بسم الله الرحمن الرحیم

دانشکده منابع طبیعی

دانشگاه تهران

93-94ترم اول

مدرس مظاهر معین الدینی

مدیریت پسماندها

1

Referenceمنابع

حسن 1. ززولی، علی محمد شهری، جامد زائد مواد مدیریت انتشارات فانوس اندیشه و دانشگاه ایزانلو، حسینعلی اصغرنیا،

.1389علوم پزشکی و بهداشتی درمانی قم.حیدرزاده، 2. جامد. زائد مواد دفن محل یابی مکان معیارهای

. سازمان شهرداریها. 1380نیما.ج3. جامد. زائد مواد علي.2و 1مديريت محمد عبدلي، .1379 .

مركز مطالعات برنامه ريزي شهري وزارت كشور.. 1384 بازیافت مواد زائد جامد شهری. عبدلی، محمد علی.4.

دانشگاه تهران. دانشگاه 1383، عمراني، قاسمعلي.2و 1 مواد زائد جامد، ج5.

آزاد اسالمي.6. Integrated Solid Waste Management: Engineering Principles and

management Issues. Tchobanoglous, G., H. Theisen & S.A. Vigil, 1993.

McGraw-Hill, New York., 987pp

2

سرفصل درس تئوری:منابع تولید، انواع و ترکیب مواد زائد شهری ،خواص مواد زائد جامد شهری )فیزیکی

شیمیایی و بیولوژیکی(تبدیل و تغییر شکل مواد زائد جامد شهری جابه جایی، جداسازی، ذخیره سازی و پردازش

در محلجمع آوری مواد زائد جامد شهریحمل و نقل مواد زائد جامد شهریپردازش و بازیافت مواد زائد جامد شهری دفع مواد زائد جامد شهری و مواد زائد باقی

مانده:بازدید از مرکز دفع کهریزک عملی

3

(Waste)پسماند تعریف

بر طبق قانون مدیریت پسماند: )غیر از فاضالب( و گاز پس8ماند ب8ه مواد جام8د، مای8ع

گفت8ه م8ی شود ک8ه ب8ه طور مس8تقیم ی8ا غیرمستقیم حاص8ل فعالی8ت انس8ان باش8د و از نظ8ر تولید کننده

زائد تلقی شود.

4

5

جنبه اقتصادي•کاهش بیماری و کاهش مصرف دارو و نیاز کمتر به •

خدمات درمانیبازیافت•

جنبه زيبا شناختي •جنبه هاي بهداشتي و محیط زیستی•

آلودگی هوا•آلودگی آب )انتقال بیماری ها بصورت مستقیم و غیرمستقیم(•آلودگی خاک•جلب حشرات•جلب و پرورش جوندگان•جلب حیوانات•بیماری های ناشی از بازیافت غیر بهداشتی پسماندها )بیماری •

های عفونی، پوستی و انگلی(

اهميت جمع آوري8 مواد زايد داراي سه جنبه مي باشد:

مدیریت پسماند

د، ذخیره، جمعتولی با کنترل مجموعه ای مرتبط آوری، حمل و نقل، پردازش و دفع پسماند منطبق بر بهترین اصول بهداشت عمومی، اقتصاد، علوم زیبایی زیست، محیط از حفاظت مهندسی، هم و زیستی محیط مالحظات دیگر و شناختی

چنین نگرش عموم است.

6

7

كاهش در مبدا-1توليد مواد زايد-2

3- جداسازي،ذخيره وپردازش جابه جابي ، در محل توليد

جمع آوري-4 -جدا سازي8 ،پردازش وتبديل مواد زايد 5-حمل و نقل 6-دفع7-مراقبت بعد از دفع8

دعناصر موظف مديريت مواد زايد جام

4در اغلب شهرهاي ایران، عنصر موظف توليد،ذخيره در

محل،جمع آوري،دفع است

جریان مواد زائد مرتبط با عناصر موظف مدیریت پسماند

8

کاهش در مبدا

تولید مواد زائد

جابه جایی، جداسازی، ذخیره سازی و پردازش در محل

جمع آوری

پردازش و بازیافت مواد زائد جامد شهری

حمل و نقل

و مراقبت از دفع نهاییدفع

الزامات مدیریت پسماند

ترکیب صحیح گزینه ها و فناوریانعطاف پذیری در مواجهه با تغییرات آتی

تغییر در مقدار و ترکیبتغییر در شاخص های عرضه مواد قابل بازیافتتوسعه سریع فناوری

پایش و ارزیابی

9

10

منابع مواد زايد جامد يا شهري خدمات

باز مناطق Municipal Services

هخان تصفيه Treatment Plant Sites

صنعتيIndustrial

كشاورزيAgriculture

خانگيResidential

تجاريCommercial

موسساتInstitutional

اختمانيس ضايعات و نخاله Construction & Demolition

11

مواد زايد تجاري وخانگي:

:مواد زايد آلي)قابل احتراق( مواد باقيمانده نظير موادي شام88ل

وكارتون، غذاي8ي)پس8ماند(، انواع كاغذ، مقواانواع پالستيك، چرم و چوب و...

مواد زايد غيرآلي)غير قابل احتراق( و آلومينيوم سفالي، ظروف شيش88ه،

زايد مواد اس8تثناي ب8ه و... آهن8ي فلزات خطرناك و ويژه است.

12

مواد زايد تجاري و خانگي :پسماند

شام8ل باقيمان8د ميوه جات، س8بزيجات و ... مي باش8د مهمتري8ن خاص8يت اي8ن مواد فساد پذيري

پذيري تجزي8ه مي ي8ا گرم هواي در خص8وصا باشد.

:آشغال Rubbish ب8ه دو دس8ته ي قاب8ل اشتعال و غي8ر قابل اشتعال هاي فعاليت از معموال و شود م8ي تقس8يم خانگ8ي و مؤس8سات بخ8ش تجاري و...حاص8ل مي

شود و همچنين شامل مواد تجزيه پذير نيست. :بازيابيRecoveryبراي زايد مواد جريان از مواد حذف يعن8ي

بازيافت و كمپوست سازي

13

مواد زايد تجاري و خانگي

:دورريز باقي ماندهDiscardمواد زاي8د جام8د شهري باقيمانده بعد از ب8ه

بازياب8ي گفت8ه م8ي شود معموال باقي مانده دور ريز سوزانده يا دفع مي شود.

:بادوام اقالم يا Durableاجناس Goods

3ب8ه موادي گفت8ه م8ي شود ك8ه داراي عمر س8ال ي8ا بيشت8ر م8ي باشد. اينه8ا شام8ل اثاثيه الستيك فرش، موك88ت، منزل، لوازم و لوازم و اتومبيل هاي باتري اتومبي88ل،

الكترونيكي است.

14

مواد زايد تجاري و خانگي

:دوام بي اقالم ي888ا اجناس Nondurable goods

س8ال گفته 3ب8ه اجناس داراي عم8ر كمت8ر از اي8ن مواد مانن8د روزنامه، م8ي شود اغل8ب، دور توليد س8ال همان در و.... پالس8تيك

ريخته مي شود. :خطرناك زايد Hazardousمواد

Wastesشيمياي8ي زاي8د اشتعال ، بيولوژيكي، مواد

هس8تند كه رادي8و اكتي8و و انفجار پذي8ر ، پذي8رتوانن8د درن8گ م8ي ي8ا ب8ي زمان و به مرور

عام8ل ايجاد خطرهايي براي زندگي انسان، حيوان و گياه شوند.

15

مواد زايد مؤسسات:

،دولتي مراك8ز شام8ل مواد اي8ن مناب8ع به ه88ا بيمارس88تان و زندانه88ا مدارس،

.استثناي مواد زايد پزشكي است

16

مواد زايد ناشي از ساخت وتخريب ساختمان:

Construction and Demolition Wastes (C/D)

اس8ت و ممكن اي8ن مواد متفاوت تركي8ب آجر، بتون، اس8ت شام8ل خاكروب8ه، س8نگ، گرمايي و الكتريك88ي اجس88ام شيرآالت،

شامل س8اختماني هاي زبال8ه 50باشد. آشغال، ت8ا 20درص8د و 30 چوب درصد

و ت8ا 20محص8والت مرتب8ط ديگر 30 درص8د مواد زايد متفرقه مي باشد.

17

مواد زايد حاصل از خدمات شهري يا فضاي باز شهري:

مواد زايدي كه از بهره برداري و نگهداريزدن جارو جمله از شهري تاس88يسات ها پارك نظاف8ت و ه8ا آشغال ه8ا، خيابان

و..... حاصل مي شود.

18

مواد زايد توليدي در تصفيه خانه ها :

Treatment Plant Wastes

شامل مواد زايد جامد، نيمه جامد حاصل ازو فاضالب و آب هاي خان88ه تص88فيه

تاسيسات تصفيه مواد زايد صنعتي خص8وصيات اي8ن مواد متنوع اس8ت و بستگي

مواد و دارد تصفيه هاي فراين8د نوع ب8ه باق8ي مانده نيروگاه ه8ا معموال در اين رده

بندي قرار ندارند.

19

مواد زايد صنعتي:

مواد زاي8د غذاي8ي، آشغال، خاكستر و موادخطرناك زايد مواد گاه8ي و ويژ8ه زاي8د توليد معادن و ه8ا كارخان8ه از ك8ه هس8تند

مي شود.

20

مواد زايد كشاورزي:Agricultural Wastes

مواد زاي8د حاصل از فعاليت هاي كشاورزيمحصوالت برداش88ت و پرورش نظي88ر

كشاورزي، توليد شير، كشتارگاه ها و....

21

مواد زايد شهري:Municipal Solid Wastes

تجاري و خانگي زاي8د مواد از مخلوط8ي توليد شهري منطق8ه ي8ك در ك8ه اس8ت

مي شود.

22

اجزاي مواد زايد شهري)بدون زايدات جدولكشاورزي و صنعتي(

توليد شده در اياالت متحده

23

درصد وزنيدسته مواد زايد دامنه متعارف

مواد زايد تجاري و خانگي به استثناي مواد زايد خطرناك و ويژه

70- 50 62

مواد زايد ويژه)اجسام حجيم،وسايل الكترونيكي و...

12 – 3 5

مواد زايد خطرناك 1 – 0/01 0/1مواد زايد موسسات 5 – 3 3/4

نخاله ساختماني 20- 8 14

خدمات شهري

نظافت معابر و خيابان ها 5 – 2 3/8محوطه سازي و اصالح درختان 5 – 2 3

پارك ها و مناطق تفريحي 3 – 1/5 2نظافت استخرها و جوي ها 1/2– 0/5 0/7

لجن تصفيه خانه ها 8 – 3 6جمع 100

درصد وزني

اجزا دامنه متعارف مواد بسته بندي

الف-آليمواد زايدغذايي• 18 – 6 9 -كاغذ• 45 – 25 34 -مقوا• 10- 3 6 60 – 50پالستيك• 10 – 4 7 16 - 12منسوجات• 4 – 0 2 -الستيك• 2 – 0 0/5 -چرم• 2 – 0 0/5 -مواد زايد باغباني• 20 – 5 18/5 -چوب• 4 – 1 2 8 – 4

ب-مواد معدنيشيشه• 12 – 4 8 30 – 20قوطي هاي حلبي• 8 – 2 6 8 – 6آلومینیوم• 1 – 0 0/5 4 – 2ساير فلزات• 4 – 1 3 -خاكروبه،خاكستر و •

غيره 6 – 0 3 -24 جدول درصد اجزاء تشكيل دهنده مواد زايد شهري

در اياالت متحده

ایراناجزا 84سال

)عبدلی( 71سال 61سال

مواد فساد پذیر 62/64 68/81 71/84كاغذ و کارتن و

مقوا 10/92 8/33 7/39

نایلون و پالستيك 10/28 5/38 3/69

منسوجات و پارچه 4/08 - -

شيشه 4/24 3/62 2/21فلزات 3/24 3/10 2/21چوب 5/52 - -25

گرم در روز700میزان تولید زباله به ازای هر نفر

اجزا درآمد کم درآمد متوسط

درآمد زیاد

الف-آلي )%(مواد زايد غذايي 85 – 40 65 – 20 30 – 6كاغذ 10- 1 30- 8 45 – 20مقوا 15 – 5پالستيك 5 – 1 6 – 2 8 – 2منسوجات 5 – 1 10 – 2 6 – 2الستيك 2 – 0چرم 5 – 1 4 – 1 2 – 0مواد زايد باغباني 20 – 10چوب 5 – 1 10 – 1 20 – 10

ب-مواد معدني)%(شيشه 10 – 1 10 – 1 12 – 4قوطي هاي حلبي 8 – 2آلومینیوم 5 – 1 5 – 1 1 – 0ساير فلزات 4 – 1 خاكروبه،خاكستر و

غيره40 – 1 30 – 1 10 – 0

(Kg/dayزباله سرانه ) 0/6 – 0/4 0/9 - 0/5 1/8 – 0/7(Kg/m3چگالی زباله ) 500 – 250 330 – 170 170 – 100

درصد رطوبت زباله 80 – 40 60- 40 50- 2026 جدول اجزاي مواد زايد شهري در كشورهاي با درآمد كم، متوسط و باال

درصد 70 تا 50میزان جمع آوری در کشورهای در حال توسعه • درصد90در ایران

عوامل موثر بر میزان تولید مواد زائد جامد شهری

) موقعیت جغرافيايي محل: )آب و هوا فصول سال )كميت مواد زايد غذايي و

سبزيجات(فركانس جمع آورياستفاده از آسياب هاي خانگي آداب، رسوم، فرهنگ و عادات مردم خصوصيات منطقه تحت پوششميزان بازيابي و استفاده بينش و نگرش هاي عامه 27 قوانين

(Generation Rateنرخ توليد )

: اهمیت نرخ تولیدتعيي8ن نرخ تولي8د الزام8ي اس8ت زيرا آمار كل تا باش8د داشت8ه وجود باي8د توليدي مواد براس8اس آ8ن س8يستم مديري8ت مناسب ايجاد

شود.

28

واحد نرخ تولید

بستگی منبع تولید کننده مواد زائد بیان نرخ تولید به دارد

مواد زائد خانگی :kg/ cap.d مواد زائد تولیدی بر حسب تعداد مواد زائد تجاری

مشتریان، ارزش فروش یا واحدهای مشابه نعتیص زائد واحد مواد یک برحسب تولید نرخ

( پذیر به Repeatableتکرار کیلوگرم مثال )محصول تولید شده

29مانند مواد زائد صنعتیمواد زائد کشاورزی

روش هاي تعيين نرخ توليد:

آناليز شمارش بار آناليز وزن-حجمآناليز موازنه مواد

30

اغلب نرخ های تولید گزارش شده، نرخ جمع آوری هستند نه نرخ تولید

آناليز شمارش بار

د آنهاا و خواص مواد زائتعداد بار کامیون هدر یک فاصله زمانی مشخص شمارش می

دفعه هر بار، وزن و شوند اندازه گیری و یادداشت می شود.

31

آناليز وزن-حجم

داده های وزن و حجم هر کامیون اندازه گیری میشود.

در شرایط کنونی ایران عملی تر بوده و از دقتکافی برخوردار می باشد

اطالعات چگالی زباله مواد مختلف را می توانبدست آورد.

32

آناليز موازنه مواد

برای هر منبع مثل خانه های شخصی و یا فعالیت هایصنعتی و تجاری تنها راه دقیق نرخ تولید و انتقال مواد

است.روش انجام آنالیز موازنه مواد

تعیین محدوده سیستم مورد مطالعه تعیین و تشخیص کلیه فعالیت هایی که به نحوی در تولید

مواد در داخل محدوده موثر هستند در صورت امکان، تعیین نرخ تولید مواد برای هر فعالیت تعیین کمیت مواد تولیدی جمع آوری و ذخیره شده با

استفاده از فلوچارت )نگاره( موازنه مواد33

34

منابع تولید، انواع و ترکیب

مواد زائد جامد شهری