18
วารสารบริหารธุรกิจเทคโนโลยีมหานคร MUT Journal of Business Administration ปีที 13 ฉบับที 2 (กรกฎาคม ธันวาคม 2559) Volume 13 Number 2 (July – December 2016) กระบวนการสร้างการมีส่วนร่วมในการจัดทาแผนปฏิบัติการ Participation Process in Creating an Action Plan ปัทนีญา รอดแก้ว Pattaneeya Rodkaew 1, *, มณฑล สรไกรกิติกูล Monthon Sorakraikitikul 2 1 นักศึกษาหลักสูตรมหาบัณฑิต โครงการปริญญาโทบริหารธุรกิจ สาขาวิชาการบริหารทรัพยากรมนุษย์และองค์การ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ กรุงเทพมหานคร 2 อาจารย์ประจาสาขาวิชาการบริหารองค์การ การประกอบการและทรัพยากรมนุษย์ คณะพาณิชยศาสตร์และการบัญชี มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ กรุงเทพมหานคร บทคัดย่อ การวิจัยนี ้มีวัตถุประสงค์เพื ่อสร้างการมีส่วนร่วมของบุคลากรในคณะทางานวิชาการและ แผนงานในการจัดทาแผนปฏิบัติการของรัฐวิสาหกิจด้านพลังงานแห่งหนึ ่ง และศึกษาแนวทางในการนา การวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วมมาสร้างกระบวนการมีส่วนร่วมของบุคลกร ผู้วิจัยเลือกใช้การ ประชุมกลุ่มเป็นเครื ่องมือให้การจัดกิจกรรมเพื ่อปฏิบัติการแทรกแซงจานวน 2 ครั้ง กับคณะทางาน วิชาการและแผนงานจานวน 8 คนที ่มีหน้าที ่ในการจัดทาแผนปฏิบัติการ การวิจัยนี ้เก็บรวบรวมข้อมูล โดยการสังเกตแบบมีส่วนร่วม การตอบแบบสอบถาม และการสัมภาษณ์เพิ่มเติม ผลการวิจัยพบว่า จจัยที ่มีผลต่อการสร้างการมีส่วนร่วมในการจัดทาแผนปฏิบัติการประกอบด้วย ความเข้าใจในการ จัดทาแผนปฏิบัติการของทีมงาน การมีพื ้นที ่ให้แสดงความคิดเห็น การได้รับการสนับสนุนจาก ผู้บังคับบัญชา และความรู้สึกรับผิดชอบต่องาน คาสาคัญ: กระบวนการมีส่วนร่วม, การวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม, แผนปฏิบัติการ * E-mail address: [email protected]

Volume 13 Number 2 (July กระบวนการสร้างการมีส่วนร่วมในการ

  • Upload
    others

  • View
    1

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Volume 13 Number 2 (July กระบวนการสร้างการมีส่วนร่วมในการ

วารสารบรหารธรกจเทคโนโลยมหานคร MUT Journal of Business Administration

ปท 13 ฉบบท 2 (กรกฎาคม – ธนวาคม 2559) Volume 13 Number 2 (July – December 2016)

กระบวนการสรางการมสวนรวมในการจดท าแผนปฏบตการ

Participation Process in Creating an Action Plan

ปทนญา รอดแกว Pattaneeya Rodkaew 1,*, มณฑล สรไกรกตกล Monthon Sorakraikitikul 2

1 นกศกษาหลกสตรมหาบณฑต โครงการปรญญาโทบรหารธรกจ สาขาวชาการบรหารทรพยากรมนษยและองคการ มหาวทยาลยธรรมศาสตร กรงเทพมหานคร

2 อาจารยประจ าสาขาวชาการบรหารองคการ การประกอบการและทรพยากรมนษย คณะพาณชยศาสตรและการบญช มหาวทยาลยธรรมศาสตร กรงเทพมหานคร

บทคดยอ

การวจยนมวตถประสงคเพอสรางการมสวนรวมของบคลากรในคณะท างานวชาการและแผนงานในการจดท าแผนปฏบตการของรฐวสาหกจดานพลงงานแหงหนง และศกษาแนวทางในการน าการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมมาสรางกระบวนการมสวนรวมของบคลกร ผวจยเลอกใชการประชมกลมเปนเครองมอใหการจดกจกรรมเพอปฏบตการแทรกแซงจ านวน 2 ครง กบคณะท างานวชาการและแผนงานจ านวน 8 คนทมหนาทในการจดท าแผนปฏบตการ การวจยนเกบรวบรวมขอมลโดยการสงเกตแบบมสวนรวม การตอบแบบสอบถาม และการสมภาษณเพมเตม ผลการวจยพบวาปจจยทมผลตอการสรางการมสวนรวมในการจดท าแผนปฏบตการประกอบดวย ความเขาใจในการจดท าแผนปฏบตการของทมงาน การมพนทใหแสดงความคดเหน การไดรบการสนบสนนจากผบงคบบญชา และความรสกรบผดชอบตองาน ค าส าคญ: กระบวนการมสวนรวม, การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม, แผนปฏบตการ

* E-mail address: [email protected]

Page 2: Volume 13 Number 2 (July กระบวนการสร้างการมีส่วนร่วมในการ

กระบวนการสรางการมสวนรวมในการจดท าแผนปฏบตการ

ปทนญา รอดแกว และ มณฑล สรไกรกตกล

62

ABSTRACT

The objectives of this research were to encourage participation in creating an action plan among employees in a strategy and planning team in a state-own enterprise, in an energy business, and to study an implementation process of the Participatory Action Research in creating an employee’s participation. The researchers conducted 2 time of meeting as a research intervention with 8 staffs who were responsible for creating an action plan and worked in a strategy and planning team. Data were collected via a participatory observation, answers from a questionnaire, and an interview. Results revealed factors that influencing the process of encouraging participation in the organization were team understanding levels in developing an action plan, sharing space in an organization. a managerial support and responsibility toward work. Keywords: Participation process, Participatory Action Research, Action plan

บทน า ในยคทการบรหารงานเปลยนแปลงจากยคของระบบตวแทน ไปสยคของการบรหารงานแบบมสวนรวมมากขน ซงเปนผลมาจากสภาพแวดลอมในการด าเนนธรกจปจจบนทมการแขงขนสง ท าใหทงองคกรภาครฐ และเอกชนหนมาใหความสนใจกบการสรางการมสวนรวมของบคลากรในองคกรมากขน เพราะบคลากรเปนทรพยากรส าคญในการขบเคลอนองคกร และเปนปจจยหลกในการสรางความไดเปรยบทางการแขงขนใหกบองคกร การสรางการมสวนรวมของบคลากรในองคกรจะท าใหบคคลเกดความรสกเปนสวนหนงขององคกร รบรถงคณคาทองคกรมอบให และสงผลใหเกดผลลพธดานการด าเนนงานในเชงบวก

กจกรรมหนงทมความส าคญตอการด าเนนงานขององคกรทกประเภท และจ าเปนตองอาศยการมสวนรวมของบคลากรคอ การวางแผนเพราะการวางแผนเปนเครองมอส าคญในการก าหนดทศทางการด าเนนงานขององคกร และการคาดการณสงทองคกรตองปฏบต หรอตองพฒนาเพอใหสามารถรบมอกบการเปลยนแปลงทจะเกดขนในอนาคต ดงนนการวางแผนงานตองมกระบวนการคดวเคราะหอยางมเหตผล อยบนพนฐานของขอมลทงในเชงปรมาณ และเชงคณภาพทเกยวของกบธรกจ และสภาพแวดลอมในปจจบน หากเปรยบเทยบระบบขององคกรเปนสวนตางๆ ของรางกาย การวางแผนกเปรยบเสมอนสมอง ทจะสงการใหสวนตางๆ ของรางกายท างานไดอยางมประสทธภาพ และเปนระบบเดยวกนทงรางกาย ถาองคกรไมมการวางแผนกเหมอน องคกรด าเนนงานแบบขาดการท างานของสมองนนเอง การวางแผนจงไมสามารถท าใหส าเรจไดดวยบคคลเพยงคนเดยว เพราะในหนงองคกร

Page 3: Volume 13 Number 2 (July กระบวนการสร้างการมีส่วนร่วมในการ

วารสารบรหารธรกจเทคโนโลยมหานคร

ปท 13 ฉบบท 2 (กรกฎาคม – ธนวาคม 2559)

63

ประกอบดวยหลายสวน หลายหนวยงาน หลายลกษณะงาน ดงนนการวางแผนแบบมสวนรวมจงเปนทางเลอกทองคกรควรน ามาใช

การวางแผนแบบมสวนรวม คอการวางแผนทใหผทมสวนเกยวของ หรอมสวนไดสวนเสยในแผนงานดงกลาว เขามามสวนรวมในกระบวนการวางแผนในทกขนตอน ซงอ านาจในการตดสนใจตองไมขนอยกบบคคลใด หรอกลมใดกลมหนง แตตองมาจากการททกความเหนของผมสวนรวมทกคนไดรบการพจารณาอยางเทาเทยมกน และตดสนใจภายใตพนฐานดงกลาว ซงขอดของการวางแผนแบบมสวนรวมคอ ผมสวนรวมจะเกดความรสกวาเปนสวนหนงของงาน และท าใหไดความคดทหลากหลาย ชวยลดขอโตแยงทจะเกดขนในภายหลง เพราะทกความคดเหนนนไดมการน าเสนอ และไดรบการพจารณา ท าใหแผนงานทเกดขน เปนแผนงานทสามารถตอบสนองตอความตองการของทกสวนงานในองคกร และสะทอนความเปนจรงของการด าเนนงานขององคกรไดมากทสด อยางไรกตามความยากของการวางแผนลกษณะน คอไมใชทกคนทเกยวของอยากเขามามสวนรวม ดวยสาเหตทวาการวางแผนแบบมสวนรวมตองใชเวลามาก ตองการทกษะ หรอความรเฉพาะในบางประเดน และในทางปฏบตมความเปนไปไดทความคดเหนของทกคนอาจไมไดรบการพจารณาอยางแทจรงจากบรบทขององคกรทมขอจ ากดอยหลายประการ ซงหากพจารณาในภาพขององคกรภาคเอกชนแลว ลกษณะของการวางแผนแบบมสวนรวมอาจเกดขนไดงายกวาองคกรภาครฐ ดวยบรบทในการด าเนนงานทเอออ านวยใหบคลากรในองคกรสามารถเขามามสวนรวมไดอยางเตมท แตในบรบทขององคกรภาครฐ หรอองคกรรฐวสาหกจเอง มรปแบบการบรหารแบบสงการแบบบนลงลาง (Top-down Management) โดยมการจดองคกรเปนรปพระมด (Pyramidal Organization) กลาวคอ อ านาจการตดสนใจสวนใหญอยทผบงคบบญชา ผใตบงคบบญชามหนาทในการปฏบตตามค าสง ลกษณะการบรหารงานรปแบบดงกลาวไมไดเนนใหผปฏบตงานไดใชทกษะ ความคด ความรความสามารถในงานทท าเทาใดนก แมจะเปนผปฏบตงานทอยหนางานเองกตาม (จมพฎา, 2537) สงผลใหการวางแผนแบบมสวนรวมอาจท าไดยากกวา

หนวยงานทผวจยเขาท าการศกษากพบกบขอจ ากดดงกลาวเชนกน เนองดวยหนวยงานถกบงคบโดยโครงสรางขององคกร มการจดโครงสรางของหนวยงานเปนแบบตามหนาทงาน (Functional Structure) แมวาจะมขอด คอ ท าใหบคลากรในหนวยงานมความรความสามารถเฉพาะดานสง แตการทแบงโครงสรางออกเปนงานตางๆ ท าใหบคลากรมมมมองทคบแคบเฉพาะแผนกของตน และมองไมเหนภาพรวมของหนวยงานหรอองคกร สงทเกดขนกบหนวยงานนคอ หนวยงานหลกเปนงานดานวศวกรรม ผทท างานเปนวศวกรกจะมองขามงานทเปนงานวชาการอนๆ เชน งานวางแผน งานการบรหารความเสยง แมวาหนวยงานจะพยายามแกปญหาโดยการจดตงใหมคณะท างานวางแผนและงานวชาการ ซงมหนาทหลกในการก าหนดแผนงานของหนวยงาน และท างานพฒนาคณภาพอนๆ ของหนวยงาน โดยการดงบคลากรในหลายๆ ต าแหนง หลายๆ ลกษณะงานเขามารวมอยในคณะท างานน กยงไมสามารถท าใหเกดการจดท าแผนปฏบตการแบบมสวนรวมได ดวยเหตน ผวจยจงมความสนใจศกษาเรอง “กระบวนการสรางการมสวนรวมในการจดท าแผนปฏบตการ” เพราะปจจยหนงทจะชวยสรางความส าเรจใหกบการจดท าแผนปฏบตการกคอ ความรวมมอของบคลากรในหนวยงาน เพราะเปนผทเขาใจการด าเนนงาน และบรบทของหนวยงานมากทสด

Page 4: Volume 13 Number 2 (July กระบวนการสร้างการมีส่วนร่วมในการ

กระบวนการสรางการมสวนรวมในการจดท าแผนปฏบตการ

ปทนญา รอดแกว และ มณฑล สรไกรกตกล

64

ซงกคอคนภายในหนวยงานเอง และการจดท าแผนปฏบตการนนเปนงานคด งานทตองการการระดมสมอง ไมสามารถท าใหส าเรจไดดวยคนเดยว นอกจากนนการท างานแบบมสวนรวมนนไมวาจะเปนระดบครอบครว ระดบโรงเรยน ระดบชมชน ระดบองคกร หรอระดบประเทศนน มความส าคญอยางยงในกระบวนทศนปจจบน เพราะจะชวยใหผมสวนรวมเกดความรสกความเปนเจาของ (Ownership) และจะท าใหผมสวนรวมหรอผมสวนไดสวนเสยนน ยนยอมปฏบตตาม (Compliance) และรวมถงตกลงยอมรบ (Commitment) ไดอยางสมครใจ เตมใจ และสบายใจ (วนชย, 2546) ซงเปนความทาทายของผวจยทจะสรางความรวมมอใหเกดขนภายในหนวยงาน ภายใตบรบทองคกรททราบกนดวายากตอการเปลยนแปลง

วตถประสงคของการวจย 1. เพอสรางการมสวนรวมของบคลากรในการจดท าแผนปฏบตการของคณะท างานวชาการและแผนงานของหนวยงานรฐวสาหกจดานพลงงานแหงหนง

2. เกดแนวทางในการพฒนาแผนปฏบตการแบบมสวนรวม ตามกระบวนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม ซงสามารถเปนตนแบบและแนวทางในการพฒนาแผนและสรางการมสวนรวมในหนวยงานตอไปได

การทบทวนวรรณกรรม การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม

การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมหมายถง รปแบบของการวจยเชงคณภาพลกษณะหนง โดยนกวจยมความเกยวของในฐานะเปนผมสวนรวมในกจกรรมการวจยและมสวนรวมในกจกรรมขององคกร ซงผทมสวนรวมในกระบวนการวจยชวยกนแสวงหารปแบบของการพฒนาหรอหาวธการแกปญหา เพอใหเกดการเปลยนแปลงในตวบคคล และการด าเนนงานขององคกร รวมทงสภาพแวดลอมอนๆ ทมสวนเกยวของประกอบดวย 4 กระบวนการส าคญ ไดแก การวางแผน การปฏบต การสงเกต และการสะทอนผลการปฏบตเพอน าไปสการปรบปรงแผน และด าเนนการอกครง

ในทางปฏบตแลว กระบวนการในการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมอาจไมสามารถแยกเปนขนตอนไดอยางชดเจนตามรปท 1 เนองจากแตละขนตอนนนมความเหลอมล ากนอย เชน ระหวางการปฏบตอาจจะตองมการสะทอนผลการปฏบตควบคไปดวยในบางกรณ ท าใหการวางแผนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมตองมความยดหยน และพรอมตอการปรบเปลยนไดตลอดเวลา ดงนน ความส าเรจของการวจยจงไมไดขนอยกบวา ผมสวนรวมสามารถปฏบตไดตามล าดบขนตอนหรอไม แตขนอยกบวาผมสวนรวมสามารถพฒนา และเขามามสวนเกยวของในการปฏบต จนเกดความเขาใจในการปฏบตและเขาใจสถานการณทเกดขนระหวางการปฏบตนนหรอไม

Page 5: Volume 13 Number 2 (July กระบวนการสร้างการมีส่วนร่วมในการ

วารสารบรหารธรกจเทคโนโลยมหานคร

ปท 13 ฉบบท 2 (กรกฎาคม – ธนวาคม 2559)

65

รปท 1: The Action Research Spiral (Kemmis and McTaggart, 2003)

การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม เปนกระบวนการทมความเปนพลวต ซงพฒนาและ

ออกแบบตามความตองการเฉพาะ ความทาทาย หรอประสบการณเรยนรเฉพาะกลม (Kidd, 2005) ดงนน การออกแบบกระบวนการในการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมมไดมรปแบบทตายตว ขนอยกบผวจย หรอผปฏบต ทจะตองมการปรบใหเหมาะสมกบสถานการณ หรอบรบทขององคกรทเขาไปท าการศกษา โดยเฉพาะตองค านงถงความตองการของผวจย และผมสวนรวมทอาจมความแตกตางกน (Mackenzie, Tan, Hoverman and Baldwin, 2012) เชน องคกรอาจตองการผลลพธในเชงทสามารถวดผลไดเปนตวเลขความส าเรจของก าไร หรอยอดขาย แตกลมผมสวนรวม หรอพนกงานในองคกรอาจตองการแคคณภาพการท างานทดข น ทฤษฎระบบกบการวางแผน

องคกรจดวาเปนระบบหนง ทประกอบขนจากองคประกอบยอยตางๆ หลายสวน ทมความเกยวของ และสมพนธกน เพอรวมกนท างานใหบรรลเปาหมายทก าหนด หากสวนใดของระบบไดรบผลกระทบ สวนอนๆ กจะไดรบผลกระทบตามไปดวยเชนกน โดยทวไปแลวองคกรสวนใหญจดวาเปนระบบเปด เนองจากในการด าเนนงานขององคกร ยอมตองมการตดตอ ประสานงานกบหนวยงานอนๆ ภายนอก ท าใหปจจยจากสภาพแวดลอมภายนอกมอทธพลกบระบบองคกร กลาวคอองคกรตองมการปรบเปลยนเมอมการเขามากระทบของสภาพแวดลอมภายนอก เพอรกษาสถานะขององคกรใหยงสามารถแขงขน และด ารงอยไดในสถานการณปจจบน

Page 6: Volume 13 Number 2 (July กระบวนการสร้างการมีส่วนร่วมในการ

กระบวนการสรางการมสวนรวมในการจดท าแผนปฏบตการ

ปทนญา รอดแกว และ มณฑล สรไกรกตกล

66

ทฤษฎระบบไดถกน ามาใชในการวางแผนโครงการ โดยมงเนนทความสมพนธระหวางปจจยน าเขา (Inputs) เพอน าไปสกระบวนการ (Process) เพอออกมาเปนผลผลต (Outputs) และผลลพธทม ประสทธภาพ (Outcomes) ตามทคาดหวงไว หากผลไมเปนไปตามทคาดหวง กจะด าเนนการยอนกลบไปทปจจยน าเขาอกครง เพอพฒนา และปรบปรงจนกระทงไดผลลพธตามทตองการ ซงทงหมดจะด าเนนการภายใตสภาพแวดลอมทมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา ท าใหผทมสวนเกยวของจ าเปนตองมการพจารณาวาปจจยใดทเออใหเกดผลส าเรจของแผนงาน และปจจยใดทเปนอปสรรค ควรหาวธก าจด หรอหลกเลยงอยางไร

ในปจจบน การวางแผนงานขององคกร จะมงเนนการวางแผนแบบสมฤทธผลมากขน เนองจากสามารถตรวจสอบ ตดตามและประเมนผลไดงาย เพราะการวางแผนแบบสมฤทธผลจะมการสรางตวชวดผลการปฏบตงานไวในแผนงานตงแตแรก รวมทงการก าหนดเปาหมาย (Targets) และ วตถประสงค (Objectives) ไวลวงหนา โดยอาศยการมสวนรวมระหวางผบรหาร สมาชกขององคกร และตลอดถงผทมสวนไดสวนเสยกลมตางๆ (Stakeholders) ทเกยวของกบการปฏบตงานขององคกร เพอใหผปฏบตสามารถก าหนดเปนแนวทางในการด าเนนงานไดอยางชดเจน (วระยทธ, 2547) กระบวนการวางแผน การวางแผนเปนเครองมอทส าคญในการก าหนดทศทางการด าเนนงานขององคกร และการคาดการณสงทองคกรตองปฏบต หรอตองพฒนาเพอใหสามารถรองรบตอการเปลยนแปลงทจะเกดขนในอนาคต ดงนนการจะไดมาซงแผนงานจะตองมการคดวเคราะหอยางมเหตผล อยบนพนฐานของขอมลทงในเชงปรมาณ และเชงคณภาพ ทเกยวของกบธรกจ และสภาพแวดลอมในปจจบน โดยในการวางแผนจะตองมการก าหนดขนตอนไวอยางเปนระบบ ซง Toronto International Leadership Centre (2008) ไดจดท าเปนคมอระเบยบวธในการจดท าแผนปฏบตการ เพอใหนกปฏบต หรอนกวางแผน สามารถจดท าแผนงานออกมาไดตรงตามวตถประสงคขององคกร ซงกระบวนการในการวางแผนอาจแบงไดเปน 3 ชวงกระบวนการส าคญ ไดแก 1. กระบวนการในการระบปญหา 1.1 การวเคราะหสถานการณปจจบน โดยการระบถงความทาทาย และปจจยแวดลอมอนๆ เพอประเมนวามบคคลใด หรอหนวยงานใดทไดรบผลกระทบจากปจจยตางๆ เหลานน 1.2 การระบสาเหตของปญหา 1.3 การประเมนความเสยง และผลประโยชนทจะไดรบ ในขนตอนน จะเปนการคดวเคราะหวาปญหาดงกลาวควรมการตดตามอยางเรงดวนหรอไม รวมทงการวเคราะหวาจะไดรบผลประโยชนอะไรจากการก าหนดเปนแผนงานเพอจดการกบปญหาเหลานน 2. กระบวนการในการระบวธการแกไข 2.1 การระบผลลพธทตองการ แนนอนวาในการระดมสมองเพอหาแนวทางแกไข จะท าใหไดมาซงแนวทางทหลากหลาย แตตองมการตดสนใจวาจะเลอกใชแนวทางใด ทมความเหมาะสมกบบรบทองคกร และสามารถน าไปปฏบตไดจรง

Page 7: Volume 13 Number 2 (July กระบวนการสร้างการมีส่วนร่วมในการ

วารสารบรหารธรกจเทคโนโลยมหานคร

ปท 13 ฉบบท 2 (กรกฎาคม – ธนวาคม 2559)

67

2.2 การเขยนเคาโครงของแผนงาน โดยเขยนเปนโครงรางคราวๆ วาจะมข นตอนในการด าเนนงานในการแกไขปญหาอยางไรจากแนวทางทไดเลอกมา 2.3 การวเคราะหผมสวนไดสวนเสย วาบคคลกลมใดทเกยวของกบแผนงานบาง โดยตองพจารณาในทกระดบ ตงแตระดบผบงคบบญชา ไปจนถงระดบผปฏบตงาน เพอใหผจดท าแนใจวา แผนงานจะสามารถตอบสนองตอความตองการ และความสนใจของผมสวนไดสวนเสย และจงใจใหเกดการน าไปปฏบต 2.4 การลงรายละเอยดในแผนงาน ในขนตอนน หลงจากททราบถงผมสวนเกยวของ และเปาหมาย รวมถงความทาทาย และปญหาทตองน ามาแกไข ผจดท าจะเรมลงรายละเอยดของแผนงาน โดยระบเปนกจกรรมทจะด าเนนงาน ระยะเวลา และทรพยากรทตองใช 2.5 การประเมนแผนงาน เปนการตรวจสอบอกครงวา เปาหมาย และกจกรรมทก าหนดไวมความเหมาะสมทงในดานระยะเวลา และทรพยากรทใชหรอไม 3. กระบวนการในการน าแผนไปปฏบต 3.1 การขออนมตแผนงาน กอนการน าแผนไปปฏบต ตองแนใจแลววาแผนงานดงกลาวไดรบความเหนชอบจากผบรหาร หรอผบงคบบญชาแลว จากนนตองมการสอสารแผนงาน และเปาหมายออกไปใหผปฏบตงานทกระดบทราบ 3.2 การตดตามตรวจตรา ซงการน าแผนงานไปปฏบตจะสมฤทธผลมากนอยเพยงใด ขนอยกบวาผบรหาร หรอผบงคบบญชาไดมการตรวจตราการปฏบตอยางสม าเสมอหรอไม เพอตดตามวางานเกดผลอยางไร มปญหาอปสรรคอะไรบาง กระบวนการจดท าแผนปฏบตการของหนวยงาน

ดงทไดกลาวมาแลววา แผนงานถอไดวาเปนเครองมอส าคญในการบรหารงาน เพอแปลงนโยบายไปสการปฏบต ซงการจดท าแผนปฏบตการของหนวยงานเอง ปจจบนด าเนนการโดย คณะท างานวชาการ และแผนงานประจ าฝายวศวกรรม ซงเปนกลมงานทผวจยเลอกน ามาศกษานน เปนหนงในคณะท างานดานการบรหารคณภาพของหนวยงาน ประกอบดวยผอ านวยการฝายในฐานะประธานคณะท างาน มหวหนากอง และผรบผดชอบงานดานตางๆ เชน งานบรหารความเสยง งานวจยและพฒนา งานพฒนาบคลากร เปนตน ท าหนาทเปนสมาชกคณะท างานดวย ซงในสวนของคณะท างานฯ มหนาทความรบผดชอบหลก ดงน

1. วเคราะห วางแผน ด าเนนการจดท า และตดตามแผนงานตางๆ ใหเปนไปตามนโยบายของคณะกรรมการบรหารฝาย และนโยบายของสายงาน รวมทงพจารณาแตงตงคณะท างานเพอด าเนนการจดท าแผนตางๆ ไดตามความเหมาะสม

2. พจารณาปรบเปลยนแผนงานใหสอดคลองกบสถานการณ 3. ประสานงานเพอใหมการด าเนนงานตามแผน และรายงานการด าเนนงานตอผอ านวยการ

ฝาย 4. ด าเนนการดานประเมนผลการด าเนนงานของฝาย

Page 8: Volume 13 Number 2 (July กระบวนการสร้างการมีส่วนร่วมในการ

กระบวนการสรางการมสวนรวมในการจดท าแผนปฏบตการ

ปทนญา รอดแกว และ มณฑล สรไกรกตกล

68

แผนปฏบตการประจ าปงบประมาณ เปนผลลพธล าดบสดทายของการด าเนนงานดานแผนงานในระดบฝาย ซงมกรอบในการด าเนนงานโดยเรมจากการทตวแทนคณะท างานฯ เขารวมประชมกบคณะท างานวชาการ และแผนงานระดบสายงาน เพอรบนโยบาย ยทธศาสตร และกลยทธของสายงานในภาพรวม จากนนจงน ามาพฒนา ปรบปรงในสวนของแผนงานของฝาย เพอใหรองรบกบทศทางของสายงาน

ขนตอนการจดท าแผนปฏบตการทหนวยงานด าเนนการอยนน ไมไดมการก าหนดเปนระเบยบ หรอขนตอนทชดเจน เปนเพยงวธการปฏบตทด าเนนการตอๆ กนมาตามความเขาใจของแตละฝาย ซงในกรณนเลขาคณะท างานฯ จะเปนผปรบปรงเนอหาจากแผนปฏบตการในปงบประมาณกอนหนานน โดยพจารณาตามความสอดคลองกบกลยทธของสายงานในปปจจบนใหแลวเสรจกอน ซงใชวธการขอขอมลจากผทมสวนเกยวของในแผนงานยอยตางๆ เพอน ามาใชประกอบการท าแผนปฏบตการ จากนนจงเรยกประชมคณะท างานฯ เพอมาตรวจสอบในขนตอนสดทาย ซงขอมลทน ามาใชจดท าแผนปฏบตการจะเรมมาจาก แผนพฒนาพลงงานของกระทรวงพลงงาน จากนนองคกรจะน ามาพฒนาเปนแผนวสาหกจ กอนจะถายทอดลงมาเปนแผนกลยทธของสายงาน และน าขอมลดงกลาวมาประกอบการจดท าแผนปฏบตการของฝายตอไป ดงแสดงในรปท 2

รปท 2: ล าดบขนของขอมลในการน ามาจดท าแผนปฏบตการ

ระเบยบวธวจย

งานวจยนเปนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม (Participatory Action Research) โดยผวจยได วางแผนการด าเนนการวจยตามกรอบแนวคดการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมของ Kemmis and McTaggart (2003) และใชการประชมกลมเปนเครองมอในการจดกจกรรมปฏบตการแทรกแซง จ านวน 2 ครง ซงสามารถแสดงเปนวงจรภาพไดดงรปท 3

แผนพฒนาพลงงานของกระทรวงพลงงาน

แผนวสาหกจขององคกร ป 2559-2569

แผนกลยทธสายงานพฒนาพลงงาน

แผนปฏบตการประจ าฝาย

Page 9: Volume 13 Number 2 (July กระบวนการสร้างการมีส่วนร่วมในการ

วารสารบรหารธรกจเทคโนโลยมหานคร

ปท 13 ฉบบท 2 (กรกฎาคม – ธนวาคม 2559)

69

รปท 3: แผนการด าเนนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม

ขนตอนในการวจยเรมจากการวางแผนการด าเนนการวจย (Planning 1) โดยศกษาจากบรบทการท างานของคณะท างานฯในระยะเวลาทผานมา และจากประสบการณของผวจยเองทไดรวมท างานกบคณะท างานฯ เพอออกแบบรปแบบการจดกจกรรมการสรางการมสวนรวมในการจดท าแผนปฏบตการใหมความเหมาะสมกบบรบทดงกลาว จากนนจงก าหนดวน เวลา และสถานทในการจดกจกรรมการประชมกลมครงท 1 (Action 1) โดยในขนตอนนจะท าใหเกดกระบวนการการแลกเปลยนความร ความคดเหนระหวางผวจย และกลมผใหขอมล เพอน ามาสรปผลเปนขอมลสะทอนกลบของการประชมกลมครงท 1 (Reflecting 1) เมอไดขอมลสะทอนกลบแลว การด าเนนการวจยจะกลบมาทการวางแผนอกครง (Planning 2) โดยการวางแผนในครงนจะเปนการใชขอมลสะทอนกลบทไดจากครงท 1 มาเปนขอมลพนฐานในการวางแผนการจดประชมกลมในครงท 2 (Action 2) วาจะมการปรบปรงใหออกมาในรปแบบใดเพอใหการด าเนนการประชมกลมเปนไปตามเปาหมายทก าหนดไว โดยขอมลสะทอนกลบทไดจากการประชมกลมครงท 2 น (Reflecting 2) จะท าใหเกดผลลพธสองประการ คอ แผนปฏบตการของหนวยงานประจ าป 2559 และแนวทางในการสรางการมสวนรวมในการจดท าแผนปฏบตการ ผใหขอมลในงานวจยนประกอบดวย ผปฏบตงานทมหนาทอยในคณะท างานวชาการ และแผนงานประจ าฝายวศวกรรมขององคกรรฐวสาหกจดานพลงงานแหงหนง ซงเปนกลมบคคลทไดรบมอบหมายใหจดท าแผนปฏบตการของหนวยงาน มอ านาจในตดสนใจ และก าหนดแผนงานตางๆ ตามความเหมาะสม จ านวน 8 คน (ซงทงหมดเปนผมหนาทในการด าเนนการจดท าแผนตามค าสงของหนวยงาน) เกบรวบรวมขอมลโดยการสงเกตแบบมสวนรวม การตอบแบบสอบถาม และการสมภาษณเพมเตม ผวจยไดมการตรวจสอบความถกตองของขอมลดวยวธการแบบสามเสา โดยการน าบนทกการ

Page 10: Volume 13 Number 2 (July กระบวนการสร้างการมีส่วนร่วมในการ

กระบวนการสรางการมสวนรวมในการจดท าแผนปฏบตการ

ปทนญา รอดแกว และ มณฑล สรไกรกตกล

70

ถอดเทป รายงานการประชมกลมใหกบผใหขอมล ผปฏบตงานรอบขาง และตวผวจยเปนผตรวจสอบความถกตองของขอมล จากนนจงน าขอมลมาประมวลผล และสรปขอมลจากการสงเกตพฤตกรรม และค าตอบของผใหขอมลในแบบสอบถาม ซงจะน าเสนอในรปแบบของการเขยนรายงานผล โดยเปนการวจารณสงทพบ และวเคราะหวาเหตใดจงเปนเชนนน และเหตใดจงไมเปนเชนนน พรอมทงใหขอเสนอแนะประกอบ

ผลการวจย

สวนท 1 การจดการประชมกลมเพอสรางการมสวนรวมในการจดท าแผนปฏบตการ

ครงท 1 ในการสะทอนผลการจดการประชมกลม ผวจยไดใชค าถามหลก 4 ค าถาม ซงไดออกแบบไวในขนตอนการวางแผนการจดการประชมกลม ไดแก (1) ทานรสกอยางไรกอน และหลงเขารวมกจกรรม (2) ทานมความคดเหนอยางไรตอกจกรรมครงน /การจดท าแผนปฏบตการ (3) ทานไดรบความรอะไรบางจากกจกรรมครงน และ (4) ทานมขอเสนอแนะเพอการปรบปรงอยางไรในครงตอไป หรอเพอการปรบปรงในกระบวนการท างาน เปนค าถามตงตนในการสอบถามเพอใหไดมาซงขอมลสะทอนกลบจากการประชม และมการเกบขอมลจาก 3 แหลง ประกอบดวย ขอมลสะทอนกลบของค าตอบในแบบสอบถาม ขอมลการสมภาษณเพมเตม และขอมลสะทอนกลบระหวางการจดการประชมกลมซงผม สวนรวมไดสะทอนใหเหนถงประเดนทส าคญ 3 ประเดน ไดแก (1) ความร ความเขาใจทมตอการจดท าแผนปฏบตการ (2) การมสวนรวมในการท างาน และ (3) ขอเสนอแนะเพอการปรบปรง และพฒนางาน

การประชมกลมเพอสรางการมสวนรวมในการจดท าแผนปฏบตการ ครงท 1 ผวจยสงเกตวามใจความส าคญจากขอมลสะทอนกลบเรอง การมความร ความเขาใจในกระบวนการท างาน การมองเหนความสามารถของตนเองในการสรางผลงาน รวมทงการไดรบการสนบสนนจากผบงคบบญชา เปนกระบวนการเรมตนทส าคญในการกระตนใหบคคลเขามามสวนรวมในการท างานวชาการ และงานจดท าแผนปฏบตการ ซง Branch (2002) ไดอธบายไวเกยวกบการบรหารแบบมสวนรวม วาเปนความสมพนธระหวางบคคลในทกสวนขององคกร ทงระดบบรหาร และระดบปฏบตการ ในการรวมกนจดการกบเรองตางๆ ในองคกร ภายใตความชอบธรรม กญแจส าคญประการหนงในการสรางการมสวนรวมของบคคลในองคกร คอ บทบาทหนาของผน า ทสามารถสะทอนความคดทสรางแรงจงใจ และไมโนมเอยงไปตามอทธพลของผทมอ านาจเหนอกวา แตใหความเคารพในบคลากรทกคนในการกระตนในเกดการมองหาความรบผดชอบ หรอหนทางแกไขปญหาใหมๆ สอดคลองกบ วนชย (2549) ทระบไวในแนวทางการสรางการมสวนรวมวา จะตองเปนการด าเนนการพฒนาใหเกดความรสกรบผดชอบ เปนการทบคคลในฐานะตาง ๆ ตองกอความรสก และสรางแรงกระตนตอบคคลอนๆใหมความคดรเรม สรางสรรค บนพนฐานแหงความทบคคลมความมนใจวาเหตและผลทางความคดจะไดรบการสนบสนน ซงผวจยไดใชแนวความคดดงกลาว เปนแนวความคดหลกในการวางแผน และออกแบบการประชมกลมเพอสรางการมสวนรวม ครง 2 โดยการก าหนดใหผบรหารระดบสงเขามามสวนรวมในการเปนตวกลางทจะสอสารความจ าเปน ความส าคญของการจดท าแผนปฏบตการ และบทบาทหนาทในฐานะ

Page 11: Volume 13 Number 2 (July กระบวนการสร้างการมีส่วนร่วมในการ

วารสารบรหารธรกจเทคโนโลยมหานคร

ปท 13 ฉบบท 2 (กรกฎาคม – ธนวาคม 2559)

71

คณะท างานวชาการ และแผนงานของหนวยงาน เพอกระตนใหเกดพฤตกรรมการมสวนรวมในงานจดท าแผนปฏบตการ และเกดการรบรการสนบสนนทางความคดจากผบงคบบญชา ตารางท 1: แสดงรปแบบการจดการประชมกลมเพอสรางการมสวนรวม ครงท 1

หวขอ การประชมกลมเพอสรางการมสวนรวม ครงท 1 รปแบบกจกรรม การประชมกลม แบบกลมใหญ 1 กลม จ านวนผมสวนรวม 8 คน

ระยะเวลา 2 ชวโมง 30 นาท

การจดหองประชม

สวนท 2 ผลจากการจดการประชมกลมเพอสรางการมสวนรวมในการจดท าแผนปฏบตการ ครงท 2 ในการสะทอนผลการจดการประชมกลม ตามกรอบค าถาม 2 ขอ คอ (1) บทบาทของแผนปฏบตการในการบรหารงานของหนวยงานเปนอยางไร (2) หนาทของคณะท างานในการจดท าแผนปฏบตการคออะไร ท าอยางไรบาง โดยขอมลมาจาก 3 แหลง ประกอบดวย ขอมลสะทอนกลบของค าตอบในแบบสอบถาม ขอมลการสมภาษณเพมเตม และขอมลสะทอนกลบระหวางการจดการประชมกลม ซงจากการศกษาขอมลทเกดการด าเนนการประชมกลม ท าใหสามารถระบประเดนจากขอมลสะทอนกลบในการจดการประชมกลมเพอสรางการมสวนรวมครงท 2 ท าใหผวจยสงเกตเหนประเดนค าตอบทส าคญเรอง บทบาทและหนาทในการท าแผนปฏบตการ คอ การท าใหสามารถน าไปปฏบตไดจรง และสามารถสรางงานทพฒนาคณภาพงานของหนวยงานได ตรงกบความตองการของหนวยงาน โดยเนอหาในแผนปฏบตการนน ตองไดรบการยอมรบ และการสนบสนนจากผบรหาร และผานการคด และตดสนใจรวมกนของคณะท างาน

Page 12: Volume 13 Number 2 (July กระบวนการสร้างการมีส่วนร่วมในการ

กระบวนการสรางการมสวนรวมในการจดท าแผนปฏบตการ

ปทนญา รอดแกว และ มณฑล สรไกรกตกล

72

ตารางท 2: แสดงรปแบบการจดการประชมกลมเพอสรางการมสวนรวม ครงท 2 หวขอ การประชมกลมเพอสรางการมสวนรวม ครงท 2

รปแบบกจกรรม การประชมกลม แบบแบงเปนกลมยอย 2 กลม จ านวนผมสวนรวม 8 คน และผมสวนรวมเชญมาเพมเตม 2 คน

ระยะเวลา 2 ชวโมง 45 นาท

การจดหองประชม

อภปรายผลการวจย

ผลลพธเชงความร : การสรางการมสวนรวมในการจดท าแผนปฏบตการ จากผลการศกษาวจยในครงน ท าใหเกดผลลพธเชงความรในประเดนเรองการสรางการมสวนรวมภายในองคกรซงจากการจดการประชมกลมเพอสรางการมสวนรวมทง 2 ครง และการสะทอนผลการปฏบตโดยมผมสวนรวม ท าใหเกดขอคนพบดานปจจยทมผลตอการสรางการมสวนรวมใหเกดขนภายในองคกรคอ การมความรความเขาใจในงานทท า และการสนบสนนจากผบงคบบญชา ซงจะท าใหบคคลไดตระหนกถงบทบาทหนาท และความรบผดชอบทมตองาน เกดเปนความรสกในการทจะตองเขามารบผดชอบด าเนนการใหงานนนบรรลผลดวยความสมครใจ ซงสอดคลองกบงานวจยของ Branch (2002) เรอง “Participative management and employee and stakeholder involvement” และแนวคดของ วนชย (2549) ทไดอธบายไววา กญแจส าคญประการหนงในการสรางการมสวนรวมของบคคลในองคกร คอ บทบาทหนาทของผน า ทสามารถสะทอนความคดทสรางแรงจงใจ และไมโนมเอยงไปตามอทธพลของผทมอ านาจเหนอกวา แตใหความเคารพในบคลากรทกคนในการกระตนในเกดการมองหาความรบผดชอบ หรอหนทางแกไขปญหาใหมๆ จะตองเปนการด าเนนการพฒนาใหเกดความรสกรบผดชอบ โดยทบคคลในฐานะตาง ๆ หรอบคคลทมสวนเกยวของตองกอความรสก และสรางแรงกระตนตอบคคลอนๆ ใหมความคดรเรม สรางสรรค บนพนฐานแหงการทบคคลมความมนใจ

Page 13: Volume 13 Number 2 (July กระบวนการสร้างการมีส่วนร่วมในการ

วารสารบรหารธรกจเทคโนโลยมหานคร

ปท 13 ฉบบท 2 (กรกฎาคม – ธนวาคม 2559)

73

วาเหตและผลทางความคดจะไดรบการสนบสนน เชนเดยวกนกบงานวจยของ Allen (2003) และ Horsford (2013) ทไดอธบายไววาการปรบใชการมสวนรวมในการบรหารงานองคกร เปนการบอกเปนนยวา องคกรนนใหความส าคญกบขอมลทบคคลน าเสนอ และยอมรบในความพยายามทบคคลนนกระท าเพอใหองคกรบรรลเปาหมาย โดยเฉพาะอยางยง การมสวนรวมในการตดสนใจ จะท าใหพนกงานมโอกาสมากขนในการใชความสามารถทตนเองมอยอยางเตมศกยภาพ และเพมผลตภาพในการท างาน นอกจากนนยงชวยใหผบรหารมความเขาใจทดข นเกยวกบความคดของพนกงาน ท าใหสามารถก าหนดนโยบายไดสอดคลอง และสนองตอความตองการของพนกงานได ผลจากการจดกจกรรมปฏบตการแทรกแซงดงกลาว ท าใหสามารถระบปจจยในการก าหนดแนวทางในการสรางการมสวนรวมในการจดท าแผนปฏบตการ ไดดงน 1. การสรางความร ความเขาใจในการจดท าแผนปฏบตการใหกบผทเกยวของ จะท าใหบคคลในคณะท างานเขาใจทราบถงบทบาท และหนาทอนพงกระท า มองเหนความจ าเปน และความส าคญในการเขามามสวนรวมในการจดท าใหส าเรจตามวตถประสงคทก าหนดไว 2. การมพนทใหแสดงความคดเหน เพอใหเกดการแลกเปลยนความคดดวยค าถาม หรอการพดคยกน จะท าใหเกดการใชความคด พจารณา ทบทวน และไตรตรองจนไดมาซงความคดเหนทตรงไปตรงมา รวมทงไดรบความร หรอแนวคดใหมๆ ใหกบการท างาน 3. การไดรบการสนบสนนจากผบงคบบญชา ทงในกระบวนการท างาน และการสนบสนนดวยการเปดใจรบฟงความคดเหนทแตกตาง 4. การสรางความรสกรบผดชอบ หากบคคลตระหนกถงบทบาทของตนเองในการงานทท า มองเหนความจ าเปนของงาน และความสามารถของตนเองทจะสรางใหเกดผลงาน ทเปนประโยชนกบหนวยงาน และกบตนเอง บคคลกจะรสกวาตนเองจะตองเขามามสวนในการรบผดชอบ และตดสนใจในเรองนดวย ผลลพธเชงกระบวนการ : การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม

จากการศกษาวจยดวยการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม มวตถประสงคเพอสรางการมสวนรวมของบคคลในคณะท างานวชาการและแผนงาน และเพอศกษาแนวทางในการสรางการมสวนรวมในการจดท าแผนปฏบตการ โดยท าการศกษาในบรบทขององคกรรฐวสาหกจดานพลงงานแหงหนง ผวจ ยพบวา รปแบบการวจยแบบการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมนน ซงประกอบดวยกระบวนการการด าเนนการวจย 4 ขนตอนหลกตามกรอบแนวคดของ Kemmis and McTaggart (2003) ไดแก การวางแผน การปฏบต การสงเกตและการสะทอนผลการปฏบต เพอน าไปสการปรบปรงแผน และด าเนนการอกครง เมอน ามาใชเปนกระบวนการศกษาวจยในองคกรแลว มทงสวนทประสบความส าเรจ และสวนทยงตองปรบปรง ดงแสดงสรปไวในตารางท 3

Page 14: Volume 13 Number 2 (July กระบวนการสร้างการมีส่วนร่วมในการ

กระบวนการสรางการมสวนรวมในการจดท าแผนปฏบตการ

ปทนญา รอดแกว และ มณฑล สรไกรกตกล

74

ตารางท 3: แสดงการเปรยบเทยบการด าเนนการทเกดขนจรงกบทฤษฎการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม

ทฤษฎ PAR วธการด าเนนการตามทฤษฎ สงทผวจยไดด าเนนการ

การวางแผน

ก าหนดบทบาท และระบประเดนปญหา เพ อ ออกแบบกจ กร รมปฏบตก า รแทรกแซง โดยการลงพนทส ารวจสภาพความเปนจรงทเกดขนของบรบททจะท าการศกษา ซงตองมการพดคย และสรางความสมพนธอนดกบผมสวนรวม เพอใหไดขอมลทเปนจรงทสด และสรางความเชอใจใหเกดขนระหวางผวจย และผมสวนรวม

การวางแผนครงท 1 ผวจยท าการศกษาบรบทจากการสงเกตรปแบบการท างานทเกดขนจรงของคณะท างานในชวงทผานมา และออกแบบเปนกจกรรมปฏบตการแทรกแซงในขนตอนนการมสวนรวมยงไมเกดขน เนองจากผวจ ยไมสามารถสอสารกบผมสวนรวมไดโดยตรง ดวยบรบททางดานการท างานประจ าทตางกน ระดบความอาวโสของผมสวนรวม และรปแบบการท างานซงเดมไมไดมการประสานงานกนมากนกสงผลตอการระบหวขอ และปญหาทจะท าการพดคย ซงอาจไมไดเปนปญหาทแทจรง การวางแผนครงท 2 ในครงน ผวจยไดใชขอมลจากการสะทอนกลบมาประกอบการออกแบบกจกรรมปฏบตการแทรกแซงครงท 2 และมโอกาสไดพดคย แลกเปลยนความเหนกบผมสวนรวมมากขน โดยอาศยชวงเวลาตอนทายของกจกรรมครงท 1

การปฏบต กจกรรมปฏบตการแทรกแซงของการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม จะเ น น ร ป แบบข อ งก า ร เ ร ย น ร จ า กประสบการณของผมส วนรวมดวยกนเอง จากการพดคย แลกเปลยน หรอท ากจกรรมรวมกน

การประชมกลมครงท 1 ผวจ ยเลอกใชการประชมกลมเปนรปแบบในการจดกจกรรมปฏบตการแทรกแซง โดยพจารณาตามความเหมาะสมกบบรบทการท างาน และเวลาทม ซงในครงท 1 การพดคย แลกเปลยนยงเกดขนไมมาก เนองจากผมสวนรวมยงเคยชนกบรปแบบการประชมแบบเดม ทเนนการรายงานผลมากกวาการพดคยโตตอบแบบสองทาง ผวจ ยจงไดพยายามกระตนใหเกดการพดคย แลกเปลยน โดยการถามค าถาม ซงกพบวาผมสวนรวมบางคนมการโตตอบกลบมาบางเชนกน การประชมกลมครงท 2 ผวจยไดมการปรบเปลยนรปแบบการนงในหองประชม โดยแบงเปนกลมยอย 3-4 คน พบวา การพดคยในกลมยอยมความถมากกวาการประชมกลมในครงท 1 ซงจดรปแบบการนงแบบการประช มท ว ไป ประกอบกบผมส วนร วม เ รมมความคนเคยกนมากขน สงผลใหการโตตอบกนภายในกลมยอยนนด าเนนไปอยางตอเนองตลอดการประชม

47

Page 15: Volume 13 Number 2 (July กระบวนการสร้างการมีส่วนร่วมในการ

วารสารบรหารธรกจเทคโนโลยมหานคร

ปท 13 ฉบบท 2 (กรกฎาคม – ธนวาคม 2559)

75

ตารางท 3: (ตอ)

ทฤษฎ PAR วธการด าเนนการตามทฤษฎ สงทผวจยไดด าเนนการ

การสงเกตและสะทอนผลการปฏบต

การสงเกตและการสะทอนผลการปฏบตจะด า เนนการควบค ไปกบกจกรรมปฏบตการแทรกแซงการวพากษตนเอง (Self-reflection) ถอเปนจดเดนของการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม เพอแสดงใหเหนถงความเขาใจทมตอปญหา และการแกปญหา พฒนา เปลยนแปลงใหดข น

ในขนตอนน ผว จ ย ใชวธการสะทอนผลการปฏบตผ านแบบสอบถาม และการตงค าถามในการประชมกลม โดยมงหวงใหเกดการแสดงความคดเหนตอประเดนปญหาทเกดขน และเปนการทบทวนบทบาทหนาทของคณะท างานตอการจดท าแผนปฏบตการ จากการด าเนนการทง 2 ครง ผมสวนรวมใหความรวมมอในการใหขอมลสะทอนกลบ แตยงเปนลกษณะของขอมลแบบกวางๆ ผวจยจงไดเพมการสมภาษณสวนบคคลเขาไปในประเดนทตองการรายละเอยดเพมเตม เพอใหไดขอมลในเชงลก แตดวยขอจ ากดในเรองความเชอใจระหวางผวจย และผมสวนรวม ท าใหสงเกตไดวา แมจะมการสมภาษณเพมเตม แตผมสวนรวมกยงไมสามารถเปดใจไดเตมทกบผวจย ท าใหขอมลบางประเดนยงขาดรายละเอยดไป

ขอเสนอแนะ

ขอเสนอแนะในการสรางการมสวนรวม 1. การใหความรความเขาใจทถกตองเกยวกบงาน การไดรบการสนบสนนจากผบงคบบญชา เปนปจจยทสงผลตอการก าหนดแนวทางในเชงปฏบตในการสรางการมสวนรวมในการท างาน ดงนนผบงคบบญชาจะตองเปนเสมอนสอกลางในการสนบสนนการท างาน รบฟงความคดเหนทแตกตาง เพอกระตนใหผใตบงคบบญชาเกดความรสกในเชงบวกตอการเสนอความคด ซงจะสงผลใหการเปดใจทจะเขามามสวนรวมในการท างาน และการตดสนใจเกดขนดวยความสมครใจ 2. เมอมการมอบหมายงานใดๆ ใหกบผใตบงคบบญชา หวหนางานควรมการชแจง หรอใหความรเกยวกบงานนนดวย โดยอาจใหเปนแนวทาง เพอใหผปฏบตงานสามารถสรางสรรควธการท างานในแบบของตนเองได และเพอใหเกดปฏสมพนธข นตนกบผใตบงคบบญชา ขอจ ากดในการท าวจย 1. ผวจ ยท าการศกษาในองคกรรฐวสาหกจเพยงแหงเดยว ผลลพธของการวจยทเปนกระบวนการสรางการมสวนรวม อาจมขอจ ากดในการไปปรบใชกบองคกรรปแบบอนๆ ได ดวยเพราะมบรบทและสภาพการท างาน ตลอดจนวฒนธรรมองคกร ทแตกตางกน 2. กลมงานทผวจยเลอกท าการศกษานน เปนกลมงานทมบคลากรระดบหวหนางานอยเปนจ านวนมาก สงผลใหการขอความรวมมอในการเขาประชมบางครงท าไดยาก เพราะตดภารกจในการไปตรวจงาน และเขาประชมระดบบรหาร ท าใหสามารถจดกจกรรมแตละครงไดเพยงระยะเวลาสนๆ

Page 16: Volume 13 Number 2 (July กระบวนการสร้างการมีส่วนร่วมในการ

กระบวนการสรางการมสวนรวมในการจดท าแผนปฏบตการ

ปทนญา รอดแกว และ มณฑล สรไกรกตกล

76

ขอเสนอแนะในการท าวจยครงตอไป 1. เนองจากระเบยบวธวจยแบบการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมนนมความยดหยน ดงนน จงสามารถน าไปปรบใชกบการวจยภายในองคกรไดหลากหลายรปแบบ โดยเฉพาะการวจยเพอสรางการเปลยนแปลงพฤตกรรมของบคคล ทจะน าไปสการปรบปรงแกไขการด าเนนงานขององคกรใหมประสทธภาพมากขน เชน งานการตลาด งานพฒนากลยทธ เปนตน 2. อาจมการประยกตใชเครองมอในการจดการความรมาเปนเครองมอในการวจย เพราะแนวคดของการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมนน จะมงเนนทการใหผมสวนรวมเรยนรจากประสบการณจรงทเกดขนในการท าวจยรวมกบผวจย ซงหากสามารถประยกตใชเครองมอในการจดการความรในการวจยได กอาจจะท าใหได ผลลพธทสามารถสะทอนกระบวนการคดของบคคลไดชดเจนยงขน และเกดเปนความรทมประโยชนตอองคกรอยางแทจรง

รายการอางอง

จมพฎา พชยวงศ. 2537. ปญหา อปสรรค และแนวโนมของการบรหารงานแบบมสวนรวมโดยใช

หลกการ กจกรรมกลมพฒนาคณภาพงาน ศกษาเฉพาะกรณการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย. สารนพนธปรญญามหาบณฑต, มหาวทยาลยธรรมศาสตร, คณะรฐศาสตร, สาขาวชาบรหารรฐกจ.

ภเบศร สมทรจกร. 2552. Organization Inertia ความเฉอยในองคกร. Productivity World, 14(83), พฤศจกายน-ธนวาคม. 68-72.

วระยทธ ชาตะกาญจน. 2547. การบรหารแบบมงผลสมฤทธ (Results Based Management ;RBM). สบคน เม อวนท 8 มกราคม 2559 จาก http://www.hed.go.th/data_center/ info_mod/1150782176_10.11 การบรหารแบบมงผลสมฤทธ.pdf

วนชย โกลละสต. 2549. การบรหารงานแบบมสวนรวม. สบคนเมอวนท 20 มนาคม 2559 จาก http://services.dpt.go.th/dpt_kmcenter/index.php?option=com_content&task=view&id=26&Itemid=1

วนชย วฒนศพท. 2546. การมสวนรวมเพอการพฒนาองคกร. ในกองรฐวสาหกจสมพนธ กรมสวสดการและคมครองแรงงาน กระทรวงแรงงาน, ระบบทวภาคกบการแกปญหาแรงงานในรฐวสาหกจ, โรงแรมพทยา เซนเตอร เมองพทยา ชลบร (มถนายน).

สภางค จนทวานช. 2542. วธการวจยเชงคณภาพ. กรงเทพมหานคร: ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

Allen, D. G., Shore, L. M., and Griffith, R. W. 2003. The role of perceived organizational support and supportive human resource practices in the turnover process. Journal of management, 29(1), 99-118.

Page 17: Volume 13 Number 2 (July กระบวนการสร้างการมีส่วนร่วมในการ

วารสารบรหารธรกจเทคโนโลยมหานคร

ปท 13 ฉบบท 2 (กรกฎาคม – ธนวาคม 2559)

77

Branch, K. M. 2002. Participative management and employee and stakeholder involvement. Management Benchmarking Study, 1-27.

Bryson, J. M., Quick, K. S., Slotterback, C. S., and Crosby, B. C. 2013. Designing public participation processes. Public Administration Review, 73(1), 23-34.

Colangelo, D. 2013. Disentangling Individual, Organization, and Learning Process Factors that Drive Employee Participation. Theses, Dissertations, and Other Capstone Projects. Minnesota State University.

Gollan, P. J., Budd, J. W., and Wilkinson, A. 2010. New approaches to employee voice and participation in organizations. Human Relations, 63(3), 303-310.

Horsford, M. A. 2013. Active employee participation in the public service decision making process: A public servant perspective. JOAAG, 7(2).

Kemmis R., McTaggart R. 2003. Participatory Action Research. Strategies of Qualitative Inquiry. USA: Sage Publications Inc.

Kidd, S. A., and Kral, M. J. 2005. Practicing participatory action research. Journal of Counseling Psychology. 52(2), 187.

Kim, S. 2002. Participative management and job satisfaction: Lessons for management leadership. Public administration review. 62(2), 231-241.

MacDonald, C. 2012. Understanding participatory action research: A qualitative research methodology option. The Canadian Journal of Action Research. 13(2), 34-50.

Mackenzie, J., Tan, P. L., Hoverman, S., and Baldwin, C. 2012. The value and limitations of participatory action research methodology. Journal of hydrology. 474, 11-21.

Park P. 2001. Knowledge and Participatory Research. Handbook of Action Research: Participative Inquiry and Practice. Great Britain: Sage Publications Inc.

Park, R. 2015. Employee participation and outcomes: organizational strategy does matter. Employee Relations. 37(5), 604-622.

Quagraine, T. L. 2010. Employee involvement as an effective management tool in decision-making: a case study of Merchant Bank (Ghana) Limited (Doctoral dissertation). School of Graduate Studies, Kwame Nkrumah University of Science and Technology).

Ragsdell G. 2009. Participatory Action Research: A Winning Strategy for KM. Journal of Knowledge Management. 13(6), 564-576.

Slotterback C. S., Crosby C. B. 2012. Designing Public Participation Processes. Public Administration Review, 1-12.

Page 18: Volume 13 Number 2 (July กระบวนการสร้างการมีส่วนร่วมในการ

กระบวนการสรางการมสวนรวมในการจดท าแผนปฏบตการ

ปทนญา รอดแกว และ มณฑล สรไกรกตกล

78

Summers, J., and Hyman, J. 2005. Employee participation and company performance: A review of the literature. Joseph Rowntree Foundation.

Toronto International Leadership Centre for Financial Sector Supervision. 2008. Action Planning Methodology: Guide for Participants Attending Toronto Centre Leadership Programs. Retrieved January 10, 2016 from http://www.ifc.org/wps/wcm/ connect/f218690048a7e6a9a7d7e76060ad5911/03%2B%2BIn%2BProg%2BAction%2BPlanning%2BGuide-16June08.pdf?MOD=AJPERES&CACHEID=f218690048a7e6a9a 7d7e76060ad5911

Vroom, V. H., and Jago, A. G. 1988. The new leadership: Managing participation in organizations. Prentice-Hall Inc.