www.doipip.wroc.pl

W CIENIUCZEPKABIULETYN INFORMACYJNY DOLNOŚLĄSKIEJ OKRĘGOWEJ IZBY PIELĘGNIAREK I POŁOŻNYCH

ISSN 1425 - 6584

NUMER 11 /265/ LISTOPAD 2013

Zmiana dyrektywy 2005/36/WE

Robot chirurgiczny – zadania pielęgniarki

Żylaki i hemoroidy w okresie ciąży

2

W CIENIU CZEPKA Biuletyn informacyjny Dolnośląskiej Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych we Wrocławiu (www.doipip.wroc.pl)

Wydawca: Dolnośląska Okręgowa Izba Pielęgniarek i Położnych we Wrocławiu.

Redaguje Prezydium DORPiP:Urszula Olechowska, Leokadia Jędrzejewska, Anna Szafran, Lucyna Bogumił, Ewa Koziarz, Beata Łabowicz, Marzenna Golicka,Jolanta Kolasińska, Teresa Szerszeń

redakcja techniczna, skład, korekta, i przygotowanie do druku – Włodziwoj Sawicki

Materiałów niezamówionych redakcja nie zwraca, w tekstach publikowanych zastrzega sobie prawo skrótów, zmian tytułów oraz poprawek stylistycz-no–językowych.

Artykuły, listy, uwagi i inną korespondencję prosimy nadsyłać na adres redakcji: Dolnośląska Okręgowa Izba Pielęgniarek i Położnych we Wrocławiu, ul. Po-wstańców Śląskich 50, 53–333 Wrocław, fax 373–20–56, e–mail: info@doipip.wroc.pl

REDAKCJA NIE PONOSI ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA TREŚĆ TEKSTÓW, OGŁOSZEŃ I REKLAM

DOIPiP NIE PROWADZI POŚREDNICTWA PRACY W KRAJU I ZAGRANICĄ

UWAGA: Nie przyjmujemy do publikacji tekstów przekazywanych telefonicznie!Nasza okładka: http://www.shutterstock.com/, Nu-mer zamknięto 5.11.2013 r. Do druku przygotowano 18.11.2013 r. Nakład 3500 egz. Pismo nieodpłatnie rozprowadzane wśród członków Samorządu Pielęgniarek i Położnych. Druk ABIS. Wszystkie artykuły (i nie tylko) na str. www.doipip.wroc.pl

WYKAZ TELEFONÓW W SIEDZIBIE BIURA DOIPiP WE WROCŁAWIUSekretariat .............................................. 071 333 57 02....................................................... 071 373 20 56 tel/faxPrzewodnicząca ...................................... 071 333 57 03Wiceprzewodnicząca ............................. 071 333 57 10Sekretarz .................................................. 071 333 57 04Skarbnik ................................................... 071 333 57 07Dyrektor Biura ......................................... 071 333 57 00Ewidencja ................................................. 071 333 57 09Rejestr praktyk ........................................ 071 333 57 07Księgowość .............................................. 071 333 57 06Radca prawny .......................................... 071 333 57 10Kasa .......................................................... 071 333 57 01Biblioteka ................................................. 071 333 57 05Okręgowy Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej ............. 071 364 04 44Okręgowy Sąd Pielęgniarek i Położnych ......................... 071 364 04 44Dział Kształcenia ...................................... 071 333 57 08Kierownik Działu Kształcenia ................... 071 364 04 35Dział Kształcenia Oddział w Lubinie ....... 076 746 42 03

DOLNOŚLĄSKA OKRĘGOWA IZBA PIELĘGNIAREK I POŁOŻNYCH we Wrocławiu, ul. Powstańców Śląskich 50, 53–333 Wrocław, e–mail: info@doipip.wroc.pltel. 71/ 333 57 02, tel/fax 71/ 373–20–56 www.doipip.wroc.pl

KONTO IZBY: NUMER KONTA BANKOWEGO, na który należy przekazywać składki członkowskie:

Dolnośląska Okręgowa Izba Pielęgniarek i Położnych we Wrocławiu, ul. Powstańców Śląskich 50, 53–333 Wrocław, Bank PEKAO SA O/Wrocław63 1240 6670 1111 0000 5641 0435

GODZINY PRACY BIURA Dolnośląskiej Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnychponiedziałek – czwartek – od 800 do 1600 z wyjątkiem wtorków i piątkówwtorek – od 800 do 1700 a w piątek do 1500

DZIAŁ KSZTAŁCENIA tel./fax 71 333 57 08, tel. 71/ 364 04 35poniedziałek – czwartek – od 800 do 1600 z wyjątkiem wtorków i piątkówwtorek – od 800 do 1700, a w piątek do 1500

BIURO W LUBINIE, ul. Odrodzenia 18/2, 59-300 Lubin, tel./fax 76/746 42 03

KONTO DZIAŁU KSZTAŁCENIABank PEKAO SA O/Wrocław13 1240 6670 1111 0000 5648 5055

KASA poniedziałek ......................................................... 10–16 wtorek ................................................................... 11–14 środa ........................................................................8–15 czwartek ................................................................ 10–16 piątek ........................................................... NIECZYNNA

BIBLIOTEKA wtorki ...........................................................od 14 do 17piątki ...............................................................od 9 do 14

OKRĘGOWY RZECZNIK ODPOWIEDZIALNOŚCI ZAWODOWEJ tel. 71/ 364 04 44, informacja o dyżurach na stronie internetowej DOIPiP w zakładce ORGANIZACJA PRACY BIURA- ORzOZ

OKRĘGOWY SĄD PIELĘGNIAREK I POŁOŻNYCHInf.: tel. 71/ 364 04 44 lub w Sekretariacie Biura DOIPiP

DYŻURY RADCY PRAWNEGO poniedziałki 14 – 16; środa 14 – 17 (mgr E. Stasiak);

KASA POŻYCZKOWA PRZY DOIPIP Bank PKO BP IV Oddział Wrocław, ul. Gepperta 4Nr: 56 1020 5242 0000 2702 0019 9224

Informacje o stanie swojego konta w Kasie Pożyczko-wej można uzyskać w czasie dyżuru w środy od 1500 do 1630 telefonicznie lub osobiścieKSIĘGOWOŚĆ IZBY NIE PROWADZI KASY POŻYCZ-KOWEJ I NIE UDZIELA INFORMACJI

KONSULTANCIWOJEWÓDZCY W DZIEDZINACH:PIELĘGNIARSTWA – mgr JOLANTA KOLASIŃSKA, UM Wydział Nauk o Zdrowiu, ul. Bartla 5, 51-618 Wrocław, e-mail: jolanta.kolasinska@am.wroc.pl, tel. 0-71/ 784 18 45;

PIELĘGNIARSTWA RODZINNEGO– EWA CHLEBEK, ul. Urzędnicza 1, 55-020 Żórawina, e-mail: echlebek@op.pl, tel. 728-515-055

PIELĘGNIARSTWA PEDIATRYCZNEGO – mgr DOROTA MILECKA Akademicki Szpital Kliniczny, ul. Borowska 213, 50-556 Wrocław tel. 071/733-11-90, 733-11-95, 662-232-595

PIELĘGNIARSTWA EPIDEMIOLOGICZNEGO – mgr KATARZYNA SALIKSamodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 1, ul. M. Skłodowskiej-Curie 58, 50-368 Wrocław tel. 71 327-09-30, 71/784-21-75 606 99 30 95; e-mail: kasiasalik1@wp.pl,

PIELĘGNIARSTWA W GINEKOLOGII I POŁOŻNICTWIE – mgr URSZULA ŻMIJEWSKA, Szpital Specjalistyczny im. A. Falkiewicza, ul. Warszawska 2, 52-114 Wrocław, tel. 0-71/342-86-31wew. 344, 604-93-94-55, 667-977-735

3

ODREDAKCJI

Szanowni Państwo,

Przekazujemy w Państwa ręce listopadowy numer biuletynu „W cieniu czepka” w zmie-nionej, nowoczesnej szacie graficznej. Ufamy, że nowy wygląd naszego miesięcznika znaj-dzie uznanie Czytelników.

Przemiana „W cieniu czepka” ma charakter wizerunkowy, natomiast strona merytorycz-na pozostaje niezmienna i jest skierowana – podobnie jak w początkach jego istnienia – do pielęgniarek i położnych, a treści artykułów dotyczą spraw związanych z różnymi dziedzina-mi pielęgniarstwa i położnictwa.

Jak zawsze odnajdziecie Państwo materiały do wykorzystania w codziennej praktyce na swoich stanowiskach pracy.

W tym numerze zamieszczamy bardzo ciekawy artykuł nt. udziału pielęgniarki w zabie-gach z udziałem robota chirurgicznego, a także czynników genetycznych mających wpływ na wystąpienia raka piersi, jajników – badania genetyczne, program profilaktyczny oraz artykuł nt. zaburzeń żylnych często występujących w ciąży i sposobach radzenia sobie z nimi. Ponadto znajdziecie tu wiele ciekawych relacji z lokalnych wydarzeń w środowisku zawo-dowym takich jak wybory do Zarządu Polskiego Towarzystwa Pielęgniarskiego oddział we Wrocławiu, relacja z Dolnośląskiej Konferencji Pielęgniarskiej. Nowemu Zarządowi z Prze-wodniczącą Teresą Fichtner-Jeruzel serdecznie gratulujemy i życzymy wytrwałości i sukce-sów w pracy na rzecz rozwoju pielęgniarstwa.

Warto również zapoznać się z opiniami ws. kompetencji ratownika medycznego, stanowi-skiem Konsultanta Krajowego w dziedzinie pielęgniarstwa anestezjologicznego i intensyw-nej opieki nt. nadzoru podczas znieczulenia miejscowego.

Jednakże najważniejsza informacja jaką Państwu przekazujemy to zmiana w sprawie uznawania kwalifikacji polskich pielęgniarek, dotyczących wprowadzenia do dyrektywy 2005/36/WE przepisów, które umożliwią:

1) automatyczne uznawanie kwalifikacji polskich pielęgniarek – absolwentek liceów me-dycznych (na zasadzie praw nabytych),

2) zmianę warunków uznawania kwalifikacji pielęgniarek – absolwentek szkół pomatu-ralnych polegającą na skróceniu wymaganego doświadczenia zawodowego (3 kolejne lata z ostatnich 5 lat zamiast 5 lat doświadczenia z ostatnich 7 lat). Po kilku latach od wejścia Polski do UE polskie pielęgniarki zostały wreszcie docenione i uznano im wcześniej uzyskane kwalifikacje. Serdecznie zachęcamy do lektury!

Zespół Redakcyjny

W NUMERZE:5

18 22

21 25

20

15

8 24

6

Dolnośląska Konferencja Pielęgniarska

Polskie Towarzystwo Pielęgniarskie

Robot chirurgiczny – zadania pielęgniarki

Czynniki genetyczne i rak piersi

Odpowiedzi Ministra Zdrowia

Gdzie może pracować ratownik medyczny

Zmiana dyrektywy 2005/36/WE

Stanowisko Konsultantów Krajowych

Ogłoszenia

Pamięć i Serce

21 Stanowisko Konsultanta Krajowego 16 Żylaki i hemoroidy w okresie ciąży

4 ROZWÓJ ZAWODOWY W PIELĘGNIARSTWIE

Potrzeba nieustannego rozwoju zawo-dowego podkreślana jest zarówno w wy-miarze indywidualnym, jak i w wymiarze organizacyjnym (zakład pracy). Wymiar indywidualny ważny jest z punktu widze-nia interesów jednostki, jej roli, jaką pełni lub chce pełnić w życiu zawodowym i spo-łecznym.

W wymiarze organizacyjnym (zakład pra-cy) rozwój zawodowy to stworzenie możli-wości rozwijania zawodowych zaintereso-wań i zdolności pracowników oraz uzupeł-nianie przez pracowników wiedzy niezbęd-nej do prawidłowego wykonywania zadań na aktualnym stanowisku i rozwijanie do-datkowych kompetencji pod kątem awan-su zawodowego. Możliwość rozwoju zawo-dowego stanowi dla pracowników jedną z podstawowych wartości w życiu zawodo-wym. Brak możliwości rozwoju zawodowe-go i awansu rodzi poczucie frustracji i mo-że prowadzić do odejścia dobrych, warto-ściowych pracowników. W dużej mierze za-leży to od sposobu zarządzania zasobami ludzkimi w firmie. Nowoczesne zarządzanie uwzględnia zaspokojenie potrzeby poczucia satysfakcji zawodowej pracowników oraz konieczność ustalenia wraz z nimi ścieżki rozwoju zawodowego. Ważnym elementem nowoczesnego zarządzania jest zachęcanie pracowników do rozwoju zawodowego po-przez organizowanie i umożliwienie udzia-łu w szkoleniach oraz partycypowanie w ich kosztach.

Podmioty lecznicze jako firmy funkcjonu-jące w ochronie zdrowia także powinny dbać o rozwój pracowników. Prawidłowe funkcjo-

nowanie systemu ochrony zdrowia jest po-chodną wielkości i jakości jego kadry me-dycznej, wśród której pielęgniarki i położne odgrywają ważną rolę. Kierownicy podmio-tów leczniczych powinni przywiązywać du-żą wagę do starannego planowania rozwoju kadry pielęgniarskiej i położniczej. Kadra za-rządzająca w pielęgniarstwie powinna opra-cować i wdrożyć plan awansu i rozwoju za-wodowego pielęgniarek i położnych. Umoż-liwiać im i zachęcać do rozwoju zawodowe-go, który wymaga od nich gotowości do sta-łego podnoszenia poziomu wiedzy teore-tycznej i praktycznej, doskonalenia posiada-nych kwalifikacji zawodowych oraz zdoby-wanie nowych umiejętności i kompetencji. Pielęgniarki i położne, profesjonaliści, mu-szą dbać o ustawiczne rozwijanie własnych umiejętności, dzielić się swoimi doświad-czeniami i korzystać z doświadczeń innych. Muszą być ciekawe nowych rozwiązań me-dycznych, otwarte na potrzeby pacjentów, a rozwijając swoją osobowość, tworzyć po-zytywny wizerunek pielęgniarki i położnej.

W Polsce zawód pielęgniarki i położnej regulowany jest w drodze ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i po-łożnej (Dz.U. Nr 174, poz.1039 z późn. zm.), która określa, że są one samodzielnymi za-wodami medycznymi, a osoby je wykonują-ce mają obowiązek stałego aktualizowania swojej wiedzy i umiejętności zawodowych oraz prawo do doskonalenia zawodowego w różnych rodzajach kształcenia podyplo-mowego (szczegółowe uregulowania kwe-stii kształcenia podyplomowego znajdują się w Rozdziale 6 ustawy).

Czy w polskim pielęgniarstwie istnie-je ścieżka kariery zawodowej? Czy praco-dawcy zachęcają ich do rozwoju zawodo-wego i umożliwiają im realizację obowiąz-ku ustawicznego kształcenia?

Z moich doświadczeń i obserwacji wyni-ka, że tylko niektórzy pracodawcy opraco-wali zasady awansu i rozwoju zawodowe-go swoich pracowników, w tym pielęgniarek i położnych. Część z nich umożliwia kształ-cenie podyplomowe, ale po jego ukończe-niu, nie awansuje pracownika, zarówno w wymiarze kompetencyjnym, jak i finan-sowym. Pielęgniarki i położne najczęściej z własnej inicjatywy i na własny koszt, reali-zują obowiązek stałego aktualizowania swo-jej wiedzy i umiejętności, w trosce o bezpie-czeństwo pacjenta i własne. W tym przypad-ku też nie mogą liczyć na awans. W większo-ści podmiotów leczniczych w Polsce brakuje jasno, klarownie opracowanych zasad roz-woju zawodowego pielęgniarek i położnych oraz ścieżki awansu zawodowego. Brakuje też rzetelnej informacji dotyczących zasad korzystania z urlopów szkoleniowych, czy innych form pomocy pracodawcy w dosko-naleniu zawodowym pracowników. Istnie-jące zapisy prawa (ustawa o zawodach pie-lęgniarki i położnej, ustawa o działalności leczniczej, Kodeks pracy) zobowiązują pra-codawcę do ułatwienia pracownikowi pod-noszenia kwalifikacji zawodowych. Uchyla-nie się przez pracodawców od wypełniania tego obowiązku wobec pielęgniarek i położ-nych nie tylko sprzeniewierza się prawu pra-cy, ale narusza również ich podmiotowe pra-wo do doskonalenia zawodowego, nieroze-rwalnie związanego z prawidłowym wyko-nywaniem zawodu.

W prasie branżowej dotyczącej kwestii rozwoju zawodowego i możliwości awansu zawodowego, pielęgniarki i położne wska-zują, iż są niezadowolone ze swojej pra-cy, uważają, że zajmują niską pozycję spo-łeczną, są niedoceniane. Ich zdaniem przy-czyną niskiego prestiżu są małe możliwo-ści awansu i rozwoju zawodowego oraz ni-skie wynagrodzenie. Pracodawcy wymagają od nich coraz większych umiejętności i spe-cjalistycznej wiedzy, nie dając nic w zamian. Uważają, też że są w pełni kompetentnym i wykształconym profesjonalistą wykonują-cym zawód z pasją, dlatego powinny mieć swoją ścieżkę rozwoju zawodowego i możli-wość awansu.

Literatura u autorki.

ROZWÓJ ZAWODOWY W PIELĘGNIARSTWIE

Czy możliwy jest rozwój zawodowy w pielęgniarstwie? Jak go planować? Kto powinien tworzyć plany rozwoju zawodowego w pielęgniarstwie?

Teresa Kuziara – wiceprezes NRPiP

5INFORMACJE

W dniu 11.10.2013 r. odbyła się II Dol-nośląska Konferencja Pielęgniarska zor-ganizowana przez Uniwersytecki Szpital Kliniczny.

Patronat honorowy nad Konferencją obieli: Dyrektor Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego oraz Dolnośląska Okręgowa Izba Pielęgniarek i Położnych.

Tematami wiodącymi konferencji były : „organizacja opieki pielęgniarskiej i położ-niczej nad pacjentem i jego bliskimi”; „za-pobieganie zakażeniom szpitalnym”; „edu-kacja pacjenta i jego bliskich oraz edukacja personelu”.

Wśród gości i prelegentów swoją obec-nością zaszczycili nas między innymi: – Aleksander Sopliński – Wiceminister

Zdrowia,

– Beata Cholewka – Dyrektor Departamen-tu Pielęgniarek i Położnych przy Minister-stwie Zdrowia,

– Prof. dr hab. Romuald Zdrojowy – Pro-rektor ds. Klinicznych Uniwersytetu Me-dycznego im. Piastów Śląskich we Wro-cławiu,

– dr n. przyr. Jolanta Górajek Jóźwik, – Urszula Olechowska – Przewodnicząca

Dolnośląskiej Okręgowej Izby Pielęgnia-rek i Położnych,

– Elżbieta Wrona – Przewodnicząca Stowa-rzyszenia Pielęgniarek i Położnych Kon-traktowych,

– Marek Maślanka – Konsultant Krajowy w dziedzinie Pielęgniarstwa Ratunkowe-go,

– Paweł Grzesiowski – Prezes Fundacji „In-

DOLNOŚLĄSKAKONFERENCJA PIELĘGNIARSKA

Tematy wiodące konferencji to: Organizacja opieki pielęgniarskiej i położni-czej nad pacjentem i jego bliskimi; Zapobieganie zakażeniom szpitalnym; Edu-kacja pacjenta i jego bliskich oraz edukacja personelu.

stytut Profilaktyki Zakażeń„ , – Izabella Uchmanowicz – Europejskie Cen-

trum Kształcenia Podyplomowego.

Konferencje uświetnił występ uczniów Ogólnokształcącej Szkoły Muzycznej im. K. Szymanowskiego we Wrocławiu.

Bardzo serdecznie dziękujemy Wszyst-kim Gościom, Prelegentom oraz Uczestni-kom za tak liczne przybycie.

mgr Dorota Milecka – USK Zastępca Dyrektora ds. Pielęgniarstwa

6 INFORMACJE

10.10.2013 – WYBORYW POLSKIM TOWARZYSTWIE PIELĘGNIARSKIM

mgr Teresa Fichtner-Jeruzel – Przewodnicząca Zarządu Oddziału Polskiego Towarzystwa Pielęgniarskiego we Wrocławiu

Sprawozdanie z działalności Zarządu Oddziału Polskiego Towarzystwa Pielęgniarskiego za okres kadencji od 10.09.2009 roku do 30.09. 2013 roku.

Szanowni Delegaci, Szanowne Przewodniczące Kół!

W okresie sprawozdawczym Zarząd funk-cjonował w następującym składzie:

Przewodnicząca – Franciszka Teresa Fichtner-Jeruzel Vice Przewodnicząca– Joanna Rosińczuk- Tonderys Sekretarz– Mariola Marynicz-Hyla Skarbnik – Krystyna Mania

Członkowie Zarządu– Teodozja Gierada – Irena Moczarna – Anna Skałubińska – Irena Krawiec – Ewa Postowicz – Zofia Lubieniecka – Olga Cicha – Dorota Chibińska – Jolanta Kowalik – Julia Peszyńska

Komisja Rewizyjna Przewodniczący – Zenon Siemieniako

Członkowie: – Maria Pacula – Dorota Stępień

W Oddziale we Wrocławiu funkcjono-wało 8 Kół Polskiego Towarzystwa Pielę-gniarskiego1. Przy Wojskowym Szpitalu Klinicznym2. Przy Dolnośląskim Szpitalu Klinicznym

[dawnym Szpitalu Kolejowym]3. Przy Uniwersyteckim Szpitalu Klinicznym4. Przy Dolnośląskim Centrum Chorób Płuc5. Przy Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycz-

nym - Ośrodku Badawczo Rozwojowym6. Przy Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycz-

nym im. J. Gromkowskiego [dawnym Szpi-

talu im. J. Korczaka]7. Przy Zespole Opieki Zdrowotnej MSWiA8. Przy Państwowym Szpitalu Klinicznym nr 1

W okresie sprawozdawczym zostało utwo-rzone jedno nowe Koło przy PSK nr 1 dzięki staraniom Pielęgniarki Naczelnej Wioletcie Magierze, Pani Julii Peszyńskiej oraz zespo-łowi pracujących tam pielęgniarek.

W czasie kadencji odbyło się 17 posiedzeń Zarządu na, których podjęto 23 uchwały.

Zarząd Oddziału organizował stałe comie-sięczne posiedzenia naukowo-szkoleniowe [z przerwą wakacyjną]. Informacje na ten te-mat były umieszczane w Biuletynie „W cie-niu czepka”. Odbywały się początkowo w sali Konferencyjnej OSK a ostatnio w sie-dzibie Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położ-nych. Przeciętnie w szkoleniach uczestniczy-ło 50 osób. Były to pielęgniarki i położne z te-renu działania naszej Okręgowej Izby.

Corocznie z okazji Międzynarodowego Dnia Pielęgniarki organizowane były wyjaz-dowe dwudniowe posiedzenia naukowe.

Dwukrotnie w Sobótce koło Wrocławia i dwukrotnie w Lasocinie koło Dzierżoniowa

Konferencje te cieszyły się bardzo dużym zainteresowaniem, każdorazowo uczestni-czyło w nich około 100 osób.

Zawsze mieliśmy zaszczyt gościć Przed-stawiciela Marszałka Województwa Dol-nośląskiego. Przewodniczącą, Sekretarza, Dyrektora Biura Dolnośląskiej Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych we Wrocławiu. Przewodniczącą Zarządu Regionu Związ-ku Zawodowego Pielęgniarek i Położnych, Przewodniczącą Towarzystwa Położnych oraz Kierowników Doskonalenia Zawodo-wego Pielęgniarek i Położnych we Wrocła-wiu. Wielokrotnie były zapraszane Koleżan-ki Nestorki zawodu pielęgniarskiego, które przez wiele lat pracowały na rzecz naszego Stowarzyszenia.

Na uroczystościach tych była okazja do wręczenia Honorowych Odznak Polskiego Towarzystwa Pielęgniarskiego oraz nagród książkowych dla laureatów Konkursu „Pie-

lęgniarka Roku”. Z tej okazji również Prze-wodnicząca Dolnośląskiej Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnych wręczała nagrody pieniężne. Nagrody książkowe w imieniu Marszałka Województwa Dolnośląskiego wręczała Ludmiła Domagała.

Ostatnie dwie konferencje były organizo-wane przez Koła Polskiego Towarzystwa Pie-lęgniarskiego

W 2012 roku w związku z ogłoszonym przez nasz Parlament „Rokiem Janusza Korczaka” bardzo interesującą konferencję przygotowały Koleżanki z Koła przy Szpitalu im. J. Korczaka. Temat był następujący; „Nie ma dzieci są ludzie”.

W 2013 r. w związku z 10 letnią działalno-ścią ASK we Wrocławiu temat „Akademicki Szpital Kliniczny wczoraj i dziś” zaprezento-wały Koleżanki z Koła PTP przy ASK oraz inni pracownicy tego szpitala.

Wymienione prezentacje w trakcie tych dwóch konferencji zasłużyły na szczególne wyróżnienie.

Członkowie Zarządu Oddziału uczestni-czyli w Komisjach Konkursowych na stano-wiska Przełożonych i Naczelnych Pielęgnia-rek organizowanych na terenie działania Dolnośląskiej Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych.

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia członkowie Zarządu brali udział w postępowaniu kwalifikacyjnym na specja-lizacje pielęgniarskie.

Corocznie Zarząd Oddziału organizował Konkurs „Pielęgniarka Roku”. Celem Kon-kursu było wyłonienie i nagrodzenie pielę-gniarek o najlepszym przygotowaniu zawo-dowym, etycznym i zaangażowaniu na rzecz środowiska pielęgniarskiego. Przeciętnie w II etapie uczestniczyło 40 osób. Każdo-razowo Konkurs ten był objęty patronatem Marszałka. Województwa Dolnośląskiego oraz patronatem Przewodniczącej Dolno-śląskiej Okręgowej Rady Pielęgniarek i Po-łożnych.

Członkowie Zarządu brali udział w uro-czystościach i konferencjach organizowa-nych przez Dolnośląską Okręgową Radę Pielęgniarek i Położnych. Przewodnicząca

7INFORMACJE

i członkowie Zarządu każdorazowo uczest-niczyli w corocznym Zjeździe Dolnośląskiej Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych we Wrocławiu.

W dniu 01.10.2013 r Zarząd Oddziału wspólnie z Dolnośląską Okręgową Izbą pie-lęgniarek i Położnych zaplanował zorgani-zowanie VI Akademii Pielęgniarstwa. Jest to Konferencja Naukowo-Szkoleniowa pt. „Co osiągnęliśmy w pielęgniarstwie – dokąd zmierzamy”.

Członkowie Zarządu pełnią również funk-cje społeczne na rzecz naszego samorządu, Przewodnicząca Teresa Fichtner-Jeruzel była Przewodniczącą Naczelnego Sądu Pie-lęgniarek i Położnych w Warszawie. Przez ostatnie dwa lata jest Wiceprzewodniczącą Naczelnego Sądu. Irena Moczarna jest człon-kiem Okręgowego Sądu Pielęgniarek i Położ-nych we Wrocławiu.

Członkowie Zarządu jak i również członko-wie Kół Polskiego Towarzystwa Pielęgniar-skiego podnoszą nieustannie kwalifikacje w ramach: specjalizacji, studiów licencjac-kich i magisterskich.

Wiceprzewodnicząca Zarządu Oddziału

Joanna Rosińczuk Tonderys otrzymała tytuł doktora habilitowanego nauk o zdrowiu.

Kończąc bardzo serdecznie dziękuję wszystkim członkom Zarządu za pracę na rzecz naszego Stowarzyszenia. Tylko praca zespołowa daje efekty. Należałoby wymienić imiennie wszystkich członków Zarządu, każ-dy miał swój udział w pracy Towarzystwa.

Pozwolę sobie wymienić tylko te osoby, z którymi najczęściej współpracowałam co wynikało ze Statutu. Są to: Mariola Marynicz--Hyla Sekretarz ZO, Krystyna Mania Skarbnik ZO i Jolanta Kowalik.

Szczególnie serdecznie dziękuję tym Ko-leżankom, które pracowały w Zarządzie, a nie są delegatkami i nie będą kandydo-wać w tych wyborach. Wśród tych osób jest Pani dr hab. nauk o zdrowiu Joanna Rosiń-czuk-Tonderys. W ostatniej kadencji pełniła funkcję Wiceprzewodniczącej ZO PTP we Wrocławiu.

Bardzo serdecznie dziękuję za współpracę Pani Przewodniczącej Dolnośląskiej Okręgo-wej Rady Pielęgniarek i Położnych we Wro-cławiu Urszuli Olechowskiej, Sekretarzowi

Rady Annie Szafran, Dyrektorowi Biura Bo-żenie Bedryk, sekretarce Barbarze Stryjew-skiej.

Serdecznie dziękuję Panu Janowi Walsz-czakowi księgowemu naszego Towarzystwa, który związany jest z nami od wielu lat.

Szanowni Państwo jeszcze raz pragnę podkreślić, że bez waszej pracy w Kołach nie można by mówić o działalności Towarzy-stwa, za co bardzo dziękuję i liczę na dalszą aktywną i twórczą współpracę z nowowy-branym Zarządem.

Nowemu zarządowi życzę dużo zdrowia i dużo sukcesów w działalności społecznej.

Wraz z życzeniami jako wnioski na na-stępną kadencję stawiam;

1. Tworzenie nowych Kół PTP, żyjemy w mieście akademickim, a PTP jest jedynym towarzystwem naukowym dla pielęgniarek

2. Ocalić od zapomnienia pielęgniarki, szpitale, przychodnie oraz inne zakłady opieki zdrowotnej, nawiązać w tej sprawie współpracę z DORPiP we Wrocławiu.

Wybrano Zarząd:Przewodnicząca - Teresa Fichtner-Jeruzel

I Wiceprzewodnicząca - Mariola Marynicz-HylaII Wiceprzewodnicząca - Julia PeszyńskaSekretarz - Anna SkałubińskaSkarbnik - Krystyna Mania

Członkowie Zarządu:• Olga Cicha• Mariola Górny• Jolanta Kowalik• Irena Krawiec• Zofia Lubieniecka• Dorota Mazur• Irena Moczarna• Ewa Postowicz

Delegatów na Zjazd Krajowy:• Teresa Fichtner-Jeruzel• Krystyna Mania• Dorota Milecka• Katarzyna Nowak

Komisję Rewizyjną:Przewodniczący - Zenon SiemieniakoCzłonkowie:• Katarzyna Nowak• Maria Pacula

W CZASIE ZJAZDU DOKONANO WYBORU NOWYCH WŁADZ ODDZIAŁU PTP WE WROCŁAWIU

8 PIELĘGNIARSTWO

Mianem techniki małoinwazyjnej określa się dziś różnorodne techniki operacyjne do których należą: laparoskopia, endoskopia, techniki wewnątrznaczyniowe, operacje przez naturalne otwory ciała i wiele innych. W ostatnim dzisięcioleciu dzięki niespotyka-nemu dotąd postępowi technologicznemu na salach operacyjnych pojawiły się roboty chirurgiczne, możliwe stały się operacje na odległość. Wraz z wprowadzeniem nowo-czesnych technologii, zmieniła się również rola i znaczenie współczesnego chirurga i pielęgniarki operacyjnej. Dawne schema-

UDZIAŁ PIELĘGNIARKI PRZY OPERACJI Z WYKORZYSTANIEM ROBOTA CHIRURGICZNEGO

Izabela Szwed – lic. położnictwa, Wojewódzki Szpital Specjalistyczny,Ośrodek Badawczo-Rozwojowy we Wrocławiu

ty postępowania wymagają aktualizacji i są stopniowo zastępowane nowymi standar-dami. Zmienia się również sposób myśle-nia i nauczania. Chirurgia małoinwazyjna wywiera także olbrzymi wpływ na chirurgię klasyczną, dając podstawy do jej dalszego rozwoju.

Robot chirurgiczny należy do najnow-szych zdobyczy techniki stosowanych w chi-rurgii. Pomysł na stworzenie robota chirur-gicznego powstał w laboratoriach nauko-wych Amerykańskiej Agencji Kosmicznej NASA jako jeden z projektów związanych

z planami podboju kosmosu i operacji na odległość realizowanych przez Pentagon. Roboty chirurgiczne zastosowane na sa-lach operacyjnych miały stanowić podsta-wę wysokospecjalistycznej opieki medycz-nej na statkach kosmicznych i w szpitalach wojskowych armii amerykańskiej. Wraz z końcem „zimnej wojny” rząd USA zawiesił pracę nad projektem, a prawa do prototypu robota chirurgicznego nabyły firmy.

Pierwszy powszechnie stosowany system chirurgiczny zwany robotem da Vinci został stworzony przez amerykańską firmę Intuiti-ve Surgical Inc. i wprowadzony do praktyki klinicznej w 2000 r. System da Vinci został zaprojektowany z myślą o wykonywaniu kompleksowych operacji chirurgicznych sposobem małoinwazyjnym. Charaktery-zuje się niezwykłą precyzją, małą inwazyj-nością oraz intuicyjnym interfejsem. Znaj-duje zastosowanie w różnych dziedzinach chirurgii, najczęściej jest wykorzystywana

Koniec XX wieku przyniósł dynamiczny rozwój chirurgii małoinwazyjnej. Obecnie techniki małoinwazyjne znajdują zastosowanie niemalże we wszyst-kich dziedzinach chirurgii. Do zalet operacji wykonywanych sposobem mało-inwazyjnym należą niewielkie cięcie, zmniejszone odczuwanie bólu w okresie pooperacyjnym, krótszy pobyt w szpitalu oraz szybszy powrót pacjenta do pełnej aktywności życiowej.

9PIELĘGNIARSTWO

w operacjach urologicznych, ginekologicz-nych i operacjach jelita grubego.

Budowa systemu System da Vinci składa się z ergonomicz-

nej konsoli sterowniczej, platformy z czte-rema interaktywnymi ramionami, systemu wizyjnego i narzędzi chirurgicznych. (Ryc.1)

Konsola chirurgiczna Konsola może być położona w dowolnej

odległości od pacjenta, o ile pozwolą na to łącza telekomunikacyjne. Chirurg wy-konywujący operacje zasiada za konsolą przy stanowisku do którego przesyłany jest obraz z kamery wprowadzonej do wnętrza ciała pacjenta. Operator obserwuje prze-bieg operacji w obrazie trójwymiarowym, przekazywanym przez kamerę i poprzez system manetek i pedałów steruje pracą ramion robota.

Platforma narzędziowaPlatforma narzędziowa wyposażona jest

w cztery zrobotyzowane ramiona. Trzy z nich wyposażone są w narzędzia chi-rurgiczne, jedno ramię prowadzi kamerę z trójwymiarowym obrazem z wnętrza ope-rowanego pacjenta. Niewielkie rozmiary narzędzi robotowych pozwalają na prze-prowadzenie operacji przez małe cięcie skóry (ok.1- 2 cm).

System wizyjnySystem wizyjny wyposażony jest w kame-

rę dostarczającą wysokiej rozdzielczości trójwymiarowy obraz.

NarzędziaChirurg operujący robotem ma do dys-

pozycji zestaw narzędzi, które zostały za-projektowane tak,aby naśladować zakres ruchów ludzkiego nadgarstka. Narzędzia

Ryc. 1. System da Vinci

Ryc. 2. Chirurg przy konsoli chirurgicznej

Ryc.3. Platforma narzędziowa

10 PIELĘGNIARSTWO

posiadają siedem stopni swobody, potrafią zginać się pod kątem 90°, naśladując ruchy nadgarstków chirurga

Uruchomienie systemu Przed przybyciem pacjenta na salę ope-

racyjną, należy uruchomić cały system w celu przeprowadzenia testu. Kolejno każ-da część systemu przechodzi test: konsola, platforma narzędziowa i system wizyjny. Po przeprowadzonym prawidłowo teście mo-żemy rozpocząć przygotowania do operacji

Obłożenie platformy narzędziowejAby zagwarantować szybkie, sterylne

Ryc. 4. Zakres ruchu narzędzi systemu da Vinci

Rycina. 6 Podłączenie przewodów systemowych

Ryc. 7. Obłożenie sterylnym mankietem ramion platformy narzędziowej

Rycina 5. Narzędzia robotowe

Przygotowanie sali operacyjnej do operacjIOptymalne przygotowanie sali operacyj-

nej powinno odbywać się w dniu poprze-dzającym operację, lub w dniu opreacji rano. Zespół składający się z chirurgów i pielęgniarek operacyjnych spotyka się na sali operacyjnej w celu omówienia prze-biegu operacji i ustawienia konsoli chirur-gicznej, platformy narzędziowej, systemu wizyjnego, stołu operacyjnego, stolika Mayo i stolika dodatkowego na narzędzia. Następnie podłączane są przewody zasila-jące i systemowe.

Przewody systemowe przekazują ob-raz, dźwięk i dane podczas pracy systemu. Przewody systemowe mają rdzeń światło-wodowy, należy więc zwrócić szczególną uwagę na to, aby nie zginać ich w trakcie eksploatacji. Zagięcia mogą uszkodzić przewód i uniemożliwić pracę całego sys-temu. Umieszczenie przewodów systemo-wych poza obszarem wzmożonego ruchu na sali operacyjnej minimalizuje ryzyko ich uszkodzenia.

Ryc. 7a. Obłożenie sterylnym mankietem ...

11PIELĘGNIARSTWO

Obłożenie głowicy kameryPielęgniarka operacyjna sterylna podłą-

cza głowicę kamery do sterylnego adaptera z foliowym mankietem. Naciąga sterylny mankiet na całą długość przewodów i za-bezpiecza przed skażeniem, następnie wy-konuje się kalibrację i balans bieli.

Ułożenie pacjentaUłożenie pacjenta uzależnione jest od ro-

dzaju operacji i indywidualnej decyzji chi-rurga. W układaniu pacjenta bierze udział cały zespół operacyjny.

Szczególną uwagę należy zwrócić na za-bezpieczenie tzw. punktów ucisku, co za-bezpiecza pacjenta przed porażeniem spo-wodowanym długotrwałym uciskiem ner-wów. Do tego celu wykorzystujemy materac próżniowy, poduszki żelowe oraz uchwyty na nogi. W klimatyzowanej sali operacyj-nej, należy pamiętać także o zabezpiecze-

niu chorego przed utratą ciepła. W tym celu stosowane są koce grzewcze pomagające utrzymać stałą, odpowiednią temperaturę ciała. Po kontroli ułożenia pacjenta na stole operacyjnym, operator rozpoczyna mycie się chirurgiczne do operacji.

Przygotowanie narzędzi niezbędnych do operacji Rutynowo używa się standardowych na-

rzędzi do operacji laparoskopowej takich jak: igły Veress, przewód insuflacyjny, prze-wód do koagulacji monopolarnej i bipo-larnej, kleszczyki, igła ssąco- płucząca czy termos.

Dodatkowo przygotowujemy: sterylne mankiety do obłożenia ramion narzędzi i ramienia kamery; mankiet foliowy do obłożenia głowicy kamery, jednorazowe trokary 12 mm, zestaw robotowych kaniul 8mm, jednorazowe uszczelki na kaniule,

Ryc. 8. Kamera da Vinci

i bezpieczne obłożenie należy je wykony-wać w dwuosobowym zespole, pielęgniarka sterylna z niesterylną. Ramiona należy owi-jać systematycznie przesuwając się od lewej do prawej strony, bądź odwrotnie. Zakłada-my sterylny foliowy mankiet z adapterem, dociskamy adapter do ramienia. Kółka na sterylnym adapterze obracają się i emitują sygnał oznaczający rozpoznanie adaptera przez system. Następnie osadzamy kształt-ki i zginamy niebieskie paski, aby utworzyć ścieżkę do wprowadzenia narzędzi.

Ryc. 9 Ułożenie pacjenta na stole operacyjnym

12 PIELĘGNIARSTWO

obturator, kalibrator, narzędzia robotowe; meryland, prograsp, haczyk, nożyczki, ima-dło, grasper bipolarny.

Naprowadzanie platformy narzędziowej nad pacjenta Operator ustawia ramiona platformy na-

rzędziowej a pielęgniarka niesterylna prze-suwa platformę narzędziową w kierunku pacjenta. W pierwszej kolejności instalowa-ne jest ramię kamery robotowej. Podczas naprowadzania bardzo ważna jest komuni-kacja, tylko jedna osoba powinna wydawać polecenia osobie najeżdżającej platformą narzędziową. Chirurg mocuje ramię kamery

Ryc. 8a Ułożenie pacjenta na stole operacyjnym

Ryc. 9a.

Ryc. 10 i 10a (poniżej) Naprowadzanie platformy narzędziowej nad pacjenta

Ryc. 10a

Ryc. 9; 9a. Instrumenty do operacji zestaw podstawowy

13PIELĘGNIARSTWO

do kaniuli, wprowadza kamerę i zabezpie-cza kabel kamery. Następnie kolejno każde ramie robota dopinane jest do kaniul. Pod kontrolą wzroku do wnętrza jamy brzusznej wprowadzane są narzędzia robotowe. Jako ostatnie podłączane są do narzędzi roboto-wych przewody koagulacji monopolarnej i bipolarnej.

Asystowanie do operacjiAsystowanie pielęgniarki do operacji ro-

botowej polega na oczyszczaniu i wymianie narzędzi, ogrzewaniu i oczyszczaniu optyki, przygotowywaniu materiału szewnego.

Ryc. 10 i 10a (poniżej) Naprowadzanie platformy narzędziowej nad pacjenta

Ryc. 10a Ryc. 11b.

Ryc. 11a.

Ryc. 11. i następne poniżej – asystowanie do operacji

14 PIELĘGNIARSTWO

Rozbrajanie robotaPo zakończonej operacji na polecenie

operatora, pielęgniarka niesterylna od-prowadza platformę narzędziową. Kolejno wypina adapter i zwija foliowy mankiet. Następnie spisuje ilość zużytych żyć na-rzędzi da Vinci. Jest to niezwykle istotne, gdyż są to narzędzia do dziesięciokrotnego użycia. Kable systemowe zostają zwinięte na koniec operacji. Ramiona platformy na-rzędziowej składa się do pozycji wyjściowej i wyłącza się system.

Przygotowanie narzędzi do sterylizacjiPo zakończeniu operacji zabezpiecza się

optykę, narzędzia i poddaje się je wstęp-nej dezynfekcji. Następnie instrumenty są przesyłane do centralnej sterylizacji w celu dezynfekcji.

Liczba wykonanych operacji przy pomocy robota da Vinci:Operacje kolorektalne (RH, LH, LAR) – 21Wszczepienie protezy Y – 1

Prostatektomia – 43Histerektomia – 13 Adrenalektomia – 5Cholecystektomia – 14Splenektomia – 10Pobranie nerki od żywego dawcy – 1RYGB (bypass żołądkowo-jelitowy) – 7 Mankietowa resekcja żołądka - 5 Nefrektomia – 7 Plastyka Wodonercza – 3NSS – 1

RAZEM: 141

Piśmiennictwo:

Waldemar Kostewicz :Chirurgia laparoskopowa

Maria Ciuruś:Pielęgniarstwo operacyjne

Gertraud Harmsen:Przebieg operacji od A do Z

http://www.davincisur-g e r y c o m m u n i t y.com

Ryc. 12 Usuwanie foliowych mankietówRyc. 11d. asystowanie do operacji

Ryc. 13. Chirurg przy konsoli chirurgicznej

15PIELĘGNIARSTWO

CZYNNIKI GENETYCZNE A ZACHOROWANIE NA RAKA PIERSI

z- ca O.Rz.O.Z.P.i P. mgr. położnictwa Marzanna Mędrzycka-SacałaDolnośląskie Centrum Onkologii oddział Ginekologii Onkologicznej

Przekształcenie komórki zdrowej w no-wotworową wymaga kilku etapów. Więk-szość nich, jeśli nie wszystkie to genetycz-ne, np. aktywacja onkogenu czy utrata ge-nu supresorowego; na tej podstawie można określić raka jako chorobę genetyczną na poziomie komórki somatycznej. Często nie docenia się ważności dziedzicznych predys-pozycji do zachorowania na raka. Jeśli ta-kie istnieją, to rak pojawia się wówczas jako choroba genetyczna na poziomie komórki zarodkowej.

Do wystąpienia nowotworu w tej po-staci może dojść w następujący sposób:1. przez dziedziczenie jednego z etapów

karcynogenezy,2. przez dziedziczenie cechy, która powo-

duje wystąpienie któregoś z etapów kar-cynogenezy (np. niektórzy palacze ła-twiej metabolizują substancje toksyczne zawarte w nikotynie, np. benzen, w kar-cynogeny; jest to związane z genetycznie uwarunkowaną obecnością w płucach enzymu hydroksylazy arylowęglanowej- AHH),

3. przez dziedziczenie cechy, która wzmac-nia efekt jednego etapów karcynogene-zy, jeśli dojdzie do jego wystąpienia.

Badania predyspozycji dziedzicznych są niezmiernie ważne w praktyce klinicznej, ponieważ osobnicy predysponowani do wystąpienia chorób nowotworowych znaj-dują się w grupie wysokiego ryzyka, któ-rej wyodrębnienie umożliwia zastosowa-nie określonych badań skriningowych oraz wczesne wykrywanie zmian lub wdrożenie odpowiednich działań profilaktycznych.

Często klinicyści nie rozpoznają dzie-dzicznych predyspozycji do wystąpienia nowotworu złośliwego. Istotą problemu jest to, że rak, który występuje w formie dziedzicznej, ma odpowiedniki rozwijają-ce się niedziedzicznie, nie różniące się pa-

tologią czy objawami klinicznymi. Określa-jąc predyspozycje genetyczne, należy brać pod uwagę wywiad rodzinny i charaktery-styczny fenotyp.

Z praktycznego punktu widzenia moż-na wyróżnić trzy rodzaje predyspozycji do dziedziczenia nowotworów:1. Dziedziczne zespoły nowotworowe- np.

polipowatość rodzinna, MEN1, MEN2, ze-spół von Hippela-Lindaua, retinoblasto-ma. Zespoły te dotyczą 1% wszystkich raków, charakteryzują się silną predys-pozycją. U osobnika, który odziedziczył gen, dojdzie do rozwoju raka. Typ dzie-dziczenia dominujący.

2. Rodzinne występowanie raka – np. ro-dzinne współwystępowanie raka jajni-ka i gruczołu sutkowego, zespół Lyncha I, zespół Lyncha II. W tej grupie występuje około 5-10% wszystkich przypadków ra-ka. Względne ryzyko wystąpienia nowo-tworu wśród krewnych rodziny dotknię-tej tym zespołem uznaje się za trzykrot-nie większe niż w pozostałej części popu-lacji. Ryzyko to jest tym wyższe, im więk-sza liczba krewnych choruje w I i II linii pokrewieństwa.

3. Genetyczna predyspozycja bez charak-terystycznego rodzinnego występowa-nia nowotworów, np. metaboliczny poli-morfizm determinujący reakcję na karcy-nogeny egzogenne i endogenne. Predys-pozycje te mogą być wywołane przez ge-ny oddziałujące w interakcjach genowo- środowiskowych, np. geny układu P-450, odpowiedzialnego za metabolizm kilku potencjalnych karcynogenów, w tym en-dogennych hormonów steroidowych. Chociaż tylko 5-10% nowotworów jest

dziedziczne to wszystkie polegają na błę-dach genetycznych. Za każdym razem, gdy jakaś komórka się dzieli, musi skopiować projekt budowy całego organizmu. Pod-czas tego kopiowania często dochodzi do

błędów. Organizm ma mechanizmy, które naprawią owe błędy, niestety z wiekiem te mechanizmy robią się mniej skuteczne. Dla-tego też im dłużej człowiek żyje, tym bar-dziej jest zagrożony rakiem. I tak na przy-kład mniej więcej jedna czwarta wszystkich nowotworów piersi jest wynikiem mutacji polegającej na tym, że komórki wytwarzają dodatkowe kopie pewnego genu. W efekcie komórka wytwarza w nadmiarze tzw. re-ceptory czynników wzrostu. Są to cząstecz-ki białka, które działają na powierzchni ko-mórki niczym anteny odbierające sygnały do podziałów komórki. W tkance piersi do-chodzi do nadmiaru sygnałów wzrostu i za-czyna się wyścig komórek, która szybciej się podzieli.

Współuwarunkowania dziedziczne, któ-rych podłożem może być nosicielstwo mu-tacji bardzo silnych predyspozycji, znanych genów BRCA-1, BRCA-2, TP-53 występuje bardzo rzadko i dotyczy jedynie części ro-dzin jednoznacznie dziedzicznie obciążo-nych. Dowodzi to, że dotychczasowa wie-dza o genach takich predyspozycji jest nie-pełna. Dlatego podstawą do identyfikowa-nia rodzin wysokiego ryzyka zachorowa-nia na raka piersi są przede wszystkim da-ne dotyczące liczby i wieku wcześniejszych zachorowań oraz drugich pierwotnych no-wotworów wśród członków tych rodzin. Zwiększone ryzyko występuje tylko u poło-wy kobiet z rodzin tak określonego ryzyka, gdyż zgodnie z regułami dziedziczenia cech dominujących predyspozycja jest przeka-zywana tylko połowie potomstwa. W rodzi-nach, w którym podłożem silnej predyspo-zycji są dziedziczne mutacje genu BRCA-1 lub BRCA-2, można identyfikować nosiciel-ki obciążone szczególnie wysokim ryzy-kiem zachorowania. Badania nosicielstwa genów słabych i umiarkowanych predyspo-zycji, ze względu na ich wielką liczbę, ogra-niczone możliwości techniczne i koszty, nie mają obecnie większego znaczenia w onko-logicznym poradnictwie genetycznym.

Poradnia genetyczna1. Rejestracja do poradni na podstawie kry-

teriów Bethesda. Poradnictwo genetycz-

Genetyczne uwarunkowania nowotworów piersi, jajników. Badania genetyczne, Program profilaktyczny dla nosicielek mutacji w genach brca-1 i barca-2.

16 POŁOŻNICTWO

ne zajmuje się chorymi i ich rodzinami z podwyższonym ryzykiem zachorowa-nia na raka piersi i/lub jajnika. Pacjentki wypełniają ankietę dotyczącą zachoro-wań na raka piersi i/lub jajnika w rodzi-nie.

2. Wizyta w poradni:• Wywiad w celu określenia ryzyka pre-

dyspozycji.

Grupa najwyższego ryzyka :1. Trzy lub więcej zachorowań na raka piersi

i/lub jajnika wśród krewnych I i II stopnia (włączając probantkę).

2. Krewne I stopnia pacjentek, u których rozpoznano przerzuty lub synchroniczne zachorowania na raka piersi i na raka jaj-nika.

3. Kobiety, u których – niezależnie od ob-ciążenia rodzinnego wykryto patogenną mutację genów BRCA-1 lub BRCA-2.

Grupa wysokiego ryzyka:1. Kobiety z rodzin w których wystąpi-

ły 2 zachorowania na raka piersi wśród krewnych I i II stopnia lub 2 zachorowania wśród krewnych II i III stopnia ze strony ojca – w tym jedno zachorowanie przed 50 r.ż.

2. Bliscy krewni chorych, u których rozpo-znano obustronnego raka piersi.

3. Kobiety, których matki lub siostry zacho-rowały na raka piersi przed 40 r.ż.

Po zakwalifikowaniu do grupy wysokie-go lub podwyższonego ryzyka zachorowa-niem na raka piersi i/lub jajnika, pobranie krwi, po uprzednim podpisaniu zgody na przeprowadzenie badań genetycznych. Ze względów prawnych i moralnych taką zgo-dę może podpisać wyłącznie osoba pełno-letnia.• Poinformowanie o przybliżonym terminie

kolejnej wizyty w celu odbioru wyniku ba-dań.

• Jeżeli wynik jest dodatni, lub wątpliwy – powtórne pobranie krwi w celu potwier-dzenia lub wykluczenia istnienia mutacji.

• Jeżeli wynik jest ujemny – porada gene-tyczna. W każdym wypadku lekarz gene-tyk, sporządza poradę genetyczną z infor-macją dotyczącą dalszego postępowania profilaktycznego. Ryzyko zachorowania na raka piersi no-

sicielek mutacji genu BRCA-1 sięga 80%, a raka jajnika 60%. Czynnikami, które mo-gą wpływać na poziom ryzyka, są m.in. typ i umiejscowienie mutacji w genie BRCA-1, jednocześnie nie genetyczne czynniki zwią-zane z zachowaniami prokreacyjnymi i sty-lem życia.

Młode kobiety z dziedziczną skłonnością do raka piersi mogą zmniejszyć ryzyko za-chorowania dzięki odchudzaniu . Jak wyni-ka z badań, w których oprócz Amerykanów i Kanadyjczyków brał udział zespół prof. Ja-

na Lubińskiego z Pomorskiej Akademii Me-dycznej w Szczecinie, zrzucenie co najmniej 5 kilogramów między 18. a 30. rokiem życia zmniejsza ryzyko raka piersi o 65 procent, na-tomiast przytycie o 5 kilogramów wyraźnie zwiększa prawdopodobieństwo zachoro-wania na raka piersi przed 40. rokiem życia. Naukowcy ankietowali ponad 2000 ko-biet z wadliwym genem BRCA1 lub BRCA2. Obecność takiej mutacji zwiększa ryzyko raka piersi. Pytania dotyczyły wagi w 18., 30., i 40. roku życia. Okazało się, że odchu-dzanie było szczególnie korzystne dla ko-biet z genem BRCA1, a dużo mniej - w przy-padku wadliwego BRCA2. Z kolei przyty-cie o 5 kilogramów między 18. a 30. ro-kiem życia w przypadku pacjentek z BRCA1 i dwojgiem dzieci zwiększało ryzyko ra-ka piersi przed czterdziestką o 44 procent. Zdaniem autorów, dodatkowa tkanka tłusz-czowa wpływa na metabolizm hormonów wytwarzanych przez jajniki oraz metabo-lizm glukozy, co sprzyja oporności na insu-linę i rakowi piersi. Dlatego kobiety z mu-tacją BRCA1 lub BRCA2 powinny szczegól-nie dbać o prawidłową wagę. Specjaliści ostrzegają jednak, że dieta i ćwiczenia wy-magają konsultacji z lekarzem - niewłaści-wie stosowane też mogą zaszkodzić.

Zachorowania na raka piersi i/lub jajnika występują u nosicielek mutacji genu BRCA-1 średnio o około 10 lat wcześniej niż zacho-rowania w całej populacji. Z badań wynika, że negatywny wynik testu na nosicielstwo mutacji genu BRCA-1 w rodzinie nie wyklu-cza wysokiego ryzyka zachorowania na ra-ka piersi i/lub jajnika, jeżeli wskazują na nie wcześniejsze zachorowania wśród jej człon-ków. Co więcej, z ostatnich badań wynika, że u nie nosicielek z rodzin nosicielek mu-tacji genu BRCA-1, w których wystąpiło kil-ka zachorowań na raka piersi i/lub jajnika, ryzyko zachorowania na te nowotwory jest także około 3- krotnie zwiększone (prawdo-podobnie ze względu na „nakładające się” nosicielstwo genu BRCA-1 i mutacji genów umiarkowanych predyspozycji w tych ro-dzinach – BRCA-2 i TP- 53).

Obowiązującymi elementami opie-ki nad nosicielkami mutacji w genach BRCA-1 i BRCA-2 są:1. samokontrola piersi raz w miesiącu po

miesiączce ( 5 dzień cyklu) i 1 lub 2 razy w roku badanie piersi przez lekarza on-kologa;

2. coroczne badanie mammograficzne i/lub USG u kobiet od 25 – 30 r.ż. - jeżeli pier-si mają budowę tłuszczową, coroczne ba-danie mammograficzne należy przepro-wadzać od 30 r.ż.; jeżeli piersi mają budo-wę gruczołowa od 30 – 40 r.ż. Należy wy-konywać co roku USG piersi, a od 40 r.ż. - mammografię. Niezależnie od tego jaką budowę mają piersi nosicielki mutacji ge-nowej, pierwsze badanie mammograficz-ne powinno być wykonane pomiędzy 25

– 30 r.ż. , w wieku 25 – 60 at zaleca się po-nadto coroczne badanie piersi metodą rezonansu magnetycznego – w połowie okresu pomiędzy kolejnymi badaniami mammograficznymi/ USG w celu weryfi-kacji wyników tych badań, szczególnie je-żeli są niejednoznaczne.

3. Badania ukierunkowane na wcześniejsze wykrycie raka jajnika i raka trzonu maci-cy: od 30 – 35 r.ż.

4. Coroczne badanie ginekologiczne i przez pochwowe USG oraz badanie stężenia markera Ca – 125 w surowicy krwi ( w wie-lu krajach zrezygnowano z badania marke-ra Ca – 125, ze względu na dużą ilość wyni-ków fałszywie dodatnich, marker Ca – 125 jest używany głównie do monitorowania postępów leczenia już rozpoznanego raka jajnika). U nosicielek mutacji BRCA-1 wy-konanie badania ginekologicznego z USG zaleca się w odstępach półrocznych. Po-nadto, podobnie jak w odniesieniu do ca-łej populacji, zaleca się wykonanie cytolo-gicznego badania rozmazów z szyjki maci-cy w odstępach 3 letnich.

Polska Unia Onkologii, nie zaleca profi-laktycznego usuwania piersi, w celu likwi-dacji ryzyka zachorowania na raka sutka, wśród nosicielek mutacji genów BRCA-1 i BRCA-2. Gruczoł piersiowy jest dobrze do-stępny badaniom profilaktycznym, a pro-gram skonstruowany dla nosicielek muta-cji, pozwala na szybkie wykrywanie i sku-teczne leczenie raka piersi.

Gorsze są warunki dla profilaktyki ra-ka jajnika. Nie istnieje marker, który jed-noznacznie i we wczesnej fazie wykrywał-by zachorowanie na nowotwór jajnika. Dla-tego lekarze ginekolodzy, u pacjentek no-sicielek mutacji w genie BRCA-1, zalecają usunięcie jajników po zakończeniu okresu prokreacyjnego. Usunięcie jajników, sto-suje się również w praktyce onkologicznej, po leczeniu raka piersi, u nosicielek mutacji genów BRCA-1 i BRCA-2.

Piśmiennictwo:

1. Gardiner C.: Obciążony wywiad rodzinny w kierunku nowotworów narządu rodne-go. Położnictwo. Ginekologia. Medycyna Rozrodu 2009 vol. 3;4

2. Krzakowski M.(wsp.): Zalecenia postępo-wania diagnostyczno-terapeutycznego w nowotworach złośliwych. Onkologia w Praktyce Klinicznej 2007; 3 (supl.C)

3. Zbucka M. (wsp.) : Czy można wpływać na ryzyko wystąpienia raka piersi. Przegląd Menopauzalny 2005; 6

4. Zatoński W.: Europejski Kodeks Walki z Rakiem wersja trzecia (2003); Medycyna Praktyczna Warszawa 2008

5. Pieńkowski T., Jagiełło – Gruszfeld A.: Od-chudzanie zmniejsza ryzyko raka piersi.Onet.pl 2006. rakpiersi.pl.

1717POŁOŻNICTWO

W okresie ciąży odpływ krwi żylnej w kie-runku serca jest zaburzony, z powodu dzia-łania hormonów ciążowych, które powo-dują rozszerzenie naczyń krwionośnych, zmniejszoną elastyczność i wytrzymałość ścian żył, przez co krew gromadzi się w dol-nej połowie ciała. Objawem jest pojawienie się cienkich, wrzecionowatych, o niebie-skim zabarwieniu żylaków, które początko-wo przypominają tzw. pajączki, towarzyszą im skurcze i bóle łydek, uczucie ciężkości nóg i obrzęki.

Pod koniec ciąży często pojawiają się żylaki na wargach sromowych oraz odby-cie tzw. hemoroidy, wywołane przez ucisk części przodującej płodu na naczynia żylne miednicy. Ucisk powoduje utrudniony od-pływ krwi, dlatego też krew gromadzi się w naczyniach żylnych, w wyniku czego po-wstają żylaki warg sromowych, pochwy oraz odbytu. Żylaki te na ogół znikają samoistnie w ciągu 4-6 tygodni po porodzie.

W okresie ciąży perystaltyka jelit staje się wolniejsza, co często prowadzi do zaparć. Zwiększone parcie podczas porodu przyczy-nia się do tworzenia guzków krwawniczych, które swędzą, pieką, bolą i krwawią.

Występują hemoroidy zewnętrzne, któ-re wiążą się z bólem, oraz hemoroidy we-wnętrzne, którym towarzyszy krwawienie z kanału odbytniczego.

ŻYLAKI I HEMOROIDY W OKRESIE CIĄŻY

Ewa Borucka – położna

Jedną z najczęściej pojawiających się dolegliwości w okresie ciąży są żylaki i hemoroidy, które stwierdza się u około 60% kobiet.

Po porodzie w ciągu kilku tygodni he-moroidy zewnętrzne znikają samoistnie. Stosowanie zimnych okładów, nasiadówki z rumianku, kory dębu mogą przyspieszyć proces ich wchłaniania. Hemoroidy we-wnętrzne leczy się czopkami doodbytni-czymi, które działają przeciwbólowo, mają właściwości odkażające oraz przynoszą ulgę przy pieczeniu i swędzeniu okolicy odbytu.

Czynniki ryzyka pojawienia się żylaków w okresie ciąży:

• nieprawidłowa dieta, niska zawartość błonnika w spożywanych produktach,

• mała objętość płynów,• nadwaga, • brak aktywność fizycznej,• czynniki genetyczne,• liczne ciąże w krótkim odstępie czasu,• ciąża, poród i połogu,

• ciąża wielopłodowa,• zaparcia.

Zapobieganie • Odpowiednia dieta bogata w błonnik

usprawnia pracę jelit. Do diety należy wprowadzić owoce, warzywa, pieczywo pełnoziarniste. Należy spożywać dużą ilość wody, która pomaga przy wypróżnie-niach. Istotna się kontrola masy ciała.

• Regularne oddawanie stolca. • Ważną rolę odgrywa aktywność fizyczna

np. spacer, basen, lekkie ćwiczenia przy-stosowane dla kobiet w ciąży.

• Częsta zmiana pozycji w pracy, przenosze-nie ciężaru ciała z nogi na nogę.

• Unikanie noszenia obcisłych ubrań i butów na wysokim obcasie.

• Stosowanie naprzemiennie prysznica z ciepłej i zimnej wody, wzmacnia to na-czynia żylne.

GŁÓWNE PRZYCZYNY POWSTAWANIA ŻYLAKÓW W CIĄŻY

18 PROBLEMY PRAWNE

Minister Zdrowia kierując się potrzebą zapew-nienia odpowiedniej jakości świadczeń, zdrowot-nych określił w drodze rozporządzenia z dnia 20 grudnia 2012 r. w sprawie standardów postępo-wania medycznego w dziedzinie anestezjologii i intensywnej terapii dla podmiotów wykonują-cych działalność leczniczą (Dz. U. z 2013 r. Nr 15), standard postępowania medycznego w dziedzi-nie anestezjologii i intensywnej terapii.

Przedmiotowe rozporządzenie w § 2 pkt 6 za-wiera definicję pielęgniarki anestezjologicznej, wskazując, iż jest to pielęgniarka, która ukończy-ła specjalizację w dziedzinie pielęgniarstwa ane-stezjologicznego i intensywnej opieki, lub pie-lęgniarka, która ukończyła kurs kwalifikacyjny w dziedzinie pielęgniarstwa anestezjologiczne-go i intensywnej opieki, lub pielęgniarka w trak-cie specjalizacji w dziedzinie pielęgniarstwa ane-stezjologicznego i intensywnej opieki.

Standard postępowania medycznego przy udzielaniu w szpitalu świadczeń zdrowotnych w zakresie anestezji w § 9 pkt 9 wskazuje, iż pod-czas znieczulenia z lekarzem współpracuje pie-lęgniarka anestezjologiczna, dotyczy to rów-nież znieczuleń wykonywanych poza salą ope-racyjną.

Ponadto w powyższym rozporządzeniu zosta-ły uszczegółowione załączniki w zakresie orga-

nizacji udzielania świadczeń z uwzględnieniem szczegółowych poziomów intensywności opie-ki pielęgniarskiej.

Należy wskazać, iż pielęgniarka anestezjolo-giczna współpracuje z lekarzem anestezjologiem, wykonuje zlecenia lekarskie i inne czynności, któ-re należą do jej kompetencji, np. dokonuje pomia-ru tętna, ciśnienia.

Wyjaśnić też należy, iż poprzednie przepisy określone w nieobowiązującym rozporządzeniu Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 27 lu-tego 1998 r. w sprawie standardów postępowa-nia oraz procedur medycznych przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych z zakresu anestezjologii i intensywnej terapii w zakładach opieki zdrowot-nej (Dz. U. Nr 37, poz. 215, z późn. zm.), wskazywa-ły jedynie, iż podczas znieczulenia lekarzowi to-warzyszyła przeszkolona pielęgniarka (§ 11).

Zatem standard postępowania medycznego przy udzielaniu w szpitalu świadczeń zdrowot-nych w zakresie anestezji, uwzględnia pielęgniar-kę anestezjologiczna, która współpracuje z leka-rzem dokonującym znieczulenia.

Odnosząc się do kwestii określenia w „standar-dzie anestezjologicznym” zadań i uprawnień pie-lęgniarek anestezjologicznych na stanowiskach znieczuleń, należy zaznaczyć, iż są one wynikiem umiejętności zawodowych uzyskanych w ramach

ODPOWIEDZI MINISTERSTWA ZDROWIA NA APELE OKRĘGOWYCH IZB PIELĘGNIAREK I POŁOŻNYCH

Warszawa, 09. 10. 2013 MINISTER ZDROWIA Stanowisko dotyczące Apelu Okręgowych Izb Pielęgniarek i Położnych w spra-wie określenia obsady pielęgniarskiej stanowisk do znieczuleń

kształcenia zawodowego oraz podyplomowego, jak też wynikają z zakresu obowiązków określo-nych dla tego stanowiska. Ogólne i szczegółowe efekty kształcenia w zakresie wiedzy, umiejęt-ności i kompetencji społecznych, w tym m. in. w obszarach opieki specjalistycznej dotyczącej anestezjologii określone zostały w rozporządze-niu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 9 maja 2012 r, w sprawie standardów kształce-nia dla kierunków studiów: lekarskiego, lekar-sko-dentystycznego, farmacji, pielęgniarstwa i położnictwa (Dz. U. z 2012 r. Nr 631). Po uzupeł-nieniu kształcenia zawodowego o kształcenie podyplomowe, w programach kształcenia po-dyplomowego określone są umiejętności wyni-kowe, które zdobywa każda pielęgniarka ane-stezjologiczna.

Ponadto w każdym podmiocie leczniczym, każ-da osoba wykonująca zawód medyczny, w tym też pielęgniarka anestezjologiczna, powinna mieć określony zakres uprawnień, obowiązków i odpo-wiedzialności zawodowej oraz powinien być spo-rządzony opis stanowisk pracy. Zapewnienie wa-runków wykonywania świadczeń zgodnie z obo-wiązującym prawem spoczywa na osobach zarzą-dzających danym podmiotem leczniczym.

Z \ upoważnieniaMINISTRA ZDROWIA

PODSEKRETARZ STANUAleksander Sopliński

Warszawa, 09. 10. 2013 MINISTER ZDROWIA Stanowisko dotyczące Apelu Okręgowych Izb Pielęgniarek i Położnych w spra-wie dyskryminowania pielęgniarek zatrudnionych w DPS-ach i POZ w zakresie możliwości świadczenia usług w pielęgniarskiej opiece długoterminowej

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 6 ma-ja 2008 r. -w sprawie ogólnych warunków umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 81, poz. 484), wskazuje, iż świadczenia udzielane są osobiście przez osoby wykonujące zawody me-dyczne lub inne osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje i uprawnienia do udzielania świad-czeń opieki zdrowotnej w określonym zakresie

lub określonej dziedzinie medycyny. Ponadto osoby te w czasie wyznaczonym do udzielania świadczeń w harmonogramie pracy, nie mogą udzielać świadczeń w innej jednostce organi-zacyjnej u tego samego świadczeniodawcy, jak również u innego świadczeniodawcy. Oznacza to, że zatrudnienie w jakimkolwiek miejscu nie może wpływać na udzielanie świadczeń w cza-

sie określonym w harmonogramie.Warunki realizacji świadczeń pielęgniarskiej

opieki długoterminowej domowej zostały okre-ślone w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 30 sierpnia 2009 r. w sprawie świadczeń gwaran-towanych z zakresu świadczeń pielęgnacyjnych i opiekuńczych w ramach opieki długotermino-wej (Dz. U. Nr 140, poz. 1147, z późn. zm.). Świad-czeniodawca realizujący świadczenia w zakresie pielęgniarskiej opieki długoterminowej domowej zapewnia dostępność do świadczeń dla świadcze-niobiorców objętych opieką od poniedziałku do piątku w godzinach od 8.00 do 20.00 oraz w so-boty, niedziele i dni ustawowo wolne od pracy - w medycznie uzasadnionych przypadkach oraz

19PROBLEMY PRAWNE

wizyty nie mniej niż 4 razy w tygodniu. Ponadto, pielęgniarka w ramach l etatu przeliczeniowego nie może jednoczasowo opiekować się więcej niż 6 świadczeniobiorcami przebywającymi pod róż-nymi adresami zamieszkania lub nie więcej niż 12 świadczeniobiorcami przebywającymi pod tym samym adresem zamieszkania.

Natomiast warunki realizacji świadczeń pielę-gniarki podstawowej opieki zdrowotnej reguluje rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 sierp-nia 2009 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 139, poz. 1139, z póżn. zm.). Świadczeniodawca zapewnia dostępność do świadczeń pielęgniarki podstawowej opieki zdrowotnej od poniedział-ku do piątku, w godzinach pomiędzy 8°° a 18°°, z wyłączeniem dni ustawowo wolnych od pracy. Dostępność w tych godzinach powinna wynikać z harmonogramu pracy świadczeniodawcy oraz z indywidualnego planu opieki ustalonego dla świadczeniobiorcy.

W przypadku świadczeniodawcy, który zatrud-nia więcej niż jedną pielęgniarkę (również na eta-ty cząstkowe) sporządza on grafik na realizację świadczeń pielęgniarskiej opieki długotermino-wej domowej w taki sposób, aby zabezpieczyć świadczenia w godzinach pomiędzy 8.00 a 20.00. Grafik pracy powinien być w taki sposób opraco-wany, aby pielęgniarka w ramach l etatu przelicze-niowego (równoważnik l etatu przeliczeniowego) mogła opiekować się nie więcej niż 6 świadczenio-biorcami przebywającymi pod różnymi adresami

zamieszkania lub nie więcej niż 12 świadczenio-biorcami przebywającymi pod tym samym adre-sem zamieszkania oraz zapewnić dyspozycyjność w soboty, niedziele i dni ustawowo wolne od pra-cy w medycznie uzasadnionych przypadkach.

Taka sama zasada obowiązuje świadczenio-dawcę podstawowej opieki zdrowotnej, który za-trudnia więcej niż jedną pielęgniarkę (również na etaty cząstkowe) do realizację świadczeń pielę-gniarki podstawowej opieki zdrowotnej, sporzą-dza on grafik w taki sposób, aby zabezpieczyć przedmiotowe świadczenia w godzinach pomię-dzy 8.00 a 18.00.

Ponadto, jak wskazał Narodowy Fundusz Zdro-wia, zakres świadczenia: pielęgniarska opieka długoterminowa domowa nie został utworzony po to, aby umożliwić pielęgniarkom podejmo-wanie dodatkowej pracy zarobkowej, lecz w ce-lu zapewnienia świadczeń zdrowotnych udziela-nych w ramach pielęgniarskiej opieki długoter-minowej domowej.

Użyte w zarządzeniu nr 83/2011/DSOZ Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia z dnia 16 listopa-da 2011 r. w sprawie określenia warunków zawie-rania i realizacji umów w rodzaju świadczenia pie-lęgnacyjne i opiekuńcze w ramach opieki długo-terminowej (§ 13 ust.2 pkt 15), określenie Jedno-cześnie” oznacza, że w tym samym czasie jedna pielęgniarka opieki długoterminowej domowej nie może realizować zadań pielęgniarki podsta-wowej opieki zdrowotnej oraz zadań pielęgniar-ki w domu pomocy społecznej.

Konsultacje społeczne mają na celu zaangażo-wanie zainteresowanych stron w proces tworze-nia przepisów prawa, zwiększając tym samym efektywność, przejrzystość i poziom akceptacji proponowanych rozwiązań niemniej przepisy prawne odnoszące się do kwestii konsultacji są rozproszone w różnych aktach prawnych m.in. w Konstytucji RP z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.), która w sposób ogól-ny odwołuje się do kwestii dialogu społecznego, w Uchwale Nr 49 Rady Ministrów z dnia 19 marca 2002 r. -Regulamin pracy Rady Ministrów (M.P. Nr 13, poz. 221, z późn. zm.), czy też w ustawie z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji pu-blicznej (Dz. U. Nr 112, poz. 1198, z późn. zm.).

Brak systemowych regulacji prawnych w zakre-sie konsultacji nie oznacza jednak, że zaintereso-wane podmioty są pozbawione możliwości wy-rażania opinii, stanowisk na temat projektowa-nych rozwiązań, które ich dotyczą. Jest tak rów-nież w przypadku samorządu zawodowego pielę-gniarek i położnych. Zgodnie z art. 4 ust. 2 pkt 8

Zatem, pielęgniarka podstawowej opieki zdro-wotnej nie może realizować jednocześnie innego zakresu świadczeń zdrowotnych np. pielęgniarki opieki długoterminowej domowej, w czasie wy-znaczonym do udzielania świadczeń w harmo-nogramie pracy, nie może udzielać świadczeń w innej jednostce organizacyjnej u tego same-go świadczeniodawcy oraz u innego świadcze-niodawcy. Również pielęgniarka zatrudniona w domu pomocy społecznej, nie może realizo-wać jednocześnie świadczeń pielęgniarki opie-ki długoterminowej domowej i zadań w pielę-gniarki w DPS.

W związku z powyższym pielęgniarka podsta-wowej opieki zdrowotnej poza godzinami pracy wyznaczonymi w harmonogramie pracy lub gra-fiku może być zatrudniona w innym miejscu i re-alizować świadczenia np. w pielęgniarskiej opie-ce długoterminowej domowej, pod warunkiem, iż zostały spełnione wymogi dotyczące realizacji świadczeń w pielęgniarskiej podstawowej opiece zdrowotnej. Taka sama zasada odnosi się do pie-lęgniarki zatrudnionej w DPS.

Należy zauważyć, że powyższe wynika przede wszystkim z przepisów prawa powszechnie obo-wiązującego, a ww. zarządzenie Prezesa NFZ ma charakter wtórny.

Z \ upoważnieniaMINISTRA ZDROWIA

PODSEKRETARZ STANUAleksander Sopliński

Warszawa, 09. 10. 2013 MINISTER ZDROWIA Stanowisko dotyczące Apelu Okręgowych Izb Pielęgniarek i Położnych w spra-wie przestrzegania obowiązującego prawa w zakresie konsultacji społecznych dotyczących tworzenia aktów prawnych w dziedzinie ochrony zdrowia, w szcze-gólności w zakresie wykonywania zawodu pielęgniarki i położnej

ustawy z dnia l lipca 2011 r. o samorządzie pielę-gniarek i położnych (Dz. U. Nr 174, poz. 1038) opi-niowanie projektów aktów normatywnych w za-kresie dotyczącym ochrony zdrowia i zasad or-ganizacji opieki zdrowotnej jest jedną z form re-alizacji, przez samorząd zawodowy pielęgniarek i położnych, jego zadań.

Należy zauważyć, że powyższe uprawnienia sa-morządu zawodowego są w pełni respektowane w Ministerstwie Zdrowia, o czym świadczy obo-wiązujący tryb prac legislacyjnych, wynikający z zarządzenia Ministra Zdrowia z dnia 19 listopada 2004 r. w sprawie zasad i trybu prowadzenia prac legislacyjnych w Ministerstwie Zdrowia (Dz. Urz. Min. Zdrów. Nr 15, poz. 133, z późn. zm.).

Warte podkreślenia jest również to, że w wyni-ku spotkań Ministra Zdrowia z przedstawiciela-mi Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych oraz Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Pielę-gniarek i Położnych oraz w odpowiedzi na zgła-szane przez te podmioty postulaty i apele doty-czące wprowadzenia do obowiązujących aktów

prawnych zmian w zakresie wykonywania za-wodów pielęgniarki i położnej oraz organizacji i funkcjonowania samorządu zawodowego pie-lęgniarek i położnych, Minister Zdrowia powołał Zarządzeniem z dnia 2 kwietnia 2012 r. Zespół do spraw analizy przepisów dotyczących wykonywa-nia zawodów pielęgniarki i położnej (Dz. Urz. Min. Zdrów. poz. 12 i 32).

Zespół ten w okresie od dnia 2 kwietnia 2012 r. do dnia 31 lipca 2012 r. dokonał analizy ustaw i in-nych aktów prawnych, w części dotyczącej wyko-nywania zawodów pielęgniarki i położnej a na-stępnie przygotował propozycje zmian przepisów w formie gotowych regulacji. W świetle obowią-zującego prawa, opinie samorządu zawodowe-go i innych podmiotów zaangażowanych w pro-ces konsultacji społecznych, nie są jednak bez-względnie wiążące dla organów administracji państwowej stanowiących prawo. Są one przede wszystkim, cennym źródłem informacji na temat przyszłego odbioru społecznego, związanego z wprowadzaniem danego aktu prawnego.

Z \ upoważnieniaMINISTRA ZDROWIA

PODSEKRETARZ STANUAleksander Sopliński

20 PROBLEMY PRAWNE

Wrocław, dnia 16.10.2013 r

Zawód ratownika medycznego i je-go miejsce pracy regulują przepisy cią-gle jeszcze obowiązującej ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratow-nictwie Medycznym (t.j. Dz. U. z 2013r, poz. 757)

Zgodnie z brzmieniem art. 10 powołanej ustawy, zawód ratownika medycznego mo-że wykonywać osoba, która:

1. posiada pełną zdolność do czynności prawnych;

2. posiada stan zdrowia pozwalający na wy-konywanie tego zawodu;

3. wykazuje znajomość języka polskiego w stopniu wystarczającym do wykonywa-nia tego zawodu;

4. spełnia następujące wymagania: a) ukończyła studia wyższe na kierunku

(specjalności) ratownictwo medyczne lub

b) ukończyła publiczną szkołę policeal-ną lub niepubliczną szkołę policealną o uprawnieniach szkoły publicznej i po-siada dyplom potwierdzający uzyska-nie tytułu zawodowego „ratownik me-dyczny”, lub

c) posiada dyplom wydany w państwie innym niż: państwo członkowskie Unii Europejskiej, Konfederacja Szwajcar-ska lub państwo członkowskie Europej-skiego Porozumienia o Wolnym Han-dlu (EFTA) – strona umowy o Europej-skim Obszarze Gospodarczym, uzna-ny w Rzeczypospolitej Polskiej za rów-noważny z dyplomem uzyskiwanym w Rzeczypospolitej Polskiej, potwierdza-jącym tytuł zawodowy ratownika me-dycznego, lub

d) posiada kwalifikacje do wykonywania zawodu ratownika medycznego naby-te w państwie członkowskim Unii Euro-pejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA)

– stronie umowy o Europejskim Obsza-rze Gospodarczym, uznane w Rzeczypo-spolitej Polskiej zgodnie z ustawą z dnia 26 kwietnia 2001 r. o zasadach uznawa-nia nabytych w państwach członkow-skich Unii Europejskiej kwalifikacji do wykonywania zawodów regulowanych (Dz. U. Nr 87, poz. 954, z późn. zm.5)).

Ratownik medyczny wykonuje zawód poprzez podejmowanie czynności polega-jących na:

• zabezpieczeniu osób znajdujących się w miejscu zdarzenia oraz podejmowaniu działań zapobiegających zwiększeniu licz-by ofiar i degradacji środowiska;

• dokonywaniu oceny stanu zdrowia osób w stanie nagłego zagrożenia zdrowotne-go i podejmowaniu medycznych czynności ratunkowych;

• transportowaniu osób w stanie nagłego za-grożenia zdrowotnego;

• komunikowaniu się z osobą w stanie nagłe-go zagrożenia zdrowotnego i udzielaniu jej wsparcia psychicznego w sytuacji powo-dującej stan nagłego zagrożenia zdrowot-nego;

• zorganizowaniu i prowadzeniu zajęć z za-kresu pierwszej pomocy, kwalifikowanej pierwszej pomocy oraz medycznych czyn-ności ratunkowych.

Szczegółowy zakres czynności wykony-wanych przez ratownika w ramach kwa-lifikowanej pierwszej pomocy, zgodnie z art. 14 ustawy, obejmuje:

1. resuscytację krążeniowo-oddechową, bezprzyrządową i przyrządową, z poda-niem tlenu oraz zastosowaniem według wskazań defibrylatora zautomatyzowa-nego;

2. tamowanie krwotoków zewnętrznych i opatrywanie ran;

3. unieruchamianie złamań i podejrzeń zła-

mań kości oraz zwichnięć; 4. ochronę przed wychłodzeniem lub prze-

grzaniem; 5. prowadzenie wstępnego postępowania

przeciwwstrząsowego poprzez właści-we ułożenie osób w stanie nagłego zagro-żenia zdrowotnego, ochronę termiczną osób w stanie nagłego zagrożenia zdro-wotnego;

6. stosowanie tlenoterapii biernej; 7. ewakuację z miejsca zdarzenia osób w sta-

nie nagłego zagrożenia zdrowotnego; 8. wsparcie psychiczne osób w stanie nagłe-

go zagrożenia zdrowotnego; 9. prowadzenie wstępnej segregacji medycz-

nej w rozumieniu art. 43 ust. 2.

Miejscem pracy ratownika medycznego są:– szpitalne oddziały ratunkowe (SOR);– zespoły ratownictwa medycznego, w tym lotnicze zespoły ratownictwa medyczne-go, które są jednostkami systemu.

Przy tak ukształtowanym, jak w ustawie z dnia 8 września 2006 r, systemie ratownic-twa medycznego, jest niedopuszczalne za-trudnianie ratowników medycznych w in-nych niż wymienionych powyżej jednost-kach systemu.

W praktyce podmiotów leczniczych daje się zauważyć „rozciąganie” przepisów usta-wy o Państwowym Ratownictwie Medycz-nym na inne jednostki, jak oddziały inten-sywnej opieki medycznej czy izby przyjęć. Zauważyć należy, że wymienione oddziały nie są ujęte jako jednostki systemu w rozu-mieniu powołanej ustawy.

Zatem niedopuszczalne jest zatrudnienie ratowników medycznych (na stanowisku ra-townika medycznego) w jednostkach innych niż jednostki systemu wskazane w art. 31 ust. 2 ustawy, tj. w oddziałach anestezjolo-gii i intensywnej terapii, izbach przyjęć i in-nych oddziałach szpitalnych nie wchodzą-cych w skład jednostek systemu lub z nimi współpracujących.

Dodatkowo zwracam uwagę, iż ratowni-cy medyczni nie mogą być zatrudniani na stanowisku pielęgniarki/pielęgniarza, po-łożnej/położnika z uwagi na brak kwalifi-kacji i prawa wykonywania zawodu pielę-gniarki, położnej.

OPINIA: GDZIE MOŻE ZOSTAĆ ZATRUDNIONY RATOWNIK MEDYCZNY:

Ewa Stasiak – radca prawny DOIPiP we Wrocławiu

... ratownicy medyczni nie mogą być zatrudniani na stanowisku pielęgniarki/pielęgniarza, położnej/położnika z uwagi na brak kwalifikacji i prawa wyko-nywania zawodu pielęgniarki, położnej.

21PROBLEMY PRAWNE

Od dziś (9.10.13) kwalifikacje ponad połowy polskich pielęgniarek, które były tego pozbawione, będą automatycznie uznawane we wszystkich krajach Unii Eu-ropejskiej.

Oznacza to, że również te najbardziej do-świadczone i najdłużej pracujące w zawodzie (licea medyczne przestały istnieć w 1996) pielęgniarki mogą bez dodatkowych formal-ności podejmować pracę w dowolnym kraju członkowskim UE.

Parlament Europejski uchwalił zmia-ny w Dyrektywie 2005/36/WE Parlamen-tu Europejskiego i Rady ws. Uznawania Kwalifikacji Zawodowych, które umożli-wiają:

„1) automatyczne uznawanie kwalifikacji pielęgniarek – absolwentek liceów me-dycznych (na zasadzie praw nabytych),

2) zmianę warunków uznawania kwalifikacji pielęgniarek i położnych – absolwentek szkół pomaturalnych polegającą na skró-ceniu wymaganego doświadczenia zawo-dowego (3 kolejne lata z ostatnich 5 lat, zamiast 5 lat doświadczenia z ostatnich 7 lat)”.

O ten zapis rząd polski zabiegał od ponad siedmiu lat, obligowany do tego przez sa-morząd i związek zawodowy pielęgniarek i położnych. Obie organizacje jeszcze na po-ziomie negocjacji akcesyjnych alarmowały, że strona polska nie dokłada starań, by za-pewnić polskim pielęgniarkom i położnym takich samych warunków uznania kwalifi-kacji w UE jak przedstawicielkom tych zawo-dów z innych krajów-kandydatów.

Po uchwaleniu dyrektywy dokładały starań, by pominięte absolwentki liceów medycznych, które stanowiły wówczas bli-sko 70 proc. wszystkich zarejestrowanych pielęgniarek, zostały zrównane w prawach z pielęgniarkami mającymi wykształcenie pomaturalne lub wyższe.

10 października 2006 roku NRPiP i OZZPiP wydały wspólny komunikat, w którym do-magały się od Premiera Rządu RP wyjaśnie-nia, dlaczego w akcie akcesyjnym zabrakło zapisu uznającego kwalifikacje blisko 177

855 polskich pielęgniarek i położnych.W niespełna tydzień (2-6.10.06) zebrano

60 tys. podpisów pielęgniarek, położnych, lekarzy i pacjentów z prośbą o interwencję (połowę podpisanych kartek przekazano Prezydentowi RP, drugą Przewodniczącemu Komisji Europejskiej). 12 października 2006 r. do Brukseli udała się 25-osobowa delegacja przedstawicielek obu zawodów, które spo-tkały się z polskimi eurodeputowanymi oraz przedstawicielami Komisji Europejskiej.

17 października odbyło się spotkanie Mi-nistra Zdrowia z delegatkami, które wróciły z Brukseli. Minister Zdrowia zobowiązał się wystąpić do Rady Ministrów z wnioskiem o podjęcie działań zmierzających do zmia-ny zapisu dyrektywy oraz podjęcia prac nad zmianą rozporządzenia MZ o tzw. studiach pomostowych.

W grudniu tego roku ukazało się oświad-czenie Ministra Zdrowia, że:

„dyplomy i świadectwa uzyskane przez polskie pielęgniarki i położne w poprzed-nich systemach kształcenia nie tracą i nie stracą w przyszłości ważności na teryto-rium Rzeczpospolitej Polskiej.”,

a „ukończenie tzw. studiów pomosto-wych nie jest obowiązkowe dla pielęgnia-rek i położnych”.

Choć nie obowiązkowe, studia pomosto-we w latach 2008 – 2013 ukończyło 34 tys. pielęgniarek (zarówno absolwentek 5-let-nich szkół medycznych, jak i absolwentek medycznych szkół pomaturalnych).

Studia pomostowe są współfinansowane przez Unię Europejską, jako forma pomo-cy tym polskim pielęgniarkom, które do tej pory miały utrudniony dostęp do unijnego rynku pracy.

Dzięki zmianie dyrektywy 2005/36/WE, około 150 tys. pielęgniarek – absolwen-tek liceów medycznych będzie mogło bez przeszkód podjąć pracę w dowolnym kra-ju UE. Ciekawe, ile z nich skorzysta z tej szansy i na ile to uszczupli i tak już dra-matycznie spadającą liczbę pielęgniarek w Polsce?

KONSULTANT KRAJOWY W DZIEDZINIE PIELĘGNIARSTWA ANESTEZJOLOGICZNEGO I INTENSYWNEJ OPIEKIDanuta Dyk

Poznań, 10.10. 2013 r.

STANOWISKOw sprawie samodzielnego nadzoru nad pacjentem w czasie znieczulenia miejsco-wego oraz uprawnień pielęgniarki ane-stezjologicznej do podawania leków na ustne zlecenie operatora prowadzącego zabieg operacyjny

Pielęgniarka anestezjologiczna w myśl Rozporządzenia Ministra Zdrowia w spra-wie standardów postępowania medyczne-go w dziedzinie anestezjologii i intensyw-nej terapii dla podmiotów wykonujących działalność leczniczą (Dz. U. z 7 stycznia 2013 r. poz 1315) współpracuje przy wyko-nywaniu znieczulenia ogólnego oraz znie-czulenia regionalnego z lekarzem aneste-zjologiem, dotyczy to również znieczuleń wykonywanych poza salą operacyjną.

Podobnie w przypadku znieczuleń do zabiegów chirurgii jednego dnia lub do-konywania znieczulenia do zabiegów diagnostycznych w trybie leczenia jedne-go dnia świadczeniodawca zobowiązany jest zapewnić opiekę lekarza anestezjo-loga i pielęgniarki anestezjologicznej, warunki powyższe określa rozporzą-dzenie Ministra Zdrowia z dnia 15 wrze-śnia 2011 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu leczenia szpitalnego.

W zakresie wykonywania przez pie-lęgniarkę zleceń lekarskich należy się kierować zapisem art. 15 Ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej, który określa,

że pielęgniarka wykonuje zlecenia le-karskie zapisane w dokumentacji medycz-nej, wyjątek stanowić mogą zlecenia wy-konywane w stanach nagłego zagrożenia zdrowotnego.

Reasumując w odniesieniu do powyż-szych zapisów prawa, pielęgniarka ane-stezjologiczna uczestniczy w znieczule-niu miejscowym z lekarzem anestezjolo-giem oraz wykonuje zlecenia związane z prowadzonym znieczuleniem i zapisane w dokumentacji medycznej.

ZMIANA DYREKTYWY 2005/36/WE

Dzięki zmianie dyrektywy 2005/36/WE, około 150 tys. pielęgniarek – absolwen-tek liceów medycznych będzie mogło bez przeszkód podjąć pracę w dowol-nym kraju UE.

notatka z Brukseli

22 PROBLEMY PRAWNE

Mając na uwadze

1. Postanowienia Międzynarodowej Rady Pie-lęgniarek (ICN) z dnia 22 maja 2005 r.

http://www.icn.ch/images/stories/documents/news/press_releases/2005_PR_l0_Release_of_ICNP_Vl.pdf

i z 20 maja 2013 r. http://www.icn.ch/images/stories/documcnts/

news/prcss_reicascs/2013_PR_10_ICNP.pdf

2. Stanowisko XV KZD Polskiego Towarzystwa Pielęgniarskiego http://www.ptp.na1.pl/pliki/PTP_Stanowiska06_PTP_STAN_01_12_2009.pdf

3. Stanowisko Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych z czerwca 2011 r. https://docs.google.com/folder/d/0B4uc8mugQHFNzhmbU-kvcClYZjg/edit?docId=0B4uc8m-ugQHFVGxqVT-BWQTNDXzg

4. Stanowisko Krajowego Zjazdu Delegatów NI-PiP http://www.izbapiel.org.pl/upload/Stanowi-sko%20Nr%204.pdf.

a także

5. Komunikat Ministra Zdrowia, Międzynarodo-wej Rady Pielęgniarek i Położnych oraz Pol-skiego Towarzystwa Pielęgniarskiego z dnia 3 lipca 2012 r. http://www.mz.gov.pl/wwwmz/index?mr=m7&ms=&ml=pl&mi=94&mx=0&m-t=&my=0&ma=030372

6. Stanowisko Europejskiej Federacji Stowa-rzyszeń Pielęgniarek w sprawie zapewnie-nia ciągłości opieki w transgranicznej opie-ce zdrowotnej https://docs.google.com/folder/d/0B4uc8mugQHFNzhmbUkycClYZjg/edit?docI-d=0B4uc8m-ugQHFcURHcVZpM3AwNHM

7. Informację WHO dotyczącą włączenia ICNP® do Rodziny Klasyfikacji Światowej Organiza-cji Zdrowia (WHO) http://www.who.int/classifi-cations/icd/adaptations/icnp/en/

jako narzędzia do opisywania praktyki pielę-gniarskiej

8. Działania Polskiego Towarzystwa Pielęgniar-

STANOWISKO KONSULTANTÓW KRAJOWYCH W SPRAWIE STOSOWANIA KLASYFIKACJI ICNP ® W PRAKTYCE KLINICZNEJ

skiego w zakresie wdrożenia usług Telepie-lęgniarstwa https://docs.google.com/folder/d/0B4uc8m-ugQHFNzhmbUkycClYZjg/edit?docI-d=0B4uc8m-ugQHFR3BiQWd0YllqZIE

9. Rekomendację nr 1/2013 z dnia 24 lipca 2013 r. Rady ds. e-zdrowia w Pielęgniarstwie, przy Centrum Systemów Informacyjnych Ochro-ny Zdrowia w sprawie projektu elektronicznej dokumentacji medycznej w pielęgniarstwie

10. Komunikat Komisji Do Parlamentu Europej-skiego, Rady, Europejskiego Komitetu Eko-nomiczno-Społecznego I Komitetu Regionów, Plan działania w dziedzinie e-zdrowia na la-ta 2012-2020 – Innowacyjna opieka zdrowot-na w XXI wieku, Bruksela, dnia 6.12.2012, gdzie zapisano, „(...)W przypadku specjalistów (pracowników medycznych i naukowych) dzia-łania te będą polegać przede wszystkim na opracowaniu, oparciu o dowody naukowe, wy-tycznych dla praktyki klinicznej w zakresie te-lemedycyny, ze szczególnym uwzględnieniem pielęgniarek i pielęgniarzy oraz pracowników opieki społecznej (...). w zakresie telemedycyny i kształtowania umiejętności cyfrowych w za-kresie e-zdrowia – „Telepielęgniarstwo”

a ponadto

1. European Interoperability Framework 2.0 (Euro-pejskie Ramy Interoperacyjności dla europejskich usług użyteczności publicznej”, 16/12/2010, do ko-munikatu Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Spo-łecznego i Komitetu Regionów „W kierunku inte-roperacyjności europejskich usług użyteczności publicznej”)

2. Ustawę o informatyzacji podmiotów publicz-nych z dnia 12 lutego 2010 r., o zmianie ustawy o informatyzacji działalności podmiotów reali-zujących zadania publiczne oraz niektórych in-nych ustaw.

3. Dyrektywę 24/2010/UE w sprawie praw pacjen-ta w transgranicznej opiece zdrowotnej,

4. Normę EN 13606 – 4; 2009 Informatyka w ochro-nie zdrowia. Przesyłanie elektronicznych doku-

mentów zdrowotnych – część 4: Bezpieczeństwo Dyrektywa UE (95/46/EC) dotycząca ochrony danych Rekomendacja 97/5 Rady Europy doty-cząca ochrony danych medycznych.

5. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 kwiet-nia 2012 r. w sprawie wprowadzenia Krajowych Ram Interoperacyjności oraz minimalnych wy-magań dla rejestrów publicznych i wymiany in-formacji w postaci elektronicznej oraz minimal-nych wymagań dla systemów teleinformatycz-nych (Dz. U.2012.526)

6. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 21 grudnia 2010 r. w sprawie rodzajów i zakresu do-kumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwa-rzania na podstawie art. 30 ust. I ustawy z dnia 6 listopada 2008 r, o prawach pacjenta i Rzeczni-ku Praw Pacjenta (Dz. U. z 2009 r. Nr 52, poz. 417 i Nr 76, poz. 641 oraz z 2010 r. Nr 96, poz. 620).

Wyrażamy pełne poparcie dla działań środo-wiska pielęgniarskiego na rzecz wprowadzenia Międzynarodowej Klasyfikacji Praktyki Pielę-gniarskiej ICNP ® jako obowiązującej na terenie kraju.

Zastosowanie ICNP ® umożliwi:• uporządkowanie systemu dokładnych, przejrzy-

stych, ujednoliconych pojęć funkcjonujących w pielęgniarstwie i stworzenie wspólnego języ-ka dla pielęgniarstwa o zasięgu krajowym a tak-że międzynarodowym,

• określenie standardów i procedur pielęgniar-skich, które będą spójne z obowiązującymi w ca-łym kraju ale też krajach UE.

• zapewnienie wysokiej jakości opieki zdrowotnej oraz bezpieczeństwa pacjenta,

• zastosowanie ujednoliconego systemu wskaźni-ków opieki pielęgniarskiej, który pozwoli na zba-danie ciągłości i jakości świadczonej opieki,

• poprawę komunikacji pomiędzy specjalistami opieki zdrowotnej, która zapewni skuteczne me-chanizmy wymiany informacji,

• identyfikację ról i obowiązków określonych 01dla pielęgniarek odpowiednio do poziomu wykształcenia,

• propagowanie autonomii zawodowej pielęgnia-rek poprzez rozwijanie możliwości zarządzania

23PROBLEMY PRAWNE

Gwarantujemy: profesjonalną realizację szkoleń (zgodnie z Rozporządzeniem Ministra

Zdrowia oraz w oparciu o programy zatwierdzone przez CKPPiP)

wykwalifikowaną kadrę dydaktyczną nowoczesne metody nauczania możliwość opłacania kursu w dogodnym systemie ratalnym

Dbamy o Twój rozwój zawodowy.

50-230 Wrocław, ul. Trzebnicka 42 e-mail: gbm@ddkm.pl

Nie czekaj - ZAPISZ SIĘ JUŻ DZIŚ!

Serdecznie zapraszamy Państwa do zapoznania się z pełną ofertą naszych kursów oraz wypełnienia formularza zgłoszeniowego na

www.ddkm.pl

lub złożenia osobistej wizyty w siedzibie naszego ośrodka.

Masz pytania? Zadzwoń: (71) 78 33 285

CHCESZ PROFESJONALNIE, SKUTECZNIE I W PRZYJEMNEJ ATMOSFERZE PODNIEŚĆ SWOJE KWALIFIKACJE ?!

PRZYJDŹ DO NAS!

Oferujemy Ci Nasze wieloletnie doświadczenie w prowadzeniu szkoleń podyplomowych dla pielęgniarek i położnych.

ochroną zdrowia i prowadzenia badań,• znacząco umożliwi rozwój naukowy oraz profe-

sjonalizację pielęgniarstwa,• opracowanie systemu oceny rezultatów opieki

pielęgniarskiej,• powołanie formalnej sieci umożliwiającej wy-

mianę najlepszych praktyk,• multidyscyplinarne podejście w obrębie zinte-

growanego systemu wymiany informacji,

W dokumentowaniu opieki pielęgniarskiej ko-niecznym jest wprowadzenie ujednoliconego wzoru dokumentacji pielęgniarskiej spójnej z po-zostałą dokumentacją medyczną.

Dokumentacja medyczna brzmiąca niejedno-znacznie i niespójna utrudnia, wręcz uniemożli-wia porozumiewanie się w zakresie zastosowa-nych u pacjenta procedur medycznych na tere-nie kraju, ale też nie rzadko na terenie krajów UE, uniemożliwia jednoznaczną interpretację z od-działami NFZ czy też Ministerstwem Zdrowia.

W związku z powyższym należy uczynić wszyst-ko ażeby wyeliminować niejednoznaczną inter-pretację funkcjonujących w pielęgniarstwie pojęć i wprowadzić wspólny język, który będzie spójny dla pielęgniarstwa.

Dokument podpisali:

KONSULTANT KRAJOWY W DZIEDZINIE PIELĘGNIARSTWA ONKOLOGICZNE-GO dr n. med. Anna Koper, Centrum Onkologii im. Prof. F Łukaszczyka 85-796 Bydgoszcz ul Dr L Romanowskiej 2 kopera@co.bydgoszcz.pl tel. 052/3743204

KONSULTANT KRAJOWY W DZIEDZINIE PIELĘGNIARSTWA PRZEWLEKLE CHORYCH I NIEPEŁNOSPRAWNYCH dr n. med. Elżbieta Szwałkiewicz, Centrum Pie-lęgnacyjne „Niebieski Parasol’’, ul, Boenigka 9, 10-

-686 Olsztyn, niebieskiparasol@niebieskiparasol.org.pl, tel 89/543 14 33; fax,89/541 35 70

KONSULTANT KRAJOWY W DZIEDZINIE PIELĘGNIARSTWA PEDIATRYCZNEGO dr n. med. Krystyna Piskorz-Ogórek, Wojewódz-ki Specjalistyczny Szpital Dziecięcy, ul. Żołnierska 18 A; 10-561 Olsztyn e-mail: piskorzfowssd olsz-tyn d\, tel 89/539 34 55,fax. 89/533 77 01

KONSULTANT KRAJOWY W DZIEDZINIE PIELĘGNIARSTWA RODZINNEGO mgr Beata Ostrzycka, ZOZ MSWiA z Warmińsko--Mazurskiem Centrum Onkologii AL Wojska Pol-skiego 37, 10-228 Olsztyn e-mail: bostrzycka@wp.pl tel. 89/539 80 78, fax 89/539 80 79

KONSULTANT KRAJOWY W DZIEDZINIE PIELĘGNIARSTWA OPIEKI PALIATYW-NEJ mgr Izabela Kaptacz, Stowarzyszenie Opieki Hospicyjnej Ziemi Częstochowskiej, Zespól Opie-ki Paliatywnej „ Palium” ul Krakowska 45 a, 42-202 Częstochowa e-mail: ikaptacz(a)wp.pl_, tel./fax 34/360 54 91; 34/360 5537

KONSULTANT KRAJOWY W DZIEDZINIE PIELĘGNIARSTWA PSYCHIATRYCZNE-GO dr hab. Ewa Wilczek-Rużyczka, prof. nadzw. Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Mo-drzewskiego Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego ul Gustawa Herlinga - Gru-dzińskiego, 30-705 Kraków e-mail: warozO@pocz-ta.onet.pl

Wprowadzenie w szpitalach ICNP ® Jako Mię-dzynarodowego Standardu Praktyki Pielęgniar-skiej. Zalety wprowadzenia tej klasyfikacji dla praktyki pielęgniarskiej

Osią systemu dokumentowania jest zinte-growana dokumentacja pacjenta (ZDP), z któ-rej korzysta cały zespół terapeutyczny. Ozna-cza to, że wszystkie dokumenty dotyczące po-bytu pacjenta w szpitalu/oddziale znajdują się w jednym miejscu i tworzą spójną całość. Obecnie istnieją dwa systemy dokumentowa-nia, w formie papierowej oraz na nośnikach in-formatycznych.

Pielęgniarka świadcząc profesjonalną opie-kę nad pacjentem jest zobowiązana do pracy

Merytoryczne uzasadnienie do Sta-nowiska konsultantów Krajowych w dziedzinie Pielęgniarstwa Onkolo-gicznego, Pielęgniarstwa przewlekle Chorych i Niepełnosprawnych, Pielę-gniarstwa Rodzinnego, Pielęgniar-stwa Pediatrycznego, Pielęgniar-stwa Opieki Paliatywnej, Pielęgniar-stwa Psychiatrycznego, w sprawie stosowania Klasyfikacji ICNP ® w praktyce klinicznej

24 PROBLEMY PRAWNE

ZAPRASZAMY NA KURS KWALIFIKACYJNY: „PIELĘGNIARSTWO RODZINNE”w ramach projektu „Nowe szanse niepublicznej służby zdrowia Dolnego Śląska”

nr WND-POKL.08.01.01-02-185/12

Koszt udziału w kursie: BEZPŁATNY Liczba miejsc ograniczona!!!Projekt skierowany jest do 40 podmiotów gospodarczych i ich pracowników – mikro, małe i średnie Niepubliczne Zakłady Opieki Zdrowotnej, indywidualne i grupowe praktyki pielę-gniarek z obszaru województwa dolnośląskiego.Beneficjentem Pomocy może być przedsiębiorca, który: a. posiada status mikro, małego lub średniego przedsiębiorstwa

w rozumieniu rozporządzenia Komisji (WE)Nr 800/2008 oraz Zale-cenia Komisji Europejskiej z dnia 6 maja 2003 r. dotyczącego defi-nicji mikro, małych i średnich przedsiębiorstw

b. prowadzi działalność w branży ochrony zdrowia związanej z opie-ką nad osobami starszymi i potrzebami osób starszych na obszarze województwa dolnośląskiego,,

c. jest Niepublicznym Zakładem Opieki Zdrowotnej lub indywidual-

ną/ grupową praktyką pielęgniarek,d. kwalifikuje się do pomocy de minimis,e. posiada jednostkę organizacyjną na obszarze województwa dol-

nośląskiego,f. nie korzystający dotąd z pomocy Programu Operacyjnego Kapitał

Ludzki w ramach szkoleń objętych zasadami pomocy publicznej. Uczestnikiem projektu może być osoba, która: a. została oddelegowana na szkolenie przez Beneficjenta Pomocy

(Przedsiębiorcę),b. jest pracownikiem c. jest zatrudniona na terenie województwa dolnośląskiego,d. posiada prawo wykonywania zawodu pielęgniarki,e. posiada co najmniej 6-miesięczny staż pracy w zawodzie pielę-

gniarki.

Kursy prowadzone będą na podstawie ramowych programów opracowanych przez Centrum Kształcenia Podyplomowego Pielęgniarek i Położnych w porozumieniu z Naczelną Radą

Pielęgniarek i położnych, zgodnie z ustawą z dn. 15 lipca 2011 roku o zawodach pielęgniarki i położnej. Zgodnie z tą usta-wą kursy zakończą się egzaminem, dającym uprawnienia do

wykonywania czynności zawodowych przy udzielaniu świad-czeń pielęgnacyjnych, zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych – zgodnie z dziedziną kursu.

Instytucja Wdrażająca: Dolnośląski Wojewódzki Urząd Pracy w WałbrzychuRealizator projektu : SIS-CO Artur Dębiński ul. Kluczborska 33/36, 31-271 Kraków

Organizator kształcenia: Klinika FFXRekrutacja do projektu : październik - grudzień 2013 r.Realizacja : od stycznia do czerwca 2014 r. Miejsce realizacji zajęć: Wrocław

Więcej informacji o projekcie, regulamin oraz Dokumenty niezbędne do uczestnictwa w projekcie dostępne są na naszej stronie: www.kadrymedyczne.pl; Kontakt pod nr tel. 500 176 854 lub drogą e-mail: rekrutacja@sis-co.pl fax: 123981995

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznegow ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki

zindywidualizowanej i systematycznej. Sys-tematyczność tę zapewnia proces pielęgno-wania wraz z niezbędną dokumentacją pielę-gniarską, tj. kartą indywidualnej opieki pielę-gniarskiej (Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 21.12.2010 r. w sprawie rodzajów i zakresu dokumentacji medycznej w zakładach opieki zdrowotnej oraz sposobu jej przetwarzania - Dz. U. nr 216, poz. 1607).

Proces pielęgnowania wymaga zatem do-brze skonstruowanego systemu dokumen-tacji, który służyć będzie każdemu zespoło-wi pielęgniarskiemu niezależnie od dziedziny specjalizacji. Narzędzie to powinno stwarzać możliwość:– odwołania się do poprzednich zapisów,– zapewnienia ciągłości opieki pielęgniarskiej,– uzyskania wiarygodnych informacji, m.in. dla

celów prawnych.,– oceny procesu pielęgnowania,– monitorowania osiąganych wyników dla ce-

lów zarówno klinicznych, jak również dydak-tycznych.

Dokument ten powinien umożliwić zindy-widualizowaną, ciągłą opiekę nad pacjentem,

gwarancję kontynuacji opieki pielęgniarskiej oraz ujednolicenie formy zapisu podstawo-wych informacji dotyczących pacjenta.

W chwili obecnej mnogość oraz różnorod-ność wzorów dokumentacji, ale również termi-nologii pielęgniarskich stosowanych w Polsce przez środowisko pielęgniarskie wprowadza chaos w realizacji zadań oraz brak możliwości szeroko pojętej oceny opieki pielęgniarskiej, rozwoju strategii ochrony i promocji zdrowia, ale również, ale również utrudnia wspiera-nia klinicznych procesów podejmowania de-cyzji oraz tworzenie nowej wiedzy wynikają-cej z badań naukowych. Międzynarodowy Ka-talog Praktyki Pielęgniarskiej (ICNP) jest zbio-rem podstawowych elementów praktyki pie-lęgniarskiej tj. czynności, które wykonuje per-sonel pielęgniarski w odniesieniu do potrzeb pacjentów w celu uzyskania zaplanowanego rezultatu (działania, diagnozy i wyniki pielę-gniarskie).

Wprowadzenie ICNP, jako Międzynarodowe-go Standardu Praktyki Pielęgniarskiej w pla-cówkach Ochrony Zdrowia w Polsce przynie-sie szereg wymiernych korzyści. Główną, a za-razem niezwykle istotną wartością jest stwo-rzone narzędzie do opisu i dokumentowania

klinicznej praktyki pielęgniarskiej w oparciu o dostępne katalogi. Powszechny, ujednolico-ny język stosowany w katalogu umożliwi sko-relowanie działań pielęgniarskich z uzyskany-mi wynikami w celu zarządzania opieką pielę-gniarską. Możliwe będzie również prowadzenie szerokich działań w zakresie opracowań staty-stycznych z wykorzystaniem czasookresu, po-pulacji pacjentów i obszarów geograficznych.

Wypracowanie i wprowadzenie jednolitego modelu dokumentowania umożliwi kierunko-we podejmowanie działań, a w konsekwencji uzyskanie dobrych wyników w zakresie jakości świadczonej opieki pielęgniarskiej.

dokument podpisali Konsultanci Krajowi w dziedzinie:Pielęgniarstwa Onkologicznego Pielęgniarstwa przewlekle Chorych i NiepełnosprawnychPielęgniarstwa RodzinnegoPielęgniarstwa PediatrycznegoPielęgniarstwa Opieki PaliatywnejPielęgniarstwa Psychiatrycznego

25PAMIĘĆ I SERCE...

Drogiej Koleżance Zofii Nowakwyrazy współczucia

z powodu śmierci MAMYskładają

pielęgniarki z Izby Przyjęć WSS im.J.Gromkowskiego

Wyrazy szczerego współczucia i słowa otuchy

dla Danuty Jaworskiej - Perek z powodu śmierci MĘŻA

składają

Koleżanki ze Szpitala w Górze

Naszej Koleżance Grażynie Łuczyckiej i Jej Rodzinie

wyrazy szczerego współczucia, słowa ciepła i otuchy z powodu śmierci MĘŻA

składają

współpracownicy Oddziału Anestezjologii i Intensywnej Terapii

SPZOZ MSW we Wrocławiu

Naszej koleżance Teresie Molickieji Jej Rodzinie

szczere wyrazy współczucia i słowa otuchyz powodu śmierci TEŚCIA

składają:Koleżanki, Koledzy i Współpracownicy

z Bloku Operacyjnego i Centralnej SterylizatorniDCChP we Wrocławiu

Pani Teresie Molickiej i Jej Rodzinie

szczere wyrazy współczuciaz powodu śmierci TEŚCIA

składają

Dyrekcja Koleżanki, Koledzy i Współpracownicy

DCChP we Wrocławiu

Można odejść na zawsze, by stale być blisko ks. Jan Twardowski

Wyrazy szczerego współczucia i słowa otuchy Koleżankom:

Jolancie Budrewicz z powodu śmierci TATY

oraz

Joannie Hus z powodu śmierci TEŚCIA

Składają współpracownicy z Oddziału Klinicznego Urologii i Onkologii Urologicznej

Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznegowe Wrocławiu

Pani Teresie Molickiej i Jej Rodzinieszczere wyrazy współczucia

z powodu śmierci TEŚCIAskładają

Dyrekcja Koleżanki, Koledzy i Współpracownicy

DCChP we Wrocławiu

Zamknęły się ukochane oczy Spoczęły spracowane ręce

Przestało bić kochane serce

Koleżance Krysi Pietruszewskiejwyrazy głębokiego współczucia

z powodu śmierci MAMY

składają Koleżanki z Kliniki Dermatologii SPSK Nr 1

we Wrocławiu