จำาไมไดวาพดอะไร พดกบใคร หรอมใครมาเยยมบาง ซงนาจะเปนผลมาจากยาททานเขาไป

อาจเขาไปกดประสาททำาใหไมสามารถรบรจนมความทรงจำาตามปกต

การทผมเลาเรองคณพอใหฟงน เพยงอยากบอกพวกเราวา ถาคดพอใจกบการฝกแบบ

งายๆแลวบอกตวเองวา แคนแหละพอแลว กอาจจะพอแลวสำาหรบการมสตในการใชชวต

ประจำาวน แตชวงปวยไขถกใหยากดประสาท หรอยามทแนนหนาอกเพราะหวใจทำางานไมปกต

สตทฝกมาถอวาพอเพยงแลวหรอไม

ผมเหนหลายๆคนทเพงหนเขามาสนใจฝกปฏบตธรรม โดยเฉพาะคนทไมยอมพงตวเอง เมอ

ประสบปญหาทกขรอน กชอบเขาวดพงพระหรอสมครเขาคอรสปฏบตธรรมเพยงไมกครง

พอกลบออกมาแลวกบอกคนรอบขางวา วธทตวเองใชฝกนนเปนวปสสนา ไมใชสมถะ ไดแค

นแหละพอแลว

ชวงแรกทผมฝกสมาธ ผมกเปนแบบนนเหมอนกน นกวาตวเองรธรรมเหนธรรม เวลาทใคร

พดเรองธรรมะกเขาใจอยางทะลปรโปรง แลวกมความอยากทจะสอนคนอนใหรจกธรรม

เรยกวาหยดพดเรองธรรมะไมไดทเดยวละ จนกระทงถกทดสอบจากการจากไปอยางกระทน

หนของแมปาทเปนแมนมของผม วาอยดๆกนอนหลบตายจากไปเฉยๆ ทำาใหผมทคดวาแน

ตองรองไหตดกนหลายวน ผมจงถงบางออวา "เนย เรายงโงเหลอเกนนะ ธรรมทเขาใจมน

ไมไดเขาใจจรงแมแตนอย"

240

บางคนตงใจวาชาตนขอใหสำาเรจโสดาบน กจะขอฝกปฏบตธรรมแคใหครบคณสมบตของ

การเปนโสดาบน ซงนาสงสยวาทกชาตทเขาเกดมามความตงใจอยางนมาแลวทกชาตหรอไม

ทวาเปนโสดาบนแลวตองกลบมาเกดเปนมนษยอยางมากอก 7 ครงนน จะเรมนบจากชาต

ไหนกนละ

ถาคดแตเพยงวา แคนแหละพอแลว กแสดงวาคณไดพายแพใหกบกเลสแลวละ หลวงตาบว

ทานสอนวา "ใหคดไววาการบรรลมรรคผลนพพานมนแคเออม แคเออม" เราควรตงใจให

บรรลถงทสดของมรรคผลนพพานแลวพยายามปฏบตธรรมดวยความเพยรอยางเตมทเทา

ทจะทำาได

แคนแหละพอแลวทถกตอง ควรจะกลาวใหมวา แคบรรลถงมรรคผลนพพานนแหละพอแลว

เราทกคนควรหาทางใชชวตในชาตนใหมนจบในชาตน

-------------------------------------------------------------------------

241

เรอง : สกแตวารลมหายใจ

-------------------------------------------------------------------------

การฝกภาวนาพทโธตามรลมหายใจเขาออก พอหายใจเขา ใหภาวนาวา พท พอหายใจออก ให

ภาวนาวา โธ วธฝกแบบนทำาไดงายไมยาก แตถาตองทำาตดตอกนไป 10 ครง โดยสามารถ

ตามรไปไดตลอด ไมมความคดอนใดมาแทรก จะทำาไดยากขนมาก

ถาระหวางหายใจเขาออก กำาหนดใหภาวนาพทโธตอเนองกนไปอยางถยบ และตองรอาการ

ของลมหายใจเขาออกพรอมกนไปดวย จะทำาไดยากขนไปอกหลายขน

ททำาไดยาก ไมสามารถฝกแลวกาวหนา เปนเพราะเรมตนผด เพราะถาคดวาใหตามรลมหายใจ

แลวกพาซอเอาแตเฝาดลมหายใจวากำาลงเขา กำาลงออก กแสดงวายดตดกบสงผดแลว

ตงแตตน

ผฝกจบลมหายใจ ตองฉลาดปรบความคดทตามรลมหายใจนนดวย ไมใชวาตองทำาตามท

พระทานสอนไววา พอลมหายใจเขา ใหตามรวาหายใจเขา แลวภาวนาคำาวา พท ไปตลอด

ตอนแรกเพงเรมฝกใหมๆ ไมเคยฝกตามรลมหายใจมากอน กตองหาใหไดกอนวา ลกษณะใด

ทเรยกวา หายใจเขา ลกษณะใดทเรยกวา หายใจออก แตพอฝกจนคลองแลวพอจตสงบ

ละเอยดมสมาธดแลว ถายงเฝาดวาเมอใดทหายใจเขาหายใจออกอก จะไมสามารถกาวหนาไป

ถงไหนไดเลย

242

การฝกจบลมหายใจ มขนตอนเหมอนการยงจรวดสงดาวเทยม ตอนแรกตองอาศยจรวดทง

ลำาเผาผลาญเชอเพลงอยางมหาศาล เพอยกนำาหนกของจรวดทงลำาขนไปจากพนดนใหได

กอน จากนนพอจรวดลอยลำามความเรวไดทแลว กจะสลดลำาตวจรวดทอนลาง สลดทงลำาตว

จรวดทอนลางถดไปทละสวน

พอเรารชดวาลมหายใจเขาสนออกสน พอเรารชดวาลมหายใจเขายาวออกยาว พอเรารชดวา

เปนอยางไร เราคอยกาวไปขนตอไป

แรกสดตองรกอนวา อะไรทเรยกวา ลมหายใจ

ตอไปตองรวา อะไรทเรยกวาลมหายใจเขา อะไรทเรยกวาลมหายใจออก ซง 2 ขนแรกนเขาใจ

ไมยาก

บางคนนกวาเขาใจ 2 ขนนไมยาก แตพอปฏบตจรงกลบไมสามารถตามรตลอดของลม

หายใจเขา ตงแตเรมเขา จนสดของลมหายใจเขา แลวมจงหวะหยดหายใจแพลบเดยว ตอ

ดวยการเรมออก จนสดของลมหายใจออก (ความรนไมไดหมายถงใหตามรลมเขาไปจนสด

ทางในปอด แตใหกำาหนดจตไวทโพรงจมกทเดมไปตลอด)

พอรจกชอเรยกแลว ใหเลกใชชอเรยกนน แตใหดทอาการของลมหายใจวา อยางไรคอทวาร

วาลมเขา อยางไรคอทวารวาลมออก พอชดเจนแลวกตดทงเรองเขาเรองออก ใหดแคอาการ

ทเคลอนไหวทโพรงจมก อยาไปกำาหนดชอเรยกมนวาชออะไรเปนอะไร

เราจะรอาการนนๆได ไมใชวาอยดๆกจะรขนมาเอง แตตองประกอบดวยการกำาหนดจตไวท

โพรงจมกและลมหายใจทสมผสกบผวหนงภายในโพรงจมกเกดขนในจงหวะเดยวกนพอด

243

เราตองกำาหนดจตวาฉนอยากรลงไป แลวพอมลมหายใจสมผวผวหนงหรอขนในจมก จงเกด

การตามรขน

ทพระทานหามไมใหเพงแรงเกนไป ทานใหทำาใจสบายๆ ใหสงเกตอาการทไหวตวเปลยนแปลง

ทเกดขนนน ถาเทยบกบการดหนง กเหมอนกบการตงหนาตงตาดหนง แมจะมชวงโฆษณาก

ไมรตว ยงเผลอตามดโฆษณาเขาไปอก ซงถาเปนอยางนกเรยกวา ตดกบการดหนง แตถา

ตงใจใหมวา จะดเหมอนกน แตจะด ด ด ด ด ด คอจะดตอเมอตงใจวาจะด ดเพอใหร พอร

แลวกจบไปแลวเรมตงใจทจะดตอไปอก แคตงใจเบาๆวาจะด อะไรทผานเขามาทางตา นน

แหละรแลว

การตามรลมหายใจใหตลอดสาย ถาดแบบละเอยด จะพบวาลมหายใจทวาสน กลายเปนลม

หายใจยาว ยาวขนไปเองเรอยๆ เปรยบเหมอนเราใชกลองถายภาพความเรวสง ถายภาพ

ตดตอกนถยบ จะไดภาพแบบ Slow Motion ทเราเหนแตละจงหวะไดชดเจน ซงจตจะ

ทำางานไดเรวถงขนาดนได ตองอาศยกำาลงของจตใหเกดขนมากอน มนไมงายหรอกทจะ

กำาหนดจตเบาๆ ถยบ ตดตอกน เพราะถากำาหนดแรงไปหรอแรงไมเทากน จงหวะของการ

ตามรกจะสะดด ทยากกวานนคอตองนำาวธนยอนกลบมาใชในการตามรทกขณะจตในชวต

ประจำาวนใหไดตลอดดวย

พอสามารถตามรเปน ไมวาอะไรทเกดขนกร เราจะสามารถเลอกสงทจะตามรไดดวยวาอยาก

จะรสงนนๆไหม เรองอนสงอนจะเงยบไมเสนอหนาโผลออกมาแทรกแซงแมแตนอย จงหวะ

นแหละใหยบยกปญหาตางๆขนมาพจารณา จตมนจะพจารณาแลวไดคำาตอบแวบออกมาเอง

หรอจะใชจงหวะนกำาหนดจตในเรองอนกตามใจ

ถาฝกตามรไดละเอยด ไมยดตดกบชอเรยกทเปนภาษาของมนษย ไมวากำาลงอยระหวางฝก

ภาวนาพทโธตามรลมหายใจเขาออก พอหายใจเขา ใหภาวนาวา พท พอหายใจออก ใหภาวนา

244

วา โธ หรอลองสลบมาฝกวาระหวางหายใจเขาออก กำาหนดใหภาวนาพทโธตอเนองกนไป

อยางถยบ และตองรอาการของลมหายใจเขาออกพรอมกนไปดวย กจะทำาไดไมยาก ใหลอง

ฝกใชการตามรสองแบบนสลบกนไปมาจนกวาจะคลองกลายเปนเรองธรรมดา

ถาในระหวางทนงขดสมาธ หรอพอจะลกออกจากทนง พบวาปวดขา กควรรบรแควาปวด

เฉพาะเมอเราอยากจะเขาไปร พอรวาปวดแลวกชางมน มนเปนแคอาการของกาย เรารแลว

วาปวด แตไมตองสนใจตความวามากนอยดรายอยางไร ปวดมนกแคนนเปนไปตามเรอง

ของกาย

ผมเชอวาการฝกเชนนถงขนนยงใชไมได เพราะพอเขาไปรแลว ดมนเฉยๆ รเฉยๆ ยงถอวา

งายไป อกหนอยพอทำาไดคลองแลว นาจะปลอยใหมนปวดเขาไปเลย ทำาใหทงกายและจตมน

ปนปวนเพราะความปวดนแหละ แลวใชเปนโจทยตงปญหาใหเรานำามาแยกแยะทไปทมาออก

เปนสวนๆ เพอทำาใหรชดหมดปญหา พอหมดปญหาไมตองถามแลวกนาจะจบ

-------------------------------------------------------------------------

245

เรอง : ปวดขา ... ตามลาหาตวปวด

-------------------------------------------------------------------------

เวลาผมนงขดสมาธไปนานสกพก ขาขวาจะเรมปวดชาขนมาแทบทกครง เพยงแตวาความ

ปวดความชาทเกดขน จะไมแสดงขนระหวางทผมเขาสมาธ แตพอออกจากสมาธกจะรสกถง

อาการชาหรอปวดทขาขวา พอลกออกจากทนงกตองเดนยองไปหลายกาวทเดยวกวาจะเรม

พบวามขาขวากลบมาเดนไดตามปกต

ทผานมาผมใชอาการปวดชาทขาขวาเปนสงทใชทดสอบจต ถาไมกำาหนดจตไปทความรสก

ปวดกจะไมปวดชา อยาวาแตขาเลย รางกายทงรางกแทบไมปรากฏ พอกำาหนดจตไวในโพรง

จมกแลวบรกรรมพทโธ ผมกจะรแตพทโธ

วนนทดลองอกแบบ เอา ใหจบอารมณทตวปวดขาเขาไปสกตง แลวกำาหนดจตหาวาทวาปวด

นน มนเปนสวนใดของขาขวาทสงสญญาณออกมาวาปวด พยายามตามลาหาทมาของความ

ปวด หาเทาไรๆกหาไมเจอ ตวปวดไมไดอยทขาขวาของผมหรอก มนไมไดอยทขาขวา พอเหน

เชนนนแลว ความปวดกหายไปในแวบนนเอง

-------------------------------------------------------------------------

246

เรอง : บทเรยนจาก ก ไก ถง ฮ นกฮก

-------------------------------------------------------------------------

พอเหนชอบทความวา "บทเรยนจาก ก ไก ถง ฮ นกฮก" หรอแมแตขอความทคณอานมาถง

ตรงจด.น

ผมเชอวาเราสามารถอานตวหนงสอทผานมา แลวทำาความเขาใจไดในทนท ซงมขนตอนทใช

เวลาเรวกวากระพรบตาอกใชไหม แลวลองยอนอดตคดถงสมยทยงเปนเดก ตอนเพงไดเหน

ตวอกษร ก ไก เปนครงแรก จะพบวาสมยนนกวาเราจะนกออกวาเปนตวอกษรอะไร กวาจะ

รวมตวอกษรออกมาเปนคำา แลวตความ กวาจะอานเอาเรองไดกตองคอยๆทำาทละขน แลว

เดยวนเราอานไดอยางคลองแคลวกเพราะชวงหลายปทผานมา เราอานแลวอานอกจนชน

ตดตาตดใจ แตความคลองนเองทำาใหเราขาดสต ไมไดตามรแตละขณะจตไดอยางชดเจน

ความสามารถทพวกเราใชในชวตประจำาวน ไมวากน อย หลบนอน ทำางาน มนเปนความ

สามารถททกชวตถกสงคมบงคบใหยดตดกบความเรว ใครทเรวกวา ทำางานเสรจกอนคอผ

ชนะ ... เราตดกบดกของสงคม ซงในความเรวทเราใชนน จตของเราจะรบรสภาวะตางๆได

อยางหยาบๆเทานน

พอเหนคำาวา นกฮก กจะเหนภาพนกฮกขนมาในใจ เราไมไดเหนคำาวา นก แลวเหนภาพตวนก

แตจะผานเรวไปทงคำาวา นกฮก และเรากไมไดใสใจวา ตองมตวอกษร น หน ก ไก ทควรทำาให

คดภาพถงตวหนหรอตวไกขนมาในใจแมแตนอย นเปนขอพสจนวาสมองของเราตดกบดกท

เราสรางขนมาเองจากการเรยนร เราอาน แลวรบรอยางรวดเรว ไมตองคดตความกมความ

หมายผดขนในใจ

247

ผฝกสมาธทชอบพจารณาการเกดขน ตงอย ดบไป ควรคดพจารณาดใหชดดวยวา สงทตน

รบรวาเกดขนตงอยแลวดบไปนน มนคอคำาวา นกฮก ทเหนแลวอานแลวเขาใจแลวและผาน

ไปยงตวอกษรอนแลว หรอคณสามารถแยกแยะใหเหนทละตวอกษร เหนตว น โดยทไม

คดถงหน แลวเหนตว ก โดยไมคดถงไก หรอยงกวานนคอเหนแคสกแตวาเหน ไมสนใจวา น

จะเปนอะไร ไมสนใจวามนเปนเสนทลากโดยมวงกลมดานซายบนแลวลากลงมาแลวลากผาน

ไปเปนวงกลมทดานขวาลางแลวลากขนไปดานบนจนจบตว น

ทเขยนมาเชนน ไมไดหมายความวา สมาธทฝกกนนน ตองนำามาใชในการอานหนงสอแบบท

ผมเลาใหฟงนหรอก เปนการยกตวอยางเปรยบเทยบกนใหดเทานนวา ธรรมชาตของการรบ

รทเกดขน ตงอย แลวดบไปนน มนเกดขนเรวมาก ใชเวลาเพยงแพลบเดยวเทานน

จะคดใหงายมนกงาย แลวเรากจะเขาใจวาเขาใจแลว และเรากมกไมคดวาทยากกวานนทตอง

ฝาฟนฝกกนยงมอยอก

-------------------------------------------------------------------------

248

เรอง : ธรรมบนเวบนตองยอน ฮ นกฮก ไป ก ไก

-------------------------------------------------------------------------

ประสบการณฝกปฏบตธรรมของผมเองทนำามาเลาสกนฟงบนเวบน ไมไดมไวเพอนำาไปสง

สอนใคร ตวผมกมไดคดอยากจะเปนครอาจารยสอนสมาธ เพราะรตวดวายงโงอยอกมาก

แคตวของตวเองยงแทบเอาตวไมรอด ทเขยนขนมาเพอใชเปนบนทกสำาหรบเตอนตวเอง

และเผอจะมประโยชนใชเตอนคนอนบาง

ถาสนใจ ควรอานยอนจากบทความใหมๆ ไปหาของเกา เพราะความรความเขาใจใหมๆ นาจะ

ใชไดดกวาความรเกาๆ ถาพบวาผมเขยนอะไรทขดแยงกบบทความกอนๆ ขอใหใชบทความ

ลาสดหรอใหมกวาเปนหลก

ถอเสยวาเปนเรองอานเลน อยาเอาจรงเอาจงกบเรองทผมเลามากนก ยงผดมากกวาถก

-------------------------------------------------------------------------

249

เรอง : สอนถก เขาใจผด สอนผด เขาใจถก

-------------------------------------------------------------------------

หลวงพอพธทานกลาววา ทพวกเราทะเลาะกนเรองธรรมกเพราะทำากนไมเปน ถารจรง เหน

จรง และเปนจรงแลว กไมมอะไรตองทะเลาะ

หลวงพอลทานกลาววา คนใสเสอขาด ยงดกวาคนทไมใสเสอ

ผทใฝหาธรรม แมจะไดธรรมเพยงนอยนด กยงดกวาไมไดอะไรเลย แมผสอนธรรมจะสอน

อยางไร ไมวาจะสอนผดหรอสอนถก กใชวาผดทงหมดหรอกใชไหม ขอใหเรานำาธรรมนนมา

ไตรตรองพจารณากนตอดวยตวเอง ทผดมากกวาททานสอนนาจะเปนความเขาใจผดของ

ตนเอง ทมจำานวนความเขาใจผดๆมากกวาหลายรอยเทา

บอยครงทเราเหนผใหญเผลอพดผด บางททานอาจรบจนไมไดอธบายใหละเอยด บางททาน

พดชดแตเราเองตางหากทไดยนไมชด ฟงไมครบทงหมด ซงเราในฐานะผรบฟงตองทำาความ

เขาใจใหถก ไมใชเรองแปลกทเราอาจตความหรอเขาใจความหมายในคำาสงสอนแตกตางกน

ไป ผทไมรจกคดตความหมายใหแตกฉานตางหากทนาเปนหวง

ธรรมเปนเรองยากทจะเขาใจ ขนาดพระพทธเจาทานยงทรงทอเลยเมอตอนตรสรใหมๆ วาจะ

ทำาใหผอนเขาใจธรรมไดอยางไร

ดงนนหากเราคดวาเขาใจแลว กควรคดซำาแลวซำาอกวาทเขาใจนน เขาใจถกตองแลวจรงหรอ

250

ผสอนทำาไดเพยงเปนผแนะ เราเองตางหากทเปนผทำา

อยากไดธรรม กตองทำาเอาเอง

เรอง : ธรรมบนเวบนตองยอน ฮ นกฮก ไป ก ไก

-------------------------------------------------------------------------

ประสบการณฝกปฏบตธรรมของผมเองทนำามาเลาสกนฟงบนเวบน ไมไดมไวเพอนำาไปสง

สอนใคร ตวผมกมไดคดอยากจะเปนครอาจารยสอนสมาธ เพราะรตวดวายงโงอยอกมาก

แคตวของตวเองยงแทบเอาตวไมรอด ทเขยนขนมาเพอใชเปนบนทกสำาหรบเตอนตวเอง

และเผอจะมประโยชนใชเตอนคนอนบาง

ถาสนใจ ควรอานยอนจากบทความใหมๆ ไปหาของเกา เพราะความรความเขาใจใหมๆ นาจะ

ใชไดดกวาความรเกาๆ ถาพบวาผมเขยนอะไรทขดแยงกบบทความกอนๆ ขอใหใชบทความ

ลาสดหรอใหมกวาเปนหลก

ถอเสยวาเปนเรองอานเลน อยาเอาจรงเอาจงกบเรองทผมเลามากนก ยงผดมากกวาถก

16/8/2009 11:26

-------------------------------------------------------------------------

251

เรอง : พทโธ ยงสนและยงเรวขนเรอยๆ

-------------------------------------------------------------------------

ขอใหสงเกตคำาสอนวธฝกสมาธของหลวงพอลวาคำาบรกรรมพทโธนน ยงฝกไปจะตอง

กำาหนดใหสนและเรวขนเรอยๆใชไหม

ใหนกถงลมหายใจเขาออก คอ ใหนบลมเปนคๆ ดงน

พท ลมเขา โธ ลมออก อยางนไปจนถง ๑๐ ครง

แลวใหตงตนใหมอกดงน คอ ลมเขา พทโธ หนหนง ลมออก พทโธ หนหนง ภาวนาอยางนไป

จนถง ๗ หน

แลวใหตงตนใหมอกดงน คอ ลมเขา ลมออก ใหภาวนา พทโธ หนหนง ทำาอยางนไปจนถง ๕

หน

แลวใหตงตนใหมอกดงน คอ ลมเขาลมออกหนหนง ใหภาวนา พทโธ ๓ คำา ทำาอยางนไปจน

ครบ ๓ วาระของลมเขาและลมออก

ตอนนใหบรกรรมแต พทโธ คำาเดยว ไมตองนบลมอกตอไป ปลอยลมตามสบาย ทำาใจใหนงๆ

ไวทลมหายใจเขาออกทมในชองจมก

252

เมอลมหายใจออก อยาสงจตออกตามลม เมอลมหายใจเขา อยาสงจตเขาตามลม ทำาความ

รสกอยางกวางขวางเบกบาน แตอยาสะกดจตใหมากเกนไป ใหทำาใจสบายๆ เหมอนเราหายใจ

ออกไปในอากาศโปรงฉะนน ทำาจตใหนงเหมอนเสาทปกไวในรมฝงทะเล นำาทะเลขน เสากไม

ขนตาม นำาทะเลลง เสากไมลงตาม

เมอทำาจตนงสงบไดในขนนแลวใหหยดคำาภาวนา พทโธ นนเสย กำาหนดความรสกไวเฉพาะลม

หายใจ แลวคอนขยบจตเลอนไปตามกองลม

ชวงแรกคำาบรกรรมวา พท จะยาวไปตลอดพรอมกบจงหวะลมหายใจเขา แลวตามดวยคำา

บรกรรมวา โธ ยาวไปตลอดพรอมกบจงหวะลมหายใจออก

จากนนในชวงหายใจเขา ใหบรกรรมพทโธ ในชวงหายใจออก ใหบรกรรมพทโธ ซงเทากบวา

คำาวาพทโธเรมสนและเรวขน เพอทำาใหมจงหวะครบพอดกบชวงลมหายใจเขาหรอหายใจออก

จากนนเราตองสงเกตชวงหยดหายใจ ระหวางหายใจเขาจบแลวกำาลงจะเรมหายใจออก ให

บรกรรมคำาวาพทโธใหครบในชวงพกหยดหายใจนน

จากนนกตองบรกรรมคำาวาพทโธ 3 ครง ใหจบครบในชวงพกหยดหายใจ

จงหวะการบรกรรมพทโธทสนและเรวขนน จะชวยใหเราสามารถสงเกตสภาวะทเกดขนใน

วงจรการหายใจไดละเอยดขน เพราะพทโธทบรกรรมขนมาในใจ ไมไดสกแตวาบรกรรมขนมา

แตตองคอยตามรอาการของลมหายใจทผานกระทบในโพรงจมกดวย พอรแลวจงนก

บรกรรมตาม

253

สวนทแปลกซงยากจะอธบายใหเขาใจกนกคอ ในระหวางทนงสมาธกำาหนดตามรลมหายใจอย

นน เวลามนไมมความหมาย ชวงเวลาทฝกแมจะใชเวลาครงชวโมงหรอกชวโมงกตาม ใน

ความรสกของผมนนเหมอนกบเวลาทผานไปไมนานใชเวลาเดยวเดยว แตในชวงเวลาเดยว

เดยวนนกลบมสงใหตามรตามเหนเยอะแยะมากกวาทรเหนในวนหนงๆเสยอก

เมอเวลาไมมความหมาย พทโธทสนและเรว กกลายเปนพทโธตามปกต ไมไดสนไมไดเรวตาง

ไปจากเดม

254

เรอง : ฝกจตตามรแบบเรดารแบบกลองสองทางไกล

-------------------------------------------------------------------------

เพอนผมคนหนงเปนคนทเจอปญหาใหทกขรอนอยบอยๆ เขาบอกวาจะหาพระปดหปดตามา

คลองคอ เพอเตอนสตตวเองวา จากนตอไปจะทำาตนเปนคนปดหปดตาไมอยากรบฟงเรอง

ทกขรอนใดๆอก เวลามปญหาเกดขนกจะบอกตวเองวา ชางมนๆๆ ผมกแซวเขาวา ทปดหปด

ตาแลวนนนะ แถมฉดยาใหชาไปทงตว กจะไดยนเสยงดงลนเหมอนเปดลำาโพงตวใหญให

ไดยนดงขนกวาเดมอกนะ มนจะดงขนจากใจ คราวนจะดงลนทเดยว

ผทฝกปฏบตธรรมตองรจกขนธหา รป เวทนา สญญา สงขาร วญญาณ วาขนธหานแหละท

เปนประตเปดใหเราคดนกรสกและเขาใจ ตอใหปดหปดตาและฉดยาชาแลวกตาม ยงมขนธตว

อนอกทจะกลายเปนตนเหตไดเสมอ

แตจตของเรามนไมไดรทกขนธพรอมกน อยางคณกำาลงอานขอความน หกเหมอนไมไดยน

เสยง แตพอทกเรองห คณกจะหนไปใสใจกบการไดยน แลวตอนนรสกไหมวามอกำาลงสมผส

อะไร ถาไมทกกไมคดถงมอหรอกใชไหม คดถงคำาวา มอ ถามวาทคณคดถงมอนนนะ คดถง

สวนใดของมอ นวหรอปลาว เรามกนตงสบนว แลวนวไหนละทคณกำาลงคดถง แตละคนคง

ตอบแตกตางกนไปวานวอะไร นยงไมไดทกเรองมอซายขวา ถาทกขนมาจตของเรากจะหนไป

ใสใจกบเรองซายหรอขวา

จากประสบการณฝกสมาธของผม การฝกจตใหตามรมสตมลกษณะเหมอนกบการทำางาน

ของเรดารหรอเหมอนกบกลองสงทางไกลไมมากกนอย มนไมเหมอนกบการเปดหนาตางทก

บานใหลมโชยเขามาแลวกไมรวากลนทรสกนนเขามาทางหนาตางบานใด มนไมเหมอนกบการ

255

ถายภาพววจากระยะไกลทไมไดชชดวาถายภาพอะไรโดยมแมนำาทองฟาหรอตนไมตนใดเปน

จดสำาคญ มนไมใชการปลอยใหขนธทำางานพรอมกนทกตวแลวเราเปลยนการตามรไปเรอยๆ

ตามขนธใดกได

การทำางานของเรดาร ตองหนจานเรดารไปทางทศทตองการกอน แลวสงสญญาณคลน

เสยงออกไป พอเสยงกระทบกบตวเครองบนบนฟา เสยงกจะสะทอนกลบมาทจานเรดาร สง

สญญาณบอกบนจอใหรวาเจอเครองบนแลว สวนการใชกลองสองทางไกลกคลายกนตรงท

เราตองตงใจสองกลองไปในทศทางทตองการกอน แมจะไมไดสงสญญาณคลนเสยงออกไป

แบบเรดารกตาม แตแสงจากสงทกลองสองไปจะวงเขามาทางกระบอกกลองเอง เรากคอย

ปรบโฟกสปรบการขยายแสงใหเหนภาพชดขน

เราจะรเร องอะไร ตองกำาหนดจตไปในทนนกอน ถาจตบอกวาไมเหนรบรอะไรเพราะไมมการ

เคลอนไหวใดๆของสงใดใหเหนชด กอยางเพงดใจวาไมมสงนน เราตองขยายกำาลงจต จงจะ

ดไดละเอยดขน บางครงศตรมนอาจพรางตวทำาตวใหดเหมอนกอนหน ถาเราดแลวบอกวา

กอนหนทเหนกคอกอนหน กแสดงวาเราตกหลมพรางของศตร นกเหมอนเราใชขนธทเปน

สญญามาตความวาสงทเหนเปนกอนหนนนแหละ สญญาความทรงจำาจงเปนสงทหลอกเรา

ไดดมาก คงตองหาทางสงสญญาณคลนแสงอนฟาเรดเพอจบอณหภมออกไป จะไดจบไดวา

ในกอนหนนนทจรงแลวมอะไรซอนตวอย

ถาเอาแตสองกลองดแลวลมถายภาพ เรากจะเหนแตภาพตอเนองกนไปโดยไมสามารถเหน

ในรายละเอยด เรากตองใชกลองทมชตเตอรความเรวสง เพอไดภาพทหยดอาการเคลอนไหว

ใหกลายเปนภาพนงมาวเคราะหกน จตจะจบอาการไหวใหกลายเปนหยดนงไดกตอเมอจต

ทำางานไดเรวกวาอาการทไหวตวนน

256

อกไมนานวทยาศาสตรคงจะกาวหนาไปถงขนอยากจะดอะไรกดไดแบบ 360 องศาทก

ทศทางทงดานบนและดานลางแบบสามมต วทยาการแบบนกจะเหมอนสตปฏฐานทยงมมหา

สตปฎฐาน ทผมยงตองหาทางฝกใหถงขนนนใหไดในวนหนง

ปล การฝกจตตามร ตางจากการใชเรดารหรอกลองสองทางไกล ตรงทเราตองหนจาน

เรดารหรอหนกลองสองทางไกลมาดทตวเราเอง สงทอยใกลๆไมตองเออมนแหละทเราไม

คอยรจกกน มนใกลแตจรงๆแลวไกลเหลอเกนจากความเขาใจ

การฝกสมาธเหมอนกบการใชเรดารเพราะเราจะตามรอะไร ตองกำาหนดจตไปทจดใดจดหนง

กอน จากนนตองสงจตเขาไปรเหมอนการสงคลนจากจานเราดารออกไป ถาไมสงจตเขาไปร

กไมมคลนสะทอนกลบมาใหร ถาอยากรใหละเอยดกตองสงจตใหถยบจนดเหมอนตอเนองไม

ขาดตอน สวนกลองสองทางไกลเหมอนกบการใชจตในชวตประจำาวนเพราะเราควบคมสงท

จะวงมากระทบไมได

-------------------------------------------------------------------------

257

เรอง : ละสมมต

-------------------------------------------------------------------------

สมมตกบสมมตมความหมายเดยวกนแตสะกดตางกน จะใสสระอหรอไมกได ตวคำานกยงช

นยวาสงใดสงหนงสามารถมชอเรยกขานไดหลายแบบ ไมจำากดเฉพาะภาษาไทย ยงมภาษา

ของคนในโลกตางเชอชาตทเรยกสงเดยวกนตางภาษากนไป

การฝกสมาธตองอาศยสมมตขนมากอนจากนนจงคอยๆละสมมตออกไปทละอยาง เรา

จำาเปนตองอาศยสมมตเพอทำาใหเกดความเขาใจถกตองตรงกนวาอะไรเปนอะไร ตอเมอ

เขาใจในสงนนชดแลวจงละสมมตทงไป

ผฝกจบลมหายใจหลายคน (รวมทงผมดวยในระยะแรก) ตดสมมตในคำาวาลมหายใจอยาง

เหนยวหนบ พอตงใจวาจะจบลมหายใจ กกลายเปนวาเราหายใจไมเปนธรรมชาต กลาย

เปนการหายใจทผฝกสมาธบงคบลมใหหายใจเขาหายใจออก กลายเปนบงคบใหหายใจสน

หายใจยาว

การหายใจหรอลมหายใจ เปนคำาทเราสมมตขนเพอใหเขาใจตรงกนเทานนวาหมายถงอะไร

พอเขาใจแลวกไมตองไปจบทคำาพวกนอกแตใหกำาหนดจตเพอตามรอาการของมน ... เราจะ

รอาการของมนไดอยางไรละ

ในระหวางนงสมาธ เอาขาขวาทบขาซาย มอขวาทบมอซาย ตงตวใหตรง ทำารางกายใหสบาย

ถานงขดสมาธไมไดกใหนงบนเกาอ หาทางสรางสภาะวะทางรางกายใหสบาย ไมมสวนใดของ

รางกายททำาใหรสกอดอดจนตองหนจตใจไปใสใจกบมน

258

จากนนใหสงเกต (ขอยำาคำาวา สงเกต) สงเกตวาในขณะทเรานงสบายๆอยนน ใหใสใจไปท

โพรงจมก (ผชาย โพรงจมกขวา ผหญง โพรงจมกซาย) สงเกตซวาเรามความรสกในโพรง

จมกอยางไรบาง วธนแหละทจะชวยใหเลกบบบงคบลมหายใจ เพราะเราไมไดสนใจทตวลม

หายใจ ไมไดสนใจอาการของลมหายใจ แตสงเกตสงทรจากอาการนนแทน โดยการสงเกตน

กไมตองตงใจวาจะสงเกต เพยงแตกำาหนดจตใหใสใจไปทโพรงจมก จากนนสงทจะรกจะเกด

ใหตามรขนมาเอง

คำาวาจมก โพรงจมก กเปนคำาทสมมตขนใหเขาใจอกวามนคออวยวะสวนใดของรางกาย พอ

เขาใจแลวกละคำาสมมตนทงไปอก

ถาสถานทฝกสมาธเปนสถานทซงเหมาะสม ไมมเสยงหรอกลนหรอความวนวายอนๆ ผฝก

สมาธกจะสงเกตวาในโพรงจมกมความรสกใหเรารบรเกดขนชดเจนกวาสวนอนของรางกาย

การกำาหนดจตใหเฝาดทโพรงจมก ตำาแหนงของโพรงจมก กถอเปนสมมตอกนนแหละ ถา

เอาแตยดตดกบตำาแหนงนเพยงตำาแหนงเดยว พอมเสยงหรอสงอนผานเขามาทางอวยวะ

รบรอน เรากจะถกดงตามไปรเรองนนๆแทนอกแลว พอรตววาจตถกดงไปจากโพรงจมก

เรากจะรสกเปนทกขและยงพยายามฝนใหดแคความรสกในโพรงจมกเพยงอยางเดยวกยง

รสกเหนอยมากขน

ดงนนเราตองเลกยดตดกบสมมตทวาจะกำาหนดรทจดเดยว เมอใดทจตหนไปจบเสยงท

ไดยน กใหรวาไดยนเสยง (หลวงพออนกอ พระฝรงชาวเยอรมน วดอโศการาม ไดแนะนำาให

ภาวนาวา Voice Voice เมอไดยนเสยงคน และภาวนา Noise Noise เมอไดยนเสยงอน

ดคำาสอนของทาน) พอรเร องเสยงแลว มนกจบผานไปแลว กใหหนกลบมาสนใจสงเกต

อาการทเกดขนภายในโพรงจมกตอไปอก

259

สงใดทเกดขน กขอใหร ไมใชสกแตวาร แตตองรดวยวาสงทรนนเปนสงใด(เฉพาะเทาทควร

จะร)

พอตามรไปเรอยๆ ใหสงเกตวาสภาวะของการตามรตางจากสภาวะทไมไดตามรอยางไร เราม

ความรสกในขณะทรทนกบไมรทนตางกนอยางไรบาง เปรยบเทยบการรสภาวะของลมทมา

กระทบกบการรสภาวะอนๆวาตางกนอยางไร พอจตสงบเราจะพบวาในรางกายทวาสงบน

ความจรงมนไมไดสงบแมแตนอย เราจะพบความรสกภายในรางกายจตใจอกมากมาย ความ

รสกหลายๆอยางเปนสงทไมเคยมความรสกอยางนนมากอน อยางสญญาความทรงจำาท

หลวงตาบวทานกลาววามลกษณะเหมอนพยบแดด กคงไมใชแคคำาททานยกขนมาเลนๆ นา

จะมลกษณะตามททานกลาวจรงๆ

-------------------------------------------------------------------------

260

เรอง : การบรกรรมคำาวาพทโธ...อยางมความหมาย

-------------------------------------------------------------------------

พทโธ แปลวา ผร ผตน ผเบกบาน

เราทงหลายคงจะทราบความหมายของคำาวา พทโธ กนดอยแลว คำานอาจมความหมายอน

แตทผมไดยนจนตดใจมาจากคำาสอนของหลวงพอพธ ฐานโย

ทานชอบสอนวา พทโธ แปลวา ผร ผตน ผเบกบาน เวลาฝกสมาธพยายามทำาจตใหอยกบพ

ทโธ ทำาใหพทโธอยกบจต

การบรกรรมภาวนาทดทถกตอง ตองทำาอยางมความหมาย ไมใชทำาอยางนกแกวนกขนทอง

ไมอยางนนแลวนกแกวทพดเปนแตคำาวาพทโธ พทโธ พทโธ หรอนกทรองออกเสยงเปนคำา

แตเพยงคำาเดยวไปตลอด คงจะมสตมสมาธดกวาเราเปนแน

ถาฝกสมาธจบลมหายใจ ใหภาวนาคำาวาพทโธ เพอแสดงวาเรารถงลมหายใจนนแลว พอรวา

หายใจเขา กตองหาทางบอกตวเองเพอยนยนวา ฉนรแลวนะวาหายใจเขา ซงแทนทตองเสย

เวลาคดคำายาวๆวา ฉนรแลวนะวาหายใจเขา กใชคำาสนๆแทนวา พทโธ

ถาฝกภาวนาพทโธอยางเดยวตอเนองกนไปโดยไมจบลมหายใจ กใชหลกเดยวกนวา พอภาว

นาพทโธครงแรกจบ กตองบอกตวเองสกหนอยวาภาวนาจบแลว แทนทจะคดคำายาวๆวา ฉน

รแลวนะวาภาวนาพทโธจบไปแลว กใชคำาสนๆแทนวา พทโธ

261

ไมวารอะไร รสงใด รอาการใด พอรแลวกภาวนาวา พทโธ เพอบอกวารแลว จากนนพอจต

สงบมสมาธสามารถตดตามรไปไดเอง กละคำาวาพทโธ

นอกจากเรองการฝกสมาธ บางคนชอบสวดมนต บททชอบสวดกนนกกคอ คาถาชนบญชร

ผสวดมนตควรทราบความหมายของคาถาทสวดดวย ขณะทสวดกควรซงและรสกถงความ

หมายนนไปพรอมกนไป

บทสวด ยถา วร วหา กควรรสกถงบญทเราไดทำาและแผกระจายไปรอบตวทกทศทกทาง

-------------------------------------------------------------------------

262

เรอง : พระธรรมเทศนาของหลวงพอมตซโอะ คเวสโก

-------------------------------------------------------------------------

เมอวนองคารท 18 สงหาคม 2552 ผมมโอกาสฟงพระธรรมเทศนาของหลวงพอมตซโอะ

คเวสโก ซงเมตตามาบรรยายธรรมทสมาคมสงเสรมเทคโนโลย คำาสอนของทานเทาทผม

จดจำาไดและคดวานานำามาเลาใหฟงมดงน

เราตองฝก อด-ทน-รอ ฝกอดเมอเกดความตองการใดขนมา ฝกทนเมอไมตองการอะไรๆ

ฝกรอเมอยงไมถงเวลาอนควร

ทานสอนใหฝกสมาธทายน ใหหายใจเขาลกๆแลวหายใจออกยาวๆออกไปทางเทา

ปญญาทใชในวปสสนาตางจากปญญาของคนทจบดอกเตอรทางธรรมตรงท ปญญาทใชใน

วปสสนาตองทำาใหเกดการละวางได

เราโกรธคนอน เทากบ เราโกรธตวเอง

ถาพยายามคดวาจะมแตให จะเกดความสขไดตลอดวน

ทานกลาววา เทคโนโลยทำาใหโลกมด เพราะเปนสงททำาใหมนษยมงแตความสขสบายจย

เคยชน

-------------------------------------------------------------------------

263

เรอง : ความเชอทเปนความประมาท

-------------------------------------------------------------------------

เพอนของผมหลายคนไมเชอวาพอคนเราตายแลวตองไปเกดใหม เขาไมเชอวามโลกหนา ไม

เชอวามสวรรคมนรก เชอแตวาสวรรคนรกกอยในปจจบนนแหละ อยางคนรวยทมทรพยสน

เงนทองนนไง เขาอยบนสวรรค สวนคนจนกอยในนรก แถมเขาเชอตอไปอกวาเรองท

พระพทธเจาเลาใหฟงถงอดตชาตของพระองคนน ถกแตงขนเพอชวยในการสอนคนใหทำา

แตความด เพอนบางคนบอกวาผมโตแลวทำาไมยงเชออยางเรองหลอกเดกนอก

ถาคดอยางคนมเหตผล กจรงของเพอนทกอยาง เพราะเรองนรกสวรรคเนยยงไมมใคร

พสจนใหคนอนเหนได มแตคนนนคนนบอกวามจรง แตความเชอวาไมมสวรรคไมมนรกแบบ

นถอวาเสยงมาก เพราะถาเกดมสวรรคมนรกจรง มชาตหนาจรง ถาเขาไมไดเตรยมตวให

พรอม พอตายไปกตองจากไปอยางไรจดหมาย จะยอนกลบมากไมไดแลวเพราะตายไปแลว

ความเชอทเปนความประมาทมอกตงหลายอยาง

เชอวาการปฏบตธรรมนนแคเขาใจเรองอรยสจจใหรตนเหตของทกขแลวหาทางดบทกขก

พอแลว แมความเชอแบบนไมผด แตผดทเขาเชอวาเอาแคนกพอ ไมเหนตองเสยเวลาฝก

สมาธฝกปฏบตธรรมกได

เชอวาวปสสนาคอการตามร โดยไมตองคดพจารณา ซงกถกอยวาการฝกตามรดจตเปนสวน

หนงของวปสสนา แตวปสสนามใชแคฝกใหรตามดจตใหเปนเทานน มนไมไดจบเพยงแคนน

ขอใหลองดประวตของพระอรยเจาหลายๆรปดซ จะพบวาทกทานตองใชปญญาพจารณากน

264

อยางหนก บางทานถงกบกลาววาตองทำาสงครามกบกเลสทเดยว สกน ฟดกน รบกน กวาจะ

เอาชนะกเลสไดกตองเสยแรงเสยเวลาเปนปๆ

เชอวาฝกสมาธนงภาวนาแลวจะตดสมถะ คนทเชอกนเชนนกคอคนทไมเคยฝกสมถะมากอน

หรอเคยฝกแลวไมพบความกาวหนา กเลยเลอกเชอวาไมตองฝกสมถะกได ขามไปฝก

วปสสนาไดเลย ขอใหชวยหาวามพระอรยรปไหนบางทไมเคยฝกสมถะมากอนบาง แมตอนน

ทานจะสอนใหใชวปสสนากน แตอดตของทานกเคยฝกสมถะกนมาแลวทงนนใชไหม การฝก

สมถะในอดตของทานนนแหละทเปนกำาลงใหทานใชวปสสนาไดงายดายในปจจบน (เทาทผม

ทราบยงไมเคยพบพระอาจารยรปใดทไมเคยฝกสมถะมากอน)

เชอวา xxxxxxxxx เพอทำาใหเกดผล yyyyyyyyyy ทมลกษณะงายๆ สบายๆ ทำาไดใน

ทกเวลา อะไรกตามทเปนความเชอในลกษณะทเอางายเขาวาแบบนมนออกจะงายเกนไปครบ

กอนจะเชออะไร ขอใหสงสยไวกอนวาตวเองคดอยางประมาทหรอไม

เชอวาทางสายกลางกคอความสบายๆ ไมหนกไมเบาเกนไป ทงๆททางสายกลางอกแงหนงก

คอการหายาใหถกกบโรค ถาเปนหนกกตองเลอกใชยาแรง ถาเปนไมมากกแคพกผอนกพอ

ทางสายกลางกคอการเอาเกลอจมเกลอ จะเอาชนะโกรธไดกตองใชเมตตาพรหมวหาร ตอง

เลอกทางทเหมาะสมเพอเอาชนะปญหานนๆ

ความเชอทเหมาะสมตองเปนความเชอทตวเราเองผานการพสจนมากอนแลววาจรงตามนน

แตใชวาสงทพสจนไมไดจะไมมทางเปนจรง อยางนอยขอใหเปดใจใหกวาง ไมตองเชอกได

แตขอใหคดเผอไว 50-50 วาอาจจะเปนจรงหรอเทจกได

-------------------------------------------------------------------------

265

เรอง : การพจารณาหาอบายใหเกดปญญา

-------------------------------------------------------------------------

สวนทยากทสดและใชเวลาอกมากกวาจะทำาสำาเรจได ไมใชการนงจบลมหายใจ ไมใชการตามด

จต ไมใชการรใหเหนสภาวะของของเกดขนตงอยดบไป แตเปนการพจารณาใหเกดปญญา

ยงขนไปอก

ปญญาทใชพจารณาตองเรมจากปญญาความคดของเรานแหละ แลวจะมปญญาอกประเภท

หนงเกดขนตามมา แมผมไดผานการฝกสมาธปฏบตธรรมมานาน แตยงรตววาตวเองยงโง

อกมาก เพราะเทาทผานมาผมยงขาดปญญาประเภททชวยใหรอดจากการตดภพตดชาตน

อยอกมาก

นาดใจททกวนนมผสนใจฝกสมาธกนมากขน โดยเฉพาะผทไมเคยสนใจสมาธมากอนหรอเคย

เบอหนายกบศพทแสงทางธรรมะกมโอกาสไดฝกปฏบตธรรมกนมากขน เพราะรวาการฝก

ปฏบตธรรมไมไดทำายากอยางทเคยเขาใจ แคฝกตามรใหมสต แคฝกใหเหนอนจจงทกขง

อนตตา เพยงปฏบตธรรมใหไดตามนกจะชวยใหใชชวตไดอยางมความสขมากขนกวาแตกอน

นแหละคอรสของพระธรรม ผทเขาถงธรรมะไดแมเพยงนอยนดกจะพบกบความสขทตวเอง

ไมเคยนกถง

การฝกตวใหมสตสามารถตามรดจตดกายของตวเองเปนขนตอนแรกททกคนทำาได เพยง

พยายามเตอนตวเอง ระวงตวเอง ใหทำาในสงทตงใจทำา ใหตามดใหรในสงทเกดขน

เปลยนแปลงทงทอยภายในและภายนอกกายใจของตวเอง พอเราตามดไปกจะเรยนรวา สง

266

ใดสงหนงมความเกดขนเปนธรรมดา สงนนยอมมความดบไปเปนธรรมดา พอมองเหนเชนน

แลวกจะเกดการละวาง ไมยดถอ เพราะในไมชาความทกขหรอความโลภโกรธหลงทเกดขนก

จะผานไป

การฝกถงขนนถอเปนขนเรมตนเทานน ถาคณกำาลงโกรธใครอยางมาก และคนททำาใหคณ

โกรธกยงคงยนอยตรงหนา ดาวา หรอตะโกนเสยงดงใหรายคณ คณจะใชวธตามดความ

โกรธของคณไปกได แตคงหยดความโกรธไมไดในทนทนนหรอก

การฝกปฏบตธรรมไมไดฝกไวใชแคเรองทเกดขนเฉพาะหนา เราตองหาเวลาพจารณาความ

โกรธจนเกดความเขาใจถองแทวาธรรมชาตของความโกรธเปนเชนไร ความเขาใจอยาง

ชดเจนแจมแจงนแหละถอเปนการเตรยมพรอมไวกอน จตจะมความระมดระวงตวไวกอน

ตลอดเวลา พอจะเกดความโกรธ กจะรตวตงแตมนจะเรมโกรธ แลวเมอนำาความเขาใจมาใชก

จะไมเหนประโยชนทจะโกรธ ตวโกรธมนกจะไมมทางเกดขน

เราตองหาเวลาสำาหรบใชกบการพจารณา ถาคณฝกสมาธมามากจตมกำาลงด กจะใชเวลาใน

การพจารณานอยหนอย อยางเรองโกรธกตองถามตวเองกอนวา ทผานมาตอนทตวโกรธ

มนจะโผลหวขนมานนมเหตการณอะไรเกดขน ถาคณตอบวา ตอนนนเจาคนทเกลยดคณเขา

ตะโกนดานนไง การตอบเชนนถกตองในทางโลก แตในทางธรรมตองหาตนตอทอยภายใน

จตใจของตวคณเองตางหาก และการคนหานตองทำาใหเสรจสนในชวงเวลาแพลบเดยวดวย

ขอยกตวอยางทพวกเรานาจะเขาใจเรองเวลาแพลบเดยวไดดขน ลองนกถงตอนทคณฟง

ขาวทางวทยหรอกำาลงเปดเทปธรรมะ ถามวาคณฟงเสยงทผานเขามาทางหแลวเขาใจเรอง

ราวไดในทนทใชไหม เชน ขาวบอกวา พายกำาลงมา แคไดยนคำาวาพาย คณกเขาใจแลวใชไหม

วา พายคออะไร จตของเรามนทำางานไดเรวอยางนแหละ และการพจารณาธรรมกตองทำาให

เรวกวานนอกจงจะเขาใจแตละสภาวะธรรมได

267

คนทเพงเรมฝกสมาธหรอพดตามสมยนยมกตองวาฝกวปสสนา ยากทจะเขาใจวาเราจะตาม

รสภาวะในชวงเวลาแพลบเดยวไดอยางไร ถาไมใชแคเสยง แตมทงรปรสกลนเสยงประดงเขา

มาพรอมกน เราจะแยกแยะแตละเรองและหยดอารมณทจะเกดขนตามมาไดอยางไรในพรบ

ตา ... ไมงายเลยใชไหม

ถาคณสงสยวาเรองทเขยนมานจรงหรอเทจ กขอใหลองฟงพระธรรมเทศนาของพระอรยเจา

ทงหลายแลวลองเปรยบเทยบดใหละเอยดวา ททานกลาวไวในคำาเทศนนนมเรองทเลาใหฟงน

อยตลอดเลยใชไหม เพยงแตวาทานจะไมอธบายเปรยบเทยบใหเหนแตละสวน ตวอยางทยก

ขนเพอใชเปรยบเทยบใหเหนธรรมะของแตละรปกตางกนไป สกแตวาทานถนดหรอเหนวา

เหมาะกบตวอยางใด

คณอาจโตแยงวาไมเหนอยางทวามาสกนด กเปนเพราะคนยคนเร มมการศกษามากขนก

ยอมมความสงสยเกดมากขนตาม จงไมคอยเชอคำาสอนทดธรรมดาธรรมดาของทานวาจะว

เศษวโสอยางไร คนยคนตางจากคนยคกอนทวางายกวา พอพระทานสอนใหทำาอยางไรกจะ

ทำาตามโดยไมสงสย พอทำาตามไปแลวกจะพบผลสำาเรจได โดยไมจำาเปนตองเขาใจในทมาและ

เหตผลวาทำาไมตองทำาอยางนนอยางนหรอทำาไปเพออะไร ทำาตามทานไปเถดแลวจะเขาใจเอง

เราตองเตอนตวเองไวดวยวา พระบางรปยดหลกวาทานจะเทศนใหคำาสงสอนถงขนเฉพาะ

เทาททานทำาไดแลวเทานน พอเราถามทานถงขนทเกนกวาททานทำาเปนทำาถง ทานกจะอาง

จากคำากลาวของผอนแทนวาจากนไมใชความรความเหนของทานนะ

เราควรคดแบบนกวทยาศาสตรหรอคดงายกวานนจะเอาแคคดถงนกเรยนประถมมธยมกได

กอนทจะลงสนามมาทำางานใชชวตจรง เราตองผานการเรยนหนงสอ พอเรยนทางทฤษฎ

แลวกมการทำาการทดลอง ซงการฝกปฏบตธรรมกมขนตอนแบบเดยวกน กอนจะลงสนาม

จรงตองผานการทดลองมากอนซำาแลวซำาอกจนรซงถงสภาวะความเปนจรง พอสงใดกำาลง

268

จะเกดขน แครสภาวะแวบเดยวกเทยบกบปญญาความรทเคยทดลองมากอน วา ออ อยางน

เอง อกแลว หรอแค ออ เฉยๆ เรองทจะเกดกไมเกด

พอเขยนถงคำาวาเกด เชอวาเราทานทงหลายทมงปฏบตธรรมอยางจรงจง ลวนไมมความ

ตองการกลบมาเกดอกใชไหม แลวคณเขาใจในรปกายของตวเองดมากนอยแคไหน เหนชดร

ซงหรอยงวารางกายประกอบดวยอะไร แครชดแคนนยงไมพอ คณตองเหนแจงในโทษ คณ

รสกเบอหนายสะอดสะเอยนกบการมาอาศยอยในรางกายนแลวหรอยง ถาชวตนสนไปแลว

จตของคณยงหวนหารางกายอนเปนมนษยสตวตวตนเราเขาอยอก คดอยากแคแวบเดยว

จตกจะพาคณกลบมาเกดอกนนแหละ

ขอใหพยายามใชปญญาพจารณากนเยอะๆจะไดเกดปญญาทไมตองมาเกดภพเกดชาตกน

ตอไปอก ตองทำาใหถงขนใจเปนกลางไมยนดยนราย ไมวอกแวกไปทางอน เวนแตมงส

นพพานเทานน

-------------------------------------------------------------------------

269

เรอง : อยากไดธรรมะ ตองทำาเอาเอง

-------------------------------------------------------------------------

เดยวนคนรอบตวของผมทงภรรยาญาตมตรลวนสนใจธรรมะ ตางหาเวลาไปเขาหลกสตร

วปสสนาตามทจดกน 8 วน 7 คนกนบอยครงขน มแตผมนแหละทไมเคยเขาอบรมหลกสตร

วปสสนากบใคร อยางเกงผมกไปนอนวดคางคนระหวางวนทมพธทอดกฐนทอดผาปาเทานน

เพราะผมไดรบคำาสอนจากหลวงปบญตา วดคลองเกต จงหวดลพบร ซงทานสอนวา "อยาก

ไดธรรมะ ตองทำาเอาเอง" แมหลงจากนนหลวงปบญตามาพกทบานผมอยคนหนง ทงๆทม

โอกาสไดใกลชดกบทาน ผมกไมเอยปากถามธรรมะจากทานสกคำา เพราะรตวแลววา ของด

เชนธรรมะน ไมมใครสรางใหได นอกจากตวเราตองหาทางสรางขนมาเอง คราวใดทตดขดไม

เขาใจธรรมะเรองใด นานทกจะโทรศพทไปกราบเรยนถามขอสงสยจากพระทานเปนเรองๆไป

ทกวนนผมสรางวดเอาไวบาน สรางไวในหองพระหองนอนในบานของผมเอง กอนนอนถาไม

เหนอยนกกจะนงสมาธ ตอนเชาถาไมตดตองออกไปสอน Excel กจะนงสมาธ นงไปเรอยๆ

โดยไมไดใสใจวาจะใชเวลานานเพยงใด

หลวงนาสายหยด วดสะแก จงหวดอยธยา ทานสอนวา "ใหกลบไปฝกสมาธทบาน แลวหลวง

ปหลวงตาจะไปสอนเอง" ผมสงสยวาหลวงปหลวงตาททานวาจะไปสอนผมทบานนนเปนใคร

หลวงนาสายหยดกอธบายวา "กอหลวงปหลวงตาทแกๆๆๆตายๆๆๆๆแลวนนแหละ เดยว

หลวงปหลวงตาทานจะไปสอนทบานใหเอง กลบบานไป"

270

หลวงพอพธ ฐานโย วดปาสาลวน จงหวดนครราชสมา ทานกลาวไววา เมอตดขดสงสย

ปญหาเกยวกบเรองสมาธนไมตองถามใคร ขอใหตงคำาถามทสงสยไวกอน จากนนใหนง

สมาธโดยไมตองคดถงปญหานนอก แลวพอออกจากสมาธ จตจะแวบไดคำาตอบออกมาเอง

ในตหนงสอทบานผมมหนงสอธรรมเตมไปหมด หลายปกอนตอนเรมสนใจเรองสมาธ ผมหา

ซอหนงสอสมาธทกเลมมาอาน ไมเวนแมแตหนงสอภาษาฝรง อานจนหมดรานหนงสอ จาก

นนกอานจากหนงสอเกาๆทแจกในงานศพตอไปอก (โชคดทบางเลมเปนหนงสอทแจกงาน

ศพของพระอรยเจา) สมยนนตองคยเรองสมาธกบฝรงเพราะเวบคนไทยยงไมมฟอรมให

ถามตอบปญหาธรรม ยคนนพอใชชอผมคนหาจากอนเตอรเนตกจะพบชอผมกบขอความท

คยเรองสมาธในหนาแรกๆทคนเจอทเดยว เวลาพดภาษาธรรมกใชศพทแสงตามหนงสอพระ

ไตรปฏกไดชดเจน ผมกลายเปนตพระไตรปฎกเคลอนท เขาใจวาตวเองเขาใจธรรมะอยาง

แตกฉาน เวลาสอน Excel กจะแอบแจกแฟมธรรมทผมบรรจงเขยนเองใหผเขาอบรมตด

พรอมกบแฟมตวอยางทใชอบรมไปดวย ผมชอบพดเรองธรรมะตลอดเวลาททำาได อยาก

ชวนทกคนทพบใหหนมาสนใจเรองสมาธ เพราะตวเองพบแลววาสมาธสงผลดกบตวเอง

อยางไร จงอยากใหผอนไดรบผลนนตามไปดวย

พฤตกรรมเหลานอยไดไมนานหลงจากทผมพบวา สงทรไมไดชวยใหเขาใจธรรมะถกตองตาม

ทตวเองเขาใจแมแตนอย ความเขาใจมนตางจากการทำาใหเปน ความเขาใจกบการทำาใหเปน

นนมนไมเหมอนกน และแลวผมกทงตำาราหนกลบมาตงหนาตงตาฝกสมาธ

ขอใหคณทดสอบตวเองดกได เมอใดทเกดความทกข ถามวาคณตองใชเวลานานแคไหนใน

การดบทกขทเกดกบคณ ถาตองเสยเวลายอนกลบไปอานตำาราธรรมะ หรอนงคดหาทไปทมา

นานเปนวนกวาจะดบทกขได หรอใชสตตามดทกขนนใหเหนวามนเกดขนแลวกวาจะดบไปกใช

เวลาเปนวนๆ กแสดงวาคณสอบตก

271

ทกวนนเมอผมยอนกลบไปหยบหนงสอธรรมเลมเดมมาอานอกครง ธรรมทผมเขาใจในวนน

มนตางจากความเขาใจสมยกอนอยางมาก แคตวหนงสอบางตวทเมอกอนใชสายตาอาน

ผานๆไป เดยวนกลบเหนเปนเรองสำาคญทตวเองเคยมองขาม ขอความเดยวกนกลบให

ความหมายตางจากเดม

นคอเสนทางของผม แลวเสนทางของคณละ อยากไดธรรมะ ตองทำาเอาเองหรอปลาว

-------------------------------------------------------------------------

272

เรอง : วปสสนาหยาบละเอยด

-------------------------------------------------------------------------

ขอใหคณหยบปากกาลากเสนขนมาสกเสนหนง จะเปนเสนตรงกไดไมตรงกได

คณเหนไหมวามนเปนเสน มนมจดตงตนและมจดปลายของเสนใชไหม นนไงคอการเกดขน

ตงอย ดบไป

วปสสนาอยางหยาบจะรบรเพยงเทานแหละ เชน พอหลงกรวาหลง พอไมหลง กจะรวาหลง

ดบไป

บนเสนทคณลาก ลองสงเกตวาแตละจดบนเสนทลากมนตอเนองกนตลอดไหม กดหมก

หนกเบาเทากนไปทกจดหรอไม พอจบจดหนง แลวทำาไมจงเกดจดถดไป ตอจดๆๆๆๆๆกนไป

จนกลายเปนเสน

วปสสนาอยางละเอยดกคลายๆแบบนแหละ แมมนไมใชแบบน 100% แตกมความเขาใจ

คลายๆแบบน ทกคนตองผานแบบหยาบกอนและจงจะละเอยดไดในภายหลง เพราะถาไมรวา

มเสน แลวจะรวาเปนเสนทมจดแตละจดตอกนไดอยางไร

ผทจะเหนไดละเอยดตองอาศยจตทเปนสมาธสงบอยางมาก

-------------------------------------------------------------------------

273

เรอง : พอพทโธหาย สมาธหวตอกโผล

-------------------------------------------------------------------------

เมอเลาเรองสมาธจะมปญหาทถกถามกนบอยมากกคอ นงสมาธแลวเหนอะไรบาง เหนภาพ

นมตอะไรบางหรอปลาว พทโธหายไปแลวทำายงไง

ผมเปนคนโชคดทฝกสมาธแลวแทบไมมภาพนมตอะไรแสดงขนมาใหเหน พอหลบตาแลว

สงเกตลมหายใจ พรอมกบบรกรรมพทโธ กจะตามรเฉพาะแตเรองลมหายใจและคำาวาพทโธ

ไปเรอยๆ หลายครงทจตจะแวบไปคดเรองอน แตพอรตวกจะดงกลบมาทลมหายใจตอไปอก

ซงในขณะนนกจะไมรบรวาตวเองมรางกายสวนอนๆ ไมมอาการปวดเมอย ไมสนใจเรองการ

กลนนำาลาย ไมสนใจไมใสใจกบเรองอน เพราะจตจะคอยตามรเฉพาะความรสกจากลมกระทบ

ของการหายใจเทานน ประเดนในขนนกคอ จตของผมไมเคยวาง ผมจะพยายามหาทางทำาให

จตมสงร ทำาใหสตมสงระลกอยตลอดเวลา

วาถงนมตทผมเหน ไมใชนมตอะไรอยางทคดเพอฝนกนไปวาเหนสวรรคนรกหรอเหนภตผ

ปศาจอะไรหรอก สงทผมเหนกมแตความคดนอกเรองนอกราว อยางทพวกเราอาจเผลอ

ใจลอยฝนกลางวนกนอยางนนแหละ ไมนาเรยกวานมตอะไรดวยซำา ถามงานคางหรอยงคด

แกปญหาในงานไมตก พอจตเผลอกจะหวนไปหยบยกเรองทคางขนมาคด

สวนปญหาเรองพทโธหายถอวาเปนเรองสำาคญทตองทำาความเขาใจใหด เพราะถาฝกสมาธ

แลวพบวาจตวาง ลมคำาบรกรรมพทโธ เรากจะมความรสกเหมอนกบการนอนหลบ จะรสกวา

มความสขสบายเปนอยางยง คนทไมเขาใจเรองนกจะตดกบความสข อยากจะสขอยางนนอก

274

นแหละทเรยกวาตดสมถะ พอจตวางเขาเรยกวาตกภวงค สมาธทไดกกลายเปนสมาธหวตอ

เพราะตวเราจะนงนงเหมอนแทงไม มสภาพนงเหมอนหวตอไมผดเพยน

ซงอยานกวาวปสสนาจะเกดสภาวะแบบสมาธหวตอไมไดนะ ถาจตเอาแตร ตามรไปอยาง

เดยว ถาเรองทรมนเบาบางลงไป เงยบลงไป จตของเรากจะตกภวงค รสกเฉยๆ จตวางเปน

พกๆ

สาเหตทจตวาง เพราะเรานนแหละทำาจตใหขาดกำาลง บางคนบรกรรมภาวนาคำาวาพทโธได

แปบเดยวกหลบ บางคนหลบลกแบบตกภวงค กเพราะไมฉลาดปรบสภาพการหายใจใหเรา

สามารถตามรไดชดเจนไวกอนตงแตแรก ถาเอาลมหายในสภาพทออนลามาใช พอจตสงบ

กายสงบ ลมหายใจกจะคอยๆเบาๆลงไป คำาบรกรรมพทโธกจะคอยๆเบาลงแลวหายไป เขาส

สภาวะกายหลบจตกหลบตามไปดวย

วธแกตองหาทางทำาใหกายสงบแตจตกลบตนขนมาแทน ใหบรกรรมพทโธตดกนใหถยบ ถา

จตยงแวบไปคดเรองอนใดเขามาไดอก ใหเรงคำาพทโธใหถยบมากขนไปอก ตวผมจะไมทงลม

หายใจ โดยในขณะทบรกรรมพทโธใหถยบตดตอกนไปนน กจะสงเกตความรสกจากลมท

กระทบในโพรงจมกตามไปดวย ความรสกรในขณะนน จะรสกถงการไหวตวในจตซงเกดจาก

การบรกรรมพทโธชดเจนมากกวาความรสกตามรลมกระทบเสยอก

คราวนแหละถงขนตอนสำาคญ พอจตบรกรรมพทโธจนพอแลว ใหละทงคำาบรกรรมพทโธ ผ

ทสงใหละคำาบรกรรมกคอตวเราเอง เราเปนผทำาใหพอ ลกษณะนพทโธไมไดหายไปอยางไร

เจตนา พอจตตามรจนทนแลว จตมนจะพอของมนเอง จตจะรของมนเองวาพอไดแลวเลก

บรกรรมพทโธไดแลว พอไมตองบรกรรมพทโธ กำาลงจตทเคยใชในการบรกรรมกจะหนมาใช

เปนกำาลงในทางการใชปญญาแทน

275

ถาทำาไดตามนเรากจะซงไปเองวา สมถะทวาไมเกดความรนน มนเปนจรงหรอไม และสมถะท

หลายคนเกลยดกลวไมอยากตดสมถะนน วธฝกเชนทกลาวมานหาใชสมถะทคณเคยเขาใจ

หรอกใชไหม มนไมนาจะเรยกวาสมถะเสยดวยซำา ... นแหละคอสมาธทเปนฐานของปญญา

-------------------------------------------------------------------------

276

เรอง : สมถะกบวปสสนาไปดวยกนไดดวยหรอ

-------------------------------------------------------------------------

ผมรวบรวมแฟมเสยงคำาสอนเทศนานำามารวบรวมไวในแผนดวด แลวเขยนหนาแผนไววา

สมถวปสสนากรรมฐาน กะวาตวเองจะไดฟงแบบจใจไมตองเปลยนแผนซดบอยๆ และจะได

แจกใหผสนใจนำาไปเปดฟงกน ปรากฏวามผไดรบแผนดวดแลวเอยถามออกมาวา สมถะกบ

วปสสนามนไปดวยกนไดหรอ

ยคนเปนยคของคำาวาวปสสนา สถานทฝกปฏบตธรรมหลายแหงชอบใชคำาวา วปสสนา

กรรมฐาน ซงในการฝกอบรมแมจะสอนใหรจกกบการฝกสมถะ แตมกกลาววาไมควรฝก

สมถะใหมากนก พอผเขาอบรมทเพงเรมสนใจธรรมะไดยนไดฟงครบาอาจารยหรอวทยากรท

เปนฆราวาสกลาวเชนนนกเขาใจไปวา ไมตองสนใจฝกสมถะกนหรอก จากนนเมอไดยนใคร

ตอใครพดถงสมถะหรอไดยนคำาวาสมาธ กจะพดสวนออกไปทนทวาฝกสมาธฝกสมถะกนไป

ทำาไม ฉนฝกวปสสนาตางหากนะ แลวมกทำาหนาเหยยดๆกบคนถามเสยอก

ทกวนนนาดใจทหนมสาวชาวออฟฟศหนหนาเขาฟงธรรมกนมากขน แตสงเกตวาหลายคนท

เขามาฟงธรรมมกไมมเวลามาฟงธรรมกนบอยนก บางคนมโอกาสแคครงเดยวหรอสองครง

เพราะตดธระตดหนาทการงาน นานๆทจงมโอกาสปลกตวหาเวลาลาพกรอนมาเขารวมฝก

ปฏบตธรรม ดงนนสงทเขาไดเรยนรไป จะตดใจเขาไปอกนาน ถาไดฟงวาใหเนนวปสสนา ไม

ตองสนใจสมถะใหมากนกหรอก ดวยความรความเขาใจของคนทเพงเรมกาวเขามาสนใจ

ธรรมะ กอาจเขาใจผดเชนนไปตลอด ขอใหลองสอบถามคนทำางานยคนกนกไดวา มกคนกน

ทบอกวาใหฝกสมถะ มนกลายเปนความเขาใจผดๆในสงคมไปแลว

277

ในอกแงหนง ตวกระตนททำาใหคนไมชอบฝกสมถะ คอความขเกยจฝกของคนทไมมเวลาวาง

นแหละ ทเสรมทำาใหนยมฝกเฉพาะวปสสนากน ยงบอกตอกนวาวปสสนาเปนเรองงายทำาได

งาย ไมตองเสยเวลานงสมาธ ไมตองหาเวลาวางมานงนง นงนงแลวไมเหนวาจะทำาใหเกด

ปญญาอะไรขนมา ไมเหนวาสมถะจะชวยแกปญหาในชวตประจำาวนไดอยางไร ลวนเปนเหยอ

ของกเลสดวยความอยากทำาอะไรๆทงายๆไมตองเสยเวลาทำามาหากนของตวเอง

นอกจากประเดนเรองสมถะ ในความเขาใจเรองวปสสนาเองกนาหวงยงกวาเสยอก เพราะคน

ทสนใจธรรมะแบบฉาบฉวย หรอเพงฝกวปสสนาไดไมนาน มกเขาใจเอาแบบงายๆเขาขางตว

เองอกนนแหละวา วปสสนานนฝกงาย ฝกแคนนแหละพอแลว บางคนฝกไดนานไมกปกยก

ตวขนเปนครแลวกยกตนขมทานลมครอาจารยของตวเอง

-------------------------------------------------------------------------

278

เรอง : ทำาความรจกกบผร

-------------------------------------------------------------------------

แทนทจะบรกรรมพทโธตามรอาการหายใจเขาออก คราวนลองบรกรรมพทโธตดตอกนไป

โดยไมตองสงเกตลมหายใจแตอยางใด แลวพยายามสงเกตความแตกตางของคำาวาพทโธท

ดงขนในใจวามลกษณะอยางไร แตละพทโธมความแตกตางกนไหม ทำาไมพทโธจงชอบซอน

ตวแลวความคดเรองอนจงแทรกเขามาได ... มาลองใชเวลาพจารณาทำาความรจกกบพทโธ

ใหดกนหนอยดกวา

สาเหตทบรกรรมคำาวา พทโธ ใชเพยงเพอทำาใหเตอนตวเองเทานนวากำาลงตามรทนกนอย

จตไมไดวอกแวกไปเรองอนใด ตราบใดทสามารถบรกรรมพทโธตอเนองกนไปไดอยางสบาย

นนแหละกนาจะพอใจได ซงไมจำาเปนตองเลอกใชคำาวาพทโธ จะเลอกใชคำาอนกได ใชสงอน

กไดทเปนภาษาสมมตขนมาใหเรารตววา รแลว รอย รทนอย

คราวกอนเคยพจารณาความแตกตางระหวาง การคดคำาวาพทโธ กบ การนกถงคำาวาพทโธ

(คดพทโธ หรอ นกพทโธ) ซงคดกบนกนถามเวลาคดพจารณานานๆกพอจะแยกออกละวา

พทโธตอนไหนเปนพทโธทเกดจากการคด พทโธตอนไหนทเกดจาการนก แตพอพยายามภาว

นาพทโธเรวๆตดตอกนไป มนเรวจนไมมเวลารบรวานคดหรอนกกนแน ตงหลกไววาพอ

เขาใจเรองนดแลวจะไดไมตองหวงกงวลกบพทโธอกตอไป

คำาวาพทโธทดงขนในจตตอนทบรกรรมนน จตเปนผคดคำานขนมาบรกรรม พอคดแลวแวบ

เดยวเรากจะไดยนเสยงคำาวาพทโธดงขนมาในใจ แตถาจตคดจะพดคำาวาพทโธออกมาทาง

279

ปาก เราตองใชกลามเนอทปากทลนเขามาชวย ทำาใหพทโธทเปนเสยงออกมาทางปากเปนพ

ทโธทเกดขนไดชากวา

แลวลองบรกรรมพทโธใหถยบขนมาในใจดซวา ทกจงหวะกอนทจะไดยนคำาวาพทโธขนมาใน

ใจนนมอาการขยบของลนหรอกลามเนอแถวโคนลนหรอลำาคอหรอไม ถารสก กแสดงวาเรา

กำาลงพยายามพดคำาวาพทโธออกมาทางปาก แตไมยอมอาปาก ไมยอมออกเสยงออกมา

เทานน

คนทอานถงตรงนอาจคดสงสยวาทำาไมตองมาวนวายสนใจกบทมาทไปของพทโธเชนนดวย

พอจตสงบมากขน จตจะสงเกตเหนความแตกตางเหลานขนมาเอง ถายงไมสงบกยงมองไม

เหน การพจารณาทไปทมาของพทโธ จะชวยสะทอนถงทไปทมาของการทำางานของจตตวเอง

พอเขาใจตวเองแลวกจะเกดหลกการทนำาไปประยกตใชกบอาการของจตในเวลาอน

การพจารณาพทโธขางตนเปนพทโธทเกดจากใจและผานการรบรเขามาทางใจ ตอไปลอง

ออกเสยงพทโธออกมาทางปาก ใหหเปนผรบรบาง คราวนการรบรกลายมาเปนคลนเสยง

ผานเขามาทางห จากนนใหคดถงเสยงคำาวาพทโธทเพงไดยน นำาพทโธทไดยนมาเปรยบเทยบ

กบพทโธทเกดจากความจำาคดขน แมจะเปนเสยงทดงขนในใจเหมอนกน แตพบวาสภาพของ

เสยงตางกน เราใชผรตวเดยวกน คำาวาพทโธกพทโธเดยวกน แตสงเกตเหนไหมวาสงทรมส

ถาพตางกน โดยมขนตอนของการทำาใหรตางกน แตอะไรละทไมวาจะเปนพทโธแบบใดกม

สภาวะเหมอนกน นนคอการรวา ร ตามรทน รอยนะ แบบเดยวกน

จากนนไมตองพจารณาความแตกตางของพทโธใหวนวาย จบเวลาทใชพจารณาแลวหนมาส

รางกำาลงใหจตสลบกนบาง โดยคดนกถงคำาวาพทโธในใจใหถยบ เลอกใชพทโธทคดขนในใจ

ไมมอาการขยบของกลามเนอในชองปากตามไปดวย จะพบวาภาวนาพทโธไดเรวถยบกวาแต

กอนมาก เสยงพทโธจะดงขนในใจตอๆๆๆๆๆกนไปโดยไมตองออกแรงคดเชนแตกอน

280

พอพทโธตอเนองกนไดดแลว ลองแบงจตมาสงเกตรางกายของตวเอง จะพบวาในขณะทพ

ทโธดงขนนน ในจงหวะนนจะมอาการกระเพอมไหวตวขนในกายดวย เหมอนการจบชพจรท

สมผสอาการตบๆทขอมอ แตอาการกระเพอมนมนเกดขนในจต สะทานไปทงรางกาย ให

กำาหนดหาขอบเขตของรางกายวาทอยทไหน รไดอยางไรวานคอรางกายของเรานะ

ถาจตละเอยดพอจะรลกษณะของธาตดน ไฟ ลม นำา ทประกอบขนเปนรางกายทเรารอย กาย

ทเปนของแขงนเองทเปนธาตดน ตวตนทเรารวาเปนรางกายไดกเพราะธาตดนทเปน

ของแขงมาประกอบตอกนเปนรางนเอง เรามาอาศยอยในกายมธาตดนนเพยงชวคราว ไม

นานมนกสลายตวไปแลว

ลองสงเกตอณหภมทวรางกายดบาง ออ มนรสกรอนกระจายตามรางกายทรนดวยนะ พอ

หายใจเขามนกรอนขนหนอย กระจายไปทวราง เปนจงหวะ ลมนเองทพาพลงงานมาให

ลองสงเกตอาการสบฉดเลอดในรางกายดบาง จะรสกถงคลนทไหลลกๆอยในรางกาย มน

เปนเลอดทไหลเวยนอยภายในนนเอง

เรากมแตธาตเทานน อาศยอยเพยงชวขณะแลวกจากกนไป

-------------------------------------------------------------------------

281

เรอง : ไมคดแตร

-------------------------------------------------------------------------

ปญญามสามระดบ ปญญาทเกดจากการไดยนไดฟงไดเรยน ปญญาทเกดจากการคด

พจารณาไตรตรอง และปญญาทเกดจากการทดลองปฏบต ซงปญญาระดบทสามนแหละท

เปนเปาหมายของผฝกปฏบตธรรม

ตอใหเรยนจบปรญญาเอกเปนดอกเตอร แถมเปนดอกเตอรทางธรรม สามารถทองจำา

เนอหาพระคมภรพระไตรปฎกและมความเขาใจอยางชดเจน แตถาไมเคยปฏบตธรรมใหถง

ขนแลว ความรทเลาเรยนมาเหลานนจะกลายเปนตวถวงใหเกดความสงสยมากขนเสยอก

เพราะจะพบวาบนเสนทางแหงการปฏบตธรรมนน มหลายอยางทแตกตางจากความรความ

เขาใจ

ปญญาในระดบทสามมชอเรยกวา ภาวนามยปญญา ปญญาระดบนเกดขนไดอยางไร เราคง

เคยไดยนไดฟงกนมาหลายแบบวา ปญญาแบบนตองคดพจารณาใหมาก ครบาอาจารยบาง

ทานกวา ปญญาแบบนไมตองคด ... แลวความหมายทแทจรงเปนอยางไรกนแน

ลองนกถงเวลาเราดทววาขณะนนเราคดไหม ในขณะทตาด หฟง ตารบภาพทเปนแสงส หรบ

เสยงเขามาสสมอง ในขณะนนเราเกดการรบรผานเขามาทางตาห นถามกลนโชยออกมาจาก

หนาจอทวไดดวย กจะไดพบวาจมกรบกลนเขามาอกทางหนง การรบรแบบนแหละคลายกบ

คำาทวา ไมคดแตร

282

ในขณะทเราดทว เราจะมอารมณรวมไปตามบทหนง ชวงนนเราคดเหมอนกนแตไมใชคดแบบ

คดพจารณา เปนการคดตามมอารมณตาม ซงเกดจากการใชเวทนาสญญาสงขารเขามารวม

กนในการคด บางคนคดตามนำามาเทยบกบอดตของตวเองแลวถงกบรองไหตามบทในทวท

เดยว แตถาคดแบบคดพจารณาละ เรากจะเกดสตวาทรเหนไดยนจากทวนนเปนเรองแตงขน

มนไมจรงหรอก แลวเรากดทวอยางดเฉยๆ รเฉยๆ ไมเกดอารมณคลอยตามพระเอก

นางเอกแตอยางใด

ปญญาทเกดขนในระหวางการปฏบตธรรมนน ตองตดการปรงแตงจากผดออกไปใหหมด

ตองใชตาทหลบอยนนดใหเหนสภาพการเกดแกเจบตาย ดใหเหนสภาพการเนาเปอยผพง ด

ใหเหนวากระดกทวาแขงนกในไมนานมนกสลายกลายเปนดน แลวใชจมกทไมไดกลน ทำาใหได

กลนเนาเหมนของรางกายไปดวยยงด ทำาใหไดกลนเหมนจากขหขฟนขทอยในรางกาย แลว

ใชความรสกใหรสกถงความขยะแขยงสะอดสะเอยน พยายามทำาใหรสภาวะโดยการเหนไดยน

ไดกลน ซงขนตอนทงหมดนตองใชเวลานาน คอยๆฝกไป ฝกซำาแลวซำาอก ทำาใหทงภาพกลน

และความรสกชดเจนมากขนไปเรอยๆ จนผฝกรซงถงสภาวะทแทจรง ... โดยไมไดคด แตร

ในอกแงหนงอาจมองวา การรทเกดขนจากการปฏบตธรรม เปนสงทเกดขนแลวรบเขาสใจ

ไมใชความรทเกดขนหรอมทมาออกมาจากในใจ เพราะถาเปนความรซงมทมาจากใจแลว

แสดงวาเราเผลอไปเอาความคดปรงเขาไปแตงเตมใหสงทรนนเจอดวยสงแปลกปลอม ไมใช

ความรทแทจรง ไมใชรสภาวะทแทจรง

-------------------------------------------------------------------------

283

เรอง : คดนดๆเพอคดนอยๆ หยดคดเพอรวาคด

-------------------------------------------------------------------------

ดวยนสยขสงสยของผม เมอใดทมเรองทำาใหตองคด กจะคดอยางเอาเปนเอาตาย ถาคด

อยางไมสขไมทกขอยางคดหาคำาตอบใหคนอนเชนทตอบคำาถามในฟอรมนนกไมคอยนาหวง

แตเมอใดทเจอปญหาสวนตวเปนปญหาทตวเองตองรบจดการหาคำาตอบ เมอนนกจะคด

แหลกลาน คดโนนคดน วเคราะหหาทไปทมา คด คด คด คด

ในชวงเวลาทมเรองตองคดมาก คนทเคยฝกสมาธคงทราบกนดวา มนยากเยนเหลอเกนทจะ

กำาหนดรไวกบคำาบรกรรมวาพทโธไปไดตลอด พอพยายามบรกรรมคำาวาพทโธไดแวบเดยว

จตกหวนไปคดเรองนนอกแลว ซงบางคนทชอบตามรกอาจแนะนำาวา คนเราหามไมใหคดไม

ไดหรอก ยงพยายามฝนไมใหคด ยงทำาใหเกดทกข ควรปลอยใหคดแลวตามดรตววาคดไปด

กวา ... ซงแนวทางแบบนผมถอวาเปนตางจงหวะเวลากน ชวงทใชปญญาตองใชปญญา

พจารณา แตชวงทตองการความสงบสรางกำาลงใหจตใจ เรากตองหาทางพกจตพกใจใหได

ดงนนปญหาของคนคดมากกคอ ทำาอยางไรใหจตสงบเปนสมาธไดเรวทสด

วธหนงทจะชวยใหหยดคดเรองอน ทำาไดโดยการบรกรรมพทโธตดตอกนไปใหถยบ แตถา

ปญหาเรองทตองคดตดสมองในขณะนนมนมอทธพลมากๆ พอเราบรกรรมพ

ทโธๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆไปสกพก กจะกลายเปนพทโธทเกดขนแบบเปดเทป ใจของเรามนจะ

เผลอเปดเทปเกาๆทอดไวในสมอง ทำาใหเราไดยนเสยงคำาวาพทโธตดตอกนไปเองอยางขาด

สต พอเผลอเกดขน จตกจะหวนกลบไปคดเรองนนๆอก

284

พวกเราเคยสงสยกนไหมวา ทำาไมพระอาจารยหลายทานจงสอนใหใชคำาบรกรรมพทโธ ตาม

กำากบดวยตวเลข และตวเลขนนกไมไดคงทเสยดวย เชน ใหบรกรรมคำาวาพทโธตอดวย

ตวเลขเปนชด

พทโธ 1 พทโธ 2 พทโธ 3 พทโธ 4 พทโธ 5 พทโธ 6 พทโธ 7 พทโธ 8 พทโธ 9 พทโธ 10

แลวในชดถดไปใหลดลงเหลอ 9, 8, 7, 6, 5, 4, 3, 2, 1

พทโธ 1 พทโธ 2 พทโธ 3 พทโธ 4 พทโธ 5 พทโธ 6 พทโธ 7 พทโธ 8 พทโธ 9

พทโธ 1 พทโธ 2 พทโธ 3 พทโธ 4 พทโธ 5 พทโธ 6 พทโธ 7 พทโธ 8

พทโธ 1 พทโธ 2 พทโธ 3 พทโธ 4 พทโธ 5 พทโธ 6 พทโธ 7

พทโธ 1 พทโธ 2 พทโธ 3 พทโธ 4 พทโธ 5 พทโธ 6

พทโธ 1 พทโธ 2 พทโธ 3 พทโธ 4 พทโธ 5

พทโธ 1 พทโธ 2 พทโธ 3 พทโธ 4

พทโธ 1 พทโธ 2 พทโธ 3

พทโธ 1 พทโธ 2

พทโธ 1

285

จากนนกวนกลบไปเรมตนตงแตแรกใหม ใหบรกรรมเชนนไปเรอยๆ จนจตสงบ

ดวยความชอบสงสยของผม กวาจะเชออะไรงายๆกตองผานการคดวเคราะหทดลองกอน

เพอหาเหตผล ผมไมใชคนทชอบทำาตามใครงายๆ ถาจะทำาตองเขาใจวา ทำาไปทำาไม เพออะไร

แมวาเหตผลทหาไดมนจะไมใชเหตผลทถกตองรอยเปอรเซนต แตถาพอจะทำาใหโลงใจไมตด

สงสยแลว มเหตผลนอยๆกยงดกวาไมมเหตผลเสยเลย

การทเราตองภาวนาตวเลขกำากบตอทายคำาวาพทโธ มสาเหตเพอทำาใหจตตองคดตามไปบาง

หาทางใหจตคดบาง ไมใชเอาแตนกถงคำาบรกรรมพทโธอยางเดยว เปนอบายททำาใหเราคด

นดๆเพอคดนอยๆ ดกวาทจะปลอยใหจตหวนไปคดมากๆแถมคดนอกเรองนอกราวเสยอก

และสาเหตทตองถอยหรอเพมตวเลขตอทาย ทำาเพอเปนการเตอนใหคอยระวงไมใหสตหลด

ไปเปดเทปคำาบรกรรมทเราบนทกไวในใจ ตวเราเองตองเปนผร คอยตามรไปใหตลอด และ

เปนผบรกรรมเองในทกจงหวะของคำาวาพทโธ

ถา พทโธ 1 ถง พทโธ 10 ยากเกนไป ทำาใหรสกเครยดจนจตไมสงบ ใหเปลยนไปเลอก

บรกรรมเปนชด ชดละ 3 พทโธ เชน พทโธ พทโธ พทโธ พอจบรอบนแลวกเรมรอบใหมวา พ

ทโธ พทโธ พทโธ , พทโธ พทโธ พทโธ , พทโธ พทโธ พทโธ นกเปนวธตองคดนดๆ ใหครบ

รอบละ 3 พทโธ

เมอหลายปกอน ผมนกวาตวเองเขาใจธรรมจนถงแกน ใครพดอะไรมาเขาใจหมด จนกระทง

วนหนงแมนมซงเปนคนชวยเลยงผมมาตงแตเกด (ผมเรยกทานวา แมปา) อยดๆกนอน

หลบตายไปเสยแลว วานนยงเหนหนาตากนอยดๆ วนถดมาแมปาตายไปแลว วนนนแหละท

ผมพบวา ธรรมทตวเองเขาใจไมมประโยชนแมแตนอย มนเปนแคปญญาของคนทอานฟงมา

มาก พอถงคราวทมเรองกระทบจตใจอยางแรง แมจะพยายามพทโธอยางไร จตกจะหวน

คดถงแมปา ตองรองไหคดถงอกนนแหละ

286

ผมพยายามคนหาวาจะทำาอยางไรใหหยดรองไห ทำาอยางไรจงจะไมคดถงแมปา เปดหนงสอ

ธรรมะหลายเลมเพอหาคำาตอบ พบคำาสอนของหลวงพอทล ขปปญโญ ทานสอนวา เมอไฟ

ไหมบาน อยาเพงหาวาไฟไหมเพราะอะไร แลวอยาเพงคดดบไฟดวยละ

เมอไฟไหมบาน ใหดใหแนกอนวาไฟไหมจรง และไฟทไหมนนมนกำาลงไหมบานของตวเอง

(ไมใชวาไฟไหมบานอนทสรางหางกนเปนโยชน)

พอไดพบคำาสอนเชนน ผมกคดขนมาไดวา ในชวงเวลาขณะนนผมมเรองทตองคด คดถงแม

ปา คดถงอยางแรง แรงอยางทไมเคยเกดความคดถงมากเชนนมากอน ดงนนหากนงสมาธ

แลวพยายามบรกรรมคำาวาพทโธ แคคดคำาวาพทโธ นนไง พทโธกเปนความคดเหมอนกน แค

คดอะไรขนมานดเดยว เมอนนความคดเรองแมปากจะผดแทรกเขามาทนท

สงทตองทำากคอไมตองคด ใหนงสมาธนงนง ไมตองบรกรรมคำาใดๆ ไมตองกำาหนดสตตาม

รสงใดทงนน พยายามทำาจตใหนง หยดคด แลวคอยสงเกตความคดทผดขน เมอใดทรตววา

คด คดนนกจะเกดขนเดยวเดยวแลวจางหายไปอยางเรวมาก

พอสามารถรกษาจตใหสงบไดสกพก ผมกเกดความคดแวบขนมาถามตวเองในใจวา แลวทก

วนนเวลาทดขาวทางทววาคนนนตายคนนตาย ทำาไมผมจงไมรองไห ... ออ กเพราะคนทตาย

ไมใชญาตมตรคนทเรารจกนนา ผมไมไดคดวาคนทตายเปนอะไรของผม เขาไมใชของเรา

พอไดคดเชนนแลว จากนนมาผมกไมรองไหเพราะคดถงแมปาทตายไปอกตอไป

เรองทเลามานคงพอใหเหนกนแลววา เราตองใชปญญาเลอกวธการใหเหมาะกบแตละ

สถานการณ แทนทจะปลอยใหคดมาก เรากหลอกใหคด แตคดนอยๆ จากนนความสงบจะ

287

ตามมาใหเอง แตถาตดปญหาทตองคดมากๆ ทางออกหนงคอตองหยดคดเพอทำาใหจตสงบ

กอน พอจตสงบแลวเราจะคดอานหาทางออกไดอยางชดเจน

ทกขณะจต ตองพยายามคดพจารณาธรรมชาตสงรอบตวอยตลอดเวลา เหนใบไมรวงกคด

พจารณา พบเหนสงใดตองหาทางนอมนำามาใชประโยชนใหเกดขนกบตวเองใหได แมวาสงท

ตองพบเหนเจอะเจอ จะเปนสงทไมพงประสงคกตาม

-------------------------------------------------------------------------

288

เรอง : มาตรฐานของใจ ของจรง ของปลอม

-------------------------------------------------------------------------

เจาตวกเลสมลกเลนหลอกใหเราตายใจไดเสมอ หลายครงหลายคราทผมถกกเลสมนหลอก

ครงทรตวไดกเพราะมองเหนทกข แตทไมรตวสมมากมายหลายครงเหลอเกนเมอกเลสมน

มาพรอมกบความสข พอเราสขใจกนกวาเปนเรองทถกตอง มเหตผลรอยแปดยกมายนยน

วาถกตอง อกทงเราเปนคนยดถอความถกตอง พอเจอวาเรองนนเรองนเปนความถกตอง

และทำาแลวสบายใจ กยดมนถอมนวาเปนสงทด พอตดสนใจทำาไปแลวจงคอยรวาเรานหนอ

ถกเจากเลสหลอกเขาอกแลว

ความยดมนถอมนนแหละเปนสมนของกเลส เรามกหาเหตผลมายนยนวาสงทยดมนถอมน

นนเปนสงทถกตอง ซงทกคนยอมหาเหตผลเขาขางตวเองใชไหม สดทายใจของเรากจะเอยง

โดยเจาตวหารตวไม กลบทำาตวปดหปดตาปกหลกคดวาใจมนตงตรงอย จงเปนเรองยาก

เหลอเกนทจะรตว เวนแตวาจะหาทางเทยบกบมาตรฐานของใจ

แลวมาตรฐานของใจวดดวยอะไร มาตรฐานทวานมนอยทไหน

มาตรฐานทวไปมทงมาตรฐานอยางหยาบใชกนทวไปกบมาตรฐานอยางละเอยดทใชกบคนท

ตองการวดอยางละเอยด มาตรฐานของใจมอยางหยาบอยางละเอยดเชนกน

มาตรฐานของใจอยางหยาบ เรมจากการรจกใหทาน อยางละเอยดขนมาคอการรกษาศล และ

ละเอยดสดๆคอการภาวนา .... ทาน ศล ภาวนา นแหละเปนมาตรฐานของใจ

289

ผใฝหาทางสงบตองเรมจากการรจกให ใหโดยไมไดหวงผลตอบแทน และในขณะทไดรบ

สงของจากใคร ควรพจารณาดใหดดวยวา ผใหนนหวงสงใดตอบแทนจากเราหรอปลาว ผให

ทมเจตนาแอบแฝง อาจใหของเราเพอวนหนงเขาจะทวงเอาคนบวกกบดอกเบยทบตนอก

หลายเทาตว ถาเรารกษาสมดลยของการใหกบการรบกเรยกไดวามมาตรฐานของใจแลวละ

โดยเรองนขอใหมาตรฐานเอยงไปทางใหมากกวาทางรบจะดกวามาก

ใหไปเถด ถาใหไปแลว ผรบสามารถนำาไปใชใหเกดประโยชน โดยไมเกดผลเสยกบใคร

การรบกควรรบเฉพาะสงทควรรบ เทาทควรรบ ไมใชวาเขาให กรบอยเรอยไมรจกพอ หรอรบ

มาแลวมผลเปนการตดสทธของผอน ทำาใหเขาหมดโอกาสรบบาง

เมอไดใหไปแลว และไดรบสงทเขายกใหเรารบอยางบรสทธแลว เราเองกตองไมเอาสงทคน

อนเขาไมอยากใหดวย นแหละคอศลหาขอ ไมเอาชวตผอน ไมขโมยของผอน ไมแยงสาม

ภรรยาของผอน ไมพดจาหลอกลวงผอน ไมเสพสงของมนเมาซงทำาใหเราเบยดเบยนผอน

โดยไมรตว

แตศลหาขอนหลายคนตความเขาขางตวเองจนไมเคยผดศลแมแตขอเดยว จงขอใหวดกนท

ความทกขของผอนทเกดขนจากการกระทำาของตนกแลวกน การกระทำาใดๆททำาใหผอนเกด

ความทกขกายทกขใจ หรอแมไมทำาใหเขาทกข แตเปนการปดโอกาสลดโอกาสทเขาจะพนทกข

นนแหละผดศลหาขอแลว การฉวยโอกาส การเบยดเบยนผอน การเอารดเอาเปรยบผอน

การซอขายแลกเปลยนใดๆททำาใหอกฝายหนงเกดความทกข เขาขายผดศลทงนน ไมวาผนน

จะทำาโดยมเหตผลทงหลกกฎหมายหรอหลกใดๆกตาม ศลเปนมาตรฐานทเหนอกวากฏ

เกณฑทมนษยกำาหนดไว

290

การใหทานทด ยอมเกดบญ รบของทด ผใหกไดบญ สวนการผดศลทำาใหเกดบาป แมการผด

ศลนนๆจะไมผดกฏหมายกตาม

มาตรฐานตวละเอยดทสดเกดจากการภาวนา เกดจากการฝกสมาธปฏบตธรรม ซงมาตรฐาน

ตวนมหลายระดบเกยวของกบใจโดยตรง เปนสภาพจตใจของผปฏบตเองในแตละสภาวะ

บางคนทออกกำาลงมาเหนอย พอไดทานนำาฟงเพลงกหายเหนอยสบายใจ

บางคนทำางานไมเคยหยดพก แคไดลาหยดไดพกแคนกพอใจ

บางคนไดเงนแครอยบาทกพอใจ บางคนไดลานบาทจงจะพอใจ

บางคนรอนใจเรองธรกจ พอไดเขาวดฟงเทศนฟงธรรมกเยนใจ

บางคนชอบสวดมนต ทำาใหสงบใจสงบกาย

บางคนชอบฝกวปสสนา พอรอนจจง ทกขง อนตตา กเรมปลอยวาง ใจกเบาสบาย

เราจะรสภาพมาตรฐานของใจวาเปนของจรงของปลอมกนแนกตองใชการภาวนา ยง

สามารถตามรพจารณาสภาวะไดละเอยดมากขนไดเทาใดกยงดเทานน เพยงแตวาเราจะไม

คอยรตวหรอกวาจตมความสามารถในการพจารณาสภาวะไดละเอยดเพยงพอหรอยง บาง

คนพอใจกบความสงบ สงบไดแคนนกพอใจ บางคนฝกสตตามร พอรเหนการเกดดบแคนน

กพอใจ เรมแรกตองสงบกายใจใหไดกอน พอไมรสกตววาจตไมสงบเมอใด ยอมแสดงวาผด

มาตรฐานทเคยรบร

291

ยงฝกปฏบตธรรมมากขน มาตรฐานของใจกยอมละเอยดมากขน แลวจะพบวาทเรารนนนะ

ของปลอมแทบทงนน ทคดวาเปนของจรง พอดใหละเอยดกจะพบวาเปนของปลอม

-------------------------------------------------------------------------

292

เรอง : เกดมาทงท ไมเสยชาตเกด

-------------------------------------------------------------------------

ในปพ.ศ.2552 ผมจะมอายปาเขาไป 50 ปแลว ไมนาเชอวาเวลามนผานไปรวดเรวเหลอเกน

เมอยอนดสงทตวเองไดทำาในเวลาทผานไป แมมความผดพลาดอยบาง แตสวนใหญเปนสงท

ทำาใหผมภมใจวา ในการเกดมาครงน ไมเสยทหรอกนะทเกดมา หวงไววาชวงเวลาของชวตท

เหลออย จะไดทำาอะไรๆอกหลายอยางโดยเฉพาะในเรองการคนควาใหถงเบองลกแหงจตใจ

ของตนเอง

คนทวไปเกดมาโดยไมรวาเกดมาเพออะไร รตวแตวาตอนเดกกตองเรยนหนงสอ โตขนตอง

ทำางานหาเงน จากนนกแตงงานมครอบครว แลวหาเงนเลยงลก พอลกโตกหวงวาจะไดพง

ลกในยามแกเฒา และขอใหมชวตทผาสก มรางกายแขงแรง ไมเจบไมปวย

คนไทยในอเมรกาเลาใหฟงวา อเมรกานนะ เปนสวรรคของเดก นรกของผใหญ สสานของ

คนแก เพราะตอนเดกจะมโรงเรยนใหเลอกเรยนไดโดยไมตองแยงกนจบฉลากเขาเรยน มสง

ตนตาตนใจใหชวตวยเดกเปนวยทนาสนกสนาน พอโตขนกตองทำามาหาเลยงชวต ฝรงสวน

ใหญทำามาหาเงนไมใชเพอตวเอง แตหาเงนเพอใชหน บานกกเงนเขามาซอ รถกก กวาจะจาย

เงนกหมดกแกชรา ลกหลานกไมสนใจใยด ตางคนตางอย ... คณกะวาจะใชชวตของคณ

แบบนหรอปลาว

ชวตของผมไมไดตางจากคนทวไปอยางทเลามา เพยงแตวาผมไมมลกทจะตองเปนหวง ม

แตภรรยา แมว และลกศษยลกหาทมเยอะแยะจนจำาหนาตาชอเสยงไมหวดไหว นอกจากนนท

สำาคญคอผมไดใชโอกาสทไดเกดเปนมนษยอยางคมคามากกวาคนทวไป

293

คณทราบไหมวา ภพทมนษยอาศยอยน เปนภพเดยวทใชในการสรางสมบญบารม ถาเกดบน

สวรรคกมแตใชบญทสรางไว ถาลงนรกกตองชดใชกรรมททำาไป ไมมภพภมอนใดทเปน

เหมอนธนาคารใหคณเกบสะสมบญ สามารถสรางสะสมอรยทรพยไดเชนในภพนอกแลว

คนสวนมากเกดมาเพอตงหนาตงตาหาเงน พอไดเงนมากเกบสะสมไว แตหลายคนมโอกาส

หาเงน แตไมมโอกาสไดใชเงน เอาแตทำางานหามรงหามคำาจนรางกายจตใจเสอมโทรม พอ

อายไมมาก รางกายกหมดสภาพ กลบตองใชเงนทอตสาหเกบหอมรอมรบไวใชในการรกษา

ตนเอง บางคนกะวาจะลาออกมาใชเงนตอนอาย 45 แตพออายได 40 กมาตายจากไปเสย

กอน ยคนสมยนคนแกคนหนมมโอกาสตายกอนเวลาอนควรพอๆกน วาไปแลวคนหนมสาว

เสยอกทนาจะมอายสนกวาคนยคกอนเพราะสภาวะแวดลอมของโลกเสอมโทรมกวาแตกอน

ทกอยางททำามาหาไดบนโลกน ลวนตองแลกมา ถาอยากไดสงหนง กตองเสยสงหนง หลาย

คนทำางานหนกจนรางกายจตใจมแตความทกข จากนนกพยายามไปฝกโยคะออกกำาลงกาย

เพอหาความสขมาชดเชย

การทำางานหนกเหมอนกบตวเลขตดลบ การฝกโยคะเหมอนกบเลขบวก พวกเราหลายคน

ชอบเอาเลขบวกกบเลขลบมารวมกนเพอใหชดเชยกนไป ทำาไมหนอคนเราจงไมเลอกทำางานท

เปนบวกตงแตตน จะไดไมตองเสยเวลาเอาสงอนเขามาชดเชย

คนสวนมากทำางานเพอหาเลยงชวต เรยกวาทำางานเพอเงนเพอหาทรพยมาใช แตนอยคนท

จะมโอกาสทำางานเพอคนอน คณอาจบอกวามอาชพบางอาชพเทานนแหละทจะเปดโอกาสให

ทำาเชนนน เชน หมอ คร หรองานบรการ ไมหรอก ... ทกอาชพนนแหละททำางานเพอคนอน

ไดเสมอๆ ขนกบวาเราตงหลกตงแตแรกวาจะทำางานเพอเงนหรอทำางานเพออะไรกนแน

294

สมมตคณเปนคนขายผา ถาตงใจวา จะชวยไปหาซอผามาขายจากตลาดผา เพอคนอนทอย

หางไกลไปมาไมสะดวก เขาจะไดไมตองเสยแรงเสยเวลาเสยคารถเดนทางไปหาซอผาจากท

ไกลๆ แลวคณกตงราคาเอากำาไรเขาพอควรใหคมกบคาเหนอยของตวเอง ... ตงใจขายของ

อยางนแหละเปนการทำางานเพอคนอน แตถาเอาแตตงหนาตงตาขายของ เพอเอากำาไรมาหา

เลยงชวต ถาเหลอเงนกเอาไปทำาบญบาง กถอเปนขนรองลงไป

ผมเชอวา ถาเราจะขายของ โดยตงใจวาขอมแตใหไวตงแตแรก งานนนๆจะมลกคาขาประจำา

มาไมขาดสาย และจะไดรบอรยทรพยไปในตว

ตรงขามกบการขายกคอการซอ แทนทจะตงหนาตงตาตอราคากบแมคาหาบเรเพอประหยด

เงนเพยงไมกบาท ถาเราตงใจชวยซอของเพอเขาจะไดขายของหมดเรวๆ สามารถกลบไป

บานไวกวาเดม มเวลาอยกบครอบครวไดมากกวาเดม การซอเชนนกสรางอรยทรพยไดเชน

กน

คนเราจะรวยในทนททรจกกบคำาวาพอ พอใจกบชวตความเปนอยทไดมาจากอาชพสจรต

ลองมองดคนเดนถนนซ ลองนบดวามกคนกนทรวยกวาคณ แตถาคณเอาแตคบคนทรวย

กวา พยายามเขาสงคมชนสง เลอกคบแตคนทแตงตวหรหรา นงรถคนโต ชวชวตของคณก

จะจนอยวนยงคำา และทสำาคญกคอคณจะไมรจกกบคำาวาพอ ชวตทงชวตจะมแตตงหนาตง

ตาหาเงน พอจากโลกนไปกมแตตวเทานน ไมมอรยทรพยตดตวไปใชในชวตหนา คนรวย

แบบนมความสขบนกองทกข แตคนทรจกพอจะมแตความสขไมมทกข

-------------------------------------------------------------------------

295

เรอง : การรตว ทหลายคนมองขาม

-------------------------------------------------------------------------

การฝกวปสสนาจำาเปนตองอาศยการมสตระลกรเปนเครองมอสำาคญ เพยงแตวาการรตวท

เราควรจะร มไดมเพยงการมสตระลกรเทานน ยงมการรตวอกอยางหนงทหลายคนมองขาม

นนคอการรตววาคณเปนใคร มนสยอยางไร มฐานะเปนเชนไร มสภาพความเปนอยอยางไร

ซงการรตวเหลานแหละทจะชวยใหคณมสภาพทชวยใหสามารถฝกสตระลกรไดงายขน

หลายคนอาจคดวาฉนรจกตวเองดอยแลว แตทำาไมคณยงตองมความรสกนอยใจ ขอจฉา

ไมพอใจคนอนททำาไมดกบคณอยอกละ ทำาไมจตใจของคณจงยงไมหนกแนนเพยงพอ ทำาไม

จตใจยงหวนไหวกบเรองทเขามากระทบใจไดงายๆ

คณควรรตววาในขณะนคณมความพอดแลวหรอยง ดซวาคณมหนสนอยมากไหม ถาไมม

หนกแสดงวาคณไมตองหวงวาตองหาเงนมาใชใหทน แตถามหน กควรคดวางแผนการ

หาเงนมาเพอชำาระหน ไมใชหากนเปนวนๆเรอยไปตามยถากรรม เมอคณมการวางแผนท

ดแลว คณกจะสบายใจ ไมตองคดหวงกงวลเปนอปสรรคตอการฝกปฏบตธรรม

ถาคณยงตองพงคนอน ไมวาตองอาศยบานคนอนอยหรอตองหยบยมขาวของคนอนมาใช

ใหพจารณาดวา ตวคณเองกสามารถอยไดดวยตวของคณเองมใชหรอ อาจหาบานทเลกลง

หนอย มทรพยสนนอยลงหนอย มความเพยงพอในการดำารงชวต พยายามทำาตนใหเปนท

พงของตน เลกงอคนอน เลกสงสคสใหคนอนททกคราวคณตองเปนผเร มสงใหกอนทกป

เลกโทรศพทไปรบกวนคนอน แลวคณกจะสบายใจ ไมตองตกเปนเบยลางใหคนถอไพเหนอ

กวาจะสบโขกคณเมอไหรกได

296

ถาคณหวงเรองตกงาน ลองสงใบสมครงานไปยงบรษทจดหางานใหเขาชวยหางานให เพราะ

ถาคณเปนคนมความสามารถจรงๆแลว บรษทจดหางานจะคอยโทรชวนคณยายงานไปทอน

ทมตำาแหนงใหญขนหรอเงนเดอนสงขนอยตลอด พอคณรตววาไมมทางตกงานแลว ตอให

หวหนามาตอวาหรอมปญหาในงานมากเพยงใด คณกจะสบายใจ ไมหนกใจ เพราะเพยงแค

เขยนใบลาออกจากทน เดยวเดยวคณกไดงานใหมอกแลว

ถาคณคดวายงมเงนนอยมาก ทำาใหตองทำางานอยางหามรงหามคำาจนไมมเวลาดแลสขภาพ

ของตวเอง ขอใหมองไปดคนรอบขางวามคนอกมากมายทมฐานะตำาตอยกวาคณ แตเขา

เหลานนกใชชวตอยางมความสข คณกจะทราบวาตวเองมเพยงพออยแลว ความสขมไดขน

กบเงน

ถาคณมปญหากบคนใกลชด ขอใหประเมนคนรอบขางไปเลยวาคนแตละคนนนเปนคน

อยางไร มนสยใจคอเปนอยางไร ขโกง หรอไวใจไดหรอไม คณจะไดระมดระวงตวไวเสมอหาก

ตองตดตอใกลชดกบคนเหลานน ถาคนขโกงมาโกงเงนคณ กไมตองไปโกรธเขาวาทำาไมมา

โกงคณ เพราะเขามนสยขโกงอยแลว หากไมขโกงตางหากทจะเปนเรองแปลก

ตวอยางการรตวขางตนเปนเพยงบางสวน เมอคณรตวรจกตวเองดแลวกไมตองยกไปอวด

คนอน แตขอใหเกบเปนความลบ เกบเปนความภาคภมใจ ยามใดทเกดปญหา กขอให

พจารณาดวาเปนปญหาจรงหรอไม ปญหาหลายๆอยางมไดเปนปญหาแมแตนอย เพยงแต

คณอาจลมมไดรจกตวเองใหดพอเทานน

ถาคณรตวเองวาฉนนแยเหลอเกน มนอยกวาคนนนคนน ยงอยากไดโนนไดนอกมาก ขอให

ลองมองดตวเองใหดกวาเดม ขอดบางอยางในตวคณ สามารถนำามาชดเชยกบขอเสยบาง

อยางไดเสมอ

297

จดประสงคของการรตวดงกลาว เปนการเตรยมตวใหรพรอมไวกอน ไมตองรอใหเกดเรอง

เกดราวขนแลวจงคอยรตว กอนทจะทำาตนใหเปนทพงของตน กควรรตววาตวเองมอะไรท

พงไดบาง แลวคณจะรสกสบายใจ โลงใจ ชางมนไดอยางสมเหตผล ไมตองหวงกงวลเรอง

ของคนอน จากนนเมอใดทเกดปญหา กนำามาเทยบกบการรทเตรยมไว แลวจะพบความจรง

วาปญหาทกำาลงเกดขนเปนปญหาของใครกนแน

-------------------------------------------------------------------------

298

เรอง : ยงฝก ยงฟงซาน

-------------------------------------------------------------------------

ไมวาคณกำาลงฝกวปสสนากรรมฐานหรอฝกสมถกรรมฐาน การฝกทงสองอยางมจด

ประสงคเดยวกนคอมงสความสงบ วปสสนาเปนการใชปญญาดบตนเหตของทกข พอดบ

ทกขไดแลวจตใจกสงบ สวนสมถะเปนการกำาหนดจตใหสนใจกบเฉพาะเรองใดเรองหนงหรอ

สงใดสงหนง ทำาใหเลกวนวายกบเรองอนสงอน แลวจตกสงบเหมอนกน เพยงแตวาพอพน

จากความสงบ กจะพบวาสาเหตตนตอของปญหายงมอย ยงไมดบไปเชนการฝกวปสสนา

เมอเกดความสงบขนมาแลว(ไมวาเกดจากการฝกแบบใดกตาม) ผฝกจะพบวา ระหวางทจต

เขาๆออกๆในความสงบ หรอระหวางทกำาลงหาทางทำาใหจตสงบ มนมเรองราวเยอะแยะไป

หมดทแวบเขามาในใจ แลวพอออกจากความสงบมาใชชวตประจำาวน กจะรสกวาจตใจฟงซาน

มากกวาเดม เกดอาการคดมากเครยดหนกกวากอนฝกเสยอก ผฝกหลายคนพอเจอ

ประสบการณแบบนมกคดวาตวเองเดนมาผดทาง นกวาตวเองฝกแลวไมเกดความกาวหนา

บางคนถงกบตดสนใจเลกฝกไปเลย

ความสงบทไมมคณคาคอความสงบทไมทำาใหเกดปญญา หากพอเกดความสงบแลว จตกดง

เขาสความสงบ นงนงไมไหวตง ทงรางกายและจตใจไดพกผอน เปนการสรางใหจตมกำาลง

แตถาผฝกไมนำากำาลงจตทไดมาใชในทางพจารณาตอ เอาแตตดอยในความสงบกแสดงวา

เดนมาผดทาง

299

ผทฝกจนสามารถทำาจตไดสงบมากขน ยอมสามารถเหนอาการไหวตวของจตไดชดเจนขน

ดงนนการทฝกแลวพบวายงฟงซานมากขน แสดงวามาถกทางแลว เพยงแตวาจะตองใช

ปญญาจดการกบอารมณฟงซานเหลานนใหดบไปใหได

ในสภาวะจตใจของคนทวไปทไมเคยฝกสมาธ จตจะเรรอนไปตามสงทเขามากระทบผานทาง

ตาหจมกลนกายหรอการคดไปเองของใจ โดยจะรชดเฉพาะในเรองทมอทธพลมากพอใหจต

หนมาใสใจเทานน เรองเลกเรองนอยถกมองขามไปตลอดเวลา ในวนหนงๆจงจดจำาไดแค

เฉพาะบางเรอง ยงถาในแตละวนตองใชชวตซำาแลวซำาอก ตนเชาขนมากลางหนาแปรงฟน

ขนรถไปทำางาน ทำางานเสรจกกลบบาน ทานขาวเยนเสรจกอาบนำาเขานอน คนเรามกกลาย

สภาพเปนหนยนต ใชชวตตามโปรแกรมทกำาหนดไปเรอยๆ ดเหมอนวามสต ตามรเหมอนคน

ทฝกสมาธ แตขาดการกำาหนดสตดวยตวของตวเอง

สวนผฝกสมาธโดยเฉพาะการฝกใหรจกแยกแยะแตละสวนของสตปฏฐานส ขนธหา ธาตส

รปนาม จะพบวาในทกขณะจตในแตละเวลาแคชวงเสยววนาทนน มเหตการณเกดขนมาทำาให

จตรบรมากมาย ผฝกจะรสกวาจตของตวเองมความไว เหนอาการไหวตวของจตอยตลอด

เวลา กลายเปนคนออนไหวมากกวาเดม รสกไวตออารมณมากกวาเดม จะพบวาจตตวเองมน

ซกซนยงกวาลงเสยอก ผฝกททำาไดถงขนนถอวากาวหนา เพยงแตตองรจกใชปญญา

จดการกบสงทรเหลานน

การจดการกบสงทร ตองรจกแยกแยะสงทรออกเปนสวนๆ เพราะถาแยกไมเปนกเหมอนกบ

การทำาการรบโดยไมไดดชยภมและไมไดประเมนความสามารถของกองกำาลงขาศก

พระพทธเจาทานจงทรงสงสอนใหแยกรปนาม แยกธาตออกมาเปนดนไฟลมนำา แยกขนธ

ออกเปนรปเวทนาสญญาสงขารวญญาณ แยกสตปฏฐานสออกเปนกายเวทนาจตธรรม ซง

การแยกแยะเปนหลายแบบนกคอการแยกแบบเดยวกนนนเอง ตางกนเพยงหยาบละเอยด

และชอทเรยกขานกน

300

พอเรารจกชอเรยกขานและสามารถแยกเปนแลวกไมจำาเปนตองเรยกชอวาเปนสงนนสงน

อก ใหใจทำางานไปตามภาษาของใจ ตดตามอาการไหวตวของจตไปใหถงตนเหตภายในกายใจ

ของเรา

จากทผมฝกปฏบตมา พบวาชวงดงกลาวนเปนชวงทยากเหลอเกน พอใจมนไวมากขน ก

ทำาใหเหนปญหามากขน เรองเลกเรองนอยทไมเคยเหนวาเปนปญหา กกลายเปนปญหาให

ขบคด ตองคดมากขน (โดยไมไดปลอยจตใหสกแตวาตามรไปจนมนดบของมนเอง) แต

กลายเปนหนาทของผมเองทตองหาทางคดพจารณาคนควาหาอบายทจะดบเรองเหลานนท

ผดขน นกระมงทานจงสอนวาใหหาสถานทปฏบตธรรมทสงบเพอจตจะไดใชปญญาอยาง

เตมกำาลง และหากตดปญหาทคดอยางไรกคดไมออก กตองพงครบาอาจารยเปนผชแนะ

เพยงแตวา กอนทจะพงครบาอาจารยนน เราตองพยายามพงตวเองใหเตมทกอน ถาพอตด

นดตดหนอย คดอะไรไมออก เอาแตคอยวงไปหาครบาอาจารยกไมใชทางทควร

-------------------------------------------------------------------------

301

เรอง : ฝายรบ ฝายรก

-------------------------------------------------------------------------

พอไดยนไดฟงคนทฝกปฏบตธรรมพดวา "กำาลงพยายามดใจตวเองอย" แลวอยากถามวา

ดใจตวเองแลวจะทำาอะไรตอบาง จะดใจตอไปใหเหนสภาวะอนจจงทกขงอนตตา จะดใจใหรตว

วากำาลงมจตทเปนราคะ โทสะ โมหะ จะดใจเพอทำาใหรวากำาลงทกข จากนนพอดใจพบคำาตอบ

แลวกชางมน ปลอยมนไป เพราะเราไดดใจจนพบสภาวะทเกดขนแลวจนชดเจน ... เชนนน

หรอ

ถาดใจแลวเอาแตร รแคสงททำาใหเราร เรากจะเกดความรมากขนนดเดยว ไมไดรอยางท

สมควรกบการฝกวปสสนาหรอกนะ

ความรทเกดขนจากการฝกตามร ถารแลวไมไดนำาความรนนไปใชตอ การรแบบนนกไมไดรท

แตกตางจากการดหนงดละคร มนเปนความรทภายนอกเขาสงมาให ถาเราเอาแตรบ รบ รบ

รบ รบรแลวไมไดคดพจารณาตอ กนาเสยดายเปนอยางยง

หลายคนเฝาดตวเองเมอเกดความทกข รตวแควาฉนกำาลงทกข คดปลอบใจตวเองวา เดยว

ทกขกจะหมดไป ไมมทกขใดทจะทกขไดไปตลอด จากนนกรสกปลอยวาง ชางมน ซงการคด

แบบนถอวาพอรบได แตยงไมไดทำาใหดบตนเหตของทกขนนแมแตนอย คราวหนาพอเกด

เหตการณใหทกขเชนนนอก กตองคดพจารณาเชนนนซำาอก เชนนนหรอ

แลวถาไมไดทกขละ ฉนมแตความสข ไมไดสขหรอไมไดทกข จะใชสภาพเชนน สภาพทไมม

อะไรผดแผกแตกตางจากวนธรรมดาๆ ในการสรางปญญาใหเกดขนไดอยางไร

302

วปสสนาตองรจกในการตงรบในเบองตน เราตองรจกแยกแยะสงทรบเขามาในจต จากนน

ตองอาศยกำาลงจตทไดจากสมถะ ทำาตวเปนฝายรกเขาไปบาง คดพจารณาใหเหนทกข แลวไล

หาเหตของทกข ไลยอนไปหาเหตของเหตกลบไปมาจนคลอง กวาจะเอยคำาวา "ชางมนได"

เราจำาตองรชดเจนแจมแจงกอนแลวจงชางมนดวยเหตดวยผล ไมใชสกแตวา ชางมน ปลอย

มนไป

ทตองระวงใหมาก คอ ถาจตยงขาดกำาลง ยงขาดวธคดแยกแยะอยละกอ อยาคดแหยมไป

ตอกรกบกเลสตวใหญๆเขาทเดยวละ เชน ในสภาวะทเรากำาลงถกกระตนใหเกดความอยาก

อยากได อยากม อยากเปน ขนอยางมากนน แคคดฝนวาฉนไมอยาก แคคดวาฉนจะปฏเสธ

ความอยากเหลานน เรากจะถกความอยากบกทะลวงเอาชนะเขามา ทำาใหขาดสตไดอยาง

ไมทนตงตว ดงนนถาคดวายงไมแนจรง ขออยาเพงกำาหนดจตรกเขาไป แตใหสงเกตตามร

สภาวะอารมณนนเฉยๆไวกอน

การแกทกข ตองหาทางแกไขทตวเอง อยาไปสนใจกบคนอน เราจะทำาตวทำาตนแตกตางจาก

สงคมกชางเขา เราจะคดแปลกแหวกแนวจากคนอนกชางเขา ในเมอมนเปนวธคดของเรา

เปนอบายทเอาชนะทกข เปนอาวธทเราใชรกบกตกเลสไดกแลวกน

-------------------------------------------------------------------------

303

เรอง : มใชรแค พทโธ

-------------------------------------------------------------------------

ตงแตฝกสมาธใชคำาบรกรรมวา พทโธ เปนตนมา ผมไมเคยคดวานเปนการฝกสมถะแมแต

นอย และอยากออกมาคดคานเสยดวยซำาหากใครบอกวานแหละเปนสมถะ เพราะผลทเกดขน

จากการบรกรรมวาพทโธมมากมาย มนเปนความรลวนๆ และยงสงสยอยวา คนทไมเคยฝก

จตใหมกำาลง จะใชปญญาของตวเองเอาชนะกเลสไดอยางไร แคตอนจะใชปญญาแลวไมรวธ

ด ไมรวธสงเกต ไมรวธดใหตอเนอง แลวจะเกดปญญาขนมาเองไดอยางไรกน

-------------------------------------------------------------------------

304

เรอง : รกชอบ เกลยด กลว หลง สาเหตของความลำาเอยง

-------------------------------------------------------------------------

มลกศษยมาปรบทกขกบผมวา พอของเขาลำาเอยง รกลกไมเทากน แลวถามความเหนของ

ผมวา อาจารยคดวาพอแมรกลกเทากนไหม ผมตอบวา ไมเทากนหรอกครบ ไมมทางเทากน

ถงพอแมจะคดวาตวเองใหความรกลกเทากนแลวกตาม แตในสายตาของลกกยงรสกวาพอ

แมรกลกแตละคนไมเทากนอยด

ความรกของพอแมทดควรเปนความรกแบบไมมเงอนไข (Unconditional Love) นนคอ

เปนความรกทมแตให ใหโดยไมมความคดวาตองการรบสงใดตอบแทน ซงความรกทด ไมวา

เปนความรกของใคร ระหวางใคร กควรเปนความรกแบบน โดยถาพจารณาหลกพรหมวหาร

ส เมตตา กรณา มทตา และอเบกขา นนแหละคอการใหความรกทถกตอง เปนการใหโดยไม

ลำาเอยงทงในแงตวผรบและตวผให และเมอไดใหไปแลวแตยงชวยใหดขนไมได กตองทำาใจให

หนกแนนและเปนกลาง

ความรกทด ตองใชคำาวา ใหความรก มใชรบความรก แตคนทงหลายมกหมกมนแตความรก

ในแงของความตองการความรก อยากไดรบความรกจากผอน

ในทางธรรมะ พระพทธเจาทรงสอนวา ความลำาเอยงหรอความอคต มสาเหตสำาคญมาจาก

ความรสก 4 อยาง คอ ความรก ความเกลยด ความกลว และความหลง

เวลาทเรารกชอบอะไร ยอมใหความเอาใจใสและทมเทใหกบสงนน ไมวาจะทำาอะไรดหรอราย ก

จะหาเหตผลเขามาสนบสนนวาททำาไปนนถกตองแลว ถงจะผดกใหอภยได ยอมรบกนได สม

305

กบคำาวา ความรกทำาใหตาบอด พอแมทลกทำาผดมกชอบปกปองลกจนเสยคนกเพราะรกลก

มากไปนเอง

สวนความเกลยดทเปนสาเหตของความลำาเอยงละ คนเรามกจดจำาเรองทเกลยดไดชดเจน

กวาเรองรก เมอใดทตดสนใจไปแลววาเกลยดอะไร กยากเหลอเกนทจะเปลยนใจหรอยอม

เปดใจมองเสยใหม พอขนชอวาเกลยดแลว มกคดแตวาเกลยดแลวแคนใจไปตลอด โดยไม

พยายามดวาเหตททำาใหเกลยดนนยงคงมอยปรากฏอยหรอไม ตอใหทำาดแกตวนบรอยนบ

พนครงกยงคงจำาความเกลยดไดขนใจ

ถาเจอคกรณทฝายหนงเรารกชอบพอ กบอกฝายหนงทเราเหมนขหนา คนเรากมกตดสนใจ

งายๆทำาใหคนผดกลายเปนคนถก คนถกกลายเปนคนผด คนทเสยหายกลายเปนคนหาเรอง

คนอนกอน

ความกลวททำาใหเกดความลำาเอยง เชน กลวเสยชอเสยหนาของตวเอง กลวอทธพล กลว

เสยเพอน กลววาจะไมมคนเขาขางใหความสนใจ เลยทำาใหตนตองลำาเอยงไปทางทจะปองกน

ไมใหภยมาถงตน

สวนความหลงนน เปนเหตสำาคญทเกดจากความโง ความไมร การขาดความไตรตรองให

รอบคอบ ความฉนเฉยวรบดวนตดสนใจ หรอชอบวาตามเขาทำาตามเสยงสวนใหญ ไมมความ

คดหนกแนนเปนของตวเอง

ผฝกปฏบตธรรมควรเรยนรทมาของความลำาเอยงดงกลาวน พยายามลดความลำาเอยงตด

ความลำาเอยงทงทเกดตอผอนและตอตวเองใหได ยามใดทจะคดตดสนใจเรองใด ตองใช

ปญญาไตรตรองใหรอบคอบ พจารณาใหชดเจนกอนทจะทำาอะไรลงไปวา สงทจะทำาลงไปนน

เกดขนเพราะเรารกชอบเขาจงให เพราะเราเกลยดเขาจงไมให เพราะเราจำาใจตองทำาเพอสนอง

306

ตอบตอความตองการสวนตว หรอเปนเพราะเรายดมนถอมนจนไมมองเหตผลดานอนหรอ

ไม

เมอใดทจะตดตอคบหากบผใด ขอใหพจารณานสยของคนผนนไวกอน จากนนเมอพบวาเขา

ลำาเอยง กยอมเปนเรองธรรมดาตามนสยของเขา พอเราเขาใจเชนนแลว แทนทจะโกรธหรอ

นอยใจ เรานาจะรสกสงสารทเขากยงวายวนอยในความรกความเกลยดความกลวและความ

หลงตามประสาของคนทวไปนนเอง

307

เรอง : ดจต ... ดทไหนหนอ

-------------------------------------------------------------------------

ยคนคำาวาดจตเปนคำายอดฮต จะหนหนาไปทางไหนกพบแตผสนใจดจต ปากตอปากบอกตอ

กนวาดจตเนยไมยากหรอก ใครๆกฝกดจตกนได ไมตองเขาวดตงหนาตงตาฝกสมาธ ไม

ตองนงขดขาขวาทบขาซายเอามอขวาทบมอซาย ไมตองหลบตานงจบลมหายใจ ไมตองทำา

อะไรๆทวามานใหมากหรอก แคทำาบาง ไมตองมาก แตใหฝกตามรดจตของตวเองในชวต

ประจำาวนไปเรอยๆกพอ งายๆแบบนแหละ

สงสยกนบางไหมครบวาทเขาดจตกนนน ดกนทไหนหนอ จตมนอยตรงไหน

ตอนนคณกำาลงมอง กำาลงไดยน กำาลงไดกลน กำาลงรรส(นำาลายของตวเอง) กำาลงรสก

รอนหนาว กำาลงรสกตววา เนย ฉนกำาลงคดอย ซงการตามรผานตาหจมกลนกายใจนน เกด

ขนอยตลอดเวลา เรารบรสภาวะเหลานอยางชวยไมได รางกายจตใจมนเปดประตอารบแขก

ทงวนทงคน เพยงแตวาเราจะตองหนไปเฝาดประตแคประตเดยวกอน จงจะรวาอะไรทกำาลง

เดนผานประตนนเขามา

สงทกำาลงเดนผานประตเขามา ไมใชเดนหรอกนะ เพราะสภาวะทแทจรงสงทผานเขามาทางตา

หจมกลนกายใจนน มนวงเขามาตางหาก และไมไดมแขกวงเขามาเพยงคนเดยวเสยดวย มน

วงพรเขามาพรอมกนเปนโขยงทเดยวนะ พอเราเจอแขกทคนกนกอาจหนไปทกทายเสย

หนอย ถาเปนแขกแปลกหนามหนาตาดราย เรากอาจวงหลบหาทซอน แทนทจะเฝาดแขก

กลบกลายเปนวงตามแขกไปเสยแลว จากยามเฝาประตทมตวตนเปนคน กลายรางเปนลงท

วงตามแขก ปนซายปายขวา มอารมณตามแขกไปแลว

308

สมมตวาคณไดยนเสยงดง "ตง" คณอาจหลงกลกบเสยงนนโดยเผลอไปคดวา นมนเปน

เสยงอะไรหนอ หนตกใสหลงคาบานหรอปลาว หรอเปนเสยงอะไรตก แวบทคณเผลอคดตาม

ไปนนแหละ ขาดสตแลวนะ ชวงทคณคดหาวาอะไรเปนตนเหตของเสยง "ตง" นนแหละ คณ

ไมไดตามรดจตไปตลอดอยางทคดไว จะวาดจตกดอย แตเปนการดทไรการควบคม ขาดการ

กำาหนดสตใหเปนไปอยางผรผดเฉยๆ

จะเปนผรผดเฉยๆไดอยางไร ตองเรมจากฝกดแบบไมเฉยใหคลองกอน เราตองฝกจตให

เชอง แตวงเรวทนกบแขกทวงผานเขามา ถาเราวงเรวพอๆกบแขก เราจะเหนหนาตาแขกได

ชดเจน ยงเราวงเรวกวาแขก เราจะเหนหนาตาของแขกทวงผานเราไปแลวเสยดวยซำา และยง

กวานน จะไดพบแขกทแอบยองเขามาเบาๆซงเราไมเคยพบมากอนดวยนะ

จะตามรดจตได เราตองทำาจตใหวงเรวจนนงใหไดกอน พอเรวไดทแลวจะพบททวานนไดเอง

แตกอนจะเรวจนนงไดนน ตองหนมานงขดสมาธเอาขาขวาทบขาซายเอามอขวาทบมอซาย

หลบตาลง แลวคอยๆฝกตามรเสยใหม ฝกดขางในกายใจของเราเองนแหละวาแมในชวงท

นงนงอยกตาม ในขณะนนมอะไรทเคลอนไหวเปลยนแปลงอยบาง จากคลาน มายน พอยน

เปนกคอยฝกเดน เดนคลองแลวฝกวง วงจนไมตองบอกใหวงกวงไดเอง

ดจต ... ใหดทนแหละ ททคณดทนนนไง

มนไมใชเรองของขนาด สถานท นำาหนก แตออกจะขนกบปจจยดานเวลามากกวา !!!

-------------------------------------------------------------------------

309

เรอง : ขอบคณนะ ททำาใหเหนทกข

-------------------------------------------------------------------------

ผมขอขอบคณสมาชกในฟอรมสนทนาธรรม ทชวยกนบอกคำาสนๆสำาหรบใชเตอนตวเอง ซง

ผมชอบใจกบคำาสนๆ "ขอบคณนะ" ทคณ Pat แนะนำาวาเปนคำาของหลวงพอมตซโอะ เควส

โก ใชเมอพบกบทงเรองดหรอเรองรายในชวต

ทำาไมตองขอบคณใหกบความทกขดวยนะ อยากไดความทกขกนหรอไง

คนสวนใหญไมไดสนใจเขาวดเขาวากนหรอกใชไหม ตราบใดทยงใชชวตไดตามปกต ยงพอ

ทนกนได หรอยงมลาภยศสรรเสรญทรพยสมบตใหเชยชม คนเหลานนกไมมวนหนหนามา

สนใจธรรมะ บางคนปากบอกวาสนใจ แลวผลดวนประกนพรงไปเรอยๆ คอยบอกแตวาชวงน

งานเยอะ รอไวกอน รอใหแกเฒากอนใชไหม วาไปแลวกลบตายไปกอนไดเหนธรรมกหลาย

คน คนเหลานตดกบความสขโดยหารไมวาสขกบทกขมนกเรองเดยวกน เพยงแตวาทกขนน

เหนไดชดกวาสข

สขทางโลกเกดขนเมอเราสมหวงในสงทตองการ เมอใดทไดรบสงตามทอยากได อยากม

อยากเปน ไดตามใจหวง เมอนนยอมมความสข แตสขทเกดขนมนไมอยกบเราตลอดไป แค

พอสขเกด เรากตองทกขในทนทนนแหละ เพราะเราตองขวนขวายหาทางรกษาสขนนให

ยนยาวถาวรใหนานทสดเทาทจะทำาได ดคนทรวยมฐานะกแลวกน นอยคนนกทจะรจกกบคำา

วาพอ พอรวยแลวกยงอยากรวยขนไปอกไมรจบ แทนทจะใชทรพยสนเงนทองทมอย(มาก

แลวนน) เพอใชชวตอยางพอประมาณ ทำางานแคพอสมควร กลบมงหาเงนใหรวยมากขนไป

อก ไมรจกจบจกสนสกท

310

ทงหมดนมไดสอนใหขเกยจ ไมไดบอกใหหยดทำางานแลวนงอยบานเฉยๆ เพยงแตคนเรา

ตองรจกใชชวตอยางฉลาด มเวลาใหกบชวตและมงหนาสนใจปฏบตธรรมไดบาง ถายงหนม

ยงสาวเปนวยทเหมาะกบการทำางาน กควรทำางานใหเตมกำาลงความสามารถ แตถาเกนวยนน

มาแลวกควรรตว เลอกงานทสมกบวยเสยบาง และอยาประมาทเพราะคนเราไมไดแกตาย

ตามวยกนทกคน

ความสขเปนเหมอนยาพษทไรสไรกลนไรรส คนเราตดความสข ยงสขมากเทาใด ยดตดมาก

เทาใด พยายามแสวงหาความสขมากขนเทาใด พอหมดสข พอไมไดรบความสข กจะยงม

ความทกขมากขนเทานน พวกเราทานยาพษแหงความสขกนไปทกวนทกเวลาอยางไมรตว

เราควรหมนใชปญญาพจารณาใหดวาทวาสขอยนน มนเปนความสขจรงๆหรอ ถาเปนความ

สขของเราจรง เราตองมความสขไดตลอดไป คดใหตลอดวาทรพยสนเงนทองทไดมา ถามน

เกนพอดแลว เกนความสามารถของตวทจะดแลรกษาไดตลอด 24 ชวโมง มนคมกบความ

ทกขทแฝงตามมาหรอไม

ลองถามตวเองซวา เกดมาทำาไม ถาเอาแตตอบวา ชวยไมไดเพราะเกดมาแลวกตองรบกรรม

และทำาหนาทไปตามกฎกตกาของโลกมนษย ถาตอบแบบนกนาเสยดาย เพราะผนนจะตอง

ยอนกลบมาเกดซำาแลวซำาอก ซงชวตหนากใชวาจะไดเกดเปนมนษยทมความเปนอยแบบท

เลอกเกดได แถมอาจตองกลบมาเกดเปนสตวเดรจฉาน เปรต อสรกาย แลวจะคดกลบมา

เกดอกไหม

ยามใดทเกดทกข ขอใหพยายามคดขอบคณนะททำาใหเหนทกข พอเหนทกขแลวอยาพยายาม

ยกโทษใสขอหาปายความผดใหกบผอน ขอใหพจารณาหาเหตแหงทกขจากตวของเราเอง

ทกขทกอยางตองมเหต ทกอยางทเกดขนตองมเหตปจจยของมน เราคดผด เหนผด ทำาผด

311

อะไรไปหรอ ถาแกไมไดเพราะผานไปแลว กตองยอมรบผลของมน คดถงอดตเพอแกไขนน

ทำาไมไดหรอก มแตจะทำาใหทกขใจมากขน ใหหาทางปองกนแกไขไมใหทำาผดซำาเชนนนอก

ทกขทกอยาง แกไขได แกทตวของเราเอง

ขอบคณนะ ททำาใหเหนทกข

312

เรอง : ดจตหรอด(อะไรกได)เฉยๆ ... ฝกกนอยางไร

-------------------------------------------------------------------------

ผมปญญามกชอบใชสมองในการคด ซงการคดนแหละททำาใหผมปญญาทไมเคยฝกจต หลง

คด หลงร แลวหลงตามไปวาตนบรรลธรรมขนนนขนนไดแลว คนทตดกบการคดมากเทาใด

กยากทจะหยดคดหยดนก พอตาหจมกปากลนกายใจไดรบสมผสจากสงใด จตกจะคดรตาม

ไปตางๆนานา แตทแยทสดกคอ หากตนคนเคยกบสงใดมากอน พอไดรบรในสงนนอก กมก

มองขามไป ไมไดใสใจตามร เพราะตวเองคดวารดอยแลว รชดอยแลว หากไมเชอวารจรงกจะ

เขยนอธบายสงทรไดเปนหนา เพอพสจนใหดกยงได

คนทใชปญญาเชนทกลาวมาน ไมใชปญญาในทางธรรมะหรอกนะ มนเปนแคปญญาทเกด

จากสญญาความทรงจำาในอดตทเราแตละคนเลาเรยนกนมาตางหาก ปญญาทางโลกของคน

ทเรยนสงเปนดอกเตอร อาจเปนปญญาทางธรรมเพยงระดบเดกนอยชนอนบาลกได

ถาเทยบกบความรทางวทยาศาสตร จะเหนวามนกวทยาศาสตรทฉลาดหลายกลมทเดยวท

พยายามคดคนทฤษฎใหมๆ โดยไมตองพงความรเดมทเชอถอกนมา แลวพบวาสงทเราเคย

สงสอนกนมาวาเปนอยางนนอยางนมานานนน ตอนนทราบกนใหมแลววา บางอยางทเรา

ทราบกนนนผด หรอบางอยางมนไมผด แตกไมถกตองทงหมด

ผมขอยกวธฝกสมาธของทานพอล วดอโศการาม มาใหด เพอใหชวยกนคนหาวามสวนใด

บางทเปนการฝกใหด... เฉยๆ (ดเนอหาวธการฝกฉบบเตมไดจาก

http://www.yajai.com/cat-7/cat-9/17-1/ )

ใหนกถงลมหายใจเขาออก คอ ใหนบลมเปนคๆ ดงน

313

พท ลมเขา โธ ลมออก อยางนไปจนถง ๑๐ ครง

แลวใหตงตนใหมอกดงน คอ ลมเขา พทโธ หนหนง ลมออก พทโธ หนหนง ภาวนาอยางนไป

จนถง ๗ หน

แลวใหตงตนใหมอกดงน คอ ลมเขา ลมออก ใหภาวนา พทโธ หนหนง ทำาอยางนไปจนถง ๕

หน

แลวใหตงตนใหมอกดงน คอ ลมเขาลมออกหนหนง ใหภาวนา พทโธ ๓ คำา ทำาอยางนไปจน

ครบ ๓ วาระของลมเขาและลมออก

ตอนนใหบรกรรมแต พทโธ คำาเดยว ไมตองนบลมอกตอไป ปลอยลมตามสบาย ทำาใจใหนงๆ

ไวทลมหายใจเขาออกทมในชองจมก

เมอลมหายใจออก อยาสงจตออกตามลม เมอลมหายใจเขา อยาสงจตเขาตามลม ทำาความ

รสกอยางกวางขวางเบกบาน แตอยาสะกดจตใหมากเกนไป ใหทำาใจสบายๆ เหมอนเราหายใจ

ออกไปในอากาศโปรงฉะนน ทำาจตใหนงเหมอนเสาทปกไวในรมฝงทะเล นำาทะเลขน เสากไม

ขนตาม นำาทะเลลง เสากไมลงตาม

เมอทำาจตนงสงบไดในขนนแลวใหหยดคำาภาวนา พทโธ นนเสย กำาหนดความรสกไวเฉพาะลม

หายใจ แลวคอนขยบจตเลอนไปตามกองลม

ขนตอนฝกแตละขนลวนเปนการฝกใหดเฉยๆใหเปนดวยกนทงนน เปนหลกของการทำาใหตด

ไวกอน จากนนกฝกละ พอละจนคลองแลวจงนำาหลกการนไปใชกบเรองอนตอ

314

แรกสดเราตองตดกบคำาวาลมหายใจ ตดกบคำาวาปลายจมก พอรแลววาคออะไร อยทไหน ม

ลกษณะใหรเปนอยางไร จากนนกไมตองเสยเวลาไปเรยกขานชอวาลมหายใจหรอปลายจมก

ตอไปอก

จากนนใหนำาคำาวาพทโธ เขาไปตดกบสงทรในขนแรก โดยใหบรกรรม เมอลมเขา พท เมอลม

ออก โธ

แลวตามดวยชดบรกรรม ลมเขา พทโธ ลมออก พทโธ เปนขนตอนททำาใหตดพทโธเขากบลม

ตอนตอไปนจะเรมยากขน ใหรอจนกวาจะหายใจเขาหายใจออกเสรจกอน แลวจงบรกรรม พ

ทโธ ครงหนง

ขนตอนนแหละ ถาดเฉยๆเปน เราจะตองปลอยใหอาการของการหายใจเขา อาการของการ

หายใจออก ดำาเนนไปของมนเองเงยบๆ โดยไมหลงไปคดถงคำาวา พทโธ หรอเขาไปคดตงชอ

เรยกขานความรสกเหลานนวาอะไรอก แลวพอหยดหายใจ กำาลงจะหายใจเขาในรอบถดไป จง

บรกรรมวา พทโธ

คนทไมเคยฝก อาจคดไปเองวาไมเหนจะยาก แตสำาหรบผมแลว มนไมงายเลย ทจะรอย ร

ตามไป รไดตลอด โดยไมเผลอไปคดเรยกขานชอสงนนวาคออะไร

-------------------------------------------------------------------------

315

เรอง : ขอยนยนวา สมาธปญญาเปนของคกน

-------------------------------------------------------------------------

สมาธปญญาเปนปญหาใหถกเถยงกนเรอยมา

สมถะไมจำาเปนตองฝก ใหหนไปฝกวปสสนากนไดเลย บางกวาตองฝกสมถะบางเลกนอย เอา

แคไดสมาธบางกพอ บางกใหคำาแนะนำาวา การทำาสมถะมประโยชนกบนกปฏบตทกคน แต

จำาเปนสำาหรบนกปฏบตบางคน การทำาสมถะจำาเปนและขาดไมได สำาหรบสมถยานกหรอผ

ปฏบตทใชสมาธนำาปญญา คอตองทำาสมถะจนเกดฌานเสยกอน แลวคอยพจารณาองค

ธรรมใหเกดปญญาในภายหลง แตการทำาสมถะไมใชเรองจำาเปนทขาดเสยไมได

คนทชอบใชปญญา ตองฝกวปสสนา สำาหรบวปสสนายานกหรอผปฏบตทใชปญญานำาสมาธ

คอผเจรญสตสมปชญญะระลกรรปนามไปเลย แลวจตจงคอยรวมเขาอปปนาสมาธเองใน

ภายหลง

โปรดดคำาสอนของหลวงปมน ภรทตโต หลวงพอเฟ อง โชตโก (ทานเปนศษยทานพอล

ธมมธโร ซงเปนศษยหลวงปมน) สมเดจพระสงฆราช และหลวงตามหาบว ญาณสมปนโน วา

ทานกลาวถงประเดนนไวอยางชดเจนอยางไร

ขอความจากหนงสอ มตโตทย ของหลวงปมน ภรทตโต

"พระอรหนตทกประเภทบรรลทงเจโตวมตต ทงปญญาวมตต

316

อนาสวำ เจโตวมตต ปญญาวมตต ทฏเฐว ธมเม สยำ อภญญา สจฉกตวา อปปสมปชช วหรต

พระบาลนแสดงวาพระอรหนตทงหลายไมวาประเภทใดยอมบรรลทงเจโตวมตต ทงปญญา

วมตต...ทปราศจากอาสวะในปจจบน หาไดแบงแยกไววา ประเภทนนบรรลแตเจโตวมตต

หรอปญญาวมตไม

ทเกจอาจารยแตงอธบายไววา เจโตวมตตเปนของพระอรหนตผไดสมาธกอน สวนปญญา

วมตตเปนของพระอรหนตสกขวปสสกผเจรญวปสสนาลวนๆ นนยอมขดแยงตอมรรค

มรรคประกอบดวยองค ๘ มทงสมมาทฏฐ ทงสมมาสมาธ ผจะบรรลวมตตธรรมจำาตอง

บำาเพญมรรค ๘ บรบรณ มฉะนนกบรรลวมตตธรรมไมได ไตรสกขากมทงสมาธ ทงปญญา

อนผจะไดอาสวกขยญาณจำาตองบำาเพญไตรสกขาใหบรบรณทง ๓ สวน ฉะนนจงวา พระ

อรหนตทกประเภทตองบรรลทงเจโตวมตต ทงปญญาวมตตดวยประการฉะนแลฯ"

ขอความจากหนงสอยาใจ ซงรวบรวมคำาสอนของทานพอเฟ อง โชตโก

"คนเรามสองประเภท คอชอบคด กบไมชอบคด

คนไมชอบคด เวลาฝกสมาธตองบงคบใหพจารณา ถาไมบงคบใจจะตดสมาธอยนน เปน

สมาธหวตอไมยอมไปไหน

สวนคนชอบคด กวาใจจะเปนสมาธได กตองบงคบใหสงบมากหนอย แตพอเปนแลว เรอง

การพจารณานนไมตองบงคบ มอะไรมากระทบ ใจจะพจารณาทนท"

ขอความจากหนงสอ วธสรางบญบารมสมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช สกลมหา

สงฆปรณายก

317

เมอจตของผบำาเพญตงมนในสมาธจนมกำาลงดแลว เชนอยในระดบฌานตางๆ ซงจะเปน

ฌานในระดบใดกได แมแตจะอยแคเพยงอปจารสมาธ จตของผบำาเพญเพยรกยอมมกำาลง

และอยในสภาพทนมนวล ควรแกการเจรญวปสสนาตอไปได อารมณของวปสสนานน แตก

ตางไปจากอารมณของสมาธ เพราะสมาธนนมงใหจตตงมนอยในอารมณใดอารมณหนงแต

อารมณเดยว โดยแนนงอยเชนนน ไมนกคดอะไรๆ แตวปสสนาไมใชใหจตตงมนอยใน

อารมณเดยวนงอยเชนนน แตเปนจตทคดและใครครวญหาเหตและผลในสภาวธรรมทง

หลาย และสงทเปนอารมณของวปสสนานน มแตเพยงอยางเดยวคอ "ขนธ ๕" ซงนยม

เรยกกนวา "รป-นาม" โดยรปม ๑ สวน นามนนม ๔ คอ เวทนา สญญา สงขาร และวญญาณ

ขนธ ๕ ดงกลาวเปนเพยงอปาทานขนธ เพราะแทจรงแลวเปนแตเพยงสงขารธรรมทเกดขน

เนองจากการปรงแตง แตเพราะอวชชา คอความไมรเทาสภาวธรรม จงทำาใหเกดความยดมน

ดวยอำานาจอปาทานวาเปนตวตนและของตน การเจรญวปสสนากโดยมจตพจารณาจนรแจง

เหนจรงวา อนสภาวธรรมทงหลาย อนไดแกขนธ ๕ นน ลวนแตมอาการเปนพระไตรลกษณ

คอ เปนอนจจง ทกขง และอนตตา

ขอความจากหนงสอ คำาถาม-คำาตอบ ปญหาธรรมทานอาจารยพระมหาบว ญาณสมปนโน

มคนเขาวาการปฏบตธรรมไมจำาเปนตองทำาสมาธกอนกได แตใหพจารณาเลยแลวคอยกลบ

มาทำาสมาธทหลง อยางนจะถกตองไหมคะ

นนคนเขาบอก ทนพระพทธเจาบอกนะ สมาธปรภาวตา ปญญา มหปผลา โหต มหานสำสา.

ปญญา ปรภาวตำ จตตำ สมมเทว อาสเวห วมจจต. ทำาจตใจใหมความสงบรมเยนและอมตว

แลวพจารณาทางดานปญญา ปญญาเมอใจมความอมตวยอมไมระเหเรรอน ไมหวโหยวอก

โนนวอกน โยก ๆ คลอน ๆ ใหพจารณาอะไรกพจารณาตามนนเลยเพราะอมตว เพราะฉะนน

การทำาจตใหมความอมตวใหมความสงบ จงเปนบาทฐานของการพจารณาโดยไมตองสงสย

หายสงสยหรอยงทวาพจารณาเสยกอนแลวคอยมาเอาสมาธนน เอานพพานเสยกอนคอยมา

318

เอาเถอะสมาธ สำาหรบอาจารยเองลงไดไปนพพานแลวไมกลบมาเอาแหละสมาธ ยงจะมา

เสยดายอยหรอสมาธนวะ

มคนพดอยางทวานะ เหนใจเหมอนกนเพราะเรากเคยผานโลกมานาน บางรายกบอกวา เอา

พจารณาไปเลย ไมตองมาฝกสมาธใหเสยเวลำาเวลาแหละ พจารณาไปเลย มนเลยไปไหน..กม

แตลงคลองเทานนแหละ ไมเลยไปไหนแหละถาเราเกงกวาครแลว พระพทธเจาทานสอนไว

อยางน แตเรามนเกงกวาครใชไหมละ เราไมตองฝกละเรองสมาธน มนเหมอนกบวาลาสมย

เอานพพานเลย..มนไมไดเรอง นพพานกไมไดเรอง มเยอะอยางนนะ พระพทธเจาทานทำามา

กอนแลว สมควรอะไร ๆ ทานแนะไวตามททานไดรไดเหนจากการดำาเนนของทานมาแลวทง

นนจงไมมผด สมกบธรรมบทวา สวากขาตธรรม ตรสไวชอบแลว

พวกเราไมเคยทำา เรองอยากไดอยากไดเลย มองดแตผล เหตไมทราบวาเปนยงไง เชน ผลไม

ตนนทำาไมมนดกนา มนมากนกนา มนเปนยงไงน เราไมดลำาตนของมน ไมดพนฐาน ไมด

อาหารของมนวามอะไรถงไดดกนกดกหนา เราไปดแตดอกแตผลไมไดดเหต นกเหมอนกน

เรามองดแตนพพานโนน กไมทราบวาพนฐานทจะเปนนพพาน หรอปยทจะใหเกดพระนพพาน

คออะไร ถาไมดสมาธนจะดอะไร ปยสำาคญคอสมาธนละ

-------------------------------------------------------------------------

319

เรอง : ความเพยรกลา

-------------------------------------------------------------------------

ความเพยรกลา

หลวงตามหาบว ญาณสมปนโน วนท 18 มนาคม 2546 เวลา 9:00 น.

สถานท : วดปาบานตาด

www.luangta.com

(อยากทราบวธทำาความเพยรกลาคะ)

อาว กไดพดแลวน ความเพยรกลากเรงรดอตสาหพยายามอดทนเรอย ๆ นกลา แลวกเรง

ดวยความพอใจกลา กเรยกความเพยรกลา มนหลายประเภทนนะความเพยรกลา อยางผท

พระนพพานอยชวเออม ๆ ไมเรยกวาความเพยรกลา มนเลยไปแลว ตองไดรงเอาไว คอมน

กลาเกนเหตเกนผล ตองรง ๆ ความเพยรมหลายประเภทนะ ความเพยรอยางทวาสตปญญา

อตโนมต มหาสตมหาปญญาน ประเภทนมแตรงเอาไว ๆ ทจะไดไสเรอย ๆ หรอพยายามไมม

มแตรง ๆ เอาไว คอไมงนเลยเถด เลยความพอด เชนอยางไมหลบไมนอน

แลวจตทควรจะเขาพกสมาธเอากำาลงออกทางดานปญญาแกกเลสตอไป มนกไมยอมพก ม

แตจะเอาใหไดอยางใจ ๆ ไมทราบวาเอาสนคมเอาคมลง คอมแตใจ เรยกวาตองไดรงเอาไว ไม

เรยกวาความเพยรกลา ถากลาเพอความพนทกข เอาทกขเปนจดขางหนานะ ความเพยรน

320

เพอความพนทกข วธไหนกเรยกความเพยรกลา อยางนกไดใชไหมละ มนหลายประเภทความ

เพยร ความเพยรกลากคอผทไดหลกไดเกณฑในจตใจ มเชออยภายในใจ ความหวงทจะหลด

พนจากทกข หรอดมดำาธรรมภายในใจๆ แลวความเพยรจะกลาขนเรอย ๆ ทกอยางกลาขน

ดวยกน

ประเภททถไถไมเอาไหน ตองไดอาศยพยายามเพยรบกบน ฝนกน มนเปนหลายประเภทนะ

ประเภททฝนกนกม คอเอาปญญากางเอาไว เมอเวลาฝนแลวจะไดผลอยางนน ๆ มากนอยก

ฝน มแตทางได ๆ ไมฝนไมได อยางนกเรยกวาฝน บงคบ ตอจากนนเปนไปดวยความพอใจ

ไปโดยลำาดบ ๆ ความพอใจจนกระทงเหนยวแนน ๆ นนเปนอกประเภทหนง อยในใจดวง

เดยวกนนนแหละ

พอพดถงเรองนซงควรจะนำามาพดในขณะเดยวกนน อยางพระโสณะทไดรบเอตทคคะเลศใน

ทางความเพยรกลา แนะ ทานกเรยกวาความเพยรกลาเหมอนกน ความเพยรกลาสามารถ

ความเพยรเกง เดนจงกรมจนฝาเทาแตก คอมนทะลไปถงเนอ คอหนงนเดนไปเดนมามนก

บางเขา ๆ มนกทะลถงเนอ เรยกวาฝาเทาแตก ฝาเทาทะล หรอวามนบางเขาไปๆ มนกดเขาไป

จนกระทงถงเนอ นจะเรยกวาฝาเทาอะไรพจารณาซ พระโสณะเปนประเภทนแหละ คอเดน

จงกรมนเดนไมหยดไมถอย ฝาเทามนกคอยบางเขาไป ๆ ทง ๆ ทฝาเทาหนา ๆ เดนไมหยดไม

ถอยมนกคอยบางเขาไป ๆ สดทายกเขาถงเนอ แตทานใหชอวาฝาเทาแตก ใคร ๆ กพงทราบ

เอาวา เดนจงกรมจนฝาเทาบางไป ๆ จนทะลถงเนอ ทานเรยกวาฝาเทาแตก ในหนงสอวางน

นในหนงสอเรากอาน วาทานเดนจงกรม ทานทำาความเพยรกลา เดนจงกรมถงขนาดฝาเทา

แตก แตยงไมไดคดลกซงอะไรเขาไปเมอมนยงไมมพยาน พยานสำาคญนะ กทราบวาทาน

ฝาเทาแตก ๆ ยอมรบวาทานความเพยรกลา ฝาเทาแตก หากไดเพยงแคนนนะ ไมซงยงกวา

นนไป บทเวลามนเขาถงกน โอย มนยอมรบทนทเลย ความเพยรกลาเดนจงกรมขนาดถง

ฝาเทาแตก พวกเราประกอบความเพยรทงหลายน อตสาหพยายามเดนไป ไมมจตใจดดดม

321

พง ๆ ไมดดดมรนแรง เดนไป ๆ ถงขนาดฝาเทาแตกน แหม รอยรายหรอพนรายจะไมมนะ

อตสาหพยายามบกบนเดนไปจนกระทงฝาเทาแตก พดงาย ๆ วาเราไมคอยเชอแหละ พด

อยางเบา ๆ วาเราไมคอยเชอ พดใหเตมเมดเตมหนวยวาเราไมเชอ

ทำาไมจงเปนอยางนน กมนเปนในตวเองนะซ ความดดความดมของจตนมนพง ๆ เลย ความ

เพยรมนกเปนไปเองละซ กทางนพง ๆ ตลอด ประหนงวานพพานอยชวเออม ๆ มนเหน

ประจกษ ๆ ในทางทจะหลดพนจากทกขประจกษ เหนโทษเหนภยของทกขทงหลายทเคยเปน

มากประจกษ เมอตางอนตางประจกษแลวมนกพง ๆ นละความเพยรประเภทน เรยกวาสต

ปญญาอตโนมต หรอมหาสตมหาปญญา ประเภทนไมตองบอกเรองความเพยร ตองรงเอา

ไว

พระโสณะเดนจงกรมจนฝาเทาแตกยอมรบเลย อยางนฝาเทาแตก นนเหนไหม อยางอนไม

เชอ..เรา กมนเปนเองนวาไง เมอถงขนของใครแลวมนยอมรบเองแหละนา อยางทวาเดน

จงกรมจนกระทงฝาเทาแตก เรากฟง ดอยในตำารา จะใหฝนกไมฝน คอวาไมเชอกไมเชง จะวา

เชอเสยจรง ๆ กไมเหน มนกลอย ๆ ไปอยางนนแหละ บทเวลามาถงจดทมนจะยอมรบกนใน

เรองความเพยร ลงไดกาวเขาสทางจงกรมแลว ไมมวนมคน เหมอนกบนกมวยตอยกนบน

เวท ใครจะไปหากำาหนดเวลำาเวลาไมม ฟดกนใหญเลย ความเพยรประเภทนประเภทหมนตว

เรยกวานกมวยเขาวงใน

พอกาวลงทางจงกรมนไมมเวลำาเวลา อดหวเมอยลาอะไรไมสนใจ เหมอนนกมวยเขาวงใน

ตอยกนอยนน ใครจะไปสนใจวาเหนดเหนอยเมอยลาใชไหมละ อนนกเหมอนกน ระหวางกเลส

กบธรรมฟดกนบนหวใจ หวใจเปนเวท กเลสกบธรรมเปนนกมวยตอยกน แลวมนจะไมแตก

ยงไง ฝาเทาตองแตก ถากเลสไมแตกกอนฝาเทาตองแตก อยางพระโสณะนทานฝาเทาแตก

แลวคงจะบรรลทหลง แตเวลายกใหเปนเอตทคคะวาเลศน กไมทราบวาฝาเทาแตกแลวกเลส

ถงแตกทหลงกไมทราบนะ มนเปนไดทงสอง คอถากเลสพงลงไปกอนฝาเทา ทง ๆ ทเรง

322

ความเพยรฝาเทายงไมแตก กเลสแตกเสยกอน ความเพยรนกลดเองเขาใจไหม ไมตองบอก

ลดเอง

ถาหากวากเลสยงไมแตกน ฝาเทาแตกได เอาทนยนเขามานเลย เราเหนอยางนเองจะวาอะไร

กมนเปนอยางนนจะใหพดวายงไง ลงไดกาวลงทางจงกรมไมวากลางวกลางวนกลางคน มน

ไมทราบเวลำาเวลา อนนมนไมถอย มนหมนตว ๆ ทนถงเวลา เชนอยางนำานไมรจกหวจก

กระหายนะ ไมร อะไร ๆ ไมสนใจเลยวางนเถอะนะ มแตฟดกนอยตลอดเวลา ถงเวลาปดกวาด

ออกมา หวนำา มองเหนนำาในกาน โอย.ควาเลยทนทนะมนจะตาย ความาใสกก ๆ สำาลกจะเปน

จะตาย นเหนไหมเวลาจตมนออกมาน มนกไปเตมเมดเตมหนวยของมนจนสำาลก แตเวลามน

ทำาความเพยรไมไดสนใจ จากนนแลวกออกรอนฝาเทาซ นทชดเจนมาก ฝาเทานออกรอน

เหมอนไฟลนนะ ฝาเทาเราน พรบ ๆ ออกรอน เอ ฝาเทาเรานมนแตกเหรอ หรอมนเปนยงไง

กมาจบเทาลองด ไมแตก แลวเอามอลบ มนชดขนาดนนแหละ คอมนออกรอนเสยจนเจาของ

สงสยวาฝาเทามนทะลเขาถงเนอหรอยงไง เราไมอยากวาฝาเทาแตก มนทะล แลวมาด เอ ก

ไมแตกวางนนะ แลวเอามอมาสะบด โอย.เสยว ๆ เจบเสยว นน ถาเลยนแตก แตนพดใหมน

ตรงศพทเลย สาธจรง ๆ ไมไดอวด กเลสแตกเสยกอน มนถอยของมนเอง นนเหนไหมละ

มนกรกนอยางนละ แลวจะหาใครมาเปนพยาน พระพทธเจา พระอรหนตทานเปนพยานของ

กนและกน ผางอนเดยวเหมอนกนหมด ไมมใครคานใครเลย เปนอนเดยวกนหมด กแบบ

เดยวน อยางปฏปทาทวาฝาเทาแตกเพราะเหตผลกลไกอะไรมนกร

ถาฝนอดทนจนกระทงฝาเทาแตกโดยทตะเกยกตะกาย โอย.พดอยางยอม ๆ แบงใหบาง

บอกวาเราไมอยากเชอ ถาพดใหเตมเมดเตมหนวยตามหลกความจรงทเราผานมาแลวน เรา

ไมเชอวางนเลย ถาแบบความเพยรอนนแลวเชอรอยทงรอยเลย ถาวากเลสยงไมแตกฝาเทา

ตองแตก ไมรจกเวลำาเวลา นอนกเหมอนกน ทะลจนถงตอนเชาไมหลบเลย กมนหมนกนอยน

มนจะหลบไดยงไง นอนกหมนกนอยบนเวทตอยกนอยอยางนน ระหวางกเลสกบธรรมฟด

323

กนโดยอตโนมตใหรเสย นละเวลาธรรมมกำาลงฟดกบกเลสเปนอตโนมตไปเลยทเดยว ถา

กเลสไมขาดสะบนไมหยด ถาพกกพกอยางนพกเพอจะฟด เรยกวาพกใหนำาวางนเถอะนะ แต

เรองถอยไมถอย คตอสเหมอนวาคนนนใหนำาทางนนคนนใหนำาทางนซ จากนนกฟดกน

เทานนละ มนไมมเวลำาเวลา

นอนอย โอย.เราไมรกคนนะ ทมนไมหลบตลอดรง ๆ จนกระทงถงมาวตก เอา นมนจะไมตาย

กอนกเลสแลวเหรอ มนพลกนะ กลางวนยงจะไมนอนอก มนหมนของมนอยตลอด นเหน

ไหมถงเวลามนจะไป เหมอนนพพานอยชวเออม ภยมหาภยนยนเขามาน ดนเขามาใกล ๆ ทาง

นกจะเอาใหพน นละทมนรนแรงเขาใจไหม ไมคำานงถงทจะหลบนอนเสยกอน มหาโจรกำาลง

อยนมนจะหลบนอนไดยงไงใชไหม กนทจะพนภยกนนะ ๆ กควาใสละซ ฟงเขาใจไหมละ

เราพดอยางจง ๆ ใหพนองทงหลายฟง จะมองคเดยวเทานละ จะบากบาองคเดยวนพดอยาง

ไมมการสะทกสะทาน เราบอกเราไมม ในสามโลกธาตเราไมม เราพดตามอรรถตามธรรม พด

แลวหายเงยบไปเลยไมมอะไรเหลอ ไมเปนอารมณ ทงพดเดดพดดาพดดอะไรเปนธรรมลวน

ๆ เพอความดทงหมดไมมความเสยหายจากธรรม ไมวาจะใชกรยาใดออกมากตามเปนพลง

ของธรรมออกลวน ๆ เลย ถากเลสกกเลสออกลวน ๆ ดไมดขาดสะบนไปเลยเปนเถาเปนถาน

คตอสหรอขาศกเขาใจไหม นนละพลงของกเลสมนรนแรง ทนพลงของธรรมกเลสกขาด

สะบนไปแบบเดยวกน

นละทพอแมครอาจารยทานรงเอาไวนะ อยางนนละ ทานเคยผานมาแลวน อยางนเราทราบ

จากมหาเถระ สมเดจมหาวรวงศ วดบรมนวาสเรานนละถามทาน เวลาคยธรรมะกบทานแลว

เออ เธออยคนเดยวไมไดมหมมเพอน เวลาสงสยธรรมะอะไร ๆ นเธอจะปรกษาปรารภกบใคร

วางนนะ สมเดจทานถาม ทานสาธขนเลย สาธ เกลากระผมนฟงธรรมอยทงกลางวนกลาง

คน กเหมอนกบวาตอยกนทงวนทงคนนนเอง ฟงธรรมทงวนทงคนไมมเวลาหยดยงเลย

เออ เธอดนะ ทานกเลยไปอยางนน เพราะทานไมรทานกตองถาม ดนะเธอ ทานวาไปอยางนน

324

นทานเลาใหฟงนะ พอแมครอาจารยมนเลาใหฟง ทานบอกทานฟงธรรมอยทงวนทงคนไมม

เวลาหยดยงเลย นละความเพยรประเภทนละหมนตว ๆ ๆ เรงกยงหมนขนไปเรอย ๆ ถากเลส

ยงไมขาดเจาของตองมผร ง เรากคอพอแมครอาจารยมนรงเอาไวนะ บอกวามนไมไดหลบได

นอน บางคนไมนอนเลย นนละมนบาสงขารเหนไหมทานเอาเดด ๆ นะ ทานไมไดพดธรรมดา

อยารนแรงมากใหลดอยางนนมนจะไมถงใจของเราทเปนนสยผาดโผน ทานรนสยน พดกบ

เรานพดอยางธรรมดากนนไมผดอะไรพอกบลกคยกนนะ กบเรานะ จะวาเมตตาหรออะไรมนก

สนทกนขนาดนนละ ถาพดกนธรรมดานเหมอนพอกบลกคยกน

พอหมนไปธรรมะนเปรยงทนทเลยนะกบเรา ไมเคยออนนะ นเราจบไดทงนน ถาพดธรรมะ

หลวงปมนกบเราไมเคยมการออนเลย ผางทนทเลย เพราะรนสยมนเปนอยางนน เปนอยาง

นนมาตลอด นทานบอกวานนละมนหลงสงขาร สงขารคอสงขารอนนเปนสงขารฝายมรรค

เปนพอดบพอด เปนสงขารฝายมรรคแกกเลส ๆ ถามนเลยความพอดนสงขารฝายสมทยเขา

แทรกเขาใจไหม มนเปนสงขารฝายสมทยเปนกเลสไปไดถาไมรจกประมาณ ตองรจก

ประมาณมการยบยง ทานจงบอกวานละมนหลงสงขาร เรากตอบขนทนทถาไมพจารณามนก

ไมร เรากวาอยางน

นนละ บาหลงสงขาร ทานเอาใหญนะ นละบาหลงสงขาร บาไมรจกหนกจกเบา ทานพดเทานน

ละ ทานบอกวาบาหลงสงขารนะ เหนไหมทานพดกบเรา คำาวาบาหลงสงขารทานทงหลายวา

หยาบเหรอ นนละทานพดธรรมะทานเดดทสดใหมนถงใจเรา ความหมายวาอยางนน โลก

กเลสฟงนวา โอย.ทานดอยางนนดอยางน พวกบามนเปนอยางนน มนฟงไมไดนะ ระหวาง

ธรรมกบธรรมฟงกนแลว กบกเลสแทรกเขามามนรทนทเลย ปดออกทนทเลย นนละคำาพด

สำานวนอยางนเปนคำาพดสำานวนทเดด จะเอากเลสใหขาดสะบนเลย ใหถงใจผฟง นนละมน

หลงสงขาร ทางนกตอบ ถาไมพจารณามนกไมรเราวาอยางนนะ นนละบาหลงสงขาร ๆ ไมร

จกหนกจกเบา นนเหนไหม ทางนสะดดกกนะ ไมรจกหนกจกเบา

325

นนเหนไหมเอาจดนนละเรา ไมรจกหนกจกเบา คอการจะพกผอนหยอนตวเวลาจะหลบจะนอน

หรอเขาสสมาธมนกตองมธรรมดา ถงจะไดการไดงานจากการทำางานขนาดไหน รางกายมน

ออนเพลยได ถงเวลาพกตองพก เชน พกผอนนอนหลบ หรอรบประทานอาหารใหกำาลงวงชา

ของเรามขนภายในกาย ถงจะเสยเวลาบางกตาม สนเปลองไปดวยวตถทนำามาเยยวยาธาต

ขนธกตาม แตเหลานทเสยไปเพอจะไดกำาลงขางหนาเขาใจไหมละ นนละถงบอกวา บาหลง

สงขารไมรจกหนกเบา

นละหลวงปมนทานวาใหเรา ทานรง พอทานรงมนกร เวลามนจะตายมนกเขาละ มนจะตาย

จรง ๆ มนเขาสสมาธ เขาสสมาธนมนหมนตวๆ มนจะออกตลอดนะ สมาธเปนเหมอนมตรเห

มอนคถไปอยางนนนะ แตกอนชมเชยทสดเรองสมาธวาเยยม นพพานอยทน ๆ จอตรงนน

นะ บทเวลาออกทางดานปญญามนกระจายนเหนสมาธเปนกองมตรกองคถไป มนไมอยาก

อย มนไมไดผล ปญญาตางหากฆากเลส สมาธไมไดฆากเลส แตสมาธเปนพลงเพอหนน

กเลสมนไมคดละซ หนนฆากเลสเขาใจไหม มนกมแตจะฆากเลสถายเดยว

เวลามนผานไปมนกร ทนกรงเขามา ๆ ใหเขาสสมาธ คอจตใหพก หยดจากการตอยพดงาย ๆ

ใหนำาความหมายวาอยางนน ใหนำาพก พกมนกไมยอมมนจะออก บงคบเอาเลย เชน สมาธน

ตองไดใชคำาบรกรรม เหมอนเราไมเคยมสมาธทง ๆ ทสมาธเรานเตมภมแลวนะ แตเวลามน

เพลนกบปญญาประหนงวาสมาธนไมม มนไมสนใจ ปญญาตางหากฆากเลส มนไปเอานนนะ

ทนเวลารงเขามามนจะไมอย มนจะพงออกไปหางานแกกเลส กบงคบไว ๆ สดทายกเอาพทโธ

นนแหละเรา เอา พทโธ ๆ บงคบใจมาแตตนนนแหละ ทนเอาพทโธถยบเลยนะ สตมนไมเผลอ

เรองเผลอไมเผลอแหละ แตพอเบานสกหนอยมนจะพงออกโนน เพราะฉะนนจงรงเอาไวใหม

สตจออยกบน ไมใหมนออกไปทางโนน บงคบเอาไว พทโธ ๆ ถยบลง เดยวจตกแนวพง นง

หมดเลย สงบแนว ทนใจของเราเหมอนถอดเสยนถอดหนามนะ ทเปนความทกขทรมาน

มากมายทงหลายจากการพจารณาทางดานปญญานะ มนจะสงบตวเขามาสจดสมาธ พอจต

326

เขาสสมาธแลวแนวเลยเชยว บงคบไวนะนน มนยงไมมกำาลงมากยงกวาทางดานปญญา

ตองบงคบ พอปลอยผงเลยนะ ทนมนไมไดกำาลงพอ เพราะฉะนนจงตองบงคบใหไดกำาลงพอ

เสยกอน บงคบไวนน จนกระทงทางนมความผาสกเยนใจกระปรกระเปราโลงไปหมด เบาหวว

เลย นพลงของสมาธเหนไหมละ

ทนพอไดกำาลงเตมททางดานสมาธกถอย พอถอยกผงออกเลย ทนเอาละมดเลมนแหละ มน

ลบหนแลวน ฟนลงขาดสะบน ๆ เราผฟนนเรากมกำาลงแลว มดเรากลบหนแลวฟาดลงไปน

ขาดสะบน ๆ กเลสตวเดยวกนปญญาประเภทเดยวกน แตกอนฟนไมทราบเอาสนลงเอาคม

ลงนะ คราวนมแตคมทงนนลงเปรยง ๆ ขาดสะบน ๆ นละผลแหงการพกสมาธแลวออกไป

ทำางานทางดานปญญา เมอสมาธมกำาลงแลวมผลอยางน ใหพากนจำาเอาทกคนนะ เราผานมา

พอแลวจงไดพดอยางไมสงสยวาจะผดไป นละสมาธ ถงคราวเขาสมาธ มนออนมากเขาไป

แลวบงคบเขาสสมาธ ไดไมไดชางงาน ขอใหไดความสงบพอ ความสงบนแลจะเปนพลงหนน

ปญญาออกคราวหลงมนจะแกลวกลาสามารถนะ พง ๆ เลย นการพจารณาทางดานปญญา

นเราพดมาตงแตเบองตนทวา ความเพยรกลาหรอฝาเทาแตก ฝาเทาแตกแตกอยางนละ

แตกเปนทยอมรบกนเลยในวงปฏบต ในธรรมขนเยยมยอมรบกนทนท ไมตองถามกนเลย

มนหากรเอง เรองทจะบงคบใหความพากความเพยรจนกระทงถงฝาเทาแตก เราจงพดยอม

ๆ แบงใหวาเราไมอยากเชอเราวาอยางนน ถาวาความเพยรแบบอตโนมตนแลวยอมใหเลย

ถาธรรมดาเราไมอยากเชอหรอเราไมเชอวาอยางนนนะ พอกาวอนนแลวไมตองบอกเชอเลย

ทนท รงทงนนละนะ ตองรง

ทแรกวาความเพยรกลา คอกลาตอพระนพพานจะใหถง อนนนเรยกวาความเพยรกลาได แต

ในระยะนมนจะถไถของมนไป โอย.ไมม มแตรงเอาไวทงนน นความเพยร นรไหมวาธรรมะเมอ

มกำาลงแลวเปนอยางน เหมอนกบกเลสมกำาลงของโลกทว ๆ ไป มแตกเลสมกำาลง กเลสเปน

อตโนมตผกมดสตวโลก ใหคดใหปรงใหแตงใหดนรนกระวนกระวาย กวดแกวงตลอดเวลา ม

327

แตกเลสหนนออกใหทำางานดวยอตโนมตเขาใจไหม เราไมรนะวากเลสทำางานบนหวใจเรา บบบ

สไฟหวใจเราเปนอตโนมตของมนไมรตอเมออนนมนขนผานมาแลว แลวผานไปเลยแลวมน

ถงรชดเจน นละกเลสทำางานเปนอตโนมตในหวใจของสตวมทกตวสตว เปนอตโนมตของมน

อะไรถาไดเหนไดยนไดฟงกเลสจะทำางาน ๆ ไปกอนเลย นเรยกวากเลสมนทำางานอตโนมต

ของมน

ทนเมอความเพยรของเราตงแตขนถไถขนไปเรอยๆ จนกระทงขนทกาวขนมาเปนอตโนมต

นะ ทนเมอเปนอตโนมตแลวจะทราบวาแกกเลสแกโดยอตโนมตอยางนๆ แกกลาสามารถ

รวดเรวคลองแคลวไปโดยลำาดบ จนกระทงทวากเลสไมขาดเมอไรถอยไมไดเลย นเรยกวา

ธรรมมกำาลงแลวทำางานแกกเลสโดยอตโนมต เหมอนกนเลยนะ ทแรกกเลสมนทำางาน

อตโนมตของมนบนหวใจของสตวฉนใด เวลาธรรมมกำาลงแลวแกกเลสเปนอตโนมตบนหวใจ

ของสตวเชนเดยวกน ขาดสะบนไปหมดแลวหยดเอง อยางทวาความเพยรทฝาเทาแตกไม

ตองบอกหยดเอง หากหยดเอง

ความเพยรหรอมหาสตมหาปญญานเปนมรรคนะ ไมใชความบรสทธนะ สตปญญาอตโนมต

มหาสตมหาปญญาน แกลวกลาสามารถขนาดไหนกตาม เปนเรองของมรรคทหยาบกลาง

ละเอยดไปโดยลำาดบเชนเดยวกน ไมจดวาเปนความสดยอดไดยงไง ทนเมอเวลากเลสมนขาด

สะบนไปหมดแลว มหาสต มหาปญญา นจะสงบตวลงเองโดยไมตองบงคบ หายหนาไปไหน

หมดไมร กทำางานเสรจสนแลว พวกสวพวกขวานพวกมดพวกอะไร ทถอทำางานมนกทงเอง

งานเสรจแลวไปถอไวทำาไมเขาใจไหม อนนงานของกเลสขาดสะบนลงไปแลวถอไวหาอะไร

ความเพยร มนกแบบเดยวกนนนแหละเปนเอง

นละทานทงหลายจำาเอาไว เรอบาป บญ มรรคผลนพพานสด ๆ รอน ๆ เหมอนกนหมดใน

หวใจของสตว ขอแตใหเราดดเราดนนะ เราอยาปลอยตามกเลสเปนอนขาดเราจะจมไปตลอด

นะ ตองฝกตองฝนตองบกตองบนไมบกบนไมไดนะ ผทจะเปนนกปราชญจอมปราชญพน

328

จากทกขมแตพวกบกบนทงนน ไมใชแบบทสกเอาเผากน นอนไมรจกตนนะ ไมใชอยางนนะ

ตองบกตองบนอยอยางนนตลอดเวลา สดทายมนกคลองตวมนเอง ทกอยางถาไดรบการ

ฝกฝนแลวคลองตวไปโดยลำาดบ ไมวากเลสไมวาธรรม กเลสถาฝกฝนหรอถาวงตามมน

ตลอดเวลาแลวมนกคลองตว อะไรเปนกเลสอะไรเปนความชว เชน คนเคยฉกเคยลกเคย

ปลนสะดมวนหนง ๆ ไมไดทำาไมไดขโมยอยไมไดนะ มนปวดหวมนจะตาย ถาไดทำาแลวสบาย

เขาใจไหม นน เขาใจแลวเหรอทน วนนพดเรองอะไรกไมทราบ มนมาถงนกอน ทถามกเลยไม

ไดเรอง ตอบไปแลวนนะ เราตอบไปหมดแลว

โยม ความเพยรกลาครบ

หลวงตา เออ กตอบไปหมดแลวนะน เขาใจแลวยงเหลานนะ กครอบไปหมดแลวน ๆ นละ

ความเพยรกลาหรอเรยกวาธรรมเปนอตโนมต ธรรมมกำาลงแลวแกกเลสเปนอตโนมต

เหมอนกน จนกระทงกเลสสนซากไมมเหลอเลย เชนเดยวกนไมผดกนละ อตโนมตเปนไดทง

กเลสเปนไดทงธรรม กเลสผกมดสตวโลกเปนอตโนมต ทนธรรมแกกเลสใหขาดสะบนลง

จากใจเปนอตโนมตเหมอนกนเลย ใหทราบวามเทากนคนละฝงอยางนเหมอนกน เอาละทน

พอ

โยม หลวงตาเจาขา ถามอกขอหนงนะเจาคะ เมอกหลวงตาเทศนมหาสต มหาปญญา แตมน

มคลนแลวหลวงตากเลยไมตอ หลวงตาบอกวาเอาไววนหลง

หลวงตา คลนกคลนเหมอนยบ ๆ ของสตปญญาทคลองตวนนเอง เขาใจไหม เมอกาวเขาส

มหาสตปญญาแลวมนลากไปเลย มนเชอมถงกนหมดเลยไมมยบแยบ ๆ เลย มนเชอมถงกน

ไปเลย ละเอยดขนาดนนความหมายวาอยางนน

329

เมอวานนได ๑๑ บาทนะทองคำา เมอวานนทานบญมไดทองคำามา ๑ กโลกบ ๑๐ บาท กเทากบ

วา ๑ กโลกบ ๒๐ บาทละนะ ทองคำาทไดหลงจากมอบเขาคลงหลวงแลวเมอวนท ๑๐ นนได

ทองคำา ๕๐๕ กโล สวนดอลลารได ๑๔๙,๑๔๓ ดอลล เรยกวายงอกตงครงกวาจะเตม นเราได

๑ แสน ๕ หมนกแสดงวายงขาดอก ๑ แสนหา รวมแลวเปน ๓ แสนใชไหม อนนเพยง

๑๔๙,๐๐๐ เรยกวายงขาดมากกวา ๑๕๐,๐๐๐ เขาใจ

โยม วนนกครบแลวนะเจาคะ กได ๑๕๐,๐๐๐ แลวเจาคะ กเกนแลวคะ

หลวงตา กตองเกนซ จะถอยหลงไมไดน มนตองเกนซ เอา นตอไปเราวนนนใหได ๓ แสน

ขาดไมได ปกแลวนะ ๕๐๐ กโลกปกแลวนไดแลว ยงอก ๓ แสนใหตดกนไปใหได ๓ แสน เรยก

วาทองคำา ๕๐๐ กโลกบเงนดอลลาร ๓ แสนดอลลคราวนใหไดเชนเดยวกบคราวทแลว คราวท

แลวกได ๕๐๐ กบ ๓ แสนเหมอนกนนะ คราวนกใหได ดอลลารทไดแลว ๑๔๙,๑๔๓ ดอลล ยง

ขาดอยอก ๑๕๐,๘๕๗ ดอลล จะครบจำานวน ๓ แสน เขากบอกไวแลวนนะ

รวมทองคำาทงหมด ทมอบแลวและยงไมไดมอบเปนทองคำา ๖,๐๖๔ กโลครง หรอ ๖ ตนกบ

๖๔ กโลครง รวมดอลลารทไดแลวทงหมด ทมอบแลวและยงไมไดมอบเปนจำานวนดอลลาร

๗,๓๔๙,๑๔๓ ดอลล นทเราไดแลวทงหมดนะ พากนเขาใจตามนนะ จะเอาใหได ใหไดเปนจด ๆ

เลยทกจด เอาจดไหนใหไดจดนน ๆ จะไมเสยศกดศรดงามของคนไทยทงชาต ซงชวยตวเอง

เตมกำาลงความสามารถดวยกนทกคน ถาไมไดถงนนเสยนะ หลวงตานจะเสยมากกวาเพอน

เปนผนำาไมเปนทาพาลกนองลมเหลวไมไดจดทหมาย ซงไมไดเกนกวากำาลงของเราทจะชวย

ไดนนะ แตขาดไปไดอยางนอยาใหมนะ ใหฟงเสยงหวหนากแลวกน นกอนทจะออกมาแตละ

อยาง เราจะพจารณาเตมเหนยว ๆ เสยกอน พอพจารณาเตมเหนยวแลวออก เอา พอนอะไร

ผานไมไดนะ พอทางนไดพจารณาเตมเหนยวออกแลวอะไรผานไมไดขาดสะบนเลย ถอยไมม

ๆ ถายงไมเตมเหนยวยงไมออก พจารณาเสยกอน ทบทวนพจารณา พอแนแลวป บกพงเลย

330

ละ อยางทเคยพาพนองทงหลายปฏบตเรอยมาอยางนกแบบเดยวกน อนนเรากเอาเปนระยะ

ๆ อยางนละนะ เออ เอาละทนใหพร

-------------------------------------------------------------------------

331

เรอง : ศาสนาสมบรณแบบ

-------------------------------------------------------------------------

ศาสนาสมบรณแบบ

หลวงตามหาบว ญาณสมปนโน วนท 20 พฤษภาคม 2545 เวลา 7:30 น. ความยาว

32.14 นาท

สถานท : วดปาบานตาด

www.luangta.com

(นอทศใหพอเจาคะ) ลกอาจารยชาล อาจารยชาลกเปนครเรา ตอมาเรากเปนคร อาจารยชาล

เลยวนกนไปวนกนมา เรารกมากนะรกอาจารยชาล รกตดจตตดใจตลอดมาไมไดจดจางนะ

ถงลวงไปแลวกรก รกลก ๆ หลาน ๆ เปนเครอโยงกนไปหมดนะ เกยวมาจากอาจารยชาล น

ลกอาจารยชาลทงนน แตพชายใหญ โอภาส เสยไปแลวนะ (เสยแลวคะ) หายากนะหาคนด

ครคนนด ดจรง ๆ การถอเนอถอตวไมม เขาไหนเขาไดหมดเลย ประหยดมธยสถ ไม

สรยสราย ไมลมเนอลมตว เขาไหนไดหมดเลย เราเปนเดกกรอย เพราะงนเราถงไดรกละซ รก

อาจารยชาลน ตอนนนเราเปนนกเรยน นนเปนคร จากนนเรากออกบวชเรอยเลย ทางนนก

ทำาราชการงานเมอง เสยไปกปแลวหอ ( ๕ ปแลวคะ) เสยไป ๕ ปแลวนะ

แมละเปนยงไงเดยวน (แมสบายดเจาคะ) แลวไปไหนมาไหนไดไหม (เดนไดเจาคะ ปฏบต

ธรรมไดอยคะ) แมยง พอเสยไปแลว แมกเปนคนด เราอยาพดแตวาพอเปนคนด แมกเปน

332

คนดเหมอนกน แตแมไมไดมาสอนเรา เราถงไมพด ดไมดเราไมพดถงเลย พดแตพอทมา

เปนครสอนเรา เรายงไมลมนะ อยางนละอะไรทมนสะดด กครเรานแหละทกเรา เราอานอยาง

วานนแหละ เดกอานหนงสอ อำาเภอวานรนวาสนนะ อานความรเรองเมองไทย จงหวด อำาเภอ

วาเรอยไป

เราอานไปถงอำาเภอ วา-นอน-น-สาด เหอ ๆ วางนนะคร อานอกนา อำาเภอ วา-นอน-น-สาด

หอ ตวอะไรถงเรยกวา น-สาด ออ แนะ อยางงนนะ อำาเภอ วา-นอน-น-วาด กอยางงนซเพราะ

ฉะนนมนถงสอบตก วางนนะ เราเลยไมลมนะ ตวหนงสออยางหนงวาไปอยางหนงมนกสอบ

ตกละซ เราเลยไมลม คำานอาจารยนสอนเราทกเรา เพราะเราอานผดน ไหน ๆ อานดซนะ ลง

ของเกาอก หอ ๆ นตวอะไร ๆ จเขาไป พอไปดชดเจนแลว ออ สะดดใจกก อำาเภอ วา-นอน-น-

วาด นนซมนถงสอบตก อานอะไรพรวดพราด วางน เราไมลมนะอยางน อำาเภอวานรนวาส

แปลวาบานลง นวาส ทอยของลง แตแปลเพอใหไดศพทไดแสงชดเจนกวา วานรนวาส บาน

ลง

เมอวานซนนไปงานอาจารยสวจน คนมากจรง ๆ จงหวดกเรยกวามาก พกอยในปา วดเขา

นอยนด เราไปคราวเทศนชวยชาตบานเมองกไปพกทนน เทศนทนนดวย คราวนไปงานศพ

ทานสวจน คนมาก พระกดเหมอนเปนพน พระกไมนอย ประชาชนมากมาหลายจงหวด เฉพาะ

กรงเทพมากทมาในงานน ทานเปนพระปฏบตดมาดงเดม เปนลกศษยใกลชดกบหลวงปฝน

ทานอาจารยฝนเปนลกศษยหลวงปมนเรา ไปมาหาสกนอยตลอดเวลา ทานตงใจปฏบตด น

ละธรรมทไดเหนชดเจนกมพยานอยอยางน อยางพระพทธเจาแสดงธรรมแกบรรดาสตวทง

หลาย สตวทงหลายมเทวบตรเทวดาอนทรพรหมมนษยมนา บรรลธรรมเปนหมน ๆ แสน ๆ

ฟงซ รวมพวกเทพอะไรดวย เวลาพระพทธเจาเทศนสำาเรจมรรคผลนพพานเปนหมน ๆ แสน

ๆ ในตำารา ไอพวกสำาเรจแตเสอแตหมอนวาสำาเรจมรรคผลนพพานมนไมเชอนะ ถาวาสำาเรจ

เสอสำาเรจหมอน หมอนขาดเสอขาด สงหมอนสงเสอไมทนนเขาจะเชอ พวกนเชอพวกเสอ

333

พวกหมอนไมไดเชออรรถเชอธรรม เพราะฉะนนมนถงไมไดสำาเรจไปทางอรรถทางธรรม มน

สำาเรจตงแตเสอแตหมอน กอนแลวกน กนแลวนอน ไปอยางงน

พระพทธเจาสอน พวกทมาฟงนมาฟงดวยความจดจอจรง ๆ ฟงดวยความจรงใจ ผเทศนก

เทศนดวยพระเมตตาจตสดสวนขององคศาสดา ธรรมกธรรมสดสวนถอดออกมาจาก

พระทยมาสอน มแตของจรงรอยเปอรเซนตลวน ๆ ถอดนป บ ๆ แมนยำาไมมเคลอนคลาด น

ละความรภายในจตใจ สอนถอดออกอะไรไมวาธรรมขนใด ๆ ถอดออกจากความถกตอง ๆ

เพราะฉะนนผฟงซงตองการความจรงอยแลว จรงตอจรงกเขากนไดพบ ๆ นละทำาใหสำาเรจ

มรรคผลนพพานเปนจำานวนมากมาย โลกตาบอดหหนวกมนไมยอมเชอแหละถาสงทจะฉด

ลากใหพนจากกองทกข มนเชอตงแตสงทจะลากลงในนรกตกเหวตกบอ เชอกนทงนนแหละ

นเหนไหมอำานาจความหนาแนนของกเลสมนดงตลอดเวลา ธรรมดงขนชวกาลเวลา

พระพทธเจามาตรสรนดงขนชวกาลเวลา สวนกเลสดงลงตลอดกาล เวลาพระพทธเจามา

ตรสรมนกออนขอลง สยบลง พอพระพทธเจาปรนพพานไปธรรมหางเหนไป มนขนละทน น

ททานสำาเรจ ทานสำาเรจอยางนนนะ

เรากผประจกษเราฟงเทศนหลวงปมน มนเหนชด ๆ ในจตนจะใหวาไง คอเราไมใชผทเปนขป

ปาภญญา คอยคบคอยคลานไปเปนวรรคเปนตอนเหมอนเราขนบนได กาวขนขนนแลวขน

ขนนไปเรอย ๆ เวลาทานเทศนพระเณร โอย กระหยมยมยอง วนไหนทานจะประชมเทศน

สวนมากในพรรษามกกำาหนดตายตว ๗ วนประชมทหนง ๆ เวลาฟงเทศนพวกบรรดาลก

ศษยลกหาเหมอนลกหวนมแมนะ หวกระหายอยากฟงเทศนทาน วนนนรสกกระหยมยมยอง

ทวหนากนหมดในวด พอทมหนงป บ มดแลวแหละ พอมดกเรม เพราะทกวนนเวลานาทมนไม

ตรงกน เชนทกวนนทมหนงพงเรมมด ต ๕ สวางแลว เราเอามดเอาแจงดกวา

พอเรมมดทานกเรมละ ผปฏบตธรรมคอยเทยบคอยวดกนตลอดเวลากบทางภาคปฏบตของ

ตวเอง กบธรรมททานสำาเรจทกสงทกอยาง และเปนแนวทางเดนทถกตองแมนยำาราบรนด

334

งาม นนคอทางทถกตองออกจากหวใจทานเทศนสอนเรา เรามนตดตรงนนขดตรงน คอย

เทยบคอยฟง เวลาทานเทศน ๆ ไป พอเทศนไปถงนคอยจอ เราอยจดนกำาลงพจารณาน ทาน

เทศนเราตดอยตรงน เวลาทานเทศนถงนนทานจะวาอะไร นน มนจอแลวนะ พอทานเทศนถง

นนเราตด ทานผานปงเราจบไดปบผาน นละผานไปเปนพก ๆ เทศนแตละครง ๆ ผานเปน

ระยะ ๆ เพราะมนพวกคบคลานพวกเรา ไมใชพวกโดดผงเหมอนพวกขปปาภญญา แลวขยบ

เรอย ๆ มนแปลกอยนะ

ทวาบรรดาสตวโลกทฟงเทศนพระพทธเจาบรรลมรรคผลนพพานจำานวนมาก กพวกนผานไป

พวกนรออย พวกนนผานไปพวกนรออย เรอย ๆ พวกนนสำาเรจโสดา แลวสกทา อนาคา

อรหนต มนหลายขนมนขยบไปกผานได ๆ ผทรวดเรวกผงเลยทนท เรามาจบเอาตรงทเรา

ฟงเทศนหลวงปมนน คอตามประสประสาของเราทหนาดวยกเลส มนไมไดผง ๆ เหมอนพวก

ขปปาภญญา คอยขยบไปเรอย คราวนแกไดตรงน จดหนาทานเทศนยงไง แกไดตรงนน

เรอย ๆ อยอยางนน หายสงสยเปนระยะ ๆ นะ ผปฏบตเทานนจะร

อยางทเราพดทวาไปอศจรรยใจตวเองอยบนหลงเขาวดดอยธรรมเจดย ตอนเชา เราไมลมนะ

พอถวายเพลงหลวงปมนเสรจแลวเรากขนเขาวดดอยธรรมเจดย ขนไปพกอยนนเดอน ๓

พอด นนกไปตดปญหาตวเองอยตรงนน มนสวางกสวางพลกพลนนะ จนเจาของเองก

อศจรรยเจาของ รางกายนมนเหมอนไมใชรางกายนะ มนเหมอนแกวครอบตะเกยงเจาพาย

อะไรทเรยกวาไสตะเกยง นนละความสวางอยตรงไสตะเกยงมนสองออกมา ความสวางไส

ตะเกยงคอใจ มนสวางมาจากใจ มองรางกายนเหมอนเปนเงาเชนเดยวกบแกวครอบ มนทะล

ไปหมดเลย มองไปไหนมนจาไปหมด ความสวางความอศจรรยอยดวยกน ยนร ำาพงอยคน

เดยว

นละถาพอแมครจารยยงอยนน จะเอาไดตอนเชาวนนนเลย ตอนนนเลย นปญหาเปนอยางน

นะ เมออศจรรยมาก ๆ ทนมนเปนอะไรทกอยาง มนตนมนเตนภายในจตในใจ ความสวางก

335

พลกพลน นละเวลาพดตามหลกเกณฑแลว ความสวางเหลานคอวาระสดทายของวฏจกรวฏ

จตไดแกอวชชา มนหลอกใหหลงขนาดนนนะอวชชา เพราะฉะนนสตวโลกจงไปไดยาก แมแต

ผปฏบตยงไปงงเปนไกตาแตก เราเปนตนเหนชดเจนแลว อศจรรยตวเอง โถ ทำาไมจตนถง

ไดสวางไสวเอานกหนา กำาหนดไปดทไหนจาไปหมด นนหมายถง ไอสวนจากเปนเรองของ

ธรรมนนแหละ แตอวชชามนแทรกอยนน มนหลอกอยในนนเราไมร ทนเรากถอเอาหมดวา

เปนของวเศษเสยหมด ตวพษมนฝงอยภายใน

ทนเมอมนรำาพงนนแลว สกเดยวเทานนขนแลวนะธรรม นเรยกวาธรรมเกด ธรรมสอนเรา

อยด ๆ นขนมาเปนคำา ๆ อยางนนละธรรมเกดกเหมอนกน กเลสเกดกขนเปนคำา ๆ ทางน

โตตอบกน เปนคำาโตตอบกน อยางหนงโตตอบกนเปนคำา อยางหนงโตตอบกนดวยความร

ความเหนระหวางกเลสกบธรรมเจอกน ๆ อยางหนงเปนคำาออกมา อยางนเปนคำาออกมา พอ

มนสวาง ยนรำาพง อศจรรยอยน สกประเดยวขนเปนคำาขนมาไมลมนะ ถามจดมตอมแหงผร

อยทไหน นนแลคอตวภพ นขนแลวนะ โอย จะแจงมากทเดยว เราเลยกลายเปนงงไปเลย จด

ตอมกคอจดตอมของตวสวางไสวนนเองจะเปนอะไรไป มจดมตอมแหงผร จดตอมของผร

นนเองนนแลคอตวภพ จดตอมอยทไหนนนแลคอตวภพ เราเลยงงไป แทนทจะไดประโยชน

เลยไมได

ถาพอแมครจารยยงอยเวลานน พอไปเลานใหทานฟง ทานกจะวา กนนแลจด ขนทนทเลยนะ

ไอจดไอตอมนนแหละคอมหาภย ตวนนแหละวางนเลย เอาฟาดลงไปตรงนน มนจะสะดดปง

ดไมดอาจผางในเวลานนเลยเพราะมนเตรยมพรอมแลว แตนมนงงไปเสยไมร เราถงคด

เสยดาย โอย ถาพอแมครจารยยงมชวตอย เชาวนนนแน ๆ พอทานกระตกป บ จดตอมกคอ

ผรนนแหละ ผรทใสสวางนนแหละมนเปนภยรไหม พอวาเทานนกรวามนเปนภยกพลกปบละซ

ใครจะไปจบมนเมอเปนภย นมนเหนวาเปนคณละซมนถงตด นนแลคอตวภพ กนนแลคอตว

ภย นนใสผางทเดยวผางเลย

336

เราเลยเสยดาย ไปกแบกอนนไปหากสะดดกนอยอยางนน ไมรจกวธแก ลงจากวดดอยธรรม

เจดยกไปคนเดยว หาอบายมาเยยมแม จะไปไหนตองหาอบายมาเยยมแม คอไปเยยมแมใคร

มาดวยไมได กไปเยยมแมจะหาความสงบมาจากไหน พระกไมกลาตามไป บอกมาเยยมแม ๒

คนเยยมแมพอเปนพธ ออกจากนนกผงเลย เขาปาเลยไปทางอำาเภอบานผอ อำาเภอทาบอ

แตกอนศรเชยงใหมยงไมม ขนไปอยถำาผาดก ลกนะ พกภาวนาอยนนเปนเวลา ๓ เดอน

เดอน ๓ ไปเดอน ๖ กลบมาวดดอยธรรมเจดย แบกปญหานไป ๓ เดอน

เราไมลม เพราะมนเปนจดทไมนาลม พอเดอน ๖ กมาแลวขนวดดอยอก ภาวนานะซมนก

สะดดกนอยเรอย ๆ แตไมรจกวธแก สะดดกนเรอย เรองความสวางไสวมนกจาของมนอย

งนแหละ แตมนมเครองสะดดวามจดมตอมอะไร ความสวางไสวจงไมแสดงฤทธเดชมาก

เพราะอนนคอยเตอน ๆ สดทายมนกมาไดตรงนน แนะ กลบมานจะเปนเดอน ๖ ขางแรม

สำาหรบขางขนขางแรมแลว แรม ๑๔ คำาเดอนพฤษภา เวลาไปเทยบดกบปฏทน ๑๐๐ ป ตรง

กบวนท ๑๕ พฤษภา ๒๔๙๓ นนแหละ วนแรม ๑๔ คำาเดอน ๖ พอตนเชามากเปน ๑๕ คำา ลง

อโบสถในวน ๑๕ คำาเสรจแลวกมาวดสทธาวาส จำาไมลม มนจะลมไดยงไงของขนาดน ไมม

ทางลม ตายมนกไมลม

มนกเอาตวนนแหละ ตวสวางไสวพลกแพลงเปลยนแปลงดวยความละเอยดของมน เชน

ความสวางมนกเปนอนจจง มนจะเปลยนของมนตามความละเอยดของธรรม ความสขความ

ทกขกจะเปลยนตามความละเอยดของธรรม ธรรมละเอยดเทาไรความสขกละเอยด ทนความ

ทกขทมนแทรกกนไปเปนคเคยงกนมนกละเอยด มนใหเหนอยอยางนน จงเปนของไม

แนนอน จตถงขนาดนแลวทำาไมมนมลกษณะเปลยนแปลง เดยววาสขเดยววาทกข เดยววา

ผองใสเดยววาเศราหมอง ทำาไมมนพลกแพลงเปลยนแปลงไปไดหลายสนหลายคมนะจตดวง

น

337

นนเวลามนจะเอากนนะ มนกำาลงวนจฉยอย จตดวงเดยวทำาไมพลกแพลงเปลยนแปลง เดยว

วาสขแลวเดยววาทกข คำาวาสขกพอจบไดเทานนนะ คำาวาทกขกพอจบได คอสขทกข

เปลยนแปลงพอจบไดเทานน มนเปลยนได ละเอยดกเปลยนไปตามสวนละเอยด ทำาใหจบได

ๆ มนกงงอยในตวเองนนแหละ ทำาไมจตนเปนขนาดนแลวยงไวใจไมได ทำาไมจงพลกแพลง

เปลยนแปลง เดยววาสขแลวเดยววาทกข เดยววาผองใสเดยววาเศราหมอง ทำาไมมนพลก

อยอยางน กโลกอนนมนหมดแลวมนไมมอะไรจะพจารณา มนปลอยมนวางหมด เหลอแตจต

ดวงเดยวทปลอยไมไดวางไมได มนกำาลงพนกนอยนน

สกเดยว นเหนไหมละธรรมขนมา นแหละเรยกวาธรรม คราวนมนแกกนไดเลย โดยไมม

เจตนาแก คราวนแกแบบกลาง ๆ มธยสถอยกลาง ๆ จะจดจอกบอะไรกไมใช พอวาเดยววา

สขวาทกขทำาไมมนเปลยนแปลงไดนกหนาหนานะจต เปลยนรอยสนพนคมยงไง เอาความ

แนใจกบมนไดยงไงน นน มนตงจดหมายเขาไปแลวนะ ตงขอสงสยแลวทน กเปนจดทจะจอ

กน สกเดยวธรรมกขนแลวทน นแหละธรรมเกดธรรมเตอนธรรมบอก คำาวาสขกด นน ขน

แลวนะเปนคำา ๆ ขนมา คำาวาสขกด คำาวาทกขกด คำาวาผองใสกด คำาวาเศราหมองกด ธรรม

เหลานเปนอนตตานะ นนเหนไหมบทเวลามน..คอควรปลอยวางทงหมด พดงาย ๆ ธรรม

เหลานเปนอนตตานะ เทานนแหละ มนกหยดกก จะทำางานอะไรกไมทำา จะวาเผลอมนกไม

เผลอ จตขนนนเรยกวาเผลอไมไดแลว เปนเพยงวาจดจอกบอะไรไมจดจอกบอะไรเทานน

พอวาธรรมเหลานเปนอนตตาเทานน แลวจตกวางตวเปนกลาง ๆ ถาเปนนกมวยกเรยกวา

ตอยบทเผลอ แตนเราไมเผลอเปนแตเพยงวากลาง ๆ ไมเจาะจงกบงานชนใดจดใด เปนก

ลาง ๆ ขนตรงนนละซ ผางขนมานนทวาฟาดนถลม เอาตรงกลางนนเลย ผางขนมาตรงนน

ทนมนกยอนไปเหนละซทวาสวางไสวจนอศจรรยตวเอง มนเทากบกองขควายกองหนง ฟงซ

กบธรรมชาตทปรากฏขนทหลงน มาเทยบกนแลวทวาสวางไสวอศจรรยเกนคาดเกนหมาย

มนเทากบกองขควายกองหนง เมอเทยบกบธรรมชาตนแลว อนกองขควายนแลไปกลบ

ธรรมชาตทเลศเลอไว มนไมใหเหนมนกใหอศจรรยอยกบกองขควาย

338

พออนนพรบลงเทานน ขาดสะบนลงไปเทานน อนนนเลศขนาดไหนพดไมไดเลย แตความรไม

สงสย แตทจะมาพดมาแยกอะไรมนไมมสมมต อนนนเลยแลว นนแหละทวาฟาดนถลม ถลม

ตรงนนแหละ ทนขนคราวนมนไมไดเหมอนคราวนนนะ คราวนนกองขควายออกลวดลาย

คราวนธรรมอนเลศเลอออกลวดลาย ผดกนขนาดไหน มนจงไดเหน โอโห.ทวาสวางไสวมนก

คอกองขควายนเทานน ไมเหนวเศษวโสอะไร เมอมาดกบธรรมชาตทรอยกระจางนน เทยบ

กนแลวจงดกนไมได จากนนกองขควายนนกหายเลย หมดโดยสนเชงแตขณะนน ไมเคยม

อะไรมาแสดงตว แสดงอะไร มองเหนกองขควายมนกรแลว มนจะไปจบอะไรทน แตกอนมน

ไมรนะซ

นแหละทวาทานฟงธรรมเปนระยะ ๆ เราถาพอแมครจารยมนยงอยเวลานน นนแหละจดตอม

อยทไหน นนแหละจะเอากนตรงนนแหละนะ เวลารแลวมนกลงจดนน ออ.จดตอมคออนน

เอง พอแมครจารยจะใสตมเขาไปตรงน กจดนนแหละตอมนนแหละจดทตวสวางไสว นน

แหละตวมหาภยขนทนท มนกปลอยผงดดเลย เปนอยางนนแหละ พระในครงพทธกาลฟง

เทศนสำาเรจ เราฟงมนไปไดเปนพก ๆ ฟงคราวนแกไดอยางน ฟงคราวนผานได ทางนผานไป

เรอย ๆ เวลาเราพจารณาอยนตดอยตรงไหนจออยตรงนน ทานเทศนผานเขามา ๆ คอยฟง

จดน จดนทานวายงไง เราตด ทานไมไดตด พอผานไปปบจบไดปบสวมรอยปบ โดดตามเปน

ระยะ ๆ อยางนนแหละทานวาผฟงเทศนสำาเรจมรรคผลนพพาน ทานสำาเรจอยางนนนะ

ผทเรวกเรว ผทไมเรวกคอยไปเปนพก ๆ เพราะมนมหลายประเภท ดงทเคยพดแลว ๔

ประเภท ประเภททรวดเรวก อคฆฏตญญ รองลงมาก วปจตญญ เนยยะ ปทปรมะ เปนขน ๆ

อยางนน

วาจะพดถงเรองทานสวจน มนกเลยไปยอนกลบมาอก ทานสวจนนทานบอกวาทานพดดวย

ตวทานเอง พดดวยความตนเตนนะ มาพดกบเราตอหนาตอตาของเรา แตทานไมไดพดวา

ทานไดคณงามความดหรอไดอะไรจากเรา แตทานกพดถงเรองทานฟงเทศนเรา บทเวลามน

339

จะหมนตวกฟงเทศนทานอาจารย ทเทศนอยวดอโศการามวางนนะ แตคงจะเปนฟงเทปทา

เทปนนเทศนทวดอโศการาม ทานจะฟงอยทไหนกไมทราบ ฟงไป ๆ เพราะเทศนสอนพระมนก

ตองธรรมะขนสงละ เทศนวดอโศการาม ฟงไป ๆ ไปถงจดสำาคญ ๆ มนสะดดป งเลยทนท จต

นกระเทอนปงเลยทานวา พอเทศนนเขาไปจดนนป บเทานน จตนกระเทอนปง ทางนพอกระ

เทอนแลวทนหมนตวเลย ทานวางนนะ เลยไมมวนมคน นน พอไปกระเทอนเทานนแหละ ท

ธรรมทานอาจารยเขาไปกระตกตรงนนเทานนมนสะดดใจกกเลย ทนมนกแผกนออกแลว

หมนกนใหญเลย ทานพดดวยความตนเตน

ทานสวจนทานพดเกยวกบเรา เราดทานรสกวาลงเรานเรยกวารอยเปอรเซนตเลยแหละ แต

กอนกเปนธรรมดา ตอนททานมาเลาใหฟงเราดกร ดอะไรดยากวะ ดคน ดยากแตดตวเอง

แหละ ดคนขางนอกไมยาก ไมยากยงไง อยากดกไดไมอยากดกได แนะ มนไมยากเขาใจไหม

ดตวเองตองดจรง ๆ ไมดจรง ๆ มนไมรนะ ดคนอนดกไดไมดกได จงเรยกวาไมดยาก

(หวเราะ) ดตวเองตองดจรง ๆ ทกอยางมนจะแสดงทใจ ๆ น ใจเปนมหาเหต คอกเลสอยท

นน มนจะแสดงลวดลายของมนตลอดเวลา สตปญญาคอธรรมจออยมนกรเหน คอย

กระจางออก ๆ ทนแยบรทนท นนเหนไหม เวลามนทนกนมนรวดเรว ธรรมเหนอ ๆ เหนอ

เขาไปเทาไร กระดกนดหนงรทนท ๆ ขาดไปพรอม ๆ นนแหละธรรมเปนอยางนน

เปนยงไงพวกเราถอพทธศาสนา เอาคมภรใบลานมาอวดกน เอาตวหนงสออยในพระคมภร

ใบลานเขามาเปนความจดความจำา ตงตพระไตรปฎกขนในความจำา โออาฟฟาวาตวไดเรยนสง

ชนนนชนนไป เรยนตวหนงสอในใบลาน ไดแตความจำาออกมา แลวเอาความจำามาเปนมรรค

เปนผลมทไหน ไมเคยม ความจำาเปนแนวทาง การปฏบตตามแนวทางนนเปนภาคทจะเอาจรง

เอาจง พอภาคปฏบตจบตรงไหน ๆ ปฏเวธคอความรตามระยะ ๆ ทกาวเดนไปมนกรขนมา ๆ

เพราะฉะนนคำาวา ปรยต ปฏบต ปฏเวธ จงแยกกนไมออก เรยกวาศาสนาสมบรณแบบ ถาม

ปรยต ปฏบต ปฏเวธ กลมกลนกน

340

ถามแตปรยตมนกเปนเหมอนนกขนทองแกวเจาขา ๆ เรยนมา เรยนมากคมภรกเรยนแกว

เจาขา สดทายกกลายเปนหนอนแทะกระดาษโดยไมรสกตว ดไมดภมใจในหนอนแทะกระดาษ

ของตวเอง ไมมภาคปฏบตตองเพลนเปนบาไปกบความจำาวาเปนมรรคเปนผลไปเลย ถาม

ภาคปฏบตจบเขานมนปดออกทนทๆ นะ นเปนแผนททางเดน ๆ ทางนกาวเรอยไป เพราะ

ฉะนนความรทางดานปรยตทจดจำามากบความรทเปนขนจากความจรงในภาคปฏบตนจงผด

กนมากทเดยว พดทางภาคปฏบตพดไมไดสงสย ตงแตธรรมะพน ๆ ขนไปถงวมตตหลดพน

ไมมสะทกสะทาน เพราะเจาของทรงไวแลวทกสงทกอยางในหวใจ นน มนตางกนอยางนนะ

การพดอยางนถาเราไมไดเรยน เขากจะหาวาเราเปนบาหมดทงโคตรทงแซหลวงตาบว อตา

บวเขากจะวาอยางนน ไดหนาไดหลงอะไร โคตรพอโคตรแมมนกไมเคยไดเรยนหนงสอ จะไปร

เรองอะไรมนกพดปา ๆ ดง ๆ ไปอยางนน ทนโคตรพอโคตรแมเราไมไดเรยน แตหลวงตาบว

เรยนละซ มนกรดวยกน แนะ มนจงตตรงนไมไดเพราะเราเรยน การเรยนเปนกำาแพงกน เขา

จะมาหาวาเราไมไดเรยนไมได แนะ มนกเอามาเทยบหมดเรยนมากเรยนนอยภาคปรยต เรยน

เทาไรมนกเขาใจไดหมด

แมแตเทศนภาคปรยตกบภาคปฏบต ผดกนคนละโลกเลย ภาคปรยตจะตองวงตามคมภร

เพราะมนไมมความจรงในใจพอจะหยบยกออกมาแสดง มนกตองยมคมภรวงตามคมภรไป

กอน คมภรทานวายงไงทานสอนยงไงกอานไปเรอยอยางนนแหละ ลอย ๆ ไป ทานวา

มรรคผลนพพานเรากไดแตความจำาของมรรคผลนพพาน ตวมรรคผลนพพานจรง ๆ เราไม

ได มนกไมถงใจละซ ถาภาคปฏบตจบเขาตรงไหนวาสมาธ จตเปนสมาธ สมาธขนใดจตเปน

สมาธขนนนแลว ปญญาขนใดจตเปนปญญาขนนนแลว จนกระทงถงวมตตหลดพนจตเปน

ไปโดยตลอดทวถงแลวสงสยอะไร พดออกมามนกผางเลย ๆ ไมตองวงไปหาคมภร

คมภรจรง ๆ อยในพระทยของพระพทธเจาในใจของพระอรหนต ถอดออกจากใจนแลวกไป

เปนคมภรใบลาน เพอใหกลบตรสดทายภายหลงไดไตเตาไปตามแบบแปลนแผนผงคอคมภร

341

นทงนน หลกใหญจรง ๆ อยในหวใจ เวลามนไดเขาถงหวใจแลวมนไมไดออก-ออกภายนอก

ออกไปหาอะไร งมอะไรงมเงา ตามตวมนไดแลวไปหาตามรอยมนทไหน รอยกอยกบตวมน

แลว ธรรมทงหมดกอยทหวใจแลว จาอยนนแลวสงสยทไหน ทานไมสงสยนะ อยางทเรา

เทศนนเราพดจรง ๆ เราไมไดอวด ไมวาจะเทศนกณฑไหน ๆ จะเอาอะไรมาอานทานใหเราฟง

เพอจะแกความผดพลาดไมเคยม อานคอพดเทปมาตลอดหรอพมพมาอานใหฟงตลอดกณฑ

เรากไมเคยไดไปแกจดไหน ๆ วานเทศนผดไปไมม นอกจากสญญามนเขาตด อนนใคร ๆ กร

ไดดวยกน

สญญามนเขาตดหลงลมไป เชน คนทำาบญใหทานตายแลวไปนรกอยางน นเรยกวาความจำา

มนเขาตด เขาใจไหม คนอนฟงมนกร เจาของกเรยกวาความจำามนพลกไปแลว เจาของหลง

พดไปอยางนนเขาใจไหม ไมใชความจรงพาพด ความจำาพาพดมนทำาใหหลงไป คนอนฟงกร

คนทำาบญใหทานไปนรก คนทำาบาปไปสวรรคอยางนนะ คอจะวาไปนรกมนกลบเปนสวรรคขน

มาเสย แทนทจะวาสวรรคมนกลบวาไปนรกเสยอยางน นเรยกวาความจำา ความจำามนพลกได

ๆ อนนใครกรกน แตเปนหลกความจรงมนจะพง ๆ ของมน ถาความจำาพลกแพลงอยางน

มนกเปนอยางนน

ศาสนาคงเสนคงวานะ พนองทงหลายใหทราบทวหนากน ไมมบกมบางไมมเรยวมแหลม

เสมอตนเสมอปลาย แตกเลสมนคอยตตลอด มนจะเหยยบศาสนาตลอดไมใหมมรรคมผล ด

ไมดมนกหลอกคนได ใครทำาชวไปสวรรคมนจะวาอยางนน ใครทำาดตกนรกมนจะวา กเลสมน

หลอกอยตลอด โคตรแซของกเลสไมมโคตรใดแซใดจะพดตามหลกความจรง จะหลอกทง

นนเลย แตธรรมแลวจรงตลอดเลย นมนปนเกลยวกนอยางน ฝายกเลสหลอกตลอด ฝาย

ธรรมจรงตลอด เปนสองฝงรบกนมา วนนกพดนานพอสมควร เอาละ

-------------------------------------------------------------------------

342

เรอง : นำาตารวงจากธรรมอศจรรย

-------------------------------------------------------------------------

นำาตารวงจากธรรมอศจรรย

หลวงตามหาบว ญาณสมปนโน วนท 2 พฤษภาคม 2545 เวลา 7:45 น. ความยาว

42.29 นาท

สถานท : วดปาบานตาด

www.luangta.com

(หลวงตาเจาขา เมตตาสอนการพจารณาใหถงฐานความตายดวยเจาคะ) ฐานความตายกอย

ในนน ดเอาตรงนนซ ตายกบเกดอยในจตดวงนน ตวจตไมเกดไมตาย สงแทรกพาใหเกดให

ตาย เขาใจหรอเปลา ดตวจตไมเหนพษของจตจะไมเหนพษของสงเหลาน จตเปนภยเวลาน

เขาใจหรอเปลา อยาวาจตเปนคณอยางเดยวนะ ภยอยกบจตนน ฟาดตวจตเปนตวภยแลว

ตวนนอยดวยกนมนกพงลงไป เขาใจหรอเปลาละ ถายงมายอจตอยเมอไรจมนะอยาวาไม

บอก เทานนแหละ ถงกาลเวลาแลวปดหมดเลยไมมอะไรเหลอ สงวนอะไรไวนนละคอกองมหา

พษมหาภย

เราพดอยางนแลวมนกกระเทอนถงทวาหลงเขาวดดอยธรรมเจดย ตอนเชากอนจงหนอยาง

น จตมนอศจรรยอยางวานนแหละ อศจรรยบาอะไรกไมร เจาของอศจรรยเจาของนะซ โอโห

ทำาไมจตของเราถงไดสวางไสวอศจรรยเอาขนาดนเชยวนา ร ำาพง เดนจงกรมยนอย มนจาไป

343

หมดเลย ทำาไมถงไดอศจรรยขนาดนจตดวงน ๆ นนละตวมหาภย คอตวทวาอศจรรยนน เหน

ไหมละ นนละธรรมทานกลวไปหลงนะซ กเราตดอยแลวหลงอยแลววาไง ไมมอะไร ๆ กมาเอา

จดสดทาย นนละวฏจกร เรยกวาอวชชาตรงนนเอง นนละยอดอวชชา ยอดวฏจกรวฏจต คอ

อวชชา มนไมมอะไรแลวกไปชมเชยตรงนน สกเดยวขนละซ ธรรมทานเตอนขนมา เพราะวาท

วาสวางไสวมนมจดของมนอยนน เหมอนตะเกยงเจาพาย ไสตะเกยงเจาพายมนจาอยนน

ออกไปขางนอกมนกออกจากไสตะเกยงทสวางจา นนละตวสำาคญ

เรากอศจรรยตวนนเอง ขนอทานในใจเทยวนะ โอโห จตของเราทำาไมถงสวางไสวอศจรรยเอา

เสย เหมอนหนงวาเหนอโลกเหนอสงสาร นนเหนไหมอวชชาแผลงฤทธเวลาสดทายเหนไหม

เรารมนเมอไร ไมรจะไปหลงอศจรรยมนหาอะไร สกเดยวธรรมะทานกลวหลง ทานกผดขนมา

เปนคำา ๆ เราลมเมอไร ถามจด จดไสตะเกยงนนเองสวาง นจดกบตอมเปนไวพจนของกน

และกน ใชแทนกนได ถามจดหรอตอมแหงผรอยทไหน นนแลคอตวภพ นนเหนไหมบอกตรง

น ตวนตวภพ ถงขนาดนนยงจบไมไดนะ งงไปเลย มจดมตอม คอตวนเอง ถงไดคดถงพอ

แมครจารยมนทานมรณภาพจากไปแลวนน เราไปตดปญหานอยบนหลงเขาวดดอยธรรม

เจดย ถาทานยงมชวตอย พอกราบเรยนอยางนเทานน ถามจดมตอมแหงผรทไหน นนแล

คอตวภพ กจดนนเอง ทานกใสเปรยงเขาไปนนมนกพงทนท พอรป บเหนโทษของมน คอยจะ

ไปอยแลวนนะ แตเราประคองมนไวนนซ

นนละมหาภยแท ตรงนนทเดยว จดทรวมแหงมหาภยอยจดทสวางกระจางแจงอศจรรยเตม

ทของวฏจกรของแดนสมมต อยจดนนหมด เราไมลม ตอนเดอนกมภาฯ เผาศพพอแมคร

จารยมนเสรจแลวกขนบนเขา ตดปญหาอนน งงไปเลยนะ ไมเกดประโยชนอะไรเลยธรรมท

ทานเตอนขนมา แทนทจะใหเปนประโยชนอยางมหาศาลในเวลานน กลบเปนความหลง

มหาศาลเหมอนกน เอ จดตอมทไหนนา ๆ กจดนนนะ นนละเดอนกมภา เดอน ๓ เผาศพทาน

เสรจแลวขนบนเขา ไปตดปญหาอนน ไมคดไมคาดวาอนนเปนตวมหาภย ยงวาเปนมหาคณ

344

อย เหนไหมกเลสหลอก ขนาดวาตวมหาภยมนเสกวาเปนมหาคณ เหนไหม กแบกปญหานไป

ลมเมอไร ลงจากวดดอยธรรมเจดยป บขนไปทางอำาเภอบานผอ ศรเชยงใหม

แตกอนศรเชยงใหมยงไมมอำาเภอ มแตอำาเภอทาบอ อ.บานผอ เขาไปอยโนนลก ๆ เขาเรยก

ถำาผาดก จนกระทงยอนกลบมาถงเวลานเขาอกกเปน ๓ เดอนพอด นทตดปญหาตงแตขณะ

นนเดอน ๓ เดอน ๖ กลบมา เปนเวลา ๓ เดอน กลบมากขนทเกาอก แบกปญหานไป ๓ เดอน

กลบลงมา หลงเขานนแหละ แตทตดปญหาอยทางจงกรมขางกนนนกบดานตะวนตก ปญหา

นจบลงกอยบนหลงเขาในภเขาลกเดยวกน วดดอยธรรมเจดย บทเวลามนจะมวนเสอกนนน

มนไมมละเรองกาลสถานทเวลำาเวลา จะมายงไมไดนะ มเฉพาะธรรมชาตน เวลามนจะประมวล

ลงมา คอมนไมมทพจารณาแลว อะไรมนกหมดทกอยาง ปลอยหมดแลว ยงเหลออยอน

เดยวนเทานน โลกธาตนวางไปหมดปลอยไปหมดวางไปหมดเลย ยงเหลออนจดอนตอมน

เหนไหมละ จงเรยกวามหาภยอยจดน

ทนมนกประมวลมาซทน อะไร ๆ มนกไมมแลวจตใจ กมาพจารณาอยจดน ลงถงทวา จตดวง

เดยวนทำาไมเปนไดหลายอยางนกนา แผทวโลกธาตกจตดวงน คอมนถอนเขามาหมดแลวมา

อยจดเดยวน มนกพดไดสนทละซ อะไร ๆ มนกรไปหมด ๆ แลวรไปตรงไหนเปลยนแปลงไป

ตรงนน เดยววาอนนนดอนนชว มนพรรณนามา มวนเขามา ๆ จตดวงเดยวนทำาไมจงเปนได

หลายอยางนกหนานา ไมอยเปนสข มนจบจดไดนะ มนหากรพลกอยางนนพลกอยางนตาม

ความละเอยดของมน จบจนได ๆ ถงขนมนละเอยดพอ ๆ กน ขนนนกคอมหาสตมหาปญญา

นนเองจะเปนอะไรไป มนกประมวลเขามา ๆ จบจดของจต กำาลงเอาจตนเปนผตองหาทนนะ

จตดวงนทำาไมเปนไดหลายอยางนกนา เดยววาด แลวเดยววาชว พลกออกจากนละ แนะมน

จบนะทนนะ เดยววาสข เดยววาทกข คอธรรมดาสมมตถามอยมากนอย จะมสงเหลาน

ประกอบอยกบจตเปนประจำา ทนมนไมมทพจารณามนกเขามาตรงนละซ เดยววาสข แลว

เดยววาทกข เดยววาผองใส เดยววาเศราหมอง คอคำาวาสขวาทกขวาผองใสเศราหมอง มน

345

เปนพอจบไดเทานนนะไมไดมาก พอรสกจบได เพราะสตกเปนมหาสตน มนกทนกนตลอด

เวลา มนทำาไมถงเปนไดหลายอยางนกจตน ทนเขามาหาผตองละทน ปลอยหมดแลวเขามาหา

ผตองหา มาวนจฉย คอมนวนจฉยจรง ๆ วาอะไรมนถงกน ๆ เพราะมหาสตมหาปญญาอยาง

ละเอยดซมซาบทเดยว มหาสตมหาปญญาขนสดยอดกลายเปนซมซาบไปเลย ซานไปหมด

เลย ไมเปนวรรคเปนตอนเหมอนเรายำาลาบเหมอนสตปญญาอตโนมตนะ สตปญญา

อตโนมตมนเปนวรรคเปนตอน มนหมนของมนไปเอง อนนกหมนไปเอง แตพอถงขนซมซาบ

ๆ ไปเอง

มนกมาจบจดน มาวนจฉยตวจตน มนหมดทพจารณาแลว อะไรกปลอยหมดแลวเหลอแตอน

นนดเดยวทปรากฏอยกบความรนน มนกมาวนจฉยเหลาน เดยววาสข แลวเดยววาทกข ออก

จากอนน เดยววาผองใส เดยววาเศราหมอง มนกออกจากน ทำาไมมนเปนหลายอยางนกจต

ดวงนนะ สกเดยวธรรมทานกผดขนมา แนะอยางนนนะ นเรยกวาธรรมเกด กเลสเกดเปน

เครองผกมด ธรรมเกดเปดออก นนเรยกวาธรรมเกด กเลสเกดมนแทรกอยดวยกน สก

เดยวขนมาเปนคำา ๆ เหมอนเราพด ขนมาเปนคำา ๆ คำาวาเศราหมองกด นนเวลาจะขนนะ คำา

วาผองใสกด คำาวาสขกด คำาวาทกขกด ธรรมเหลานเปนอนตตานะ นนเวลาตดกนจรง ๆ ลง

ในขนอนตตา ในไตรลกษณนจะเปนอะไรขนไดทงนน ขนบทสดทายขนไดไตรลกษณน แตน

สำาหรบนสยเราขนบทอนตตา ปลอยใหหมด ความหมายวางน

ธรรมเหลานเปนอนตตานะ คอความเศราหมองกด ความผองใสกด ความสขกด ความทกขก

ด รวมลงมาแลวเรยกวาธรรมเหลานเปนอนตตา พอวาเปนอนตตาจตมนกตงจอนงเลย

เพราะมนลงในอนตตาแลวไมมทไปแลว อนนเปดใหหมดหวอกเลยวนนนะ พอเทานนแหละ

จตจะวาทำางานอะไรอยกไมใช เปนวางเฉยในธรรมขนน ไมทำาการทำางานอะไรเลย จะไปสนใจ

กบวาอตตากด อนตตากด หรอสนใจวาสขวาทกข เศราหมอง ผองใส กด ไมไป อย

จดศนยกลางเฉย เฉยดวยมหาสตมหาปญญานะ ไมไดเฉย ๆ แบบเซอ ๆ ทงอาปากอยาง

พวกเรานะ

346

นนละถาเราจะพดเปนแบบโลกกเรยกวา ปลอยบทเผลอ แตนมนไมไดเผลอ เปนแตเพยงวาง

เฉย ๆ ไว มนไมเผลอไมทำาอะไร มนกผางขนมาเลย อนนกวา อตตากด อนตตากด เรยกวา

มนพรบควำาลงไปเลย ปดอนนทงหมดทวาจดวาตอมแหงผรอยทไหน นนแลคอตวภพ นคอ

ตวนกมารวมกนแลว เศราหมองผองใสอะไร ลงในอนตตาอนเดยวผางนขาดสะบนไปหมด

เลย นเวลามนลบนะ มนลบหมดเลย ผางขนมานเหมอนฟาดนถลมนนนะ ฟงซนะ กระเทอน

ทวแดนโลกธาต อวชชาตวเดยวนควำาลงจากจตกระเทอนทวแดนโลกธาต เพราะอวชชาตวน

พาเทยวแดนโลกธาตเขาใจไหม พอควำาอนนลงแลวกเหมอนกบวาแดนโลกธาตนควำาลง

พรอมกนหมด ประหนงวาฟาดนถลมเลยนะ

ทนพอมนพรบทเดยวเทานน อนนไมไดมอนใดทจะเขาไปตดสน หลกธรรมชาตตดสนเองเปน

เองขนมา ฟาดนถลมกเปนเองทงนนเลย ไมไดมอะไรตงสตสตงตอบรบกนเลย เปนลกษณะ

กลาง ๆ ขนมาผางทเดยวน เหมอนกนกบวาโลกธาตนควำาหมดเลย พรบทเดยวหมดเลย ทน

จาเลยทน อย อศจรรยจรง ๆ นเหนไหมขนธทำางานพนองทงหลายดเอา ความอศจรรยทมา

สอนโลกเวลานพลกพลน แหมดซนำาตานพงเลย เดยวนกยงพงเหนไหม นละขนธทำางาน

ธรรมชาตนนไมมเขาใจไหม นละผางเทาน โถ อศจรรยจรง ๆ ใหพนองทงหลายไดทราบวา

ธรรมพระพทธเจาเปนยงไง อยากถามผมนนอนตายอยนวางนนะ โอย อศจรรยจรง ๆ แหม

นำาตานพงพราก ๆ ๆ โถ ๆ ขนมาเลยเทยวนะ พระพทธเจาตรสรอยางนละหรอ ๆ ๆ ยำาอยนน

นะ ธรรมแทเปนอยางนละหรอ ๆ ไมเคยคาดเคยคดนะมนผางขนมา อย อศจรรยพดไมถก

คดดซเดยวนยงเปน มนสด ๆ รอน ๆ ทำาไมเปนไมไดวะ

จากนนแลวมตงแตความอศจรรย เรยกวากายนไหวเลยเทยวนะ มนเปนอะไรกไมรแหละ เปน

พรอมกนหมดเลยเวลานน ฟาดนถลม แดนโลกธาตดบพรบลงหมดเลย จากนนกยำาทเดยว

วา เหอ พระพทธเจาตรสร ๆ อยางนละเหรอ ถามทานหาอะไร มนเจออยนนแลวจะวาไง พระ

ธรรมแทเปนอยางนละเหรอ ๆ พระสงฆแทเปนอยางนละเหรอ ๆ รวมเปนอนเดยวกนหมด

แลว เรยกวาธรรมอศจรรยเลศเลอ หรอวาธรรมธาตแลวเทานน เหอ พระพทธเจา พระธรรม

347

พระสงฆ มาเปนอนหนงอนเดยวกนไดยงไง แตกอนเราเคยคดเมอไรวาพระพทธเจา พระ

ธรรม พระสงฆ จะมาเปนอนหนงอนเดยวกนนะ

พทโธกพทโธ ธมโมกธมโม สงโฆกสงโฆ ตดหวใจมาตงแตรเดยงสา แลวมาจาขนเวลานน

แลว ธรรมชาตอนนมาเปนอนหนงอนเดยวกนไดยงไง เปนอนเดยวกนแลวนะนน โอโห เปน

อยางนเหรอธรรมอศจรรย นน ทนเวลามนจาหมดแลวสงไมเคยรมนรไปหมดนทำาไงละ นเห

รอเอามาสอนโลกหลอกโลกนะ หลอกอยางนเหรอ โห เราพดเราอศจรรย พลกพลนจรง ๆ

ธรรมอนนนะ ทนดธรรมชาตนแลวมนครอบโลกธาตหมดแลวนนะ มนจาไปหมดเลย ไมไดม

อะไรปดบงลลบ บาปบญนรกสวรรคมนตหนาผากอยน มหรอไมมอยากวาอยางนนนะ มน

อยากฟาดหนาผากนนนะ ใหกเลสมนหลอกมาเทาไรวา บาปไมม บญไมม นรกสวรรคไมม มน

จาครอบอยหมดตงแตกปไหนกลปใด มนไมเหนเฉย ๆ เขาใจไหมละ มนมอยกกปกกลปสง

เหลานทเผาสตวทงหลายดวยความงมงาย ดวยความมดความบอดทกเลสหลอกไมใหเหนไม

ใหร

อะไรจะรอนยงกวาไฟนรก ในแดนสมมตนไฟนรกทประเภทกรรม ๕ อยาง คออนนตรยกรรม

๕ ฆาบดาหนง ฆามารดาหนง ฆาพระอรหนตหนง ทำาลายพระพทธเจาแมไมตายหนง แลวก

สงฆเภท ยยงใหสงฆแตกจากกนหนง กรรมทงหาประการลงในนหมดเขาใจไหม มนจาอย

ดวยกนนจะวาไง แลวไปถามหาทไหนนรกสวรรคนะ พระพทธเจาองคไหนมาโกหกไมม จา

อยางเดยวกนน บอกอยางเดยวกนนหมด

พวกเรามนโงชะมดนนะ โอย.มนพลกพลนนะ ไมวาอะไรมนครอบอยในหวใจนหมด มนจาไป

หมดแลวจะไปถามหาทไหนอกละ กมนพรอมอยบนหวใจนหมด มนจาไปหมดแลวน จะไปถาม

หาอะไรกมนจาอยนแลว ทนเวลาขนาดนนแลวกพจารณาซทน พอหลงจากนนมาพจารณาด

โลก โถ.โลกนทำาไมเราสยดสยองความเปนมาของเรา ความเกดความตายความตกนรกหมก

ไหมขนสวรรคชนพรหมลงนรกน เหมอนไปขนบนไดนะ แตละดวง ๆ จตดวงนมนไมตาย

348

เขาใจไหม จตดวงนมนไมตาย กรรมฝงอยในมนนนนะ กรรมดกพาขน พอหมดกรรมด อาว

กรรมชวมนกมมนกดงลง ขนสวรรคพรหมโลก ลงแดนนรกน เหมอนขนบนไดลงบนได

เขาใจไหม นละขนาดนน ใหพากนตนเสย ถาจะตนนะ

วนนเปดใหพนองทงหลายฟงเตมท จนกระทงนำาตารวงใหเหนตอหนาตอตา บาหรอดดเอานะ

ฟงเสยวนน ขนาดนนนะ ธรรมมาสอนโลก เพราะฉะนนจงตดคอขาดไวเลยวาอะไรไมม คำาวา

กลาวากลวจะมอะไร กมนเหนอทกอยางแลวน ทนกพออยางนนมนดโลก มาดตวเองกำาหนด

พจารณาภพชาตน แหม ศพของเราคนเดยวทงประเทศไทยนไมมทวาง คนเดยวนนะ นาน

หรอไมนาน มนเกดตายอยน เวลามนจบตรงนไดแลว มนกระจายออกไปหมด โอย.ถาจะนบ

นบไมได อยาไปนบ เทานนแหละ มนเลยเถด นละศพแตละศพคนแตละคน จตแตละดวง ของ

บคคลแตละคน ของสตวแตละตวเปนแบบเดยวกนหมด ไมมใครยงหยอนกวาใคร ความหนา

แนนความมากมายนเหมอนกนหมดเลย แลวดโลกมนดไมไดทน ดภพชาตเจาของทเคยเปน

มานขยะแขยงยอนละทนนะ

โอโห.มนเกดมาขนาดนมนกยงบกบนเกดมาได ถาไมมอนนตดสนมนจะไปอกอยางเดยวกน

น มนพจารณา ออกจากนแยกดโลกละซ ดโลกยงดไมไดอกละ มนกแบบเดยวกนหมด ทว

แดนโลกธาตเปนแบบเดยวกบเรานหมด ไมมใครยงหยอนกวากน อย.จะสอนไปยงไงสอน

โลก ออนใจนะ มนเปนเองของมน สอนไปหาอะไร ธรรมประเภทนใครจะรไดเหนได สอนไปให

เสยเวลำาเวลาไปทำาไม อยไปกนไปพอถงวนตายแลวกไปเสยเทานน นน เหนไหมลงแลวนะ

พระพทธเจาเรยกวา ทอพระทย เรากทอใจ มความขวนขวายนอยแลว เหมอนวาตดชอง

แลวไปแตผเดยว อยทำาไมสอนทำาไมไมเกดประโยชนอะไรไปแลวนะ เราเอาเรองนมาเทยบ โถ

ๆ แตมนไมแลวนะ อนนมนไมแลวมนวาของมนเปนพก ๆ ของมน

เวลาดโลกดดวยความออนใจ ผทมดนกเรยกวาหมดคณคาเอาเลย มนษยทงคนนละ อยดวย

กนอยางน ผมนมดขนาดหมดคณคาเลย นนทานเรยกวา ปทปรมะ เขาใจไหม แยบขนมากม

349

ลกษณะอะไร ๆ แยบขนมาสงขน ๆ แยบขนมาถงพวกปทปรมะ แลวกพวกเนยยะ พวกวปจต

ญญ พวกเนยยะ ดขนเปนขน ๆ ไปถงขนพวกเนยยะน พอลากพอเขนไปได ทงจะขนทงจะลง

เนยยะคอพอแนะนำาสงสอนไปไดถาเผลอกลงได ถาเจาของเอาจรงเอาจง ดดได ๆ อนนทง

ขนทงลงไดดวยกนหมด เนยยะ อนทสามนมแตจะขน ๆ ถายเดยวคำาวาลงไมม มแตจะขน

แตชากวาอคฆฏตญญ อคฆฏตญญนพรอมแลวทจะผางออก ถาเปนววกรออยปากคอก

คอยแตจะเปดประตคอกนพงเลย นประเภทอคฆฏตญญ ผทจะรเรวผานไดเรว มเปนขน ๆ

มาอยางนน เรามากพจารณา

แลวทกลาวเหลานมในสตวโลกนทงนน นนมนแยกนะ ประเภทเยยมม ในกองทวาอดหนา

ระอาใจนแหละ มนมอยในนน มนแยกของมนเองนะ อคฆฏตญญ ประเภททรอทจะขามผง ๆ

ม แลววปจตญญ ลดกนกวานนกม จะขนจะออก ๆ เนยยะนกำาลงแยงตำาแหนงกนระหวาง

เสอกบหมอนกบทางจงกรม เขาใจไหม นกำาลงแยงกนไป แยงกนมา พวกปทปรมะนน เปน

รางมนษยเฉย ๆ ไมไดมอะไรตดตวเลย นแหละพวกทตายแลวกไมมความหมายอะไร ลงผง

เลย ลงไปอกตามเดม ไมมทางขน ไมมประโยชนตดตวเลยแมนดหนง ลงถายเดยว จำาใหดคำา

นนะ ถอดออกมาจากหวใจมาสอนพนองทงหลาย โกหกเหรอ

นแหละทานวา ประเภทถงขยะ คำาวาถงขยะนนม ๔ ประเภท อยในถงขยะอนเดยวกนเขาใจไหม

ประเภททเยยม คอ อคฆฏตญญ นในถงขยะอนนแหละ ประเภทวปจตญญ ลดกนลงมากอย

ในถงขยะอนน ประเภทเนยยะ กมอยในถงขยะอนน ประเภทปทปรมะกมเตมอยในถงขยะน

โลกอนนเปนโลกสมมตเปนโลกถงขยะ เจอปนไปดวยสงดสงชว สบสนปนเปกนอยในกองถง

ขยะน เขาใจไหมละ แยกออกเปนสประเภทในถงขยะน ทนมนกแยกแยะ ๆ พจารณา แลวทนก

ขนมาอกอนหนงนะ ตอนทเหมอนวาทอดอาลยตายอยากกบโลกทจะไมสงสอนใคร เรยกวา

ทำาความขวนขวายนอย

350

สกเดยวกผดขนมาอกนะ นแหละทจะใหมแกใจ ผดขนมาอก ถาวาธรรมเปนของวเศษเลศเลอ

ไมมใครสามารถจะรได แลวเราเปนเทวดามาจากไหน เอาตรงนนะขนตรงนขนในจต เราเปน

เทวดามาจากไหน ทำาไมจงรได รไดเพราะเหตใด นคำาวาเพราะเหตใด มนกจบสายทางนนซ เรา

รไดเพราะอะไร มนกมสายทางมา ตามทางทพระพทธเจาสอนวา การใหทานรกษาศลภาวนา น

คอทางเดนเขามา เขาใจไหมละ เขามาจดน ทางอนไมม นรไดเพราะเหตใดมนกวงยอนหลงมา

เปนทางทเราเดนมาแลวทงนน ๆ มาถงจดน ออ ขนยอมรบทน ออได ถงไมมากกได นน ม

แลวนะทน ปฏเสธไมไดเลย บอกวาไดไมมากกได ถงไมมากกไดอย มแกใจเรมทจะแนะนำาสง

สอนผทสมควรจะสอน อยในปาในเขาพระเณรกรม ๆ อยนนแหละ

จากนนกคอยแยบออกมาสอนออกมา ๆ กวางออกมา จนกระทงเดยวนดเอาซ ทวแดนโลก

ธาต ประเทศไทยเมองนอกอะไร ไดฟงธรรมจากหลวงตาบวทงนนใชไหมละ หนงออกทาง

ปากสด ๆ รอน ๆ เทศนสอนพระ พดธรรมะขนเดด จากนนกออกจากเทป จากเทปกเขาออก

ทางวทย ออกทางอนเตอรเนต เวลานกระจายทวประเทศไทย ธรรมะทหลวงตาแสดงน

รบรองรอยเปอรเซนต ๆ ไมมเคลอนคลาดจากหลกความจรงทรทเหนมาเลย เขาใจไหม

พระพทธเจาสอนโลกกสอนแบบเดยวน จงพดแลวสาธ ตวเทาหนกตาม เครองยนยนมอยใน

หวใจ รสงใดคานพระพทธเจาไมได เหนสงใดคานพระพทธเจาไมได ยอมรบหมด เมอยอมรบ

หมดแลวกเตมหวใจ ทจะนำาออกแสดงตามหลกความจรงทยอมรบเรยบรอยแลว เขาใจไหม

ละ นแหละมนถงผาง ๆ สอนโลก จากนนกกระจายออกมา เดยวนกทวประเทศไทยแลวเรา

สอน

เราจงกลาหาญชาญชย ถาพดแบบโลกสงสาร แตหลกธรรมแลวไมมคำาวากลากไมม กลว

ไมม คำาวาไดวาเสยไมม คำาวาแพวาชนะไมมในธรรม สอนดวยความเมตตาลวน ๆ เชนกรณท

หมากดกนอยางน ไปจบหมาแยกออกจากกนอยางน เราไมมสวนแพสวนชนะใชไหม หมาตาง

หากม นน ผเจบปวดกคอหมาตางหากเจบ มนกดกน เราไปจบแยกหมาออกจากกนไมใหมน

351

กดกน นนเปนเรองของธรรม แยกคนทเหนผดเหนถกตอสกนอย พวกทะเลาะเบาะแวงกน

อย นนละ

อยางทเราพดในประเทศไทยของเราเวลาน มนกไมพนทจะยอนจากนแหละ นเอาธรรมออก

มายนนะ เรายงกบโลกอยเวลานไมมใครยงเกนหลวงตาบวไป คอจบหมามนแยกออก หมา

มนกำาลงกดกนเวลาน ทงหมาพระหมาโยม หมาฆราวาส หมาพระมนกำาลงกดกน มนแยงด

ชงดชงเดนกน กำาลงกดกนอกทก เรากนำาธรรมมาสอน นเรยกวาจบหมาแยกไมใหกดกน ให

สงบระงบ ธรรมมอยใหอยกบความจรง อนใดถกตองใหจบอนนน ปลอยวางอนทผดไปเสย

ใหหมด บานเมองและศาสนาเรากจะสงบรมเยน พระเณรประชาชนทวแดนไทยกจะสงบ

รมเยน เวลานทไมสงบรมเยนกคอหมามนกดกน ทงหมาดหมาชวมนกดกนตอสกนอยเวลา

น เวทของพทธศาสนาโดยถอหวใจประชาชนเปนสนามใหญ เปนเวทอนใหญกำาลงแตก

กระจดกระจายกนเวลาน เพราะหมามนกดกนอยบนเวทคอพทธศาสนา ซงเปนหวใจของชาต

ชาวไทยชาวพทธเรา

เราจงขอบณฑบาต ขอใหแตกใหแยกกนออกไป การกดกนไมเปนประโยชนทงผแพผชนะมน

เจบชำาไปดวยกนนนแหละ ไมมตวไหนด ใหแยกจากกนเสย ยอมรบเหตรบผลดชวแลวมา

ประคองตว ชาตศาสนาของเมองไทยของเรากจะขนเปนความสงบรมเยนแกชาตไทยของเรา

จะไมมอะไรเสอมเสยและฉบหายไป ดงทอวดเกงกนวากดกนเพอความชนะ ๆ มนลวนแลวแต

พวกแพอยางหลดลยดวยกนนนละ ไมมใครด การกดกน การรบกนไมด มนเจบทงผแพผ

ชนะ เหมอนนกมวยเขาตอยกน ใครจะอวดดอวดเดนไปไหน ไมใชของด การกดกนเปนเรอง

เจบปวดแสบรอนทงสองฝาย นการรบรากน ดวยความรความเหนความอยากเดนอยากดง

ความถลถกงไมยอมฟงเสยเหตเสยงผลเลย นคอหมากดกนจะเอาใหพนาศจรงๆ โดยถอ

เมองไทยของเราทงประเทศนแหละเปนสนามหมากดกน

352

ใหพนองทงหลายทก ๆ ฝายพนจพจารณา เรานำาธรรมทออกมาจากนำาตารวงในเวลาสด ๆ

รอน ๆ นมาพดใหพนองชาวไทยเราฟง ดวยความจรงใจ ถาแยกอยางนแลวจะไมมเหตการณ

อะไรเกดขน ผแพกแพเพอด ผชนะถาพดแบบโลกวาชนะ ผชนะกชนะเพอด ผแพกแพเพอด

เขากนไดสนท ไอแบบทกดกนไมถอยไมมใครแพใครชนะ แตเลอดสาดทงสองฝายนดไดไหม

พจารณาซ เราไมอยากเหน เมองไทยเราเปนเมองพทธ ระหวางพทธบรษทประชาชนพระเณร

เตมวดเตมวา มากดกนเหมอนหมาเลอดสาดเตมประเทศไทย เราไมอยากไดยน ขอใหพากน

เลกลมกนไป ใครผดใครถกนรกอเวจนนรบรองดวยกน สวรรคพรหมโลกนพพานรบรองคน

ชวคนดไดดวยกน เราอยาพดใหเหนอนรกอเวจดวยความผดของเรา แลวอยาพดใหนอก

เหนอความดบความดทนอกเหนอไปจากธรรมพระพทธเจาซงเปนแดนสวรรคนพพานทจะ

บรรจคนดไว ใหพนาศฉบหายลงมาสเวทหมากดกน มแตเลอดสาดอยางเดยว เขาใจเหรอ

พากนจำาเอานะ

วนเทศนอยางสดขดสดแดน เราปฏบตมา ๕๓ ป นมาแสดงใหทานทงหลายไดเหนวนนเขาใจ

ไหม นละธรรมไมอดไมอนไมตบไมตนไมผลกไมดน เหตการณอะไรทควรจะออกหนกเบามาก

นอยออกเตมเหนยว ๆ อยางวนนออกเตมเหนยวเลย ถงขนาดนำาตาหลวงตาบวรวงใหพ

นองทงหลายเหน จากความอศจรรยของธรรมเปนอยางนนละ นละธรรมทมาสอนพนองทง

หลายไมไดเอาธรรมเลน ๆ มาสอนนะ สอนจรง ๆ เราปฏบตเอาตายเขาวาเลย ดงทเคยกลาว

ใหพนองทงหลายฟง ความเพยรของเราไมมใครเชอไดนะ ความเพยรของเราเพอธรรมอน

เลศเลอ ไมมใครเชอไดเพราะเขาไมทำาเหมอนเรา

เราทำาอยางวานนละ เวลาไดกไดอยางนละ นละอำานาจแหงความอตสาหพยายามบกบน เพอ

อรรถเพอธรรมเพอความด เดดเทาไรยงด ตายกตายด เปนอยางนนนะ ไมไดตายเลวนะ จำา

ใหดนะ เอาละวนนเหนอยพอ

-------------------------------------------------------------------------

353

เรอง : วธระงบดบความฟงซาน

-------------------------------------------------------------------------

วธระงบดบความฟงซาน

หลวงตามหาบว ญาณสมปนโน วนท 8 มถนายน 2546 เวลา 8:05 น. ความยาว

36.11 นาท

สถานท : วดปาบานตาด

www.luangta.com

เมอวานนทองคำาได ๑๑ บาท ๙๘ สตางค ดอลลารได ๒๕๓ ดอลล (หนงสอปฏปทา

พระธดงคกรรมฐานของหลวงตา อานแลวไมอยากวางเลยคะ) หนงสอทเราเขยนหรอวา

แตงกมสองเลมเทานน ประวตหลวงปมนเลมหนง แลวปฏปทาของพระธดงคกรรมฐานน

เลมหนง รวมเปนสองเลม จากนนกปลอยเลย เราแตงเพยงสองเลมเทานน ปฏปทานนรวม

กรรมฐานลกศษยหลวงปมน มแตองคสำาคญๆ นะ ตอนนนทานมชวตอย เราไมระบชอทาน

บางองคนนคอองคหนงแลว บางองคทานหนกไปทางนน บางองคๆ คอแตละองค เปนแต

เพยงวาเราไมระบชอเทานนอยในปฏปทา องคสำาคญทงนนอยในนน

นละเขยนประวตหลวงปมนกบปฏปทาฯ สองเลม เรยนพมพดดนะ มาพมพหนงสอประวต

หลวงปมนกบปฏปทาไดสองเลม เรยนพมพดดเสรจเรยบรอยแลวไดประมาณ ๔๐ คำาตอนาท

แลวพมพเลย เพราะตงใจเรยนมาพมพประวตหลวงปมนโดยเฉพาะ เราไมเคยเรยนพมพดด

354

เลย ลกศษยเขาเอาพมพดดมาให เรยนอตโนมตอยในนน เรากดนน เราเรยนของเราคน

เดยว ฝกซอมจนไดประมาณ ๔๐ คำาตอนาท ทนกเรมเลย พอจบสองเลมนแลว พมพสองเลม

นเสรจเรยบรอยพมพดดทงป วะ ตงแตนนมาไมไดแตะอกเลยนะ กเราเรยนมาพมพหนงสอ

หลวงปมนโดยเฉพาะเทานน พอเสรจสองเลมนแลวทงเลยจนกระทงปานน ไมสนใจเลย

หนงสอประวตหลวงปมนเปนอนดบหนง ทเราทมเทกำาลงวงชาทกสงทกอยางลงหมดเลยใน

เลมน ไมใหใครมาแตะ แมแตพมพเรากหามไมใหตดตอนใหอะไรทงนนเลย เพราะเราจด

เรยบรอยหมดแลวขนแทนพมพเลย มนถงไดเรยบรอยด เพราะเราเทดทนมาก หลวงปมนน

เทดทนสดหวใจ เขยนแตละตวๆ นพจารณาจนเตมเหนยวๆ พอเสรจแลวกหมดความ

สามารถของเรา ใครจะตำาหนกแลว ใครจะชมกแลว จะตดจะเตมไมไดเลยหนงสอประวตฯ

จากนนมากพมพปฏปทา อนนรองหลวงปมนลงมา หลวงปมนเปนอนดบหนงทใชความพนจ

พจารณาละเอยดถถวนตลอดทกตวอกษรเลยนะ เพราะเราเคารพเทดทนสดหวใจเราคอ

หลวงปมน เพราะฉะนนเราจงไดเอามาพมพ

เหตทจะมาพมพนก วนนนเรมประชม พอดทานเรมปวยในพรรษานน ทานยงมการประชมอย

วนนนทานจะมอะไรกไมรนะ พอพระเขาประชม ในกฏของทานนนแหละ เออ ทานวาอยางนน

ขนเบองตน เออ นเรากไดเทศนาวาการสอนพระสอนเณรสอนประชาชนมานาน แลวใครม

ความรสกนกคดอยางไรบางหรอไม นคำาพดของทานทออกมา เรากตอบทนทเลย เราคดเตม

หวใจ เราวางเลย เวลานงานของเราเรยกวาเตมหวอก ไมมชองวางเลย ไมมชองวางกคอ

เวลานนสตปญญามนเปนอตโนมตพดตรง ๆ อยางนนะ ไมมเวลาวางเลย พอวาเตมหวอก

เทานน ทานผางขนมาทนท เออ เอางานเจาของใหเสรจนะ ทานวางนะ

เรองของทาน ทวาใครพจารณายงไงคอเขยนเรองราวธรรมเทศนา ทกสงทกอยางท

ทานพาดำาเนนมา และสอนโลกมานานแสนนานนน ใครไดคดอะไรบางไหม ไดคดเขยนคดอะไร

เรองจะใหเปนรองเปนรอยตอไปนนนะ มบางหรอเปลา ความหมายวางนแหละ เรากตอบทนท

355

"เราบอกวามเตมหวใจ เรองทจะเขยนนน แตเวลานงานเตมหวอก" เราบอกงนนะ ทานกออก

มาตรงนเลย ขนผาง "เออ เอางานเจาของใหไดนะ ขอใหงานเจาของเสรจเถอะ มนจะแตก

กระจายไปหมด งานอนไมสำาคญ"

เรองของทานเลยไมพดเลย เลยเอางานของตวเองนสำาคญ เอาตรงน "เอางานอนน

ใหไดนะ ถางานนไดแลวจะแตกกระจายไปหมด" เรากไมลม คำาทวาใครคดยงไงบางไหม นนละ

เปนเหตทเราจะมาพมพประวตทานนะ เราเกบไวนาน จงไดมาเขยนประวตทานดวยความ

เทดทนสดหวใจทกอยาง ใครเอาไปอานกเราแนใจ ถาอานเพออรรถเพอธรรมจรง ๆ จะเปน

ประโยชนไมนอย ทกขนทกภมแหงธรรมทงหลาย ประวตหลวงปมนสำาคญมากทเดยว รอง

ลงมากครบาอาจารยแตละองค ๆ เปนแตเพยงวาตอนนนเราไมระบชอทาน เพราะทานยงม

ชวตอย ทเราเขยนลงในปฏปทาทานยงมชวตอยทงนนแหละ จงไมกลาระบชอทาน

ถาระบชอเขาจะไปรบกวนทานละซ ยกตวอยางเชน หลวงปชอบ นเราเขยนประวตมน

ไปแยบออกไปไปเกยวกบหลวงปชอบ เลยนำาเรองหลวงปชอบออกมาเขยน นนแหละเขาได

อานในนน เขาไปรมหลวงปชอบ ทานวา "เดยวนยงมาก ทานมหานตวเหต" วางนนะ ทานด

เรา " ทานมหานตวเหต ยงมาก ไมเหมอนแตกอน แตกอนเราอยสบายๆ ตงแตทานมหาเอา

เรองของเราออกนคนมายงเรามาก" เรากเลยพดวา "ในเรองนนไดบอกเขาดวยหรอวาใหเขา

ไปยงทานอาจารย" เราแหยเฉย ๆ "บอกไมบอกกจะเปนไร ทานขใหญเลย" เราเลยไมลม นน

ละทกอยางเราจงตองไดระวง ชอของทานจงไมระบนะ

ทานอาจารยชอบเปนลกศษยทานอาจารยมนองคหนงเหมอนกน ลกศษยผใหญทาน

กม หลวงปแหวน หลวงปขาว หลวงปคำาด หลวงปฝน หลวงปพรหม ทกลาวเหลานมแต

เพชรนำาหนงทงนนนะ เพชรนำาหนง ๆ พอทานลวงไปแลวอฐของทานกลายเปนพระธาตทง

นนนะ คอถาลงอฐไดกลายเปนพระธาตแลวเรยกวาตตราเลย เปนอนไปไมได เพราะมในตำารา

356

บอกชดเจน บอกบทจำากดไวดวยนะ อฐทกลายเปนพระธาตไดนมอฐของพระอรหนตเทานน

นละทวาขอจำากด พระอรหนตเทานน เวลาเจอเขาไปแลวกใชแลว ๆ

เราอยากใหพนองทงหลายไดพนจพจารณาถงองคศาสดา ทเลศเลอมาตลอด

ปจจบนนก ๒๕๐๐ ปทศาสดาของเรานเลศเลอ กระเทอนทวสามแดนโลกธาตมาเปนเวลา

๒๕๐๐ ปกวานแลว อยากใหธรรมททานเลศเลอนนมาสมผสสมพนธในจตใจของเราบาง จาก

การไดยนไดฟงและจากการอบรม การใหทานรกษาศลเราทำาเปนพนเพอยแลว แตการอบรม

จตตภาวนานชาวพทธเราไมคอยม เราอยากจะพดวาไมมเสยดวยซำานะ แตเพอเบา ๆ ไวนด

หนอยวาไมคอยม ทวาไมคอยมคอยงมผอบรมกรรมฐานอย ยกตวอยางครบาอาจารยทง

หลายเหลาน ทเปนเพชรนำาหนง ๆ นลวนแลวตงแตผานจตตภาวนากรรมฐานไปทงนนนะ จง

วาไมคอยม คอยงมอยเหลานวางนเถอะ ถาอนนไมมแลวกเรยกวาไมมไปเลยการอบรมจตใจ

เราจงอยากใหพนองทงหลายไดอบรมจตใจ ใจนเปนตนเหต มหาเหตอยกบใจนะ เหต

เลกเหตใหญจะเกดขนทใจ ๆ ตงแตตนนอนมนจะทำางานของมนตลอดถงหลบ ความหลบ

เรยกวาดบเครอง ถาหลบสนทดเทาไรกเรยกวาดบเครองไดด ถาหลบไมสนทฝนละเมอเพอ

ไปตาง ๆ นนมนกเหมอนเขาจอดรถ เครองมนไมไดดบ มนมตดเบา ๆ อยนนใชไหม นมนฝน

ถาวาดบเครองสนทกคอวานอนหลบสนท ไมฝน นอกจากนนยงทงนนลวนแลวตงแตใจ ใคร

ในโลกอนนสามารถทจะรเหนเหตการณตางๆ ของกเลสทมนทำางานบนหวใจสตว

มพระพทธเจาเทานน เพราะทานรอถอนมนออกหมดโดยสนเชงจากพระทยแลว กนำา

อบายวธการเหลานนมาสอนโลก มจตตภาวนาเปนสำาคญทจะระงบดบทกขของหวใจแหง

สตวโลกได จากการอบรมจตตภาวนา นอกนนจะเอาอะไรมาระงบดบความทกขภายในใจท

กเลสสรางขนมานไมมทาง พระพทธเจาสอนลงถกตรงจดนเลย ใหระงบจตทเปนตวเหตดวย

การอบรมภาวนา คอมนจะคดมนจะปรงตลอดเวลา พงๆ อยงน ยงมเรองราวอะไรมามาก

357

แลวมนยงแสดงเปลวเหมอนไฟไดเชอนะ เพราะฉะนนจงใหมการอบรมภาวนา ระงบเครอง

คอความคดปรงของเรา เรยกวามนตดเครองคดตลอดเวลา

เราระงบนน เราเอาคำาบรกรรม บทธรรมะนเปนนำาดบไฟ เปนความคดความปรงอน

หนง แตความคดอนนเปนความคดในทางดานธรรมะซงเปนเหมอนนำาดบไฟ สามารถระงบ

ความคดของกเลสได เวลาเราคดทางดานอรรถธรรม เชนภาวนาพทโธ ๆ บงคบจตไมใหมน

ออกคดไปตามกเลส แลวทางนหนกขน ๆ สตตงจอ ตอไปจตไดรบการอารกขาจากคำาภาวนา

ของเราแลว อารมณอะไรทมนผลกดนขนมาในใจน อำานาจแหงธรรมหรอคำาบรกรรมนจะทบ

มนไว ๆ เวลาทบนานเขา ๆ ๆ ทางนกสงบเยน ๆ กเลสไมปรงขนมา ตวนนไมปรง ธรรมะต

หวมนไว ทบหวมนไว ทางนกคอยสงบเยน ๆ ขนมา

นละวธระงบดบความฟงซานของจตใจเรา เราจะไปหาสงใดมาระงบ ในโลกนไมม บอก

ตรง ๆ เลยวาไมมอะไรระงบดบไดนอกจากธรรม เฉพาะอยางยงจตตภาวนา อนนระงบดบลง

ได จนกระทงถงขนดบไดโดยสนเชง จากจตตภาวนา พทธศาสนาของเราจงเลศเลอทตรงน

นะ ไมมศาสนาใดเทาททราบมาวาสอนลงในจดทเกดเหตทงหลาย ไดแกมหาเหต คอกเลสเกด

ขนจากใจ ปรงนนปรงนตลอดเวลา ธรรมะพระพทธเจาระงบดบลงนดวยจตตภาวนา ดวยสต

ธรรมปญญาธรรมสอดสองด มนคดเรองอะไรตออะไรไมดใหระงบ พอมนคดเรองนนไมด

อยาคดซำา นน คดเรองไหนไมด เชนสมมตวาคดโกรธ คดเคยดแคนใหผใดแลวมนจะโกรธ

โมโหโทโสขนทนท มนไมไดวาอนนเปนเศษเปนเดนไปแลวนะ มนจะปรงขนมาใหม อนขนมา

ใหม เผาเจาของไดอยางสด ๆ รอน ๆ

เพราะฉะนน ทานจงหาม มนคดเรองไมดอะไรของบคคลหรอสตวตวใดกตาม ใหรบ

ระงบปดออก เอาความคดทางดเขามาแทนท อนนนจะระงบไป ถาสบสาวไปตามมนแลวมนจะ

ไปใหญเลย มนปรงขนอยางสด ๆ รอน ๆ ไมมอดต ไมมของเกาของแกนะ ถาเปนความคด

ขนมาจากใจของกเลสบนดาลใหเกดขนมา หรอผลกดนใหเกดขนมาแลวจะสด ๆ รอน ๆ ทง

358

นน เพราะฉะนนจงควรใหมจตตภาวนาบงคบใจเรา เรองกระแสของกเลสภายในใจนรนแรง

มากนะ ยงผไมเคยภาวนาเลยน พอเอาคำาบรกรรมจอเขาไปมนจะปดตกหาทวปนะ มนรนแรง

มากขนาดนนพลงของกเลส พอเราเอาพทโธนจะระงบมนนะ มนจะปดทนทแลวมนจะพง ๆ

ของมนไปเรอย ๆ

นเบองตนแรงมากนะ เอาจนตงสตไมอย พอตงป บลมผลอย ๆ ลมผลอยกพงออก

ทางกเลสนะ เมอทางธรรมะคอคำาบรกรรมหรอสตธรรมตงพบนลมทนทๆ นเวลากระแส

ของกเลสมนรนแรงอยทใจเรา มนเกดทใจ กเลสอยาไปหาตนไมภเขาทไหนไมม ใหดทใจ แลว

ระงบกนทใจดวยธรรม ธรรมกมทใจเชนเดยวกน เมอระงบอนนแลวจตของเราจะคอยสงบ ๆ

เอาใหไดนะ เวลาเดดตองเดด กเลสมนเดดเราตองเดด แลวเหนเหตเหนผลกน คราวหลงเรา

กไดเปนสกขพยาน เอามนจะรนแรงขนาดไหน ชางนเหนอขอไปไมได วางนเถอะนะ ตองยอม

จำานนตอขอ กเลสมนจะหนาแนนขนาดไหน จะเหนอธรรมไปไมได มนจะยอมจำานนตอธรรม

จนได สดทายกสงบได

นละการระงบดบความฟงซานวนวาย ซงเปนตวกอทกขใหเราเอง ใหระงบทใจดวย

จตตภาวนา แลวใหระมดระวง ถามนคดเรองอะไรไมดอยาเสรมมน ใหหกทนท คดนนไมด คด

เรองนไมดใหระงบทนท ดบทนท อยาไปสบตอแลวมนจะลกลามไปใหญนะ ใหเอาธรรมเขา

แทนเปนนำาดบไฟๆ นเรองของการระงบดบความวนวายความทกขทงหลายทเกดมาในหวใจ

ของสตวโลก เฉพาะอยางยงหวใจเราแตละคน ๆ ใหเอาธรรมนไประงบ มสต ตองฝนนะ เวลา

ระงบนนมนฝนกนอยางเตมท เพราะกเลสมกำาลงมากกวาจะเอาธรรมใหตก ๆ เรอย ๆ นะ แต

ธรรมกสไมถอย สดทายตงได ตอไปธรรมตงไดแลวเอากเลสลมได ลมไดจนกระทงกเลส

หมดไป ๆ สดทายกเลสพงหมด

ตงแตกเลสพงแลวไมมอะไรผลกดนจตใจใหคดเรองนนปรงเรองน กอเรองกอราว

อกเลย เชนพระอรหนตทานไมม เรองราวทงหลายทจะมาผลกดนภายในจตใหคดใหปรง

359

เหมอนตงแตกอนเรยกวาไมม เพราะสงผลกดนไดแกกเลสมนแสดงอารมณขนมา อยากนน

อยากนขนมา ผลกดนขนมา นเรยกวากเลส ทนพอธรรมระงบดบ หรอถอนมนออกหมดโดย

สนเชงแลว ความผลกดนอยางนไมมในจตพระอรหนต สรปความลงแลววากองทกขในโลกน

ทมารวมอยทหวใจ ไมมอะไรกอขนนอกจากกเลสโดยถายเดยวเทานน พอกเลสเบาลงเทาไร

ทกขจะเบาลง ๆ ความสขจะเรมโผลตวขนมาๆ จนกระทงกเลสหมดไปโดยสนเชงภายในหวใจ

แลว ความทกขกหมดไปโดยสนเชง เพราะทกขนเปนผลของกเลสทเปนสาเหต เรยกวาสราง

กองทกขขนมาใหทบถมหวใจสตว

ทนพอกเลสสนไปแลวทกขไมม กชนวไดเลยวา ออ โลกอนนทวาทกข ๆ วาสขนนม

กเลสกบธรรมเทานนในหวใจสตวโลก หวใจเขาหวใจเรา เมอกเลสสนลงไปแลวทกขทงมวล

หมดไปดวยกนเลย ทนธรรมทไดเกดขนแลวกเหมอนกน เมอเตมทแลวธรรมกเปนธรรม

เทยงตรง นพพานธรรม เทยงตรง นละคณคาแหงการอบรมจตใจตงแตพน ๆ แหงความ

สงบจนกระทงถงขนสงบเงยบ กเลสไมมมากอตวอกเลย นเปนความสขอนใหญหลวงมาก

พระพทธเจาเองเปนผสอนพวกเรา เราเปนลกศษยตถาคตควรจะนำามาอบรมจตใจ อยา

ปลอยใหมนคดมนหมนตว ๆ ทงวนทงคน คลอยตามมนอยเรอย เราจะแบกหามแตกองทกข

ไปตลอดนะ

ถามการฝาการฝนกนบางแลวความสงบของใจจะม จากนนจะมทพกผอนหยอนจตใจ

สบาย ๆ ไดดวยการภาวนา พากนเขาใจเอานะ นสอนถอดออกมาจากหวใจดวยนะ ธรรม

พระพทธเจาสอนประกาศโลกมา ๒๕๐๐ กวาปนดวย เราปฏบตเรากเปนขนมาตามภมของเรา

ๆ เรากนำาอนนออกมาพดใหพนองทงหลายฟง กเคยพดแลวถงนำาตารวง เคยพดไมรกครง

สกเลสไมไดเวลามนรนแรง ตงสตพบลมผลอย ๆ จนงงตวเอง เอ นมนทำาความเพยรยงไง

ความเพยรกคอสตธรรมตงเปนความเพยรขนมา ตงพบลมผลอย ๆ สมนไมไดมนรนแรง

ทนสไมถอยๆ ตอไปกได นนเหนไหมละ สำาคญทสนะ อยาถอย ถาถอยลมเลย แบกหามแต

กองทกขไปเรอย ๆ

360

เราอยากใหพนองชาวพทธเรา ซงอยกบตนลำาแหงพทธศาสนา เรยกวาเปนชาวพทธ ได

อบรมตนทางดานจตใจใหมความสงบรมเยนบาง มนจะมเกาะมดอนใหเปนทอยทพก อนนมน

เวงวางไปหมด คำาวาเวงวางมแตมหาสมทรทจะทำาโลกใหจมทงนน ๆ ไมใชเวงวางแบบพระ

นพพานนะ เวงวางเพอความลมจม มนมแตอยางนนโลกอนนนะ เวงวางพระนพพานผสน

กเลสนนมแตพระอรหนต ทวาเวงวางมหาสมทรทวมหวใจสตวนมนมอยกบพวกเราเขาใจ

ไหม มองไปไหนสดสายตาเรยกวา เวงวางนะ แตเวงวางนมแตนำามหาสมทรอยในนสตวจม

อยในนเขาใจไหม พากนจำาเอานะ

เราสงสารจรง ๆ นะ ธรรมะพระพทธเจาสดๆ รอนๆ สดๆ รอนๆ ตลอดมา แตกเลสมนปดมน

ไมใหเหน ธรรมะทานบอกอกาลโกๆ ไมมกาล สถานท เวลำาเวลา มาทำาลายผลทเราทำาแลวดวย

ดของเราไปไดเลย แตกเลสมนบอกวาทำาบาปไมไดบาป ทำาบญไมไดบญมนลบ ตวนตวลบ

ธรรมตลอดเวลา ธรรมะลบลางกลบลางมนตลอดเวลา ใหจำาเอาไวนะ อยในหวใจของเรา

เวลาไหนกำาลงธรรมของเรามมากวนนนเราจะคอยสบาย ๆ วนไหนกำาลงของกเลสมมากมน

จะทำาใหคดมากยงมาก วนนนมความทกขมากนะ อยทหวใจ อยาไปดสถานทใด ขนไปอยบน

หอปราสาท หอปราสาทไมไดเปนทกข ตวเราเปนทกข เหมอนคนไขทเจบหนก ๆ เอาขนไปตก

ไหนกตามกชน เอาไปไวครวญครางอยโนน ออ ๆ เหมอนเสอถกปน อยบนโนน ตกเขาไมได

ทกขนะ คนไขตางหากมนครวญครางอยนน ออ ๆ อนนเรากไปอยทไหนมนกเปนอยทจตเรา

เปนทกขอยทจตใหจำาเอานะ เอาละวนนเทศนเพยงเทานแหละ พอสมควร

-------------------------------------------------------------------------

361

เรอง : นกภาวนาแท

-------------------------------------------------------------------------

นกภาวนาแท

หลวงตามหาบว ญาณสมปนโน วนท 7 มถนายน 2546 เวลา 8:00 น. ความยาว 30

นาท

สถานท : วดปาบานตาด

www.luangta.com

(กราบถวายทอง ๕ บาทเจาคะ) เออ พอด เราเลยไมอยากอานเมอวานน ๖๒ สตางค

เอามาลบบาง เราผเปนหวหนานำาพนองทงหลายมาไดทอง ๖๒ สตางค เลยแหงน ๆ ไมอยาก

อาน มนจะขายกนทงประเทศ เขาใจไหมละ อานปบขายปบเลย จงไมอยากอาน ทนพอไดทอง

๕ บาทมาอานปบทนท ลบกนไปเลย ๕ บาทใชไหม (เจาคะ) เออพอดพอใจ ๕ บาท ๆ นทาน

หนองกะปาดมาทนทเลย ทอง ๕ บาท

(หลวงตาเจาขามอกเรองเจาคะ ขาวจากสหรฐอเมรกา รฐเทกซส คณอดเจาของ

รายการวทย ไทยเรดโอยเอส ทรฐเทกซส กราบเรยนหลวงตาวา ธรรมะรายการของหลวงตา

ยงคงออกอากาศอยเปนประจำาตงแตวนจนทรถงวนศกร ๙ โมงเชาถงเทยง และหนงทมถง

สองทม มผฟงมากมายทงไทยและลาว ไดประโยชนอยางยงเจาคะ) ทเมองไหน (เทกซส

เจาคะ) เออ (ทเคยถายทอดสดทางมอถอ ออกทางวทยใหคนไทยทอเมรกาฟง)

362

ประเทศของพทธศาสนาทไดประโยชนจากธรรมะเหลานกคอ เขมร เวยดนาม ลาว

พวกไทยเราทอยตางแดนๆ ถอพทธศาสนา ไดประโยชนพอสมควร เพราะปกตจะไมมเสยง

อรรถเสยงธรรมผานเขามาทางหทางตา กมแตเรองโลก เรองสกปรก เรองยงเหยงวนวาย

กดฉกกนกนเหมอนหมเหมอนหมาเตมบานเตมเมอง เราสลดสงเวชจรง ๆ นะมองด เปน

ผใหญเทาไรยงลมเนอลมตว เปนบายศ บาลาภ บาความโลภ จะกลนพวกมนษยทงหลายทว

โลกดนแดนนหมด เขาพงตวคนเดยว นคอความไมมธรรม มแตกเลสเตมหวใจทำาลายโลกได

อยางน เดอดรอนทกหยอมหญาเวลานนะโลกเรา

ใครกทราบไมใชเหรอ พดคำานไมตองระบ เปนผใหญผโตมความเฉลยวฉลาด อำานาจ

บาตรหลวงกใหญ แตเวลาไปใช ไปใชในทางไมดเปนฟนเปนไฟเผาโลกไปหมด เวลาน

กระเทอนทวไปหมด นละความไมมธรรม มแตกเลสอยางเดยวเปนอยางนใหฟงเอา ใครยงไป

ยกยอปอปนอยเหรอวาเขาเปนเมองใหญเมองโต เขามอำานาจบาตรหลวง มวาสนามาก เอา

วาสนาของกเลสไปเสรมเขา จงเปนเหมอนเอามตรเอาคถโปะกนเขาเพมเขาไปซ อยทไหน

เดอดรอนไปตาม ๆ กนหมด เราอดคดไมได เปนผใหญ ๆ มความเฉลยวฉลาด โลกเขา

ยอมรบวาเปนเมองฉลาด ทกอยางรวมอยทนนหมด

แลวทนกลบตรงกนขาม ทเลวทรามโหดรายทารณ เหนแกไดแกกน เหนแกอำานาจ

บาตรหลวงปา ๆ เถอน ๆ ซงไมเคยปรากฏมาเลย ในสมยทหลวงตาเกดมานยงไมเหน พงมา

ปรากฏขนในเวลาน นเหนไหมกเลส ทานทงหลายไมเคยด ใหไปดเมองไหนทเดน ๆ อยเวลาน

กำาลงกลนเมองเลกเมองนอย เหมอนปลาใหญกลนปลาเลก กลนไปหมด กลนไปทกแหง

ทกหน นความไมมธรรมในใจเปนอยางน ลองใหมากลนเราซ เราพอใจใหกลนไหม นคนทง

โลก เราเพยงเทากำาปนไปหากลนโลก พจารณาซเปนยงไง นละใหรเสยถาทานทงหลายไมเคย

เหนเรองของกเลส อยางนละกเลส สงทจะทำาความดงาม เจรญรงเรอง สงบรมเยน ใหแกผ

อนนนไมมเรองของกเลส มมากมนอยจะแผลงฤทธขนมาอยางน มทกสงทกอยางเสรมเขา

เสรมความอยากความทะเยอทะยานแลวยงไปใหญเลยนะ

363

เรานกลวเหลอเกนเรองโลกรอนเพราะกเลส ดไมดจะเอาไฟเผาโลกกนอกกได นละ

อำานาจของกเลสเปนของดแลวเหรอ พจารณาซ ทำาไมจงตองสงเสรมเอากนนกหนา โอย นา

ทเรศนะ เราเกดมากไมเคยเหน อจาดบาดตา มอเขยนตนลบ ๆ คอกเลส ตองการยงไงแลว

ลบไปเลย เอาตามตองการๆ นคอกเลส ฟงเอาซนะ เรองธรรมนนเปนผใหญเทาไรยงมความ

สงบรมเยนภายในจตใจ แผกระจายไปทไหนมความสงบรมเยนๆ ยกตวอยางเชน

พระพทธเจาของเรา นนเหนไหม ใหญเหนอโลก คอพนโลกแลว ประสทธประสาทนำาคอธรรม

กระจายทวโลก สามโลกนไดรบผลประโยชนจากพระพทธเจา แลวผทหลดพนจากทกขไปกม

จำานวนมากมาย บรรดาพระพทธเจาซงมาตรสรแตละพระองคๆ ทำาประโยชนใหโลกมากมาย

นคอเรองของธรรม ใหพากนนำาไปคด

โลกมหวใจทกคนๆ แมแตสตวเขากมหวใจ ขอใหนำาไปคดบางเถอะมนษยเรานะ อยามแตหลบ

หหลบตากดฉกกนเหมอนหมเหมอนหมา มนดไมไดนะ โลกมนษยทวาฉลาดเทาไร ยงโงยง

กวาหมาเขาไปอก กดไมรหนกรเบา ไมรดรชว ขอใหไดอยางใจๆ นหมาตวใหญ นนละกเลส

เขาไปแทรกตรงไหนเพมอำานาจขนไปเรอยๆ ทางเลวทรามนะ ฟงแลวฟงไมไดนะ นละภาษา

ธรรมฟงเอา เรองธรรมกบกเลสเปนอยางนละดเอา ถากเลสไปไหนเปนฟนเปนไฟไปหมด กอ

นนกอน ยนนแหยน ทำาคนนนใหแตกใหราว ทำาประเทศนนใหแตกใหราว ยประเทศนน ย

ประเทศน ยเมองนน ยเมองน ยกลมนนกลมน แมในเมองเดยวกนกเทยวหายหาแหยกลม

นนกลมน โจมตผทำาด เอาความชวขนไปโปะๆ สดทายโลกกมแตความชว เอาไฟเผากน เปน

ยงไงเลศเลอแลวเหรอ พจารณาซ นละเรองกเลสมนออกมนเปนอยางนน ทานทงหลายไมร

เร องของกเลสใหฟงเสยงตามนกแลวกน

กรยาของกเลสทแสดงออกแสดงอยางน ไมมชนดเลย มตงแตเรองความเหลวแหลกแหวก

แนว มแตเถาแตถาน หนกเขาๆ เปนเถาเปนถานเพราะกเลสเผาไดไมสงสย แตธรรมนไมเคย

ปรากฏ ไมวาพระพทธเจาพระองคใดตรสรมา แถวแนวเดยวกนเลย จงเรยกวาธรรม จรง

ดวยกนหมด ไมมคำาวาปลอมคอธรรมลวนๆ นเรยกวาธรรม แตกเลสไมมคำาวาจรง ปลอม

364

ลวนๆ เหมอนกนรอยเปอรเซนต มนรบกนอยในหวใจของสตวโลกนนแหละ รบอยในหวใจ

ของคน ฤทธของมนกอยางวาแหละ มแตความเดอดรอนวนวาย เดยวนมนจะทกหยอมหญา

นะ ใหรเร องของกเลสออก มนออกอยางนแหละ

เรองของธรรมออกมากนอยจะสงบรมเยนไปตงแตตนตอ คอตวของเราแตละรายๆ ได

บำาเพญ มความสงบรมเยนขนโดยลำาดบลำาดา แลวกระจายออกไปไหนกรมเยนไปเรอยๆ

ธรรมมมากเทาไรยงทำาโลกใหรมเยน มนษยเราสตวเราไมเฟอ ถามธรรมในใจแลวสตวทง

หลายในโลกนนบแตมนษยลงไป ไมมคำาวาเฟอ มมากมนอยดแลทวถงกน ดวยความเหนอก

เหนใจ ความเฉลยเผอแผ ทกขยากลำาบากทกขดวยกนยากดวยกน เปนดวยกน ตายดวยกน

เรยกวาธรรม สขดวยกนไปเลย ไมมความทกขความเดอดรอน กอกรรมกอเวรดวยความ

เคยดความแคนเพราะการทำาลายกน เหมอนกเลสพาสรางอยตลอดมา

ทานทงหลายยงไมเคยทราบวาธรรมเปนยงไง กเลสเปนยงไง ใหทราบวนนประกาศ

อกทหนง วนนกรสกวาจะแจงชดพอสมควรกระมง เราพจารณา ใหดเอาสด ๆ รอน ๆ นละ

กเลสแผลงฤทธเปนยงไง เอาดไปทวโลก กเลสแผลงฤทธยงไง ธรรมไมมพอทจะไดแผลง

ฤทธใหโลกรมเยนได จงไมมใครประกาศออก โลกกไมคอยเหนกน อนนโลกเหนกนทกหยอม

หญา ซงกำาลงเอาไฟเผากนอยเวลาน นคอฤทธของกเลส ใหดเอา ถาไมมธรรมนแหลกเลยนะ

นยงมธรรมจงเปนเกาะเปนดอนทชมทเยนบาง แมจะรอน ทชมทเยนซกหว หลบหว ซอน

หวนอน ยงพอไดนะ ถามตงแตกเลสซกเขาไปไหนกเผาเขาไปเลย เผาเขาไปเลย

มนไมไดอยทไหนนะ ธรรมกอยทใจ กเลสกอยทใจ แผลงฤทธออกมาจากใจ ทานจง

สอนใหอบรมใจ เพราะใจนเปนมหาภย เปนมหาคณอยดวยกน แตมหาคณมกจะอยใตเสมอ

มหาภยอยขางบน เหยยบยำาทำาลายธรรม แลวกเหยยบโลกไปพรอม ๆ กน ถาธรรมไดโผลขน

บาง กมความสงบรมเยนพอประมาณ นละใหพากนเขาใจเสยวาธรรมเปนยงไง ความตรงไป

ตรงมาไมมคำาวาเอยงวาเอน ไดแกธรรม ผดบอกวาผด ถกบอกวาถก นเรยกวาธรรม แต

365

กเลสมนผดบอกถก ถกบอกวาผด ดบอกวาชว ชวบอกวาด ของมอยลบลางวาไมม นคอ

เรองของกเลส ตวจอมปลอมลวน ๆ มาตงแตดกดำาบรรพกาลไหน ๆ แลวยงจะมตอไปไมม

สนสดอยอยางน ธรรมกเหมอนกนมตอไป ถงจะมนอยกมตอไปอยอยางงนเชนเดยวกน

สวนมากกเลสมกมอำานาจกวาอยเสมอ ธรรมมนอย เพราะฉะนน พระพทธเจามา

ตรสรแตละพระองค ๆ นนละสมยทธรรมรงเรองขนมา โลกไดรบความสงบรมเยน รจกด ชว

บญ บาป พดกนรเร องรราว พอพระพทธเจาสนไปแตละพระองค ๆ นนคอไฟเผาโลก เรมกอ

ตวขนเตมเหนยว ๆ ทานวาสญญกป ๆ คอธรรมไมม มแตไฟลวน ๆ เรยกวา สญญกป เชน

อยางพทธนดร ระหวางพระพทธเจามาตรสรแตละพระองค เชนตนเสาตนน ตนเสาตนน

เทยบกบพระพทธเจาของเรามาตรสร ตนเสาตนนเทยบกบพระอรยเมตไตรยจะมาตรสร

ระหวางทหมดศาสนาตรงน นละเดอดรอนมากทเดยว เรยกวาพทธนดร คอระหวาง

พระพทธเจาทงสองพระองค ตรงกลางนรอนมาก จนกวาทางนนจะตรสรเปนนำาดบไฟเขามา

นเรองธรรม

นเราพดเรองกวาง ๆ ทนใหยนเขามาหาหวใจของเรา ผคอยรบเหตผลกลไกอยตลอด

เวลานคอใจ ใหสงเกตด ถาวนไหนกเลสมนแผอานภาพมาก วนนนเจาของเดอดรอนวนวาย

มากนะ แตกไมรวาอะไรทำาใหเดอดรอน กคอตวเองนนแหละ กเลสอยกบเรา เราไมรวามนเปน

กเลส กเลสมาเปนเราเสยเอง มนกพาเราเดอดรอนในวนนน ๆ ทนพอไดอบรมธรรมะเขาส

ความสงบเยนใจน ทนฝายธรรมกเยนสบาย เชน อยางนกภาวนาทาน ทานเปนนกสงเกตใจ

ปกครองใจควบคมใจ นคอนกภาวนา คำาวานกภาวนาคอนกฆากเลส ตวเปนขาศกตอธรรมใน

หวใจนนแหละ ทานเปนนกภาวนาคอมความเขมแขงตอสกบสงทเปนภยในใจของตน คอ

อารมณของใจนนแหละ กเลสผลกออกมาใหเปนอารมณ อารมณดชว อารมณชอบไมชอบ

อะไรมนกวนใจทงนนแหละ นเรยกวา กเลส

366

ถาวนไหนจตไมคอยสงบ นกภาวนาทานจะไมสบายใจเลยนะ วนนจตมนมอะไรอารมณแปลก

ๆ คำาวา อารมณแปลก ๆ คอขาศกไดแก กเลสเกดขนจากใจ มนไปไดเรองมาจากไหน นน

ทานตามสบหา ออ ไดเรองมาจากนน ทนพยายามปรบปรงแกไข แลวกระงบไปๆ เรอยๆ

ระงบไปฆาไปเรอย ระงบไปเรอย นนกภาวนา ผนละผทจะสงสมความสขไปถงบรมสขคอผน

แหละ ผทจะปลดเปลองทกขไปโดยลำาดบ จนกระทงปลดเปลองโดยสนเชงถงนพพานกคอผ

นแหละ ผทไมลมหลมตาตงแตตนนอนจนกระทงหลบ ๆ ในภพหนงชาตหนง อยทไหนไมร

เนอรตว พวกนคอพวกทจมไปเรอย ๆ พวกไดถงมหนตทกข กเลสนนละพาใหจม

นเราพดถงเรองนกภาวนา นกภาวนาทานเปนนกสงเกตใจ มาหากนปบนคยแตเรองอรรถ

เรองธรรม เรองโลกไมมเลย บอกไดวาไมมเลย มแตเรองธรรมลวน ๆ มาเปนยงไง ไปภาวนา

อยทนนเปนยงไง ไปภาวนาอยทนนกคอไปฟดกบกเลสอยทนนนนเอง รบกบกเลส ไปอยท

นนเปนยงไงภาวนาดไหม อยทนนภาวนาดไหม ทนเวลาทานไดผลมากนอยหรอประสบ

เหตการณอะไรขนมาจากการภาวนา จะตองมาเลาสกนฟง กเปนคตของกนและกนไดเปน

อยางด ๆ ทนออกไปกเอาอกอยางนนละ ผลของทานมแตความสงบเยนใจ ๆ ตลอดเวลา

นละธรรมเขาสใจสงบเยน ถากเลสแผลงฤทธทใจแลวเปนไฟไปหมดไมมอะไรด สมบตเงน

ทองกองเทาภเขาไมมความหมาย ถาใจเปนไฟเสยอยางเดยวเทานน ถาใจเปนนำาเปนทาชม

เยนตวเอง มไมมอยไดสบาย ทพงอยทหวใจนแลว ธรรมนนละเปนทพง อนเหลานนอาจเปน

ทพงภายนอกชวกาลชวเวลา แตหวใจนเปนทพงทกภพทกชาตไปตลอดถงพระนพพาน เมอ

มธรรมในหวใจมนเยนตลอดอบอนตลอด อะไรมหรอไมมไมคอยสนใจ คออนนเปนเครอง

หนนตลอดใหมความสขความเยนใจตลอด ๆ อยางนน

นละทานเรยกวา ธรรม ทานทงหลายไมเคยไดยนเสยงธรรมใหฟงเสยงเสย นกภาวนาอยาง

พระกรรมฐาน ทานไมคอยสนใจอะไรนก กบการอยการกนการหลบการนอนทกอยางเพยง

อาศยเทานนเอง ทานไมไดเปนอารมณกบสงเหลาน ซกหวนอนปบตรงไหนไดเลย พอหลบ

367

ครอก ๆ ระงบธาตขนธตนขนมาฟดกนแลว การกนกเหมอนกนบณฑบาตไดมาเทาไร ๆ

พอใจแลว พอยงชวตใหเปนไปวนหนงๆ เพอจะหนนธรรมเขาสใจ กำาจดกเลสไปเรอย ๆ การ

อย อยไดสบายอยไหนอยไดหมด การกน กนไดสบายไมสนใจอาหารวาอะไรเปนประเภทใดไม

สนใจ การใชการสอยสวนมากทานไมไดใช เขาทำากระตอบใหเลก ๆ หรอรานเลก ๆ ใหอย

เทานนพอ จะไปใชทำางานนนทำางานนยงเหยงวนวายอนเปนงานของกเลสแทรกเขามานน

ทานไมเอา

นนกภาวนาแทเปนอยางน ทานไมยงกบงานนะนกภาวนา งานของทานมแตเดนจงกรม นง

สมาธภาวนาชำาระกเลส สตปญญาจดจองอยทใจซงเปนทเกดแหงมหาเหตทงหลาย มหาเหต

สวนมากเปนเรองของกเลส ธรรมคอยปราบๆ กเลสเกดกอน ๆ อยตลอดเวลา ธรรมคอย

แกคอยไขคอยปราบปรามกนอยอยางนน ทานจงไมมอะไรกงวล หนาทการงานทงหลายน

เปนเรองภายนอก พระพทธเจาเองกไมเคยมในตำาราวาสงเสรมหนาทการงาน ใหพระผตง

หนาตงตาปฏบตเพอกำาจดกเลส ใหไปสงสมงานนนงานนไมม มแตตำาหนตเตยน เชน เวลา

สงสอนพระทจะออกไปเทยวภาวนา ธรรมดาการกอสรางมนกมบาง แตมนไมหรหราฟฟา

เหมอนศาสนาในปจจบนน ศาสนาปจจบนวดปจจบนนเอาเมองไหนมาแขงกไมไดละ เพราะ

มนหรหราฟฟาดวยการกอการสราง เอาอฐเอาปนเอาหนเอาทรายมาเปนเทวบตรเทวดาแทน

เปนอรรถเปนธรรมแทน ไปทไหนจงเกลอนอยดวยสงเหลาน

นเวลาพระพทธเจาสอนพระทจะออกเทยวกรรมฐาน ทานบอกไปหาทใหสงบสงดเปนพนฐาน

นนฟงซ สถานทไมควรอยควรไปนนคอ ทชมนมชนหนาแนนอยาไป ทานำาเปนทชมนมชนขน

ลง ทนนอยาไปอยาพก สถานทใดมการกอการสรางอยาไป นน ทานบอก นเหนไหมคำาสอน

พระพทธเจา แมทสดตนไมใหญทมดอกผลเตมตนของมน พวกสตว นก กา อะไรไปกน

อกทกครกโครมกอยาเขาไปพก อยาเขาไปอยสถานทนน มนรบกวน ใหหาทสงดเปนพนฐาน

ตลอดไป นพระพทธเจาสอนพระสงฆททลลาพระพทธเจาไปประกอบความพากเพยร นจำาเอา

368

นะ ทานไมไดวาใหไปยงเหยงวนวายสรางนนสรางน เดยวนมนพลกเปนอนขนมา ฝามอเปน

หลงมอไปแลว

โลกทงหลายไปทไหนเหนวดหรหราฟฟาสวยงามดวยโบสถดวยวหารแลว โอย.วดนสวยงาม

มากนาเกรงขามไป มนเปนวตถมนไมใชศาสนา ศาสนาแทเปนธรรมลวน ๆ แกกเลสทำาความ

สงบใจตวเอง กระจายออกไปทไหนใหความสขแกกนชมเยนทวหนากน จากใจทมความสงบ

ดวยการบำาเพญตนดวยดมาแลว นนเปนอยางนนนะ ทานไมไดสนใจกบการกอการสราง

หรหราฟฟาอยางน นมทหลง เมอมากตอมากแลวกไมมใครกลาวถง จงประหนงวาศาสนาคอ

วตถทหรหราฟฟา ความจรงแลวไมม ตดกนรอยเปอรเซนตเลย จะมทไหน

ทานแสดงไวในตำารากมแต นางวสาขา มาขอสรางศาลา ศาลาใหญโตขนาดไหนกไมรแหละ

มาขออนญาตจากพระพทธเจาสรางศาลา พระพทธเจากรบสงใหพระโมคคลลาน จดการให

พวกชางเขามาทำาเสย สวนพระไมไดปรากฏในคมภร วาพระมายงเหยงวนวายเปนตวการตว

งานอยนน ไมม ใหพระโมคคลลานมาคอยดแลแนะนำาตกเตอนนายชางทงหลายเพยงเทานน

แลวพระโมคคลลานทานกเปนพระอรหนต ทานเสยหายทตรงไหนพระอรหนตนะ ในโลกจะไป

ทำาอะไรใหทานเสยหายไมม นนเหนไหมพระพทธเจารบสงใหพระโมคคลลานมาอยางนน นอก

นนไมเหนม มแตไปทไหนมแตเปนยงไงปานนเขาลกนน มแตทหลบทซอนเพอความสะดวก

สบายในการประกอบความพากเพยร

นทานผเสาะแสวงหาธรรม แลวผนนแลผเยนมากทสด อยทไหนเยนหมด ไมวาอดวาอมวา

อะไร วาหนาแลงหนาฝนทานไมมฤด กเลสไมมฤดฉนใด ธรรมทปราบกเลสกไมมฤด เมอ

กเลสสงบลงไปธรรมกไมมฤด มความสขตลอดเวลา อยางนนนะ นพดใหทานทงหลายฟง ใน

คมภรใบลานมหรอไมม นเอามาอานใหฟงแลว วาเรองราวเปนยงไงเพราะเรยนมาเหมอนกน

น คมภรเดยวกนมาลบลางกนไดเหรอ

369

นละศาสนาเปลยนแปลงมาอยางนละดเอา ดพระดเณรกกลายเปนพระเจาชขนนาง พระเจา

ยศเจาลาภ เจาอะไรพดไมถกเลยวางนเถอะนะ เดยวนไมไดเปนพระลกศษยตถาคตนะ มความ

สำารวมระวงกาย วาจา ใจ อยตลอดเวลา ความเคลอนไหวไปมามสต ปญญาชำาระกเลสใหเปน

ความชมเยนแกตนมนไมคอยมและไมมเวลานนะ มนมแตลงแตคาง เอาผาเหลองมาฟาดเขา

หว โกนหวโลน ๆ แลวกเปนพระ ทนกเยอหยงจองหองไมมใครเกนพระนะ พระมผาเหลอง

ครอบ ใครจะไปแตะตอง ใครจะไปพดอยางนนอยางนเขากกลวผาเหลอง กลวเปนบาปเปน

กรรม แตตวหวโลน ๆ ไมกลว ยงคกยงคะนองยงไดใจสนกทำาบาปดวยความเยอยงจองหอง

ในผาเหลองของตน ในเพศของตนนนแหละ มอยอยางน

นละภาษาธรรมตองพดใหตรงไปตรงมา ไมไดยกเวน นบตงแตผเทศนนลงไป เปนผอยใน

โอวาทของพระพทธเจาทงนน ผดทไหนถกตรงไหนพดไดธรรม แกไขไดสอนกนไดถาหวง

อรรถหวงธรรมตอกน ถาไมหวงแลวเทวดามาสอนมนกไมฟง เขาใจไหมละ เปนอยางนนนะ

นละทธรรมกระจายไปทไหน โลกจะคอยรสกบาปบญคณโทษขนนะ อยางทวา อนเตอรเนต

อะไรทออกทวโลก นเปนเสยงธรรมภาษาอรรถภาษาธรรม ซมซาบเขาไปตรงไหนโลกจะม

ความสงบรมเยนเปนลำาดบลำาดาไป ถากเลสไปตรงไหนเปนภยไปดวยกนทงนน ขอใหพนอง

ทงหลายนำาธรรมนไปเปนเครองพรำาสอนจตใจนะ จะมความสงบเยนใจ เอาละวนนพดเพยง

เทานนละนะ ไมพดมาก

-------------------------------------------------------------------------

370

เรอง : รเรองของจตตวพยศ

-------------------------------------------------------------------------

รเรองของจตตวพยศ

หลวงตามหาบว ญาณสมปนโน วนท 9 พฤษภาคม 2546 เวลา 8:15 น. ความยาว

35.08 นาท

สถานท : วดปาบานตาด

www.luangta.com

กอนจงหน

พระทมาจำานวนมาก ผมไมคอยมเวลาไดอบรมพระนะ ใหดหมดเพอน ดตามตำารบ

ตำารากแลวกน ฟงเทปนะ ผมเวลามนอยมาก ทงกำาลงวงชากไมพอ หมนนนหมนน ผมา

ปฏบตใหสงเกตใหดนะ อยาใหไดตำาหนตวเองได ตรงไหนบกพรองคอบกพรองเราเอง ๆ ขอ

วตรปฏบตทออกกระจายในสวนสามคคใหด นนละบกพรองตรงนนแลวกบกพรองเรา ใหดให

ด ทำาอะไรสตกบจตอยาใหพรากจากกน ทำางานอะไรเคลอนไหวไปไหน สตตองตดแนบๆ นคอ

ผมความเพยร แลวปญญาออกเปนระยะๆ สำาหรบสตตดแนบตลอดเวลา นคอผภาวนา ใหพา

กนตงอกตงใจ

371

อยาไปถอใครดใครมากยงกวาถอตวเองดตวเอง เพราะเรามารบผดชอบเรา อาศยคร

อาจารยและหมเพอน นนเปนสวนนอกๆ สวนใหญททานสอนยงไงแลวใหยดนนเปนหลก เชน

สตปญญาความระมดระวง ตลอดขอวตรปฏบตอะไรอยาใหบกพรอง ดใหดทกอยางนะ นละ

เรองทางเดนของพระพทธเจา เพอขนสตวโลกใหพนจากทกข เดนอยางนนะ ไมใชเดนเพนๆ

พานๆ เลอๆ ลาๆ ดไมไดนะนนนะ นนคอกเลสเขาขวางธรรม เหยยบยำาทำาลายธรรมในวดใน

วาในพระในเณร ในพวกเรานแหละ

มนเรวทสดนะกเลส เวลานมแตกเลสออกเพนพานๆ โอย ผมพดจรงๆ นะ เปดเสยทเถอะนา

ธรรมของพระพทธเจาเปนของเลศเลอมาขนาดไหน กระจางทใจพระพทธเจา สาวกทงหลาย

จะพดไมไดยงไง นละเรองธรรมเปนอยางน เดยวนมแตกเลสนะตตอนอยทกแหงทกหน ให

ทานทงหลายพจารณาใหด

อะไรๆ มผเตอน อยาไปถอทฐมานะเปนอนขาดนะ มผเตอนตรงไหนนนแลคอขมทรพยยนให

กนๆ สมกบมาอบรมศกษานะ การถอสถอสาถอทฐมานะนเร องของกเลสทงมวล อยานำามา

ใชในวงของพระ ใหสละตวเปนผาขร ว นนแลจะเปนแทงทองขนมา ในทามกลางแหงการสละ

ตวเปนผาขร วนนแล คอทองธรรมชาตจะขนทตรงนน เอาละทนจะใหพร

หลงจงหน

ประมาณ ๑๐ วนทแลวหลวงตาอยกรงเทพ ลกภาวนาเวทนานปสสนาสตปฏฐาน

เวทนาเกดขนกร เวทนายงอยกร เวทนาหายไปกร สวนรางกายฟงเสยงขางนอกไมได พดไม

ได จำาอะไรไมได เหลอแตลมหายใจอยอยางเดยว ตอมาอกประมาณ ๑ ชวโมงจงไดยนเสยง

อะไรเปนปรกต

372

ภาวนาทแรกกำาหนดลมเหรอ (กำาหนดลมคะ) แลวมนเปนยงไงทน จตสงบ รางกายหาย

กงวลไป (ใชคะ) เหลอแตลมหายใจใชไหม (ใชคะ) นเรยกวาลมหายใจละเอยด แลวทนอะไร

ตอไปอก (อกชวโมงตอมาประสาทรบรสงตางๆ คอยคนมา แตยงกระดกตวไมได) กระดกไม

ไดอยาไปกระดก อยาไปฝน มนเหมอนตายไปหมดนะ คอจตไมออกรบผดชอบ อนนกเปน

ทอนไมทอนฟน คอปรกตทรางกายของเราเคลอนไหวไปมาน คอความรนมนแทรกอยทก

แหง ทนพอความรนเขาไป ๆ อนนกเรมหมดความหมายๆ พอความรเขาไปเตมทแลว

รางกายนเหมอนทอนไมทอนฟนเหมอนกนหมด

เวลาความรหดเขามาอยจดกลาง รางกายนทกสวนจะเปนเหมอนทอนไมทอนฟน พวกหพวก

อะไรเหลานมนจะดบไปๆ ไปเดนอยทความรอนเดยว นอกนนหายไปหมด นการภาวนา ทาน

ทงหลายจำาใหดนะ คนเราทเคลอนไหวไปมาน คอความรทออกจากใจมนซานไปทกแหงเลย

ซานไปหมด เพราะฉะนนเวลาเราสมผสป บรทนทๆ คอความรมนซานออกทวสรรพางค

รางกาย ทนเวลาความรมนหดเขามาๆ เกยวกบเรองภาวนา ความรนจะหมนเขามาๆ ความร

ขางนอกกคอยจางไป ๆ ไปเดนอยภายในๆ นเรยกวาจตสงบแลว อาการของความรทงหลาย

นจะสงบเขาไปๆ

โห เรองภาวนานพสดารมากนะ เอามาพดนพดเทาทพดไดนะ ทมนพดยากหรอพดไมไดนน

เยอะ แตจตไมสงสย เปนอยางนนละ ทนเวลามนสงบอยางนนแลวเปนยงไงทน (ประสาท

สวนตางๆ ไมรบรอะไร) ชางมนนะ ใหทำาเรอยๆ ใหมนสงบเขาไปเรอยๆ จะเปนการฝกซอมตว

เองใหชำานชำานาญ ความละเอยดของจตของความสงบ จะละเอยดเขาไปเรอยๆ แลวเปนยง

ไงตอไป ( แตเหมอนมอะไรมายดทวรางกายดงไปหาหวใจ รสกเจบมากอยลกๆ ) อนนคนไม

ตาย ตงแตไอหยองถกไมเรยวมนกเจบ ชางมนไมตองไปกงวลกบมน (มนเจบทงวนทงคน

เจบมากๆ )

373

ถาเจบมากใหเอาจตออกมาดทกขเวทนา ความเจบมนเปนความจรงอนหนง มนอยใน

รางกายน มนเจบอยตรงน มนจะมความเขาใจอนหนงวา เจบหนงบาง เจบเสนเจบเอนบาง

ความจรงเสนไมเจบ หนงไมเจบ เวทนาเปนเวทนา ความเจบนนกไมมความหมายในตวเองวา

เจบ มนตางอนตางจรงใหผรนเขาไปจบ ผรกถอยเขามาเปนความจรงแลวตางอนตางไม

กระทบกน มนจะเจบมากกใหมนเจบซ (พยายามกำาหนดลมหายใจแตเวทนามมากกวา) ถา

เวทนามมากกใหหนจตออกไปดเวทนา เพราะเวทนานนกเปนอรยสจ เปนความจรงอนหนง

เหมอนกน ใหด

เวลาดเวทนา ใหดทกขสมมตวาอยตรงน ใหถามด มนจะเขาใจวาหนงเปนทกขบาง เสนเปน

ทกขบาง ถามมนดวาทกขนเปนอะไร ทงสามนไมรเร องของกน จตตางหากไปรบทราบอยใน

นน หนงเปนหนง หนงไมไดเปนทกข ทกขไมใชหนง หนงไมใชทกข เสนเอนไมใชทกข ทกข

ไมใชเสนเอน กระแสของจตตางหากไปหมาย อยางนเรยกวาแยกด มนจะละเอยดเขาไป มน

เปนหนลบปญญาทงนน เหลานเปนหนลบปญญา เวลาพจารณาไปแลวเหมอนหนลบปญญา

จะไดความแยบคายๆ แลวถอยจตตวมนหลงนเขามาๆ เรอยๆ สงเหลานนเขาไมไดหลงไมร

อะไรแหละ เขาเปนเขาเปนความจรงอนหนง แตจตไมคอยจรงและไมจรง หลอกตวเองอย

เรอยๆ

เวลาพจารณาแลวจตถอยเขามาเปนความจรงแลว ทนตางอนตางจรง ถงทกขจะมอยกไม

กระทบกระเทอนกน กเปนความจรงอนหนงอยอยางน เหมอนเรามองดกองไฟ มนกเปนก

องไฟอยงน เราไมไดเปนอะไร นกไมผด ถามนเจบมากกออกไปพจารณาอยางนนนะ ถาไม

มากใหกำาหนดลมอานาปานสตลมหายใจ ใหละเอยดเขาไปๆ มนจะเปนอะไรใหรกนหมดนน

แหละ ใจเปนนกร มนเปนอะไรใหรตามความมนเปนขนมา ใจเปนนกรใหร รไปรมาแลวจะมา

รตวเองเปนตวพยศ พดงายๆ สงเหลานเขาไมไดเปนอะไร อบายวธการตางๆ เพอจะดดจต

ปรบจตใหเขาสความจรง จตมนไมไดจรง รอยๆ ไมไดจรงนะจต เวลาจตจรงแลวมนจรงหมด

โลกธาตน ฟงซนะ

374

มจตดวงเดยวเทาน แนะเหนไหมละ มนไมมอะไรในโลกน คอจตดวงเดยวนตวพยศ นนละ

ทานเรยกวาภาวนา คอตตวพยศนเขามาๆ จนกระทงถงตวจรงขนาดถงรอยเปอรเซนตแลว

โลกนวางไปหมดเลย คอไมมอะไรออกไปหมาย ความรนมนกไมไดตดอะไรทงนน มนกวาง

ของมน โลกเลยกลายเปนวางไปหมด ตวนหายพยศ หายพยศโดยสนเชงแลวไมมโลก ทาน

ถงวา สญญโต โลกำ ตวนวางเสยอยางเดยว เขาไมมความหมายอะไรสงเหลานน ตวนยงตาง

หาก เขาใจแลวนะ (เขาใจคะ)

เราพยายามสอนใหรเรองของจตตวพยศ สงทเราดนหาอยทกวนน หามาเพอความสข ๆ นะ

คอจตนมนไมเปนสข มนดน ไดมาเทาไรมนจงไมมความสข เขาใจไหม คอจตไมยอมรบความ

สขของตวเอง เพราะยงลมหลงในเรองทงหลายอย มนจงไมยอมรบความสขความทกขของ

ตวเอง ถายอมรบตวนมนกปลอยนนเขามามาด ทนมนไมยอมรบมนจงดนของมนอยอยาง

นน มแตจตดน มนสนกดนะถาวาสนก นเรากพดไปอยางนนแหละวาสนก มนเปนของจรง

ลวนๆ ดน พดใหถงใจ โลกเขากเรยกวามนสนกด คอมนไมมอะไรแลวมนกดไดเตมเมดเตม

หนวยทกสงทกอยาง คอจตดวงเดยวนเทานน วาเทานนเลย

นทวาพทธศาสนาสอนลงถงจดนเลย จดนตวพยศ จดนกอทกขใหโลกสงสารตลอดมาเปน

กปเปนกลป มแตจตดวงน คอมนมตวพยศอยในนน แทรกอยในนน เรยกวากเลส ยอดของ

กเลสกคออวชชาอยางทพดนน พออนนพงลงไปแลวหมดโดยประการทงปวง ออ มาอยจดน

จงไลเขามา มนตดตรงไหนๆ ฟนลงไปๆ เหมอนกบเราจะเอาไมทอนนแหละ มนเกาะอยตรง

ไหน ตดกงนนกงนมนกหลดลงๆ ตดตรงนนหลดลงตม นน อนนจตมนเกาะไหนๆ ตดตรง

นนตดตรงน พจารณาลงไปมนเขาใจมนกปลอยเขามาๆ เขามาถงกาย เวทนา สญญา สงขาร

วญญาณ มแตอาการทงนน ปลอยเขามารเขามา สดทายกเขาไปถงอวชชาตวไปเทยวยดเขา

ซดตวนนแหลกไปแลวหมด ทนเรยกวาหมดตลอดไปเลย

375

ทานวานพพานเทยง คอจตมนเทยงตรงอยแลว มนไมสญไมสนไปไหน เปนแตเพยงสงท

จอมปลอมมนทำาใหจตพลกไปทางนนหมนไปทางนเทานนเอง พออนนพลกหมดแลวมนก

หมด เทยงตรงเลย

ทกสงทกอยางในโลกเขาไมไดบกพรองละนะ ทวโลกทวสงสารไมมอะไรบกพรอง เตมไปหมด

มนบกพรองอยทจตดวงเดยว มนดดมนดนมนหวมนโหย ไมวาคนมคนจน ยศถา

บรรดาศกดมากนอย มแตเรองยงเหยงวนวายของจตดวงนทไปยดทงนนนะ เขาเหลานนเขา

ไมไดยดนะ ไมวาคนมคนจน ยศถาบรรดาศกดมากนอย มแตเรองยงเหยงวนวายของจตตว

นทไปยดทงนนนะ เขาเหลานนเขาไมไดยดนะ เขาไมมอะไร มจตดวงเดยวเทาน เพราะฉะนนจง

พยายามฝกหดจตตวมนคกคะนองนใหเขามา ๆ ความกงวลจะคอยเบาเขามา ๆ ๆ จนเขามา

หาจตตวกงวล ละเอยดมนกอยทจต ฟาดอนนหมดไมมอะไรกงวล อยไหนอยไดทงนน เปน

อยางนนนะ พากนเขาใจนะ

จตนเลศเลอสดยอดแลวนะ เราจงไดพยายาม ยงจวนตายเทาไรยงเนนหนก ๆ เพราะพทธ

ศาสนาเทานนทสอนลงใหถงความพนทกขไดจรง ๆ เลย นอกนนเราพดตรง ๆ วาเราไมเคย

เหน ไมม มแตเปนนโยบายอบายของกเลสทงนนสอนคน แตมาตงเปนศาสนา วาศาสนา

ศาสนาแปลวา คำาสอน กเลสสอนกไดธรรมสอนกได ถาศาสนธรรม เออ คำาสอนทเปนธรรม

นน มนกเปนอยางนน

เรองศาสนาน มพทธเทานนเคยพดใหฟงชดเจนแลว เราไมสงสยในหวใจของเรา หมดโดย

ประการทงปวง คนดหมดศาสนาใด ๆ เปนยงไง ๆ เอามาดหมด มนเปนเรองของกเลสทง

มวล ไมใชธรรมไมใชศาสนาเพอธรรม มนศาสนาคำาสอนเพอกเลส กวานมาเพอกเลส ๆ

ทงหมด มกหมนกแสนกลาน ๆ ศาสนากเปนคำาสอนของกเลสทงหมด สอนสตวใหลมหลงไป

ตาม ๆ กนหมดเลย แลวผเชอถอปฏบตตามนนกสงสมความชวไปทผสอนวาดวาถกนะ ทาง

376

นกทำาตามดวยความเชอ มนกผดไปเรอย ๆ จงไมเรยกวา สวากขาตธรรม สวากขาตธรรม

ตรงแนวเลย สอนตรงไหนถกตรงนน ๆ ปฏบตไปเทาไรยงละเอยดลออ จนหมดทางสงสย

นพดจรง ๆ เราหมดเรองสงสยพระพทธเจาทกพระองค หมด เรยกวาจตอยทามกลาง ถา

เปนนำา นำาหยดนอยทามกลางมหาสมทรทะเลหลวง เปนอนเดยวกนหมด จตดวงนเปนจต

ธรรมธาตอยทามกลางแหงวมตต ธรรมธาตดวยกนกเปนธรรมธาตดวยกน มหาวมตตมหา

นพพานดวยกนหมด แลวจะไปสงสยพระพทธเจาทไหน กวางแคบมนกอนเดยวกนแลว

เหมอนกนกบอนนแลว เหมอนกบหยดนำาตกปบลงไปนกเปนมหาสมทรเหมอนกนหมด

แลวไปสงสยตรงไหน จตดวงนพอถงนนปบเทานกเปนอนเดยวกนแลวกบคำาวามหาวมตต

มหานพพาน สงสยกนทไหน พระพทธเจาอบตมากพระองคกคอนำา มหาวมตตมหานพพาน

ไปนบทำาไมจาอยกบหวใจนแลว นนละทวาเลศเลออยตรงนน

โอ จตนเวลามนพสดาร ไอเรองทกขทมาพดเหลานเรามนเคยมาหมดแลวนะทมาพดเหลาน

เฉพาะอยางยงทมนเอาจรง ๆ กคอนงตลอดรง มนเปนบางคนนะ นงตลอดรง คนไหนจต

เอายากคนนนจะบอบชำามากทเดยว ถาคนไหนจตทรมานไดงายและทรมานงายน วนนนนง

ตลอดรง ลกแลวไปเลยไมเจบไมปวดทไหน มนขนอยกบจตนะ ถาจตฝกทรมานยากมนลงได

ยาก วนนนบอบชำารางกายมากทเดยว ลกนตองไดจบขาดงออก จบขานดงออก มนตาย

หมด ตายหมดเลย ตงแตนลงมาตายหมดเลย เหลอแตนขนมา เวลาเรานงอยนมนเหมอนไฟ

นนะ มนทวมทนขนมาเผาเราทงกายเรานทงตวเราน ทกขเวทนาเปรยบเหมอนไฟมนเผาขน

มาเตมตวเราเลย แตสำาคญทจตมนไมหวน เอา อะไรจะเผาทไหน ถามนจะเปนเถาเปนถานใน

ปจจบนนกใหเหนกน นน มนไมไดถอยนะ

เพราะฉะนนมนถงไดตามรความจรงจนหมดเพราะจตไมถอย จตจะหาแตความรเอาแตความ

ร สวนทกขมากนอยไมไปเปนกงวล มนจะเปนขนาดไหน เอา ฟาดลงไป เวลามนเอาเตมท

ทกขเวทนาหนกมาก ๆ ในวนทรมานจตยาก ๆ นะ คอมนเปนวน ๆ ไป ถาวนไหนจตพอ

377

กำาหนดพจารณาตดป บ ๆ ๆ แลวลงผง ๆ วนนนลกจากทแลวไปเลย ทง ๆ ทเวลาเรานงนาน

เทากนนะ ๑๒,๑๓ ชวโมงกวาจะลกขนมา ตงแตยงไมมด บางวนจนสวางตะวนโผลขนมาถงจะ

ลกขนมา ไมทราบวาปวดหนก ปวดเบามนไมม มกใหออกเลย คอมนเดดกนขนาดนน เอา

ปวดหนกออกเลยปวดเบาออกเลย ไมมขอแมวาเวนแต ไมม ตงแตเปนเดกมนขใสตกแมมน

มาเทาไร นน เอาอนนมาดดนะ แลวโตขนมาขนาดนขใสผาสบงจวรเจาของแลวไปซกไมไดไป

ฆาทงเสย หนกศาสนาพระประเภทน อยาใหอยหนกศาสนา นน จะวายงไง ทนมนกไมม ไม

เคยมนะปวดหนกกไมเคยมปวดเบากไมเคยม มกเอาจรง ถาลงไดขนาดนนแลวยงไงกไมม

ถอย แตไมเคยม

นเวลาทกขมากในรางกาย ทกขเปนประหนงวาเปนไฟหมดเลยหมดทงตว จนเหมอนกบวา

มองดตวไมเหน เหนแตไฟทวมทนหมดรางกาย ไฟคอทกข แตจตอยในทามกลางมนไมถอย

อยขางใน มนหมนตว ๆ ทกขมากเทาไรมนยงแยกธาตแยกขนธ แยกความทกขความสข

แยกอาการตาง ๆ อนไหนเปนทกขอนไหนเปนสขแยกหากน ทกขมากเทาไรเราจะนอนหรออย

เฉย ๆ ทนเฉย ๆ ไมถกนะ ทนเฉย ๆ ทนสเฉย ๆ ไมถก ตองทนดวยสตปญญาหมนตวตลอด

นนละทนมนกมาร ทนเวลามนรแลวมนเปนโลกใหมขนมานะ ทมนเปนไฟนนดบพรบหมดเลย

มหนำาซำารางกายพรบไปพรอมกนเลย เหลอแตธรรมชาตนนสวางจาทง ๆ ทอวชชายงมอย

นะ มนกสวางจาของมนเตมภมของมน นน ของดมอย ทนมนจะเปนยงไงวนหลง เอาเปน

มนจบหลกฐานพยานไดแลว นละมนกยงแขงแกรง

ทนเวลามนฝกไดแลวกอยางทวานแหละ มนหมดอะไรทจะฝก อยางทกวนนเราพดจรง ๆ เรา

ไมไดฝกอะไรเลย ไมมทจะฝก กเลสตวเดยวตงแตขณะนนแลวจนกระทงปานน ไมเคยเหนมน

ดดดนใหสะดดใจ เอ กเลสนกวามงมวนเสอไปตงแตวนนนแลวมงยงมาโผลอยเหรอ ไมเคย

ม แลวกพรอมกบทวามนตดสนใจขาดสะบนไปแลวในขณะนน จะเอาขณะไหนมาทำาลายมนละ

มนกเปนอยางนนอยแลว กเปนอยางนอยแลวอยอยางนน เปนปจจบน วาปจจบนมนกไมถก

คอไมมอะไรจะชดยงกวาหมดเรองวางนเถอะ วาหมดเรอง ชดเจน จากนนมามนกไมมอะไร

378

พดจรงๆ เราอยกบโลกเรากอยดวยธาตดวยขนธ ธาตขนธนเปนโลก ทกสงทกอยางแยกซ

แยกความรอนน ความรกบธาตกบขนธอยดวยกนเปนยงไง ความรธรรมชาตทเปนวมตต

ลวน ๆ เปนยงไง มนไมไดเปนอนเดยวกนนะ ความรในธาตในขนธมนกเหมอนเรา ๆ ทาน ๆ

แตเรา ๆ ทาน ๆ มนมจตทมายดอย คอจตทไมหลดพนจากกเลสมนกยดของมนเรองขนธ

เรองขนธกบจตเลยเปนอนเดยวกน

ทนเวลาจตผานไปหมดไมมอะไรเหลอแลว ความรนกอยในขนธนแหละ แตมนอยเฉพาะขนธ

เทานน ไมนอกเหนอจากน ไมกำาเรบ เอา ถาวายนดในสงนกพอจบไดวายนดในสงน มนกดบ

ของมน มนไมกำาเรบ ไมยนดในสงนมนกไมกำาเรบ รกสงนไมรกสงนมนกพอจบไดๆ เขาใจ

ไหมละ นเรยกวาความรนอยในวงขนธ มนเปนของมนอยางน ความเจบปวดแสบรอนอะไร

มนมเหมอนกนรบทราบเหมอนกน แตมนไมเลยจากวงขนธไป เพราะฉะนน พระพทธเจาหรอ

สาวกทวาตางจากเราจงแยกไดทวา คออนนมนกเปนอยางขนธของมนนละ สวนท

พระพทธเจาหรอพระอรหนต กบปถชนเราทเหมอนกนอยนนกคอวา หวเราะหนง แลวกสะดด

ตนไมทจะหกลมหนง ชวยตวเองนเทากนเหมอนกน ถาไมสดขดไมยอมลม ไมยอมใหลมงาย

ๆ ชวยจนสดขด อนนเปนสญชาตญาณ

แตจตของทานเปนอกอยางหนงนะ ไมมายดมาถอมาแสดงรอนวบ ๆ วาบ ๆ ตกอกตกใจ

เหมอนเราทงหลาย ตางกนตรงน แตเรองชวยตวเองเหมอนกน ทนความรของขนธนกเปน

แบบนน อยในวงขนธนเปนความรของขนธ มอะไร ๆ จะอยในวงขนธนจะไมเลย บงคบใหเลย

กไมเลย เรยกวาความรในวงขนธ ความรนอยกบวงขนธปฏบตตอกนน เพราะรทนอกจากวง

ขนธทเปนวมตตพระนพพานแลวไมใชอนน นน มนตางกนอยางนน เราจะไปจบมาใสอน

เดยวกนไมไดนะ อนนมนจะดบลงไปเมอขนธดบ ทกอยางดบวบ เชน ตาย นนละทนความรน

กพรบเขาหมด เขาสสภาพเดมของตนหมดโดยสนเชง ทานวา อนปาทเสสนพพาน ดดเลย

สอปาทเสสนพพาน คอความรเจอกบขนธ มนยงเจอกบขนธกบสมมตอยกเรยก สอปาทเสส

อนปาทเสส หมดโดยสนเชง พากนเขาใจ

379

เรองอะไร ๆ มนเหมอนกนหมดแหละ แตมนอยในวงขนธนเทานน ไมนอกจากนไป บงคบให

นอกกไมนอก คอมนเปนหลกธรรมชาต เปนอฐานะคนละอยาง คอจตดวงนนจะมาซมซาบก

ไมใชฐานะ ผนจะไปซมซาบอยางนนกไมใชฐานะ เรยกวา อฐานะดวยกนทงสองฝาย เรองขนธ

จงเปนความกงวลถาพดตามสมมตนะ พระพทธเจาพระอรหนตทานจะรบภาระอยแตเรอง

ขนธ เวลาทานครองขนธอยนะ พาอย พากน พาขบ พาถาย พาหลบ พานอน มแตขนธ

เคลอนตวเองตลอดเวลา กวนตลอด ธรรมชาตนนจะมอะไร ไมม นน พออนนดบพรบหมด

โดยสนเชง แนะ ทานจงมอยกบอนนเทานน จะวาทานเปนทกขกบอนนกไมใชมนพดยากนะ

จตดวงนละ ตวมนดดมนดนพาโลกสงสาร เอา พดใหเตมยนเลย เรามองไปทไหนมอะไร

บกพรอง ไมมนะ สมบรณแบบทกสงทกอยาง ไมมอะไรบกพรอง แตจตดวงนตวบกพรอง

ตวเดยวเทานนทำาใหยงหมด ยงดวยกนทกขนทกภมทกฐานะของคนไมมอะไรผดแปลกจาก

กน กคอคนทมกเลสบบบงคบอยทหวใจจะเปนคนประเภทใด สงนนมอนนนดอนนด ตวหวใจ

ทกเลสบบอยนมนไมด นเขาใจไหม ตวนตวเดอดรอน ไมวาชนใด ๆ เดอดรอนเหมอนกนหมด

ตวนพาใหเดอดรอน เรามองดสตวโลก เราจะไปมองดชาตชนวรรณะมองไมไดนะ ตองเอา

ธรรมมอง ธรรมมองจะมองดตามความจรง ธรรมกบกเลสมนกจอกนเลย ธรรมมองกมอง

ดกเลสนนละทมนเปนภยตอสตว มนกเหนตรงนนซ

นละจงตองปรบตวนใหด อะไรมไมมใหเขาใจกน อยาไปตนกบเขาจนเกนไป ใหปรบตวใหด ม

มากรวาม ไดมากรวาได ไดมากไดนอยรไว เสยไปมากนอยใหรวาเสย ตวนอยาลมตวใหปรบ

ตวนอยเสมอ สงเหลานนจะไดมาเสยไปกไมคอยเกดทกขมากนกละ เพราะตวนปรบตวอย

เสมอไมใหหลงไปตาม แลวตอมายงตวนรอบดวยแลวไมมทกข หมด มนอยทตวนตวเดยว

เปนตวบงคบจต จงไมมชาตชนวรรณะ วาคนนชาตชนวรรณะนแลวจะไมมทกข ไมม เปน

ทกขแบบเดยวกนหมดเลย คอ กเลสเหนอหมด เหยยบไวตลอดเวลา เอาละทนเทศนพอ ไป

ภาวนานะ

380

โยม มอกหนอยครบผม

หลวงตา มอะไรอก จะหยดแลวไมหยดยงไงน มนเหนอยแลว

โยม อนโดนเซย (ถามปญหาภาวนา) เปลวเทยนมนเปลยนสไปเรอย ๆ

หลวงตา เปลยนสไปเรอย ๆ เอาเทานนแหละ เปลวเทยนเปลยนสไปเรอย ๆ ตามนเหมอนตา

ลงมนกเปลยนละซ เดยวเปนอยางนนเดยวเปนอยางน ตวเราเหมอนตาลง เปลยนสเรอย

คอตามนพาเปลยน ใจพาเปลยนนะ เอาละเทานนละไมพดมากเหนอย เมอวานทองคำาได ๖๐

สตางค ดอลลารได ๑๓๔ ดอลลเทานน นอกนนกเหมอนเดมขเกยจอาน

เรานอยากใหบรรดาประชาชนไดอบรมจตใจตามหลกพทธศาสนา จะไดเหนคณคาของใจขน

ไปเปนลำาดบลำาดา เวลานเราเหนแตคณคาของสงภายนอกซงมนเหยยบใจเราลงไปตลอด

เวลาหาคณคาไมได พอพยงใจนใหมคณคาขนมามนจะเหยยบสงทเคยกวนมนลงไป ๆ ความ

สขจะคอยมขน ๆ พากนจำาเอานะ ใหพร

-------------------------------------------------------------------------

381

เรอง : ฤาถงคราว สมถะ จะเปนของย

-------------------------------------------------------------------------

คณเปนคนหนงใชไหมทอยากฝกวปสสนา และจรงหรอไมทคณกไมตองการฝกสมถะ อะไรๆ

ทขนชอวาสมถะ ฉนไมเอาทงนน ... ผมเชอวาเกอบ 90 ใน 100 คน เปนแบบนกนทงนน

แหละ พอเหนใครเอยถงสมถะ กยหนาเบ

ยคนคำาวาวปสสนากลายเปนคำายอดฮตในหมผสนใจธรรมะ ถาโรคเหอนมแคคำาวา "อะไรๆก

วปสสนา" กไมนาหวงเทาใดหรอก แตกลายเปนวาการฝกวปสสนาหลายๆอยางทเชอกนมา

และฝกกนมาตงแตรนปยาตาทวดกลายเปนจำาเลย ถกกลาวหาวาวปสสนาแบบนนๆลวนเปน

ไดแคสมถะแลวนะซ ความคดความเขาใจแบบนเปนเรองนาหวงใยเปนอยางยง

พอถงคราวทฝายนยมวปสสนาจะแกตว กมกกลาววา "ทานไมไดบอกวาใหทงสมถะแมแต

นอย สมถะและวปสสนาตองไปดวยกน"

แตทำาไมคนเหลานนจงหางเหนการนงสมาธ กลายเปนไมสนใจอานาปานสต ไมสนใจกบการ

กำาหนดรลมหายใจ ไมสนใจจะฝกบรกรรมพทโธ ไมสนใจการฝกอะไรๆทตองนงนงเงยบ

หลบตา นนเปนเพราะโรคตดตอของการพากนหลกหนจากการฝกอะไรๆกตามทถกกลาวอาง

วา ย นนเปนแคสมถะ ... แลวกออกตวอกวา ใครบอกวาฉนไมไดไมสนใจ ยงฝกสมถะอยนะ

(แตใหความใสใจใชเวลากบสมถะนอยเหลอเกน)

382

นาสงเกตวา คนทยนยนวาสมถะและวปสสนาตองไปดวยกนนน มกไมยอมเลาใหคนอนฟง

บางวาตวเองใชวธฝกสมถะอยางไร เอาแตบอกวา ขอใหเลอกฝกกนเองตามวธทแตละคน

ถนด

นาชวยกนพสจนดวยปญญาวา วธฝกสมถะทวานนจะกลายเปนวปสสนาไดอยางไร ผม

ปญญานาจะใชปญญาทำาความเขาใจไดไมอยากหรอกใชไหม เวนแตจะไมไดฝก หรอฝกไม

เปน หรอฝกอยางไมใชปญญาฝก หรอฝกแลวทนรอจนสำาเรจผลไมได แลวสรปเอาเองวา ย

มนเปนแคสมถะ

ถายงมวสงสยวาสมถะหรอวปสสนากนแนกไมไดกาวไปไหนกนหรอก อยาลมวาขนแรกของ

อรยบคคลโสดาบนตองหมดวจกจฉา หมดความลงเลสงสยในคำาสอนของสมเดจพระสมมา

สมพทธเจา ไมสงสยในขอปฏบตของตนวาถกตองหรอไม

ถายงสงสยอยอกวาจะเชอใครกนด ขอใหเปรยบเทยบคำาสอนของพระอรยเจาหลายๆทานใน

เวบหนาตอไปนวา พระอาจารยทานกลาวถงเรองนไวอยางไร

http://www.excelexperttraining.com/blogs/archives/z800-Recreation001000.php

-------------------------------------------------------------------------

383

เรอง : แยก นก ร คด ... ในหองทดลอง

-------------------------------------------------------------------------

นก ร คด เปนกรยาทเกยวของโดยตรงกบ อดต ปจจบน อนาคต และ เวทนา สญญา สงขาร

นก เปนการยกเรองในอดตทผานมาแลว เปนเรองทจดจำาไวในสญญาความทรงจำา พอ

นกถงเรองนนๆแลวเรามกอดไมไดทจะคด

คด เปนการคดปรงแตง สวนใหญมกคดไปถงอนาคตทยงมาไมถง หรอคดโนนคดนทงๆท

มนไมมตวตน ไมใชเรองทเคยเกดขนมากอนในอดต หรออาจไมเกดขนจรง หรออาจเกดขน

แตไมไดเปนไปตามทคดไว

ร เปนการรสภาวะทเกดขนในจต อาจเปนการรทเกดจากการรบร หรอเราสงจตเขาไปรเสย

เอง ชวงรเปนสภาวะในปจจบนซงมระยะเวลาสนมากๆ พอรไปแลว กจะรสงใหมเขามาอกตอ

เนองกนไป

ทยากกคอรนแหละ ยากทจะตามรไปเรอยๆใหทนกบปจจบน คนสวนใหญพอรแลวกจะคด

ตามหรอนกตามแลวละเลยไมไดตามรสงใหมๆ หลายคนตองผานนกผานคดไปสกพกกอน

แลวจงจะรตว จากนนจงมสตกลบมาทร

ในชวตจรงของเรา ทกสงทกอยางรอบตวเปนปจจยททำาใหนกรคดเกดขนผสมกนจนยากท

จะแยกออกจากกน ยงคนทชอบคดชอบใชปญญาจะยงคดรนก นกรคด คดนกร รคดนก ร

นกคด หรอนกคดร ปนเปกนไปจนสบสนวาอะไรคอรกนแน แถมสงทเปนปจจยใหนกรคดยง

384

ผานเขามาไดทงทางตาหจมกลนกายใจ ซงแทบเปนไปไมไดเลยทคนธรรมดาทวไปจะมความ

สามารถในการแยกนกรคด

พอจะกำาหนดร ถากำาหนดแรงไปกกลายเปนการสงจตใหหยดตามร ถาปลอยจตใหสบายๆก

จะกลายเปนอาการเผลอไมไดรอะไรทนาจะไดร คนสองกลมนดไมยาก แคดทหวค วถาขมวด

เขาหากนหรอตาแขงๆกมกจะกำาหนดแรงเกนไป หรอถาทำาตาลอยๆไรแววตากเขาขายคนข

เผลอ ซงสภาวะเหลานพวกเราอยใกลชดสมผสกบมนอยตลอดเวลา เดยวกกำาหนดจตแรง

ไป เดยวกเผลอ สลบไปสลบมาอยตลอดทงวน

กอนอนตองขอเนนใหทราบวา ไมใชเรองผดอะไรหรอกนะทจะคดหรอนก ไมใชวาคนเราตอง

เอาแตรอยอยางเดยวโดยปราศจากการคดนก ขอเพยงแตวาการคดนกเหลานนเปนไปตาม

อรยมรรคเทานน จะสงจตออกไปหรอสงจตเขามา จะสงหรอรบจตไปในอดตอนาคตกตาม

ขอใหเปนไปเพอหาทางดบทกข ใชปญญาหาเหตของทกข แลวตามรอยทกขณะทคดหรอนก

ทางเดยวทจะฝกใหเราสามารถแยกนกรคดออกจากกนไดเปน นก ร คด กตองเกดจากการ

ฝกทดลองปดรทจอมปลวกใหเหลอแครเดยว แลวฝกมองดตวปลวกทเดนออกมาทางร

เดยวทเหลอนน พอดเปนแลวจงคอยนำาประสบการณเหลานนกลบมาใชในชวตจรง

อาการของการนก จะงายกวา อาการของการคด

ชวงเวลาทใชนก จะสนกวา ชวงเวลาทใชคด

พอแยกนกและคดเปน จงทดลองตอในการดในรายละเอยดวาโลภโกรธหลงมลกษณะอาการ

ของจตตางกนอยางไร ตองหาทางเขาใจอาการของจตโดยไมตองเสยเวลาไปกำาหนดชอ

385

สมมตเรยกมนวาคอโลภโกรธหลง เราตองหาทางเรยนรมนใหเขาใจชดกอนแลวจงละ ไมใช

เอาแตละโดยไมไดร ไมใชเอาแตรแตไมเขาใจในสภาวะของมน

-------------------------------------------------------------------------

386

เรอง : วธฝกหดสมาธโดยบรกรรมพทโธ

-------------------------------------------------------------------------

พระราชนโรธรงส (เทสก เทสรงส)

แสดง ณ วดหนหมากแปง อำาเภอเชยงใหม จงหวดหนองคาย

วนท ๑๒ สงหาคม พ.ศ. ๒๕๒๘

คำานำา

ในหนงสอเลมน ผเขยนขอวงวอนและรองขอเชญชวน ผทสอนภาวนากมมฏฐานทงหลาย

ทสอนภาวนากมมฏฐานในพทธศาสนา จงสอนใหยดมนแนวเดยวกน อยาสอนไปคนละแบบ

ตางๆกน จะเปนทางหายนะแกพระพทธศาสนา จงสงสารผหวงดกบพระพทธศาสนาทตงใจ

เขามาปฏบต เมอมาเหนเชนนนเขาแลวเลยทอแทใจ

อนง คนภายนอกพระพทธศาสนาเขาจะเหนไปวา พระพทธศาสนานสอนมหลายทางหลาย

แบบ ไมเปนอนเดยวกน ทานทงหลายคงไดดตำารบตำาราทางพระพทธ ศาสนามากแลวมใช

หรอ

พระพทธศาสนาสอนใหเขาถงจตถงใจอนเดยว กเลสทงหลายเกดจากจต จตเปนผยดเอา

กเลสมาไวทจต จตจงเศราหมอง เมอจตเหนโทษของกเลสแลว สละถอนกเลสออกจากจตได

แลว จตกผองใสบรสทธ

387

นเปนหลกพระพทธศาสนา พระพทธเจาสอนอยางนมใชหรอ

ถงผจะเขาสอรยภม กตองเขาถงจตเปนหนง เรยกวา มคคสมงค จตรวม ศล สมาธ

ปญญา เขามาเปนอนหนงอนเดยวกน จงจะเขาถงอรยภมได

ปญญาคนควาหาเหตผลของกเลสนนๆ จนรชดเจนแจมแจงดวยตนเองแลว นงอยในท

เดยวนนกเวนจากความชวนนๆ ไดหมดจดสนเชง แลวจตกแนวแนนลงเปนสมาธไมงอน

แงนคลอนแคลนไปไหน

หมดจากโทษนนๆ กจตดวงนน ปญญาความรเหนโทษในกเลสนน ๆ กจตดวงนน แลว

รวมลงแนวแนน ลงสในทเดยว กจตดวงนน แลตองตามไปละถอนในทตางๆ อยเฉพาะในท

เดยวในขณะจตเดยว จตของพระอรยเจาแตละขนจะเขาถง มคคสมงค รวมเปนศล สมาธ

ปญญา เขาเปนอนหนงอนเดยวกนดงน

แลวจตนนกไมไดกลบเปนอยางนนอก เมอถอนออกมากจะวงไปตาม กามาพจร ญาณ

สมปยต รเหนตามวสยของกามาพจรทกประการ แตมญาณ เปนเครองรตามเปนจรง มได

หลงไปตามอารมณนนๆ อยางปถชนธรรมดา

จงพากนมาทำาความถกตองตามพทธวจนะของพระองค อยาพากนถอเอาคนนยมมาก

เปนประมาณ จงถอความถกตองเปนหลกเกณฑ ครงพทธกาล ครทงหกมสญชยปรพาชก

เปนตน กมคนนบถอมากมใชนอย ในปจจบนน ไสบาบา ดงเราเหนอย ซงสอนใหสะสมกเลส

แตคนกยงนบถอมาก

ฉะนน ขอเชญชวนทานทปฏบตกมมฏฐานทงหลาย พงพจารณาตนเองวา

388

เราปฏบตอยในแนวใด ถกตองตามคำาสอนของพระพทธเจาแลวหรอยง ถาไมถกจงรบ

แกไขใหถกตองเสย กอนจะสายเกนไป

เราถอพระพทธศาสนาเพอเทดทน บำารง ใหศาสนารงเรอง ไดมาปฏบตทำากมมฏฐานน

เปนทางตรงตอ มรรค ผล นพพานโดยแท โดยเฉพาะพระภกษเราผเผยแพรพระพทธศาสนา

ควรสงวรระวงอยางยง

ผเขยนไมมความสามารถทจะชแจงใหทานทงหลายเขาใจลกซงกวาน ถาทานผใดมความ

สามารถชแจงใหเขาใจไดแจมแจงกวานไดแลว ขอเชญเถด ผเขยนขออนโมทนาดวยอยางยง

ทกๆ คนคงมความปรารถนาทจะใหพระพทธศาสนาดำารงถาวรสบตอไป

เมอเรมทจะเขาไปเรยนพระกมมฎฐานในคณะไหนสำานกพระอาจารยองคใด ผททานชำาน

ชำานาญในพระกมมฏฐานนนๆแลว พงตงจตเชอมนในพระอาจารยองคนนวาทานองคนแหละ

เปนผชำานาญในพระกมมฏฐานนโดยเฉพาะแนแท แลวกใหเชอมนในพระกมมฏฐานททาน

สอนนนวาเปนทางทถกตองแนนอน และพงใหความเคารพในสถานทตนไปทำากมมฏฐานนน

อกดวย แลวจงเขาไปเรยนเอาพระกมมฏฐานนนตอไป

โบราณาจารยทานมพธปลกศรทธาเบองตน กอนเรยนเอาพระกมมฏฐาน คอ

จดยกครดวยเทยนขผง ๕ ค ดอกไมขาว ๕ ค เรยกวา ขนธ ๕

เทยนขผง ๘ ค ดอกไมขาว ๘ ค เรยกวา ขนธ ๘

หรอเทยนขผงคหนกเลมละ ๑ บาท ดอกไมขาวเทากบเทยน

389

แลวอาราธนาเอาพระกมมฏฐานทง ๔๐ ใหเขามาอยในขนธสนดานของขาพเจาในกาลบดน

แลวจงเรยนเอาพระกมมฏฐานนนตอไป พธแยบยลโบราณกาลทานดเหมอนกน ยงมพธอ

มากมายแตผเขยนยงไมกลาวถง จะกลาวถงพธงายๆพอทำาไดในตอนตอไป

เมอปลกศรทธาความเชอมนใหมขนในจตใจของตนดงกลาวมาแลว จงเขาไปหาพระ

อาจารยทชำานาญในกำามฏฐานนนๆ ถาทานชำานาญทางฝายบรกรรม สมมาอะระหง ทานก

สอนใหบรกรรมภาวนาวา สมมาอะระหงๆๆ ใหกำาหนดเปนดวงแกวใสๆ อยเหนอสะดอขนไป

๒ นว แลวเอาจตไปตงไวไวตรงนน ภาวนาไปเรอยๆ อยาใหจตหนหายไปจากดวงแกว

หมายความวา เอาดวงแกวเปนทตงของดวงจตกแลวกน

เมอเขาไปหาพระอาจารยทชำานาญในดานภาวนายบหนอ พองหนอ ทานกจะสอนใหภาวนา

ยบหนอ พองหนอ ใหกำาหนดเอาจตไปไวทอรยาบถตางๆเชน ยกเทาขนวาหยบหนอ เหยยบ

เทาลงกวา พองหนอ หรอพจารณาใหเหนความเกดและความดบทกอรยาบถ อยางนเรอยไป

เปนอารมณ

เมอทานเขาไปหาพระอาจารยทชำานาญในดานอทธฤทธ ทานกสอนคาถาภาวนาใหวา นะมะ

พะธะ นะมะพะธะ ใหเอาจตเปนอารมณอนหนง จตจะพาไปเหนเทพ นรก อนทร พรหม ตางๆ

นานาหลายอยาง จนเพลนอยกบอารมณนนๆ

เมอเขาไปหาพระอาจารยททานชำานาญในดานอานาปานสต ทานกจะสอนใหกำาหนดลม

หายใจเขา-ออก ใหจตตงมนกบลมหายใจเขา-ออก อยางเดยวเปนอารมณ

เมอเขาไปหาพระอาจารยททานชำานาญในดานภาวนาพทโธ ทานกจะสอนใหบรกรรมวา พ

ทโธ ๆๆ แลวใหเอาจตไปตงมนอยในบรกรรมนน จนชำานาญเตมทแลว กจะสอนใหพจารณา

390

พทโธ กบ ผวาพทโธ เมอพจารณาเหนเปนคนละอนกน แลวพงจบเอาผวาพทโธ สวนพทโธ

นนจะหายไปเหลอแตผวาพทโธอยางเดยว

ใหยดเอา " ผวาพทโธ " นนเปนหลกตอไป

คนในสมยนหรอในสมยไหนกตาม หรอจะมความรความสามารถสกปานใดกชาง ไมได

โทษวา คนเหลานนมกตนเตนในสงทตนยงไมเคยทดสอบหาความจรง แลวหลงเชอตาม

เพราะเขาเหลานนอยากรอยากเหนของจรง โดยเฉพาะคนถอพระพทธศาสนามาแลว และ

พทธศาสนากแสดงถงเหตผลซงเปนจรงทงนน แตทำาไมตองไปหลงเชอตามคำาโฆษณาซงม

อยดาษดนทวไป นจะเปนเพราะคนสมยนใจรอน ยงไมทำาเหตใหถงพรอมแตอยากไดผลเรว

อยางทเขาพดกนวา "คนสมยปรมาณ" นนกระมง

พทธศาสนาสอนเขาถงจตใจอนเปนนามธรรม สวนรางกายมนเปนรปธรรม รปธรรมมน

ตองอยในบงคบบญชาของนามธรรม เมอเรมหดสมาธฝกหดจตใจใหสงบไมวนวาย ในขณะ

นนไมเหนไปทำาความเดอดรอนใหแกใครทงหมด ฝกหดไปจนเปนชำานาญไดทแลวผนนก

สงบเยอกเยน มคนฝกหดอยางนจำานวนมากๆ เขา โลกอนนกจะมแตความสงบสขทวกน

สวนรปธรรมนนเราจะฝกใหสงบไดกแตเมอจตบงคบอยเทานน เมอจตเผลอกายกจะเปนไป

ตามเรองของมน ฉะนน เรามาฝกหดจตบรกรรม พทโธลองด

ปพพกจกอนทำาสมาธ

กอนจะทำากมมฏฐานภาวนาพทโธ พงทำาปพพกจเบองตนกอน คอ ตงจตใหเกดศรทธา

เลอมใสใหเตมท ดงไดอธบายมาขางตน แลวพงกราบ ๓ หนแลวกลาว

391

อรหำ สมมาสมพทโธ ภควาพระผมพระภาคเจา ทรงเปนพระอรหนตตรสรถกถวนดแลวพทธำ

ภควนตำ อภวาเทมขาพเจา อภวาทกราบไหวซงพระผเปนเจานน

(พงกราบลงหนหนง)

สวากขาโต ภควตา ธมโมพระธรรม อนพระผมพระภาคเจาตรสดแลวธมมำ นมสสามขาพเจา

นมสการ กราบไหวซงพระธรรมเจานน

(พงกราบลงหนหนง)

สปฏปนโน ภควโต สาวกสโฆพระสงฆสาวกของพระผมพระภาคเจาท ทานปฏบตดแลวสงฆำ

นมามขาพเจานอบนอมซงพระสงฆ

(พงกราบลงหนหนง)

นโม ตสส ภควโต อรหโต สมมาสมพทธสส (กลาว ๓ จบ)ระลกถงพระคณของพระพทธเจา

ผเปนพระศาสดาเอกของโลก ทรงพนจากทกขและกเลสทงปวงทรงอยเกษมสำาราญทกเมอ

(พงกราบลง ๓ หน)

หมายเหต ปพพกจเบองตนทนำามาแสดงใหดน เปนแตตวอยางเทานน หากใครไดมากจะ

ไหวมากกได ไมขดของ แตตองไหวกอนนงสมาธทกครงไป เวนแตวาสถานทไมอำานวย

392

พงนงสมาธดงน เอาขาขวาทบขาซาย มอขวาทบมอซาย ตงตวใหตรงแลวนกเอาคำา

บรกรรมพทโธ ๆ กำาหนดไวททามกลางหนาอก คอ ใจ อยาใหจตสงสายไปมาขางหนาขางหลง

พงตงสตสำารวมจตใหอยคงทเปนเอกคตาจตแนวแน จตกจะเขาถงสมาธไดเลย

เมอเขาถงสมาธแลว บางทกไมรตวหายเงยบไปเลย ไมรวาเรานงนานสกเทาใด กวาจะออก

จากสมาธกเปนเวลาตงหลายชวโมงกม เพราะฉะนน การนงสมาธจงไมตองกำาหนดเวลา ให

ปลอยตามเรองของมนเอง

จตทเขาถงสมาธแท คอ จตทเปนเอกคตาจต ถาไมเขาถงเอกคคตาจตไดชอวายงไมเปน

สมาธ เพราะใจแทมอนเดยว ถามหลายอนอยยงไมเขาถงใจ เปนแตจต

กอนจะฝกหดสมาธ พงขาใจถงจตกบใจเสยกอน ในทนพงเขาใจกนเสยกอนวา จต กบ

ใจ มใชอนเดยวกน

จต เปนผนกคดนกปรงแตงสญญาอารมณสรรพสงทงปวง

ใจ เปนผนงอยเฉยๆ เพยงแตรวานงอยเฉยๆ ไมมคดนกปรงแตงอะไรอกเลย

เปรยบเหมอนแมนำากบคลนของแมนำา เมอคลนสงบแลว จะยงเหลอแตแมนำาอนใสแจว

อยอยางเดยว

สรรพวชาทงหลายและกเลสทงปวงจะเกดมขนมาได กเพราะจตคดนกปรงแตงแสสายหา

มา สงทงปวงเหลานนจะเหนไดชดดวยใจของตนเอง กตอเมอ จต นงแลวเขาถงใจ

393

นำาเปนของใสสะอาดโดยธรรมชาตอยแลว เมอมผนำาเอาสตางๆ มาประสมกบนำานน นำา

นนยอมเปลยนแปลงไปตามสนนๆ แตเมอกลนกรองเอานำาออกมาจากสนนๆ แลว นำากจะใส

สะอาดตามเดม จต กบ ใจ กอปมาอปมยดงอธบายมาน

แทจรงพระพทธเจากไดตรสเทศนาไวแลววา จตอนใด ใจกอนนน ถาไมมใจ จตกไมม

จตเปนอาการ ใจไมมอาการ การฝกหดสมาธภาวนา ไมวาจะฝกหดโดยอาจารยใดและวธ

อะไรกแลวแตเถด ถาถกทางแลวจะตองเขาถงใจทงนน

เมอเขาถงใจเหนใจของตนแลว กจะเหนสรรพกเลสของตนทงหมด เพราะจตมนสะสม

กเลสไวทจตนนทงหมด คราวนเราจะจดการอยางไรกบมนกแลวแตเรา

หมอซงจะรกษาโรคนน ๆ ใหหายไดเดดขาด กตองคนหาสมฏฐานของโรคนนใหรจกเสย

กอน แลวจงจะวางยาใหถกกบโรคนนได

เราบรกรรมพทโธ ๆๆ ไปนานๆ เขา จตกจะคอยคลายความฟงซาน แลวจะคอยมารวมเขา

มาอยกบพทโธ จตจะตงมนเปนอารมณอนเดยวกบพทโธ จนเหนจตทวา พทโธอนใดจตก

อนนนอยตลอดทกเมอ ไมวา ยน เดน นง นอน อรยาบถใดๆ กเหนจตใสแจวอยกบพทโธ

นน

เมอไดถงขนาดนนแลวขอใหประคองจตนนไวในอารมณนน นานแสนนานเทาทจะนานได

อยาเพงอยากเหนนนเหนน หรออยากเปนนนเปนนกอนเลย

เพราะความอยากเปนอปสรรคแหงจตทเปนสมาธอยางรายแรง

394

เมอความอยากเกดขนสมาธกจะเสอมทนท สมาธเสอมเพราะหลกสมาธ คอ พทโธ ไม

มนคง คราวนนแหละควาหาหลกอะไรกไมได เกดความเดอดรอนใหญ คดถงแตอารมณท

เคยไดรบสมาธความสงบสขเมอกอน จตกยงฟงใหญ ฯลฯ

ฝกหดสมาธใหเหมอนชาวนาทำานา เขาไมรบรอน เขาหวานกลา ไถ คราด ปกดำา โดยลำาดบ

ไมขามขนตอนแลวรอใหตนขาวแก ถงอยางนนเขากยงไมเหนเมลดไมเหนรวงเลย แตเขาก

มความเชอมนของเขาวา จะมเมลดมรวงวนหนงขางหนาแนๆ เมอตนขาวแกแลวออกรวงมา

จงเชอแนวาจะไดรบผลแนนอน เขาไมไปดงตนขาวใหออกรวงเอาตามใจชอบ ผไปกระทำาเชน

นนยอมไรผลโดยแท

การฝกสมาธภาวนากเชนเดยวกน จะรบรอนขามขนตอนยอมไมได ตองตงจตใหเลอมใส

ศรทธาใหแนวแนวาอนนละ เปนคำาบรกรรมทจะทำาใหจตของเราเปนสมาธไดแทจรง แลว

อยาไปลงเลสงสยวา คำาบรกรรมนจะถกกบจรตนสสยของเราหรอไมหนอ คำาบรกรรมอน

นน คนนนทำามนเปนไปอยางนนอยางน เราทำาแลวจตไมตงมนอยางนใชไมได

ถาจตตงมนแนวแนในคำาบรกรรมทตนภาวนาอยนนแลว เปนใชไดทงนน เพราะภาวนาก

เพอตองการทำาจตใหแนวแนเทานน สวนนอกนนมนเปนตามบญวาสนาของแตละบคคล

ครงพทธกาล มพระรปหนงไปภาวนาอยใกลสระนำาแหงหนง เหนนกกระยางตวหนงโฉบ

ปลากนเปนอาหาร ทานเลยถอเอาเปนคำาบรกรรมภาวนา จนไดสำาเรจเปนพระอรหนต นก

กระยางกนปลาไมเคยเหนในกมมฏฐานบทใด แตทานเอามาภาวนาจนสำาเรจ นเปนตวอยาง

จตทตงใจอบรมใหอยในขอบเขตของคำาบรกรรม พทโธๆๆ ซงม สต เปนผควบคมแลว

ยอมจะละพยศตวรายกาจของตวเองได และเรากตองฝกฝนอบรม เพราะตองการ ความสข

สงบของจต ธรรมดาของจตยอมมอารมณสงสายหาความฟงซานเปนวสยอยแลว ดง

395

อธบายมาแลว โดยมากมนจะสงสายไปในอารมณเหลาน คอ พอเรมบรกรรมพทโธ เอาจต

ไปตงไวในพทโธ ๆ เทานนแหละ มนจะไมอยในพทโธๆ มนจะวงไปหาการงานทเราเรมจะทำา

หรอกำาลงทำาอย ปรงแตงทำานนทำานวนวายไปหมด กลวการงานมนจะไมดไมงาม กลวการ

งานนนมนจะไมสำาเรจ การงานทเรารบจากคนอน หรอรบเฉพาะสวนตวมนจะเสยผล

ประโยชนหรอขายขหนา เมอเรารบแลวไมทำาตาม ฯลฯ

นเปนเรองรบกวนใจไมใหเปนสมาธของผอบรมใหมอยางหนง เราดงเอาจตมาไวท พทโธ

ๆ ๆ นนอก บอกวานนมใชหนทางแหงความสงบ ทางสงบแทตองเอาจตมาตงไวทพทโธแหง

เดยว แลวบรกรรมพทโธ ๆ ๆ เรอยไป ฯลฯ

ประเดยวสงไปอกแลว คราวนไปถงครอบครวโนน สงไปหาลก ไปหาภรรยา ไปหาสามโนน

เขาจะอยอยางไร เขามสขภาพพลามยดหรอไมหนอ ไดบรโภคอาหารดมรสหรอไมหนอ ถา

อยหางไกลกน กคดถงทอยทนอน จะอยจะกนอยางไร ผจากไปกคดถงผอยทางบาน ผ

อยทางบานกคดถงผไปไกล กลววาจะไมปลอดภย กลวคนอนจะมาขมเหง ไมมผอยเปน

เพอน กลวจะเหงาหงอย ฯลฯ คดไปรอยแปดพนเกาสดแทแตจตจะปรงจะแตงไป ซงเรอง

เหลานมนคดไปเกนกวาเหตทงนน

หรอถายงเปนโสดยงเปนหนมเปนสาวอย กจะปรงจะแตงไปในทางสนกสนานเพลดเพลน

กบหมกบเพอน ทเคยเทยวสนกเฮฮาไปในทตาง ๆ บางคนถงกบอทานออก

มาเปนเสยง ดงหวเราะกากกม กเลสตวนมนรายแรงยงกวาเพอน

เมอภาวนาพทโธๆๆ กเลสมนเหนวาไมไดการแลวเขาจะหนจากเราไปอกแลว มนกจะ

สรรหาสงทจะผกมดใหเราตดมนเขาทกท เราเกดมาตงแตเดกจนโตเราไมเคยฝกสมาธ

ภาวนาเลย มแตปลอยใหจตไปตามอารมณของกเลส เพงมาฝกหดเดยวนเอง เมอมาภา

396

วนาพทโธๆ ๆ เพอใหจตมนมารวมอยทพทโธ จตมนจงดน เหมอนกบบคคลโยนปลาขน

จากนำาไปทบนหาด ปลายอมดนหานำาเปนธรรมดา เราดงเอาจตใหเขามาหา พทโธอก

พทโธ เปนของเยน เปนทางใหเกดสนตสขมทางเดยวเทานทจะทำาใหพนจากทกขในโลกน

ได

เราดงเอาจตเขามาอยในพทโธ ๆ อก หากคราวนพอสงบลงไปไดบาง พอรสกวาจตมนอย

พอเหนลางๆ วาจตมนอย มความสขสบาย ตางกบจตใจทไมสงบ มความทกขเดอดรอน

ตงใจระวงเอาสตประคองอารมณนนไว เอา ไปอกแลว โนน คราวนไปยดเอาผลประโยชน

มาเปนเครองอางวา ถาสงนนเราไมทำาหรอเราไมแสวงหากจะเสยโอกาสอนมคามหาศาล แลว

กเอาจตไปจดจออยเฉพาะสงนนแทนคำาบรกรรมพทโธ สวนพทโธมนเลยหายไปไหนแลวก

ไมร กวาจะรวาพทโธมนหายเสยแลว กสายเสยแลว จงวาจตนเปนของดนรนกระเสอก

กระสน รกษาไดยาก เหมอนกบลงอยไมเปนสข ฯลฯ

บางทนงสมาธภาวนานานๆ เขากลวโลหตจะไมเดนหรอเดนไมสะดวก กลวเสนประสาทจะ

ตาย เกดเปนเหนบชา ในทสดเปนอมพาต ถาไปภาวนาไกลบานหนอยหรอในปากยงกลวใหญ

กลวเสอจะมากน กลวงจะมากด กลวผจะมาหลอกทำาทาทตางๆ นานาใส ความกลวตาย

ยบยบไปหลายอยางหลายประการ ลวนแลวแตตวเองหลอกตวเองทงนน ความจรงหาไดเปน

ดงคดนกไม ตงแตเราเกดมาจนปานนไมเคยเหนเสอกนคนเลยสกคนเดยว ผกไมเคยเหน

เลยสกท แมแตตวผกไมเคยเหนสกเลยท ไมทราบวาตวมนเปนอยางไรแตกปรงแตงขนมา

หลอกตวเอง

อปสรรคของการภาวนาทชกตวอยางมาน พอเปนตวอยางเทานน ความจรงแลวมนม

มากกวานตงหลายเทา ผภาวนาแลวจะรดวยตวเอง

397

หากวาเรายดเอาพทโธ ๆมาไวทใจแลว เอาสตควบคมจตใหอยกบพทโธอนเดยว ภย

อนตรายทงปวงจะไมมาแผวผาน

ขอใหเชอมนในพทโธจรง ๆ เถด รบรองวาไมมอนตรายแนนอน เวนเสยแตกรรมเกาท

เขาเคยไดกระทำาไว นนเปนของสดวสย แมนพระพทธเจากปองกนใหไมได

ผภาวนาทงหลายแรก ๆ ศรทธายงออน ไมวาจะบรกรรมอะไรกแลวแตเถอะ จะตองถก

กเลสเหลานรบกวนดวยกนทงนน เพราะกเลสเหลานมนเปนพนฐานของโลกและพนฐานของ

จต เมอเรามาภาวนาทำาจตใหเปนอนเดยวเทานนแหละ กเลสเหนวาเราจะหนจากมน กเลส

เหลานนมนจะมารมลอม ไมใหเราหนจากโลกนได

ผมาเหนโทษของมนวารายแรงอยางน แลวทำาใจใหกลาหาญ ปลกศรทธาใหหนกแนน

มนคง คดเสยวาเราไดหลงเชอกเลสมาหลายภพหลายชาตแลว คราวนเราจะยอมเชอคำา

สอนของพระพทธเจา เอาพทโธเปนทพงละ

แลวตงสตใหมนคงทำาใจใหแนวแนในพทโธใหเตมท ยอมสละชวตเพอบชาพทโธ ไมใหจต

หนจากพทโธ เมอเราตงปณธานไวอยางนนแลว จตกดงลงสอารมณเขาถงสมาธได

ผเขาถงสมาธทแรกจะมอาการอยางนคอ เราจะไมทราบเลยวาสมาธหรอจตเปนเอกคค

ตารมณเปนอยางไร เราเพยงแตตงสตใหแนวแนสอารมณอนเดยว ดวยอำานาจจตตงมนส

อารมณอนเดยวนนแหละ เปนเหตนำาจตใหเขาถงสมาธได แลวกไมไดคดนกวาอาการของ

สมาธเปนอยางนนอยางน และอยากใหมนเปนอยางนนอยางน แตมนเปนของมนเองโดย

อตโนมต ใคร ๆจะบงคบใหมนเปนไมได

398

ในขณะนน จะมความรสกวาเราอยอกโลกหนงตางหาก (โลกจต) มความสขสบายวเวกหา

อะไรเปรยบมไดในโลกน

เมอจตถอนออกจากสมาธแลวจะรสกเสยดายอารมณอนนน และจำาอารมณอนนนได

แมนยำา ทพดกนอยทกวนนลวนแลวแตจตถอนออกมาจากอารมณนนทงนน ในขณะทจต

กำาลงรวมอยนน ใครจะพดจะทำาอะไรไมรบรทงหมด

เราตองฝกจตใหเขาถงสมาธอยางนอยบอย ๆ เพอใหชำานชำานาญ แตอยาไปจำาเอาอารมณ

เกา อยาอยากใหเปนอยางเกา มนจะไมเปนอยางนน ซำาจะยงใหญ เปนแตเราคอยภาวนาพ

ทโธ ๆ ใหจตอยในคำาบรกรรมนนกแลวกน มนจะเปนอยางไรกชางมน

จตเปนสมาธใหม ๆ เมอมนเปนอกมนจะไมเปนอยางเกา แตกชางมน มนจะเปนอยางไรก

ชางมน ขอใหมนเปนสมาธกแลวกน มนเปนหลายอยางจงไดความรกวางและมอบายมาก

ทอธบายมาโดยยอนพอเปนนทศนอทาหรณ ขอผทำาตามนจงอยาไดเอามาใสใจ มนจะเปน

สญญา ภาวนาจะไมเปนไป เพยงแตจำาไววาเปนเครองเทยบเคยง ในเมอเราภาวนาเปนไป

แลว

ผภาวนาทงหลาย ไมวาจะภาวนาพทโธหรอยบหนอพองหนอ หรอสมมาอะระหง อะไรกแลว

แต เมอจตจะรวมเปนสมาธแลวไมคดวาจตเราจะรวม หรอกำาลงรวมอยหรออะไรทงหมด

แตมนรวมของมนเองโดยอตโนมต แมทสดแตคำาบรกรรมอยนนกไมทราบมนวางเมอไร

มนจะมแตความสงบสขอยอนหนงตางหาก ซงมใชโลกนและโลกอนหรออะไรทงหมด และ

ไมมใครหรอสงอะไรทงสน เปนแตสภาพของมนตางหาก (ซงเรยกวา โลกของ จต)

399

ในทนนจะไมมคำาวาโลกนหรออนใด ทงสน สมมตบญญตในโลกอนนจะไมปรากฎในทนน

เพราะฉะนน ในทนนมนจะไมเกดปญหาอะไรๆ ทงสน เปนแตหดจตใหเปนสมาธไว แลวเทยบ

เคยงกบจตไมเปนสมาธ วาผดแปลกแตกตางกนอยางไร จตเขาถงสมาธแลว เมอถอนออก

มาพจารณาในทางโลกกบทางธรรม มนตางกนอยางไรกบจตทไมไดเปนสมาธ

จต กบ ใจ ในทน จะพดถงเรองจตกบใจใหเขาใจอกครงหนง ไหนๆ กพดถงเรองฝกหด

จต (คอสมาธ) ถาไมเขาใจถงเรองจตกบใจแลว กไมทราบวาจะฝกหดอบรมสมาธไดทไหน

และอยางไร

เกดมาเปนคนหรอสตวแลว ใครๆ กมจตใจดวยกนทกคน แต จต และ ใจ น มนทำาหนาท

ตางกน

จต มนคดใหนก ใหสงสาย และปรงแตงไปตางๆ นานา สารพดรอยแปดพนเกา แลวแต

กเลสมนจะพาไป

สวนใจ นน คอ ผรอยเฉยๆ ไมนกคด ไมปรงแตงอะไรทงหมด อยเปนกลางๆ ในสงทง

ปวง ตวผรอยเปนกลางๆ นนแหละ คอ ใจ

ใจ ไมมตวตนเปนนามธรรม เปนแตผรเฉยๆ เราจะเอาไปไวทไหนกได ไมไดอยในกายหรอ

นอกกาย ทเรยกหทยวตถวา หวใจ นน ไมใชใจแท เปนแตเครองฉดเลอดใหวงไปทว

รางกาย แลวยงชวตใหเปนอยเทานน ถาหวใจไมฉดเลอดใหเดนไปทวรางกายแลว ชวต

ความเปนอยกดำารงอยไมได

ใจ ตามภาษาชาวบานทพดกนเปนประจำา เชน คำาวา ฉนเสยใจ ฉนดใจ ฉนรอนใจ ฉน

เศราใจ ฉนตกใจ ฉนนอยใจ อะไรตอมอะไรกใจทงนน ฯลฯ แตนกอภธรรมเรยกเปนจตทง

400

นน เชน จตเปนกศล จตเปนอกศล จตเปนอพยากฤต จตเปนกามพจร จตเปนรปาพ

จร จตเปนอรปาพจร จตเปนโลกตตระ ฯลฯ

แตตว จต และ ตวใจ แทเปนอยางไรหาไดรไม

จต คอผคด ผนก ผปรง ผแตง ตองใชอายตนะทงหกเปนเครองมอ พอตาเหนรป หฟง

เสยง จมกไดกลน ลนสมผสรส กายสมผสเยน รอน ออน แขง ใจนกคดอารมณตางๆ ตาม

กเลสของตนทงทดและไมด ดกชอบใจ ไมดกไมชอบใจ ลวนแลวแตเปน จต คอตวกเลส

ทงนน นอกจากอาตยะหกนแลว จตจะเอามาใชไมได ทานแยกออกไปเปน อนทรยหก ธาต

หก ผสสะหก อะไรเยอะแยะ แตกอยใน อาตนะหก นทงนน นนเปนอาการลกษณะของจตทผ

ไมรจกนงเฉย

ผหดจต คอ ผทำาสมาธ จะตองสำารวมจต ทมนดนรนไปตามอาตนะทงหก ดงทอธบายมา

แลวนน ใหหยดนงอยในคำาบรกรรม พทโธ อยางเดยว ไมใหสงสายไปมาหนาหลง หยดนง

เฉยและรตววานงเฉย นนแหละตวใจ ใจแทไมมการใชอายตนะใดๆทงหมด จงเรยกวาใจ

ดงชาวบานเขาพดกนวา ใจๆ คอ ของกลางในสงทงปวง เชน ใจมอ กหมายเอาตรงกลาง

มอ ใจเทา กหมายเอาตรงกลางของพนเทา สงทงปวงหมด เมอพดถงใจแลวจะตองชเขาหาท

ตรงกลางทงนน แมทสดแตใจคนกตองชเอาตรงทามกลางอก แทจรงแลวหาไดอยทนนท

นไมดงอธบายมาแลว แตอยตรงกลางสงทงปวงหมด

เพอใหเขาใจชดเขาอก ทดลองดกได พงอดลมหายใจเขาไปสกพกหนงด.....ในทนนจะไมม

อะไรเลย นอกจากผรเฉยอยางเดยว นนแหละ ใจ คอ ผร แตการจบ ใจ อยางน จะอยไม

นาน อยไดชวขณะทกลนลมหายใจเทานน แตทดลองดเพอใหรจกวา ใจ แทมลกษณะ

อยางไรเทานน

401

การกลนลมหายใจนทำาใหทกขเวทนาเบาบางลงบาง ผมเวทนามากๆ จะตองกลนลม

หายใจดวยตนเองเปนประจำาเปนยาแกปวด หายปวดไดขนานหนง ดเหมอนกน

เมอรวา จต และ ใจ มหนาทและลกษณะตางกนอยางนแลว กจะฝกจตไดงายขน

แทจรง จต และ ใจ กอนเดยวกนนนแหละ พระพทธเจาตรสวา จตอนใดใจกอนนน การ

ฝกหดอบรมสมาธเราฝกหดแตเฉพาะจตอยางเดยวกพอแลว เมอฝกจตไดแลวกจะเหนใจขน

มาในทนนเอง

จตนเมอเราฝกหดอบรมเตมท ดวยการเอาสตเขาไปควบคมใหอยในพทโธเปนอนเดยว

แลว จะไมสงสายไปในทตางๆ แลวจะรวมเขามาเปนหนง และคำาบรกรรมนนกจะหายไปโดย

ไมรตว จะมความสงบเยอกเยนเปนสขหาอะไรเสมอเหมอนไมได ผไมเคยไดประสบ เมอ

ประสบเขาแลวจะบรรยายอยางไรกไมถก เพราะความสงบสขชนดน ซงไมมคนใดในโลกนได

ประสบมากอน ถงเคยไดประสบมาแลวกมใชอยางเดยวกน ฉะนนจงบรรยายไมถก แต

อธบายใหตวเองฟงได ถาจะอธบายใหคนอนฟง กจะตองใชอปมาอปมยเปรยบเทยบจงจะ

เขาใจได ของพรรคนมนเปนปจจตตง ความรเฉพาะตน

ยงเขาไปกวานนอก ถาผนนไดบำาเพญบารมมาแตชาตกอนมากแลว จะเกดอศจรรยตางๆ

นานา เปนตนวาเกดความรความเหน เหนเทวดา ภตผ เปรต อสรกาย และเหนอดต อนาคต

ของตนและคนอน ในชาตนนๆ ไดเคยเปนอยางนนมาแลว และจะเปนอยางนนตอไปอก

โดยทตนไมตงใจจะใหเหนอยางนนเลย แตเมอจตเปนสมาธแลว มนหากจะเหนของมนเอง

อยางนาอศจรรยมาก

เรองพรรคนผปฏบตสมาธทงหลายใฝใจนกหนา เมอเหนหรอรแลวกคยโมใหคนอนฟง

เมอคนอนทำาตามแตไมเหน หรอไมเปนอยางนนกชกใหทอใจ หาวาบญของเรานอย วาสนา

ของเราไมม ชกคลายศรทธาในการปฏบต

402

สวนผทเปนและเหนนนเหนนเหนนดงทวามานน เมอเสอมจากนนแลว เพราะ

ความทเราไปหลงเพลนแตของภายนอกไมยดเอาใจมาเปนหลก เลยควาอะไรกไมตด แลวก

คดถงอารมณของเกาทเราเคยไดเคยเหนนน จตกยงฟงใหญ ผทชอบคยกเอาแตความเกาท

ตนเคยไดรเคยไดเหนนนมาคยเฟ องไปเลย นกฟงทงหลายชอบฟงนกแบบน แตนกปฏบต

เบอเพราะนกปฏบตชอบฟงแตของความเปนจรงและปจจบน

พระพทธเจาตรสเทศนาไววา พระศาสนาของเราพทธเจาตรสเทศนาไววา พระพทธจะเสอม

และเจรญกเพราะผปฏบตนทงนน การเสอมเพราะผปฏบตไดความรอะไรนดๆ หนอยๆ กจะ

เอาไปคยใหคนอนฟง ไมแสดงถงหลกของสมาธภาวนา เอาแตของภายนอกมาพด หาสาระ

อะไรไมได อยางนทำาใหพระศาสนาเสอมโดยไมรตว

ผทำาใหพระพทธศาสนาเจรญนน พดแตสงทเปนจรงเปนประโยชน และไมพดเลน พดม

เหตมผล ปฏบตภาวนาอยางน บรกรรมอยางน ทำาจตใหรวมได สงบระงบกเลสความ

ฟงซานไดอยางน

ผบรกรรมภาวนาพทโธ ๆๆ พงทำาใจเยนๆ อยาไดรบรอน ใหทำาความเชอมนในคำาบรกรรม

พทโธ มสตควบคมจตของตนใหอยในพทโธของตนกแลวกน ความเชอมนเปนเหตใหใจตง

มนไมคลอนแคลน ปลอยวางความลงเลสงสยอะไรทงหมด และจตจะรวมเขามาอยในคำา

บรกรรมพทโธ ๆๆ มสตควบคกบพทโธเทานน ตลอดเวลา จะยน เดน นง นอน หรอ

ประกอบกจการงานอะไรทงหมด กจะมสตรเทาอยกบพทโธอยางเดยว ผภาวนาสตยงออน

อบายยงนอย ตองยดคำาบรกรรมพทโธเปนหลก ถามฉะนนแลวจะภาวนาไมเปน หรอเปนไป

แตยงจบหลกไมได

403

ทำาสมาธใหแกกลาจตเดด ถาแกกลาภาวนาจตเดดวาจะเอาอยางนละ ถาไมไดพทโธไมเหน

พทโธขนมาในใจหรอจตไมหยดนงอยกบพทโธอนเดยวแลว เราจะไมยอมลกจากทน แม

ชวตจะดบกชางมน อยางนแลวจตกจะรวมลงเปนหนงโดยไมรตว คำาบรกรรมทวาพทโธ

หรอสงใดทเราของใจหรอสงสยอยนน กจะหายไปในพรบตาเดยว แมรางกายอนนซง

เรายดถอมานานแสนนาน กจะไมปรากฏในทนน จะยงเหลอแตใจ คอ ผรผสงบเยอกเยน

เปนสขอยอยางเดยว

ผทำาสมาธไดอยางนแลวชอบใจนก ทหลงทำาสมาธกอยากไดอยางนนอก มนเลยไมเปน

อยางนน นนแหละ ความอยากเปนเหต มนจงไมเปนอยางนน

สมาธเปนของละเอยดออนมาก เราจะบงคบใหมนเปนอยางนนอยางนไมได และไมใหเปน

สมาธกไมไดอกเหมอนกน

ถาเราทำาใจรอนยงไปกนใหญ เราตองทำาใจเยนๆ จะเปนสมาธหรอไมกตาม เราเคยทำาภาว

นาพทโธๆ กภาวนาไปเรอยๆ ทำาเหมอนกบเราไมเคยภาวนาพทโธมาแตกอน ทำาใจใหเปนก

ลางวางจตใหเสมอ แลวผอนลมหายใจใหเบาๆ เอาสตเขาไปกำาหนดจต ใหอยกบพทโธอยาง

เดยว เวลามนจะเปนมนหากเปนของมนเอง เราจะมาแตงใหมนเปนไมได ถาเราแตงเอาได

คนในโลกนกจะสำาเรจเปนพระอรหนตกนหมดแลว

รแลวแตกทำาไมถก ทำาถกแลวอยากเปนอยางนนอกกเปนไมได เหลานลวนแตเปน

อปสรรคของการทำาสมาธทงนน

ผภาวนาบรกรรม พทโธ ตองทำาใหชำานชำานาญคลองแคลว ในขณะทอารมณทงดและชว

มากระทบเขา ตองทำาสมาธใหไดทนท อยาใหจตหวนไหวไปตามอารมณได นกถงคำาบรกรรม

พทโธเมอไร จตกจะรวมไดทนท อยางนจตจะมนคงเชอตนเองได

404

เมอหดใหชำาชองชำานชำานาญอยางนนานๆเขา กเลสความยดมนถอมนในสงทงปวงมนจะ

คอยหายไปเอง ไมตองไปชำาระกเลสตวนนตวนวา กเลสตวนนจะตองชำาระดวยธรรมขอนนๆ

ดวยวธอบายอยางนนๆ เราละกเลสไดดวยอบายอยางไร กพงยนดเทานน เอาเพยงแคนก

พอแลว

กเลสคอยหายไปดวยอบายอยางทอธบายแลว ดกวาเราจะไปละกเลสดวยการปรงแตง เขา

ฌานท ๑-๒-๓-๔ ดวยการละ วตก วจารณ ปต สข มเอกคคตาและอเบกขาเปนอารมณ

หรอทำาใหได ปฐมมรรค ดวยการละกเลส สกกายทฏฐ วจกจฉา สลพพตปรามาส ไปมองดแต

กเลสนนๆวา กเลสตวนนๆ เราทำาใหไดจตอยางนน เราพนจากกเลสตวนนๆไดแลว กเลสเรา

ยงเหลออยอกเทานน ทำาจตใหไดอยางนนกเลสของเราจงจะหมดสนไป

แตไมไดมองดจตผเกดกเลสทอยากร อยากเหน อยากเปนวา นนเปนตวกเลสทเกาะอย

กบจต พอเลกการพจารณานนแลว จตกจะอยอยางเดมไมไดอะไรเลย

นอกจากไมไดอะไรแลว พอมผมาแยงความคดความเหน ซงไมตรงตอความเหนของตน

แลว จะตองโตแยงอยางรนแรง เหมอนกบไฟลกแลวเอานำามนมาราด ฉะนน

ขอใหยดคำาบรกรรมพทโธไวใหมนคงเถด ถาไมไดอะไรกยงพอมคำาบรกรรมไวเปนหลก

อารมณนน ๆ กจะเบาบางลงไดบาง หรออาจระงบหายไปกเปนไปได ดกวาไมมหลกอะไรเปน

เครองยด

แทจรงผภาวนาทงหลายตองยดเอาคำาภาวนาของตนใหมนคง จงจะไดชอวาภาวนา ม

หลก เวลาภาวนาเสอมจะไดเอา เปนหลก

405

พระพทธเจาทรงเทศนาไววา ผทำาความเพยรเพอละกเลสทงหลาย จงทำาตวใหเหมอนกบ

นกรบโบราณ สมยกอนตองทำากำาแพงลอมเมองใหแนนหนา มคายคประตหอรบเสรจ เพอ

ปองกนขาศกอนจะมาราว นกรบทฉลาด เมอออกรบกบขาศกเหนวาจะสขาศกไมไดแลว กลา

ทพกลบสพระนคร แลวรกษาพระนครเอาไวไมใหขาศกเขามาทำาลายได พรอมกนนนกสะสม

รพลอาวธและอาหารใหพรอมเพรยง(คอ ทำาสมาธ ใหมนคงกลาหาญ ) แลวจงออกรบขาศก

อกตอไป (คอ มวลกเลสทงปวง)

สมาธเปนกำาลงสำาคญมาก ถาไมมสมาธแลววปสสนาจะเอากำาลงมาจากไหน ปญญา

วปสสนามใชเปนของจะพงแตงเอาไดเมอไร แตเกดจากสมาธ ทหดไดชำานชำานาญมนคง

ดแลวตางหาก

ถงผไดสกขวปสสกกเถด ถาไมมสมถะแลวจะเอาวปสสนามาจากไหน เปนแตสมถะของ

ทานไมคลองเทานน อยางนพอฟงได

ผปฏบตทงหลาย เมอไดทำาสมาธใหมนคงแนนหนาดแลว จนกระทงจะเขาจะออกกได จะอย

ใหนานๆ และพจารณากายอนนใหเปนอสภะ หรอเปนธาตกได พจารณาคนในโลกนทงหมดให

เปนโครงกระดกทงหมดกได หรอพจารณาใหเหนในโลกนทงหมดวางเปนอชฌตตากาศ

วางเปลาไปหมดกได ฯลฯ

จตผมสมาธเตมทแลว ไมวาจะยน เดน นง นอน ยอมเปนสมาธอยตลอดเวลา แลวกมอง

เหนกเลสของตน ซงเกดจากจตของตนไดชดเจนวา กเลส คอ ความโลภ ความโกรธ ความ

หลง ความมน เกดจากสงนๆ และมน ตงอย ไดดวยอาการอยางน ๆ แลวกหาอบาย ละ ดวย

อยางน ๆ

406

เหมอนกบนำาในสระทขนมาเปนรอยๆ ป เพงมาใสสะอาดมองเหนสงสารพดทมอยกนสระ

วา แตกอนแตไรเราไมนกไมคดเลยวา ในกนสระนมนจะมของเหลาน นน เรยกวา วปสสนา

คอ ความรความเหนตามสภาพจรง มนเปนจรง อยางไรกเหนตามความเปนจรงอยางนน

ไมวปรตผดแปลกจากความเปนจรงของมน

สมถะ กละกเลสไดเหมอนกน แตละไดเหมอนคนถางหญา ตดแตตนใหขาด ไมขดเอาราก

ออกใหหมด รากมนยอมมเวลางอกขนมาอกในเมอฝนตกลงมา คอ เหนโทษในอารมณทมน

เกดจากอายตนะนะหกเหมอนกน แตเมอเหนโทษกรบเขาหาความสงบ โดยไมพจารณาอา

รมณนนๆใหถถวนอยางสมาธ สรปความแลวเรยกวา ชอบเอาแตความสงบอยางเดยว ไม

อยากพจารณาใหเนนชา เหมอนกบตวแยอาศยรเปนเครองปองกนภยอนตราย เมอเหนศตร

มากวงเขารเสย พนภยอนตรายไประยะหนงๆ กเทานน

ผตองการขดรากเหงาของกเลสในตว เมอกเลสมนเกดจากอายตนะทงหกในตวของตน

เชน ตาเหนรป หไดฟงเสยงเปนตน เกดผผสสะขนใหยนดหรอยนราย ดใจและเสยใจ

เปนตน แลวเขาไปยดเอามาเปนอารมณของตน ขนมวอยในใจ จนเปนเหตใหเกดความเดอด

รอนดนรน กนไมไดนอนไมหลบ จนกระทงทำาอตตนบาต ฆาคนตายกม

เมอเหนชดอยางนแลว พงทำาสมาธ ใหมนคงเปนหลกเสยกอน แลวจงตงจตพจารณา

เฉพาะในอารมณนน ๆ แตสงเดยว เชน ตาเหนรปทเปน อฏฐารมณ แลวเกดความยนด

พอใจขน กใหพจารณาเฉพาะแตความยนดพอใจนนวา มนเกดจากตาหรอเกดจากรปกนแน

เมอพจารณาถงรปกเหนวา รปมนเปนแตรปธรรมตางหาก มนจะดหรอเลว มนไมไดมา

ชกชวนใหเราไปยนด หรอยนราย หรอใหเราไปหลงรกหรอชง มนเปนแตรปเฉยๆ เกดขนมา

แลวกดบไป มนดบไปตามสภาพของมนตางหาก

407

เมอพจารณาตามตาผไปเหนรปเลา ตาผสงสายไปเหนรป พอกระทบเทานนแสงสะทอน

กลบเขามาหาจกษประสาทเขา กเปนรปตาง ๆนานาเกดขน ตากไมไดชกชวนไปใหยนด

ยนราย หรอใหรกใหชงอะไร ตามหนาทใหเหน เหนรปแลวกดบไป สงทเปนอฏฐารมณ และอ

นฏฐารมณ หรออายตนะอนๆ กใหพจารณาอยางเดยวกนน

เมอเราพจารณาอยางนแลวกจะเหนชดวา สงทงปวงหมดในโลกน มนจะเกดกเลสขนก

เพราะอายตนะทงหกนเปนตนเหตทงนน ถาเราพจารณาและไมหลงตามอายตนะทงหกน

กเลสกจะไมเกดขนในตวของเรา ตรงกนขาม มนจะเกดปญญากเพราะมอายตนะทงหกน

อายตนะทงหกนเปนสอกลางของความดและความชว จะไปสคตและทคตกเพราะอายตนะ

ทงหกเปนตนเหต

โลกนจะกวางกเพราะจตไมมสมาธ ปลอยตามอารมณของอายตนะทงนน โลกนจะแคบก

เพราะจตนไดฝกหดสมาธ ใหอยในบงคบของตน พจารณาอารมณของอายตนะทงหกแต

ภายใน คอ

เมอจตเปนสมาธแลว อายตนะ เปนตนวา ตาเหนรป หฟงเสยง ฯลฯ เหลานจะไมปรากฏ

เลย จะปรากฏแตรปทเปนนามธรรม เสยงทเปนนามธรรมปรากฏเกดขนในสมาธนน โดย

เฉพาะอายตนะภายนอกจะไมรเลย

เมอทำาสมาธใหแนวแนนเตมทแลว พจารณาเหน โลกจต นมนเปนเหตทำาใหเกดอายตน

ผสสะ สญญา และอารมณ และตลอดสรรพกเลสทงปวงแลว จตกจะถอนจากสงทงหมด จะ

ยงเหลอแตใจคอ ผร อยางเดยว

408

จต กบ ใจ ยอมมลกษณะอาการตางกน จต ไดแก ผคด ผนก ผปรง ผแตง และสญญา

อารมณตางๆ ตลอดถงไปยดเอาสงตางๆ มาไวทจต จตเมอเหนโทษทกขทงหลาย ทยดเอา

กเลสทงปวงมาไวทจตของตน แลว ยอมสละถอนจากอารมณและกเลสทงปวงจากจต จต

นนกเปน ใจ จต กบ ใจ มลกษณะอาการตางกนอยางน

ใจ คอ ผเปนกลาง วางเฉย ไมคดนกอะไรทงสน เปนแตรตวอยวาวางเฉย ใจเปน

ธรรมชาตเปนกลางแท กลางไมมอดตอนาคต ไมมบญหรอบาป ไมดและไมชวนนเรยกวา ใจ

สงทงปวงหมด ถาพดถงใจแลว จะตองหมายเอาตรงใจกลางทงนน แมแตใจของคนซง

เปนนามธรรม กตองชเขาไปททามกลางอก แตใจแทไมทราบวาอยตรงไหน เราเอาความรสก

ไปไวในกายสวนใดสวนหนง ลองดซ จะรสกขนในทนน หรอเอาความรสกนนไปไวภายนอก

กาย เปนตน วา เอาไปไวทเสาหรอทฝาผนงบาน กจะมความรสกอย ณ ทนน

เปนอนสรปไดวา ใจแท คอ ความรสกเฉยอยเปนกลางๆ เมอมความรสกกลางๆ อย ณ ท

ใด ใจกอย ณ ทนน

ทชาวบานเขาพดกนวา หวใจๆ นน มใชใจแท เปนแตหทยวตถ เครองสบฉดเลอดใหไปหลอ

เลยงสรระรางกาย เพอใหอยได ถาไมมเครองสบฉดเลอดไปหลอเลยงรางกายแลวกายอนน

กจะอยไมไดตองตาย สมองกเหมอนกน จะคดดหรอไมดกเพราะสมองเปนเครองใชของ

จตใจ ระบบประสาทของสมองเปนรปธรรม เมอปจจยตางๆ ของรปธรรมขาดไป รปธรรม

ยอมอยไมไดตองดบไป

แตจตซงเปนนามธรรมนนในพทธศาสนาทานวา ยงเหลออย เกดไดอก นาม

ธรรมจะดบกตอเมอปญญาไปรเหต รผลของนามธรรมนน ๆ แลวถอนมลเหตของมนเสย

409

ศาสตรทงหลายซงมอยในโลกนทงหมดสอนกนไมมทสนสด ยงเรยนยงสอนกยงกวาง

ขวางออกไปทกท มพทธศาสนาเทานนทสอนใหถงทสดได พทธศาสนาสอนเบองตนใหรจก

กาย อนนวา มสงตางๆประกอบกนเขา จงเรยกวาสรระรางกาย ( คอ อาการสามสบสอง)

และมหนาทอะไรบาง พรอมกนนน กสอนใหเหนเปนของ อสภะ เปนของจรงไปในตว สอนให

รจกโลกอนน (คอ มนษย )ทประกอบไปดวย ทกข ทงนน ผลทสดกตองแตกดบไปตาม

ธรรมดาของมน

ฉะนน เมอเราเกดขนมาไดกอนนแลว ถงจะเปนของไมงามเตมไปดวย อสภะ และ

ประกอบไปดวย ทกข นานปการกตาม แตเรากไดมาพงอาศยอยชวระยะหนง พงทำาคณ

งามความดใชหนโลกเสยกอนจะตายไปจากโลกน

พระพทธเจาทรงสอนไววา คน (คอ โลกอนน) แตกดบสลายไปเปนธรรมดา แต จต คอ

เจาของของโลกนน เมอมกเลสอยจะตองกลบมาเกดอก ฉะนน พระพทธองคจงทรงสอนให

ฝกหดสมาธ อนเปนเรองของจตโดยเฉพาะ เมอฝกหดทำาสมาธเขาแลว หากมอายตนผสสะ

จะรสกอยแตภายใน คอ จต ผเดยว ผเหนผฟงจะไมเกยวดวยตาและห อายตนผสสะ จะร

ดวยจตอยางเดยว (ไดชอวาทำาโลกนใหแคบเขามา )

อายตนะทงหลายเปนเครองวด จต ของตนไดอยางดทสด เมออายตนะผสสะมากระทบ

จต ของเรา เราหวนไหวไหม เมอหวนไหวมาก กแสดงวามสตนอย มธรรมเปนเครองอยกยง

นอย เมอหวนไหวนอยหรอไมหวนไหวเสยเลย กแสดงวาเรามสตมาก มธรรมเปนเครองอย

มาก และรกษาตวไดเลย

เปรยบเหมอนกบพระเทวทตและพระโพธสตว ยอมกอเวรกอกรรมแกกนมาโดยตลอด

พระโพธสตวถาไมมพระเทวทตกจะไมไดสรางบารมใหเตมเป ยม เมอบารมเตมเป ยมแลวจงได

ตรสรเปนพระพทธเจา กอนจะตรสรพระองคกไดทรงผจญพญามารอนมแสนยานภาพมหมา

410

เมอตรสรแลวกมลกสาวพญามาราธราชทงสามนางมาทดสอบอกท เปนอนวาชาวโลกซอง

สาธการวา พระพทธเจาทรงชนะกเลสเดดขาดในโลกนโดยสนเชง

เมออายตนะภายในยงมอย มโนผสสะกยงเปนอารมณอย ฉะนน ทานผรทงหลายมาเหน

โทษสงทงหลายเหลานน จงยอมถอนออกจากสงเหลานนเสย ยงคงเหลอแตใจ ทเปนกลางๆ

ๆ ไมคด ไมนก ไมปรง ไมแตง แลวโลกอนนมนจะมมาแตทไหน พระพทธเจาทรงสอนใหถงท

สดของโลกดวยประการอยางน

นงสมาธภาวนา(ทานอาจารยอบรมนำากอน )

เราพากนมาสำารวมจตกนเถด จตนพวกเราเคยปลอยใหมนเสาะแสวงหาสงทมนชอบใจมา

นานแลว และสงนนมนกเคยไดมาแลว แตจตมนกไมพอสกทหาอยร ำาไป เมอไรมนจะรจก

จบจกพอกนสกท คนทอยรอบๆ ตวของเราน เรากเหนตำาตาอยแลว เมอตายไปกไมเหนเอา

อะไรไปดวย แมแตรางกายอนน กทอดทงถมพนแผนดนดวยกนทงนน

แตจตทอยนงไมแสสายแสวงหาอะไรทงหมด ตงมนอยกบพทโธอนเดยว เรายงไมเคยได

เลย จงพากนมาภาวนาพทโธๆ ใหจตมนหยดนงอยอนเดยว ลองดซ บางท จตทอยกบพ

ทโธอนเดยว กลบจะไดมากกวา และเปนของแปลกประหลาดกวาทเปนมาแลว

ทกสงทกอยางมนออกจากหนง สงอนหนงทงนน เชน การนบกตงตนจากหนงกอน

หนงสองหนกเปนสอง หนงสามหนกเปนสาม ดงนเปนตน หรอตนหมากรากไมทงปวงก

ออกมาจากหนงทงนน (คอ รากของมน ) คนเรากเหมอนกนเมอเกดมาทแรก กเกดจาก

ปฏสนธจตดวงเดยวแทๆ เมอคลอดออกมาแลวมอายตนะ ขนธหา เครองใชหลายอยาง จต

กปรงแตงไปหลายอยางหลายอน จนนบจตไมถวน ไมทราบวาจตมกดวง ยงกนไปหมด จต

เดมแทเลยไมเหน

411

ฉะนน พระพทธเจาจงสอนใหคนหา จต คอ ภาวนา พทโธ เอาจตมารวมอยในพทโธอน

เดยว จงจะเหนจต การคนหาจตเราจะตองทำาภาวนาพทโธ ทำาใหจตรวมเปนอนหนงอน

เดยวกนจงจะเหนจตของตน เมอเราคนหาจตเหนจตแลว และเหนวานคอตนตอของจต

ของสงทงปวงทมอยในโลกน จตทมากหลายอยางนน มนออกไปจากจตอนเดยวน

เมอจตอยนงกบพทโธอนเดยว สรรพกเลสทงหลายกไมม แลวจงใชสตประคองจตอนนน

ใหนงอยกบพทโธอนเดยวเสยกอน อยาใหสงสายไปมาทกอรยาบถทงส ทำาใหชำานชำานาญ

คลองแคลว จนเราจะใหอยกได หรอเราจะใหคดคนพจารณาในธรรมตางๆ กได หรอคดคน

ธรรมตางๆ แลวจะใหมานงอยกบใจกได เมอเขาใจถงแลวพทโธไมตองบรกรรมกได

จต กบ ใจ มนตางกน จต คอ ผคด ผสงสาย ผปรงแตง ใจ คอ ผรตว แลวนงเฉยไมคด

ไมนก เรยกวาใจดงอธบายมาขางตน

เมอไมอยากใหกเลสมารบกวน จงอยาคดนก ทำาใจใหเปนกลางๆ วางเฉยแลวนงอย กเลส

ทงปวงกจะไมมารบกวนอกตอไป

http://sites.google.com/site/smartdhamma/

-------------------------------------------------------------------------

412

เรอง : เหตใด ของงาย จงกลายเปน ของยาก

-------------------------------------------------------------------------

ยคนมนษยเราใชความรความสามารถทางวทยาศาสตรทำาใหของยากหลายๆอยางกลายเปน

ของงาย อยางคอมพวเตอรนแหละเปนตวอยางทด กอนโนนกวาจะคำานวณหาคำาตอบตองใช

เวลาเปนวน เดยวนกลบไดคำาตอบเรวกวาการกระพรบตาเสยอก การเดนทางกสะดวก

รวดเรว ไมตองไปดวยตวกไดแลวสามารถใชโทรศพทมอถอโทรคยกนไดทนท ทำาใหระยะทาง

และเวลาไมใชปญหา ซงความเจรญเหลานกลบทำาใหมนษยเราตดนสยอยากไดอะไรทไดมา

อยางงายๆ ถายากนกกไมอยากทำา ถาเสยเวลานกกไมอยากเอา อยางระยะเวลา 6 ปซง

พระพทธเจาใชกวาจะตรสรนน พวกเรากอยากจะสำาเรจมรรคผลนพพานใหไดกนในไมกวน ไม

อยากใชวธฝกทถายทอดกนมารนแลวรนเลา กลบพากนตดอกตดใจกบวธใดกไดททำาให

สำาเรจไดโดยเรว โดยไมตองลงแรงใชเวลาและวธฝกอยางพระพทธเจาหรอก

เรองของการปฏบตธรรมตางจากเรองความเจรญทางโลก หลายเรองนำามาเลาสใหฟงกนได

งายแตยากจะทำาใหเขาใจถกตองตรงกน ไมใชเพราะเปนความลบ แตมนพดยาก พดไมออก

บอกไมถก ยากทจะสรรหาขอความใดๆมาอธบาย ถาพดออกมา คนทไมเคยปฏบตกตอง

ตความกน แมจะเขยนอธบายยาวเหยยดเปนหนา กยงสทำาใหทำาเองเหนเองใหเปนเองเขาใจ

เองไมได

ประเดนของความไมเขาใจนแหละทพวกเราชาวยควทยาศาสตร พากนเสาะแสวงหาผทใหคำา

อธบายทตวเองฟงแลวเขาใจ ยงฟงแลวดสมเหตสมผลมากเทาใด กยงทำาใหรสกซาบซง

เขาใจวาตวเองเขาใจแลว

413

พอตวเองคดนกวาตนเขาใจดแลว กจะเหนวาธรรมะเปนของงาย แลวกอยากชวยใหคนอน

เหนธรรมะไดดวงตาเหนธรรมโดยใชวธเดยวกนกบตน ไมตองเสยเวลานงสมาธ ไมตองสละ

เวลาฝก สามารถทำาไปไดตลอดเวลาในชวตประจำาวน เขาใจกนงายๆแบบนใครจะปฏเสธลง

ของทควรจะงายกลบทำาไมไดทำาไมเปน เพราะพออยากทำาใหเปนไดโดยเรวมนกกลายเปนของ

ยาก สวนของยากทยากจรง กถกเขาใจวาเปนของงายทตวเองทำาสำาเรจไปแลว คนยคนม

ความเขาใจกลบตาลปตรไปหมด เกงเกนพระพทธเจากนไปหมด กฎเกณฑคำาสอนใดๆในพระ

ไตรปฎก กถกหยบยกเลอกใชแตอะไรๆททำาไดงาย พากนตความหมายไปในทางใดกไดท

ทำาไดทนทโดยไมตองเสยแรงเสยเวลา แลวพอบอกผานจากปากหนงไปอกปากหนงทไมเคย

ปฏบตจรงกยงเพยนตอกนไปอก

การปฏบตธรรมทถกตองนน ตองใชเวลาฝกฝนดวยตวเอง อยางพระพทธเจาทานใชเวลา 6

ป สำาหรบพวกเรานาจะใชเวลาสก 16 ปเปนอยางนอย เราอยาไปสนใจกบประเดนวาอะไรเปน

สมถะอะไรเปนวปสสนา ไมตองสนใจวาอะไรเปนขนก อปจาร อปปนา เพราะระหวางฝกฝนกน

ไปนนไมมการมาแบงแยกตงชอเรยกหรอกวาอะไรเรยกวาอะไร

ถาคดวาสมถะไมใชสงสำาคญสำาหรบตน กขอใหพสจนดวยตวเองใหผานขนสดๆของสมถะไป

ใหไดกอนวา พอจตสงบไดแลวนนนะ มนไมมความรอะไรทเปนประโยชนเกดขนเลยกระนน

หรอ

ถาฝกสมถะแลวจตไมสงบ กตองใชปญญาของตวเองหาวธทจะฝกจตใหสงบ ไมใชวาหมด

ปญญาหาทางทำาใหจตสงบแลวหนไปฝกวธอนโดยอางวาตวเองมจรตไมเหมาะกบสมถะ

ถาฝกตามรแลวเผลอไปคดเรองอน กตองใชปญญาหาวธทจะฝกจตไมใหคดเรองอน ไมใช

อางแตวาธรรมชาตของจตมนตองคดไมอยนงแลวกปลอยใหจตเปนไปตามธรรมชาต อยา

414

ลมวาจตนนกฝกใหสงบได พอฝกจตใหสงบเปน พอทำาใหเปนจนคลอง เรากจะตามรจตไปได

เอง จะวาเพงกไมเพง เพราะเราเคยฝกเพงจนกลายเปนเรองธรรมดา

พยายามทำาใหเปนเรองธรรมดาของตน แตอยาอางวานนเปนเรองของธรรมชาตของทกคน

แลวกปลอยไป อยาเอาแตใฝหาของงายๆตามกเลสของตวเองอก

อยาเอาเรองธรรมดาของพระอรยเจาททานพดกน มาเปนเรองธรรมดาของตวเอง มนเปน

เรองททานทำาไดหรอทานไมตองทำาแลว เพราะทานผานขนทเรายงไมผานไปแลว ตวเราเอง

นนแหละ แคเรมตนกยงไมไดเรมเลยใชไหม

คอยคดไวใหดวา อะไรๆทไดมางายนนเปนของจรงหรอ

-------------------------------------------------------------------------

415

เรอง : จดเชอมระหวาง สมถะ.....วปสสนา

-------------------------------------------------------------------------

หลายสบปทหนมาสนใจธรรมและการฝกสมาธ ผมมความเขาใจหลายเรองทเดยวทเปลยนไป

เปลยนมาอยตลอด กอนโนนเคยคดวาตวเองเขาใจถกตอง พอปฏบตใหมากขนกพบวาเขาใจ

ผดพลาดหลายอยาง ทำาใหทกวนนไมคอยอยากพดเลาเรองการฝกปฏบตสมาธของตนนก

เพราะยงพดมากกยงผดมาก ซงทเขยนขนเวบนกเพยงอยากจะแบงปนประสบการณใหผอน

ไดประโยชนบาง และคงไมมใครคดวาจะพบเรองธรรมปฏบตในเวบทเนนแตเรอง Excel กน

หรอกใชไหม

คนสวนมากมกสงสยกนเรองสมถะกบวปสสนาวาตางกนอยางไร ผมกคนหนงละทเคย

สงสย และทใชคำาวา เคย กเพราะยงสงสยอยวาทตนคดวาเขาใจแลวนนนะเขาใจถกตองจรง

ไม เอาเปนวาตอนนเขาใจแลววาสมถะกบวปสสนาตางกน และคดวาเขาใจดวยวาสมถะเชอม

ตอกบวปสสนาไดอยางไร

ความเขาใจทเกดขนนไดมาจากการปฏบต ขอใหผทสงสยพยายามแกความสงสยดวยการ

ปฏบต อยาเอาแตสงสยจนไมไดเรมตนทำากนสกท พยายามฝกใหถงทสดแลวกจะเขาใจ ไมใช

เอาแตอานหรอฟงแลวเชอตามทคนอนเขาบอก

สมถะแมจะมจดมงหมายใหจตสนใจอยกบสงหนงสงใด แตสงหนงสงใดทสนใจนนถาเราไม

เผลอ เรากจะตามรสงนนไปไดตลอด แตถาเผลอ กจะรอยแคสงทเคยร ไมไดรในสภาพ

ปจจบนของสงนนๆ ดงนนการเผลอนแหละทจะทำาใหเสยเวลา ฝกไปกไมถงไหน พอเผลอ

416

แลวเรากจะพบกบความสงบนง เปนความรสกวางๆไมไดรอะไรไปพกหนง กบเผลออกแบบ

หนงคอเผลอตดกบสงทสนใจซงไมมตวตนเพราะมนผานไปแลว

อยางหวขอนทตงชอวา จดเชอมระหวาง สมถะ.....วปสสนา ถาฝกสมถะแลวสนใจกบจดแรก

จดเดยว กลายเปน สมถะ____ ไมใช สมถะ..... กแสดงวาเราเผลอ ซงไมไดชวยใหเชอมตอ

กบวปสสนา

การฝกสมถะทจะเชอมตอกบวปสสนาได ตองเปนการฝกททำาใหจตสงบ และมความไวในทก

ขณะพรอมกนไปดวย ไมใชสงบแลวเชองชาออนกำาลง

คนทนงหลบตานง นงขดสมาธเอาขาขวาทบขาซาย เอามอขวาทบมอซายนน อยานกวาในจต

ของเขาจะนงอยกบทเหมอนกายทนงนงทเดยวนะ ยงจตสงบเปนสมาธและละเอยดมากขน

กยงจะคนพบความวนวายอยภายใจกายใจของตนอกมากมาย ถาฝกสมถะเปนกไมไดมงไป

ทางฌานหรอเขาภวงคอยางทเขาใจกน

หากเทยบกบคนทตงใจจะกำาหนดสตในชวตประจำาวนแลว สงทตามรทไดรในสภาวะทนงนง

เปนสมาธนนมจำานวนมากกวาการปลอยใหรเหนไปเรอยๆตามปกตประจำาวนเสยอก

ถาอานแลวสงสยไมเขาใจ ตองขอใหลองฝกสมถะใหเปนสมาธ กจะพบคำาตอบเอง

ถาคดเถยงวาการฝกสมถะจะทำาใหตดอยในฌานหรอตกภวงคนงเงยบไมเกดประโยชนอะไร

กขอถามวาแลวคนเราจะตดอยในฌานหรอตกภวงคไปนานแสนนานชวชวตเลยกระนนหรอ

ชวงจงหวะพอจตถอนตวออกมานนแหละเปนชวงจงหวะทใชเชอมกบวปสสนา

คนทไมฝก ไมมทางเขาใจ อยางเกงกเขาใจแตของปลอมทจำาๆกนมา

417

-------------------------------------------------------------------------

418

เรอง : ฮลโหลๆ ทราบแลวเปลยน

-------------------------------------------------------------------------

"อยาสงจตออกนอก" เปนประโยคสำาคญในการฝกสมาธ คนสวนใหญมกมองขามคำาวา

"สง" ซงแสดงวาเราสามารถสงจต แลวการสงจตตองฝกกนอยางไรจงจะสงถกทศทางให

เปนดวย

จตเปนธาตรทอยภายในตวของเราเอง ไมมใครทไหนทจะโยกยายจตออกจากตวตนของตว

เองไดหรอก ยงไงๆจตตองอยขางใน จตเปนอาการของใจ ใจกคอตวเราทแทจรง พอตายไป

ใจของเรากจะออกจากรางนไปเกดใหมในรางอน แลวจตกจะตามไปแสดงอาการอยเสมอ

คำาวาสงจต แสดงวา คนเราสามารถควบคมจตได เพราะถาควบคมไมได ทำาไมจงใชคำาวา อยา

สงจตดวย

การควบคมจต กคอการฝกจตใหเชอง เพอทำาใหเราสามารถกำาหนดจตใหสนใจกบเรองหนง

เรองใดไดนานๆ ไมใชปลอยใหจตซนไปตามสงเราตามธรรมชาต

ถามคำาวา สง กตองมคำาวา รบ แสดงวาพอสงจตไปสนใจกบเรองนนๆแลว กตองเกดอาการ

รบรตามมา

ถาสงเปน กตองรบเปน แตถาสงไมเปน เอาแตรบร กจะรบรเรองราวไรสาระเตมไปหมด

419

คณเปนคนหนงหรอไมทใชจตเอาแตรบรสงทจตสงมาใหเพยงเทานน แตยงสงไมเปน หาก

เปนเชนนกยงไมควรเขาใจคำาวา อยาสงจตออกนอก

-------------------------------------------------------------------------

420

เรอง : ถาบรกรรมพทโธควบคกบการขบรถ จะเกดอะไรขน

-------------------------------------------------------------------------

ทราบมาวาพระบางรปฝกบรกรรมพทโธตลอดเวลา บางรปเตอนวาบรกรรมพทโธกไดนะ แต

ใหเวนตอนขบรถ เพราะถาเอาแตสนใจกบคำาบรกรรม ทำาใหลมสนใจการขบรถ อาจพลงเผลอ

ทำาใหเกดอบตเหต

การบรกรรมพทโธทำาไดอยางนอยก 2 แบบ

บรกรรมพทโธอยางเดยว

บรกรรมพทโธเพอตามรอาการ

ถามงแตบรกรรมพทโธอยางเดยว กตองทำาใหจตตดตามคำาวาพทโธไปตลอด ทำาใหพทโธกบ

จตไปดวยกน พทโธเปนสงทยกขนมา ทำาใหพทโธเปนทงวตกและวจาร จตจะมงมนกบคำาวาพ

ทโธจนปดโอกาสทจะสนใจเรองอน ถาพยายามบรกรรมพทโธแบบนในระหวางการขบรถ

อบตเหตตองเกดขนแนนอน เพราะตวคนขบรถจะไมรตววากำาลงขบรถ

สวนการบรกรรมพทโธอกแบบหนง ใหคดถงคำาวาพทโธ เพอบอกตวเองวาร การบรกรรม

แบบนความสนใจยงอยทสงอน เพยงแตเมอรตวแลว แทนทจะปลอยใหคดตความสงทร ก

ใหบรกรรมพทโธตามหลง คำาวาพทโธไมใชวตกแตใชเปนวจาร การบรกรรมแบบนนาทดลอง

เปนอยางยง เปนการบอกตวเองใหมสตตามรทน ทนททร กบรกรรมพทโธ

421

-------------------------------------------------------------------------

422

เรอง : 1+1 = 0 จะเอาความจรงหรอความจำา

-------------------------------------------------------------------------

แวบแรกทตาเหน 1+1 = 0 คณกตองออกอาการออกมาเลยใชไหมวา คดเลขผด มทไหน

กน 1+1 เปน 0 เพราะทจรงนน 1+1 ตองไดคำาตอบเทากบ 2 ตางหากละ

คนทวไป หรอคนทนกวาตวเองไมจำาเปนตองมสมาธ ไมตองฝกสมถะกได ลองนกดวาพอ

เหนปญหา 1+1 นแลว เขาเหลานนกตองนกคำาตอบขนมาเถยงเลยใชไหม

คราวนลองมาดสตรใน Excel กนบาง (นานๆทจะไดเอาธรรมมาเทยบเขากบ Excel ไดสก

ท)

ลองสรางสตรตอไปนลงไปในเซลล

A1 =22.3-22.2

A2 =2.3-2.2

คณคดวามนไดคำาตอบเทากนคอเทากบ 0.1 ใชไหมละ ลองสรางสตรเอาสองเซลลนมา

เทยบกน =A1 =A2 จะพบวามนเทากนจรงอยางทคดไวหรอไมละ

ความจำาของคนเราอาจกลายเปนพษทำารายตวเองไดงายๆ เพราะความจำาไมไดชวยใหเราคด

ความจำาทำาใหเราไมไดนกเฉลยวใจวามนมทางออกอนหรอมคำาตอบอนอก พอเชออยางสนท

423

ใจวาสงทจำาไวนนถกตองแลวกจะหลงกลเชอความจำาอยางหวปกหวปา ใครจะมาฉดอยางไรก

ไมยอมเขยอนตาม

อยางคำาวาสมถะกบวปสสนาทชอบยกขนมาเถยงกน คณคดวาเขาใจความหมายของสองคำา

นดแลวหรอ ในมรรคมสมมาวาจาเปนองคหนง ถาชอบใชวาจาเถยงกนโดยไมฟงหรอไมได

พจารณาใหถถวนกอนกผดมรรคแลวละ

ผปฏบตธรรมจงควรเปนผทพรอมในการเรยนรของใหมๆ สงใหมอยตลอดเวลา อยายดตด

กบความรความทรงจำา อยาเพงเชอจนกวาจะไดพจารณาดวยการปฏบตของตวเอง ตองเปด

ใจใหกวาง ทำาใจใหนง วางใจใหเปนกลาง อยานกเพยงแครกจบกน เพราะรทวารนนมนนาจะ

เปนรจากความจำามากกวาความจรงอยเรอยไปมใชหรอ

สำาหรบปญหา 1+1 = 0 น ตอบวาจรงกได ลองคดดเองวา ถาเอา 0 หนงตวมาบวกกบ 0

อกหนงตว อยางไรๆไมวาจะนำา 0 อกกตวมาบวกกน คำาตอบกได 0 นนแหละ

เลข 1 ทเหน ไมใชวาใหเอาเลขนนมาบวก แตแทนการนำาคาหนงมาบวกกบอกคาหนง

แตทแนๆ ใน Excel นน 22.3-22.2 ไมไดคำาตอบเทากบ 0.1

424

เรอง : ธรรมบนเวบนตองยอน ฮ นกฮก ไป ก ไก

-------------------------------------------------------------------------

ประสบการณฝกปฏบตธรรมของผมเองทนำามาเลาสกนฟงบนเวบน ไมไดมไวเพอนำาไปสง

สอนใคร ตวผมกมไดคดอยากจะเปนครอาจารยสอนสมาธ เพราะรตวดวายงโงอยอกมาก

แคตวของตวเองยงแทบเอาตวไมรอด ทเขยนขนมาเพอใชเปนบนทกสำาหรบเตอนตวเอง

และเผอจะมประโยชนใชเตอนคนอนบาง

ถอเสยวาเปนเรองอานเลน อยาเอาจรงเอาจงกบเรองทผมเลามากนก ยงผดมากกวาถก

-------------------------------------------------------------------------