www.doipip.wroc.pl

W CIENIUCZEPKABIULETYN INFORMACYJNY DOLNOŚLĄSKIEJ OKRĘGOWEJ IZBY PIELĘGNIAREK I POŁOŻNYCH

ISSN 1425 - 6584

NUMER 11/289/ LISTOPAD 2015

OPIEKA NAD PACJENTEM Z ZESPOŁEM KRUCHOŚCI

OPINIE PRAWNE

WSZAWICA

2

W CIENIU CZEPKA Biuletyn informacyjny Dolnośląskiej Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych we Wrocławiu (www.doipip.wroc.pl)

Wydawca: Dolnośląska Okręgowa Izba Pielęgniarek i Po łoż nych we Wro cła wiu.

Redaguje Prezydium DORPiP:Urszula Olechowska, Leokadia Jędrzejewska, Anna Szafran, Lucyna Bogumił, Ewa Koziarz, Beata Łabowicz, Marzenna Golicka,Jolanta Kolasińska, Teresa Szerszeń

redakcja techniczna, skład, korekta, i przygotowanie do druku – Włodziwoj Sa wic ki

Materiałów nieza mó wio nych re dak cja nie zwra ca, w tek stach pu bli ko wa nych za strze ga so bie pra wo skró tów, zmian ty tu łów oraz po pra wek sty li stycz­no–ję zy ko wych.

Artykuły, listy, uwagi i inną ko re spon den cję prosimy nadsyłać na adres re dak cji: Dolnośląska Okrę go wa Izba Pielęgniarek i Położnych we Wro cła wiu, ul. Po-wstańców Śląskich 50, 53–333 Wro cław, fax 373–20–56, e–mail: info@doipip.wroc.pl

REDAKCJA NIE PONOSI ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA TREŚĆ TEKSTÓW, OGŁOSZEŃ I REKLAM

DOIPiP NIE PROWADZI POŚREDNICTWA PRACY W KRAJU I ZA GRA NI CĄ

UWAGA: Nie przyjmujemy do pu bli ka cji tekstów prze­kazywanych telefonicznie!Nasza okładka: http://www.shutterstock.com/, Numer za mknię to 1.11.2015 r. Do druku przygotowano 15.11.2015 r. Nakład 3500 egz. Pismo nie od płat nie roz pro wa dza ne wśród człon ków Sa mo rzą du Pielęgniarek i Po łoż nych. Druk ABIS. Wszystkie artykuły (i nie tylko) na str. www.doipip.wroc.pl

WYKAZ TELEFONÓW W SIEDZIBIE BIURA DOIPiP WE WROCŁAWIUSekretariat ................................................ 71 333 57 02Sekretariat ................................................. 71 333 57 16Sekretariat ..................................... 71 373 20 56 tel/faxPrzewodnicząca ........................................ 71 333 57 03Wiceprzewodnicząca ................................ 71 333 57 05Sekretarz .................................................... 71 333 57 04Skarbnik ..................................................... 71 333 57 07Dyrektor Biura ........................................... 71 333 57 00Ewidencja/rejestr piel. i poł. ..................... 71 333 57 09Praktyki zawodowe ................................... 71 333 57 07Księgowość ................................................ 71 333 57 06Radca prawny ............................................ 71 333 57 05Kasa ............................................................ 71 333 57 01Biblioteka ................................................... 71 333 57 10Okręgowy Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej ............... 71 364 04 44Okręgowy Sąd Pielęgniarek i Położnych ........................... 71 364 04 44Dział Kształcenia (tel/fax) ...........................71 333 57 08Dział Kształcenia .........................................71 364 04 35Kierownik Działu Kształcenia......................71 333 57 12Księgowość Działu Kształcenia ...................71 333 57 14Dział Kształcenia Oddział w Lubinie ..........76 746 42 03

DOLNOŚLĄSKA OKRĘGOWA IZBA PIELĘGNIAREK I POŁOŻNYCH we Wrocławiu, ul. Powstańców Śląskich 50, 53–333 Wrocław, e–mail: info@doipip.wroc.pltel. 71/ 333 57 02, tel/fax 71/ 373–20–56 www.doipip.wroc.pl

KONTO IZBY: NUMER KONTA BANKOWEGO, na który należy przekazywać składki członkowskie:

Dolnośląska Okrę go wa Izba Pielęgniarek i Położnych we Wro cła wiu, ul. Powstańców Śląskich 50, 53–333 Wro cław, Bank PEKAO SA O/Wrocław63 1240 6670 1111 0000 5641 0435

GODZINY PRACY BIURA Dolnośląskiej Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnychponiedziałek – czwartek – od 800 do 1600 z wyjątkiem wtorków i piątkówwtorek – od 800 do 1700 a w piątek do 1500

DZIAŁ KSZTAŁCENIA tel./fax 71 333 57 08, tel. 71/ 364 04 35poniedziałek – czwartek – od 800 do 1600 z wyjątkiem wtorków i piątkówwtorek – od 800 do 1700, a w piątek do 1500

BIURO W LUBINIE, ul. Odrodzenia 18/2, 59­300 Lubin, tel./fax 76/746 42 03

KONTO DZIAŁU KSZTAŁCENIABank PEKAO SA O/Wrocław13 1240 6670 1111 0000 5648 5055

KASA poniedziałek ......................................................... 10–16 wtorek ................................................................... 8 – 13 środa ...................................................................... 10–16 czwartek ..................................................................8–13 piątek ...........................................................NIECZYNNA

BIBLIOTEKA wtorek ..........................................................od 13 do 17czwartek ......................................................od 13 do 16piątek ..............................................................od 9 do 14

OKRĘGOWY RZECZNIK ODPOWIEDZIALNOŚCI ZAWODOWEJ tel. 71/ 364 04 44, informacja o dyżurach na stronie internetowej DOIPiP w zakładce ORGANIZACJA PRACY BIURA­ ORzOZ

OKRĘGOWY SĄD PIELĘGNIAREK I POŁOŻNYCHInf.: tel. 71/ 364 04 44 lub w Sekretariacie Biura DOIPiP

DYŻURY RADCY PRAWNEGO poniedziałki 14 – 16; środa 14 – 17 (mgr E. Stasiak);

KASA POŻYCZKOWA PRZY DOIPIP Bank PKO BP IV Oddział Wrocław, ul. Gepperta 4Nr: 56 1020 5242 0000 2702 0019 9224

Informacje o stanie swojego konta w Kasie Pożyczko­wej można uzyskać w czasie dyżuru w środy od 1500 do 1630 telefonicznie lub osobiścieKSIĘGOWOŚĆ IZBY NIE PROWADZI KASY POŻYCZ-KOWEJ I NIE UDZIELA INFORMACJI

KONSULTANCIWOJEWÓDZCY W DZIEDZINACH:PIELĘGNIARSTWA – mgr JOLANTA KOLASIŃSKA, UM Wydział Nauk o Zdrowiu, ul. Bartla 5, 51­618 Wrocław, e­mail: jolanta.kolasinska@am.wroc.pl, tel. 0­71/ 784 18 45;

PIELĘGNIARSTWA ANESTEZJOLOGICZNEGO I INTENSYWNEJ OPIEKI– mgr EWA PIELICHOWSKA 4 Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką SP ZOZ ul. Rudolfa Weigla 5, 50­981 Wrocławemail: naczelna.pielegniarka@4wsk.pltel: 261­660­207, 608­309­310

PIELĘGNIARSTWA CHIRURGICZNEGO I OPERACYJNEGOmgr BEATA ŁABOWICZ Wojewódzki szpital Specjalistyczny w Legnicy ul. Jarosława Iwaszkiewicza 559­220 Legnicatel: 76/72­11­401 661­999­104email: beata.labowicz@szpital.legnica.pl

PIELĘGNIARSTWA EPIDEMIOLOGICZNEGO – mgr KATARZYNA SALIKSamodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 1, ul. M. Skłodowskiej­Curie 58, 50­368 Wrocław tel. 71 327­09­30, 71/784­21­75 606 99 30 95; e­mail: kasiasalik1@wp.pl,

PIELĘGNIARSTWA W GINEKOLOGII I POŁOŻNICTWIE – mgr URSZULA ŻMIJEWSKA, Szpital Specjalistyczny im. A. Falkiewicza, ul. Warszawska 2, 52­114 Wrocław, tel. 0­71/342­86­31 wew. 344, 604­93­94­55, 667­977­735

PIELĘGNIARSTWA ONKOLOGICZNEGO – mgr ELŻBIETA GARWACKA-CZACHORDolnośląskie Centrum Onkologii we Wrocławiupl. Hirszfelda 1253­413 Wrocławtel. 71/36­89­260 lub 603 38 58 98e­mail: e.garwacka@gmail.com

PIELĘGNIARSTWA PEDIATRYCZNEGO – mgr DOROTA MILECKA Uniwersytecki Szpital Kliniczny, ul. Borowska 213, 50­556 Wrocław tel. 071/733­11­90, 733­11­95, 662­232­595

3

ODREDAKCJI

Gdy czas ucieka, nikt nie może go zatrzymać. Szczególnie w XXI w. żyjemy szybko i szyb-

ko się zmieniamy. Widać to wszędzie, a zwłaszcza gdy spojrzymy wokół siebie. Niewiele cza-

su upłynęło, a już niedługo rozpoczną sie obrady kolejnego Okręgowego Zjazdu Delegatów

Pielęgniarek i Położnych. To spotkanie odbędzie się w bieżącym miesiącu. Za nami nato-

miast kolejne wydarzenie z cyklu Akademia Pielęgniarstwa. Tym razem, a była to już ósma

edycja, temat brzmiał: „Co nowego w pielęgniarstwie?” Spośród wielu ciekawych wykładów

na naszych łamach zamieszczamy dwa wystąpienia. Pierwsze na temat BCU, czyli diagno-

styki i leczenia raka piersi oraz drugi, poruszający temat opieki nad pacjentami z zespołem

kruchości. W numerze również informacje o innych wydarzeniach na konferencji.

Jak zawsze sporo miejsca w biuletynie poświęcamy na opinie konsultantów i opinie

prawne. Szczególną uwagę zwraca opinia dotycząca podawania leków przyniesionych

przez pacjentów, które nie posiadają polskich ulotek. O tym, jak postępować w takiej sytu-

acji informuje p. Beata Ostrzycka – Krajowy Konsultant do spraw pielęgniarstwa rodzinne-

go. Istotne są też wiadomości dotyczące aktualnych kompetencji ratownika medycznego

po nowelizacji ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym. Najwięcej jednak emocji

wzbudzą pisma związane z pracą pielęgniarek, które zmuszane są do podejmowania pra-

cy na różnych stanowiskach nie zawsze zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami. Zagadnienie

zostało ujęte wieloaspektowo przez przedstawicieli środowisk medycznych zarówno z NR-

PiP jak i radców prawnych, wspomagających pracę środowisk medycznych.

Na zakończenie artykuł, kojarzący sie głownie z edukacją przedszkolną lub wczesnosz-

kolną, a naprawdę ważny dla każdego i w każdym wieku. Mowa o wszawicy i jej skutkach,

które są nie tylko nieprzyjemne, ale też mogą być groźne.

Zapraszamy do lektury.

Redakcja

W NUMERZE:4

15­ 18 26

23

19

12

7 27

5

VIII Akademia Pielęgniarstwa

Breast Cancer Unit (BCU)

Zespół kruchości

Seminarium pielęgniarskiej kadry kier.

Opinie prawne

Przenoszenie pielęgniarek

Pielęgniarka roku – informacja

Pamięć i Serce

Podziękowania

24 Wszawica – Stanowisko MZ14 Opinia konsultanta

4 VIII AKADEMIA PIELĘGNIARSTWA

W dniu 01 października 2015 r. w Centrum Konferencyjnym Hotelu Orbis Wrocław od­była się konferencja naukowo­szkolenio­wa z cyklu Akademia Pielęgniarstwa. Temat VIII Akademii Pielęgniarstwa brzmiał: „Co nowego w pielęgniarstwie?”. Do współpra­cy w kolejnej z cyklu Akademii Dolnośląską Okręgowa Izba Pielęgniarek i Położnych we Wrocławiu zaprosiła Konsultantów Woje­wódzkich w różnych dziedzinach pielęgniar­stwa. Patronat honorowy nad tym wydarze­niem objął Marszałek Województwa Dolno­śląskiego.

Zaproszenia na konferencję przyjęli: – Jerzy Michalak Członek Zarządu Woje­

wództwa Dolnośląskiego– Monika Przestrzelska przedstawiciel Dzie­

kana Wydziału Nauk o Zdrowiu Uniwersy­tetu Medycznego im. Piastów Sląskich we Wrocławiu

– Elżbieta SłojewskPoznańska Przewodni­cząca OIPiP w Jeleniej Górze

– Maria Pałeczka Przewodnicząca OIPiP w Wałbrzychu

– Ludmiła Domagała Przewodnicząca DOR­PiP I i II kadencji

– Elżbieta Garwacka­Czachor Przewodni­cząca DORPiP III i IV kadencji.

– Anna Knotz Dyrektor TU INTER POlSKA Oddział we WrocławiuPodczas konferencji uczestnicy mieli oka­

zję zapoznać się z nowymi trendami w me­

dycynie, a co za tym idzie również w pielę­gniarstwie. Nowości te przedstawione były w aspekcie wielu dziedzin pielęgniarstwa.

Oto tematy poruszane na konferencji: „Tożsamość zawodowa a rozwój zawodu”

– mgr Jolanta Kolasińska Konsultant woje­wódzki w dziedzinie pielęgniarstwa.

„Higiena pacjenta unieruchomionego/ le­żącego – punkty krytyczne” – mgr Katarzy­na Salik Konsultant wojewódzki w dziedzi­nie pielęgniarstwa epidemiologicznego.

„ECMO­ nowe wyzwania w pielęgniar­stwie intensywnej opieki” – mgr Ewa Pieli­chowska Konsultant wojewódzki w dziedzi­nie pielęgniarstwa anestezjologicznego i in­tensywnej terapii.

„Zespół kruchości wyzwaniem dla zespo­łów multidyscyplinarnych” – mgr piel. Mar­ta Wleklik 4 Wojskowy Szpital Kliniczny z Po­likliniką.

„Opieka nad pacjentem w okresie oko­łooperacyjnym z zespołem kruchości” – mgr Dorota Janasz 4 Wojskowy Szpital Kli­niczny z Polikliniką.

„Główne problemy w opiece nad pacjen­tem chirurgicznym” – mgr Beata Łabowicz Konsultant wojewódzki w dziedzinie pielę­gniarstwa chirurgicznego i operacyjnego.

„Breast Cancer Unit (BCU) – Cen­tra Diagnostyki i Leczenia Raka Piersi” – dr n. med. mgr piel. Elżbieta Garwacka­ Czachor – Konsultant wojewódzki w dzie­

dzinie pielęgniarstwa onkologicznego dla województwa dolnośląskiego.

„Miejsce współczesnej chirurgii onkolo­gicznej w leczeniu zrakowacenia otrzewnej z uwzględnieniem standardu i procesu pie­lęgnowania ( HIPEC)” ­ mgr piel. Aneta Pote­ralska, Dolnośląskie Centrum Onkologii we Wrocławiu.

„Problemy w opiece nad dzieckiem z per­spektywy konsultanta wojewódzkiego w dziedzinie pielęgniarstwa pediatryczne­go” ­ mgr Dorota Milecka Konsultant woje­wódzki w dziedzinie pielęgniarstwa pedia­trycznego.

„Wybrane zagadnienia w opiece nad ko­bietą ciężarną, rodzącą, noworodkiem”­ mgr Urszula Żmijewska Konsultant woje­wódzki w dziedzinie pielęgniarstwa gineko­logicznego i położniczego”.

„Nowe wyzwania w opiece nad matką i dzieckiem w Polsce w świetle obowiązują­cego prawa i potrzeb konsumentów”­ mgr Leokadia Jędrzejewska Konsultant krajowy w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologicz­nego i położniczego.

Serdecznie dziękuję wykładowcom za przygotowanie bardzo ciekawych wykła­dów, a sponsorom i uczestnikom za zainte­resowanie. W konferencji uczestniczyło 201 osób.

VIII AKADEMIA PIELĘGNIARSTWA:CO NOWEGO W PIELĘGNIARSTWIE?

mgr Urszula Olechowska Przewodnicząca Dolnośląskiej Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnych we Wrocławiu

5INFORMACJE

Szanowni Nowowybrani Delegaci DOIPiPna Okręgowe Zjazdy VII kadencji (2015­2019)!

Informujemy, że w dniach 20 - 21 listopada 2015 r. odbędzie się

XXXII OKRĘGOWY ZJAZD DELEGATÓW Dolnośląskiej Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych

Będzie to zjazd sprawozdawczo­wyborczy.Informacje szczegółowe i materiały zjazdowe otrzymaliście Państwo listownie.

Przewodnicząca DORPiP we Wrocławiu mgr Urszula Olechowska

Unia Europejska od wielu lat konse­kwentnie i stanowczo zaleca tworzenie Bre­ast Unit w każdym państwie europejskim. W rezolucjach z 2003 r., 2006 r., 2008 r., 2012 r., w pisemnej Deklaracji Parlamentu Europej­skiego Nr 71 z 2010 roku, czy raporcie z 2014 roku UE „wzywa państwa członkowskie do utworzenia do 2016 roku sieci interdyscy­

plinarnych ośrodków leczenia raka pier­si zgodnie z wytycznymi UE, ponieważ le­czenie w tego typu ośrodkach niewątpli­wie zwiększa szanse przeżycia i podnosi jakość życia”. Ponadto UE wzywa Komisję do przedstawiania, co dwa lata sprawoz­dania z postępów w tej sprawie. Dla Polski szczególny charakter powinna mieć Dekla­

racja Parlamentu Europejskiego z 2010 ro­ku, której współtwórczynią była polska eu­roposłanka – Lidia Geringer de Oedenberg, a 39 polskich europosłów podpisało ten do­kument. Niestety na podpisaniu Deklaracji się skończyło.

Uzyskanie statusu BCU wiąże się z uzy­skaniem akredytacji. System akredytacji EUSOMA został wprowadzony w 2002 roku, a następnie zaktualizowany w 2007 i 2013 roku. W standardach podkreśla się znacze­nie zintegrowanego ośrodka z wyspecjali­zowaną, interdyscyplinarną opieką, spra­wowaną całościowo. Każda pacjentka, nie­zależnie od miejsca zamieszkania, powinna mieć dostęp do wysokiej jakości diagnosty­ki i leczenia (powszechność leczenia) oraz tych samych wskaźników jakościowych we wszystkich BCU (jednolitość leczenia). I tak,

Breast Cancer Unit (BCU) to koncepcja tworzenia oddzielnych ośrodków, wy-specjalizowanych w kompleksowej diagnostyce i leczeniu raka piersi. Podsta-wą organizacji tego typu jednostek jest projekt opracowany podczas I Euro-pejskiej Konferencji Raka Piersi w 1998 roku we Florencji. Twórcami tej idei by-ły trzy duże organizacje: Europejska Organizacja Badań i Leczenia Raka Pier-si (EORTC), Europejskie Towarzystwo Mastologiczne (EUSOMA), Europejska Ko-alicja Raka Piersi (Europa Donna). Model tworzenia Centrów Diagnostyki i Le-czenia Raka Piersi uznano za optymalny pod względem skuteczności terapii, a także zaspakajania pozamedycznych potrzeb leczonych kobiet.

BREAST CANCER UNIT (BCU) – CENTRUM DIAGNOSTYKI I LECZENIA RAKA PIERSI

dr n. med. mgr piel. Elżbieta Garwacka-CzachorKonsultant wojewódzki w dziedzinie pielęgniarstwa onkologicznego dla województwa dolnośląskiego

6 VIII AKADEMIA PIELĘGNIARSTWA

w akredytowanym ośrodku powinno się le­czyć rocznie, co najmniej 150 chorych z no­wo rozpoznanym pierwotnym rakiem pier­si (w każdym wieku i we wszystkich sta­diach zaawansowania), chirurg operujący chore na raka piersi powinien wykonywać, co najmniej 50 zabiegów rocznie, ośrodek musi przestrzegać wymogów czasowych, np. oczekiwanie na wynik mammografii nie powinno być dłuższe niż 5 dni. Ośrodki BCU są zobligowane do organizowania cotygo­dniowych, wielodyscyplinarnych konsyliów (chirurg onkolog, onkolog kliniczny, radio­terapeuta, patomorfolog, radiolog, chirurg plastyk, psychoonkolog, pielęgniarka on­kologiczna), podczas których omawianych jest, co najmniej 90 % pacjentek leczonych w ośrodku, a leczenie nadzoruje koordy­nator, którego zadaniem jest towarzyszyć i pomagać pacjentkom w procesie lecze­nia. Badania przesiewowe (skryning mam­mograficzny) powinny być wykonywane we współpracy z ośrodkiem diagnostyki i le­czenia raka piersi. Za zasadnicze standardy jakościowe należy uznać: utworzenie i ak­tualizowanie algorytmów postępowania diagnostyczno­terapeutycznego oraz two­rzenie baz danych umożliwiających prze­prowadzenie audytów i kontroli jakości świadczonych usług medycznych.

Aktualnie w Polsce akredytowany jest tylko jeden ośrodek BCU. Jest to Zachod­niopomorskie Centrum Onkologii w Szcze­cinie, które powstało w 2010 roku, a akredy­tację otrzymało od Międzynarodowego To­warzystwa Senologicznego (SIS) w 2013 ro­

ku. Akredytacja przyznawana jest na 5 lat, w tym czasie ośrodek jest poddawany okre­sowym audytom.

Polskie Towarzystwo Onkologiczne w opracowaniu z 2013 roku, poświęcone­mu koncepcji zwalczania raka piersi w Pol­sce, zakładało powstanie w naszym kra­ju ok. 60­80 ośrodków BCU. Wraz z począt­kiem 2014 roku przewidywano rozpoczęcie trzyletniego pilotażu obejmującego ok. 20 ośrodków, a w następnych trzech powsta­nie kolejnych, aż do osiągnięcia docelowej ich liczby. W marcu 2014 r. prezes Narodo­wego Funduszu Zdrowia ogłosił projekt za­rządzenia w sprawie odrębnego kontrakto­wania tzw. „kompleksowego leczenia raka piersi” i skierował go do konsultacji spo­łecznych. W lipcu 2014 r. projekt został od­wołany – początkowo bez żadnych meryto­rycznych wyjaśnień, następnie pod pretek­stem wdrażania pakietu onkologicznego.

Amazonki, rozgoryczone brakiem wo­li dialogu ze strony Ministerstwa Zdrowia, zwróciły się z zaproszeniem do współpra­cy i prośbą o pomoc do największych or­ganizacji zrzeszających aktywne kobiety poza obszarem dotyczącym zdrowia. Dnia 8 kwietnia 2015 roku w Warszawie na za­proszenie Polskich Amazonek – Ruchu Spo­łecznego i Federacji Stowarzyszeń AMA­ZONKI we współpracy z Polskim Towarzy­stwem do Badań nad Rakiem Piersi pod­jęto dyskusję na temat aktualnej polityki zdrowotnej dotyczącej leczenia nowotwo­rów piersi, w kontekście pomijanych w tym zakresie zaleceń Unii Europejskiej. Spo­

tkanie odbyło się w ramach inicjatywy pa­cjenckiej DIALOG, zapoczątkowanej w paź­dzierniku 2014 r. przez powyższe organiza­cje, jako odpowiedź na wycofanie bez wy­jaśnień projektu zarządzenia Prezesa NFZ. Przedstawicielki tych organizacji podpisa­ły list otwarty zawierający apel o pomoc we wprowadzeniu w Polsce unijnych zaleceń dotyczących organizacji leczenia nowo­tworu piersi w specjalistycznych ośrodkach Breast Unit, który został skierowany do władz krajowych. W apelu Amazonki pod­kreślają: „Rak piersi to najczęściej występu­jący nowotwór u kobiet, a liczba zachoro­wań zwiększy się w ciągu kolejnych dekad o ok. 2% rocznie (środowiska medyczne często wspominają o „epidemii”). W Polsce w 1980 r. zdiagnozowano tylko 5100 zacho­rowań na raka piersi. W 2012 roku zachoro­wało już 17.000 kobiet. Ponad 5 600 kobiet rocznie umiera w Polsce z tego powodu. Rak piersi jest pierwszą przyczyną zgonów kobiet przed 65 rokiem życia. Skuteczność leczenia raka piersi w Polsce jest o ok.10% gorsza od średniego poziomu europejskie­go i o ok. 15 % gorsza od wyników leczenia w takich krajach jak Francja czy Szwecja. Oznacza to, że z powodu raka piersi każ­dego roku umiera w Polsce niepotrzebnie przynajmniej 1700 kobiet.”

Pozostaje mieć nadzieję, że walka środo­wisk kobiecych o zgodne z unijnymi stan­dardami warunki leczenia kobiet chorych na raka piersi w Polsce w końcu przyniesie pozytywne efekty.

7 VIII AKADEMIA PIELĘGNIARSTWA

Wprowadzenie do Zespołu KruchościPróby opisania procesu starzenia w spo­

sób użyteczny klinicznie, doprowadzi­ły do powstania koncepcji zespołu słabo­ści. Choć dyskutowano o niej już w latach osiemdziesiątych poprzedniego wieku, do­piero dziś, kiedy „starzenie“ staje się nor­mą, nabrała ona szczególnego znaczenia.

Zespół Kruchości (ang. Frailty Syndrome), nazywany inaczej „zespołem słabości“, „ze-społem wątłości“, „zespołem wyczerpania rezerw“ jest wykładnikiem zaawansowa­nego wieku biologicznego, istotnym czyn­nikiem ryzyka rozwoju powikłań u osób w wieku podeszłym i u chorych przewlekle.

W literaturze naukowej Zespół Kruchości definiuje się jako:

mgr Dorota JanaszSpecjalista pielęgniarstwa w anestezjologii i intensywnej terapiiKlinika Kardiochirurgii 4 Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką SP ZOZ we Wrocławiu;

Marta Wleklik, magister pielęgniarstwaUniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu, Wydział Nauk o Zdrowiu, Katedra Pielęgniarstwa Klinicznego; Klinika Kardiochirurgii, 4. Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką SP ZOZ we Wrocławiu;

OPIEKA NAD PACJENTEM Z ZESPOŁEM KRUCHOŚCI

„Syndrom fizjologiczny, charakteryzują-cy się zmniejszeniem rezerw i odporności na czynniki stresogenne, wynikający ze skumu-lowania się obniżonej wydolności różnych systemów/układów fizjologicznych, w kon-sekwencji prowadzący do podatności na wy-stąpienie niekorzystnych następstw.“

Niegdyś uważano, że Zespół Kruchości jest wyłącznie problemem geriatrycznym. Dziś natomiast stał się kluczowym wyzwa­niem dla wielu specjalności medycznych, począwszy od kardiologii, nefrologii, onko­logii, interny, reumatologii, okulistyki itd. gdzie systematycznie obserwuje się wzrost liczby pacjentów w wieku podeszłym. Skoń­czywszy natomiast na Podstawowej Opiece

Zdrowotnej, która odgrywa szczególną rolę w prewencji pierwotnej zespołu kruchości oraz w identyfikacji problemów, będących wynikiem procesu „starzenia się.“

Według danych epidemiologicznych roz­powszechnienie Zespołu Kruchości wśród osób powyżej 65 roku życia wynosi 17%. Ponadto Zespół Kruchości częściej rozpo­znawany jest u kobiet, u osób z niższym po­ziomem wykształcenia i niższym statusem socjoekonomicznym oraz u osób samot­nych. Na szczególną uwagę zasługuję fakt, że u blisko połowy pacjentów w wieku po­deszłym identyfikuje się stan poprzedzają­cy Zespół Kruchości tzw. pre – frail. wyma­gający wdrożenia działań prewencyjnych. Zespół kruchości jest częścią kontinuum – występującą na drodze pomiędzy pełnym zdrowiem i niezależnością, a zwiększeniem zapotrzebowania na świadczenia medycz­ne i/lub zwiększeniem zależności od innych (Rycina 1).

W badaniach naukowych podkreśla się częste współwystępowanie Zespołu Kru­chości z chorobami układu sercowo­naczy­niowego. Wspólny szlak patofizjologiczny prowadzi do aktywacji czynników proza­palnych, zmian endokrynnych, do spadku masy mięśniowej, a w rezultacie do wystą­pienia wielu niepożądanych skutków zdro­wotnych. Do konsekwencji Zespołu Kru­chości zalicza się:

• Zaburzenia funkcji poznawczych – utrudniające funkcjonowanie deficyty pa­mięci, obniżenie zdolności percepcyjnych, spowolnienie psychomotoryczne;

„Starzenie się“ społeczeństw, również populacji polskiej staje się powszech-nym zjawiskiem, wzbudzającym zainteresowanie wielu badaczy, w tym przed-stawicieli systemu ochrony zdrowia, psychologów, socjologów, ekonomistów, polityków. Liczne konsekwencje, wynikające z zachodzących zmian w struk-turze wieku populacji wymagają bowiem wprowadzenia ukierunkowanych, systemowych zmian. Zmian medycznych, gdyż wciąż za mało jest w naszym kraju wyspecjalizowanych oddziałów geriatrycznych, które gwarantowały-by seniorom dostęp do wielodyscyplinarnej opieki medycznej. Zmian eko-nomicznych, które zmniejszyłyby odsetek przeznaczanych rocznie kosztów z budżetu NFZ na leczenie osób w wieku podeszłym. Zmian społecznych, któ-re kładłyby nacisk na aktywizację społeczną oraz zwiększałyby udział osób w wieku podeszłym we współczesnym modelu rodziny. Co więcej nadrzędnym elementem powyższych zmian powinno być ciągłe poszerzanie świadomości społecznej na temat problemów z którymi borykają się osoby w wieku pode-szłym. Za wiek podeszły Światowa Organizacja Zdrowia uznaje obecnie wiek powyżej 65 roku życia.

8 VIII AKADEMIA PIELĘGNIARSTWA

• Zwiększone ryzyko upadków;• Zwiększone ryzko niepełnosprawności;• Wzrost chorobowości;• Instytucjonalizacje – zwiększone wyko­

rzystanie zasobów systemu ochrony zdro­wia, wzrost współczynnika hospitalizacji;

• Pogorszenie rokowania – u chorych przewlekle ze współistniejącym Zespołem Kruchości występuje większa śmiertelność, aniżeli u pacjentów bez Zespołu Kruchości;

• Obniżenie jakości życia – wynikające zwykle z deficytów funkcjonalnych, izolacji i wyobcowania społecznego;

Aby umożliwić systematyczne wdrażanie działań prewencyjnych, ograniczających rozpowszechnienie wyżej wymienionych niepożądanych konsekwencji zdrowotnych w 2013 roku opublikowano międzynarodo­

wy konsensus. Zarekomendowano w nim wprowadzenie do praktyki klinicznej badań przesiewowych. Ściślej mówiąc, każda oso­ba, począwszy od 70 roku życia ze znaczną utratą masy ciała w przeciągu roku na sku­tek choroby przewlekłej powinna zostać włączona do badań przesiewowych w kie­runku Zespołu Kruchości.

W literaturze naukowej eksperci wymie­niają wiele czynników determinujących ze­spół słabości. Do najważniejszych należą:

• Stan odżywienia;• Poziom aktywności fizycznej;• Mobilność;• Polipragmazja;• Poziom energii i/lub zmęczenia;• Funkcję poznawcze;• Siła;

• Nastrój;• Poziom wsparcia społecznego;

Do oceny powyższych determinantów służy wiele ogólnodostępnych prostych te­stów klinicznych i standaryzowanych na­rzędzi badawczych między innymi: ocena stanu odżywienia testem MNA, 5 – metro­wy test prędkości chodu, skala oceny sta­nu psychicznego MMSE, dynamometrycz­ny pomiar siły uścisku dłoni, skala do oceny objawów depresyjnych CES – D oraz testy wchodzące w skład Całościowej Oceny Ge­riatrycznej.

Narzędziem diagnostycznym, oceniają­cym w sposób globalny i rzetelny poziom Zespołu Kruchości jest tak zwany wskaźnik Tilburga. Został on zaadaptowany do wa­runków polskich na Wydziale Nauk o Zdro­wiu, przy Uniwersytecie Medycznym we Wrocławiu przez dr n med. Izabellę Uchma­nowicz z zespołem. Pozwala on na ocenę wskaźnika fizycznego, psychicznego i spo­łecznego Zespołu Kruchości. Przy użyciu niniejszego narzędzia przeprowadzono ba­danie, dotyczące wpływu zespołu krucho­ści na zdolność pacjentów z niewydolnością serca do samokontroli i samoopieki. Okaza­ło się, że niski poziom wsparcia społecznego powodował, że pacjenci z niewydolnością serca mieli większe problemy z rozpozna­waniem objawów wskazujących na pogor­szenie stanu zdrowia, tym samym niższa była ich zdolność do prowadzenia właści­wej samokontroli i samoopieki.

Powyższe rozważania bez wątpienia pro­wadzą do wniosku, że zespół kruchości sta­je się obecnie wyzwaniem dla zespołów multidyscyplinarnych. Przedstawiciele sys­temu ochrony zdrowia w swojej praktyce klinicznej powinni zacząć dostrzegać nie tylko osobę w wieku podeszłym ale również osobę w wieku podeszłym, ze współistnie­jącym zespołem kruchości, która potrzebu­je zintensyfikowanej terapii, dostosowanej do jej potrzeb.

Jaki zatem powinien być przyszły kieru­nek działań w tym zakresie? Należy dążyć do włączenia badań przesiewowych w kie­runku Zespołu Kruchości w grupach zwięk­szonego ryzyka, należy zacząć uwzględ­niać Zespół Kruchości w istniejących, bądź nowych modelach prognozowania ryzyka, zwłaszcza ryzyka okołooperacyjnego. Po­nadto należałoby wdrożyć strategie tera­peutyczne, które znalazłyby zastosowanie w prewencji Zespołu Kruchości, bądź zmi­nimalizowałyby występowanie niepożą­danych skutków zdrowotnych w przebiegu tego zespołu. Na końcu zostaje kluczowy element, choć nie mniej ważny, mianowicie świadomość społeczna, kluczowa w akcep­tacji zmian zachodzących w starzejących się społeczeństwach.

9 VIII AKADEMIA PIELĘGNIARSTWA

ZESPÓŁ KRUCHOŚCI – OPIEKA NAD PA-CJENTEM PO ZABIEGU KARDIOCHIRUR-GICZNYM

Zespół kruchości występujący w popula­cji osób starszych, u których problemy zdro­wotne mają najczęściej charakter przewle­kły wiąże się z postępującym zmniejszeniem sprawności fizycznej, obniżeniem odporno­ści na czynniki stresogenne oraz zmniejsze­niem „rezerw życiowych’’. Liczba pacjentów z chorobami układu krążenia systematycz­nie wzrasta. Wzrasta również liniowy czas trwania życia, którego granice przesuwają się o 3 miesiące na rok i znajduje to odzwier­ciedlenie w bardzo wyraźnym zwiększeniu populacji osób starszych. Procesy choro­bowe dotykające populację senioralną cha­rakteryzują się procesami biologicznymi w których procesy degeneracyjne przewa­żają nad wzrostem i regeneracją.

Głównym czynnikiem decydującym o ze­spole słabości, kruchości jest zmniejsze­nie rezerwy fizjologicznej. To właśnie ona u zdrowych, młodych ludzi, przy zachowa­niu prawidłowych warunków, w czasie funk­cjonowania wielu narządów i układów wy­korzystywana jest w niewielkim procencie. Pozostała jej część stanowi rezerwę czyn­nościową. Organizm dążąc do utrzymania homeostazy próbuje utrzymywać jej odpo­wiednie proporcje. Z chwilę kiedy nie jest to możliwe i konieczne okazuje się zaangażo­wanie większej części rezerw proporcjonal­nie zmniejsza się ilość rezerwy fizjologicznej co konsekwentnie ma wpływ na odpowied­nią regulację i adaptację do nowych warun­ków. Dlatego też zespół kruchości potęguje ryzyko wystąpienia szeregu konsekwencji natury zdrowotnej jak i społecznej, z któ­rych jako pierwsze można wymienić wzrost zachorowań, konieczność częstszych ho­spitalizacji, wprowadzanie dodatkowych form terapii, w końcu rezygnacja z pełnie­nia ról społecznych do utraty samodzielno­ści włącznie.

Choroby układu krążenia są nadal jed­ną z najczęstszą przyczyną zgonu w na­szym kraju. Wielotorowość terapii związa­nej z działalności kardiologii zachowawczej, kardiologii interwencyjnej oraz kardiochi­rurgii, ich wzajemne uzupełnianie się po­zwala podejmować szybkie decyzje mają­ce pomóc pacjentowi w jego chorobie oraz poprawić jakość jego życia. Nowoczesność oraz inwazyjność procedur diagnostycz­nych z jednej strony zdecydowanie skraca czas hospitalizacji pacjenta, z drugiej nara­ża go na przedmiotowe traktowanie, możli­wość pojawienia się błędów jatrogennych, dehumanizację postępowania, umiejsco­wienie pacjenta jedynie w strukturze proce­duralnej danego ośrodka.

Znajomość kliniki zespołu kruchości po­zwala podjąć takie postępowanie wobec pacjenta, które będzie dla niego najlepsze. Świadomy wybór podejmowanych decyzji opierający się na wiedzy, zdrowym rozsąd­

ku rozumowania, ustaleniu procesu pielę­gnowania, umiejętności komunikowania się z pacjentem ma stanowić o jakości opieki nad pacjentem senioralnym.

Bardzo duża część działań kardiologii in­terwencyjnej oraz działań kardiochirurgicz­nych ma charakter paliatywny. Jeżeli zatem po ich zakończeniu nie będzie im towarzy­szyła wtórna prewencja obejmująca eduka­cję dotyczącą celowości i systematyczności stosowania leczenia zachowawczego, umie­jętności prowadzenie samokontroli pomia­ru ciśnienia tętniczego, wagi ciała, zmiany sposobu odżywiania, aktywności fizycznej istnieje prawdopodobieństwo, że efekty le­czenia będą krótkotrwałe.

Obecnie średnia wieku pacjentów ope­rowanych w Klinice Kardiochirurgii Szpita­la Wojskowego we Wrocławiu wynosi 60­ 70 lat. Z chwilą zakwalifikowania pacjenta do procedury kardiochirurgicznej, koniecz­ność przeprowadzenia takiego zabiegu bu­dzi silne emocje i obawy.

Intensywny lęk pacjenta powoduje trud­ności we współpracy na linii pacjent – ze­spół medyczny. Odczuwany lęk jest emocją tak silną, że dysfunkcji ulega układ immuno­logiczny. Nadwątlenie rezerw odpornościo­wych, nadmierna wrażliwość na czynniki stresogenne w mechanizmie swojego dzia­łania często wywołuje obniżenie nastro­ju, zaburzenia funkcji poznawczych. Impli­kować one mogą w ten sposób powikłania okresu pooperacyjnego, zarówno okresu wczesnego jak i dalszego.

Lęk jest często potęgowany przez rozmo­wy oraz informacje uzyskiwane od innych pacjentów, które często bywają bardzo od­ległe od rzeczywistego przebiegu zabiegu operacyjnego oraz okresu pooperacyjnego. Często dla wielu pacjentów jest to pierwszy pobyt w szpitalu oraz pierwszy zabieg w ży­ciu, w związku z tym konfrontują się z nową sytuacją, która wymusza na nich adaptację do zupełnie nowych warunków. Fakt, iż ze­spół słabości jest utożsamiany z wiekiem metrykalnym pozwala przewidzieć następ­stwa na podstawie zaobserwowanych ob­jawów takich jak osłabienie, spowolnienie, sarkopenia, zaburzenia funkcji poznaw­czych, zmniejszona aktywność.

Jakie zatem powinno się podjąć działa­nie, którego celem ma być ochrona pacjen­ta senioralnego przed ryzykiem wystąpie­nia powikłań w okresie okołooperacyjnym?

Operacja kardiochirurgiczna jest dla pa­cjentów sytuacją bardzo trudną, przygoto­wują się do niej w szczególny sposób po­rządkują dokumenty, żegnają się z bliskimi. Poczucie zagrożenia jest bardzo realne i sil­ne. W odpowiedzi na wyjątkowo silne emo­cje jakie towarzyszą pacjentowi w chwili przyjęcia do kliniki bardzo ważne jest pierw­sze wrażenie jakie pacjent odniesie w kon­takcie z personelem pielęgniarskim.

Przyjęcie przez pielęgniarkę postawy wy­rażającej życzliwość, kompetentność, cier­

pliwość jest sposobem na podjęcie próby przełamania u pacjenta pierwszego stresu. Pacjenci na oddziale kardiochirurgicznym muszą się dostosować do warunków i wy­mogów na nim panujących oraz do prze­strzegania wzmożonego reżimu sanitar­nego. Czekają ich również przykre badania diagnostyczne oraz przygotowanie do za­biegu operacyjnego. Czynności wykonywa­ne przez pielęgniarkę nie zawsze należą do przyjemnych i bezbolesnych, powinny być wykonane w miarę możliwości skutecznie za pierwszym razem.

Pamiętając o tym, że mamy do czynienia z osobami którym już towarzyszą inne cho­roby – najczęściej występujące to nadci­śnienie tętnicze, cukrzyca, miażdżyca, ast­ma, POCHP, niewydolność nerek – pacjenci dializowani, pacjenci po przebytych opera­cjach z powodu procesu NPL z często towa­rzysząca im polipragnazją – istotne jest po­twierdzenie pacjentowi, po wcześniejszym uzgodnieniem z lekarzem, które z leków po­winien przyjąć w dniu zabiegu.

W dniu zabiegu pacjent przyjmuje daw­kę leku z grupy beta­blokerów, które dzia­łają kardioprotekcyjnie na mięsień serco­wy, zmniejszają zapotrzebowanie mięśnia sercowego na tlen, działają hipotensyjnie. Drugim lekiem jaki pacjent otrzymuje jest Midanium, lek podawany w ramach preme­dykacji.

Kilkakrotnie jest również jest potwier­dzana informacja u pacjenta dotycząca nie­przyjmowaniu leków z grupy NLPZ w okre­sie 7 dni przed zabiegiem. Konsekwencją złamania tej zasady są poważne zaburzenia układu krzepnięcia i krwawienia i niejed­nokrotnie przesunięcie terminu zabiegu na późniejszy termin, co może skutkować ko­lejnym epizodem niedokrwienia i pogorsze­niem stanu mięśnia sercowego.

Okres hospitalizacji wiąże się z mniejszym stopniem zaspokojenia potrzeb, ogranicze­niem kontaktów społecznych. Przed ope­racją wielu pacjentów korzysta ze środków uspokajających, nasennych. Łagodzą trudy emocjonalnych reakcji, narastającego lęku, wyczerpywania odporności emocjonalnej. Z obserwacji wynika, że spokojnie prze­spana noc pozwala pacjentowi „podejść’’ do zabiegu z nowymi siłami oraz w lepszej kondycji znieść trudy operacji, zapobiega również utracie sił oraz spadkowi kondycji psychicznej, która może wystąpić w posta­ci zespołów lękowo­depresyjnych, zaburze­niach snu, zwiększonych trudności przysto­sowawczych.

Wywiad pielęgniarski dostarcza pielę­gniarce cennych informacji, które dotyczą nie tylko stanu ogólnego pacjenta, ale rów­nież stosowanej do tej pory farmakotera­pii, jego ogólnej wiedzy na ten temat. Miej­sce, w którym przeprowadza się rozmowę ma szczególne znaczenie, gdyż pozwala to zachowanie atmosfery intymności, posza­nowania godności osobistej pacjenta oraz

10 VIII AKADEMIA PIELĘGNIARSTWA

zachowaniem przez pielęgniarkę tajemnicy zawodowej.

Rozmowa również jest strategią w wal­ce ze stresem choroby. Udzielanie przez pa­cjenta odpowiedzi na zadawane pytania pozwalają dać mu poczucie osobistej kon­troli nad sytuacją, którym będzie posiada­nie wiedzy na temat przyjmowanych przez siebie leków, obserwowania i „uczenia się’’ własnego ciała.

Rozmowa pielęgniarki z pacjentem po­winna wzmocnić w nim poczucie sen­su i słuszności podjętej decyzji, nie tylko w kontekście dbałości o własne zdrowie, czy poprawę jakości życia w dalszym okre­sie. Te pozytywne wzmocnienia powinny pacjenta motywować i być odniesieniem w szczególnie trudnym dla niego okresie pooperacyjnym, kiedy to pacjentom towa­rzyszy osłabienie, ból, ograniczenie rucho­

mości, brak samodzielności. Optymizm oraz poczucie humoru są ko­

lejnymi zasobami osobistymi pozwalający­mi pacjentom przetrwać trudny czas. Posia­danie dystansu psychologicznego do siebie samego i sytuacji w jakiej się znajdują po­zwalają im na rodzaj akceptacji sytuacji trudnej i postrzeganie w niej siebie samego. Przyswajanie rzeczywistości przy posiada­niu przez pacjenta takich cech jest dla nie­go łatwiejsze.

Przygotowanie fizyczne pacjenta do za­biegu operacyjnego jest kolejnym etapem pobytu pacjenta i związany jest z przygo­towaniem pola operacyjnego – usunięcie owłosienia z klatki piersiowej, kończyn dol­nych w przypadku rewaskularyzacji naczyń wieńcowych oraz pachwin a także kąpiel z użyciem dedykowanego preparatu anty­septycznego. Ważne jest aby wszystkie in­

formacje dla pacjenta przekazywane przez pielęgniarkę posiadały czytelną i zrozumia­łą dla pacjenta treść, bez stosowania skró­tów myślowych.

W dniu poprzedzającym zabieg operacyj­ny bardzo ważna jest wizyta anestezjolo­giczna. Jej istotą jest nie tylko przeprowa­dzenie rozmowy dotyczącej stanu ogólnego pacjenta. Z punktu widzenia anestezjolo­ga rozmowa pozwala uzupełnić informacje o ważne elementy, wyjaśnić wątpliwości. Warunkuje to sprawne i bezpieczne prze­prowadzenie znieczulenia.

Zlecona jest również premedykacja z wy­znaczoną godziną i drogą jej podania oraz dawką leku. Ma ona na celu nie tylko znie­sienie poczucia lęku, który się coraz bar­dziej nasila z powodu przewiezienia pa­cjenta na blok operacyjny i czekających go wkrótce przygotowań bezpośrednich do in­dukcji znieczulenia. Premedykacja wywołu­je również niepamięć wsteczną, zmniejsze­nie bólu, zmniejszenie wydzielania z drzewa oskrzelowego oraz zminimalizowanie odru­chów nerwu błędnego.

Ważne jest również usunięcie oraz zabez­pieczenie wszystkich ruchomych protez ja­kie pacjent posiada. Jest to nie tylko istotne z punktu widzenia pacjenta jako jego wła­sności i ich wartości. Usunięcie protez zębo­wych warunkuje bezpieczeństwo w czasie indukcji oraz intubacji. W sytuacji posiada­nia przez pacjenta aparatów słuchowych staramy się zatrzymać je przy pacjencie jak najdłużej. Zwiększa to komfort pacjenta, wpływa na jego poczucie bezpieczeństwa, ułatwia komunikację z nim, utrzymuje w pa­cjencie poczucie kontroli nad sytuacją.

Transport pacjenta bezpośrednio na sa­lę operacyjną powinien się odbywać z za­chowaniem zasad bezpieczeństwa dotyczą­cych nie tylko samego chorego, ale również personelu medycznego wykonującego tę czynność.

Przygotowanie sali operacyjnej nie jest bez znaczenia. Współczesny normy doty­czące sal operacyjnych nakazują utrzymy­wanie na nich odpowiedniej temperatury 18­20 stopni C., są to również pomieszcze­nia pozbawione okien, dające wrażenie chłodu i często zamknięcia. Na czas wjaz­du pacjenta na salę operacyjną tempera­tura powietrza powinna być wyższa 22­ 24 stopnie C. Pacjent nie powinien ulegać wy­chłodzeniu, szczególnie że mamy do czy­nienia z pacjentem starszym, ze stwierdzo­ną sarkopenią w zespole kruchości. Chłód, zdenerwowanie przed zabiegiem, czynno­ści związane z przygotowywaniem monito­rowania do zabiegu, hałas mogą powodo­wać przyspieszenie akcji serca, które mogą zwiększać zapotrzebowanie mięśnia serco­wego na tlen.

Wszystkie czynności powinny być wyko­nywane sprawnie, ważne jest zachowanie kontaktu słownego oraz wzrokowego z pa­cjentem. Wszechstronny nadzór nad pa­

11VIII AKADEMIA PIELĘGNIARSTWA

cjentem w czasie zabiegu operacyjnego jest konieczny i dotyczy on technik monitorowa­nia nieinwazyjnego oraz inwazyjnego.

Ważne jest przestrzeganie zasad asepty­ki podczas zakładania kaniul obwodowych i centralnych, stosowania zalecanych środ­ków dezynfekcyjnych, opatrunków oraz ob­serwację miejsca wkłucia w kierunku zmian zapalnych.

Szczególną uwagę należy zwrócić na uło­żenie pacjenta na stole operacyjnym. Wpro­wadzenie do znieczulenia wykonuje się zawsze u pacjenta leżącego na plecach, do­piero po zakończeniu procedur anestezjolo­gicznych można przystąpić do zmiany uło­żenia pacjenta na stole operacyjnym.

Prawidłowe ułożenie pacjenta ma na celu zapobieganie powikłaniom jakimi mogą być uszkodzenia nerwów i stawów. Zapobiec im można tylko przez szczególna ostrożność w czasie układania pacjenta oraz zastoso­wanie odpowiednich środków zapobiegaw­czych.

Zespół anestezjologiczny odpowiada od początku do końca zabiegu za ułożenie koń­czyn na których obecne są kaniule pomia­rów inwazyjnych oraz kaniule przez które podawane są leki i płyny infuzyjne. Sposób ułożenia kończyn górnych i dolnych ma za­pobiec uszkodzeniu nerwów spowodowa­nych ich uciskiem.

Szczególnie jest narażony splot ramienny, a najczęściej wychodzący z niego nerw łok­ciowy w obrębie stawu łokciowego. W uło­żeniu kończyn górnych ramię powinno być przywiedzione, spoczywające przy tuło­wiu, grzbiety dłoni ułożone w pozycji pro­nacji, staw łokciowy powinien być dodatko­wo zabezpieczony żelowymi podkładkami i ułożony w uchwytach podtrzymujących kończyny wzdłuż ciała i zapobiegający ich wysuwaniu się.

W stanach zwyrodnieniowych stawów ko­lanowych konieczne jest zastosowanie pod­kładek pod kolana.

Innym powikłaniem mogącym wystą­pić jest uraz oka z erozją rogówki. Wielo­godzinny zabieg, niedomknięte powieki, wysuszenie gałki ocznej, zachlapanie środ­kiem dezynfekcyjnym, bezpośredni uraz spowodowany uciskiem maską twarzową są najczęstszymi przyczynami powikłań. Najlepszą profilaktyką uszkodzeń oka są zamknięte powieki zabezpieczone przylep­cem.

Przeprowadzenie zabiegu kardiochirur­gicznego podzielone jest na kilka etapów. Pierwszym etapem jest przygotowanie pa­cjenta do pełnego monitorowania podczas zabiegu oraz indukcji. Jest to również czas kiedy pacjent jest przytomny i jesteśmy w stanie utrzymywać z nim kontakt słowny. Wiele zabiegów operacyjnych kardiochirur­gicznych dotyczących mięśnia sercowego oraz dużych naczyń można przeprowadzić na niebijącym sercu, z wykorzystaniem krą­żenia pozaustrojowego. Etap wejścia w krą­

żenie pozaustrojowe poprzedza indukcja znieczulenia, przygotowanie pola operacyj­nego, rozcięcie mostka czyli sternotomia. Następnym etapem jest rozpoczęcie krą­żenia pozaustrojowego i wykonanie wła­ściwego zabiegu operacyjnego. Wyjście z krążenia pozaustrojowego, jego zakończe­nie oraz zamknięcie klatki piersiowej jest przedostatnim etapem zabiegu operacyjne­go. Pacjent w stanie anestezji jest przygoto­wywany do przetransportowania go na od­dział pooperacyjny.

Celem opieki pooperacyjnej jest uzy­skanie jak najlepszej stabilizacji pacjenta w czasie najbardziej optymalnym dla niego. Jest to okres zrównoważonego przejścia ze stanu anestezji, do wybudzenia, odzyska­nia wydolnego, własnego oddechu i ekstu­bacji, stabilizacji układu krążenia wynikają­cej z redukcji leków presyjnych oraz metod wspomagających, przez wprowadzanie ży­wienia drogą przewodu pokarmowego oraz wprowadzanie stopniowej rehabilitacji.

Przekazanie pacjenta z sali operacyjnej na oddział pooperacyjny odbywa się w spo­sób ciągły, z zachowaniem ciągłości moni­torowania parametrów życiowych, z zacho­waną wentylacją ręczną na czas transportu i kontynuacją wlewów dożylnych.

Po umieszczeniu pacjenta w łóżku poope­racyjnym, układając go na materacu zmien­nociśnieniowym rozpoczyna się faza wcze­snego okresu pooperacyjnego. Pacjent zostaje podłączony do respiratora, urzą­dzeń monitorujących i pomiarowych, dre­ny ze śródpiersia, opłucnej podłączone zo­stają do ssania próżniowego. Sprawdzone zostają drożności drenów, stan wkłuć ob­wodowych i centralnych miejsca ich zało­żeń i umocowań. Pielęgniarki przyjmujące pacjenta na oddział otrzymują potwierdze­nie co do utrzymania wlewów leków inotro­powych oraz ich dawek. Leżący pacjent jest również intensywnie ogrzewany.

Niska temperatura ciała powoduje zabu­rzenia układu krzepnięcia, zaburzenia rów­nowagi kwasowo­zasadowej, tachykardię, zwiększone zapotrzebowanie na tlen.

Monitorowanie stanu pacjenta po za­biegu operacyjnym obejmuje ocenę ukła­dów krążenia, a w nim zawarty zapis EKG, częstość pracy serca, jego rytm, cechy nie­dokrwienia, zawał, pomiar wartości ciśnie­nia tętniczego krwi, pomiar wartości ośrod­kowego ciśnienia żylnego, monitorowanie parametrów biochemicznych markerów martwicy mięśnia wydolności sercowego.

Ocena wydolności układu oddechowe­go dotyczy obserwacji wentylacji, kontro­li położenia, szczelności rurki intubacyjnej, pobierania krwi na badania gazometryczne dla oceny równowagi kwasowo­ zasadowej, stały pomiar saturacji, obserwacji pracy re­spiratora.

Ocena funkcji nerek dotyczy monitorowa­nia diurezy godzinowej, ocenę makroskopo­wą moczu, suplementację jonów potasu.

Ocena układu krzepnięcia opiera się na pomiarach aktywowanego czasu krzepnię­cia i wskaźnika protrombinowego. Monito­rowanie krwawienia pooperacyjnego ściśle dotyczy kontroli drenażu śródpiersia, stę­żenie wartości hematokrytu i hemoglobiny.

Ważnymi elementami sa również ocena stanu świadomości, próby budzenia pacjen­ta oraz nawiązywania z nim logicznego kon­taktu.

Do najpoważniejszych powikłań okresu pooperacyjnego należą niewydolność ser­ca jako pompy rozumiana jako wstrząs kar­diogenny, zespół małego rzutu, zaburzenia rytmu, zawał. Niewydolność oddechowa, niewydolność nerek, tamponada mięśnia sercowego, powikłania neurologiczne.

Grupa pacjentów senioralnych jest w szczególny sposób narażona na powikła­nia z powodu wieku, wielochorobowości, kruchości narządów i układów. U niektó­rych pacjentów mogą się pojawiać epizo­dy psychotyczne, związane z dezorientacją, splątaniem i niepokojem psychoruchowym. Zakłóceniu ulęgają również funkcje po­znawcze. Konieczna jest mobilizacja do re­habilitacji ruchowo oddechowej.

Z powodu wykonania sternotomii po­środkowej i ochronę zrastającego się most­ka konieczna jest wymuszona pozycja ciała, zwłaszcza spanie w pozycji na wznak i po­ruszanie się z określonymi zasadami. Mogą również się zdarzyć utrata apetytu, zabu­rzenia snu. W sytuacji przedłużonej hospi­talizacji konieczne jest szczególna dbałość i zapobieganie powikłaniom.

Naturalnym następstwem długotrwałe­go unieruchomienia hipokinezji jest atrofia mięśni jako efekt nieużywania układu mię­śniowego. Wskutek unieruchomienia do­chodzi do postępującej utraty sił.

W ciągu pierwszych czterech dni do­chodzi do największych zmian adaptacyj­nych czynności układu sercowo­naczynio­wego obniża się mięśniowy przepływ krwi, zwiększa się lepkość krwi, zmniejsza się to­lerancja na bodźce ortostatyczne, w dalszej kolejności pojawiają się zmiany psychofizjo­logiczne.

Zmiany obejmują również stawy i doty­czą ich zaniku, atrofii mięśni, kości i skóry. Postępowanie zmierzające w kierunku za­pobieganiu wystąpienia odleżyn, przykur­czy jest wielotorowe. Dostępność oraz wie­dza połączona z umiejętnością stosowania środków zapobiegającym odleżynom jest podstawą opieki nad pacjentem.

W procesie zapobiegania odleżynom istotne jest zidentyfikowanie zagrożenia w ocenie której pomocne są skale min. Nor­ton, Duglas. Wobec potwierdzenia zagroże­nia należy zastosować strategie postępo­wania profilaktyczno­leczniczego.

Prowadzenie rehabilitacji przyłóżko­wej, usprawnianie ruchowe pacjenta rozu­miane jako nauka siadania, nauka samo­obsługi oraz umiejętność komunikowania

12 VIII AKADEMIA PIELĘGNIARSTWA / SEMINARIUM KADRY KIEROWNICZEJ W USK

się z pacjentem może mieć istotny wpływ na proces zdrowienia i stan ogólny cho­rego. Umiejętność komunikowania się z pacjentem ma szczególne znaczenie w czasie przedłużającej się hospitaliza­cji ponieważ w czasie choroby szczególnie dochodzi do deprywacji potrzeby znacze­nia i szacunku. Choroba obniża sprawność pacjenta i utrudnia pełnienie ról, z których mógłby czerpać satysfakcje.

Negatywnie na poczucie własnej wartości wpływa uzależnienie od osób sprawujących opiekę. Im choroba trwa dłużej, odczuwa­

nie niepełnosprawności i zależności wydłu­ża się tym bardziej poczucie deprywacji ule­ga pogłębieniu.

Równie negatywnym czynnikiem jest zja­wisko deprywacji zmysłowej, wywoływanej przez bezustannie i monotonnie działające szumy mechaniczne które otaczają pacjen­ta. Takimi czynnikami są szumy pochodzą­ce z pracy respiratora, urządzeń monito­rujących parametry życiowe, ograniczenie kontaktu z drugim człowiekiem, ciemność. Te tak bardzo niekorzystne bodźce mogą stać się przyczyną reakcji o charakterze lę­

kowym lub agresywnym, ale mogą też być przyczyna depresji.

Dlatego poczucie bezpieczeństwa po­winno być budowane miedzy personelem a pacjentem już od pierwszej chwili przyję­cia pacjenta na oddział. Umiejętność komu­nikacji, podawanie pacjentowi wyjaśnień na temat mogących pojawiać się doznań, znacznie obniżają prawdopodobieństwo wystąpienia nieprzyjemnych odczuć i dez­orientacji.

SEMINARIUM PIELĘGNIARSKIEJ KADRY KIEROWNICZEJ W UNIWERSYTECKIM SZPITALU KLINICZNYM

W dniu 09.10.2015 r., odbyło się Seminarium pielęgniarskiej kadry kierow­niczej, na temat: „Roli Samorządu Zawodo­wego w Rozwoju Zawodowym Pielęgniarek i Położnych Uniwersyteckiego Szpitala Kli­nicznego”.

Gośćmi spotkania byli członkowie Dolno­śląskiej Okręgowej Rady Pielęgniarek i Po­łożnych Urszula Olechowska – Przewodni­cząca, Anna Szafran – Sekretarz, Lucyna Bogumił – Skarbnik oraz Bożena Bedryk­ Dyrektor biura.

Zbliżający się koniec kadencji Dolnoślą­skiej Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położ­nych, skłania do podsumowań ale i podzię­kowań, stąd pomysł na temat spotkania.

Gości przywitał Dyrektor Uniwersytec­kiego Szpitala Klinicznego – Piotr Pobrotyn oraz Z­ca Dyrektora ds. Pielęgniarstwa – Dorota Milecka, wręczając Urszuli Olechow­skiej dyplom uznania za wkład Samorządu w rozwój zawodowy pielęgniarek i położ­nych Uniwersyteckiego Szpitala Kliniczne­go we Wrocławiu.

W trakcie spotkania głos zabrały także pielęgniarki z Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego pełniące różne funkcje w dzia­łalności Samorządu, dzieląc się z uczestni­kami spotkania swoimi doświadczeniami i refleksjami: Danuta Musioł – członek Okrę­gowego Sądu Pielęgniarek i Położnych, Wanda Kubiak, Renata Stępień oraz Maria Kosatko – Rzecznicy Odpowiedzialności Za­wodowej Pielęgniarek i Położnych, a także

Dorota Milecka – Z-ca Dyrektora ds. PielęgniarstwaBeata Dąbrowska – Przełożona Pielęgniarek i Położnych

13 SEMINARIUM KADRY KIEROWNICZEJ W USK

Małgorzata Kellner – Pełnomocny przedsta­wiciel Dolnośląskiej Okręgowej Rady Pielę­gniarek i Położnych.

Wracając do podziękowań dla Samorzą­du, należy podkreślić, że U. Olechowska jest członkiem Rady Społecznej naszego szpitala.

Na szczególne wyróżnienie zasługują: • patronat honorowy DOIPiP – Konferencji

pielęgniarskich organizowanych przez USK; • słowa uznania oraz nagrody DOIPiP dla

osób biorących w corocznie organizowa­nym przez USK Programie Motywującym Rozwój Zawodowy Pielęgniarek i Położ­nych;

• organizowanie i finansowanie różnych form doskonalenia zawodowego dla pie­lęgniarek i położnych;

• organizowanie konkursów na pielęgniar­skie stanowiska kierownicze;

• organizowanie (lub współudział) różnych

form promocji zawodów pielęgniarki i po­łożnej w których pielęgniarki i położne naszego szpitala osiągały wysokie wyróż­nienia (m.in. Pielęgniarka Roku, Anioł Ro­ku);

• możliwość publikowania na łamach biule­tynu samorządowego „W cieniu czepka”, artykułów będących prezentacjami prac licencjackich, magisterskich pielęgniarek i położnych naszego szpitala, ale także prac poglądowych z obszaru praktyki pie­lęgniarskiej. Wśród osób niewymienionych a pracują­

cych na rzecz Samorządu Zawodowego na­leży wymienić także A. Dolińską – człon­ka Okręgowego Sądu Pielęgniarek i Położ­nych, A. Świetlicką – Pełnomocnego przed­stawiciela DOIPiP, B. Dąbrowską – członka Okręgowego Sądu ubiegłej kadencji oraz Członka Rady obecnej kadencji , D. Milecką – członka Okręgowej Rady ubiegłej kaden­

cji oraz delegata na Zjazd Krajowy obecnej kadencji wraz z pełnieniem zadań w Naczel­nym Sądzie Pielęgniarek i Położnych, a tak­że delegatów na Okręgowy Zjazd Pielęgnia­rek i Położnych – M. Budzińska, B. Dąbrow­ska, A. Dolińska, M. Kellner, M. Kosatko, W. Kubiak, I. Matula, D. Milecka, , D. Musioł, R. Podziawo, A. Pułka, U. Sikorska, R. Stę­pień, A. Szafran.

Dziękując Samorządowi Zawodowemu za wkład w rozwój zawodowy pielęgniarek i położnych USK, pragnę gorąco podzięko­wać pielęgniarkom i położnym za wspania­łe reprezentowanie naszego szpitala w dzia­łalności samorządowej, zachęcając tym sa­mym do dalszej pracy na rzecz rozwoju na­szych zawodów, zwłaszcza nowo wybra­nych delegatów na Okręgowy Zjazd Pielę­gniarek i Położnych, który odbędzie się w li­stopadzie bieżącego roku.

14 KONSULTANCI

Olsztyn, 12 październik 2015 rok

KKPR­ 25/ 10/2015

Panimgr Urszula OlechowskaPRZEWODNICZĄCADolnośląskiej Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnychwe Wrocławiu

W odpowiedzi na pismo znak: DOIPiP/2649/08/15 uprzejmie informuję:

Posiadanie ulotki załączonej do leku w ję­zyku polskim jest obowiązkowe. Leki, któ­

re nie są ujęte w Urzędowym Wykazie Pro­duktów Leczniczych Dopuszczonych do Ob­rotu na Terenie RP mogą być wprowadzone do obrotu w Polsce jako import równoległy.

Przed wprowadzeniem do obrotu w Pol­sce, produkty z importu równoległego są przepakowane do opakowania oznakowa­nego w języku polskim, do którego dołączo­na jest polskojęzyczna ulotka.

Proces przepakowania nie ma wpływu na właściwości terapeutyczne i bezpieczeń­stwo stosowania leku. Jest to proces, który nie ingeruje w opakowanie wewnętrzne le­ku. Pozostaje ono w nienaruszonej postaci, tzn. takiej, w jakiej zostało dopuszczone do obrotu w kraju źródłowym.

Podmiot uprawniony do importu równo­ległego może wprowadzić produkt impor­

towany równolegle do obrotu pod nazwą stosowaną na terytorium Polski, stosowa­ną w państwie, z którego produkt leczniczy jest sprowadzony, albo powszechnie stoso­waną lub naukową opatrzoną znakiem to­warowym lub nazwą podmiotu uprawnio­nego do importu równoległego.

Importer równoległy, chcąc przepako­wać produkt leczniczy, musi spełnić nastę­pujące wymagania:1. Przepakowanie nie wpłynie niekorzyst­

nie na stan oryginalny produktu2. Nowe opakowanie zawiera informację

o tym, kto wyprodukował i przepakował produkt

3. Wygląd przepakowanego produktu nie szkodzi renomie znaku towarowego ani jego właściciela

4. Właściciel znaku towarowego został uprzednio powiadomiony o zamiarze wprowadzenia przepakowanego produk­tu do obrotu

Przepisy wymagają aby ulotka informa­cyjna dla pacjenta w produkcie pochodzą­cym z importu równoległego zawierała do­kładnie takie same informacje, jak ulotka dołączona do produktu wprowadzonego na rynek bezpośrednio przez jego produ­centa.

Obowiązek uaktualniania ulotek infor­macyjnych zgodnie ze zmianami w referen­cyjnych drukach informacyjnych spoczywa na importerze równoległym.

Zarówno na opakowaniu zewnętrznym jak i ulotce przepakowanego leku znajduje się informacja następującej treści

„Uwaga! Należy zachować ulotkę. Infor­macja na opakowaniu bezpośrednim w ob­cym języku”.

Dodatkowo ulotka zawiera tłumacze­nie użytych na opakowaniu wewnętrznym nazw obcojęzycznych.

Wszystkie preparaty zgodnie z obowią­zującymi przepisami podawane pacjentom w Polsce muszą zawierać informacje w je­zyku polskim, tak aby zachować wszelkie standardy bezpieczeństwa.

Pielęgniarki realizujące zlecenia lekarskie powinny być wyposażone w niezbędną wie­dzę co do preparatów stosowanych na zle­cenie lekarza.

Powyższe regulacje w zakresie impor­tu równoległego zawiera ustawa z dnia 6 września 2001 roku Prawo farmaceutycz­ne z późniejszymi zmianami.

Dolnośląska Wrocław, dnia 27.08.2015 r.Okręgowa Izba Pielęgniarek i Położnych we Wrocławiu

Pani Beata OstrzyckaKonsultant Krajowy w dziedzinie pielęgniarstwa rodzinnego

Szanowna Pani Konsultant,Dolnośląska Okręgowa Izba Pielęgniarek i Położnych we Wrocławiu, w związku z licz­

nymi pytaniami od pielęgniarek poz zwraca się z uprzejmą prośbą o opinię w następu­jącej sprawie:

Czy pielęgniarka poz powinna na zlecenie lekarza po­dać lek przyniesiony przez pacjenta, który to lek nie jest ujęty w Urzędowym Wykazie Produktów Leczniczych Do­puszczonych do Obrotu na Terenie RP i nie posiada ulotki w języku polskim ?

Pielęgniarki coraz częściej spotykają się ze zleceniami lekarskimi na podanie leków, które są im nieznane i pochodzą z niewiadomych źródeł, co powoduje poważne wąt­pliwości co do realizacji takiego zlecenia.

Z poważaniem,

OPINIA KONSULTANTABeata OstrzyckaKONSULTANT KRAJOWY w Dziedzinie Pielęgniarstwa Rodzinnego Miejsce pracy: Samodzielny Gminny Zakład Opieki Zdrowotnej w Dywitach 1 1-001 Dywity, ul. Jeżynowa 16 , Tel. 89 5120 122 , 605 099 120 , bostrzycka@wp.pl

15PROBLEMY PRAWNE

Problem:Coraz częściej pracodawcy polecają pie­

lęgniarkom przeprowadzanie wywiadu me­dycznego oraz wstępnego badania fizykal­nego w celu oceny stanu zdrowia pacjenta i weryfikacji konieczności konsultacji lekar­skiej.

1) W jakim zakresie i w oparciu o jakie kom­petencje zawodowe (uprawnienia z mocy prawa) pielęgniarka/położna może prze­prowadzić wywiad medyczny z pacjen­tem (w jakim zakresie) oraz badanie fizy­kalne?

2) Czy pracodawca może zobowiązać pielę­gniarkę do zbierania wywiadu celem oce­ny stanu klinicznego oraz prowadzenia badania fizykalnego pacjentów (do jakich celów), aby ułatwić i usprawnić pracę le­karzom?

3) Czy w oparciu o zebrany przez pielęgniar­kę wywiad z pacjentem oraz przeprowa­dzenie przez nią badania fizykalnego – po zrelacjonowaniu przez nią sprawy leka­rzowi – lekarz może postawić diagnozę i ordynować leki?

OdpowiedźPrzepisy ustawy z dnia 15 lipca 2011 r.

o zawodach pielęgniarki i położnej (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. póz. 1435 z późn. zm.) – dalej u.z.p.p., oraz przepisy ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i leka­rza dentysty (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 464) – dalej u.z.1.1.d. wskazują lekarza, jako osobę uprawnioną do przeprowadzania wy­wiadu medycznego, dokonywania badania fizykalnego pacjenta, stawiania diagnozy i ordynowania leków. Pielęgniarka, położ­na mogą i powinny przeprowadzać wywiad medyczny, ale jedynie w zakresie spraw określonych przepisem odpowiednio art. 4 ust. 1 oraz art. 5 ust. 1 u.z.p.p.

UzasadnienieZakres kompetencji pielęgniarki, położ­

nej określa ustawa o zawodach pielęgniar­ki i położnej. Natomiast zakres kompetencji lekarza został określony w przepisach usta­wy o zawodach lekarza i lekarza dentysty.

Artykuł 4 ust. 1 u.z.p.p. stanowi, że wy­konywanie zawodu pielęgniarki pole­ga na udzielaniu świadczeń zdrowotnych, w szczególności na:

1) rozpoznawaniu warunków i potrzeb

zdrowotnych pacjenta;2) rozpoznawaniu problemów pielęgna­

cyjnych pacjenta;3) planowaniu i sprawowaniu opieki pie­

lęgnacyjnej nad pacjentem;4) samodzielnym udzielaniu w określo­

nym zakresie świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych i rehabilita­cyjnych oraz medycznych czynności ratun­kowych;

5) realizacji zleceń lekarskich w procesie diagnostyki, leczenia i rehabilitacji;

6) orzekaniu o rodzaju i zakresie świad­czeń opiekuńczo­pielęgnacyjnych;

7) edukacji zdrowotnej i promocji zdro­wia.

Zakres kompetencji położnej określa art. 5 ust. 1 u.z.p.p., który stanowi, że wykony­wanie zawodu położnej polega na udziela­niu świadczeń zdrowotnych, w szczególno­ści na:

1) rozpoznawaniu ciąży, sprawowaniu opieki nad kobietą w przebiegu ciąży fizjo­logicznej, a także prowadzeniu w określo­nym zakresie badań niezbędnych w monito­rowaniu ciąży fizjologicznej;

2) kierowaniu na badania konieczne do jak najwcześniejszego rozpoznania ciąży wysokiego ryzyka;

3) prowadzeniu porodu fizjologicznego oraz monitorowaniu płodu z wykorzysta­niem aparatury medycznej;

4) przyjmowaniu porodów naturalnych, w przypadku konieczności także z nacię­ciem krocza, a w przypadkach nagłych tak­że porodu z położenia miednicowego;

5) podejmowaniu koniecznych działań w sytuacjach nagłych, do czasu przybycia lekarza, w tym ręcznego wydobycia łoży­ska, a w razie potrzeby ręcznego zbadania macicy;

6) sprawowaniu opieki nad matką i no­worodkiem oraz monitorowaniu przebiegu okresu poporodowego;

7) badaniu noworodków i opiece nad nimi oraz podejmowaniu w razie potrzeby wszel­kich niezbędnych działań, w tym natych­miastowej reanimacji;

8) realizacji zleceń lekarskich w procesie diagnostyki, leczenia i rehabilitacji;

9) samodzielnym udzielaniu w określo­nym zakresie świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych i rehabilita­cyjnych;

10) profilaktyce chorób kobiecych i pato­logii położniczych;

11) rozpoznawaniu u matki lub dziecka objawów nieprawidłowości wymagających skierowania do lekarza;

12) sprawowaniu opieki położniczo­gine­kologicznej nad kobietą;

13) prowadzeniu działalności edukacyj­ne­zdrowotnej w zakresie:

a) przygotowania do życia w rodzinie, me­tod planowania rodziny oraz ochrony ma­cierzyństwa i ojcostwa,

b) przygotowywania do rodzicielstwa oraz pełnego przygotowania do urodzenia dziecka, łącznie z poradnictwem na temat higieny i żywienia.

W myśl art. 2 ust. 1 u.z.1.1.d. wykonywa­nie zawodu lekarza polega na udzielaniu przez osobę posiadającą wymagane kwali­fikacje, potwierdzone odpowiednimi doku­mentami, świadczeń zdrowotnych, w szcze­gólności: badaniu stanu zdrowia, rozpo­znawaniu chorób i zapobieganiu im, lecze­niu i rehabilitacji chorych, udzielaniu po­rad lekarskich, a także wydawaniu opinii i orzeczeń lekarskich. Zgodnie z art. 42 ust. 1 i 2 u.z.1.1.d. lekarz orzeka o stanie zdro­wia określonej osoby po uprzednim, osobi­stym jej zbadaniu, z zastrzeżeniem sytuacji określonych w art. 42 ust. 2 u.z.1.1.d., w któ­ry upoważnia lekarza, bez dokonania oso­bistego badania pacjenta, do wystawienia recepty niezbędnej do kontynuacji lecze­nia oraz zlecenia na zaopatrzenie w wyro­by medyczne jako kontynuacji zaopatrzenia w wyroby medyczne, jeżeli jest to uzasad­nione stanem zdrowia pacjenta odzwiercie­dlonym w dokumentacji medycznej.

Powyższe przepisy ustawy o zawodzie pielęgniarki i położnej oraz przepisy usta-wy o zawodzie lekarza i lekarza denty-sty wskazują lekarza, jako osobę upraw-nioną do przeprowadzania wywiadu me-dycznego, dokonywania badania fizykal-nego pacjenta, stawiania diagnozy i ordy-nowania leków.

Pielęgniarka, położna mogą i powinny przeprowadzać wywiad medyczny, ale je­dynie w zakresie spraw określonych przepi­sem art. 4 ust. 1 oraz art. 5 ust. 1 u.z.p.p.

Stan prawny na dzień 14.10.2015

Źródło: http://qas.wolterskluwer.pl/Browse/Qitestion?id=623121

Iwona Choromańska Radca prawny, absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu War-szawskiego. Specjalizuje się w prawie medycznym. Prowadzi obsługę prawną pod-miotów leczniczych.Przez wiele lat współpracowała z Naczelną Izbą Pielęgniarek i Położnych. Uczestni-czyła również w wielu szkoleniach pielęgniarek i położnych jako wykładowca.

OPINIA PRAWNA

16 PROBLEMY PRAWNE

Problem:1. Czy pracodawca może polecić pielęgniar­

ce/położnej/recepcjonistce lub innemu pracownikowi wypełnianie za lekarza druków ścisłego zarachowania ZUS ZŁA, na które to lekarz zawarł indywidualną umowę z ZUS?

2. Czy w sytuacji kiedy pracodawca poleca pielęgniarce wykonywać wyżej wymie­nione czynności za lekarza narusza art. 31 pkt 2 Konstytucji oraz dopuszcza się czy­nu o którym mowa jest w art. 18 Kodek­su karnego?

4. Czy pielęgniarka i na jakiej podstawie może odmówić wypisywania druków ZUS ZŁA za lekarza?

5. Jakie grożą jej sankcje ze strony praco­dawcy?

6. Jaka ochrona przysługuje pielę­gniarce w związku z odmową wy­konywania zadań niebędących w jej kompetencjach (chodzi tu nadal o wy­pisywanie druków ZUS ZŁA za lekarzy)?

OdpowiedźPracodawca nie może polecić pielęgniar­

ce, położnej, recepcjonistce lub innemu pracownikowi wypełniania za lekarza dru­ków ZUS ZŁA.

Pielęgniarka powinna odmówić wy-konania takiego polecenia. W przypad­ku ukarania pielęgniarki przez pracodawcę karą dyscyplinarną za niewykonanie pole­cenia, czy nawet rozwiązania z nią umowy o pracę, pielęgniarce przysługuje ochro-na prawna wynikająca z przepisów usta-wy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pra-cy (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 1502 z późn. zm.) w zakresie możliwości złoże-nia stosownego odwołania do sądu pra-cy.

UzasadnienieParagraf 2 rozporządzenia Ministra Pra­

cy i Polityki Socjalnej z dnia 27 lipca 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu wy­stawiania zaświadczeń lekarskich, wzoru zaświadczenia lekarskiego i zaświadczenia lekarskiego wydanego w wyniku kontroli le­karza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Spo­

łecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 229) – dalej r.z.w.z.1., stanowi, że zaświad­czenie lekarskie wystawia lekarz, lekarz dentysta, starszy felczer lub felczer prowa­dzący leczenie, na okres, w którym ubezpie­czony ze względu na stan zdrowia powinien powstrzymać się od pracy, jednak nie dłuż­szy niż do dnia, w którym niezbędne jest przeprowadzenie ponownego badania sta­nu zdrowia ubezpieczonego.

Zgodnie z treścią § l r.z.w.z.l. zaświad­czenie lekarskie o czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby lub konieczno­ści osobistego sprawowania przez pracow­nika opieki nad chorym członkiem rodziny, zwane potocznie zwolnieniem lekarskim, wystawia się wyłącznie po przeprowadze­niu bezpośredniego badania stanu zdrowia ubezpieczonego lub chorego członka rodzi­ny.

W myśl art. 2 ust. l ustawy z dnia 5 grud­nia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza den­tysty (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 464) ­ dalej u.z.1.1.d. wykonywanie zawodu leka­rza polega na udzielaniu przez osobę posia­dającą wymagane kwalifikacje, potwierdzo­ne odpowiednimi dokumentami, świadczeń zdrowotnych, w szczególności: badaniu sta­nu zdrowia, rozpoznawaniu chorób i zapo­bieganiu im, leczeniu i rehabilitacji chorych, udzielaniu porad lekarskich, a także wyda­waniu opinii i orzeczeń lekarskich. Zgod­nie z art. 42 ust. l i 2 u.z.1.1.d. lekarz orze­ka o stanie zdrowia określonej osoby po uprzednim, osobistym jej zbadaniu, z za­strzeżeniem sytuacji określonych w art. 42 ust. 2 u.z.1.1.d., w który upoważnia leka­rza, bez dokonania osobistego badania pa­cjenta, do wystawienia recepty niezbędnej do kontynuacji leczenia oraz zlecenia na za­opatrzenie w wyroby medyczne jako konty­nuacji zaopatrzenia w wyroby medyczne, je­żeli jest to uzasadnione stanem zdrowia pa­cjenta odzwierciedlonym w dokumentacji medycznej.

Przytoczone powyżej przepisy prawa wskazują jednoznacznie, że zwolnienie lekarskie wystawia lekarz, lekarz denty-sta, starszy felczer lub felczer prowadzą-cy leczenie.

Podkreślić należy, że zawody pielęgniar­ki, położnej są zawodami samodzielnymi,

podobnie jak zawód lekarza. Pielęgniar-ka, położna wykonują inne zadania niż lekarz i nie stanowią kadry pomocniczej dla lekarza.

Osoby wykonujące ww. samodzielne za­wody, winny ze sobą współpracować, na co wskazuje wiele przepisów prawa, jak cho­ciażby rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 października 2005 r. w sprawie za­kresu zadań lekarza, pielęgniarki i położ­nej podstawowej opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 214, poz. 1816).

Być może, w praktyce zdarzają się sytu­acje, gdzie pielęgniarka wypełnia za lekarza druk zaświadczenia o czasowej niezdolno­ści ubezpieczonego do wykonywania pracy.

Jednakże zaznaczyć należy, że jest to praktyka nieprawidłowa i pielęgniarka powinna odmówić wykonania tej czynno-ści, pomimo, że nie ma przepisu prawa, któ­ry stanowiłby wprost o obowiązku odmowy wykonania takiego polecenia.

To pracodawca powinien wskazać pie-lęgniarce podstawę prawną pozwalają-cą mu na wydanie polecenia wypełnia-nia przez pielęgniarkę druku ZUS ZŁA za lekarza.

W przypadku ukarania pielęgniarki przez pracodawcę karą dyscyplinarną za niewy­konanie polecenia, czy nawet rozwiązania z nią umowy o pracę, pielęgniarce przysługu­je ochrona prawna wynikająca z przepisów Kodeksu pracy w zakresie możliwości złoże­nia stosownego odwołania do sądu pracy.

Odnośnie naruszenia art. 31 ust. 2 usta­wy z dnia 2 kwietnia 1997 r. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 78, poz. 483), względnie podlegania odpowiedzial­ności karnej z art. 18 ustawy z dnia 6 czerw­ca 1997 r. ­ Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553 z późn. zm.) przez pracodawcę, który poleca pielęgniarce wykonywanie obowiąz­ków lekarza autorka skłonna byłaby ra-czej wskazać naruszenie przepisów usta-wy o zawodzie lekarza lub lekarza den-tysty, skutkujących odpowiedzialnością karną z art. 58 u.z.1.1.d.

Stan prawny na dzień 14.10.2015

Źródło: http://qas.wolterskluwer.pl/Browse/Qitestion?id=623123

Iwona Choromańska Radca prawny, absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu War-szawskiego. Specjalizuje się w prawie medycznym. Prowadzi obsługę prawną pod-miotów leczniczych.Przez wiele lat współpracowała z Naczelną Izbą Pielęgniarek i Położnych. Uczestni-czyła również w wielu szkoleniach pielęgniarek i położnych jako wykładowca.

OPINIA PRAWNA

17PROBLEMY PRAWNE

W dniu 22 października 2015r Prezy-dent RP podpisał ustawę z dnia 25 września 2015 r. o zmianie ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym, ustawy o dzia-łalności leczniczej oraz ustawy o zmianie ustawy o działalności leczniczej oraz nie-których innych ustaw, będącą nowelizację ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwo-wym Ratownictwie Medycznym (t.j. Dz. U. z 2013r, poz. 757). Zmiany do ustawy wejdą w życie po upływie 14 dni od dnia jej publi-kacji w Dzienniku Ustaw.

Zasadnicze zmiany dotyczące art. 11, kształtują uprawnienia zawodowe ratowni­ków medycznych.

Zgodnie z nowym brzmieniem tego przepi­su, wykonywanie zawodu ratownika medycz­nego polega na realizacji zadań zawodowych, w szczególności na:1) udzielaniu świadczeń zdrowotnych, w tym

medycznych czynności ratunkowych udzie­lanych samodzielnie lub pod nadzorem le­karza;

2) zabezpieczeniu osób znajdujących się w miejscu zdarzenia oraz podejmowaniu działań zapobiegających zwiększeniu licz­by osób w stanie nagłego zagrożenia zdro­wotnego;

3) transportowaniu osób w stanie nagłego za­grożenia zdrowotnego;

4) udzielaniu wsparcia psychicznego w sytu­acji powodującej stan nagłego zagrożenia zdrowotnego;

5) edukacji zdrowotnej i promocji zdrowia, o czym stanowi art. 11 ust. 1 nowelizacji.

Powyżej wymienione zadania zawodowe ratownik medyczny wykonuje m.in. (art. 11 ust. 3 pkt. 1) w podmiotach leczniczych, o któ­rych mowa w art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. z 2015 r. poz. 618, 788 i 905).

Z uwagi na to, iż zakresem przedmiotowym ustawy o państwowym ratownictwie medycz­nym jest (nadal) działalność jednostek Pań­stwowego Systemu Ratownictwa Medyczne­go, do tego obszaru winien być odnoszony za­kres kompetencji zawodowych ratownika me­dycznego określony w art. 11 ust. 1 ustawy.

Pomimo zapisu art. 11 ust. 3 pkt. 1 znowe­lizowanej ustawy, a w szczególności słowa „udzielaniu świadczeń zdrowotnych”, i braku przepisów wykonawczych wydanych na pod­stawie art. 11 pkt. 2 znowelizowanej ustawy

(tj. rozporządzenia określającego szczegóło­wy zakres świadczeń zdrowotnych innych niż medyczne czynności ratunkowe, które mo­gą być udzielane przez ratownika medyczne­go samodzielnie lub na zlecenie z zastrzeże­niem wiedzy i umiejętności nabytych w ra­mach kształcenia przed i podyplomowego), nie można przyjąć, iż miejsce pracy ratowni­ka medycznego w podmiocie leczniczym mo­że być poza systemem Państwowego Ratow­nictwa Medycznego.

Świadczenie zdrowotne to pojęcie o szero­kim znaczeniu i działaniach służących: pro­filaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywra­caniu lub poprawieniu zdrowia. Natomiast w ustawie o Państwowym Ratownictwie Me­dycznym jest ono konkretnie i precyzyjnie określone jako medyczne czynności ratunko­we, które udziela: lekarz systemu, pielęgniar­ka systemu i ratownik medyczny.

To świadczenie zdrowotne udzielane jest w nagłych stanach zagrożenia życia w warun­kach przedszpitalnych. Znaczenie jego treści wynika z art. 3 z tzw. słowniczka pojęć usta­wowych, które należy odczytywać dla potrzeb stosowania ustawy w sposób wskazany w de­finicji. Tym samym użyte w ustawie określenia dotyczące medycznych czynności ratunko­wych, o czym stanowi art. 3 pkt.4, oznaczają świadczenia opieki zdrowotnej w rozumieniu przepisów o świadczeniach opieki zdrowot­nej finansowanych ze środków publicznych, udzielane przez jednostkę systemu, o któ­rej mowa w art. 32 ust. 1 pkt. 2 ustawy o Pań­stwowym Ratownictwie Medycznym, w wa­runkach pozaszpitalnych, w celu ratowania osoby w stanie nagłego zagrożenia zdrowot­nego. Do takich też świadczeń został przygo­towany w toku kształcenia w sposób szczegól­ny ratownik medyczny.

Artykuł 32 ust. 1 ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym (nie znowelizowa­ny, a zatem w wersji pierwotnej) określa, jakie podmioty zostały włączone do listy jednostek systemu Państwowego Ratownictwa Medycz­nego. Jest to lista zamknięta i nie podlega ona żadnym rozszerzeniom. Zgodnie z tym przepi­sem jednostkami systemu są:

szpitalne oddziały ratunkowezespoły ratownictwa medycznego, w tym

lotnicze zespoły ratownictwa medycznego.Zakres czynności ratownika medycznego

jest odniesiony do typowo ratunkowych dzia­łań, co znajduje odzwierciedlenie także w na­

zwie tego zawodu. Zarazem, ze względu na specyfikę i dozwolony zakres czynności ra­townika, nie jest celowe i zasadne zatrudnia­nie go na innych niż ratunkowe oddziałach szpitalnych, albowiem nie może on realizować czynności innych niż do których został przygo­towany, a możliwość wykorzystania jego kom­petencji ratowniczych, na oddziałach innych niż ratunkowe, jest niewielka.

Niedopuszczalne jest zarazem, w świetle re­gulacji ustawowej, powierzanie ratownikom medycznym czynności pielęgniarskich, albo­wiem nie są one objęte ich zakresem kompe­tencji zawodowej.

Mówiąc o kompetencjach należy pamię­tać, że oznacza to zarówno posiadanie wie­dzy i umiejętności do wykonania danej (da­nych) czynności, ale również upoważnienia do jej wykonania wynikającego wprost z konkret­nego przepisu. Nie można bowiem domniemy­wać kompetencji, a już szczególnie tych, które maja lub mogą mieć bezpośrednie wpływ na życie bądź zdrowie człowieka.

Zasady wykonywania zawodu pielęgniarki i położnej określa ustawa z dnia 15 lipca 2011r o zawodach pielęgniarki i położnej (t.j. Dz. U. z 2014r, poz. 1435 z późn. zm.) Pielęgniarki po­siadają odpowiednią wiedzę i przygotowanie zawodowe do pracy przy pacjencie na oddzia­le szpitalnym. Zasady wykonywania ich zawo­du określają art. 4 ust. 1 ustawy o zawodach. Zgodnie z jego brzmieniem, wykonywanie zawodu pielęgniarki polega na udzielaniu świadczeń zdrowotnych, w szczególności na:1) rozpoznawaniu warunków i potrzeb zdro­

wotnych pacjenta;2) rozpoznawaniu problemów pielęgnacyj­

nych pacjenta;3) planowaniu i sprawowaniu opieki pielęgna­

cyjnej nad pacjentem;4) samodzielnym udzielaniu w określonym za­

kresie świadczeń zapobiegawczych, dia­gnostycznych, leczniczych i rehabilitacyj­nych oraz medycznych czynności ratunko­wych;

5) realizacji zleceń lekarskich w procesie dia­gnostyki, leczenia i rehabilitacji;

6) orzekaniu o rodzaju i zakresie świadczeń opiekuńczo­pielęgnacyjnych;

7) edukacji zdrowotnej i promocji zdrowia.

Systemy kształcenia pielęgniarek i ra-towników medycznych są zupełnie inne.

Opracowanie mgr Ewa Stasiak – Radca prawny DOIPiP we Wrocławiu

MIEJSCE PRACY RATOWNIKA MEDYCZNEGO PO NOWELIZACJI USTAWY O PAŃSTWOWYM RATOWNICTWIE MEDYCZNYM

OPINIA PRAWNA

18 PROBLEMY PRAWNE

Studia licencjackie na kierunku pielęgniar­stwo trwają 4600 godzin, z czego połowa to praktyczna nauka zawodu. Program naucza­nia zawodów pielęgniarki obejmuje holistycz­ną i wielokierunkową wiedzę medyczną.

Zawód ratownika medycznego w toku na­uczania przygotowany jest do realizacji zadań w zakresie ratownictwa medycznego przed­szpitalnego, a zatem posiada on umiejętno­ści i uprawnienia do podejmowania medycz­nych czynności ratunkowych w stanach na­głych, wymagających natychmiastowej po­mocy oraz pracy w szpitalnym oddziale ratun­kowym. Program nauczania, nawet trzyletni licencjat jak sugeruje Ministerstwo Zdrowia, nie przygotowuje ratownika medycznego do pracy w oddziałach szpitalnych, poradniach, gabinetach zabiegowych bądź innych pod­miotach poza ustawą o Państwowym Ratow­nictwie Medycznym.

Tak więc różnice w wykonywaniu zawodów pielęgniarki i ratownika medycznego są wy­raźnie widoczne i oczywiste zwłaszcza, że ra­townik medyczny jest przygotowany w bardzo wąskiej i określonej dziedzinie jaką jest ratow­

nictwo medyczne przedszpitalne. Nie da się tego uzupełnić w trybie doskonalenia zawo­dowego.

Pielęgnacja pacjenta, udzielanie w określo­nym zakresie świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych leczniczych i rehabilitacyj­nych w oddziałach szpitalnych należy do kom­petencji osoby posiadającej prawo wykony­wania zawodu pielęgniarki.

Niedopuszczalnym jest w świetle obowią­zujących przepisów powierzanie ratownikowi medycznemu czynności pielęgniarskich w od­działach szpitalnych, z tego względu, iż czyn­ności te nie wynikają z kompetencji zawodo­wych ratownika medycznego.

Należy również podnieść, iż podmiot lecz­niczy zgodnie z postanowieniami art. 17 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz.U. Nr 112, poz.654, z późn. zm.) zobowiązany jest do zapewnienia udzielania świadczeń zdrowotnych wyłącznie przez osoby wykonujące zawód medyczny. Przez osobę wykonującą zawód medyczny na­leży rozumieć osobę, która na podstawie od­rębnych przepisów uprawniona jest do udzie­

lania świadczeń zdrowotnych oraz legitymu­jącą się nabyciem fachowych kwalifikacji do udzielania świadczeń zdrowotnych w określo­nym zakresie lub określonej dziedzinie medy­cyny.

A zatem powierzenie czynności przypisa-nych do zawodu pielęgniarki ratownikowi medycznemu, może grozić odpowiedzial-nością podmiotu leczniczego, za dopusz-czenie do udzielania świadczeń zdrowot-nych osoby nieposiadającej odpowiednich kwalifikacji.

Ze względu na specyfikę kształcenia obu za­wodów oraz zakresy zadań im powierzonych należy stwierdzić, iż brak jest możliwości za­trudniania osoby posiadającej zawód ratow­nika medycznego na stanowisku pielęgniarki w oddziale szpitalnym, innym niż szpitalny od­dział ratunkowy, czy też powierzenie ratowni­kowi medycznemu czynności należących do kompetencji zawodu pielęgniarki.

Wrocław, dnia 31.10.2015r.

Obowiązkowe szczepienia ochronne prze­prowadzają lekarze lub felczerzy, pielęgniar­ki, położne i higienistki szkolne, posiadający kwalifikacje uzyskane w ramach doskonalenia zawodowego tj. kurs lub szkolenie w zakresie szczepień ochronnych i uzyskały dokument potwierdzający ukończenie tego kursu lub szkolenia lub uzyskały specjalizację w dzie­dzinie, w przypadku której ramowy program kształcenia podyplomowego obejmował pro­blematykę szczepień ochronnych na podsta­wie przepisów o zawodach lekarza i lekarza dentysty oraz przepisów o zawodach pielę­gniarki i położnej.

Powyższe wynika z art, 17 ust. 6 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (t.j. Dz. U. z 2013 r. poz. 947, z późn. zm.) oraz § 6 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 18 sierpnia 2011 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych (Dz. U. z 2011 r, Nr 182, poz. 1086 z późn. zm,)

Znaczna grupa osób – pielęgniarek, posia­da uprawnienia do wykonywania szczepień ochronnych po odbytych w latach 90­tych ubiegłego wieku, przeszkoleniach zgodnie z programem szczepień ochronnych, potwier­

dzonych zaświadczeniami wydanymi przez Państwowego Terenowego Inspektora Sani­tarnego.

Analizując powołane na wstępie przepisy, należy uznać, że uzyskane kwalifikacje, na­wet kilkanaście lat wcześniej, nie powodują konieczności ponownego ich uzyskania w ak­tualnych formach kształcenia podyplomowe­go, o jakich mowa w art. 61 ­ 73 ustawy z dnia 15 lipca 2011 r o zawodach pielęgniarki i po­łożnej (t.j. Dz. U. z 2014 r, poz. 1435 z późn. zm.)

Na stronie Ministerstwa Zdrowia ukazał się Komunikat w sprawie kwalifikacji osób prze­prowadzających szczepienia ochronne

(http;//www.mz.gov.pl/system-ochrony-zdrowia/ka-dra-medyczna-i-ksztalcenie/pielęgniarki-i-polozne/ko-munikaty-dla-pielegniarek-i-poloznych/komunikat-w--sprawie-kwalifikacji-osob-przeprowadzajacych-szcze-pienia-ochronne).

W nim zapisano, iż w przypadku pielęgnia­rek i położnych pożądane kwalifikacje posia­dają osoby, który ukończyły:1. Kurs specjalizacyjny pn. „Szczepienia ochron­

ne dla pielęgniarek”2. Kurs specjalistyczny pn. „Szczepienia ochron­

ne noworodków dla położnych”.Zapis ten nie oznacza, iż do wykonywania

szczepień nie dopuszcza się osób, które uzy­

skały kwalifikacje na innych, wcześniej pro­wadzonych szkoleniach. W Komunikacie użyto bowiem określenia „pożądane”, które nie jest tożsamym: ewentualnym innym, kategorycz­nym wskazaniem typu „muszą posiadać” czy „posiadają”.

Mając powyższe wyjaśnienia na uwadze, należy przyjąć, iż zapis art, 67 pkt. 3 ustawy z dnia 5 grudnia 2008r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u lu­dzi, nie ma odniesienia w sytuacji, w której pielęgniarki posiadają zaświadczenia o prze­bytym przeszkoleniu – także w odległych la­tach.

Powołany przepis wskazuje na możliwość wykonywania do dnia 31 grudnia 2015 r. szcze­pień ochronnych przez lekarzy lub felczerów, pielęgniarki, położne i higienistki szkolne, posiadających 2,5­letnią praktykę w zakre­sie przeprowadzania szczepień ochronnych, a nieposiadających innych kwalifikacji okre­ślonych na podstawie wskazanego na wstę­pie art. 17 ust. 10 pkt 3 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zaka­żeń i chorób zakaźnych u ludzi.

Wrocław, dnia 12 października 2015r

Opracowanie mgr Ewa Stasiak – Radca prawny DOIPiP we Wrocławiu

W SPRAWIE UPRAWNIEŃ DO WYKONYWANIA SZCZEPIEŃ OCHRONNYCH

OPINIA PRAWNA

19PROBLEMY PRAWNE

Warszawa, dnia 27 października 2015r.

Pani/PanPrzewodnicząca/Przewodniczący Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnych

W dniu 25 maja 2015 roku zostało prze­słane do Ministra Zdrowia Bartosza Arłu­kowicza stanowisko Nr 19 Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych z dnia 25 marca 2015 roku w sprawie przenoszenia pielę­gniarek i położnych na oddziały i stanowi­ska pracy nieodpowiadające ich kwalifika­cjom zawodowym w niektórych podmio­tach leczniczych, z prośbą o podjęcie dzia­łań zmierzających do wstrzymania stoso­wanych w niektórych podmiotach leczni­czych praktyk w tym zakresie (pismo NR­PiP do Ministra Zdrowia i stanowisko NR­PiP w załączeniu).

Przedmiotowe stanowisko zostało pod­jęte na podstawie informacji z 45 okręgo­wych rad pielęgniarek i położnych, do któ­rych Naczelna Rada Pielęgniarek i Położ­nych zwróciła się z zapytaniem o wystę­powanie powyższych sytuacji. Przepro­wadzona analiza odpowiedzi potwierdzi­ła występowanie ww. problemów w pod­miotach leczniczych na terenie działania 7 oipip, co stanowi 15,56% przekazanych in­formacji z 45 oipip.

Ponadto 6 okręgowych izb pielęgniarek i położnych (co stanowi 13,33% przekaza­nych odpowiedzi z 45 oipip) zaznaczyło, iż z nieoficjalnych informacji wynika, że pro­blem ten także występuje na terenie ich okręgu.

W odpowiedzi na pismo Naczelnej Ra-dy Pielęgniarek i Położnych Minister-stwo Zdrowia skierowało pisma do:

­ Państwowej Inspekcji Pracy o uwzględ­nienie w ramach prowadzonych kontroli zagadnień związanych z występowaniem sytuacji opisanych w piśmie NRPiP oraz czy takie sytuacje nie naruszają przepi­sów prawa pracy,

­ Głównego Inspektoratu Sanitarnego o zwrócenie uwagi w ramach przeprowa­dzanych kontroli na przypadki przeno­szenia pielęgniarek i położnych pomię­dzy oddziałami, w szczególności zwró­cenia uwagi, czy kierownicy podmiotów leczniczych realizują zadania zgodnie z art 11 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 roku o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2013r., póz. 947 z póżn. zm.),

­ Głównego Inspektoratu Farmaceutycz­nego o zajęcie stanowiska dotyczącego problemu zmuszania pielęgniarek i po­łożnych do rozpuszczania leków cytosta­tycznych w aptece, z powodu braku far­maceuty.

Odpowiedzi i stanowiska powyższych instytucji zostały przekazane przez Be-atę Cholewkę Dyrektora Departamen-tu Pielęgniarek i Położnych w Minister-stwie Zdrowia w piśmie z dnia 8 paź-dziernika 2015 roku (pismo w załącze-niu).

W opinii Głównego Inspektoratu Farma­ceutycznego w świetle obowiązujących przepisów prawa przygotowywanie leków cytostatycznych przez pielęgniarki i położ­ne nie należy do ich kompetencji i nie po­winno mieć miejsca, gdyż stanowi naru­szenie ustawy z dnia 6 września 2001 ro­ku – Prawo farmaceutyczne. Sporządzanie leków cytostatycznych należy do wyłącz­nych kompetencji zatrudnionego w apte­ce szpitalnej farmaceuty (pismo GIF w za­łączeniu).

Państwowa Inspekcja Pracy przedstawi­ła stanowisko, w którym wyjaśnia, iż kon­trole prowadzone przez inspektorów pra­cy w podmiotach leczniczych obejmu­ją badanie przestrzegania przepisów pra­wa pracy m.in. w zakresie treści stosunku pracy, w tym miejsca wykonywania pracy wskazanego w umowach o pracę zawarty­mi z pracownikami, w tym pielęgniarkami

i położnymi. Od kwietnia br. zakres kontro­li został rozbudowany o zagadnienia doty­czące powierzania pielęgniarkom przy­gotowania leków cytostatycznych w daw­kach indywidualnych. W razie stwierdze­nia takich przypadków inspektorzy pra­cy informują właściwego wojewodę oraz właściwego inspektora nadzoru farma­ceutycznego. Nie jest możliwe poszerze­nie obecnego zakresu kontroli prowadzo­nych przez inspektorów pracy w podmio­tach leczniczych o zagadnienia dotyczą­ce spełniania przez pielęgniarki kwalifika­cji wymaganych na zajmowanym stanowi­sku pracy, gdyż rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 lipca 2011 roku w spra­wie kwalifikacji wymaganych od pracow­ników na poszczególnych rodzajach stano­wisk pracy w podmiotach leczniczych nie­będących przedsiębiorcami, a także usta­wa o zawodach pielęgniarki i położnej, nie są przepisami prawa pracy, nie podlegają zatem kontroli Państwowej Inspekcji Pra­cy. Zgodnie z przepisami ustawy o działal­ności leczniczej, organami powołanymi do kontroli w tym zakresie jest minister zdro­wia oraz organ założycielski (pismo PIP w załączeniu).

Ministerstwo Zdrowia popiera także opi­nię konsultanta krajowego w dziedzinie pielęgniarstwa epidemiologicznego Be­aty Ochockiej w sprawie delegowania pie­lęgniarek operacyjnych w trakcie dyżuru, gdy nie odbywają się zabiegi, do pomocy w sprawowaniu opieki nad pacjentami na in­ne oddziały.

W opinii konsultanta pielęgniarki ope­racyjne w czasie pełnienia dyżuru na blo­ku operacyjnym nie powinny być kierowa­ne do pomocy w sprawowaniu opieki nad pacjentami w innych oddziałach szpitala w czasie kiedy nie odbywają się zabiegi ope­racyjne. Są to działania niewłaściwe, gdyż naruszają zasadę hermetyzacji bloku (opi­nia konsultanta w załączeniu).

Wiceprezes NRPiPTeresa Kuziara

CO DALEJ W SPRAWIE PRZENOSZENIA PIELĘGNIAREK I POŁOŻNYCH NA ODDZIAŁY I STANOWISKA PRACY NIEODPOWIADAJĄCE ICH KWALIFIKACJOM (następne pisma na stronach 20-23)

20 OGŁOSZENIA

NACZELNA IZBA Warszawa, 25 maja 2015 rPIELĘGNIAREK I POŁOŻNYCH

Pan Bartosz ArłukowiczMinister Zdrowia

Szanowny Panie MinistrzeW załączeniu przesyłam stanowisko Nr 19

Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych z dnia 25 marca 2015 roku w sprawie przeno­szenia pielęgniarek i położnych na oddziały i stanowiska pracy nieodpowiadające ich kwa­lifikacjom zawodowym w niektórych podmio­tach leczniczych z prośbą o podjecie działań mających na celu wstrzymanie stosowanych w niektórych podmiotach leczniczych praktyk w tym zakresie.

Powyższe stanowisko zostało podjęte na podstawie danych przekazanych z 45 okręgo­wych rad pielęgniarek i położnych, do których Naczelna Rada Pielęgniarek i Położnych zwró­ciła się z zapytaniem o występowanie sytuacji w podmiotach leczniczych, w których pielę­gniarki, położne są oddelegowane do wyko­nywania zadań zawodowych na oddziałach, na których wymagane są specjalistyczne kwa­lifikacje pielęgniarki, położnej. Na podstawie przesłanych odpowiedzi stwierdzono wystę­powanie ww. problemów w podmiotach lecz­niczych na terenie działania 7 OIPIP, co stano­

wi 1 5,56% przekazanych informacji z 45 OIPIP. Przykłady oddelegowania pielęgniarek i po­łożnych do wykonywania czynności zawodo­wych w innych oddziałach:• pielęgniarka po kursie kwalifikacyjnym w dzie­

dzinie pielęgniarstwa neonatologicznego /ostała przeniesiona do poradni medycyny pracy.

• podczas dyżuru pielęgniarka rano wykonuje czynności zawodowe na bloku operacyjnym a po zakończeniu planowych zabiegów ope­racyjnych – na oddziale chirurgii lub szpital­nym oddziale ratunkowym.

• pielęgniarka anestezjologiczna pełni dyżury nocne jednoosobowo w oddziale anestezjo­logii oraz sali wybudzeń; w przypadku gdy musi iść na salę operacyjną zastępuje ją pie­lęgniarka z innego oddziału,

• pełnienie dyżuru na bloku operacyjnym przez jedną pielęgniarkę operacyjną; w przy­padku zabiegu operacyjnego wzywa się pie­lęgniarkę do asystowania z izby przyjęć,

• przesuwanie nowo zatrudnionych położnych po ukończeniu szkoły do pełnienia dyżurów na sali pooperacyjnej, gdzie jest tylko jedna pielęgniarka anestezjologiczna.

• przeniesienie z oddziału lub ZOL­u do izby przyjęć lub do innych oddziałów. np. psy­chiatrycznych.

• przeniesienie pielęgniarki specjalisty w dzie­dzinie pielęgniarstwa pediatrycznego z od­

działu neonatologicznego do pracy w od­dziale psychiatrycznym,

• zmuszanie pielęgniarek do rozpuszczania le­ków cytostatycznych w aptece, z powodu braku farmaceuty, w tym czasie na oddzia­le pozostaje najczęściej jedna pielęgniarka,

• kierowanie pielęgniarek z innych oddziałów do pracy na bloku operacyjnym jako pielę­gniarki asystujące.

Ponadto 6 okręgowych izb pielęgniarek i położnych (co stanowi 13.33% przekazanych odpowiedzi z 45 OIPIP) zaznaczyło, iż z nieofi­cjalnych informacji wynika, że problem ten także występuje.

Wyrażam nadzieje na przychylność Pa-na Ministra dla działań Naczelnej Rady Pie-lęgniarek i Położnych, które zmierzają do zapewnienia odpowiedniego poziomu re-alizacji świadczeń zdrowotnych przez pie-lęgniarki i położne zgodnie z kwalifikacja-mi zawodowymi ustalonymi w obowiązu-jących przepisach. Przestrzeganie powyż-szych standardów warunkuje bezpieczeń-stwo zdrowotne pacjentów.

Prezes NRPiP

Grażyna Rogala-Pawelczyk

Stanowisko Nr 19 Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych z dnia 25 marca 2015 r. w sprawie przenoszenia pielęgniarek i położ­nych na oddziały i stanowiska pracy nieodpowiadające ich kwalifika­cjom zawodowym w niektórych podmiotach leczniczych

Naczelna Rada Pielęgniarek i Położnych zwraca się do Ministra Zdrowia o podjęcie działań, mających na celu powstrzymanie prakty­ki niektórych podmiotów leczniczych dotyczących przenoszenia za­trudnionych pielęgniarek i położnych na oddziały i stanowiska pracy nieodpowiadające ich kwalifikacjom zawodowym.

Z informacji otrzymanych z Okręgowych Izb Pielęgniarek i Położ­nych wynika, iż w niektórych podmiotach leczniczych stosowane są praktyki polegające na przenoszeniu zatrudnionych pielęgniarek i po­łożnych na oddziały i stanowiska pracy nieodpowiadające ich kwalifi­kacjom zawodowym, tj.; w sytuacji, w której przenoszona pielęgniar­ka położna nie posiada specjalistycznego przeszkolenia.

Zatrudnienie na podstawie stosunku pracy personelu medyczne­go, tj. m.in. pielęgniarek i położnych, może być oparte na przepisach kodeksu pracy (ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy; t.j. Dz. U. z 2014 r., poz. 1502 z późn. zm., dalej „kp”), który reguluje pod­stawowe prawa i obowiązki stron stosunku pracy. Zgodnie z art. 29 § l pkt 1) kp umowa o pracę określa strony umowy, rodzaj umowy, datę jej zawarcia oraz warunki pracy i płacy, a w szczególności ro­dzaj pracy. W myśl zaś art. 42 § 4 kp, wypowiedzenie dotychczaso­wych warunków pracy lub płacy nie jest wymagane w razie powierze­

nia pracownikowi, w przypadkach uzasadnionych potrzebami praco­dawcy, innej pracy niż określona w umowie o pracę na okres nieprze­kraczający 3 miesięcy w roku kalendarzowym, jeżeli nie powoduje to obniżenia wynagrodzenia i odpowiada kwalifikacjom pracownika.

Zatem, pielęgniarka i położna zatrudniana indywidualnie przez podmiot leczniczy, choćby bez przybliżenia w umowie o pracę stano­wiska pracy lub oddziału, na którym ma wykonywać pracę, niewąt­pliwie nie może wykonywać pracy, do której nie ma wystarczającego przygotowania zawodowego. Przeniesienie jej więc na stanowisko lub oddział, na którym wykonywanie pracy łączy się z koniecznością po­siadania specjalistycznego szkolenia, nie znajduje uzasadnionej pod­stawy prawnej.

Praktyka opisywana powyżej zagraża wypełnianiu wysokich stan­dardów pracy pielęgniarek i położnych czy ich bezpieczeństwu pra­cy, ale przede wszystkim stanowić może zagrożenie dla bezpieczeń­stwa pacjentów.

Stosownie do treści art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej (t.j. Dz. U. z 2014 r., póz. 1435 z późn. zm.), pielęgniarka i położna wykonują zawód z należytą sta­rannością, zgodnie z zasadami etyki zawodowej, poszanowaniem praw pacjenta, dbałością o jego bezpieczeństwo, wykorzystując wskazania aktualnej wiedzy medycznej.

Sekretarz NRPiP Joanna WalewanderPrezes NRPiP Grażyna Rogala-Pawelczyk

CO DALEJ W SPRAWIE PRZENOSZENIA PIELĘGNIAREK I POŁOŻNYCH NA ODDZIAŁY I STANOWISKA PRACY NIEODPOWIADAJĄCE ICH KWALIFIKACJOM (kolejne pisma)

21OGŁOSZENIA

Ministerstwo ZdrowiaDepartament Pielęgniarek i Położnych

Warszawa, 08. 10. 2015 r.

Panidr n. med. Grażyna Rogala-PawelczykPrezesNaczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych

Szanowna Pani PrezesW związku z pismem nadesłanym w spra­

wie przenoszenia pielęgniarek i położnych na oddziały i stanowiska pracy nieodpowiadają­ce ich kwalifikacjom zawodowym w niektó­rych podmiotach leczniczych, uprzejmie wy­jaśniam.

Przedstawiona przez NRPiP prośba o pod­jęcie działań przez Ministra Zdrowia w za­kresie powstrzymania stosowanych w nie­których podmiotach leczniczych ww. prak­tyk ze względu na swój szeroki charakter zo­stała skonsultowana z Głównym Inspektora­tem Farmaceutycznym i Państwową Inspekcją Pracy. Ponadto, Ministerstwo Zdrowia popie­ra opinię Konsultanta Krajowego w dziedzinie pielęgniarstwa epidemiologicznego w spra­wie delegowania pielęgniarek operacyjnych w trakcie dyżuru, gdy nie odbywają się zabiegi do pomocy w sprawowaniu opieki nad pacjen­tami na inne oddziały.

W opinii GIF, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa przygotowanie leków cy­tostatycznych przez pielęgniarki i położne nie należy do ich kompetencji i nie powinno mieć miejsca, gdyż stanowi rażące naruszenie usta­wy z dnia 6 września 2001 r. – Prawo farmaceu­tyczne (Dz. U. Nr 45, poz. 271, z późn. zm.).

Państwowa Inspekcja Pracy przedstawi­ła stanowisko, iż kontrole inspektorów pracy w podmiotach leczniczych obejmują badanie przestrzegania przepisów prawa pracy m.in. w zakresie treści stosunku pracy, w tym miejsca wykonywania pracy wskazanego w umowach o pracę zawartych z poszczególnymi pracow­nikami, w tym pielęgniarkami i położnymi. W przypadku wniosków składanych przez or­ganizacje związkowe lub pracowników za­kres kontroli jest poszerzany o problematykę wskazaną we wniosku. W opinii PIP od kwiet­nia 2015 r. zakres kontroli został rozbudowa­ny o zagadnienie dotyczące powierzania pie­lęgniarkom przygotowania leków cytosta­tycznych w dawkach indywidualnych. W razie stwierdzenia takich przypadków inspektorzy pracy informują właściwego wojewodę oraz właściwego inspektora nadzoru farmaceu­tycznego. Dlatego też, zdaniem PIP aktualnie nie ma możliwości poszerzenia dotychczaso­wego zakresu kontroli prowadzonych przez in­spektorów pracy w podmiotach leczniczych o zagadnienia dotyczące spełniania przez pie­

lęgniarki i położne kwalifikacji wymaganych na zajmowanym przez nie stanowisku.

Zgodnie ze stanowiskiem Konsultanta Kra­jowego w dziedzinie pielęgniarstwa epidemio­logicznego prawidłowo funkcjonujący system kontroli zakażeń szpitalnych uwzględnia tak­że aspekt prawidłowej organizacji pracy. De­cyzje administracyjne, które zezwalają lub wręcz nakazują pielęgniarkom operacyjnym w trakcie dyżuru opuszczać blok operacyjny, aby wykonywać pracę w innych oddziałach są niewłaściwe, naruszają zasadę hermetyzacji bloku.

W opinii Departamentu Pielęgniarek i Po­łożnych przypadki łączenia pracy w różnych komórkach organizacyjnych powinny być każ­dorazowo oceniane indywidualnie.

Szczegółowe informacje w przedmiotowej sprawie zostały przedstawione w stanowi­skach ww. instytucji, które przesyłam w załą­czeniu.

PAŃSTWOWA INSPEKCJA PRACYGŁÓWNY INSPEKTORAT PRACY

Warszawa, dnia 26 sierpnia 2015 r.

Pani Beata CHOLEWKADyrektorDepartamentu Pielęgniarek i Położnychw Ministerstwie Zdrowia

W związku z pismem z dnia 29 lipca 2015 r., znak: PP­WPS024.1.2015, dotyczącym uwzględ­nienia w ramach kontroli prowadzonych przez Państwową Inspekcję Pracy zagadnień poru­szonych w stanowisku Nr 19 Naczelnej Rady Pie­lęgniarek i Położnych z dnia 25 marca 2015 r. w sprawie przenoszenia pielęgniarek i położ­nych na oddziały i stanowiska pracy nieodpo­wiadające ich kwalifikacjom zawodowym w nie­których podmiotach leczniczych, Departament Prawny Głównego Inspektoratu Pracy uprzej­mie informuje:

Zgodnie z art, 17 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U, z 2015 r. póz, 618) podmiot leczniczy jest obowiązany zapewniać udzielanie świad­czeń zdrowotnych wyłącznie przez osoby wy­konujące zawód medyczny oraz spełniające wymagania zdrowotne określone w odręb­nych przepisach. Stosownie do przepisu art, 50 ust. 4 wyżej powołanej ustawy, w podmio­cie leczniczym niebędącym przedsiębiorcą za­trudnia się pracowników posiadających kwa­

lifikacje odpowiednie do zajmowanego stano­wiska. Ustawodawca nałożył na ministra wła­ściwego do spraw zdrowia obowiązek okre­ślenia, w drodze rozporządzenia, kwalifikacji wymaganych od pracowników na poszczegól­nych rodzajach stanowisk pracy w ww. pod­miotach – realizując ten obowiązek minister winien kierować się bezpieczeństwem pacjen­tów oraz potrzebą zapewnienia efektywności zatrudnienia (art. 50 ust. 5 ww. ustawy). Kwe­stie te reguluje obecnie rozporządzenie Mi­nistra Zdrowia z dnia 20 lipca 2011 r, w spra­wie Kwalifikacji wymaganych od pracowni­ków na poszczególnych rodzajach stanowisk pracy w podmiotach leczniczych niebędących przedsiębiorcami (Dz.U. Nr 151, póz. 896),

Z kolei zasady wykonywania zawodu pielę­gniarki i położnej zostały określone w ustawie z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej (Dz.U. z 2014 r, póz. 1435zpóźn, zm.).

W myśl art. 1 ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz.U. z 2015 r. póz. 640) Państwowa Inspekcja Pra­cy jest organem powołanym do sprawowania nadzoru i kontroli przestrzegania prawa pra­cy, w szczególności przepisów i zasad bezpie­czeństwa i higieny pracy, a także przepisów dotyczących legalności zatrudnienia i innej pracy zarobkowej. Uszczegóławiając, zgodnie z art, 10 ust. 1 pkt 1 ww, ustawy do zadań Pań­stwowej Inspekcji Pracy należy nadzór i kon­trola przestrzegania przepisów prawa pra­

cy, w szczególności przepisów i zasad bezpie­czeństwa i higieny pracy, przepisów dotyczą­cych stosunku pracy, wynagrodzenia za pracę i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy, czasu pracy, urlopów, uprawnień pra­cowników związanych z rodzicielstwem, za­trudniania młodocianych i osób niepełno­sprawnych.

Kodeks pracy w art. 9 § 1 definiuje poję­cie prawa pracy jako przepisy Kodeksu pracy oraz przepisy innych ustaw i aktów wykonaw­czych, określające prawa i obowiązki pracow­ników i pracodawców, a także postanowienia układów zbiorowych pracy i innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regula­minów i statutów określających prawa i obo­wiązki stron stosunku pracy,

Zważywszy, że rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 lipca 2011 r. w sprawie kwa­lifikacji wymaganych od pracowników na poszczególnych rodzajach stanowisk pra­cy w podmiotach leczniczych niebędących przedsiębiorcami, jak i ustawa o zawodach pielęgniarki i położnej, nie są przepisami pra­wa pracy, nie podlegają zatem kontroli Pań­stwowej Inspekcji Pracy. Zgodnie z przepisa­mi ustawy o działalności leczniczej, organa­mi powołanymi do kontroli w przedmiotowym zakresie jest minister właściwy do spraw zdro­wia oraz podmiot tworzący.

Należy również podkreślić, że spełnie­nie wymaganych kwalifikacji przez personel udzielający świadczeń zdrowotnych stano­

22 PROBLEMY PRAWNE

Katowice, dnia 19.05.2013 r.

Jednym z najważniejszych zadań stawia­nych pielęgniarkom operacyjnym jest zapew­nienie pacjentowi, u którego przeprowadzany jest zabieg operacyjny bezpieczeństwa. Obej­muje miedzy innymi takie postępowanie, któ­re nie prowadzi do powstania u pacjenta za­każenia szpitalnego za które byłaby odpowie­dzialna pielęgniarka, a któremu można było zapobiec stosując wszystkie niezbędne ele­menty wiedzy, praktyki, środków, wyposaże­nia i organizacji pracy.

W zakresie prewencji zakażeń szpitalnych pielęgniarki operacyjne są zobowiązane do przestrzegania wielu procedur zarówno tych o charakterze ogólnoszpitalnym oraz proce­dur specjalistycznych wynikających ze specy­fiki bloku operacyjnego. W myśl zapisów usta­wy z 5 grudnia 2008 o zapobieganiu oraz zwal­czaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi za wdrożenie i przestrzeganie procedur zapewnia­jących ochronę przed zakażeniami szpitalnymi odpowiedzialny jest kierownik podmiotu.

Prawidłowo funkcjonujący system kontroli zakażeń szpitalnych uwzględnia także aspekt prawidłowej organizacji pracy. Decyzje admi­nistracyjne, które zezwalają lub wręcz naka­zują pielęgniarkom operacyjnym w trakcie dy­żuru opuszczać blok operacyjny, aby wykony­wać pracę w innych oddziałach w mojej opi­nii są niewłaściwe, naruszają bowiem zasadę hermetyzacji bloku. Po wejściu w obręb blo­ku, ubraniu czystych ubrań operacyjnych, cza­

pek, masek i zdezynfekowanego obuwia, per­sonel nie powinien opuszczać bloku. Jest to jedna z zasadniczych zasad ograniczających i umożliwiających eliminację ryzyka powsta­wania zakażeń szpitalnych. W przypadku prze­mieszczania się personelu szpitala pomiędzy obszarami o różnym ryzyku rozprzestrze­niania się zakażeń jakimi są blok operacyjny i inne oddziały szpitalne, pomimo stosowa­nia środków prewencyjnych takich jak mycie rąk, może dojść do wzrostu ryzyka transmi­sji zakażeń. Taki ruch personelu ma charakter krzyżowy i w mojej opinii rodzi niebezpieczny wzrost ryzyka transmisji zakażeń szpitalnych, nie sprzyja zachowaniu reguł higieny. Od pie­lęgniarek operacyjnych wymaga się rzetelne­go przestrzegania ogromnej odpowiedzialno­ści zawodowej, umiejętności znakomitej or­ganizacji stanowiska pracy, wysokiego reżi­mu sanitarno­higienicznego, ładu i porząd­ku. Jednak, aby wymagać od wysoko wykwa­lifikowanej kadry personelu pielęgniarskie­go w dziedzinie pielęgniarstwa operacyjnego takich efektów, w pierwszej kolejności muszą być stworzone przez pracodawcę lub zlecają­cego pracę odpowiednie warunki pracy.

Pragnę zauważyć, iż wyżej opiniowany pro­blem został przeze mnie podjęty już w roku 2008 i upubliczniony w dokumencie pod na­zwą „Opinia Konsultanta Krajowego w dzie­dzinie pielęgniarstwa epidemiologicznego w sprawie nakazywania pielęgniarkom dy­żurującym na bloku operacyjnym w godzi­nach od 19.00 do 7.00 pomocy w sprawowa­

niu opieki pielęgniarskiej w oddziale dziecię­cym w czasie, gdy nie są wykonywane zabiegi operacyjne„. Od tego czasu moja opinia w tej sprawie nie uległa zmianie i stała się bardziej aktualna, biorąc pod uwagę aktualne zagro­żenia i sytuację w zakresie zakażeń, aspek­ty prawne, prawa pacjentów, problematykę zdarzeń medycznych oraz odpowiedzialność i etykę zawodu pielęgniarskiego. Oprócz asy­stowania Pielęgniarki operacyjne mają obo­wiązek w czasie dyżuru przygotowania i prze­glądu sprzętu, przygotowania sal do kolejnego dnia operacyjnego, wykazują stałą czujność i gotowość do zabiegu, doskonalą wiedzę, na­leży im się czas na odpoczynek przed ewentu­alną operacją. Dobrze zarządzana placówka może rozważyć formę tzw. płatnych dyżurów pod telefonem.

Wniosek: Pielęgniarki operacyjne w czasie pełnienia dyżuru na bloku operacyjnym nie powinny być kierowane do pomocy w sprawo­waniu opieki nad pacjentami w innych oddzia­łach szpitala w czasie kiedy nie odbywają się zabiegi operacyjne,

Reasumując: Prawidłowo podejmowane decyzje w zakresie prewencji zakażeń przez kadrę kierowniczą szpitali, w tym kadrę kie­rowniczą bloków operacyjnych w porozumie­niu z personelem bloku stanowią najlepszą gwarancję wysokiej jakości świadczeń i bez­pieczeństwa chorych poddawanych interwen­cjom chirurgicznym i personelu medycznego.

wi podstawę do zawarcia umowy o udziela­nie świadczeń zdrowotnych w danym rodzaju lub zakresie z płatnikiem świadczeń, jakim jest Narodowy Fundusz Zdrowia.

Jednocześnie pragniemy wyjaśnić, iż kon­trole prowadzone przez inspektorów pracy w podmiotach leczniczych obejmują badanie przestrzegania przepisów prawa pracy m.in. w zakresie treści stosunku pracy, w tym miej­sca wykonywania pracy wskazanego w umo­wach o pracę zawartych z poszczególnymi pracownikami, w tym pielęgniarkami i po­

łożnymi, W przypadku wniosków (organizacji związkowych, pracowników itd.) zakres kon­troli jest poszerzany o problematykę wskaza­ną we wniosku. Od kwietnia br. zakres kontroli został rozbudowany o zagadnienia dotyczące powierzania pielęgniarkom przygotowywania leków cytostatycznych w dawkach indywidu­alnych. W razie stwierdzenia takich przypad­ków inspektorzy pracy informują właściwego wojewodę oraz właściwego inspektora nadzo­ru farmaceutycznego,

Wobec powyższego nie ma możliwości po­

szerzenia dotychczasowego zakresu kontro­li prowadzonych przez inspektorów pracy w podmiotach leczniczych o zagadnienia do­tyczące spełniania przez pielęgniarki i położ­ne kwalifikacji wymaganych na zajmowanym przez nie stanowisku.

CO DALEJ W SPRAWIE PRZENOSZENIA PIELĘGNIAREK I POŁOŻNYCH NA ODDZIAŁY I STANOWISKA PRACY NIEODPOWIADAJĄCE ICH KWALIFIKACJOM (c.d. ze str. 21 – kolejne pisma)

dr n. med. Beata OchockaKONSULTANT KRAJOWY W DZIEDZINIE PIELĘGNIARSTWA EPIDEMIOLOGICZNEGO

OPINIA W SPRAWIE DELEGOWANIA PIELĘGNIAREK OPERACYJNYCH W TRAKCIE DYŻURU, GDY NIE ODBYWAJĄ SIĘ ZABIEGI, DO POMOCY W SPRAWOWANIU OPIEKI NAD PACJENTAMI NA INNE ODDZIAŁY

23PROBLEMY PRAWNE / PIELĘGNIARSTWO

Główny Inspektorat FarmaceutycznyDepartament Nadzoru

Warszawa, dnia 27 sierpnia 2015 r

Pani dr n.zdr. Beata CholewkaDyrektor Departamentu Pielęgniarek i Położnych Ministerstwa Zdrowia

W odpowiedzi na pismo z dnia 29.07. 2015 r. odnośnie zmuszania pielęgniarek i położ­nych do rozpuszczania leków cytostatycznych w aptece z powodu braku farmaceuty, wyja­śniam:

Zgodnie z art. 87 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 6 września 2001 r. – Prawo farmaceutyczne (Dz.U. Nr 45 poz. 271 z późn.zm.) apteki szpi­talne zaopatrują szpitale lub inne przedsię­biorstwa podmiotów leczniczych wykonują­cych stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne.

Apteki szpitalne są placówkami ochrony zdrowia publicznego, w której osoby upraw­nione świadczą usługi farmaceutyczne okre­ślone w art. 86 ust. 2 ustawy z dnia 6 września 2001 r, – Prawo farmaceutyczne, a ponadto

świadczą usługi farmaceutyczne wymienione w art. 86 ust. 3 ww. ustawy, obejmujące: 1) sporządzanie leków do żywienia pozajelito­

wego;2) sporządzanie leków do żywienia dojelito­

wego;3) przygotowywanie leków w dawkach dzien­

nych, w tym leków cytostatycznych;4) sporządzanie produktów radiofarmaceu­

tycznych na potrzeby udzielania świadczeń pacjentom danego podmiotu leczniczego;

5) wytwarzanie płynów infuzyjnych;6) organizowanie zaopatrzenia szpitala w pro­

dukty lecznicze i wyroby medyczne;7) przygotowywanie roztworów do hemodiali­

zy i dializy dootrzewnowej;8) udział w monitorowaniu działań niepożąda­

nych leków;9) udział w badaniach klinicznych prowadzo­

nych na terenie szpitala;10) udział w racjonalizacji farmakoterapii;11) współuczestniczenie w prowadzeniu go­

spodarki produktami leczniczymi i wyroba­mi medycznymi w szpitalu.

W rozumieniu przytoczonych przepisów sporządzanie leków cytostatycznych jest

usługą farmaceutyczną, a miejscem świadcze­nia usług farmaceutycznych jest apteka.

Należy podkreślić również, że sporządza­nie leków cytostatycznych należy do wyłącz­nych kompetencji zatrudnionego w aptece szpitalnej farmaceuty (zgodnie z art 91 ust. 2 ustawy z dnia 6 września 2001 r. – Prawo far­maceutyczne, posiadający dwuletnią prakty­kę w palnym wymiarze czasu pracy, może wy­konywać czynności pomocnicze przy sporzą­dzaniu i przygotowywaniu preparatów leczni­czych, o których mowa w art. 86 ust. 3 pkt 1­4 oraz pkt 6 ww, ustawy).

Podsumowując, w świetle obowiązujących przepisów prawa przygotowywanie leków cy­tostatycznych przez pielęgniarki i położne nie należy do ich kompetencji i nie powinno mieć miejsca, gdyż stanowi rażące naruszanie usta­wy z dnia 6 września 2001 r. – Prawo farmaceu­tyczne.

XI OGÓLNOPOLSKI KONKURS PIELĘGNIARKA ROKU 2015

Zarząd Główny Polskiego Towarzystwa Pielęgniarskiego oraz Koło Liderów Pielęgniarstwa zaprasza pielęgniarki i pielęgniarzy do udziału w XI Konkursie Pielęgniarka Roku

I etap – wyłonienie uczestników Konkursu w poszczególnych podmiotach leczniczych do 10 stycznia 2016r.

II etap – 5 lutego 2016 r.

24 PIELĘGNIARSTWO

Stanowisko Departamentu Matki i Dziecka w Ministerstwie Zdrowia w sprawie zapobiegania i zwalczania wszawicy u dzieci i młodzieży

Wszawica zaliczana jest do grupy inwazji pasożytami zewnętrznymi i nie znajduje się w wykazie chorób zakaźnych stanowiącym załącznik do obowiązującej ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwal­czaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. nr 234, poz. 1570 z późn. zm.).

Wynika to z faktu, że na terenie Polski od lat nie występują już niebezpieczne choroby zakaźne przenoszone przez wszy (np.: dur wysypkowy).

Tym samym, przypadki wszawicy nie są ob­

jęte zakresem działania organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej i brak jest podstaw do wydania decyzji administracyjnej nakazują­cej dziecku z wszawicą wstrzymanie się od uczęszczania do placówki oświatowej lub w trybie określonym ustawą.

Decyzja o pozostaniu dziecka w domu do czasu usunięcia wszy nie wymaga inter­wencji organów władzy publicznej w trybie przewidzianym przepisami rangi ustawo­wej, lecz znajduje się całkowicie w gestii je­go rodziców lub opiekunów.

Zaleca się, aby działania higieniczne prze­ciw wszawicy były podjęte przez rodziców lub opiekunów niezwłocznie, a czas nie­obecności dziecka w placówce był możliwie najkrótszy.

Wszawica pozostaje istotnym proble­mem higienicznym i może w pewnych

przypadkach być sygnałem zaniedbań opie­

kuńczych rodziców lub opiekunów w sto­sunku do dziecka, co nie może być lekce­ważone. Ponieważ ciężar zwalczania wsza­wicy został przesunięty z działań o charak­terze przeciwepidemicznym realizowanych przez inspekcję sanitarną, obecnie, dzia­łania w tym zakresie w sytuacjach stwier­dzonych zaniedbań opiekuńczych wobec dziecka pozostają w kompetencji placówek, w których przebywają dzieci i ośrodków po­mocy społecznej. Istniejące w tym zakresie regulacje prawne są wystarczające dla sku­tecznej walki z wszawicą.

Działania profilaktyczne w szkołach, pla­cówkach oświatowo­wychowawczych

muszą być realizowane systematycznie i w sposób skoordynowany. Niezbędna do tego jest współpraca pomiędzy rodzicami, dyrekcją placówki, nauczycielami i wycho­wawcami/opiekunami oraz pielęgniarką lub higienistką szkolną. Obejmują one systema­tyczną akcję oświatową (pogadanki, mate­riały informacyjne w formie ulotek) skiero­waną do dzieci i młodzieży oraz rodziców. Zapewnienie warunków organizacyjnych do bezpiecznego i higienicznego pobytu dzie­ci w placówkach oświatowych i opiekuń­czych jest obowiązkiem dyrektora placów­ki zgodnie z art.39 ust.1 pkt 3 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.).

Należy przyjąć, że zgoda rodziców na ob­jęcie dziecka opieką (w tym również

opieką zdrowotną przez pielęgniarkę lub higienistkę szkolną w szkole lub placów­ce) jest równoznaczna z wyrażeniem zgody na dokonanie w przypadku uzasadnionym

WSZAWICA W PLACÓWKACHNAUCZANIA I WYCHOWANIA

Zapobieganie i zwalczanie wszawicy u dzie-ci i młodzieży reguluje Stanowisko Departa-mentu Matki i Dziecka w Ministerstwie Zdrowia w sprawie zapobiegania i zwalczania wszawicy u dzieci i młodzieży. Wszawica od 2008 r. nie jest ujęta w wykazie chorób zakaźnych, stanowią-cych załącznik do obowiązującej ustawy o za-pobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi.

25PIELĘGNIARSTWO

przeglądu czystości skóry głowy dziecka. Nie ma zatem konieczności uzyskiwania od rodziców lub opiekunów każdorazowo pi­semnej zgody na przeprowadzenie kontroli czystości głowy u dziecka.

O terminie planowanej kontroli higienicz­nej należy powiadomić rodziców lub

opiekunów dziecka. Kontrola musi być pro­wadzona w sposób indywidualny, w wydzie­lonym pomieszczeniu. Osoba, która prze­prowadza kontrolę powiadamia o jej wy­nikach dyrektora placówki. Informacja dla dyrektora (zgodnie ze standardem pouf­ności) obejmuje: fakt wystąpienia wszawi­cy oraz skalę zjawiska w danej grupie dzie­ci, nie może obejmować danych personal­nych dziecka. Równocześnie, indywidual­nie, pielęgniarka (lub w sytuacji braku pielę­gniarki lub higienistki szkolnej w placówce ­ opiekun dziecka) zawiadamia rodziców lub opiekunów prawnych dziecka o konieczno­ści podjęcia niezwłocznych zabiegów higie­nicznych skóry głowy. W razie potrzeby in­struuje rodziców o sposobie działania i mo­nitoruje skuteczność ich działań.

Istnieje możliwość, że niektórzy rodzice wyrażą sprzeciw wobec informacji o kon­

troli higienicznej swojego dziecka, bądź nie podejmą niezbędnych działań higienicz­nych. W takim przypadku, należy zawiado­mić dyrektora placówki, o obawach co do właściwego wykonywania obowiązków ro­dzicielskich wobec dziecka. W przypadku uporczywego uchylania się rodziców lub opiekunów dziecka od działań mających na celu ochronę jego zdrowia i dbałości o hi­gienę, dyrektor szkoły zawiadamia pomoc społeczną. Brak działań rodziców może bo­wiem rodzić podejrzenie o zaniedbywanie przez nich dziecka, a w pewnych przypad­kach, podejrzenie o nadużycia popełniane wobec dziecka w jego środowisku domo­wym. Z tego względu, brak współpracy z ro­dzicami nie może być przez władze szkolne lekceważony. W sytuacji, kiedy rodzice lub opiekunowie nie mogą lub nie są w stanie sprostać zadaniu sprawowania opieki nad dzieckiem w sposób, który chroni jego do­bro – niezbędne jest udzielenie tej rodzinie pomocy opiekuńczo­wychowawczej w try­bie ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 115, poz. 728 z późn. zm.)

Postępowanie w przypadku stwierdzenia wszawicy w placówce:

1. Dyrektor placówki zarządza dokonanie przez pielęgniarkę lub osobę upoważnio­ną kontroli czystości skóry głowy wszyst­kich dzieci grupie lub klasie oraz wszyst­kich pracowników szkoły lub placówki, z zachowaniem zasady intymności (kon­trola indywidualna w wydzielonym po­mieszczeniu). Kontrola może również zo­

stać przeprowadzona z inicjatywy pielę­gniarki lub higienistki szkolnej;

2. Pielęgniarka (lub w sytuacji braku pielę­gniarki lub higienistki szkolnej w placów­ce – opiekun dziecka) zawiadamia rodzi­ców dzieci, u których stwierdzono wsza­wicę o konieczności podjęcia niezwłocz­nie zabiegów higienicznych skóry gło­wy. W razie potrzeby instruuje rodziców o sposobie działań, informuje też o ko­nieczności poddania się kuracji wszyst­kich domowników i monitoruje skutecz­ność działań; jednocześnie informuje dy­rektora placówki o wynikach kontroli i skali zjawiska;

3. Dyrektor lub upoważniona osoba (na­uczyciel lub opiekun) informuje wszyst­kich rodziców o stwierdzeniu wszawicy w grupie dzieci, z zaleceniem codziennej kontroli czystości głowy dziecka oraz czy­stości głów domowników;

4. W przypadku, gdy rodzice zgłoszą trud­ności w przeprowadzeniu kuracji (np. brak środków na zakup preparatu), dy­rektor szkoły lub placówki we współpracy z ośrodkiem pomocy społecznej, udzie­lają rodzicom lub opiekunom niezbędnej pomocy;

5. Pielęgniarka lub higienistka szkolna po upływie 7 ­10 dni kontroluje stan czystości skóry głowy dzieci po przeprowadzonych zabiegach higienicznych przez rodziców;

6. W sytuacji stwierdzenia nieskuteczności zalecanych działań, pielęgniarka zawia­damia o tym dyrektora placówki w ce­lu podjęcia bardziej radykalnych kroków (zawiadomienie ośrodka pomocy spo­łecznej o konieczności wzmożenia nad­zoru nad realizacją funkcji opiekuńczych przez rodziców dziecka oraz udzielenia potrzebnego wsparcia).

WSZAWICAEtiopatogeneza Wszawica to przede wszystkim wszy pa­

sożytujące na ciele człowieka i zmiany skór­ne przez nie wywoływane. Wszy pasożytu­jące na skórze człowieka powodują ukąsze­nia i następujące zwykle po nich niewielkie grudki obrzękowe. W miejscach ukąszenia człowiek odczuwa znaczny świąd. Wsku­tek drapania powstają liczne przeczosy, nadżerki pokryte strupami, często docho­dzi też do wtórnego nadkażenia chorobowo zmienionej skóry.

Wszawica jest rozpowszechniona we wszystkich krajach świata. Wszawica gło­wowa to powszechny problem, który nie jest wyłącznie oznaką braku higieny.

Każdy może nabawić się wszawicy, a szczególnie podatne są dzieci i młodzież, które przebywają w skupiskach (żłobek, przedszkole, szkoła).

W zależności od czynnika wywołującego zmiany, wszawicę dzielimy na: ­ głowową,­ odzieżową,­ łonową.

Wszawica głowowa. Wesz głowowa ma długość 2­3 mm, kolor brudno­biały lub sza­ry, który może stać się jaśniejszy lub ciem­niejszy zależnie od koloru włosów człowie­ka. Żyje około miesiąca, jednak poza głową człowieka może przeżyć 1­2 dni Samiczka składa od 100 do 300 jajeczek dziennie na­zywanych gnidami, które przylegają moc­no do włosów dzięki substancji klejącej. W ciągu 6 do 10 dni rodzi się larwa, która przeradza się w dorosłego pasożyta w cią­gu następnych 10 dni. Wesz głowowa umiej­scawia się najczęściej w okolicy potylicz­nej i skroniowej. W tych okolicach zmiany są najbardziej nasilone. W wyniku drapania wytwarzają się powierzchnie sączące, po­kryte strupami, z tendencją do wtórnych in­fekcji zmienionej skóry.

Wszawica odzieżowa. Wywołana jest przez wesz odzieżową (3­4,5 mm), która roz­mnaża się znacznie szybciej i żyje około 10 dni. Pasożyty przytwierdzają się wyłącz­nie do ubrań, najczęściej w szwach ubra­niowych, przy zakładkach i innych zała­maniach tkaniny. W przewlekłej wszawicy odzieżowej dochodzi do powstawania cha­rakterystycznych brunatnych przebarwień, niewielkich blizn po przeczosach oraz wtór­nych zakażeń ropnych. Wesz odzieżowa mo­że przenosić pałeczki duru brzusznego.

Wszawica łonowa. Wywoływana jest przez niewielką wesz o długości 1,5­2 mm, która przytwierdza się do włosa tuż przy po­wierzchni skóry. Cechą charakterystyczną jest znaczny świąd okolic łonowych i pod­brzusza, a w części przypadków stwier­dza się tzw. plamy błękitne w miejscach po ukłuciach wszy.

Jak manifestuje się wszawica? Zazwyczaj zauważa się wszy gdy pojawia

się dokuczliwy świąd skóry głowy. W wyni­ku drapania swędzenia dochodzi do uszko­dzenia skóry i w efekcie – wystąpienia stru­pów. Czasem swędzenie nie występuje, a wszy odkrywa się przypadkowo, czesząc się lub myjąc włosy. Na włosach mogą być też obecne tylko jajeczka (gnidy), które wy­glądają jak malutkie (około 1 mm.) białe lub szare „skorupki”, przyklejone tak silnie do włosów, trudno je oderwać; białe płat­ki, które łatwo spadają z włosów to martwa skóra lub łupież. W tym wypadku osoba za­każona może nie czuć swędzenia. Miejsca,

26 PIELĘGNIARSTWO / PAMIĘĆ I SERCE

,,Ktoś tutaj był i był a potem, nagle zniknął i uporczywie go nie ma”

W. Szymborska.

,,Można odejść na zawsze, by stale być blisko”

Dorocie KrzyżanowskiejWyrazy głębokiego współczucia z powodu śmierci MAMY

Składają koleżanki z Oddziału Toksykologii Dolnośląskiego Szpitala Specjalistycznego im. T. Marciniaka

Z głębokim żalem żegnamy naszą koleżankę

Zofię Nadolskąpozostanie w naszej pamięci

Koleżanki Pielęgniarki i PołożnePrzychodni SZPL Provita we Wrocławiu

Z żalem zawiadamiamy o śmierci Naszej ukochanej Oddziałowej

Zofii Nadolskiejktóra odeszła po ciężkiej chorobie do Domu Pana 27.10.2015r.

Zespół Pielęgniarski i Lekarski III Katedry i Kliniki Chirurgii Gastroenterologicznej

IV Oddziału Chirurgii Szpitala im. L. Rydygiera

w których najczęściej gnieżdżą się wszy to kark, skronie i za uszami. Aby je zobaczyć, trzeba podnieść włosy ruchem „pod prąd” i pozwolić im bardzo powoli opadać obser­wując jednocześnie bardzo dokładnie.

Profilaktyka i zwalczanie wszawicy Występowanie wszawicy wśród dzie­

ci i młodzieży nasila się w okresie wakacyj­nym, szczególnie wśród dzieci młodszych, które nie posiadają jeszcze umiejętności samodzielnego dbania o higienę osobistą. Przebywanie dzieci w skupiskach podczas wyjazdów, wspólna zabawa i wypoczynek sprzyjają rozprzestrzenianiu się wszawicy.

Wskazania profilaktyczne dla rodziców i dzieci przed wyjazdem na zorganizowa-ne formy wypoczynku (kolonie, obozy, zielone szkoły, itp.) lub internatu, sana-torium itp.: ­ związywanie długich włosów lub krótkie

włosy ułatwiające pielęgnację skóry gło­wy i włosów,

­ używanie wyłącznie osobistych przybo­rów higienicznych do pielęgnacji skóry i włosów,

­ codzienne czesanie i szczotkowanie wło­sów,

­ mycie skóry głowy i włosów w miarę po­trzeb, nie rzadziej, niż raz w tygodniu,

­ wyposażenie dzieci w środki higieniczne

takie jak szampony z odżywką ułatwia­jące rozczesywanie i wyczesywanie wło­sów,

­ po powrocie do domu – systematyczne sprawdzanie czystości skóry głowy i wło­sów oraz systematyczne kontrole w okre­sie uczęszczania dziecka do przedszkola, szkoły lub innej placówki.

W sytuacji zauważenia gnid lub wszy we włosach należy zastosować dostępne w ap­tekach preparaty, które skutecznie likwidu­ją pasożyty i ich jaja. W sytuacji wystąpie­nia wszawicy u dziecka, kuracji powinni się poddać wszyscy domownicy.

Codzienne, częste czesanie gęstym grze­bieniem lub szczotką, związywanie włosów w sytuacjach narażania się na bliski kontakt z innymi osobami (treningi sportowe, zaję­cia edukacyjne lub rekreacja grupowa), czę­ste mycie włosów, przestrzeganie zasad hi­gieny (własne szczotki, grzebienie, spinki) utrudniają zagnieżdżenie się pasożytów.

Częste mycie i kontrolowanie głowy dziecka (2 razy w tygodniu) z jednej strony jest właściwym nawykiem higienicznym, a z drugiej strony pozwala szybko zauważyć zakażenie.

Szampony i inne produkty „przeciwko wszom” nie zabezpieczają przed zakaże­niem i nie powinny być używane jako środek zapobiegawczy. Zgodnie z instrukcją za­

mieszczoną na opakowaniach tych produk­tów, zaleca się powtarzanie kuracji w odstę­pie kilku dni (mniej więcej 7 czy 10), w celu zabicia larw Do kuracji trzeba użyć grzebie­nia o bardzo gęstych zębach. Usunięcie gnid jest trudne, stąd poleca się ich ściąganie lub obcięcie włosów. Grzebienie i szczotki nale­ży myć w ciepłej wodzie z dodatkiem szam­ponu przeciwko wszom i moczyć w wodzie około godzinę.

W przypadku stwierdzenia wszy odzie­żowej, ubrania prać w pralce w temperatu­rze 60° (temperatura powyżej 53,5°C zabija wszy i ich jajka). Prześcieradła, poszewki na poduszki, ręczniki i odzież, należy wypraso­wać gorącym żelazkiem.

Podstawową zasadą profilaktyki wsza-wicy jest stała systematyczna kontro-la czystości skóry i włosów dokonywa-na przez RODZICÓW lub OPIEKUNÓW i natychmiastowa likwidacja gnid i wszy w przypadku ich zauważenia. W takiej sytuacji rodzice powinni również uczci-wie poinformować rodziców wszystkich dzieci, z którymi miało ono kontakt. Po-może to w likwidacji ogniska wszawicy i w efekcie – zapobiegnie się nawracają-cemu wzajemnemu zakażaniu się dzieci.

27PAMIĘĆ I SERCE...

Podziękowania dla personelu INTENSYWNEGO NADZORU PULMONOLOGICZNEGO w Dolnośląskim Centrum Chorób Płuc we Wrocławiu. Składam serdeczne podziękowanie na ręce dyrekcji Dolnośląskie-

go centrum chorób płuc we wrocławiu przy ulicy Grabiszyńskiej za Opiekę lekarską i pielęgniarską podczas pobytu na oddziale 5a In-tensywnej Terapii, w okresie 5-19.10.2015R.

Postawa pielęgniarek bez względu na ich wiek zasługuje na uzna-nie i naśladowanie. Domniemam, że jest to zespół wysoko wykwalifi-kowany, który rzetelnie wprowadza teorię w praktykę. Potrzeby pa-cjentów nie są wypraszane – pielęgniarki doskonale pamiętają, że pacjentów trzeba również dokładnie umyć, przebrać, zabezpieczyć przed infekcjami.

Przebywając pod opieka tego zespołu nie można mówić o szybko-ści reakcji na wezwanie, gdyż tam wzywać nie potrzeba – pielęgniar-ka widzi wszystko – i w dzień i w nocy. Z pewnością jest to również wkład pracy osoby, która kieruje zespołem – profesjonalistki, której etyka nie budzi zastrzeżeń.

Lekarz na tym oddziale nie kończy pracy wraz z wybiciem zegara, zawsze wypełnia z oddaniem swoje obowiązki do końca i to one de-cydują kiedy kończy dyżur.

Jestem pod dużym wrażeniem opieki jaka zostałam otoczona i wdzięczna za uratowanie życia.

Wdzięczna pacjentka

Elżbieta Perka

PODZIĘKOWANIEdla Przełożonej Pielęgniarek PaniBożeny Grudzień

Pan Dyrektor wraz z pracownikami Powiatowego Zespołu Szpitali w Oleśnicy w związku z przejściem na emeryturę pragnie złożyć po-dziękowania za profesjonalną, pełną zaangażowania, długoletnią pracę zawodową, fachowość i poświęcenie.

Pani życzliwość, uśmiech, chęć niesienia pomocy, wprowadziła przyjazną atmosferę w miejscu pracy.

Swoim łagodnym usposobieniem oraz pogodą ducha była Pani nie tylko dobrym pracownikiem, ale także wzorowym współpracow-nikiem.

Życzymy Pani w kolejnym etapie życia dużo zdrowia i samych sło-necznych dni.

Dolnośląska Okręgowa Izba

Pielęgniarek i Położnych we Wrocławiu

DZIAŁ KSZTAŁCENIA

PILNE!Wszystkie osoby, które złożyły zgłoszenia na kursy kwalifikacyjne w dziedzinie: pielęgniarstwa anestezjologicznego i intensywnej opieki dla pielęgniarek pielęgniarstwa anestezjologicznego i intensywnej opieki w położnictwie i ginekologii dla położnych

proszone są o dostarczenie kserokopii zaświadczeń potwierdzających ukończenie kursów specjalistycznych z zakresu:RESUSCYTACJI KRĄŻENIOWO-ODDECHOWEJ oraz WYKONANIA I INTERPRETACJI ZAPISU EKG.

Dla osób, które nie posiadają zaświadczeń o ukończeniu w/w kursów zorganizowane zostaną kursy w do-datkowych terminach. Prosimy o składanie formularzy zgłoszeń.

Jednocześnie informujemy, iż zaplanowane na II półrocze w/w kursy kwalifikacyjne odbędą się w termi­nie, w którym dokonają Państwo uzupełnienia dokumentów wymaganych do zakwalifikowania na kursy.

UWAGA! Ogłaszamy nabór na kursy specjalistyczneWYWIAD I BADANIE FIZYKALNE DLA PIELĘGNIAREK I POŁOŻNYCH (kurs wymagany przy wszystkich szkoleniach specjalizacyjnych).

Kursy odbywać się będą we Wrocławiu i w Lubinie od I półrocza 2016 roku.

Oprócz profesjonalnej kadry dydaktycznej, zapewniamy Państwu ćwiczenia w warunkach symulowanych na nowym, wysokiej jakości sprzęcie dydaktycznym do badań fizykalnych.

Szczegółowych informacji udziela Dział KształceniaWrocław: 71/333 57 08; 71/364 04 35Lubin: 76/746 42 03

Krystyna Łukowicz Domagalska

Kierownik Działu Kształcenia