s15d41f7feaf5db44.jimcontent.com€¦ · Web view1. Можна ў ім рашаць, пісаць. Вам я прызнаюся, Што ён можа расказаць, І як я

4 КЛАС ПАЎТАРЭННЕ ВЫВУЧАНАГА Ў 3-М КЛАСЕ ПА ТЭМЕ«ПРАВАПІС ГАЛОСНЫХ І ЗЫЧНЫХ»

Мэта: сістэматызаваць веды вучняў пра правапіс галосных о, э — а; е, ё — я; правапіс ў (у нескладовага), дз, ц, слоў з няпарнымі цвёрдымі зычнымі; удасканальваць уменне абгрунтоўваць напісанне слоў з арфаграмамі;развіваць маўленне вучняў, актывізаваць іх слоўнік; выхоўваць любоў да роднай мовы.

Ход урокаI.Арганізацыйны момант. Псіхалагічнлн падрыхгоўка да ўрока.Першы восеньскі дзянёкУ вокнах залаціцца.Кліча ў школу нас зва нок: — Усе хутчзй вучыццаі(А. Збароўская) Дарагія дзеці, я віншую в ас з пача ткам навучальнага года! Жадаю вам поспехаў у вучобе і цудоўнага настрою на ўвесь год. Вы ўжо вучні 4-га класа і таму павінны не толькі вучыцц а новаму, але і памятаць пра тое, што было вывучана раней.II.Актывізацыя слоўнікавага запасу па тэме «Вучэбныя рэчы». Давайце ўспомнім, якія вучэбныя рэчы нам патрэбны на ўроку. Для таго каб не памыліцца, нам неабходнй адгадаць загадкі і запоўніць крыжаванку.

1. Можна ў ім рашаць, пісаць. Вам я прызнаюся,Што ён можа расказаць,І як я вучуся. (Сшытак) 2. Што напісана алоўкам, Яна сцірае вельмі лоўка. (Гумка) 3. Дом без вокан, без дзвярэй — П оўна ў доме тым людзей. Там ляжаць браты радочкам,На іх розныя сарочкі. (Алоўкі.) 4. Хоць сціплая работніца, Дапамагчы ахвотніца:Чарціць чарцёж ці план там нейкіНіхто не можа без... (лінейкі). 5. Дзве блакітныя палавіны, Там цікавыя навіны.Ты ўважліва чытайI вучыцца пачынай. (Падручнік.) ( Пасля таго, як дзеці адгадаюць загадкі і запоўняць крыжаванку, настаўнік прапануе прачытаць слова, якое атрымалася ў вылучаным вертыкальным слупку, а затым з ім і са словамі-адгадкамі вусна скласці сказы. ) III. Знаёмства з падручнікам, умоўнымі абазначэннямі ў ім.Настаўнік знаёміць дзяцей са структурай падручніка, звяртае ўвагу дзяцей на ўмоўныя абазначэнні, нагадвае ім, як імі карыстацца. Затым п рапануе работу з наступным чатырохрадкоўем:

Каб белы свет не зда ў ся вузкім, Каб годна жыць паміж лю д з ей,

Любіце мову беларускую,Любіце з кожным днём мацней!

— Дзеці, выразна прачытайце верш і выканайце наступныя заданні:• Колькі галосных і зычных гукаў у словах другога радка? Колькі ў іх складоў? Растлумачце напісанне падкрэсленых літар. Знайдзіце літары, якіх няма ў рускай мове. (I, ў.)

1 с ш ы т а к2 г у м к а

3 а л о в а к4 л і н е й к а

5 п а д р у ч н і к

Поспехаў у новым навучальным годзе.IV. Паўтарэнне вывучанага ў з-м класе.1. Запісаць загадку і адгадаць яе: Сетку в(я, е)за(у, ў), здабычу чака(у, ў).Хто (у, ў)сетку папа(д, дз)е — з г(а, о)л(а, о)вою прапа(д, дзе).(Павук.)2. Успомніць правілы, якія трэба выкарыстаць, к а б расглумачыць правапіс прапушчаных літар. 3. Вызначыць, колькі складоў у словах. V. Работа па падручніку.Практыкаванне № 9 . с. 7 . Растлумачыць правапіс прапушчаных літар. Спісаць першыя тры сказы. Падкрэсліць дзейнікі і выказнікі. Фізкультхвілінка.VI. Развіццё вуснага маўлення Дзеці, давайце пагутарым з вамі па тэму «Лес». Я папрашу вас даць поўныя адказы на наступныя пытанні:1. Ці ёсць каля вашага горада лес? 2. Якія дрэвы растуць у гэтым лесе? 3. Якія звяры сустракаюцца? 4. Які лес бывае летам? Зімой? 5. Што вы збіраеце ў лесе летам? 6. Што збіраеце ўвосень? 7. Якую карысць дае лес? 8. Ці пасадзіў хто-небудзь з вас якія-небудзь дрэв ы ? Дзе? 9. Як зберагчы лес? VII. Работа па падручнікуа) Практыкаванне № 16 . с. 11 . Спісаць, раскрыць дужкі, уставіць прапушчаныя літары. б) Практыкаванне № 19 . с. 12. Спісаць, уставіць нрапушчаныя літары. Работа па групах.■ 1-я група — першы і другі сказы. ■ 2-я група — трэці і чацвёрты сказы. VIII . Вынікі ўрока. Рэфлексія.Я ўспомніў... Мне спадабалася... IХ. Дамашняе заданне.Практыкаванне № 25. с. 15.Спісаць. Падкрэсліць дзейнікі і выказнікі. Растлумачыць правапіс п рапушчаных літар.

4 КЛАС ПАÝТАРЭННЕ ВЫВУЧАНАГА Ý 3-М КЛАСЕ ПА ТЭМЕ «РАЗДЗЯЛЯЛЬНЫЯ ЗНАКІ. НАПІСАННЕ СЛОЎ З ІМІ»

Мэта: удакладніць веды пра напісанне апострафа і раздзяляльнага мяккага знака; пашыраць лексічны запас вучняў; выпрацоўваць арфаграфічныя навыкі; фарміраваць паважлівыя адносіны да роднага слова.

Ход урокаI.Арганізацыйны момант Дзеці, пачынаем урок з настроем на плённую працу і вы датныя вынікі. Давайце прачытаем наступнае выказванне з пастаноўкай правільнага лагічнага націску.Тата з мамай на рабоце , а лянота — у балоце . Мы за парты ціха селіі на дошку паглядзелі. II. Праверка дамашняга заданняIII. Хвілінка чыстапісання

IV. Слоўнікавая работаВідэлец, дзверы, дождж, дзяўчынка, кватэра, ластаўка надвор’е, талерка, яблык, Фламастар, блішчаць, павук, джаліць, чысціня.V. Тлумачэнне новага матэрыялу Дзеці, уважліва паглядзіце на напісаныя на дошцы словы і вызначце тэму сённяшняга ўрока. (Правапіс раздзяляльных знакаў.)— А цяпер звярніце ўвагу на запісаныя вамі словы і адкажыце на наступныя пытанні.— Калі ў беларускай мове пішацца раздзялялыіы мяккі знак? (Пасля л перад я, е, ё, ю, і.)— Калі ў беларускай мове пішацца апостраф? (ІІасля цвёрдых зычных перад я, е, ё, ю, і.)VI. Замацаванне новага матэрыялу Запішыце словы ў два слупкі (у першы — 3 раздзяляльным мяккім знакам, у другі — з апострафам).Льецца, б'ецца, п'е, вераб'іха, кап'ё, більярд, э'явіўся, пад'езд, зальюць, сям'я, вульі, салью, альянс.VII.Пісьмо пад дыктоўку.Самастойна паўтарыць арфаграмы.

У лесНадвор'е выдалася добрае. Было ўжо за поўнач, але паветра стаяла цёплае. Хлопцы расклалі вогнішча. Спачатку паклалі сухога галля. Потым налажылі плашык дроў. Агонь хутка разгараўся. Стала зусім цёпла і светла. Перад вогнішчам павячэралі і адпачылі. Шмат гутарылі пра розныя з'явы прыроды.Заданні да тэксту:− I варыянт.1. Разабраць трэці сказ па членах сказа. 2. Палічыць літары і гукі ў словах: надвор'е, стаяла, галля. 3. Падкрэсліць назоўнікі. − II варыянт. 1. Разабраць шосты сказ па членах сказа. 2. Палічыць літары і гукі ў словах: з'ява, цёплае, розныя. 3. Падкрэсліць дзеясловы. УзаемаправеркаVIII.Вынікі ўрока. Рэфлексія. Ацаніце свае веды, свой настрой, сваю працу.IX. Дамашняе заданне.Практыкаванне 13 . с. 9 .

4 КЛАС ПАÝТАРЭННЕ ВЫВУЧАНАГА Ý 3-М КЛАСЕ ПА ТЭМЕ «СКЛАД СЛОВА. ПРАВАПІС ПРЫСТАВАК»

Мэта: узнавіць і ўдакладніць веды вучняў пра значымыя часткі сло- ва: прыспіаўку, корань, суфікс, канчатак; практыкаваць у разборы слоў па саставу, у падборы аднакаранёвых слоў; садзейнічаць развіццю вуснага маўлення, увагі, памяці; ствараць умовы для фарміравання навыку супрацоўніцтва..

Ход урокаI. Арганізацыйны момант. Моўная размінкаДзеці чытаюць скорагаворку:Лянок не любіць лянот.Лянот не любіць лянок.− Якія словы ў скорагаворцы падобныя па гучанні? (Лянок, лянот.) — Якое лексічнае значэнне яны маюць? (Лянок — травяністая раслніна, са сцяблоў якой атрымліваюць валакно, а з насення — алей. Лянота — адсутнасць жадання працаваць, рабіць што-небудзь.)— Чаму лянок не любіць лянот? — А вы любіце сябраваць з лянотай? (Адказы.) — Давайце зараз разам прагонім ляноту і пачнем працаваць з ахво т ай і плённа.ІI. Праверка дамашняга задання.Практыкаванне № 16. с. 11.− Пра што ідзе гутарка ў гэтых сказах? — Як адносяцца беларускія пісьменнікі да прыроды роднага краю ? (Адказы.)— Дзякуючы чаму мы можам гак сказаць? — Якія словы ў гэтых сказах ужыты ў пераносным значэнні? Знайдзіце ў тэксце практыкавання і назавіце сінонімы. — Дапоўніце наступныя сказы: «Сінонімы — гэта...». «Антонімы — гэта...». — Падбярыце да дзеясловаў з тэксту практыкавання антонімы. — Якія звесткі пра слова вы запомнілі з прошлага ўрока? — Як вы адносіцеся да прыродных багаццяў сваёй краіны? (Адказы.) III.Арфаграфічная размінкаРодны кутКаля вербаў па-над р..чкайХаты нашай вёскі.Дзе-нідзе, нібыта свечкі,Белыя б..розкі. Спее жыта к..ласамі,Шэпчацца на п..лі.I в..тры сп..ваюць саміНам аб светлай долі.(II. Прыходзька.)− Знайдзіце словы ў пераносным значэнні. — Устаўце прапушчаныя літары. IV.Хвілінка чыстапісання

− Дзеці, паглядзіце ўважліва па запісаныя вамі словы. Што агульнага ў іх можна вылучыць? — Якія гэта словы? (Адказы.) — Што такое корань? — Як вылучыць корань у слове? (Адка з ы.) — Са слоў прыгажосцю, у, цешаць, кожную, года, во ка, пару, сваёй, бярозкі складзіце сказ, запішыце яго, падрэсліце галоўныя члсны сказа, зверху абазначце часціны мовы, якімі яны выражаны . V.Слоўнікавая работаДождж, вокладка, сусед, надвор’е, вераб’і, пялёстак, нячутна, пенал, чысціня.VI. Тлумачэнненовага матэрыялу.− Дзеці, ад к рыем падручнік на с .13 і прачыта е м запісанае там правіла. Работа над правілам.— Чаму корань — самая важная частка слова? — Як вызначыць корань слова?

— Якія словы называюцца роднаснымі? VІI. Замацаванне новага матэрыялу.Для замацавання правіла дзецям прапануецца в ыканаць практыка ванне № 20. с. 13. 1) Гульня «Чацвёртае лішняе».− Знайдзіце лішняе слова, запішыце астатнія і выдзяліце ў аднакаранёвых словах корань 1. Страх, страха , страшыць, бясстрашны . 2. Ш эсць, шосты, шост , шасцёрка. 3. Рак , рака, рачны, рачулка . 4. Сава, савяня, савян ят ка, савацц а . 5. Лясны, лесвіца , узлесак, ляснік. Фізкультхвілінка.2) Выкананне практыкавання № 21, с. 13. — 3 дапамогай якой часткі слова ўтвораны новыя словы? Для чаго служыць суфікс? — Якія часткі слова вы яшчэ ведаеце? — Для чаго яны патрэбны? — Як разабраць слова па саставу? 3)Гульня «Рэшата».− «Перасейце» словы з суфіксам -нік - у два мяшкі. У першы мяшок «сеем» словы са значэннем «лес, зараснік», падымаючы рукі ўгору і гойдаючыся, як дрэвы ад ветру; у другі «насыпаем», прысядаючы, словы са значэннем «асоба, якая выконвае дэеянні».Словы для гульні: ажыннік / ежевичник/, алешнік / ольшаник/, асіннік, бруснічнік, бярэзнік, вартаўнік, жартаўнік, заваёўнік, заступнік, качэўкік, кіраўнік, маліннік, рабіннік, сасоннік, чараўнік, чарнічнік, шыпшыннік.4) Самастойная работа− Устаўце прапушчаныя літары і абазначце прыстаўкіА…копваць, а…возіць, па…карміць, па…несці, на…дрэзаць, па…сушыць, ра…дзяліць, ра…церці.IX. Вынікі ўрока. Рэфлексія. «Як цябе завуць?» — спыталі ў суседа прыстаўка і суфікс. Што адказаў сусед? — Як вылучыць корань слова? — Як разабраць слова па саставу? — Зак ончыце сказ: «Сваёй работай на ўроку я задаволены (не зада волены) таму, што...». Х. Дамашняе заданне. Практыкаванне № 22. с. 14.

Знайдзіце лішняе слова, запішыце астатнія і выдзяліце ў аднакаранёвых словах корань1. Страх, страха, страшыць, бясстрашны . 2. Ш эсць, шосты, шост, шасцёрка. 3. Рак, рака, рачны, рачулка . 4. Сава, савяня, савян ят ка, савацц а. 5. Лясны, лесвіца, узлесак, ляснік. Устаўце прапушчаныя літары і абазначце прыстаўкіА…копваць, а…возіць, па…карміць, па…несці, на…дрэзаць, па…сушыць, ра…дзяліць, ра…церці.Знайдзіце лішняе слова, запішыце астатнія і выдзяліце ў аднакаранёвых словах корань1. Страх, страха, страшыць, бясстрашны . 2. Ш эсць, шосты, шост, шасцёрка. 3. Рак, рака, рачны, рачулка . 4. Сава, савяня, савян ят ка, савацц а. 5. Лясны, лесвіца, узлесак, ляснік. Устаўце прапушчаныя літары і абазначце прыстаўкіА…копваць, а…возіць, па…карміць, па…несці, на…дрэзаць, па…сушыць, ра…дзяліць, ра…церці.Знайдзіце лішняе слова, запішыце астатнія і выдзяліце ў аднакаранёвых словах корань1. Страх, страха, страшыць, бясстрашны . 2. Ш эсць, шосты, шост, шасцёрка. 3. Рак, рака, рачны, рачулка . 4. Сава, савяня, савян ят ка, савацц а. 5. Лясны, лесвіца, узлесак, ляснік. Устаўце прапушчаныя літары і абазначце прыстаўкіА…копваць, а…возіць, па…карміць, па…несці, на…дрэзаць, па…сушыць, ра…дзяліць, ра…церці.Знайдзіце лішняе слова, запішыце астатнія і выдзяліце ў аднакаранёвых словах корань1. Страх, страха, страшыць, бясстрашны . 2. Ш эсць, шосты, шост, шасцёрка. 3. Рак, рака, рачны, рачулка . 4. Сава, савяня, савян ят ка, савацц а. 5. Лясны, лесвіца, узлесак, ляснік. Устаўце прапушчаныя літары і абазначце прыстаўкіА…копваць, а…возіць, па…карміць, па…несці, на…дрэзаць, па…сушыць, ра…дзяліць, ра…церці.Знайдзіце лішняе слова, запішыце астатнія і выдзяліце ў аднакаранёвых словах корань1. Страх, страха, страшыць, бясстрашны . 2. Ш эсць, шосты, шост, шасцёрка. 3. Рак, рака, рачны, рачулка . 4. Сава, савяня, савян ят ка, савацц а. 5. Лясны, лесвіца, узлесак, ляснік. Устаўце прапушчаныя літары і абазначце прыстаўкіА…копваць, а…возіць, па…карміць, па…несці, на…дрэзаць, па…сушыць, ра…дзяліць, ра…церці.Знайдзіце лішняе слова, запішыце астатнія і выдзяліце ў аднакаранёвых словах корань1. Страх, страха, страшыць, бясстрашны . 2. Ш эсць, шосты, шост, шасцёрка. 3. Рак, рака, рачны, рачулка . 4. Сава, савяня, савян ят ка, савацц а. 5. Лясны, лесвіца, узлесак, ляснік. Устаўце прапушчаныя літары і абазначце прыстаўкіА…копваць, а…возіць, па…карміць, па…несці, на…дрэзаць, па…сушыць, ра…дзяліць, ра…церці.Знайдзіце лішняе слова, запішыце астатнія і выдзяліце ў аднакаранёвых словах корань1. Страх, страха, страшыць, бясстрашны . 2. Ш эсць, шосты, шост, шасцёрка. 3. Рак, рака, рачны, рачулка . 4. Сава, савяня, савян ят ка, савацц а. 5. Лясны, лесвіца, узлесак, ляснік. Устаўце прапушчаныя літары і абазначце прыстаўкіА…копваць, а…возіць, па…карміць, па…несці, на…дрэзаць, па…сушыць, ра…дзяліць, ра…церці.

4 КЛАС АГУЛЬНЫЯ ЗВЕСТКІ ПРА ТЭКСТМэта: сістэматызаваць і пашыраць веды вучняўпра тэкст, яго тэму, асноўную думку, загаловак, будову;

адпрацоўваць уменне адрозніваць тэкст ад простага набору сказаў;развіваць вуснае і пісьмовае маўленне вучняў; вучыць складаць тэксты самастойна на прапанаваную тэму; выхоўваць добрыя ўзаемаадносіны ў калектыве і актывізаваць эмацыянальную сферу.

Абсталяванне:

падручнік па беларускай мове (4 кл., ч. 1); беларуска- рускі слоўнік; «слоўнік настрою»; дрэва ведаў;рознакаляровыя лісточкі паперы.

Ход урокаI. Арганізацыйны момант.На стаўнік жадае вучням поспехаў і добрага настрою на ўроку. II. Праверка дамашняга задання.Работа па групах.П рактыкаванне № 25. с. 15. Выконваюць чатыры групы вучняў. Кож ная група т л умачыць па аднаму сказу: арфаграмы, дзейнік і выказнік, мовы.Хвілінка чыстапісання

З а данні да напісаных сл о ў : 1. Растлумачыць назвы месяцаў. (Уверасні — цвіце верас; у кастрычніку — лісце яркае, як касцёр; кастрыца — пацёртыя часткі сцябла льну іібо канапель, аддзеленыя ад валакна пры апрацоўцы; у лістападзе — ападае апошняе лісце.)Гука-літарны аналіз слова « восень». IV. Арфаграфічная размінка. Дома вы працавалі з вершам П. Броўкі пра лета, а зараз мрачытаем верш пра восень, нашу сённяшнюю сяброўку. (Чытанне вер- ша моўчкі, шэптам, услых.) * * *Вось і лета сышло. Цяжка нам заўважаць, Адспявалі калоссі. Як з'яўляецца восень.

Непрыкметна зусім Гляне жоўтым лістком Праплыве павуцінкай, 3-пад зялёнай хусцінкі. Заданні да тэксту верша:1. Растлумачыць арфаграмы. 2. Растлумачыць выразы «гляне жоўтым лістком з-пад зялёнай хус- цінкі», «праплыве павуцінкай».— У якім сэнсе яны ўжыты? 3- Запісаць першыя чатыры радкі верша, падкрэсліці. арфаграмы.— Якія яшчэ прыкметы восені вы ведаеце? Фізкультхвілінка для вачэй.V. Тлумачэнне новага матэрыялу. Дзеці, давайце яшчэ раз звернемся да верша пра восень і адкажам на наступныя пытанні: — Колькі ў гэтым вершы сказаў? (Чатыры.) — Ці можа адзін сказ падрабязна і поўнасцю раскрыць змест паве- дамляемага? (Не.) — Ці ёсць сэнсавая сувязь гіаміж сказамі? (Сказы звязаны паміж са- бой па сэнсе.) — Такім чынам, у нас ёсць некалькі сказаў з агульнай думкай і тэмай. Значыць перад намі што? (Тэкст.)— Цяпер давайце вызначым тэму ўрока. (Агульныя звесткі пра тэкст.) Якіх мэт мы павінны сёння дасягнуць? (Успомніць набытыя ве- ды пра тэкст, умець адрозніваць тэкст ад звычайнага набору сказаў.)— Працягваем нашу гаворку пра восень. Адкажыце мне, якая бывае восень? Апішыце вусна тую восень, якая вам падабаецца.1) Работа па падручнікуПрактыкаванне № 26. с. 16 . Вучні ў групах складаюць сказы, устаўляючы патрэбныя словы. У выніку атрымліваецца харакгарыстыка тэксту. На дошцы настаўнік афармляе кластэр.

2) Гульня “Перакладчыкі”. Дзеці, вы павінны перакласці на рускую мову прапанаваныя словы. Яны спатрэбяцца нам для дальнейшай работы.Паратунак - Паляўнічыя –Незайздроснае жыццё - Хуткасць –Маланка - Хмара –Портачкі –Вучні ў парах перакладаюць словы, пры неабходнасці карыстаюцца беларуска – рускім слоўнікам. Праверка праводзіцца калектыўна.VI. Замацаванне новага матэрыялу Прачытайце сказы. Ці можна іх назваць тэкстам? Чаму? Што трэба зрабіць, каб атрымаўся тэкст? (Дзеці карыстаюцца ў якасці апоры складзеным кластэрам.)Пра каго гэты тэкст?Ш то даведаліся пра жыццё зайца? Нас таўнік звяргае ўвагу на перакладзеныя вучнямі словы, якія сустрака юцца ў тэксце і прапануе растлумачыць іх сэнс у сказах.Вучні спачатку працуюць па групах. Потым зачытваюць тэкст, які ў іх атрымаўся . Даюць яму назву. - Якая асноўная думка тэксту?

Запішыце атрыманы тэкст.

1) Фізкулыпхвілінка «Мы асеннія лісточкі». І'ухі ныконваюццаўадпаведнасці з тэкстам.

Мы, асеннія лісточкі,Н а галінках сядзелі, П адзьмуў вецер — паляцелі, Н а зямлю мы ціха селі.

2) Актуалізацыя ведаў.а ) П рактыкаванне № 28. с. 17. Н астаўнік прапануе вучням спачатку знайсці межы сказаў, даказаць, што з дадзеных сказаў складаецца тэкст. За т ым выразна прачытаць ска зы , у якіх апісваецца прырода, звяртаючыся да слоў, якія пераклалі.б ) П рактыкаванне № 29. с. 17 — вусна. Дзеці чытаюць прапанаваную ў практыкаванні характарыстыку тэк стаў , затым праца над тэкстам працягваецца. Які перад намі т ы п тэксту? Назавіце яго асноўную думку. Дайце назву атрыманаму тэксту. Запішыце апісанне прыроды з практы кавання № 28, с.17. Вечарам над лесам сабраліся хмары. Бліснула маланка. Забухаў цяжкі гром. Пайшоў моцны дождж.- Калі б вы малявалі малюнак да гэтага ўрыўка, якія выкарастоўвалі б ф а рбы? VII. Вынікі 1-й часткі ўрока. Рэфлексія. Што даведаліся на ўроку?— Ці ўсіх пастаўленых мэт мы дасягнулі? — 3 якімі відамі тэксту мы працавалі? — Які тэкст аднясём да тэксту-апісання? (Вусны партрэт восені, апісанне прыроды.)— Які тэкст аднясём датэксту-апавядання? (Пра зайца.) Чаму? (Адказы.) Падвесці вынікі і-й часткі ўрока дзецям дапамагае табліца 3 (гл. с. 16).

Табліца 3ТЫПЫ ТЭКСТУ

Схема 1

Прабег вецер — зноўУзняў шмат лістоў.Закружылі, паляцеліI зноў на зямлю селі.

Тып тэксту

Якія пытанні можна задаць?

ІІра што гаворыцца?

З якіх частак складаецца тэкст

Як звязваюцца сказы ўтэксце?

Апавяданне

Што рабіла асоба (прадмет)? Аб якіх падзеях ці з'явах гаворыцца ў тэксце?

Пра дзеянніі падзеі

Пачатак дзеяння, яго развіццё і заканчэнне

«Ланцужком»

Апісанне Які прадмет? Якая асоба?

Пра прыметы прадмета,асобы

Агульнае ўяў- ленне, асобныя прыметы

«Кветачкай»

1) Самастойная работа.Практыкаванне N° 30. с. 18.— Размова ў гэтым тэксце пойдзе пра лілею. ІІІто такое лілея? (Разгляданне ілюстрацыі лілеі, апісанне расліны: прыгожыя белыя нібы выгнутыя пялёсткі, жоўтая сярэдзінка.)— Дзе расце лілея? (На вадаёме.) — Ці можна яе зрываць? (Пельга, бо гэта можа прывесці да яе знішчэння.)Вучні ў групах чытаюць тэкст, вызначаюць яго тып. ('Гэкст-апавяданне, таму што сказы звязаны паміж сабой «ланцужком».)Пры чытанні тэксту вучні павінны звярнуць унагу на перакладзеныя словы. Настаўнік звяртае ўвагу на неабходнасць эапісаць адказы на пытанні, размешчаныя ў падручніку.1. Дзе зелянеў круглы ліст? (Ля берага зелянеў круглы ліст.)2. Ш то пакалыхвалася на вадзе побач з круглым лістом? (Побач пакалыхвалася на вадзе белая лілея.) 3. Якія пялёсткі быліўлілеі? (Улілеі былі тонкія і прыгожыя пялёсткі.)Калектыўная праверка.2) Работа над слоўнікавым словам.У нас новае слоўнікавае слова — секунда. Секунда — гэта адзінка вымярэння часу; і хвіліна раўняецца 6о секундам. Слова «секунда» запазычана з лацінскай мовы . 3) Замацаванне1. Растлумачыць сэнс слова «секунда». (Вельмі кароткі адрэзак часу.) 2. Скласці словазлучэнні, выкарыстоўваючы гэтае слова. (Прыду- маць за секунду, некалькі секунд...)3. Скласці сказы, выкарыстоўваючы слова «секунда». (Лепшыя сказы вучні запісваюць у сшытак.)VIII. Вынікі ўрока. Рэфлексія.— Пра што даведаліся на ўроку? — Што паўтарылі? — Якія былі цяжкасці?- Што спадабалася на ўроку, напішыце на сваіх каляровых лісточках I прммацуйце да нашага дрэва ведаў (малюнак дрэва фарматаАў. IХ. Дамашняе заданне.І'класці тэкст па пачатку (на выбар): і Лднойчы я пайшоў у лес і ўбачыў там зайца. Вось які ён быў... ).. Аднойчы я пайшоўулес і ўбачьгўтам зайца. I вось што адбылося...- Які тып тэксту ў першым заданні? (Тэкст-апісанне.)- А ў другім? (Тэкст-апавяданне.)

4 КЛАС ТЭКСТ-АПАВЯДАННЕ, ТЭКСТ-АПІСАННЕМэта: пашыраць веды вучняў пра тэкст-апавяданне, тэкст-апісанне, іх асаблівасці; фарміраваць уменне

адрозніваць гэтыя тыпы тэксту паводле асноўных прымет; выхоўваць ветлівасць, павагу да старэйшых.

Абсталяванне: падручнік па беларускай мове (4 кл., ч. 1).

Ход урокаI. Арганізацыйны момант. Псіхалагічная падрыхтоўка даўрока.* * *Чалавеку патрэбна не слова,а людская ўвага і ласка,і сардэчнае шчырае слова,і вясёлая добрая казка.(С. Грахоўскі.)II. Праверка дамашняга задання.П рактыкаванне № 31. с. 18. Вучні чытаюць тэкст, які ў іх атрымаўся. Што такое тэкст?— Якія бываюць тэксты? - Які тэкст па тыпу вы толькі што зачыталі? Чаму?Развіццё маўлення.— Зараз я прачытаю вам тэкст, а вы прыдумайце яго працяг. У даўнія часы на беразе сіняга мора стаяў блакітны казачны горад. Жылі ў ім шчаслівыя людзі. Удзень яны працавалі і спявалі песні, 6о праца прыносіла ім радасць. А ўвечары з іх дамоў лілася ціхая музыка.ІІра тое, што на свеце ёсць горад, у якім усе людзі шчаслівыя, даведаўся злы чараўнік... (Працяг прыдумваюць вучні самастойна.)— А зараз прыдумайце працяг іншага тэксту. (Настаўнік можа выкарыстаць малюнак або фотаздымак ката.)На пожні сядзіць кот. Вўсы ў яго рудыя, грудка... (Працяг тэксту нучнямі.)Чытаючы тэкст, настаўнік звяртае ўвагу дзяцей на тое, што націск у слове «в у сы» падае на першы склад.— Выкарыстоўваючы падказку з практыкавання № 29 с. 17, адкажыце на пытанні: «Чым адрозніваюцца тэксты п а між сабой? Чым яны па добныя?». III. Работа па новай тэме.Работа па падручніку.Пракгыкаванне № 29. с. 17.

Спішыце. Растлумачце правапіс прапушчаных літар. — Які агульны сэнс маюць усе гэтыя сказы? — Складзіце і запішыце яшчэ адно пыказ ван не. Фізкультхвілінка.V. Працяг работы па новай тэме1) Работа па падручніку.а) Практыкаванне № 2. с. 4 — вусна. б) Практыкаванне № 11. с. 8. Вучні з дапамогай настаўніка перакладаюці. тэкст на беларускую мову і запісваюць яго ў сшыткі. Падкрэслінаюць дзейнікі і выказнікі, даказваюць, што гэта тэкст, а не набор асобных сказаў. Вызначаюць тып тэксту: тэкст-апісанне або тэкст-апавяданне. Абгрунтоўваюць свой ад- каз, выкарыстоўваючы практыкаванне № 20. с. 17.2) Работа па групах. 1 -я група (вусна) — прыдумаць працяг тэксту. 2-я група (пісьмова) — скласці тэкст-апісанне да панярэдняга прак тыкавання. VI. Вынікі ўрока. Рэфлексія. Тэст.1. Тэкст — гэта...

а) Некалькі спалучэнняў слоў;б) некалькі сказаў, звязаных паміж сабой па сэнсе; в) некалькі слоў. 2. Да тэксту можна падабраць... а) Тэму;б ) загаловак; в) асноўную частку.3. Як называецца тэкст, у якім апісваюцца прыметы ці ўласцівасц прадметаў і з'яў? а) Тэкст-апавяданне; б) тэкст-апісанне. . 4. Вызначце тып тэксту:Як хораша ў бары. Які цудоўны смаляны пах напаўняе лес. Чырванеюць Суніцы на палянах. Радасна спяваюць птушкі.а) Тэкст-апавяданне;б) Тэкст-апісанне. Праця г ніце выказванні: Я ўспомніў... Мне спадабалася...VII. Дамашняе заданне.Практы каванне № 30, с. 18.

4 КЛАС ЧАСТКІ ТЭКСТУ. ПЛАН АПАВЯДАЛЬНАГА ТЭКСТУМэта: адпрацоўваць уменне вызнанаць тэму і асноўную думку тэксту, дзяліць яго на сэнсавыя часткі;

развіваць вуснае і пісьмовае маўленне вучняў; вучыць складаць план тэксту, вусна пераказваць тэкст па плане; выхоўваць любоў да роднай мовы, прыроды, гісторыі, актывізаваць эмацыянальную сферу.

Абсталяванне:

падручнік; беларуска-рускі слоўнік; тлумачальны слоўнік; «слоўнік настрою»; папяровая лілея; фотаздымкі жывёл Белавежскай пушчы; магнітафон, музыкальны кампакт-дыск «Легенды і паданні»; характарыстыка герояў.

Ход урокаI. Арганізацыйны момантП раверка арганізацыі працоўнага месца; пажаданне поспехаў, доб рага н ас т рою на ўроку, упэўненасці ў сваіх ведах.ІІ. Праверка дамашняга заданняВучні чытаюць складзеныя тэксты ў групах, потым ад кожнай групы па аднаму тэксту зачытваюць услых. Тлумачаць тып тэксту, чым адрорнізваецца змест тэксту-апісання і тэксту-апавядання, як звязаны яны паміж сабой.III. Хвілінка чыстапісання

IV.Работа па групахКожнай групе даецца вуснае заданне, якое вучні выконваюць ка ле ктыўна. Праз некаторы час работа правяраецца (разлічана на чатыры групы).

1 -я гр упа — падабраць роднасныя слоны “дожд ж ” , (Дождж — дажджавы, дажджлівы, дажджынка.)• 2-я група — растлумачыць значэнне слоў “дожд ж” (вучні працуюць з тлумачальным слоўнікам). (Дождж атмасферныя ападкі ў выглядзе кропель вады, якія падаюць з хмар.)• 3 -я група — гука-літарны аналі з слова «дождж».• 4-я група — скласці са слоў скаэ, пнайсці д іі'йпік І ныкаэнік: Дождж, сыпануць, лес, нечакана, у. (ІІечакана ў лесе сыпануў дождж.)V. Арфаграфічная размінкаЗаклічкаДожджык, дожджык, сыпані ! Мы паедлем на кані.Паддажджом без шапак —Не баімся кранак! Калі можна выкарыстоўнаць такую заклічку? (Калі чакаем даждж.)— Запішыце заклічку па памяці. Растлумачцс ар<|>аграмы.Узаемаправерка ў парах.VI.Паўтарэнне пройдзенага матэрыялу1) Гульня-тэст «Так ці не».Вучні ў слупок за п ісваюць нумар пытання і адказ: «так» ці «не». (Два вучні працуюць за закрытай дошкай.)1. Тэкст складаецца са сказаў, якія звязаны паміж сабой. ('Гак.) 2. Да тэксту можна падабраць загаловак. (Так.) 3. Сказы ў тэксце можна ставіць у любым парадку. (Не.)4. Правільна аформлены тэкст п авінен мець: чырвоны радок, пачатак і канцоўку. (Не.) 5. Загаловак па тр эбны, каб раскрыць тэму тэксту ці яго асноўную думку. (Так.) 6. Бываюць тыпы тэкстаў: тэкст-апісанне, тэкст-апавяданне. (Так.) 7. Тэкстам можа быць любы сказ. (Не.) 8. У тэксце-апісанні сказы звязаны паміж сабой «кветачкай». (Так.) 9 . Гэты набор сказаў можна назваць тэкстам: Нечакана пайшоў моцны дождж. Буйныя цёплыя кроплі гучна за- пляскалі па траве. Усе пачалі хавацца ад дажджу. Жучкі, матылькі, мухі пазалазілі хто куды. (Так.)10 . Гэты ўрывак належыць да канцоўкі: Выпаў першы снег. Усё кругом стала белым. Дзеці выглянулі ў акно. (Не.)Калектыўная праверка тэсту.

2) Гульня «Перакладчыкі».Вучні перакладаюць словы ў групах, пры неабходнасці карыстаюцца слоўнікам. Настаўнік папярэджвае дзяцей, што перакладзеныя словы спатрэбяцца для далейшай работы.Уласны Xмара —ПромніПаляванне —Вясёлка —Цуд —Бязмежны —СтаражытныСтагоддзе —Шлях —Абрус —НапрасткіСпрытКемлівасцьПраверка перакладу праводзіцца калектыўна.VІІ. Фізкультхвілінка для вачэйVIII. Тлумачэнне новага матэрыялу. Для тлумачэння новага матэрыялу нам спатрэбіцца лілея, але не сапраўдная, а папяровая. На мінулым уроку мы апісвалі яе знешні выгляд і месца знаходжання. А зараз уявім сабе, што лілея —гэта тэкст. Як вы думаеце, пялёсткі лілеі чым будуць з'яўляцца ў тэксце?(Сэнсавымі часткамі.) Вызначце тэму ўрока. (Часткі тэксту.) Якіх мэт мы павінны дасягнуць на ўроку? (Узнавіць набытыя веды пра тэкст, даведацца новае пра часткі тэксту.)1) Работа па падручнікуПрактыкаванне № 32. с. 19.— Дзеці, уважліва разгледзьце малюнак. Як вы разумееце тое, што на ім намалявана?- На якія часткі можа дзяліцца тэкст? (Пачатак, асноўная частка, ыінцоўка.) Так, а яшчэ ў тэксце ёсць сэнсавыя часткі.2) Работа з правілам.Вучні чытаюць правіла на с. 19, а затым сумесна з настаўнікам на дошцы складаюць кластэр.

Схема 23) Работа па тэме.Практыкаванне № 33. с. 19.Вучні чытаюць тэкст практыкавання «ланцужком». Звяртаюць увагу на раней перакладзеныя словы. Затым адказваюць на пытанні настаўніка.— Колькі ў тэксце сэнсавых частак? (Тры.)— Пра што гаворыцца ў кожнай частцы? (Лдказы дзяцей.)— Ці можна даць другі загаловак? (Можна.)— Які загаловак адпавядае тэме, а які — асноўнай думцы тэксту? «Вясёлкавы цуд» — асноўная думка, «Вясёлкі над зямлёй» —тэма тэксту. У час работы настаўнік звяртае ўвагу на тое, што кожная

сэнсавая частка пачынаецца з новага радка — абзаца. У нучняў на парце раскла- дзены памяткі, якія зачытваюца ўслых.Табліца 4У Белавежскай пушчыСапраўднае жыццё ў пушчы пачынаецца ноччу. 3 надыходам змроку пыходзяць на паляванне драпежнікі: лісіца, куніца, гарнастай, рысь і воўк. На палянах ласуюцца парасткамі дрэў алені і казулі. У дубровах пад дубамі шукаюць жалудоў дзікі. Палахлівыя зайцы частуюцца карой асіны. Нячутна паміж дрэў пралятаюць совы. У Белавежскай пушчы палююць дзікія жывёлы. А мы зараз даведаемся пра навуку палявання адной хатняй жывёлы.ІХ. Работа па падручніку.Практыкаванне № 35. с. 21 — самастойнае чытанне тэксту.Растлумачыць назву, вызначыць колькасць сэнсавых частак (самастойна ў групах — тры часткі). Зачытаць пачатак, асноўную частку, канцоўку. Расказаць, як кот спасцігае навуку палявання. Растлумачыць правапіс выдзеленых літар.Х. Самастойная работа.Спісаць тэкст, падзяліць на сэнсавыя часткі. Звярнуць увагу вучняў на памятку пра абзац.Настаўнік паведамляе, што на палосках паперы былі запісаны сказы, але нехта гэтыя палоскі разарваў і сказы пераблыталіся, трэба іх разблытаць. Вучні працуюць па групах, атрымліваюцца сказы пра тэкст.Тэкст складаецца са сказаў, якія звязаны паміж сабой. У тэксце ёсць пачатак, асноўная частка, канцоўка. Тэкст дзеліцца на сэнсавыя часткі. Да тэксту можна падабраць загаловак. Каб скласці план, трэба...Працягнуць тэкст далей у нас не атрымліваецца, таму што мы яшчэ не ведаем гэтага матэрыялу. Для гэтага мы павінны вучыцца складаць план тэксту, карыстацца ім, складаць свае тэксты.− Пагаворым пра беларускія рэкі.− Якія вы ведаеце рэкі Беларусі? (Адказы дзяцей.)− Кожная рэчка мае сваю гісторыю. Болып падрабязна вы даведаецеся пра Нёман і Лошу. (Звярнуць увагу на раней перакладзеныя словы.)ХІ. Слуханне легенды «Нёман і Лоша» на кампакт-дыску.ХІІ. Работа па падручніку.Практыкаванне № 37. с. 22.Дзеці чытаюць тэкст «ланцужком». Звяртаецца ўвага на раней перакладзеныя словы.Работа па групах.Скласці характарыстыку Нёмана (працавіты, прыгожы асілак, добры) і Лошы (гультаяватая, самалюбівая, абыякавая, халодная да ўсяго). Вучні працуюць пры дапамозе характарыстыкі герояў, дзе з дадзеных слоў трэба выбраць неабходныя для героя.− Якая асноўная думка тэксту? (Адказы дзяцей.)− Колькі сэнсавых частак у тэксце? (Тры.)− Калі б нам спатрэбілася пераказаць тэкст, што неабходна зрабіць? (Скласці план.)

Настаўнік прапануе вучням, не чытаючы правіла, скласці парадак састаўлення плана. Вучні мрацуюць пл групах.— Праверым, ці правільна вы растлумачылі новую тэму. Для гэтага прачытаем правіла на с. 23 (Вучны ўслых чытаюць правіла, потым разам з настаўнікам складаюць кластэр.)

Схема 3

— А цяпер праверым, ці так вы тлумачылі новы матарыял у групах.ХІІІ. Актуалізацыя ведаў. Работа над планам тэксту.Падабраць да кожнай сэнсавай часткі эагаловак і запісаць у выглядзе плана.1. Спрэчка рэчак.2. Шлях Лошы.3. Шлях Нёмана.XIV. Замацаванне новага матэрыялу.1) Практыкаванне № 38. с. 23 — самастойнае чытанне. Вызначыць тып тэксту (апавяданне, апісанне).− Яшчэ план можна скласці з пытанняў да кожнай сэнсавай часткі тэксту, і прапануе адказаць на пытанні плана самастойна ў групах, звяртаючы ўвагу на перакладзеныя словы.− Мы працавалі з тэкстамі. Як складалі гілан да кожнага з іх?— Ці аднолькава? (Не.)2) Састаўленне кластэру.

Схема 43) Самастойная работа ў парах.— Выберыце, які тэкст вам больш спадабаўся. Перакажыце яго ў парах, карыстаючыся планам.XV. Вынікі ўрока. Рэфлексія.− Што даведаліся наўроку? Ці дасягнулі пастаўленьгх мэт?— Якія цяжкасці былі?— Назавіце свой настрой пасля ўрока, карыстаючыся «слоўнікам настрою».XVI. Длмашняе заданне.Практыкаванне № 41, с. 25. Скласці працяг тэксту.

4 КЛАС ПАДРАБЯЗНЫ ПІСЬМОВЫ ПЕРАНАЗТЭКСТУ-АПАВЯДАННЯ ПА ПЛАНЕ

Мэта:

развіваць навык пісьмовага маўлення; вучыць пераказваць тэкст па гатовым плане, выкарыстоўваючы набытыя веды;развіваць маўленне вучняў і іх творчыя здольнасці; праверыць уменне вучняў прымяняць набытыя веды ў пісьмовай форме; выхоўваць павагу да роднай мовы, роднага краю; актывізаваць эмацыянальную сферу.

Абсталяванне: падручнік; «слоўнік настрою».

Ход урокаІ. Арганізацыйны момант.П ра в ерка арганізацыі працоўнага месца, пажаданне добрага на строю , поспехаў. ІІ. Праверка дамашняга задання.Н екалькі вучняў чытаюць свае тэксты, п аказваюць малюнкі. Арфаграфічная размінка.* * *Дзве сяброўкі — дзве рукі —Весела працуюць.Вяжуць, шыюць, ткуць, прадуць,Мыюць і прасуюць.Дзве сястрыцы — дзве рукі —Гарады будуюць,Водзяць у рэйсы цягнікі,Граюць і друкуюць.Беляць столь, мятуць падлогу,Асфальтуюць нам дарогу...Умеюць бульбу абабраць,Расчасаць галоўку,Зашпіліцца лоўка,I ляпіць, і маляваць,I ў сшытку літары пісаць.(Н. А. Сторажава.)В ыразна прачытаць верш, назваць дзеянні рук, якія яны могуць рабіць. (Што робяць? — працуюць, вяжуць, шыюць і г. д.)—А чые рукі ў сшытку пішуць? (Рукі вучняў.) — Вось і мы сёння будзем пісаць у сшыгку, л;іс ні' проста літары, а пісьмовы пераказ. — Вызначым спачатку мэты ўрока. (Прааіяьна напісаць пераказ, выкарыстоўваючы свае веды на практыцы.)ІІІ. Знаёмства з тэкстам.Карткі з тэкстам знаходзяццаў кожнага в учн я на парце. БабрыКалісьці бабры сяліліся па ўсёй Беларусі. Пра гэта сведчаць шмат якія геаграфічныя назвы. Горад Бабруйск, рака Бабёр, сяло Бобрыкі, вёскі Бабровічы, Бабры і інш.Бабры будуюць хаткі на вадзе. Звонку іх жыллё нагадвае кучу галля. Знізу і знутры хатка моцна сцэментавана глеем. Бывае воўк спрабуе разбурыць кіпцюрамі хатку, але гэта яму не пад сілу. Калі ж хто і разбурыць хатку, бабёр заўсёды паспее ўцячы праз падводны ход. І ўсё ж бабрам пагражае выміранне. Занадта вялікі попыт на іх футра.Для аховы гэтых звяроў у Беларусі створаны запаведнікі. Паляванне на іх забаронена. Бабры зноў хутка рассяляюцца на нашых рэках.1) Работа з тэкстам.Настаўнік чытае тэкст, вучні сочаць, а затым адказваюць на пытаніп настаўніка.

— Ці можна назваць гэты запіс тэкстам? (Гэта тэкст, бо складаецца са сказаў, якія ўзаемазвязаны.)— Якія прыметы тэксту вы знайшлі? (Ёсць загаловак.) — Вызначце тып тэксту. ('Гэкст-апавяданне, у ім ска.зы звязаны «лан цужком».)2) Знаёмства з планам.План запісаны на дошцы:1. Бабры на Беларусі. 2. Хаткі баброў. 3. Ахова звяркоў. Каменціраванае чытанне вучнямі плана. Вызначэнне зместу да кож-нага пункта плана.3) Арфаграфічная падрыхтоўка.На дошцы запісаны словы, якія могуць выклікаць цяжкасці пры напісанні:Калісьці. Сцэментавана глеем (глей — ил (рус.)).Сведчаць. Спрабуе разбурыць.Геаграфічныя назвы Падводны ход.Бабровічы, Бабры. Пагражае выміранне.Звонку. Вялікі попыт на футра.Нагадвае. Для аховы.Створаны запаведнікі. Паляванне забаронена.Тлумачэнне слоў і словазлучэнняў, іх сэнсу, напісанне арфаграм.4) Фізкультхвілінка.Агульнаразвіваючыя практыкаванні.5) вусны пераказ тэксту вучнямі па плане.Спачатку асобкнымі вучнямі пераказ кожнай часткі па плане, потым переказ некалькімі вучнямі ўсяго тэксту.6) Запіс пераказу вучнямі ў сшыткі. •Самаправерка.IV.Рэфлексія—Якія цяжкасці былі наўроку?Які на строй у канцы ўрока?

4 КЛАС СКАЗ. БУДОВА СКАЗА

Мэта: фарміраваць паняцце пра будову сказа; выпрацоўваць уменне вызначаць галоўныя і даданыя члены сказа;узбагачаць маўленне вучняў.

Абсталяванне: падручнік.

Ход урокаІ. Арган ізацыйны момант. —Дзеці, які ў вас сёння насірой? Чаго вы чакаеце ад гэтага ўрока? ІІ. Ле ксічная работа. — Вы любіце атрымліваць паштоўкі? Што такое паштоўка? (Адказы вучняў.)П аштоўка — гэта спецыяльная па шт овая картка для адкрытага пісьма. —Падбярыце роднасныя словы да слова «паштоўка». (Паштоўка, пошта, паштальён, паштовы, паштамт.)—Што такое пошта, паштамт? (Пошта — установа для перасылкі пісем, лёгкіх грузаў, грошай і г. д., а таксама будынак, дзе яна размяшчаецца. Паштамт — галоўная паштовая ўстанова горада.)—Хто такі паштальён? (Паштальён — разносчык пошты, карэспандэнцыі па адрасах.)—Якое слова з прапанаваных лішняе, калі разглядаць іх як часціны мшіы? (Паштовы.) Падбярыце прыметнікі да слова «паштоўка». (Віншавальная, запрашальная, прыгожая, рознакаляровая і г. д.)—- Сёння да нас прыйшла вось такая паштоўка. А даслаў нам яе спа дар С каз. Ён жадае ўсім нам добрага настрою, трывалых ведаў і цікавага ўрока . Спадар Сказ падрыхтаваў нам заданні, якія мы павінны выканаць м.і ўроку.ІІІ. Паўтарэнне ведаў пра сказ.—Спадар Сказ жадае даведацца, што вы ведаеце пра яго?— Дапоўніце яго сказы. (У кожнага вучня картка з заданнем.)1. Сказ выражае... (закончаную думку).2. Сказы складаюцца... (са слоў), 3 . Словы ў сказе звязаны... (па сзнсе).4. Межы сказа вызначаюцца... (інтанацыйна).5. Першае слова сказа пішацца... (з аялікай літары).6. У канцы сказа можа стаяць... (кропка, КЛІЧНІК , пытальнік).— Я думаю, што спадару Сказу спадабаліся плшы адказы.III. Хвілінка чыстапісання. Гука-літарны аналіз.— Прачытайце злучэнне літар, якое эапісана на дошцы.Сс ссс ск ка кс аз ас са аз— Якое слова схавалася? (Сказ.) — Дзеці, колькі літар у слове сказ? (4.) — Назавіце іх. — Запішыце: Сс ссс ск ка кс аз ас са аз сказ— Колькі гукаў у гэтым слове. Н азавіце іх. — Колькі галосных? Зычных? — Чым адрозніваюцца гукі ад літар? — У якім месцы гук не супадае з напісанай літарай? — Назавіце праверачнае слова. (Сказ — сказы.) — Прачытайце на дошцы сказ: 3 чаго будуецца сказ? — Які гэта сказ? (Пытальны.) Чаму? (Адказы дзяцей.)— Адкажыце на гэта пытанне. Адказ запішыце. Сказ будуецца са слоў.— Які атрымаўся сказ? (Апавядальны.) Чаму? (Адказы дзяцей.)— Дакажыце, што гэта сказ. 1. Выражае закончаную думку. 2. Складаецца са слоў. 3. Словы звязаны па сэнсе. 4. Першае слова запісана з вялікай літары. 5. У канцы сказа стаіць кропка. — Змяніце сказ так, каб ён быў пабуджальны. Пабудуйце сказ са слоў.

V. Тлумачэнне новага матэрыялу.— Вы шмат ведаеце пра сказ. А што яшчэ мы можам пра яго даведацца? (Адказы.) Сёння мы пагаворым з вамі пра будову сказа. Спадар Сказ паставіў перад намі наступныя задачы, якія мы павінны рашыць на працягу ўрока. (Настаўнік чытае задачы ўрока.) Запіс на дош ц ы: 1. Без чаго немагчыма скласці сказ? 2. Як называюцца члены сказа, якія дапаўняюць галоўныя члены сказа? 3. Якую ролю выкогіваюць даданыя члены сказа? 1). Работа з правіламРазгарніце падручнік на с. 26, знайдзіце правіла, прачытайце яго пра сябе, у п о ўголаса, суседу. Знайдзіце адказ на першае пытанне. (Дзейнік І ВЫКАЗНІК - самыя важныя «цаглінкі», без іх немагчыма с кл асці сказ.) —Знайдзіце практыкаванне № 42. с. 26. Прачытайце тэкст “ланцужком”, растлумачце прапушчаныя арфаграмы.— Які гэта тэкст — апісанне ці апавяданне? Чаму? (Адказы дзяцей.) — Выпі шыце з кожнага сказа дзейнік і выказнік. Дзейнік падкрэсліце адной рыск ай, а выказнік — дзвюма.Дзеці выбарачна выходзяць да дошкі і выпісваюць дзейнікі і выказнікі. 1. Пінгвіны жывуць.2. Яны выводзяць.3. Птушкі ходзяць.4. Ласты - крылы нагадваюць.5. Пёры трышчаць.— Што вы выпісалі са сказаў? (Дзейнікі і выказнікі.) — Інакш іх называюць граматычнай асновай сказа. — Пра чытайце першыя два сказы практыкавання без галоўных чле наў сказа. — Ці можна назваць прачытанае сказам? (Не.) — Чаму? (Сказ немагчыма скласці без галоўных членаў сказа.)— Правільна.— А зараз прачытайце апошнія дзве граматычныя асновы сказа.4. Ласты — крылы нагадваюць. .5. Пёры тырчаць.Ці з разумелі б вы гэть я сказы без слоў, якія не выпісвалі. (Не.) — Чаму? З найдзіце адказы на пытанні № 2, 3. (Даданыя члены сказа тлума чаць і да паўняюць галоўныя члены сказа) . — Як называюцца гэтыя словы? (Даданыя члены сказа.) 3. Праца з тэкстам.— З найдзіце практыкаванне 43. с. 26. Прачытайце сказы пра сябе. А дкажыце на пытанні: Ко л ькі сказаў у тэксце? (4.)Ко лькі будзе граматычных асноў? (4.)На завіце іх. — В ыпішыце са сказаў спачатку дзейнік з даданымі членамі сказа, потым — выказнік з даданымі членамі сказа. У дужках стаўце пытанні да да даных членаў сказа. ■ 1 варыянт — 1 -ы сказ. ■ II варыянт — 2-і сказ. Д ва вучні працуюць ля дошкі. VI. Замацаванне новага матэрыялу.Работа ў групах па картках.Клас дзеліцца на тры групы.• Спадар Сказ падрыхтаваў кожнай групе творчае заданне. • 1-Я гру п а — выпісаць з тэксту практыкавання № 44. С. 27 тры сказы, якія адпавядаюць схемам:1. Што робіць? хто? дзе?2. Хто? што зрабіў?у чым? што?3. Хто? што рабіў? як?Вусна скласці свае сказы да гэтых схем.■ 2-я група — са слоў скласці сказы, падкрэсліць гр аматычную асн о ву сказа — дзейнік і выказнік.

1. За, пачынаўся, лес, стары, вёскай.2. Каля, расла, разгалістая, самай, хвоя, дарогі.3. Старая, прамяні, хвоя, сонечныя, сустракае.4. Кроплі, рознымі, пералівала, колерамі, расы.• 3-я група — дапоўніць сказы даданымі членамі сказа і вусна на зваць даданыя члены сказа, якія адносяцца да дзейніка, а потым —выказніка.Закончыўся ўрок. Дзеці атрымалі. Яны адпачываюць. Празвінеў званок.Праверка работы ў групах.VII. Вынікурока. Рэфлексія.— Над чым працавалі на ўроку. (Вывучалі будову сказа.) 6. Давайце з вамі саставім сінквейн. Сказ.(Які?) Апавядальны, пытальны, пабуджальны. (Што робіць?) Складаецца, выражае. (Вынік.) Сказ складаецца з галоўных і даданых членаў сказа. 7. Напішыце спадару Сказу адказ на яго паштоўку. Кожны сказ пачь найце наступнымі словамі: ■ Я навучыўся... ■ Я ведаю... ■ Я хацеўведаць... ■ Я жадаюўсім... ■ Я мару... Вучні пішуць на маленькіх каляровых лісточках, якія складваюцці ў канверт.VIII.Дамашняе заданне. Практыкаванне № 47. с. 29.— Прагледзьце практыкаванне. Ці ўсё зразумела?

Тэма: Аднародныя члены сказаМэта: фарміраваць агульнае ўяўленне пра тое, што ў сказе пры ад ным дзейніку можа быць два і больш выказнікі, пры адным выказніку - лва і больш дзейніка; даць першае паняцце пра аднародныя члены сказа; выпрацоўваць уменне знаходзіць у сказе аднародныя члены сказа;развіваць вуснае і пісьмовае маўленне вучняў; садзейнічаць выхаванню ўзаемадапамогіХод урокаІ. Арганізацыйны момант. Псіхалагічны настрой.— 3 якім настроем вы пачынаеце ўрок? Чаму?ІІ. “Палётнае”паўтарэнне, складанне кластэра.— Над якой тэмай мы пачалі працаваць на папярэднім уроку? (над тэмай «Сказ».) Давайце пабудуем кластэр і абазначым, што мы ведаем пра сказ. — З якіх членаў сказа складаецца сказ? (3 галоўных і даданых членаў сказа.)— Назавіце галоўныя і даданыя члены сказа. (Дзейнік і выказнік — галоўныя члены сказа; азначэнне, акалічнасць, дапаўненне — даданыя.)— Што абазначае дзейнік? (Пра каго або пра што гаворыцца ў сказе.)— На якія пытанні часцей заўсё адказвае дзейнік? (Хто?Што?)— Якімі часцінамі мовы часцей за ўсё вьгражаецца дзейнік? (Назоўнікамі, займеннікам.)— Што абазначае выказнік? (Што гаворыцца пра дзейнік.)— На я кія гіытанні адказвае? (Што рабіць? Што зрабіць?) — Як ой часцінай мовы часцей за ўсё з'яўляецца? (Дзеясловам.) — На я кія пытанні могуць адказваць даданыя члены сказа? (Які?Якая? Якое ?Дзе?Адкуль?Калі?Як?Куды?Каго? Чаго?Каму? і г. д.)— Якімі часцінамі мовьг яны з'яўляюцца? Так, назоўнікам, пр ыме тнікам, займеннікам; прыслоўем — гэту часціну мов ы будзем вывучаць пазней. Пасту пова ствараецца кластэр. ІIІ. Праверка дамашняга задання.− Чым з'яўляюцца галоўныя і даданыя членьг сказа? (Грамтычнай асновай сказа.)− Н азавіце граматьгчную аснову кожнага з запісаньгх дома сказаў. (Адказы)Пальчыкавая гімнастыка.IV. Хнілінка чыстапісання.Гг ггг г г г ггГрыб… … … (Грыбнік грыбок грыбочак)− Якой часцінай мовы з'яўляецца слова « грыб»? (Назоўнікам.) − Напішыце да гэтага слова аднакаранёвыя назоўнікі. (Грыбнік, ГРЫБОК, грыбочак.)− Разбярыце па саставу два словы на выбар.V. Моўная размінка.− Ці любіце вы хадзіць у грыбы?− Каму вы пісалі паштоўку па папярнднім уроку? (Спадару Сказу.)− Ён прыслаў адказ, у якім ёсць цікавае заданне.На дошцы размешчаны малюнак: кошык, у якім зашыфраваны назвы грыбоў: баравік, падасінавік, падбярозавік, махавік, сыраежка, лісічка.

− Якія грыбы «ляжаць» у кошыку? − Спадар Сказ пытаецца: ці ёсць ў вас сябар? Які ваш сябар?− Напішыце два сказы. У першым — які г рыб з н айшлі в ы, аўдругім — які грыб знайшоў ваш сябар. Прыкладныя адказы дзяцей:Я знайшоў баравік.Коля знайшоў падбярозавік.− Якойчасцінай мовы выражаны дзейнік у кожным сказе? (Адказы.) VI.Тлумачэнне новага матэрыялу.− Якім, на ваш погляд, павінен быць сапраўдны сябар? Як вы разумееце выраз: «Яны сябруюць так, што іх в адой не ра з ліць»? Прыкладныя адказы дзяцей:Усё дзеляць напапалам, спачатку думаюць пра сябра, а потым пра сябе; разам гуляюць, працуюць.− Ці з'яўляемся мыў класе сябрамі? (З'яўляемся.) − Калі мы ўсе сябры, давайце збяром грыбы разам. Які ў нас атрымаецца сказ? Запішам яго. Мы сабралі баравікі, падбярозавікі, махавікі, лісічкі, сыраежкі.− Параўнаем запісаныя сказы. Чым яны падобныя, чым адрозніваюцца? (Адказы дзяцей.) Падабенства:Сказы пра тое, як дзеці збіраюць грыбы. У кожным сказе ёсць дзейнік, выказнік, даданыя члены сказа. Адрозненне:• У першых двух сказах адзін даданы член сказа, у апошнім — некалькі. − Пастаўце пытанні да даданых членаў сказа. (Сабралі (што?) баравікі; сабралі (што?) лісічкі; сабралі (што?) падбярозавікі і г. д.)− Што вы заўважылі? (Даданыя члены сказа адказваюць на адно пытанне і адносяцца да аднаго слова.)1) Работа з правілам.− Прачы тайце правіла на с. 31. − Як называюць даданыя члены сказа ў апошнім сказе? (Аднародныя члены сказа.)− Прачы айце правіла ўголас і пастаўце два пытанні да правіла. Напры лад:1. Якія члены сказа называюцца аднароднымі?2. Якія члены сказа могуць быць аднароднымі?2)Фізкультхвілінка.3) Работа па падручніку.Практы кав анне №48. с. 30 — вусна.− Разгледзьце малюнкі. Пытанні да першага малюнка− Ці мо жам гэтых дзяцей назваць сябрамі? Чаму? − Прач ытайце, як іх завуць. Які сказ складзены пра гэтых дзяцей. Назавіце а днародныя члены сказа. − Як імі членамі сказа яны з'яўляюцца? Абгрунтуйце свае адказы. ПЫТАННІ Да друтога малюнка:− Пра чытайце надпіс да другога малюнка. Назавіце аднародныя члены сказа. − Адкажыце, якімі членамі сказаяны з'яўляюцца. Пытанні да трэцяга малюнка аналагічныя, як да 1 -га і 2-га. VII.Замацаванне новага матэрыялу.Работа па варыянтах.Практыкаванне № 51. с. 32.I варыянт — выпісаць сказы з аднароднымі галоўнымі членамі сказа. IIварыянт — выпісаць сказы з аднароднымі даданымі членамі сказа. Узаемаправерка.VII. Рэфлексія.Гульня па групах.Кож ная група атрымлівае карткі з малюнкамі. 1-я гру па — садавіна. 2-я група — агародніна.

3-я група — жывёлы.4-я група — кветкі. − Складзіце сказы з аднароднымі членамі сказа, ужываю чы назвы прадметаў, адлюстраваных на малюнках, так, каб у першым г э тыя словы былі галоўнымі членамі сказа, а ў другім — даданымі. Запішыце складзеныя сказы. На дошцы запісаны словы: смяяцца, радавацца, крычаць, сумаваць, плакаць, скакаць, турбавацца, адпачываць, працаваць, ганарыцца.− Прачытайце словы. Якой часцінай мовы яны з'яўляюцца? Дапоўніце сказ г э тымі словамі, каб яны адлюстроўвалі ваш настрой пасля ўрока:− Мне хочацца...Прыкладныя адказы вучняў:- Мне хочацца смяяцца, радавацца, скакаць, ганарыцца сабою.- Мне хочацца сумаваць, плакаць, турбавацца, I г, д,− Ці ёсцьу агрыманых сказах аднародныя чл ены сказ а? (Настаўнік звяртае ўвагу на адказы дзяцей.) IX. Дамашняе заданне.

Тэма: Сказы з аднароднымі членаміМэта: фарміраваць уменне знаходзіць у сказе аднародныя члены (галоўныя і даданыя), развіваць сказы з дапамогай аднародных членаў, суадносіць сказ з яго схемай;садзейнічаць развіццю вуснага і пісьмовага маўленші вучняў, выхаванню патрыятызма, любві і павагі да роднага краю.Ход урокаI. Арганізацыйны момант. Псіхалагічны настрой.− Чаго вы чакаеце ад ўрока?— Калі вы лічыце, што ў вас усё атрымаецца, пастаўц е «+»; вы не ведаеце — пас т аўце «?»; вы не ўпэўнены ў поспеху - «-».II. Узаемаправерка дамашняга заданння.

Практыкаванне № 52. с. 33.

Арфаграфічна-моўная размінка.

М..жуе з Польшчай, Украінай,Р. с іяй, Латвіяй, Л ітвой, Твой родны край, твая А йч..на, Жы...ё тваё і гонар твой.I ты яе запомні імя,Як неба, сонца і з..ру,Твая з..мля, твая (р, Р)адаімаНазвана светла — Бел..русь.− П рачытайце верш. − Пра якія краіны ў ім гаворыцца? − Якая з іх — наша Радзіма? − Што вы новае для сябе прачыталі пра Беларусь у вершы? − Як разумееце словы «Твой родны край... Жыццё тваё і гонар твой»? − Устаўце прапушчаныя літары. Растлумачце напісанне выдзеле- ных літар. − Вызначце ў вершы аднародныя члены сказа. Якімі членамі сказа яны з'яўляюцца? III. Тлумачэнне новага матэрыялу.− Сёння мы будзем працягваць працаваць над фарміраванн ем умення з на х одзіць у сказе аднародныя члены сказа, развіваць сказы з іх дапамогай , суадносіць сказы са схемамі. 1) Хвілінка чыстапісання. Слоўнікавая работа.Бб ббб сл ла ар ру ус сь− Якое слова зашыфравана? (Беларусь.) − Як яшчэ можна назваць Беларусь? ( Наша краіна, Радзіма, Айчына, Бацькаўш чына, Рэспубліка Беларусь, наша зямля.)Адказы за пісваюцца на дошцы. − Ча му мы так называем нашу Радзіму? (Адказы.) 2) Зрокавая дыктоўка.* * *Жытнёвае поле, лясы і азёры,Крынічанька ў лесе і ў небе жаўрук —Услухайся толькі, усё тут гаворыць:— Люблю цябе, Белая, Белая Русь.(У. Карызна.)− Пра чьггайце верш У. Карызны пра сябе, шэптам, уголас, з гонарам у голасе.− Як па эт называе Беларусь? (Адказы.) − Назавіце аднародныя члены сказа. Абгрунтуйце свой адказ. − Выв учыце верш і запішыце яго па памяці. Узаемаправерка.− Хто з'яўляецца найвялікім багаццем нашай краіны? (Яе народ.) − Я кіх славутых людзей Беларусі вы ведаеце? (Францыск Скарына, Кірыла Тураўскі , Ефрасіння Полацкая і г. д.)3) Работа па падручніку.Практыкаванне 53, с. 33

Развіць сказы з дапамогай аднародных членаў. 4) Работа па варыянтах.I варыянт — 1 — 3 сказы. IIварыянт — 4—6 сказы.Праверка самостойнай работы.− П рачытайце сказ, у якім аднародныя члены — дзейнікі. − Я кім членам сказа з'яўляюцца аднародньм члены ў астатніх сказах? − П рачытайце гэтыя сказы. 5) Фізкультхвілінка.6) ІІраца з дэфармаваным тэкстам.Родная БеларусьІІІырокія, наўкол, палі, дарогі, раскінуліся, узгоркі, пералескі. Гарады, ПАСЁЛКІ, і, будуюцца, новыя. Сінеюць, на, лясы, пушчы, небасхіле, і, старыя. Продкаў, зямля, гэта, нашых, родная Беларусь.(Наўкол раскінуліся палі, узгоркі, пералескі, шырокія дарогі. Будуюцца новыя гарады і пасёлкі. На небасхіле сінеюць лясы і старыя пушчы. Гэта зямля нашых продкаў, родная Беларусь.)— Прачытайце. Складзіце сказы.— Прачытайце ўвесь тэкст.— Пра што гэты тэкст?— Назавіце галоўныя члены сказа.— Пастаўце пытанні да кожнага слова. Запішыце.Запіс дзяцей па схеме: дзе? што зрабілі? што?, што?, што?, якія? што? і г. д.— Падкрэсліце пытанні, на якія адказваюць галоўныя члены сказа.— Мы склалі схему сказа па пытаннях.IV. Замацаванне новага матэрыялу1) Работа па групах.Практыкаванне № 54. с. 34.1-я група — 1 схема.2-я група — 2 схема.Выпісаць сказ да схемы. Скласці сказ пра нашу Радзіму, які б адпавядаў дадзенай схеме.2) Калектыўная работа па падручніку.V. Вынікі ўрока. Рэфлексія.Тэст «Так ці не».1. У сказе можа быць некалькі дзейнікаў пры адным выказніку? (Так.)2. У сказе можа бьпдь толькі адзін выказнік пры адным дзейніку? (Не.)3. Аднароднымі могуць быць дзейнікі, выказнікі і даданыя члены сказа? (Так.)4. Аднародныя члены сказа адказваюць на адно і тое ж пытанне, але звязаны па сэнсе з рознымі словамі? (Не.)5. У сказе «Мы любім свой край, сваю зямлю» дзейнікі аднародныя? (Не.)6. У сказе «Лепей за ўсё мне на свеце мясціна тая, дзе я нарадзіўся і ўзрос» выказнікі аднародныя (Так.)− Ці здзейсніўся ваш прагноз?— У каго атрымалася ўсё лепш, чым ён думаў?VI. Дамашняе заданне− Практыкаванне 57, с. 35

4 КЛАС ТЭМА. СКАЗЫ З АДНАРОДНЫМІ ЧЛЕНАМІМэта: пазнаёміць вучняў з інтанацыяй пералічэння, адасабленнем аднародных членаў сказа і выдзяленнем іх

на пісьме коскамі; узбагачаць мову вучняў сінтаксічнымі канструкцыямі (сказамі) і аднароднымі членамі сказа; садзейнічаць выхаванню любові да роднага краю, беражлівых адносін да яго прыродных багаццяў.

Ход урокаI.Арганізацыйны момантПразвінеў званок, пачынаеццаўрок.Вочкі вашы бачаць, вушкі чуюць,Ножкі сябруюць, а ручкі працуюць.(звяртаецца ўвага на пасадку вучняў.)− Я жадаю вам, каб урок прайшоў паспяхова і ў добрым настроі.II.Праверка дамашняга задання.Практыкаванне № 57. с. 35. Праверка выконваецца калектыўна.III.Арфаграфічная размінкаВос..нь, вос..нь з..л..таяСее радас..ь (на)з..млі.Хмарка (у, ў)сінім небе тае.Мкну..ь у вырай жура..лі.(Не)ч..ваць (у, ў)лесе птушак,Летні гом..н сціх і шум.М..тылько.. няма і мушак —Луг ахута,. мілы сум.(С. Новік-Пяюн.)−Растлумачце правапіс прапушчаных літар.−Назавіце словы, у якіх не супадае колькасць гукаў і літар.IV.Хвілінка чыстапісання.

− Якое слова схавалася ў гэтых літарах? (Слова «восень».)— Якая бывае восень? Запішыце. (Ранняя, залатая, позняя, дажджлівая, халодная, пагодная, цёплая.)— Якую часціну мовы вы выкарысталі, калі падбіралі гэтыя словы? Абгрунтуйце свой адказ.— Што вы можаце сказаць пра гэтыя прыметнікі? (Гэта прыметнікі адзіночнага ліку, жаночага роду, маюць канчаткі -ая, -яя.)V. Тлумачальная дыктоўка.Адцвіло, адшапацела лета. Непрыкметна падкралася восень. Яна абгарнула лясы залатым дываном. Птушак адправілаў вырай.— Запішам тэкст каменціравана пад дыктоўку, растлумачым правапіс кожнай арфаграмы.VI.Гульня «Перакладчыкі».Настаўнік называе словы на рускай мове, вучні шукаюць іх пераклад у тэксце.Ковёр — дыван; тёплые края — вырай; незаметно — непрыкметна; шелестеть — шапацець.— Назавіце сказ з аднароднымі членамі. (Першы.)— Якімі членамі сказа з’яўляюцца аднародныя члены? (Выказнікамі.)— Што мы паставілі паміж імі? (Коску.)— У 4-м сказе замяніце слова «птушак» аднароднымі членамі сказа. (Ластавак, жаўрукоў, буслоў, жураўлёў восень адправіла ў вырай.)— Назавіце аднародныя члены сказа. 3 якой інтанацыяй мы іх прачытаем? (Інтанацыя пералічэння.)— Як гэта абазначана на пісьме? (Коскамі.)VII.Тлумачэнне новага матэрыялуРабота па падручніку.— Прачытайце правіла на с. 37. Зрабіце вынік. (На пісьме паміж аднароднымі членамі сказа ставіцца коска.)— Сёння на ўроку мы будзем вучыцца правільна чьггаць сказы з аднароднымі членамі, аддзяляць аднародньм члены сказа на пісьме коскамі, узбагачаць мову сінтаксічнымі канструкцыямі (сказамі) з аднароднымі членамі сказа.VIII.Замацаванне новага матэрыялу— Якое надвор’е часцей за ўсё бывае ўвосень? (Ідзе дождж.)

— Прачытайце верш пра дождж, практыкаванне 58. с. 36.— Які ў гэтым вершы дождж? (Жывы.)— Пры дапамозе якіх слоў аўтар «ажывіў» дажджавыя кроплі? (Скачуць — ужываецца ў пераносным значэнні.)— Растлумачце правапіс прапушчаных літар.— Знайдзіце ў вершы аднародныя члены сказа. Дакажыце, што яны аднародныя.— Які знак прыпынку стаіць паміж імі?ФізкультхвілінкаIX.Самастойная работаПрактыкаванне № 60, с. 37.— Прачытайце тэкст. Што апісваецца ў тэксце? (Акіян.)— На каго падобны акіян? (На жывую істоту.)— Дакажыце гэта словамі тэкста. (Ён дыхае, кідаецца, яго хвалі равуць, кідаюцца, распытюцца, адыходзяць, скалы стаяць на варце, не пускаюць.)— Словы ўжыты ў пераносным значэнні.— Дайце загаловак тэксту. Чаму такі загаловак вы выбралі?— Спішыце, пастаўце знакі прьшынку гіаміж аднароднымі членамі сказа.Калектыўная праверка.— Прачытайце выразна напісаны вамі тэкст. 3 якой інтанацыяй вы прачыталі сказы з аднароднымі членамі? (Інтанацыя пералічэння.)Растлумачце правапіс косак.3) Работа па групах.Практыкаванне № 61, с. 37.Клас дзеліцца на 6 груп. Кожная з іх складае сказ з аднароднымі членамі да аднаго малюнка.X. Вынікі ўрока. Рэфлексія— Чаму мы сёння навучыліся на ўроку? (Ставіць коскі паміж аднароднымі членамі сказа.)— Што патрэбна зрабіць, каб правільна паставіць коскі? (Знайсці аднародныя члены сказа.)— Што спадабалася вам на ўроку?— Што выклікала найбольшыя цяжкасці? (Адказы.)XI.Дамашняе заданнеПрактыкаванне 62, с. 39

Тэма: Словы, якія злучаюць аднародныя члены сказаМэта: фарміраваць уяўленне пра спосабы злучэння аднародных членаў сказа, выпрацоўваць уменне знаходзіць у сказе аднародныя члены, правільна вызначаць спосаб іх злучэяня (здапамогай слоў «і», «але», ці без іх); развіваць маўленне і творчыя здольнасці вучняў; выхоўваць любоў да роднай мовы.Ход урокаI. Арганізацыйны момант.— 3 якім настроем вы пачынаеце ўрок? Чаго вы чакаеце ад яго?Арфаграфічная размінка.* * *Шумя..ь па-асеннямуПушч.. і бор;На дрэвах кустах —З..л..цісты (у, ў)бор.Заможная вос.ньПрыйшла (у, ў)калгасДарамі б..гатыміРадуе нас.— Устаўце прапушчаныя літары і знакі прыпынку, растлумачце іх правапіс.II. Хвілінка чыстапісання.

— Падабярыце аднакаранёвыя словы да слова «яблык». (Яблынька, яблычны, яблыневы.)— Разбярыце іх па саставу.— У словах «яблык» і «яблынька» абазначце колькасць гукаў і літар, дайце характарыстыку зычных гукаў.III. Слоўнікавая работа.— Адгадайце загадкі, напішыце адгадкі.1 Кропкамі — вочкі, 2. Зялёны чубок,ружовыя шчочкі, тонкі хвасток,тонкія сарочкі — крутлы і гладкі —лёгкае адзенне. Ну і парода!3 маленькім агурочкам Шчочкі ягоныяпроста аб’ядз енне! надта чырвоныя.(Бульба.) (Бурак.)Закаціўся пад плот, 4. Летам я — рагатая,лёг у баразёнцы — восенню — хвастатая.паласаты жывот Хоць і горкая зусім,грэецца на сонцы. ды патрэбная ўсім.(Гарбуз.) (Цыбуля.)— Як адным словам можна назваць запісаныя словы? (Агародніна.)— Дапішыце яшчэ некалькі слоў на гэтую тэму. (Бульба, бурак, гарбуз, цыбуля, агурок, морква, капуста, часнок і г. д.)IV. Тлумачэнне новага матэрыялу.— Тэму ўрока вызначце самастойна пасля выканання наступнага задання.Заданне: скласці сказы да схем, выкарыстоўваючы запісамыя словы.1. Дзе? што робяць? што?, што? і што?.2. Калі? што робяць? што?, а калі? — што?.3. Што? якая?, але якая?.Прыкдадыыя сказы да схем:1. У агародзе растуць буракі, бульба і агуркі.2. Улетку збіраюць часнок, а ўвосень — моркву.3. Цыбуля горкая, але карысная.— Знайдзіце ў запісаных сказах аднародныя члены сказа. Што злучае ў сказе аднародныя члены? (Злучнікі «/», «а», «але».)- Як стаяць знакі прыпынку?- Вызначце тэму сённяшняга ўрока. (Адказы.)

- Сёння на ўроку мы будзем выпрацоўваць уменне знаходзіць у сказах аднародныя члены, правільна вызначаць спосаб іх злучэння (з дапамогай слоў «і», «але», «а» ці без іх) і ўжываць знакі прыпынку пры іх.V. Замацаванне новага матэрыялу.1) Работа па падручніку.— Прачытайце правіла на с. 41. Якія пытанні можна задаць, прачытаўшы тэкст правіла?Пытанні да правіла;1. Як могуць быць звязаны паміж сабой аднародныя члены сказа?2. Перад якім злучнікам коска не ставіцца?3. Перад якімі злучнікамі заўсёды ставіцца коска?Практыкаванне.№-б5, с. 41 — вусна.— Разгледзьце малюнкі. Адкажыце на пытанні практыкавання.2) Фізкультхвілінка.3) Работа па падручніку.а) Практыкаванне 64, с. 40.Адказаць на пытанні падручніка. Запісаць па памяці дзве загадкі на выбар.б) Практыкаванне № 67. с. 42.4) Самастойная работа па варыянтах.■ I варыянх —1—2 сказы.■ II варыянт — 3—4 сказы.5) Работа па групах з выкарыстаннем рознаўзроўневых заданняў.■ 1-я група — вярнуць «згубленае».Учора мы былі ў звярынцы. Бачылі слана тыгра мядзведзя ваўка. У вальерах ляталі папугаі дразды дзятлы снегіры. Птушкі спявалі свісцелі трашчалі кожная на свой лад.• 2-я група — замяніць выдзеленыя словы аднароднымі членамі.Дзеці пасадзілі ў садзе дрэвы.У лесе школьнікі збіралі ягады.На лузе раслі кветкі.■ з-я група — практыкаванне «Ты — пісьменнік».Скласці сказы з аднароднымі членамі, выкарыстоўваючы наступныя словы: гулялі, ліса, гусі, куры, качкі, заквахталі, падкралася, уцякла, зашыпелі, схапіла, закракалі.VI. Вынікі ўрока. Рэфлексія.— Пры дапамозе якіх злучнікаў могуць злучацца аднародныя члены сказа?— Калі патрэбна ставіць коску ў сказах з аднароднымі членамі?— 3 якім настроем вы закончылі ўрок?— Ці збыліся вашы надзеі?VII. Дамашняе заданне.Практыкаванне № 68. с. 42. Правіла

Тэма: Знакі прыпынку ў сказах з аднароднымі членаміМэта: фарміраваць уяўленне пра пастаноўку знакаў прыпынку паміж аднароднымі членамі сказа, калі яны злучаны злучнікамі «і», «а», «але» ці без злучнікаў; выпрацоўваць уменне расстаўляць знакі прыпынку ў сказах з аднароднымі членамі; вучыць будаваць сказы з прапанаваных слоў; развіваць маўленне і творчыя здольнасці вучняў; выхоўваць зацікаўленасць да прыроды роднага краю.Ход урокаI. Арганізацыйны момант.Настаўнік жадае вучням поспехаў і добрага настрою на ўроку.II. Узаемаправерка дамашняга задання.Практыкаванне № 68. с. 42.III. Арфаграфічная размінка.* * *(На)збірала арэха..Пя..ь м..хоў і па..меха(На)суш..ла грыбо..Аж дванаццаць к..рабоў(На)цягала мышак горкуПрацавітая... (вавёрка).— Адгадайце загадку. Чаму вы лічыце, што загадка пра вавёрку?— Устаўце прапушчаныя літары і знакі прыпынку. Растлумачце свой выбар.— Назавіце аднародныя члены сказа, якімі членамі сказа яны з’яўляюцца?IV. Тлумачэнне новага матэрыялу.— Сёння на ўроку мы будзем выпрацоўваць уменне расстаўляць знакі прыпынку ў сказах з аднароднымі членамі, калі яны злучаны злучнікамі «і», «а», «але» ці без злучнікаў; будаваць сказы з прапанаваных слоў.1) Хвлінка чыстапісання.

— ГІадбярыце аднакаранёвыя словы. (Вавёрачка, вавёрчына.)2) Развіццё маўлення.— Што вы ведаеце пра гэтага звярка?— Дзе жыве? (Улесе, парку.)Чымхарчуецца? (Арэшкаліі, высушанымі ягадамі і грыЬчмі.)Як вавёрка рыхтуецца да зімы? (Адказы.)Вывешваецца малюнак з выявай вавёркі. Вучням даецца заданне апісаць звярка па плане:1. ІІІубка.2.Хвост.3.Вочы.4.Вушы.5.Зубы.6. Звычкі.Прапануюцца «дапаможныя» словы і словазлучэнні:1. Шэрая або рыжая.2. Пушысты і вялікі.3.Маленькія, як пацеркі.4. Вострыя, рухомыя, з пэндзлікамі на канцах.5. Моцныя і вострыя.6. Вёрткая, жвавая, працавітая.— Прачытайце атрыманы тэкст. Які гэта тэкст? (Тэкст-апісанне.) Чаму? (Адказы.)— Назавіце сказы з аднароднымі членамі. Якія знакі прыпынку паставілі? Чаму? (Адказы дзяцей.)3) Работа па падручніку.Практыкаванне 72, с. 44.— Прачытайце тэкст. Гэта тэкст-апавяданне ці тэкст-апісанне? Што яшчэ новае вы даведаліся пра вавёрку? Выпішыце сказы з аднароднымі членамі, пастаўце дзе патрэбна коскі.

4) Фізкультхвілінка.Гульня «Галовы і хвасты».— «Галовы» і «хвасты» елоў схаваліся ў крузе. Іх трэба адшукаць. Якія словы атрымаліся

Атрыманыя словы: мядзведзь, заяц, вожык, бабёр.— ГІадбярыце абагульняючьм словы да гэтых слоў. (Дзікія жывёлы.)— Як гэтыя жывёлы рыхтуюцца да зімы? (Мядзведзь залезе ў бярлогу і засне на ўсю зіму. Бабёр назапасіць сабе галлё і карэнне. Вожык наносіць сухога лісця ў норку і засне да вясны. Заяц зменіць сваё футра з шэрага на белае.)V. Замацаванне новага матэрыялу.Работа па падручніку.Заданні даюцца па варыянтах.І варыянт — практыкаванне № 69. с. 43.ІІ варыянт — практыкаванне №73. с. 45.Калектыўная праверка выкананага задання.— Ці заўсёды заяц прыносіць карысць? Чаму?— Якую карысць прыносяць драпежныя жывёлы?— Як чалавек можа дапамагчы жывёлам лягчэй перажыць зіму? (Адказы.)VI. Вынікі ўрока. Рэфлексія.— Назавіце злучнікі, якія заўсёды «сябруюць» з коскай.— Калі коска паміж аднароднымі членамі сказа не ставіцца?— Што вас асабліва зацікавіла сёння наўроку?— Вы добра папрацавалі, дзякуй за ўрок. Мне было вельмі цікава і зусім няцяжка працаваць з вамі.VII. Дамашняе заданне.Паўтарыць слоўнікавыя словы. Падрыхтаваць карткі для работы ў парах зменнага саставу.

Тэма: Замацаванне вывучанага Тлумачальны дыктантМэта: фарміраваць уменне тлумачыць напісанне вывучаных арфаграм, пастаноўку знакаў прыпынку ў сказах з аднароднымі членамі; вучыць разбіраць сказы па членах сказа; садзейнічаць развіццю ўвагі, мыслення; садзейнічаць выхаванню ўзаемадапамогі, адказнасці.Ход урокаI. Арганізацыйны момант.Настаўнік жадае вучням поспехаў і добрага настрою на ўроку, сумленнай працы.II. Праверка дамашняга задання ў парах зменнага саставу.III. Хвілінка чыстапісання.

— Прачытайце словы, запішыце іх, пастаўце націск.— Напісанне якога слова вас здзіўляе? Чаму? (Балерына. У першым складзе перад націскам напісана літара «е».)— Гэта слова прыйшло да нас з іншай мовы, таму напісанне яго іх падпарадкоўваецца беларускаму правапісу. Правапіс гэтага слова трэба запомніць.— Назавіце зычныя гукі ўслове «балерына». Дайце характарыстыку кожнаму з іх.— Запішыце яшчэ раз гэта слова, падзяліце яго на склады.IV. Лексічная работа.Балерына — артыстка балета; танцоўшчыца.— Якіх вядомых балерын вы ведаеце?— Складзіце сказ са словам «балерына». (Прафесія балерыны цікавая, чле вельмі цяжкая.)— Запішыце сказ. Назавіце аднародныя члены сказа, растлумачце ЗНАКІ прыпынку.V. Тлумачэнне новага матэрыялу.— Сёння на ўроку мы будзем працягваць вучыцца правільна пісаць словы з вывучанымі арфаграмамі, адпрацуем уменне ставіць знакі прыпынкуў сказах з аднароднымі членамі.1) Слоўнікавая дыктоўка.Настаўнік дыктуе словы:Нялюткі, беражок, сняжынка, мяцеліца, снегавік, зляцець, цесляры, чесела, маляваць, вецярок, веснавы, цемнаваты, селянін, певень.■ I варыянт — выпісаць словы з літарай «я» ў першым складзе перад п.іціскам.■ II варыянт — выпісаць словы з літарай «е» ў другім складзе перад націскам або ў паслянаціскным складзе.— Растлумачце гіравапіс е, я.- Ці ўсе словы падпарадкоўваюцца гэтаму правілу? (Не. Ёсць словы іншамоўнага паходжання, калі ў першым складзе перад націскам пішацца літара «е». Іх трэба запомніць.)- Прывядзіце прыклады такіх слоў і запішыце іх. (Балерына, пенал,секунда.)Сёння мы пазнаёмімся яшчэ з двума слоўнікавымі словамі, напісанне якіх мы таксама павінны запомніць: берэт, дзесятак.Тлумачэнне сэнсу слоў.■ Дзесятак — адзінка падліку, роўная дзесяці.■ Берэт — галаўныўбор.— Складзіце сказ з наступных слоў:Дзесяткаў, у, прывезлі, магазін, берэтаў, некалькі, рознакаляровых. (У магазін прывезлі некалькі дзесяткаў рознакаляровых берэтаў.)Зрабіце гэты сказ развітым, выкарыстоўваючы аднародныя члены сказа.Прыкладныя адказы вучняў:■ У магазін прывезлі некалькі дзесяткаў жоўтых, ружовых, блакітных, зялёных берэтаў.• У магазін прывезлі некалькі дзесяткаў рознакаляровых берэтаў, футравых шапак і капелюшоў.— Запішыце атрыманы сказ, растлумачце знакі прыпынку і правапіс арфаграм.2) Фізкультхвілінка.3) Гульня «Прафесіі людзей».— Здагадайцеся, людзям якой прафесіі патрэбны наступныя прылады працы.1. Нажніцы, ніткі, іголкі, тканіна, напарстак. (Швачка.)2. Пэндзлі, фарбы, алоўкі, мальберт. (Мастак.)3. Малаток, цвікі, сякера, піла. (Цясляр.)

— Складзіце сказ з любым радком слоў. Запішыце яго. Растлумачце знакі прыпынку пры аднародных членах сказа.4) Самастойная работа.Спісаць, уставіць прапушчаныя літары, знакі прыпынку.■ 1 варыянт — практыкаванне № 76. с. 47.■ 2 варыянт — практыкаванне № 70. с. 49.Рознаўзроўневыя заданні:• 1-ы ўзровень — падкрэсліць у кожным сказе аднародныя члены.2-і ўзровень — падкрэсліць у кожным сказе галоўныя члены.3-і ўзровень — скласці схему (па пытаннях) апошняга запісанага сказа.4-ы ўзровень — прачытайць словы, уставіць прапушчаныя арфаграмы, дапісаць яшчэ па аднаму слову з напісанага тэксту на гэтае правіла:Сп..кота, з..мелька,... .Сохну.ь, мя..елі,....Мала...енькія, хо...іць5-ы ўзровень — напісаць свой працяг да гэтага тэксту, выкарыстоў- ваючы сказы з аднароднымі членамі.VI. Тлумачальны дыктант.Лясныя санітарыНапалі на старую сасну жукі, чарвякі і вусені. Захварэла дрэва. Шыпулькі пачалі жоўкнуць і асыпацца.Прыляцеў стракаты дзяцел. Лясны доктар агледзеў, абстукаў дрэва.Аднаму не справіцца. Паклікаў на дапамогу памочнікаў.Зляцеліся лясныя санітары. Маленькая птушачка каралёк заняла верхнія галінкі. Ніжэй шмыганулі жаўтагрудыя сінічкі. Галоўны лекар кіпцюраміўчапіўся за ствол дрэва. Вострай дзюбай выцягваўз-пад кары шкодных насякомых. Слаўна папрацавала дружная птушыная сям’я!VII. Вынікі ўрока. Рэфлексія.Настаўнік прапануе вучням правесці вынікі ўрока па пытаннях падручніка на с. 53 «ІПто мы ведаем?».— Пакажыце, з якім настроем вы закончылі ўрок. (Вучні паказваюць маскі настрою.)— Чаму менавіта з такім настроем?— Што спадабалася вам на ўроку?— Што выклікала цяжкасці? (Адказы.)VIII.Дамашняе заданне.Практыкаванне № 83. с. 51. Паўтарыць слоўнікавыя словы.

4 КЛАС ЗНАЧЫМЫЯ ЧАСТКІ СЛОВАМэта: сістэматызаваць веды пра значымыя часткі слова: корань, прыстаўку, суфікс, канчатак;

практыкавацьу разборы слова па саставу, у падборы аднакаранёвых слоў; развіваць маўленне вучняў, іх мысленне, памяць; выхоўваць беражлівыя адносіны да птушак.

Ход урокаI. Арганізацыйны момант.Пажаданне вучням поспехаў, плённай і сумленнай працы, добрага настрою.II. Праверка дамашняга задання.Практыкаванне № 83. с. 51.— Растлумачце, якія літары і знакі прыпынку вы ўставілі.— Выкарыстоўваючы малюнак і тэкст, апішыце ўдода.Цікава ведаць!Даўжыня цела ўдода — 20—32 см, вага — 58—8о г. На тэрыторыі Беларусі гэта звычайны пералётны і пралётны від. Сустракаецца ў старых парках, садах, абапал дарог, паблізу населеных пунктаў. Прылятае ў красавіку. Інёзды будуеў дуплах, пнях, у пустых вуллях.III. Хвілінка чысталісання.

— Як назваць іх адным словам? (Птушкі.)— Назавіце словы, у якіх літар больш, чым гукаў:У чаплі — чапляня, у зайкі — зайчаня.— Знайдзіце ў сказе аднакаранёвыя словы, разбярыце іх па саставу.— Назавіце часткі слова.IV. Тлумачэнне новага матэрыялу.— Што такое корань? Якія словы называюць аднакаранёвымі?— Што такое канчатак?— Што называецца прыстаўкай? Для чаго япгчэ яна служыць?— Што такое суфікс? Для чаго ён служыць?V. Замацаванне новага матэрыялу.— Прачытайце. Спішыце. Выдзеленыя словы разбярыце па саставу. Растлумачце, якое значэнне надаюць словам суфіксы.* * *Эх, добра ўе аўсяначка,ды лепей — берасцяначка!Гняздзечка на бярозцыз бялюткае бяросткі,саткана з валаконца,нібы з праменняў сонца,і з цёплаю, пушысценькай,такой утульнай высцілкай.Глядзіць яна з бярозачкі,на крыллях — дзве палосачкі,галоўка з сіняй шапачкайі дзюбу чысціць лапачкай.(М. Арочка.)1) Фізкультхвілінка.2) Работа па варыянтах.I варыянт — выдзеліць корань і прыстаўку ў словах. Выпісаць корань і прыстаўку ў словах.скасіў рассыпаўпамыць прыморскі дапісацьпераход засыпаць перадзімовыпадхапіў паглядзець размачыўII варыянт — у прыведзеных словах абазначыць прыстаўкі.пераход пабегчы змесцізакрычаў паляцеў нрыклеіць

выбраўся перагрэць заспявалінедасаліць падскочыць абтрэсці3) Самастойная работа.— Прачытайце. Запішыце, падбіраючы з дужак, патрэбныя па сэнсе словы. Абазначце прыстаўку.Вераб’іРаніцай да нашага ганка (прыляцела, адляцела) чародка верабеў. Яны селі на ганак і весела (зачырыкалі, прачырыкалі). Маня (выбегла, падбегла) на ганак і (насыпала, падсыпала) вераб'ям крошак. Птушкі (узляцелі, заляцелі) і апусціліся на зямлю.4) Дыферэнцыраваная работа.1-я група — разабраць словы па саставу.Пералесак, прагулка, пасадка, заснежаны, прыгарадны, шафёрскі, паходы, падводнік, тыграня.2-я група — саставіць словы, выкарыстоўваючы часткі слоў з табліцы.

3-я група — падабраць і запісаць словы, якія складаюцца з кораня; кораня і суфікса; кораня, суфікса і канчатка; прыстаўкі, кораня, суфікса і канчатка. Абазначыць усе часткі слова.Узор: лёс, ляснік, лясны, пралеска.VI. Вынікі ўрока. Рэфлексія.Гульня-тэст «Так ці не?».1. Корань — гэта...а) Агульная частка роднасных слоў;б) зменная частка роднасных слоў;в) частка слова, без якой слова можа існаваць;г) частка слова, без якой слова не можа існаваць;д) частка слова, якая выражае асноўнае лексічнае значэнне слова?2. Канчатак — гэта...а) Апошні гук слова;б) апошнія два гукі слова;в) зменная частка слова, якая знаходзіцца ў канцы слова.3.Прыстаўка — гэта...а) Зменная частка слова;б) пастаянная частка слова, якая стаіць перад коранем.4.Суфікс — гэта...а) Частка слова, якая стаіць пасля кораня;б) частка слова, якая можа стаяць перад коранем або пасля яго.— ГІакажыце, з якім настроем вы закончылі ўрок. (Вучні пчнч.шаюць маскі настрою.)— Што спадабалася вам наўроку?— Што выклікала цяжкасці?VII. Дамашняе заданне.Саставіць словы з частак іншых слоў (па аналогіі з заданнем, якое выконвала 2-я група).Да слоў «мост», «мора», «соль», «рэкі», «трэск», «мароз» падабраць як можна больш аднакаранёвых слоў. Разабраць па саставу.

Запішыце тэкст. Знайдзіце аднакаранёвыя словы, абазначце ў іх корань.

Жнівень багаты грыбамі. Цёплыя дажджы спрыяюць росту грыбоў. Таму такія дажджы называюць грыбнымі. Грыбнікоў вабяць і малады сасоннік, і стары бор. Асабліва вабіць лес, калі кранаецца ў рост кароль грыбнога царства – баравік.Запішыце тэкст. Знайдзіце аднакаранёвыя словы, абазначце ў іх корань.










Жнівень багаты грыбамі. Цёплыя дажджы спрыяюць росту грыбоў. Таму такія дажджы называюць грыбнымі. Грыбнікоў вабяць і малады сасоннік, і стары бор. Асабліва вабіць лес, калі кранаецца ў рост кароль грыбнога царства – баравік.

4 КЛАС АСНОВА—ЧАСТКА СЛОВА БЕЗ КАНЧАТКАМэта: фарміраваць уяўленне вучняў пра аснову як частку слова без канчатка; паўтарыць

парныя па звонкасці — глухасці гукі; адпрацоўваць уменні правільна пісаць словы з прыстаўкамі з- (с-), раз- (рас-), уз- (ус-); вучыць падбіраць аднакаранёвыя словы да прапанаваных; разбіраць словы па саставу; развіваць маўленне і мысленне вучняў; выхоўваць беражлівыя адносіны да прыроды.

Ход урокаI. Арганізацыйны момант.Пажаданне вучням поспехаў, плённай і сумленнай працы, добрага настрою.II. Арфаграфічная хвілінка.Гульня «Эстафета».Выходзячы па адным ад кожнай з трох каманд, вучні на дошцы запісваюць дзеясловы з прыстаўкамі. За правільна запісанае слова налічваецца і бал, за хуткасць — і бал дадаткова. Запісваючы слова, вучань павінен растлумачыць правапіс прыстаўкі.

III. Хвілінка чыстапісання.

— Падбярыце аднакаранёвыя словы. Выдзеліце корань, канчатак. Спішыце сказ, устаўце прапушчаныя літары.Сасне не страшныя ні м..ро.., ні сп.кота, ні ве..ер.— Абазначце канчаткі ў словах.IV. Тлумачэнне новага матэрыялу.Спачатку настаўнік праводзіць апытванне па ўжо вядомым матэрыяле.— Назавіце часткі слова.— Што такое корань?— Што называецца прыстаўкай? Для чаго яна служыць?— Што называецца суфіксам? Для чаго ён служыць?— Што называецца канчаткам? Для чаго ён служыць?— Сёння мы пазнаёмімся з часткай слова — асновай слова.— Спішыце словы. Абазначце ў іх канчаткі.Зерне, прырода, старонка, гняздо, галлё, вяселле, кашуля, клён, возера, эскімо, аловак.— Выдзеліце частку слова без канчатка — Гэта аснова слова.— Запомніце! Аснова слова — частка слова без канчатка.Фізкультхвілінка.V. Замацаванне новага матэрыялу.—Дзеці, зараз вам неабходна будзе прачытаць прапанаваныя тэксты, вызначыць аднакаранёвыя словы. Затым спішыце тэкст, у выдзеленых словах абазначце канчатак і аснову.

І варыянтАсаку каса касіла, асака касу прасіла:— Не касі мяне, каса. згіне ўся мая краса. (X. Ляшкевіч.)

ІІ варыянтСёння досвіткам Аўсей злавіў аўсянку ў аўсе.Быў авёс расяны зранку — у расе ўся аўсянка. (К. Камейша.)— Што такое аснова слова?— Як выдзеліць аснову слова? (Змяніць форму слова, выдзеліць канчатак, потым абазначыць частку слова без канчатка. Гэта і ёсць аснова слова.)Работа па групах.— 3 якіх частак можа складацца аснова слова? Складзіце па схемах словы:

1-я група — спісаць, разабраць словы па саставу, карыстаючыся раней вызначаным парадкам разбору слова па саставу.Прыпалкі, абвестка, падгор’е, згустак, прыпынак, падвячорак, нескладуха, пералаз.2-я група — адказаць на пытанні адным словам, адказы запісаць, разабраць словы па саставу.— Хто будуе дамы? (Будаўнік.)— Хто працуе ў калгасе? (Калгаснік.)— Хто працуе ў шахце? (Шахцёр.)— Хго піша апавяданні? (Пісьменнік.)— Хго іграе на цымбалах? (Цымбаліст.)— Хто водзіць паязды? (Машыніст.)— Хто водзіць самалёт? (Лётчык.)VI. Вынікі ўрока. Рэфлексія.—Якую частку слова і чаму можна назваць «сувязным»? (Канчатак. Гэта частка слова служыць для сувязі слоў у сказах.)— Ці існуюць словы без канчаткаў? (Існуюць. Напрыклад, нязмен- ныя словы.)— Ці сустракалі вы словы без асноў? (Не.)— Што такое аснова слова? (Частка слова без канчатка.)— Яквыдзеліць аснову? (Змяніць форму слова, выдзеліць канчатак, по- тым абазначыць частку слова без канчатка. Гэта і ёсць аснова слова.)— Што вас асабліва зацікавіла сёння на ўроку?— Вы добра папрацавалі, дзякуй за ўрок. Мне было вельмі цікава і зусім няцяжка працаваць з вамі.VII. Дамашняе заданне.Практыкаванне № 59. с. 36.Спісаць. Знайсці прыметнікі, разабраць іх па саставу.

І варыянтАсаку каса касіла, асака касу прасіла:— Не касі мяне, каса. згіне ўся мая краса. (X. Ляшкевіч.)ІІ варыянт.Сёння досвіткам Аўсей злавіў аўсянку ў аўсе.Быў авёс расяны зранку — у расе ўся аўсянка. (К. Камейша.)І варыянтАсаку каса касіла, асака касу прасіла:— Не касі мяне, каса. згіне ўся мая краса. (X. Ляшкевіч.)ІІ варыянт.Сёння досвіткам Аўсей злавіў аўсянку ў аўсе.Быў авёс расяны зранку — у расе ўся аўсянка. (К. Камейша.)І варынтАсаку каса касіла, асака касу прасіла:— Не касі мяне, каса. згіне ўся мая краса. (X. Ляшкевіч.)ІІ варыянт.Сёння досвіткам Аўсей злавіў аўсянку ў аўсе.Быў авёс расяны зранку — у расе ўся аўсянка. (К. Камейша.)І варыянтАсаку каса касіла, асака касу прасіла:— Не касі мяне, каса. згіне ўся мая краса. (X. Ляшкевіч.)ІІ варыянт.Сёння досвіткам Аўсей злавіў аўсянку ў аўсе.Быў авёс расяны зранку — у расе ўся аўсянка. (К. Камейша.)І варыянтАсаку каса касіла, асака касу прасіла:— Не касі мяне, каса. згіне ўся мая краса. (X. Ляшкевіч.)ІІ варыянт.Сёння досвіткам Аўсей злавіў аўсянку ў аўсе.Быў авёс расяны зранку — у расе ўся аўсянка. (К. Камейша.)І варыянтАсаку каса касіла, асака касу прасіла:— Не касі мяне, каса. згіне ўся мая краса. (X. Ляшкевіч.)ІІ варыянт.Сёння досвіткам Аўсей злавіў аўсянку ў аўсе.Быў авёс расяны зранку — у расе ўся аўсянка. (К. Камейша.)І варыянтАсаку каса касіла, асака касу прасіла:— Не касі мяне, каса. згіне ўся мая краса. (X. Ляшкевіч.)ІІ варыянт.Сёння досвіткам Аўсей злавіў аўсянку ў аўсе.Быў авёс расяны зранку — у расе ўся аўсянка. (К. Камейша.)І варыянтАсаку каса касіла, асака касу прасіла:— Не касі мяне, каса. згіне ўся мая краса. (X. Ляшкевіч.)ІІ варыянт.Сёння досвіткам Аўсей злавіў аўсянку ў аўсе.Быў авёс расяны зранку — у расе ўся аўсянка. (К. Камейша.)І варыянтАсаку каса касіла, асака касу прасіла:— Не касі мяне, каса. згіне ўся мая краса. (X. Ляшкевіч.)ІІ варыянт.Сёння досвіткам Аўсей злавіў аўсянку ў аўсе.Быў авёс расяны зранку — у расе ўся аўсянка. (К. Камейша.)

Тэма: Аснова—частка слова без канчаткаМэта: замацоўваць паняцце «аснова слова»; развіваць уменне разбіраць словы па саставу; фарміраваць арфаграфічныя ўменні па напісанні слоў з прыстаўкамі з- (с-), раз- (рас-), уз- (ус-); выхоўваць цікаўнасць да беларускага слова; узбагачаць лексічны запас.Ход урокаI. Арганізацыйны момант.— Які настрой у вас?— Чаго жадаеце сабе? Сябрам? Настаўніку?Гульня «Хто больш?» (тэма «Школьныя рэчы»).— Якую школьную рэч трэба выкарыстоўваць як мага менш? (Сцірку.)II. Арфаграфічная хвілінка.Р(а,о)ззл(а, о)ваўся я на с(т, ц)ірку —Мне пр(о, а)(т, ц)ерла (у, ў)сшытку (дз, д)ірку.Буду так (т, ц)(я, е)пер піса(т, ц)ь,Каб нічога (не)с(т, ц)іра(т, ц)ь.— Прачытайце тэкст. Пра што ён? (Пра сцірку.)— Падбярыце сінонім да слова «сцірка». (Гумка, ласцік.)— Які гэта тэкст? (Вершаваны.)— Назавіце словы, якія рыфмуюцца.— Растлумачце напісанне патрэбных літар.— Зачытайце асноўную думку тэкста.— Запішыце гэтыя сказы, раскрываючы дужкі.— Я жадаю вам на ўроку поспехаў, акуратнай працы і трывалых ведаў.III. Хвілінка чыстапісання.

— Запішыце і-ы радок. Якой часткай слова можа быць гэта літаразлучэнне?— Запішыце 2-і радок. Вызначце прыстаўкі, растлумачце іх правапіс.— Складзіце і запішыце сказ са словамі: распісаць, дзённік. Растлумачце пастаноўку коскі.IV. Работа па тэме.— Што такое канчатак?— Што такое аснова слова?— Для чаго служаць прыстаўка і суфікс?— Растлумачце правапіс прыставак ад-, аб-, пад-, над-.— Растлумачце правапіс прыставак раз- (рас-), уз- (ус-), з- (с-).V. Замацаванне тэмы.Дыферэнцыраваная праца па групах.1-я.група.1. Спісаць тэкст.2. Вызначыць прыстаўкі ў дзеясловах.3- Разабраць па саставу словы з памяншальна-ласкавым значэннем.(Пасцельку, жучка, коніка, жабку, мышка.)4. Разабраць 4-ы сказ па членах сказа.5. Палічыць колькасць літар і гукаў у словах: спіць, дзень, ежу.Вожык(У)лесе ж..ў вож..к. Выбраў ён сабемесца (пад)кустом. (На)н..сіў ту- ды ліс..я і моху. Зр..бі.. мя..кую п..сцельку і спі..ь ц..лы дзень. (На)ступіў веч..р. (За)в..руш..ўся вож..к. Ён выле.. (з)п..сцелі і прыслуха..ся. Кругом ст..іць л..сная ціш..ня. Вож..к (па)бег шукаць сабе ежу. Адразу схапіў жучка і коніка. Зл..віў жа..ку. А там і мышка п.мала ў зубы вож..ка.2-я група1. Запісаць тэкст.2. Разабраць 1-ы сказ.3. Разабраць па саставу словы: грыбок, сучок, клубочкам.4. Падабраць аднакаранёвыя словы да слоў: втёрка, зіма, арэх, мароз.Вавёрка

В..вёрка загадзя рыхтуецца (да)з..мы. Яна (з)вос..ні суш..ць гр..6ы, збірае ж..луды і ар..хі. Вавёрка х..вае іх (пад)мох.Гн..здо вавёрка робіць сабе (на)др..ве або (ў)дупле. (У)в..лікі мароз вавёрка скруці...а клубочкам і спіць.з-я група.1. 3апісаць тэкст. У 4-м, 6-м і 7-м сказах вызначыць канчаткі і аснову.2. і-ы сказ разабраць па членах сказа.3. Разабраць па саставу словы: ускраіне, маленькая, цяністы.СаваУлетку мы ж(і, ы)лі ў лаг(е, я)ры. Лаг(е, я)р ра(с, з)м(е, я)шчаўся (у, ў)новай школе. (За)школай ц(е, я)гну(л, ў)ся ст(о, а)ры (т, ц)..ністы лес. (У)лесе но(ч, чч)у кр(і, ы)чала с(о, а)ва. Яе гн(е, я)здо было (у, ў)дупле старой б(е, я)розы, якая расла на (у, ў)скраіне лесу. У дупле с(е, я)дзела м(о, а)ленькая с..ва.1-ю групу правярае настаўнік, 2-ю і 3-ю групы — вучні 1-й групы.7—8 вучняў атрымліваюць пытанні па тэме (ім выстаўляюцца адзнакі).VI. Вынікі ўрока. Рэфлексія.— Што такое аснова?— Што такое канчатак?— Як вызначаецца канчатак?— Калі пішуцца прыстаўкі раз- (рас-), уз- (ус-), з- (с-), ад-, аб-, пад-, над-?— Працягніце выказванні:■ Я навучыўся...■ Я даведаўся...■ Магу расказаць пра...VII. Дамашняе заданне.Разабраць па саставу словы: падказка, прыдарожны, ляснік, трубка, загадка. Скласці і запісаць тры сказы з гэтымі словамі.

Тэма. Вызначэнне канчатна і асновы слова. Правапіс прыставак без- ( бяз-) , бес- (бяс-). не- (ня-)Мэта: адпрацоўваць уменні адрозніваць формы спова ад аднакаранёвых слоў, вызначаць канчатак і аснову слова; сістэматызаваць веды вучняў пра правапіс галосных е (я) у прыстаўках; вучыць утвараць аднакаранёвыя антпонімы з дапамогай прыставак; развіваць інтэлектуальныя здольнасці вучняў; выхоўваць цікавасць да роднай мовы.Ход урокаI. Арганізацыйны момант.— 3 якім наетроем вы прыйшлі наўрок?— Чаго чакаеwе ад урока?II. Хвілінка чыстапісання.

— Склады пераблыталіся, перастаўце іх так, каб атрымаліся словы. Запішыце словы, абазначце, да якой часціны мовы яны адносяцца.— Складзіце і запішыце сказ з любым словам. Падкрэсліце дзейнік, выказнік, абазначце часціны мовы.III. Арфаграфічная хвілінка.— Дзеці, раскрыйце дужкі і запішыце словы правільна. Выдзеліце прыстаўкі і падкрэсліце прыназоўнікі. Разбярыце сказы па членах сказа.Жыта (за)каласілася. Навальніца (на)ляцела (на)лес. Лівень патокамі (па)нёсся (па)зямлі.IV. Тлумачэнне новага матэрыялу.— Сёння на ўроку мы будзем вызначаць аснову і канчатак слоў, пазнаёмімся з правапісам прыставак.— Як знайсці канчатак?— Змяніце словы па пытаннях. Вызначце канчатак і аснову наступ- ных слоў.(Хто? Што?) стол птушка дрэва кніга(Каго? Чаго?)(Каму? Чаму?)(Каго? Што?)(Кім? Чым?)(А6 кім?А6 чым?)— Разгледзьце табліцу «Правапіс прыставак». Як пішуцца прыстаўкі без- (бяз-), бес- (бяс-)?• бес- (бяс-) — перад літарамі, якія абазначаюць глухія зычныя гукі.• без- (бяз-) — перад літарамі, якія абазначаюць звонкія зычныя гукі.— Як змяняецца галосная ў прыстаўках? (Галосная ў прыстаўках можа змяняцца наяў залежнасці ад націску.)Фізкультхвілінка.V. Замацаванне новага матэрыялу.— Якая прыстаўка часцей за ўсё надае супрацьлеглы сэнс назоўнікам? (Не- (ня-).)— Калі пішацца прыстаўка не-, а калі ня-?1) Калектыўная работа.Гульня «Рэдактар».Замяніць дадзеныя пары слоў сінанімічнымі.1. Здагадлівы — не'здагадлівы (кемлівы — ня'кёмлівы).2. Смелы — ня’смёлы (храбры — бяс'страшны).3. Таленавіты — бяз'дарны (здольны — ШЬдольны).2) Работа ў парах.Падбярыце антонімы з прыстаўкамі без- (бяз-), бес- (бяс-) да наступных прымегнтаў: валасаты, каляровы, літасцівы, вінаваты, крытты, слаўны, галасісты, рагаты, шумны, пладавіты, вусаты, насаты, снежны.3) Дыферэнцыраваная работа «Хто больш». Работа па групах.1-я група — прыдумаць і напісаць словы з прыстаўкамі без- (бяз-), бес- (бяс-), з- (с-), раз- (рас-), уз- (ус); растлумачыць правапіс прыставак.2-я група — прыдумаць словы з прыстаўкамі не- (ня-), аб-, ад-, над-, пад-; растлумачыць правапіс прыставак.

4) Самастойная работа.Разабраць словы па саставу.I варыянт II варыянтначнік вугалёкпералесак заснежаныпрыгарадны пасадканастольны масточакмарожанае рачулкатыграня пясочакVI. Вынікі ўрока. Рэфлексія.— Растлумачце правапіс прыставак без- (бяз-), бес- (бяс), не- (ня-).— Ці дасягнулі вы таго, што чакалі ад урока?Закончыце выказванні:Я навучыўся...Я даведаўся...Магу расказаць пра...VII. Дамашняе заданне.ГІрыдумаць і запісаць словы з прыстаўкамі без- (бяз-), бес- (бяс), не- (ня-).

Тэма: Назоўнік як часціна мовы (агульныя звесткі)Мэта: сістэматызаваць веды вучняў пра лексіка-граматычныя прыметы назоўнікаў; узбагачаць слоўнікавы запас вучняў; выхоўваць пачуццё патрыятызму.Ход урокаI. Арганізацыйны момантНастаўнік жадае вучным поспехаў, плённай і сумленнай працы, добрага настрою на ўвесь урок.Джа – джа – джа – багаты ўраджай,Джу - джу – джу – па саду хаджу.Джы – джы – джы – ідуць дажджы.II. Хвілінка чыстапісання

— Назавіце літары-«дажджынкі».— Назавіце літары, якія абазначаюць галосныя гукі і запішыце іх, іагым — літары, што абазначаюць зычныя гукі, запішыце іх. Утварыце і запішыце пары.— 3 літар-«дажджынак» складзіце словы і запішыце іх. (Напрыклад: іёд, лён, лёс, мёд, асёл, сад і інш.)— Што агульнага ў гэтых словах?— Мым яны адрозніваюцца?— Да якой часціны мовы яны адносяцца?— Сярод складзеных слоў знайдзіце і назавіце спачатку адушаўлёныя і ілзоўнікі, затым — неадушаўлёныя.— Складзіце і загіішыце словазлучэнні з гэтымі назоўнікамі.— Якім словам у словазлучэнні (галоўным ці даданым) з’яўляецца плзоўнік?— Складзіце і запішыце сказ з гэтых слоў. Разбярыце сказ па членах, лбазначце зверху часціны мовы.— Якім членам сказа з’яўляецца назоўнік?Фізкулыпхвілінка.* * *Прыплылі хмаркі дажджавыя —Лі, дожджык, лі!Дажджынкі скачуць, бы жывыя, —Пі, жыта, пі!I жыта, схіліўшыся Да зямлі зялёнай,П’е, п’е, п'е!А дожджык, цёплы і вясёлы,Лье, лье, лье!

III. Тлумачэнне новага матэрыялу.— Толькі той, хто добра ведае алфавіт, расшыфруе тэму нашага ўрока. Вам прапануюцца лікі, кожны з якіх адпавядае літары беларускага алфавіту. Ваша задача — суаднесці іх і назваць тэму нашага ўрока.17, 1, 11, 18, 24,17,12,13.(Н А 3 О Ў Н I К.)— Такім чынам, наш урок мы прысвячаем назоўнікам. На працягу занятку мы пашырым веды пра назоўнік як часціну мовы.— Што вам вядома пра гэту часціну мовы?1) Работа па падручніку.Настаўнік звяртае ўвагу дзяцей на правіла, размешчанае на с. 54.— ГІрачытайце правіла.— Што абазначаюць назоўнікі?

— На якія пытанні яны адказваюць?— Якія назоўнікі адказваюць на пытанне «што?», а якія — на пы- танне «хто?»?Табліца 7

2) Фізкультхвілінка.— Я буду называць назоўнікі. Калі назаву адушаўлёны назоўнік, вы стаіце і паднімаеце рукі ўгару. Калі назаву неадушаўлёны назоўнік — прысядаеце, рукі на поясе.Словы: кніга. чалавек, сябар, сшытак, дзяўчынка, пенал, вучань, ало- вак, школа, ранец, школьнік, урок, касманаўт, хлопчык, падручнік.IV. Замацаванне новага матэрыялу.а) Практыкаванне 85, с. 54Вучням прапануецца спачатку прачытаць тэкст практыкавання, а затым пачынаць працу над ім.— Дык хто памог Ірынцы навучыцца вьімаўляць гук [р] ?— Знайдзіце назоўнікі. Пастаўце да іх пытанні: «хто?», «што?».1) Дыферэнцыраваная работа.■ 1-я група — выгіісаць назоўнікі па групах па ўзоры на с. 55.■ 2-я група — спісаць сказы з аднароднымі членамі, падкрэсліць аднародныя члены, вызначыць, якой часцінай мовы яны з’яўляюцца, на якія пытанні адказваюць.— Дзе знаходзіцца наша Беларусь?— Назвы якіх мясцін вам знаёмы?— ІПто вы пра іх ведаеце?— Які горад называюць горадам солі? Чаму?— Назавіце словы, якія пішуцца з вялікай літары.— Да якой часціны мовы яны адносяцца?— Якія назоўнікі пішуцца з вялікай літары?б) Практыкаванне № 87. с. 56 — па варыянтах.■ І варыянт — выпісаць назвы гарадоў.■ II варыянт — выпісаць назвы рэк.■ ІІІ варыянт — выпісаць назвы азёр.— Злучыце назоўнікі першага і другога радкоў. Запішыце.Узор: горад Гомель.Словы: а) горад, возера, пісьменнік, вёска, рака;6) Дняпро, Гомель, Нарач, Якуб Колас, Глебкавічы.— Складзіце і запішыце сказы са словамі «возера Нарач», «пісьмен- шк Якуб Колас».2) Работа ў парах.— Напішыце ў кожным радку замест кропак чацвёртае слова, якое б адносілася да трэцяга так, як другое да першага.Неба — птушка, рака — ...Чалавек — вусны, слон —...Заяц — капуста, свіння — ...Урач — чалавек, ветэрынар — ...— Да якой часціны мовы адносяцца гэтыя словы?— Назавіце назоўнікі, якія адказвагоць на пытанні «хто?», «пгго?».— Успомніце з рускай мовы, на якія тры групы можна падзяліць назоўнікі ў залежнасці ад таго, да якога граматычнага роду яны адносяцца.3) Дыдактычная гульня «Знайдзі сваёмесца».Настаўнік называе назоўнікі. Калі да назоўніка можна паставіць словы «ён», «мой», то да дошкі выходзіць вучань першага рада, «яна», «мая» — другога рада, «яно», «маё» — трэцяга рада.Словы: жанчына, мужчына, дзіця, кніга, падручнік, парасон, птушка, надвор’е, дрэва, літара, дождж, сонца, сукенка, капялюш.— Мы падзялілі словы на тры групы ў залежнасці ад таго, да якога граматычнага роду яны

належаць. Як называецца кожны граматычньг род? Назавіце на рускай мове.Практыкаванне № 88. с. 56. Выконваецца самастойна.V.Вынікі ўрока. Рэфлексія. Дапоўніце сказы:1. Назоўнік — ... мовы.2. Назоўнікі абазначаюць ... і адказваюць на пытанні...,....3. На пытанне «што?» адказваюць назоўнікі, якія абазначаюць ... .4. На пытанне «хто?» адказваюць назоўнікі, якія абазначаюць ... .— Дапоўніце выказванні:■ Я навучыўся...■ Я ведаю...■ Я хацеў бы...VI. Дамашняе заданне.Практыкаванне 89,с. 57. Правіла.

Тэма: Род назоўнікаўМэта: выпрацоўваць уменні вызначаць род назоўнікаў; вучыць правільнаму выкарыстанню ў мове назоўнікаў, род якіх не супадае з родам назоўнікаў у рускай мове; развіваць арфаграфічную піпьнасць; выхоўваць цікавасць да беларускай мовы.Ход урокаI. Арганізацыйны момант. Псіхалагічны настрой на ўрок.* * *Урок бадзёра пачынаем,А я вам поспехаў жадаю.Будзем дружна працаваць,Будзем веды набываць.II. Праверкадамашяягазадання.Практыкаване № 89. с. 57. Якой часцінай мовы з’яўляюцца гэтыя словы?— Назавіце назоўнікі, якія адказваюць на пытанне «хто?».— Назавіце назоўнікі, якія адказваюць на пытанне «што?».III. Арфаграфічная хвілінка. Знайдзіце «лішнія» словы, і вы даведаецеся, якую літару мы будзем пісаць на хвілінцы чыстапісання.Словы: лы(ж, ш)ка, стру(ж, ш)ка, сырае(ж, ш)ка, кні(ж, ш)ка, сце(ж, ш)ка, пера6е(ж, ш)ка, слу(ж, ш)ка, 6ро(ш, ж)ка, мо(ш, ж)ка.— Што агульнага ў гэтых словах? (Усе гэтыя словы назоўнікі.) «Лішнія» словы «брошка» і «мошка», бо ў іх гук [ш] абазначаецца літарай «ш», а ў іншых словах — літарай «ж».— Дайце характарыстыку гуку [ш].— Якія галосныя пішуцца пасля гэтай літары?IV. Хвілінка чыстапісання.

Да якой часціны мовы адносяцца гэтыя словы? (Назоўнікі.)— Якія словы можна падставіць да гэтых назоўнікаў? (Ен мой; яна мая; яно маё.)— Складзіце са слоў прыказку. Растлумачце яе сэнс. Запішыце, абазначце, якой часцінай мовы з’яўляецца кожнае слова ў сказе.Шыла, схаваеш, не, мяшку, ў.— Якія словы называюцца назоўнікамі?— Якія назоўнікі адказваюць на пытанне «хто?», а якія — на пытанне «што?»?Фізкультхвілінка.V. Тлумачэнне новага матэрыялу. Сёння мы будзем вучыцца вызначаць граматычны род пазоўнікаў.На дошцы запісаны словы: сталь. стол, яблык, школа, возера, гальштук, машына, вядро, гара, мядзведзь, кніга, месца, снег, рака, завіруха, чкно, вуліца, партфель, лес, дарога, гай, крэсла.— Раздзяліце назоўнікі па групах.Ён мой Яна мая Яно маё— Пры размяшчэнні назоўнікаў па групах мы раздзялілі іх па родах.(Род — гэта граматычны прызнак назоўнікаў. Назоўнікі бываюць муж- чынскага, жаночага або ніякага роду. Род назоўнікаў не змяняецца.)1) Складанне схемы па новай тэме.

2) Работа над правілам.

ГІрачытаць правіла на с. 57.— Для чаго патрэбна ведаць род назоўнікаў?— Якога роду бываюць назоўнікі?— Якія словы можна падставіць да назоўнікаў мужчынскага, жаночага, ніякага роду?VI. Замацаванне новага матэрыялу.Практыкаванне № 90. с. 58. Якога роду назоўнікі «гусь», «сабака», «кацяня» ў беларускай мове?— Перакладзіце словы на рускую мову і вызначце іх род.— Ці адрозніваецца род гэтых назоўнікаў у беларускай і рускай мовах? Чым?— Ёсць і іншыя словы, якія ў беларускай і рускай мовах ужываюцца ў форме рознага роду. Таму іх трэба ведаць і ўмець правільна ўжываць у сказах.1) Работа па падручніку.

а) Практыкаванне № 91 , с. 59.Запісаць па-беларуску дадзеныя спалучэнні слоў, карыстаючыся «Русско-белорусскнм словарем».Словы: румяное яблоко, густая тень, старая шынель, крутая насыпь, золотая медаль.б) Практыкаванне № 92. с. 6о.— Які лес сабраўся вакол возера?— Назавіце дрэвы, якія растуць у лесе.— Пра якое люстра гаворыцца ў тэксце?— Як вызначалі род назоўнікаў?2) Чытанне падказкі спадарыні Граматыкі.3) Фізкультхвілінка.— Я буду называць назоўнікі рознага роду. Калі назаву назоўнік мужчьгнскага роду — прысядайце; жаночага — уставайце; ніякага — падскоквайце.Словы: дождж, пыл, трава, неба, сабака, гусь, дзяўчынка, сонца, стол, вучаніца, яблык, праца.4) Самастойная работа.Практьгкаванне № 94. с. 6і.5) Работа па еырыянтах.— Дапішыце да першай і апошняй часткі слоў літары так, каб атрымаліся назоўнікі. Вызначце іх род.

VII. Вынікі ўрока. Рэфлексія. Чаму мы вучыліся на ўроку?— Як вызначыць род назоўніка?Чытанне верша на с. 57.— Пра што вьг даведаліся наўроку?— Што паўтарылі?— Якія бьглі цяжкасці?— Што спадабалася на ўроку? Напішыце гэта на сваіх каляровьгх лісточках і прымацуйце да нашага дрэва ведаў (малюнак дрэва фармата А3.)— Вялікі дзякуй за работу, дзеці.VIII. Дамашняе заданне.Практыкаванне 95, С. 62

Тэма: Род назоўнікаўМэта: адпрацоўваць уменні вызначаць род назоўнікаў, правільна спалучаць іх з іншымі словамі, утвараць назоўнікі з дапамогай суфіксаў; пашыраць лексічны запас вучняў; фарміраваць навык супрацоўніцтва.Ход урокаI. Арганізацыйны момант. 3 якім настроем вы прыйшлі на ўрок?— Якім вы бачыце наш урок?II. Праверка дамашняга задання. Што такое назоўнік?— На якія пытанні адхазваюць назоўнікі?— Якую граматычную прымету маюць назоўнікі?— Якога роду бываюць назоўнікі?— Як вызначыць род назоўніка?— Чым адрозніваюцца назоўнікі: сабака, яблык, пыл, медаль, гусь у беларускай і рускай мовах?III. Арфаграфічная хвілінка.Словы: м..тро. тэл..граф, тэл..фон, п..нал, м..тал, с.жунда, кал..к- тыў, дэл..гат. Вызначце, што агульнага ў гэтых словах?— Якая літара пішацца ў першым складзе перад націскам у гэтых словах?— Што абазначаюць гэ гыя словы? Перакладзіце іх на рускую мову.IV. Хвілінка чыстапісання.

Растлумачце сэнс слоў. Запішыце іх, пастаўце націск, падкрэсліце літару «е» ў першым складзе перад націскам, абазначце род назоўнікаў.Калектыў — група людзей, аб’яднаных аіульнай працай, інтарэсамі. Калектыў, калектыўна, калектывіст.Дэлегацыя — група дэлегатаў ад якой-небудзь дзяржавы, арганіза- цыі, калектыву.Дэлегацыя, дэлегат, дэлегатка. Складзіце сказ, ужываючы дадзеныя словы:На, працоўны, з’езд, калектыў, дэлегацыю, адправіў. Абазначце род назоўнікаў.* * *Як тупну нагойДы прытупну другой,Кругам пакружуся,Усім людзям пакажуся!V. Тлумачэнне новага матэрыялу. Зараз мы будзем даследвадь словы. Нам неабходна перакласці назоўнікі на беларускую мову і з дапамогай слоўніка вызначыць іх род.Крыса — пацук (м. р.).Калоша — галёш (м. р.).Яблоко — яблык (м. р.).Пачка — пачак (м. р.).Внсок — скронь (ж. р.).Полынь — палын (м. р.).Гармонь — гармонік (м. р.).Кофе — кава (ж. р.).Охапка — ахапак (м. р.). 3 якой часцінай мовы часцей за ўсё звязаны назоўнік? Як яшчэ можна вызначыць род назоўніка? (Адказы.)VI. Замацаванне новага матэрыялу. Пры выкананні практыкавання можна звяртацца да памяткі. Падбярыце да прыметніка назоўнік. Запішыце словазлучэнні. Абазначце род назоўнікаў.Словы: высокі — ..., густы — ..., страшэнны — ..., вялікая — ..., салдацкі —..., шырокая — .... (Насып, цень, боль, шынель, гусь, далонь.)

3 дапамогай якой часціны мовы вы вызначылі род назоўнікаў?1) Работа па падручніку.Практыкаванне № 97. с. 62. Якія з прыметнікаў з’яўляюдца антонімамі?■ 1 варыянт — практыкаванне 98, с. 63.■ II варыянт — падабраць антонімы да слоў:Шум —..., лета — д з е н ь — ..., дабро —..., верх —..., старасць —..., радасць —....2) Зрокавая хвілінка.

Прачытайце прыказкі. Растлумачце іх сэнс. Напішыце ў тым парадку, як патрабуе шыфр (гл. табл. 8, с. 65). Устаўце прапушчаныя літары, растлумачце напісанне слоў у дужках.Маленькая л..нота (да)в..лікай дарасце.Чалавек невучоны, як тапор нет..чоны.У гулыпая і дах (не)ц..чэ, і печ (не)п..чэ.Гультай (за)работу — мазоль (за)руку.Гультайства горш (за)хваробу.Шыфр

VII. Вынікі ўрока. Рэфлексія. Якога роду бываюць назоўнікі? Як вызначыць род назоўніка?Што спадабалася вам на ўроку?Што хацелі б выканаць яшчэ раз, а што — зрабіць інакш? Якім атрымаўся наш урок? Ці спраўдзіліся нашы пажаданні? Якія гэта словы? (Прыметнікі.) У чым яны дапамаглі нам на ўроку? (Вызначаць род назоўнікаў.) Вялікі дзякуй за работу, дзеці. Працягніце выказванні:■ Я ўспомніў...■ Мне спадабалася...VIII. Дамашняе заданне.Практыкаванне № 99. с. 64. Прачытайце заданне да практыкавання № юо. с. 64. Ці ўсё зразумела? 3 дапамогай чаго вам пагрэбна ўтварыць назоўнікі жаночага роду?

Тэма: Лік назоўнікаўМэта: сістэматызаваць веды вучняў пра лік назоўнікаў, адпрацоўваць уменне сярод шэрагу назоўнікаў вылучаць тыя, якія маюць толькі адзін лік: адзіночны ці множны; развіваць інтэлектуальныя здольнасці вучняў; выхоўваць цікавасць да вывучэння беларускай лювы.Ход урокаI. Арганізадыйны момант. Добры дзень, дзеці! Давайце ўсміхнемся адзін аднаму. Хай такі добры настрой у нас будзе на працягу ўсяго ўрока.II. Праверка дамашняга задання.Практыкаванне № юо. с. 64.Настаўнік. Што такое назоўнік?Якога роду бываюць назоўнікі?Як вызначыць род назоўніка?Што спадабалася вам на мінулым уроку?Якая часціна мовы дапамагае вызначыць род назоўніка?III. Хвілінка чыстапісання. Выкарыстоўваючы схему, сфармулюйце заданні, каб даведацца тэму хвілінкі чыстапісання.

Якую літару мы будзем пісаць на хвілінцы чыстапісання? (Літару «г».) Яна з’яўляецца першай у кожным слове схемы. Дайце ёй характарыстыку. Які парадак літар у ланцужку?га га гааа гаааа г агг агггЗапішыце словы, якія ў вас атрымаліся на наступным радку. Галалёд, гусеніца, газ, галіна, гітара, галубы.Што агульнае ў гэтых слоў? (Назоўнікі.)Абазначце род назоўнікаў.Якое слова можа быць лішнім? (Галубы.) Чаму? (Абазначае некалькі прадметаў, а астатнія — адзін прадмет.)Як вызначылі род гэтага назоўніка?1) Работа са скорагаворкай.Галубыя галубы гулялі ў галубятні. Знайдзіце арфаграмы.Запішыце скорагаворку па памяці. Разбярыце сказ па членах сказа. Абазначце часціны мовы. Абазначце род назоўнікаў.2) Фізкультхвілінка.IV. Тлумачэнне новага матэрыялу.Мы ўжо ведаем з рускай мовы, што назоўнікі могуць называць адзін прадмет або некалькі.Прачытайце словы, запісаныя на дошцы.Словы: аловак. сшыткі, крэсла, алоўкі, сшытак, крэслы.Якой часцінай мовы яны з’яўляюцца?Раздзяліце назоўнікі на дзве групы.Аловак АлоўкіКрэсла КрэслыСшытак СшыткіЧаму менавіта так вы аб’ядналі назоўнікі па групах?Назоўнікі, якія абазначаюць адзін прадмет, знаходзяцца ў форме адзіночнага ліку і ўвайшлі ў першую групу.Якія назоўнікі ўвайшлі ў другую групу? (Назоўнікі множнага ліку.) Па якой прымеце вы аб’ядналі гэтыя назоўнікі?Назоўнікі, якія абазначаюць некалькі прадметаў, знаходзяцца ў форме множнага ліку.Прачытайце словы парамі.

Як змяніліся назоўнікі?Змяненне назоўнікаў па ліках — гэта друтая граматычная прымета назоўнікаў.Выдзеліце канчаткі назоўнікаў.Што змяняецца ў назоўніках пры змяненні іх па ліках? (Канчаткі.)Састаўленне схемы.

V. Замацаванне новага матэрыялу.1) Работа па падручніку.Чытанне падказкі спадарыні Граматыкі с. 64.а) Практыкаванне 101, с. 64 - вуснаб) Практыкаванне 102. с. 65.1 варыянт — практыкаванне103. с. 66.II варыянт — практыкаванне 104 с. 66.2) Фізкультхвілінка. Я буду называць назоўнікі. Калі назаву назоўнік адзіночнага ліку, вы нахіляецеся ўперад, рукі — назад. Калі пачуеце назоўнік множнага ліку, прагніцеся назад, рукі — перад сабой.Словы: дом, дамы, горад, гарады, вуліца, вуліцы, загадкі, загадка, дзіця, дзеці.3) Работа па падручніку.а) Практьгкаванні № 105. с. 66 і № 106. с. 67 — самастойна (на выбар).Чытанне падказкі спадарыні Граматыкі.б) Практыкаванні № 107, 108. с. 68 — па варыянтах.І варыянт — практыкаванне № 107. с. 68.2 варыянт – практыкаванне 108, с. 68в) Практыкаванне № 109. с. 68 — вусна.4) Работа па групах.1-я група — скласці і запісаць сказы з дадзеных слоў; выдзеленыя назоўнікі змяніць, як патрабуе сэнс; абазначыць род і лік назоўнікаў.Рыхтуюцца, восенню, вырай, у, птушка.Чубатыя, сініца. па, галінах, скачуць.Пралятаюць, шумам, з, драздоў, чарадка.Сціхнуць, птушыныя, песня. у лесе, у, полі.Доўгі, птушак, і, цяжкі, шляхі. чакае.2-я група — запісаць сказы, устаўляючы ў іх прапушчаныя словы, якія знаходзяцца ў табліцы 9.Табліца 9

-Сказы:1. Шпакоўня — гэта ... для птушак.2.. — гэта дом для сабакі.3Вулей — гэта дом ... .4Сальніца — гэта... для солі.5Хлебніца — гэта посуд ....6.. .. — гэта посуд для масла.Падкрэсліце вядомыя арфаграмы.

Вызначце род і лік назоўнікаў.VI. Вынікі ўрока. Рэфлексія. Як змяняюцца назоўнікі?Што абазначаюць назоўнікі адзіночнага ліку?Што абазначаюць назоўнікі множнага ліку?Што змяняецца ў назоўніках пры змяненні ліку?Што вы даведаліся пра назоўнікі: малако, цукар, цішыня, цемра і інш.?Што вы даведаліся пра назоўнікі, якія ўжываюдца толькі ў множ- мым ліку? (Немогуць быць аднесены ні даякога граматычнага роду.)У кожнага на парце ляжыць сонейка. Калі ў вас добры настрой, на- малюйце яму ўсмешку, абыякавы — рысачку, дрэнны — дугу. Падыміце свае сонейкі.VII. Дамашняе заданне.Практыкаванне № цо. с. 68.

Тэма: Скланенне назоўнікаўМэта: узнавіць веды вучняў пра змяненне формы (канчаткаў) назоўнікаў па пытаннях; пазнаёміць з назвамі склонаў і склонавымі пытаннямі назоўнікаў; даць першаснае ўяўленне пра скланенне назоўнікаў; пашыраць актыўны слоўнікавы запас вучняў; садзейнічаць выхаванню ашчадных адносін да прыроды.Ход урокаI. Арганізацыйны момант Дэвіз нашага сённяшняга ўрока: «Хто без навукі, той як бязрукі».Растлумачце прымаўку.Я спадзяюся, што сённяшні ўрок прынясе вам новыя веды, а зна- чыць, і новыя радасці.ІI. Праверка дамашняга задання. Як змяняюцца назоўнікі? Што абазначаюць назоўнікі адзіночнага ліку? Што абазначаюць назоўнікі множнага ліку?ІII. Арфаграфічная хвілінка.* * *Дождж..к сее беспрастанку,Вец..р свішча так, я звер...Колькі луж..н каля ганку!А гр..зі, гр..зі цяпер! Устаўце прапушчаныя літары. Растлумачце іх правапіс. Вызначце га лоўныя члены сказа. Назавіце словы, у якіх не супадае колькасць гукаў і літар. Чаму? Назавіце назоўнікі. Вызначце іх род, лік.I. Хвілінка чыстапісання.

Падбярыце аднакаранёвыя словы да запісаных слоў. Падбярыце сінонімы да слоў «завіруха», «завея».Пісьмо па памяці.Белая завея завывае звонка.Толькі зелянее надракой сасонка. Падкрэсліце назоўнікі, абазначце іх род і лік.II. Тлумачэнне новага матэрыялу.Сёння мы працягнем назіраць за назоўнікамі. Мы павінны даведацца, як змяняюцца назоўнікі.1) Работа па падручніку.Чытанне падказкі спадарыні Граматыкі.Што заўважылі? Чаму адно і тое ж слова (назоўнік) мае розныя канчаткі? Прачытайце словазлучэнні, якія ў вас атрымаліся. Якія пытанні паставілі да слова «камень»? Як змяняецца назоўнік? (Па пытаннях.) Змяненне назоўнікаў па пытаннях называецца змяненнем па склонах, або скланеннем.Чытанне правіла на с. 70.2) Фізкультхвілінка.* *Зайцы ў лесе робяць хаты,Мох падносяць зайчаняты.Ім мядзведзь дапамагае —Ён пляцоўку расчышчае:Будзе тут дзіцячы садДля маленькіх зайчанят.VI. Замацаванне новага матэрыялу.1) Работа па падручніку.

a)практыкаванне 112,с. 70

Пра каго гаворыцца ў тэксце? Што вы даведаліся пра лісу?

б) Практыкааанне 113,с. 70 — вусна.Знаёмства з назвамі склонаў назоўнікаў на беларускай мове.в) Практыкаванне № Ц4. с. 71 — чытаць па ролях. На якія пытанні адказваюць назоўнікі ў назоўным, родным, давальным, вінавальным, творным і месным склонах? Які склон заўсёды ўжываецца без прыназоўніка? Чым месны склон адрозніваецца ад усіх астатніх?2) Састаўленне табліцы.

3) Работа па падручніку.Чытанне падказкі спадарыні Граматыкі.б) Практыкаванні 116, 117 — па варыянтах.I варыянт — практыкавашіе-116 с. 73.II варыянт — драктыкаванне117, с. 74.4) Работа па групах.1-я група — пры спісванні ўставіць замест кропак назоўнік «сасна»; змяніць яго ў адпаведнасці з пытаннямі; вызначыць яго склон.У лесе расла (што?) ... . Каля (чаго?) ... прытулілася бярозка. (На чым?) ... у дупле знайшла сабе прытулак вавёрка. А пад (чым?) ... вожык зрабіў сабе норку. Злосны вецер налятае на (што?) ... . Але (чаму?) ... гэта не шкодзіць. Моцна трымаецца (што?) ... за зямлю сваімі карэннямі.

2-я група — замест кропак у дужках паставіць патрэбныя склонавыя пытанні; запісаць, што атрымалася.Назоўны: (...) школьнік, (...) школа.Родны: няма (...) школьніка, (...) школы.Давальны:рады (...) школьніку, (...) школе.Вінавальны: бачу (...) школьніка, (...) школу.Творны: задаволены (...) школьнікам, (...) школай.Месны: пісалі аб (...) школьніку, сустрэўся ў (...) школе.VII.Вынікі ўрока. Рэфлексія. Як змяняюцца назоўнікі? Як вызначыць склон назоўніка? Якія пьгганні ставяцца да неадушаўлёных назоўнікаў? Звернемся да дэвізу нашагаўрока. (Паўтараюць.) Што вы адчуваеце ў канцы нашага занятку?VIII.Дамашняе заданне.Практыкаванне № п8. с. 74.

Тэма: Скланенне назоўнікаўМэта: замацаваць паняцце «скланенне»; вучыць дзяцей запамінаць назвы склонаў і склонавых пытанняў;развіваць інтэлектуальныя здольнасці вучняў; выхоўваць цікавасць да вывучэння беларускай мовы.Ход урокаI. Арганізацыйны момант.* *За парты зноў паклікаў насЗванок — жаўрук вясёлы.Дзень добры, родны светлы клас!Дзень добры, маці-школа! Вызначце тып тэксту. (Вершаваны.) Знайдзіце словы-рыфмы. Знайдзіце звароткі ў сказах. Растлумачце лексічнае значэнне слова «жаўрук». Назавіце назоўнікі ў гэтым тэксце, вусна вызначце іх род.II. Праверка дамашняга задання.1) Работа па варыянтах.Запісаць словы, змяніўшы іх лік.1 варыянт: у адзіночным ліку, II варыянт — у множным ліку.I варыянт: землі, сосны, рэкі, дні, агуркі, сёстры.II варыянт: звер, кот, дом, боб, воўк, леў. Якімі правіламі вы карысталіся? (е,ё ► я; о, э► а; дз.)2) Карткі для індывідуальнай работы на этапе праверкі дамашняга задання.Запісаць назоўнікі ў 3 слупкі.Мыш, нара, вожык, ліса, мядзведзь, воўк, ягня, яйка, яшчарка, янот, нсень, заяц, дрэва, сабака, барсук, пяро, алень, вавёрка, лось, дупло.Запісаць словы-антонімы, вызначыць іх род.Шум (м. р.) — цішыня (ж. р,).Холад—Лета —Дзень—Дабро —Верх —III. Хвілінка чыстапісання.3 гэтай літары пачынаюцца назвы 3-х месяцаў года, у кожнай пары года па 1-м месяцы, акрамя вясны. Пра якія месяцы ідзе гаворка? (Люты, ліпень, лістапад.) 3 гэтай літары пачынаюцца назвы ляснога звера (з памяншальна- ласкальным суфіксам) і грыбоў. (Лісічка.) Якія гукі можа абазначаць гэтая літара? Дайце ім характарыстыку.

Растлумачце лексічнае значэнне кожнага слова. Разбярыце па саставу словы «лісяняты», «лісічка». Складзіце і запішыце сказ са словам «ліса».Рыжая лісіца схавалася ад паляўнічых у нары. Разбярыце сказ па членах сказа і часцінах мовы. Вызначыце род і лік назоўнікаў.IV. Тлумачэнне новага матэрыялу.Практыкаванне № 112. с. 70. Прачытайце тэкст. Пра каго ў ім гаворыцца? (Адказы.) Як вы здагадаліся? Запішыце тэкст, устаўляючы слова «ліса». Што змянілася ў слове? Чаму? Што такое скланенне?Фізкультхвілінка.V. Замацаванне новага матэрыялу.

1) Праца па табліцы.

Колькі склонаў у беларускай мове? Назавіце іх. Назавіце склонавыя пытанні і словы-памочнікі. Які склон не мае прыназоўнікаў?Праскланяйце словы: і-ы рад — брат; 2-гі рад — сястра; 3-ці рад — сонца. (Па аднаму вучню кожнага рада працуюць каля дошкі.)Практыкаванне № 116. с. 73—74. Вусна вызначыць склон назоўнікаў.2)Самастойная работа. Работа па групах.1-я група — практыкаванне № 117. с. 74 — па ўмове практыкавання.2-ягрупа — практыкаванне № 111. с. 69—70 — чатыры сказы калектыўна. Вызначаем склон назоўнікаў.3)«Вузельчыкі на памяць». Падрыхтуйце адказы на пытанні:1. Што такое скланенне?2. Колькі склонаў у беларускай мове? Назавіце іх.3. Як вызначыць склон назоўніка? (С. 75.)VI. Вынікі ўрока. Рэфлексія. Вызначце адным словам сваю працу, працу сяброў і настаўніка.Дзякуй вам за плённую працу.VII. Дамашняе заданне.Практыкаванне № 118. с. 74—75.

Тэма: Складанне тэксту па серыі малюнкаўМэта: пашыраць лексічны запас вучняў; выпрацоўваць уменне правільна складаць тэкст; выхоўваць чуллівыя адносіны да прыроды, пачуццё гумару.

Ход урокаI. Арганізацыйны момант. Псіхалагічная хвілінка.Гульня «Ланцужок пажаданняў».Дзеці па чарзе жадаюць адзін аднаму поснехау, плённай працы, добрага настрою на ўроку і г. д.II. Паэтычная хвілінка.* *Ве(ц, т)ер вестку (у, ў)лес прынёс:Хутка (за)трашчыць м,.роз.Птушак запытаў, зв..роў,(Да)зімы хто як гатоў.Сн..гірам, шчыглам, сініцам(У)б..ры (у, ў)жо (не)с..дзіцца.(Па)л..целі (да)лю(д, дз)ей,Дзе ц..плей і вес..лей. Пра што гаворыцца ў тэксце? Вызначце тэму ўрока па гэтым вершы. Пра якіх птушак прачыталі? Якіх яшчэ птушак можна сустрэць зімой? Як ім жывецца? Куда яны ляцяць? Што мы можам зрабіць для іх? (Адказы.) Зараз мы будзем складаць тэкст па серыі малюнкаў.III. Арфаграфічная хвілінка. У папярэднім тэксце ўставіць літары, раскрыць дужкі, растлумачыць правапіс арфаграм.Фізкультхвілінка «Пералётныя і зімуючыя птушкі».Настаўнік называе птушак. Калі яны пералётныя — рукі ў бок, калі іімуючыя — рукі ўніз.IV. Тлумачэнне новага матэрыялу.Практыкаванне №120, с. 76.Гутарка па малюнках, адказы на пытанні, складанне па 2—3 сказы да кожнага малюнка.1 малюнак — «У майстэрні». Каго мы бачым? Якая пара года? Як здагадаліся? Дайце дзецям імёны. Чым займаюцца хлопчыкі? Для каго яны робяць кармушкі?А рфаграфічная падрыхтоўка : майст.рня, хлопч..кі, к..рмушка, с(т, ц)южа. Запісаць сказы з гэтымі словамі.2 малюнак — «Школьны сад». Куды пайшлі дзеці? Чаму кармушку павесілі на дрэва? Што насыпалі ў кармушку?Арфаграфічная падрыхтоўка: лесвіца, зерне, насенне, др..ва, г..ліна, в..ро..ка.3 малюнак — «Хітры кот». Якія птушкі прыляцелі да кармушкі? Хто назірае за імі? Што зрабіў кот?Арфаграфічная падрыхтоўка: сінічкі, падбіраецца, скокнуў, пільнуе, разл..целіся, застаўся (у, ў)кармушцы.4 малюнак — «Няўдалае паляванне». Дзе сядзяць сінічкі? Што здарылася з кармушкай? Катом?Арфаграфічная падрыхтоўка: весела чырыкаюць, развалілася, упаў (на)зямлю.Скласці і запісаць тэкст. Прыдумайце і запішыце працяг апавядання. Вызначце склон на- зоўнікаў.V. Вынікі ўрока. Рэфлексія.Чытанне апавяданняў. Вызначце свой настрой на «дрэве настрою».

VI. Дамашняе заданне.Практыкаванне № 122. с. 77.

Тэма: Скланенне назоўнікаўМэта: замацаваць веды па тэме (назвы склонаў, склонавыя пытанні); развіваць уменне ставіць пытанні і вызначаць склоны назоўнікаў (пры дапамозе табліцы); фарміраваць арфаграфічны навык, уменне тлумычыць напісанае.Ход урокаI. Арганізацыйны момант. Псіхалагічная хвілінка.

Заплюшчыце вочы, узгадайце сваю самую вялікую перамогу. Успомніце, як вы сябе адчувалі. Запомніце свае адчуванні. Расплюшчыце вочы. Прыступаем да працы.II. Актуалізацыя ведаў. Што такое скланенне? Колькі склонаў у беларускай мове? Як вызначыць склон назоўніка?Практыкаванне № 115. с. 73. Спісаць назвы склонаў і пытанні да іх.Індывідуальная работа.3 дапамогай практыкавання № 115. с. 73 праскланяць словы. (Працуюць з вучні.)Сасна, зямля Стол, неба Ноч, радасцьIII. Тлумачэнне новага матэрыялу.Практыкаванне № 119. с. 75. Прачытайце тэкст практыкавання. Вызначце тэму і тып тэксту. Знайдзіце фразеалагічны зварот у тэксце. Выпішыце выдзеленыя назоўнікі разам са словамі, ад якіх яны залежаць. Пастаўце пытанні, вызначце склон.Разабраць па саставу: грыбныя, лісічку.IV. Хвілінка чыстапісання.

— Знайдзіце агульнае ў словах. (Назоўнікі, ж.р., пачынаюцца на «з».) Зрабіце разбор наступнага сказа:Зімой кружаць завеі і завірухі.V. Замацаванне новага матэрыялу.Праца па групах.1-я група — практыкаванне № 124. с. 77—78 — спісаць тэкст, дапісваючы канчаткі, выдзеліць іх, вызначыць склон назоўнікаў.1.Даць загаловак.2.Разабраць 3-і сказ.3.Вусна пераказаць тэкст.2-я група — практыкаванне № 123. с. 77 — спісаць тэкст, паставіць назоўнікі ў патрэбным склоне, выдзеліць канчаткі, вызначыць склон.3 двума словазлучэннямі скласці і запісаць сказы.Палічыць гукі і літары ў словах: партфель, падарожжа, гусь.3-я група — практыкаванне № 122. с. 77 — спісаць тэкст, вызначыць склон назоўнікаў (пры дапамозе памяткі).1.Разабраць 1-ы сказ.2.Разабраць па саставу словьг: агеньчыкі, галінкі.1-я група працуе самастойна, потым праводзіцца ўзаемаправерка і праверка настаўнікам.Па адным вучні з 2-й і з~й групы працуюць ля дошкі. Потым праводзіцца праверка.VI. Вынікі ўрока. Рэфлексія.Тэст «Так ці не».Калі адказ станоўчы («так»), ставіцца «+», адмоўны («не») — «-».1.У беларускай мове 6 склонаў. (+.)2.Родны склон адказвае на пытанні: «каго?», «чаго?». (+.)3.Назоўны склон адказвае на пытанні: «кім?», «чым?». (-.)4.Месны склон ужываецца без прыназоўнікаў. (-.)5.Каб вызначыць склон назоўніка трэба паставіць пытанні. (+.) Працягніце выказванні:Усё зразумела, магу расказаць...Неўпэўнены, трэба папрацаваць...Нічоі а не зразумеў, гіатрэбна дапамога...VII. Дамашняе заданне.Практыкаванне № 125. с. 78. Выконваць паўмове падручніка.

Тэма: Назоўны склонМэта: фарміраваць арфаграфічны навык і арфаграфічную пільнасць; пашыраць лексічны запас вучняў; развіваць інтэлектуальныя здольнасці дзяцей; фарміраваць пачуццё павагі да роднага слова.Ход урокаI. Арганізацыйны момант. Псіхалагічная хвілінка.* *Як ты дорага мне, мая родная мова!Мілагучнае, звонкае, спеўнае слова! Падбярыце прыметнікі да слова «ліова». (Родная, ласкавая, ліілагуч- ная, прыгожая, звонкая,

цікавая.)II. Актуалізацыя ведаў (па падручніку).Практыкаванне № 126. с. 78. Прачытайце тэкст. Што агульнага з нашым тэкстам? Зачытайце асноўную думку. Сфармулюйце тэму ўрока. Спішыце тэкст, змяняючы словы. Вызначце склон назоўнікаў.III. Хвілінка чыстапісання.

Растлумачце лексічнае значэнне апошняга слова. Вызначце ў ім корань. Разбярыце сказ па членах сказа, вызначце часціны мовы. Вызначце склон назоўніка, які з’яўляецца дзейнікам:Паштальён прынёс мне паштоўку ад сябра.IV. Тлумачэнне новага матэрыялу.Пачынаючы працу над назоўным склонам, настаўнік просіць дзяцей успомніць табліцу «Склоны, пытанні, прыназоўнікі», праца над якой вялася наўроку па тэме «Скланенне назоўнікаў».Дзеці ўзнаўляюць у памяці назвы склонаў, склонавыя пьгганні і прыназоўнікі для кожнага склону. Назавіце і-ы склон. На якія пытанні ён адказвае? 3 якім прыназоўнікам ужываецца? Якімі членамі сказа з’яўляюцца назоўнікі, якія стаяць у гэтым склоне? (Адказы.) Скласці і запісаць апорны канспект у сшытках.Н. скл. (хто? што?) — дзейнік.У парах расказаць па апоры ўсё пра назоўны склон.V. Замацаванне новага матэрыялу.Практыкаванне № 129, с. 79—80. Прачытайце тэкст. Які ён — празаічны або вершаваны? На якую тэму? Спішыце, устаўляючы літары, вызначце склон назоўнікаў. Перакладзіце слова «пара» на рускую мову, абазначце род гэтага назоўніка. Разбярыце па саставу слова «вадалаз».Самастойная работа.1-я група — практыкаванне № 131. с. 8о—8і.1.Даць тэксту загаловак.2.Спісаць, вызначыць склон усіх назоўнікаў.3.Сказы разабраць па членах сказа.Адзін вучань працуе ля дошкі. Потым праводзіцца праверка.Растлумачце сэнс прыназоўнікаў з практыкавання № 130. с. 8о.2-я група — практыкаванне № 130. с. 8о.1.Спісаць, устаўляючы прапушчаныя літары.2.Падкрэсліць назоўнікі ў назоўным склоне.3.Выдзеленыя словы падзяліць для пераносу.Дадатковае заданне.Вызначыць лексічнае значэнне слова «дапытлівы». Перадаць гэта астатнім вучням.Адзін вучань працуе ля дошкі, потым праводзіцца праверка.з-я група.1.Скласці і запісаць сказы са словамі: восень, зіма, дрэвы, людзі.2.Падкрэсліць дзейнік і выказнік, вызначыць склон дзейніка.3.Падрыхтаваць паведамленне пра назоўны склон.VI. Вынікіўрока. Рэфлексія. Пра што гаварылі? Назавіце пытанні назоўнага склону. Якім членам сказа з’яўляецца назоўнік у назоўным склоне? Ці задаволены вы сваёй працай?

Хто ўпэўнены ў сваіх ведах? Раскажыце пра назоўньг склон.VI. Дамашняе заданне.Запісаць пяць сказаў. Падкрэсліць дзейнікі, вызначыць іх склон.

Тэма: Родны склонМэта: выпрацоўваць веды пра родны склон назоўніка; фарміраваць арфаграфічную пільнасць; пашыраць лексічны запас вучняў; карэкціраваць арфаграфічны навык; фарміраваць дапытлівасць, цікаўнасць.I. Арганізацыйны момант.* *Празвінеў яванок.Пачынаецца ўрок.Будзем добра працаваць. Прачытайце чатырохрадкоўе з лагічным націскам на падкрэсленых словах. Запішыце сказ, які вам больш спадабаўся.II. Хвілінкачыстапісання.

Расшыфруйце тэму ўрока. (Родны склон.)

Што запісалі на другім радку? (Прыназоўнікі, якія стасуюцца з назоўнікамі ў родным склоне.) Пастаўце назоўнікі ў форме роднага склону, запішыце іх.Радзіма, Беларусь, народ. Запішыце сказ. Растлумачце яго сэнс.Без Радзімы чалавеку вельмі цяжка.III. Тлумачэнне новага матэрыялу. Раскажыце пра родны склон, карыстаючыся табліцай.Запішыце апорную схему.Р. скл. — няма (каго?) (чаго?); ад, без, з, з-за, у, каля, да, для; даданы член сказа. Раскажыце адзін аднаму ў парах усё, што вы ведаеце пра родны склон назоўніка.IV. Замацаванне новага матэрыялу.Практыкаванне № 133. с. 82 — франтальна. Праца над правілам.1) Работа па групах.1-я група — практыкаванне № 135. с. 82—83 (паўмове падручніка).1.Скласці і запісаць тры сказы.2.Вызначыць прыстаўкі ў дзеясловах.Адзін вучань працуе каля дошкі (праверка —► апытанне —► адзнака).2-я група — практыкаванне № 134. с. 82 (па ўмове падручніка).1.Разабраць па саставу словы: гадзінніка, падручнік.2.Апошні сказ разабраць па членах сказа.3.Вызначыць род і лік назоўнікаў у і—3 сказах.Адзін вучань працуе ля дошкі (праверка —► пытанні па тэме —► адзнака).3 вучні — адзнака за самастойную працу ў сшытках.Адначасова 2 вучні працуюць па картках індывідуальна.Картка №1Прачытай і адгадай загадкі. Спішы, вызнач склон назоўніка.Ні сцежкі, ні дарожкі, толькі залатыя рожкі. Без пілы, без сякеры, а масты будуе. 3 вады нарадзіўся і ў ваду ператварыўся.Лёгка з зямлі падымаеш, а далей сваёй рукі не кінеш.(Адгадкі: месяц, мароз, снег, пяро.)

Картка № 2Спішы, раскрываючы дужкі. Вызнач склон назоўнікаў.Над нарой (ліса) жыла вавёрка. Вавёрка скакала з (галінка) на (галінка), насміхалася з (ліса). Аднойчы раніцай (ліса) легла каля (нара), прыкінулася мёртвай. Вавёрка кінула ў (ліса) шышку. Ліса не зварухнулася. Тады вавёрка прабегла каля (ліса).

2)Развіццё маўлення.а) Практыкаванне № 136. с. 83 — перакласці на рускую мову (вусна).б) Практыкаванне № П7. с. 83—84 — скласці сказы, вызначыць склон назоўнікаў (вусна).3)Рубрыка «Гавары правільна», с. 85.V. Вынікі ўрока. Рэфлексія. Пра які склон гаварылі? Якія ў яго словы-памочнікі? На якія пытанні адказвае назоўнік у родным склоне? 3 якімі прыназоўнікамі ўжываецца назоўнік у родным склоне? Якім членам сказа з’яўляецца назоўнік у родным склоне? Раскажыце пра значэнне роднага склону. 3 якім настроем заканчваеце ўрок? Ці задаволены сваёй працай?V. Дамашняе заданне.Практыкаванне 138,с. 82

Тэма: Давапьны склонМэта: выпрацоўваць веды пра давальны склон назоўніка; фарміра- ваць арфаграфічны навык; пашыраць лексічны запас вучняў; карэкці- раваць арфаграфічны навык; фарміраваць навык супрацоўніцтва.Арганізацыйны момант.* *Добрым настроем.Усмешкай сустрэнь Ясны, бязвоблачны,Сонечны дзень.Настаўнік. Прачытайце чатырохрадкоўе з лагічным націекам на вы- дзеленых словах.ГІажадайце сваім сябрам добрага настрою, усмешак, плённай працы.Арфаграфічная хвілінка.і-я група — спісаць тэкст, устаўляючы прапушчаныя літары, вызна- чыць род, лік, склон назоўнікаў; вусна прыдумаць працяг тэксту,Ст..яла (т, ц)ёплае надвор’е. Ві(т, ц)я (с, з)біраў яг..ды. Ён х..дзі(у,ў) (па)лесе і (за)блу(д, дз)іўся. (Не)ведае хлопчык д..рогі (з)лесу.2-я група — пісьмо пад дыктоўку; вызначыць склон назоўнікаў.Адзін вучань працуе каля дошкі.

Пчолы збіралі з кветак нектар. 3 высокай таполі зляцела прыгожая птушка. Халодны вецер зрывае з дрэў апошняе лісце.Хвілінка чыстапісання.* *Літара выходзіць на дарожку,Горда выставіла ножку.Пібы мяч, надзьмула грудзі,Выхваляцца, пэўна, будзе.

НастаЎнік. Палбяпыпе словы ттагхемы:

Вызначце агульнае ў гэтых назоўніках. (Аднолькавае: назоўнікі, адз. л., адказваюць на пытанне «што?», пачынаюцца на «я», роднас- ныя; рознае: розны род (м. р., ж. р., н. р.), 2 склады (яблык) і з склады(яблыня, яблычка).)УР Г ~ ГЛл ма. іьіісах эші-ўм/жчф яолм/ні.Выпраўце памылкі і запішыце сказ правільна. (На яблынях жаў- цеюць яблыкі.)Тлумачэнне новага матэрыялу.Настаўнік. Мы прачытаем разам з вамі тэкст пра яблыкі прлкты- каванне № 139, с. 85.Дайце яму загаловак.Знайдзіце назоўнікі ў давальным склоне.На якія пытанні адказваюць назоўнікі ў давальным склоне? ГІравіла, с. 86.Работа ў парах.Расказаць адзін аднаму ўсё, што ведаюць пра давальны склон.Замацаванне новага матэрыялу.а) Практыкаванне № 140 — вусна.б) Практыкаванне № 141. с. 86 — пісьмова.Праца па табліцы, с. 87.Настаўнік. Параўнайце канчаткі назоўнікаў мужчынскага роду і жано- чага роду.Самастойная работа.

і-я група — скласці і запісаць па два сказы, выкарыстоўваючы пра- панаваныя словазлучэнні.2-я група — запісаць словазлучэнні, вызначыць склон назоўнікаў. Змайстраваў з паперы, прынёс кату, павесіў каля акна, дзіўная цішыня,пабег да ракі, дае дзецям, спяшаецца к адыходу, прыйшоў да таварыша.«Вузельчыкі на памяць».Што вы ведаеце пра давальны склон?каму?, чаму?Д. скл. ► даць

даданы член сказаВынікі ўрока. Рэфлексія.Настаўнік. Выбярыце радок, які найбольш падыходзіць для вашага самаадчу вання:« Усё зразумеў! Магу расказаць!Трэба яшчэ паўтарыць!Нічога не зразумеў.Дамашняе заданне.

Тэма: Вінавальны склонМэта: выпрацоўваць веды пра вінавальны склон назоўніка; фарміра- ваць уменні працаваць з тэстамі; развіваць уменне вызначаць склоны назоўнікаў; працаваць над увагай і пазнавальнай актыўнасцю вучняў; фарміраваць навыкі арганізацыі вучэбнай працы.

Арганізацыйны момант.Прачытаць з лагічным націскам на падкрэсленых словах.* *Урок наш пачынаетіа.Да яго ўсе гатовы.Тады я запрашаю вас Да сур’ёзнай размовы.Актуалізацыя ведаў.Настаўнік. 3 літар правільных адказаўу вас павінна атрымацца клю- чавое слова.Тэст па тэме «Скланенне назоўнікаў».Колькі склонаў у беларускай мове? а) 2; б) 7; у)_& г) 5; д) 3; е) 8.У якім склоне назоўнікі ўжываюцца толькі без прыназоўнікаў?а) Родны; б) месны; в) назоўны: г) творны; д) давальны; е) вінавальны.Якое пытанне трэба паставіць ад дзеяслова «дзякаваць» да на- зоўніка?а) Каму? б) каго?

У якім склоне з назоўнікам могуць ужывацца прыназоўнікі: ад, без, да, для, каля, у, з-за?а) У назоўным; б) давальным; в) творным; г) родным: д) месным; е) вінавальным.У якім склоне заўсёды стаіць дзейнік?а) У назоўным: б) родным; в) давальным.Якое слова ў вас атрымалася? (Увага.) Аб чым гэта сведчыць? (Пра- пановы вучняў.) Правільна, сёння на ўроку трэба быць вельмі пільнымі і ўважлівымі.Хвілінка чыстапісання.Настаўнік. Запішыце літару, з якой пачынаецца назва 4-га склону.Дайце характарыстыку гукам, якія абазначаюцца гэтай літарай.Запішыце 3 спалучэнні з зычнымі, 3 спалучэнні з галоснымі.Расшыфруйце слова, якое мае такое лексічнае значэнне: «Двухко- лае (ці трохколае) прыстасаванне для язды, якое рухаецца пры дапамозе педаляў».

Запішыце гэтае слова і падбярыце да яго аднакаранёвыя. т̂сіш’ў, $<. шапгўыстПры дапамозе чаго ўтвораны гэтыя словы гЗапішыце сказ, вызначце склон назоўнікаў.ЗІСатп кужіў см/н-у, ноім /ч.мсіпсу .Які склон ужо вывучылі?3 якім склонам будзем працаваць? (Адказы.)

Тлумачэнне новага матэрыялу.Праца па табліцы «Скланенне назоўнікаў».Настаўнік. Раскажыце пра вінавальны склон.Знайдзіце агульнае паміж вінавальным склонам і іншымі.Як адрозніць вінавальны і назоўны склоны?Як адрозніць вінавальны і родны склоны?Правіла, с. 90.Складанне апорнай схемы.а) Абвесці агульнае.б) Вызначыць рознае.Н, скл. ІІХЬЛ, Р.СКД,Дзейнік Даданы ДаданыБез прыназоўніка 3 прыназоўнікам і без прыназоўнікаЗа, па, пад, у, пра Ад, без, да для, каля, з-за, уХто? Каго? Каго?Што? Што? Чаго?Што зрабіць, калі прыназоўнікаў няма? (Падставіць другое пы- танне.)Фізкультхвілінка.Замацаванне новага матэрыялу.а) Практыкаванне № 146, с. 88.Прачытаць, знайсці словы ў вінавальным склоне.

Вызначыць склон выдзеленых назоўнікаў (вусна).Работа па групах.і-я група — практыкаванне № 149. с. 91 (па ўмове падручніка).Дадаткова: вызначыць склон усіх назоўнікаў; слова «футбаліст» ра-забраць па саставу; 3-і сказ разабраць па членах сказа, вызначыць часціны мовы; у словах «радыё» і «стадыён» палічыць колькасць літар і гукаў.а-я група — практыкаванне № 147. с. 89 (калектыўна з тлумачэн- нем) — з з-х словазлучэнняў скласці і запісаць сказы; слова «мядзведзя- ня» разабраць па саставу; выдзеліць прыстаўкі ўдзеясловах.Вынікі ўрока. Рэфлексія.Настаўнік. 3 якімі склонамі мы працавалі на сённяшнім уроку?Як іх адрозніваць? (Адказы.)—- У здаровага чалавека тэмперагура цела — і = 36,6 °С. Калі вам бы- ло цікава, вы сябе добра адчувалі, то і «тэмпература» ўрока — 36,6 °С. Калі працавалі, але не зразумелі чагосьці, то

«тэмпература» нашагаўрока высокая; ацаніце яе па шкале ад 36,6 °С да 42 °С. Калі было нецікава, не хацелася працаваць, то «тэмпература» нізкая; яе таксама трэба ацаніць па шкале ад 36,6 °С да 30 °С. У апошніх двух выпадках вам патрэбна дапа- мога, за якой вы можаце звяртацца да мяне.Дамашняе заданне.

Тэма: Творны склонМэта: фарміраваць уяўленне пра напісанне канчаткаў назоўнікаў мужчынскага роду на -а (-я) у творным склоне; звяртаць увагу на па- даўжэнне апошняга зычнага асновы назоўнікаў жаночага роду з ну- лявым канчаткам у творньш склоне; разгледзець прыназоўнікі, якія ўжываюцца з назоўнікамі творнага склону; фарміраваць ашчадныя адносіны да прыроды роднага краю.Ход урокаАрганізацыйны момант. Псіхалагічная падрыхтоўка да ўрока.* *Я — чалавек! Вандрую я па свеце,Завітаў і ў школу на ўрок.Дык давайце сёння будзем, дзеці,Размаўляць пра родны свой куток.Настаўнік. Сёння, мае маленькія беларусы, мы таксама будзем раз- маўляць пра родны свой куток. А спачатку адгадайце назвы жывёл, што жывуць на тэрыторыі Беларусі.Аднаўленне слоўнікавага запасу па тэме «Жывёлы».«Загадкавы дыктант».У Белавежскай пушчы,У цішыні дубоў,Як сімвал Беларусі,Жывуць гурты... (зуброў).Яго завыванне Пачуеш здалёк.

•жаночы род: -у, -ю, -ой, -ёй, -ай, -яй;•мужчынскі род: -ом, -ём, -ам, -ем, -ой, -ёй.Вучні разам з настаўнікам складаюць табліцу 13.Табліца 13

Склон Творны склонПытанні Кім? Чым? Дзе? Калі?Прыназоўнік

Над, пад, перад, за, зРод м. р. ж. р. мн. лікКанчаткі -ом, -ём, -ам,

-ем, -ёй, -ой-у, -ю, -ой, -ёй, -ай, -яй

-амі, -ямі

На выгляд сабака,У сапраўднасці — ... (воўк).Гэты звер жыве ў вадзе,Ён — жывёла-гідра,Харчавацца любіць рыбай Забіяка... (выдра).Яліна з дуплом Расце ля прыгорка.Вяртлявая ў ім Кватаруе... (вавёрка).

Работа па групах.Змяніць словы, паставіўшы іх:і-Я група — у родным склоне (няма: зуброў, вавсркі, паўка, лісы, вы- дры, вожыка);?.-я група — у давальным склоне (даю: зубрам, вавёрцы, ваўку, лісе, выдры, вожыку);з~я грутіа — у вінавальным ск/гоне (бачу: зуброў, вавёрку, ваўка, лісу, выдру, вожыка).Праверка дамашняга задання.

Хвілінка чыстапісання.

Настаўнік. Растлумачце гэты выраз: «Беражыце прьфоду роднага краю!».Адгадаць загадку.Уставіць прапушчаныя літары, растлумачыць іх правапіс.Спісаць, вызначыць склон выдзеленых назоўнікаў.ГУ)в..ду нырае смела.Хатку ён будуе (у)мела.Пад і на ва...е була. нінтва ён вя...е.(Бобр.)Тлумачэнне новага матэрыялу.Запіс на дошііы:а) Ганарыцца (дасягненні, героі);б) Шумяць над (лясы, азёры, палі).Утварыць словазлучэнні (вучні працуюць каля дошкі).Вызначыць канчаткі.Якія пытанні можна паставіць да назоўнікаў? (Кім? чым?)Карыстаючыся табліцай (с. юо, 102 у падручніку), адказаць, да яко- га склону адносяцца пытанні «кім?», «чым?».Работа над правілам.Чытанне правілаў на с. 92, 93 — па групах.Настаўнік. А зараз, выкарыстоўваючы пытанні творнага склону, складзіце словазлучэнні.Прыстань — відаць за... (прыстанню).Печ — знайшлі за... (печчу).Завад н, — вырасла над... (заваддзю).Настлўтк івяртаеўвагувучняўна тое, штоўтворнымсклонеўназоўні- каў жаноч.іі ,! роду з нулявым канчаткам апошні зычны асновы падаўжа- ецца — пр.піі л.і, і. (калектыўнае чытанне).Работа на тідручніку.Пршіішсанашіс № г>і, с. 91 — вусна.Вьтад: у тнорш.ім і клоне назоўнікі маюцьканчаткі:■ множпі.і 'іі■< .ІМІ, нмі;

Фізкультхвілінка.Развіццё вуснага маўлення.Разгадаць рэбусы:

а) ГіА (Гідзіна.)б) НА (Спадчына.)

Растлумачыць значэнне слова «спадчына».Паставіць назоўнікі ў творным склоне.Скласці сказ, выкарысгоўваючы адно слова — на выбар.Замацаванне новага матэрыялу.Практыкаванні № 152.—155. с. 92—93 — вусна. х) Работа па групах.ііягрупа — практыкаванне № 153. с. 92 — словы ў дужках паставіць у творным склоне.а.тД група — пракгыкаванне № 154. с. 93 — дапісаць назоўнікі ў твор- ным сююне.з~я груна — практыкаванне № 156. с. 94 — паставіць назоўнікі ў твор- ным склоне,Зрокавая дыктоўка.Родныя мясціныЛюбо.. да родных м..сцін (у)чалавека моцна адчуваецца (пры)разві- танні. Н..ма нічога даражэйшага за з..млю!Вынікі ўрока. Рэфлексія.* *Мяжуе з Полыіхчай, Украінай,Расіяй, Латвіяй, Літвой.Твой родны край, твая Айчына —Жыццё тваё і гонар твой.(Ю. Свірко.)Настаўнік. Назавіце назоўнікі ў творным склоне, якія сустракаюцца ў гэтым вершаваным урыўку.Якія канчаткі маюць назоўнікі ў творным склоне?— Дллоўтце ф|м;ім:Я ведаў...Я ўспомніў...« Я дансд.іўс н...Мне спадабалася...Дамашпяе іадаііне.Практыканапнс № іч7. с. 94. Замест кропак запісаць словыўтвор- ным СКЛОІІС.

Тэма. Месны склонМэта: фарміраваць уяўленне пра асаблівасць меснага скпому; выпрацоў- ваць уменні правільна ўжываць канчапжі назоўнікаў множнага ліку; фармі- раваць уменні складаць табліцу; развіваць арфаграфічную пільнасць.Ход урокаАрганізацыйны момант. Псіхалагічная падрыхтоўка да ўрока.* *Зіма хадою смелаю да нас прыйшла здаля, і стала вакол белай-белаю ўся вакол зямля.(В. Жуковіч.)Праверка дамашняга задання.Пракгыкаванне № 157. с. 94.Актуалізацыя ведаў.Вучні запаўняюць табліцу,

Настаўнік. ГІрачытайце словы. Вызначце колькасць складоў. Работа па групах.і-я група — скласці словазлучэнні, ужываючы «зашыфрованыя» словы.2-я група — скласці сказы, таксама ўжываючы «зашыфрованыя» словы.Гірачытайце, вынішыце назоўнікі ў творным склоне.Дзед-госць Ходзіць дзед белабароды Полем, лесам, пералескам,Засцілае рэчкі лёдам,Брыльянцістым снежным комам.(Я. Колас.)

Табліца 15Склон Месны

Пытанні Аб кім? Аб чым? Дзе? Калі?

Прыназоўнік

Аб, на, па, у, пры

Род м. р. і н. р. ж. р. мн. лік

Канчаткі -е, -ы, -у -е, -ы, -і, -э -ах (-ох), -ях (-ёх)

Тлумачэнне новага матэрыялу.Настаўнік. Прачытайце вершаваны ўрывак.* *Рэха ходзіць па бары.Ш густым гушчары.Па карчах яловых,Па імхах шаўковых,

Па елках высозных.5Ікія пытанні можна паставіць да выдзеленых назоўнікаў? (Па чым? Дзе?)Карыстаючыся памяткамі на с. юо і 102, адкажыце, назоўнікі якога склону адказваюць на пытанні: «аб чым ?», «Эзе?»?Залішыце ўрывак па памяці. Вызначце склон назоўнікаў і канчатак.Работа па падручніку.Практыкаванне № 158. с. 95.Выпісаць назоўнікі, вызначыць склон.Знаёмства з правілам, с. 96 — чытанне ў парах.

Складанне таблгцы.Назоўнікі меснага склону ўжываюцца толькі з прына.чоўнікамі.Фізкультхвілінка.

Работа па падручніку.а) Практыкаванне № 159. с. 95 — вусна.б) Практыкаванне № ібо. с. 96 — па групах.і-я група — і-ы абзац; выпісаць наэоўнікі ў месным склоне.2-я група — 2-і абзац; выпісаць назоўнікі ў месным склоне.в) Пракгыкаванне Ы" 161. с. 97 — перакласці на беларускую мову; запісаць і-ы і 2-і сказы.Спісванне з рашэннем арфаграфічных задач. Падрыхтоўка да кантрольнай работы.Зімовы дзень 6л(і, я)шчыць тысячай агнё(у, ў). Люты маро(с, з), не(х, г) пад нагамі скрыпіць, як жывы. Бор стаіць задуменны, як сівы дзе(д, т). Грукат дрывасека(у, ў) разл(е, я)таецца водгаласкамі па ваколіцы. Яшчэ здалёк можна было прыкмеціць, як 6л(і, я)шчыць піла.Вызначце склон выдзеленых назоўнікаўу чатырохрадкоўі:* ★Замоўклі белыя прасторы.Змарьгў іх ціхі зімні шн,Малюе срэбныя ўзоры.Зіма на шыбінах акон.Вынікі ўрока. Рэфлексія.Настаўнік. Урок наш прайшоў плённа. Дзякуй за работу. А зараз правядзем невялікую гульню.Гульня «Рукавічка».Дзеці перадаюць рукавічку, настаўнік кажа: «Стоп.1», — той, хто тры- мае рукавічкуўруках, называе словы, якія перадаюцьяго настрой (вясё- лы, радасны, сумны і г. д.).Дамашняе заданне.Практыкаванне № 162. с. 97 — запісаць словазлучэнні, вызначыць склон назоўнікаў.

Тэма: Месны склонМмші: удш канальваць уменне вызначаць склон назоўніка з апорай на скікнкікііс пытанне, а пры неабходнасці — на сэнсавае пытанне, садзсітіччці. нн «аснню формаў назоўнікаў меснага склону ў множным ліку, іірінп 41,114 му іх ужыванню ва ўласным маўленні.Ход урокаі.Лрг.пп і.чм.іініі.і момант. Псіхалагічная падрыхтоўка даўрока.* *Змалку звалі цябе Мы сваёю Радзімаю.Беларусь, Беларусь,Як ты сэрцу любімая!ГІраверка дамашняга задання.ДрактыкаваннеК° 162, с. 97.Настаўнік. Запішыце словазлучэнні. Вызначце склон назоўнікаўз прыназоўнікам пра і назоўнікаў з прыназоўнікам аб.Якія пытанні ставяць да назоўнікаў у месным склоне?Якія прыназоўнікі ўжываюцца з назоўнікамі ў месным склоне?У чым асаблівасці меснага склону?Хвілінка чыстапісання.

Настаўнік. Растлумачце сэнс прыказкі.Растлумачце правапіс выдзеленых літар.Замацаванне вывучанага матэрыялу.

Настаўнік. Прачытайце, спішыце. Пры спісванні дапішыце канчаткі назоўнікаў множнага ліку, карыстаючыся памяткай на с. 102.Свішча завіруха ў пал... і бар... . Пяе яна свае сумные песні ў закутк.. . Намятае мяцеліца высокія гурбы снегу ў гушчар... . Замятае ўсе сля- ды на дарог... . Расцілае завея свае пышныя коўдры па двар... і стрэх... . Імчыць завея нізкія хмары па небе.(Паводле 3. Бядулі.)Фізкультхвілінка для рук.* *Мы капусту рэжам, рэжам, Стукаюць у далоні.Мы капусту солім, солім, Імітуюць адпаведныярухі.Мы капусту ціснем, ціснем — Сціскаюць рукі ў кулачкі.Хай капуста кісне, кісне! Махаюць рукамі.Работа па падручніку.Практыкаванні № 163.164, с. 98 — па групах.1-Я.хрупа — практыкаванне № 163. с. 98 — запісаць словы ў даваль- ным і месным склонах.2-Д.група — практыкаванне № 164. с. 98 — запісаць словы ў даваль- ным і месным склонах.Аднаўленне слоўнікавага запасу па тэме «Адзенне і абутак». Гульня «Перакладчыкі».Настаўнік называе словы на рускай мове, а вучні перлкладаюць іх на беларускую.Словы для выкарыстання: платье, рубашка, ботшікч. туфлч.і-я група — скласці словазлучэнні з дадзенымі слонлмі — вусна.2-я група — скласці сказы з дадзенымі словамі - вуснл.Найбольш удалыя словазлучэнні і сказы запісваіоцца ў сшытак.Вызначаеца склон назоўнікаў.

Вынікі ўрока. Рэфлексія.Настаўнік. Спадзяюся, наш урок прайшоў добра, вы ўзнавілі і зама- цавалі свае веды. А цяпер дапоўніце выказванні:Я ўспомніў...Мне спадабалася...Дамашняе заданне.Практыкаванне № 164. с. 98.Сгіісаць першы абзац тэксту. Абазначыць склон назоўнікаў.

Тэма: Кантрольны дынтантЗусім не выпадкова Вельмі важная навука —Беларуская мова.Настаўнік. Сёння вам трэба быць уважлівымі, упэўненымі ў сваіх ведах, таму што мы будзем пісаць кантрольны дыктант. Я спадзяюся, што ў вас усё атрымаецца. Жадаю вам поспехаў.Кантрольны дыктант.Расла на ўзлессі непрыметная каліна. А потым зацвіла белым цве- там, закрасавала.Нават вецер зацікавіўся прыгажуняй. Зваў яе за сабой. Казаў, што людзі зломяць і загубяць прыгожае дрэўца. Ды каліна засталася. Яна ведала, што яе ягады ўзімку патрэбны хворым людзям.Настала зіма. У лесе не было ніводнага зялёнага лісціка. Толькі каліна стаяла ўся чырвоная ад ягад. А маленькі хлопчык асцярожна збіраў ягады для сваёй хворай маці і дзякаваў дрэўцу. (70 слоў.)(Паводле А. Васілевіч.)Граматычныя заданні.Вызначыць род, лік, слон назоўнікаў у сказе.I варыянт — «Нават вецер зацікавіўся прыгажуняй».II варыянт — «Толькі каліна стаялаўся чырвоная ад ягад».Падкрэсліць граматычную аснову ў сказе.I варыянт — «Расла на ўзлессі непрыметная каліна».II варыянт — «Ды каліна засталася».

Тэма: Работа над памылкамі ШУ Замацаванне вывучанага матэрыялуМэта: адпрацоўваць уменне выконваць работу над памылкамі; ву- чыць распазнаваць у тэксце назоўнікі, вызначаць іх грамчтычныя пры- меты: род, лік, склон; разбіраць сказ па членах ска.т; разніваць мову вучняў, узнаўляць іх слоўнікавы запас.Ход урокаі.Арганізацыйны момант. Псіхалагічная падрыхтоўка да ўрока.* *Як люблю я цябе,Беларусь ты мая,I якдорагамне Прыгажосць уся твая.(Я. Журба.)

Настаўнік. Падзяліце запіс на словы і прачытайце сказ. Запішыце яго, падкрэсліце дзейнік і выказнік.

Спісванне з рашэннем арфаграфічных задач.

гэтай казачнай з..млі,

Дзе між л..соў і пушча(у,ў) ...ікіх Адвеку прашчуры ж..лі.

(Н. Гілевіч.)Растлумачце значэнне слова «прашчур».

Фізкультхвілінка.Пастаноўка мэты дзейнасці.

Настаўнік. Што мы ведаем?

Што такое назоўнікі? Што яны абазначаюць?Як вызначаецца род назоўнікаў?У якім ліку ўжывагоцца назоўнікі?11 Іто такое скланенне назоўнікаў?I Ілзлніці' склоны і іх пытанні.Рабопш па падручніку.

Documents

s15d41f7feaf5db44.jimcontent.com€¦ · Web view1. Можна ў ім рашаць, пісаць. Вам я прызнаюся, Што ён можа расказаць, І як я