Vital Bulgular 1

7/25/2019 Vital Bulgular 1

1/56

T.C.

MLLETM BAKANLII

ORTARETM PROJES

ACL SALIK HZMETLER

VTAL (YAAMSAL) BULGULAR 1

Ankara, 2011


2/56

MillEitim Bakanl tarafndan gelitirilen modller;

Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn 24.09.2009 tarih ve 157 sayl Karar ileonaylanan, mesleki ve teknik eitim okul ve kurumlarnda kademeli olarakyaygnlatrlan, ereve retim programlarnda amalanan mesleki yeterliklerikazandrmaya ynelik gelitirilmi retim materyalleridir.

Bireylere mesleki yeterlik kazandrmak ve bireysel renmeye rehberlik etmekamacyla renme materyali olarak hazrlanm, denenmek ve gelitirilmekzere mesleki ve teknik eitim okul ve kurumlarnda uygulanmaya balanmtr.

Teknolojik gelimelere paralel olarakamalanan yeterlii kazandrmak kouluile eitim retim srasnda gelitirilebilir ve yaplmas nerilen deiikliklerBakanlkta ilgili birime bildirilir.

rgn ve yaygn eitim kurumlar, iletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlikkazanmak isteyen bireylerin internet zerinden ulaabilecei ekilde hazrlanr.

Eitim kurumlarnda rencilere cretsiz olarak datlr.

Hibir ekilde ticari amala kullanlamaz ve cret karlnda satlamaz.


3/56

i

AIKLAMALAR ................................................................................................................... iiiGR ....................................................................................................................................... 1RENME FAALYET1 .................................................................................................... 31. VCUT SICAKLII VE ZELLKLER .......................................................................... 3

1.1. Vcut Scakl .............................................................................................................. 31.1.1. Scaklk (Core Temperature) ............................................................................. 31.1.2. Yzeysel Scaklk (Surface Temperature) ............................................................. 3

1.2. Is retimi ..................................................................................................................... 41.2.1. Vcut Scakln Etkileyen Faktrler................................................................... 4

1.3. Is Kayb ........................................................................................................................ 51.3.1. Vcutta Is Kayb Mekanizmas ............................................................................ 5

1.4. Vcut Scaklnn Dzenlenmesi ................................................................................. 71.4.1. Sinirsel Kontrol ...................................................................................................... 71.4.2. Vcut Scaklnn Dzenlenmesinde Derinin Grevi.......................................... 71.4.3. Terleme .................................................................................................................. 8

1.5. Vcut Scaklnn Snflandrlmas ............................................................................. 91.5.1. Normal Vcut Scakl ......................................................................................... 91.5.2. Hipertermi (Vcut Scaklnn Ykselmesi) ........................................................ 91.5.3. Hipotermi (Vcut Scaklnn Dmesi) ............................................................ 10

UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 11LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 12

RENME FAALYET2 .................................................................................................. 13

2. VCUT SICAKLIINI LME ...................................................................................... 132.1. Vcut Scakl lmnde Kullanlan Malzemeler.................................................. 132.1.1. Termometre eitleri ........................................................................................... 14

2.2. Vcut Scakl lme Yollar .................................................................................... 162.2.1. Aksiller Yolla Vcut Scakl lme ................................................................. 162.2.2. Oral Yolla Vcut Scakl lme ....................................................................... 202.2.3. Rektal Yolla Vcut Scakl lme ................................................................... 222.2.4. Timpanik Membran Yolla Vcut Scakl lme .............................................. 24

UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 26LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 30

RENME FAALYET3 .................................................................................................. 31

3. NABIZ ALMA ................................................................................................................... 313.1. Nabz ........................................................................................................................... 31

3.1.1. Nabzn zellikleri ................................................................................................ 313.2. Nabz Alnan Arterler.................................................................................................. 333.3. Periferik Arterlerden Nabz Sayma ............................................................................. 36

3.3.1. Radial Arterden Nabz Sayma ............................................................................. 363.3.2. Dier Arterlerden Nabz Sayma ......................................................................... 373.3.3. Nabz Almada Dikkat Edilecek Noktalar............................................................ 38

3.4. Kalbin Apeksinden Nabz Sayma ............................................................................... 393.4.1. Kalbin Apeksinden Nabz Sayma ........................................................................ 39

3.5. Kalbin Apeksinden ve Radial Arterden Birlikte Nabz Sayma ................................... 41

UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 42

NDEKLER


4/56

ii

LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 44

MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 46CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 49KAYNAKA ......................................................................................................................... 50


5/56

iii

AIKLAMALARKOD 723H00045

ALAN Acil Salk Hizmetleri

DAL/MESLEK Acil Tp Teknisyenlii

MODLN ADI Vital Bulgular 1

MODLN TANIMI

Vcut scaklnn zelliklerini ayrt ederek hasta veyayaralnn vcut scakln lme ve nabz alma ile ilgilitemel bilgi ve becerilerin kazandrld renmemateryalidir.

SRE 40/16

NKOUL

YETERLK Vital bulgular almak

MODLN AMACI

Genel Ama

Sresinde, tekniine uygun olarak doru blgeden ve dorupozisyonda, hasta veya yaralnn vcut scaklnlebilecek, nabzn alp sayabileceksiniz.Amalar1.

Vcut scakl ve

zelliklerini ayrt edebileceksiniz.2.

Hasta veya yaralnn vcut scakln lebileceksiniz.3.

Hasta veya yaralnn nabzn alp sayabileceksiniz.

ETM RETM

ORTAMLARI VEDONANIMLARI

Donanm: Hemirelik bakm mankeni, termometreeitleri, antiseptik solsyon, kuru gazl bez, gerekli kaytformlar, kalem, stetoskop, saniyeli saat, afi, resim, CD,

DVD, bilgisayar, tepegz, projeksiyon cihaz

Ortam: Teknik laboratuvar, ambulans, hastane acilservisleri

LME VEDEERLENDRME

Modl iinde yer alan her renme faaliyetinden sonraverilen lme aralar ile kendinizi deerlendireceksiniz.

retmen modl sonunda lme arac(oktan semeli test,doru-yanl testi, boluk doldurma, eletirme vb.)kullanarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve

becerileri lerek sizi deerlendirecektir.

AIKLAMALAR


6/56

42


7/56

1

GR

Sevgili renci,

Vcut scakl, nabz, solunum ve kan basnc yaam bulgularnn temelgstergelerindendir. nsan vcudundaki fizyolojik herhangi bir deiiklik yaam

bulgularnda normal deerlerden sapmalara neden olur.

evre ss, fiziksel aktivite ve hastalk gibi birok faktr yaam bulgularndadeiikliklere neden olur.

Yaam bulgularnn llmesi, hastann salk durumunun izlenmesi ve problemlerinerken tanmlanmasnda hzl ve etkili bir yoldur. Yaam bulgularnn llmesideerlendirilmesi ve kayt edilmesi, salk alanlarnn sorumluluu altndadr. Bulmleri yapmak kolaydr ancak salk alanlar yaam bulgularn etkileyen faktrleri,hastann genel durumundaki deiikliklerin yaam bulgularna nasl yansdn ve budeiiklilere ynelik neler yaplmas gerektiini bilmeli ve uygulamaldr.

Bu modldeki bilgi ve becerileri kazandnzda insan hayatnda byk nem tayanvcut scaklve zelliklerini, vcut scaklnlme tekniklerini, nabz ve zelliklerini,nabz alma ve sayma tekniklerini renmi olacaksnz. Bylece, hasta iin yaplmas

gerekenleri daha bilinli ve planl yapabileceksiniz.

Kazandnz yeterlikler mesleinizde daha donanml ve baarl olmanzsalayacaktr.

GR


8/56

2


9/56

3

RENME FAALYET1

Vcut scakl ve zelliklerini ayrt edebileceksiniz.

Vcut scakln etkileyen faktrleri aratrarak bir raporhazrlaynzve snfortamndaarkadalarnzla paylanz.

Vcuttan s kayb mekanizmalarn aratrarak bir rapor hazrlaynz ve snfortamnda arkadalarnzla paylanz.

1. VCUT SICAKLII VE ZELLKLER

1.1. Vcut Scakl

Scaklk, bir cisimde bulunan s enerjisi miktarnn lsdr. Is ise bir maddeninmolekllerinin kinetik ve kimyasal enerjilerinin toplamdr. Is bir maddenin scak ya da

souk oluunu ifade eder. Dolaysyla s, enerji; scaklk ise snn lmdr.

Vcut scakl, vcutta retilen s ile tketilen s arasndaki dengeyi gsterir. nsanvcudunun ilevlerini devam ettirebilmesi iin belli bir scakla ihtiya vardr.

Vcut scakl, i scaklk (core temperature) ve yzeysel scaklk (surfacetemperature) olmak zere iki tr scakl kapsar.

scaklk (core temperature)

scaklk, vcudun derin dokularnda oluan sdr. scaklk ok iyi dzenlenmitir.

Hipotalamusun s ayar deeri 37,1 Cdir. Bu sebeple i scaklk; yani gs boluu, karnboluu, pelvis boluu, kalp, deri alt dokusu vb. blgelerdeki scaklk genellikle sabittir.Normal artlarda yaklak olarak 0,61 Cden fazla sapma gstermez.

Yzeysel scaklk (surface temperature)

Yzeysel scaklk, vcudun yzeyinde oluan sdr ve evre scakl ile ilikili olarakder ya da ykselir.

plak bir kii, kuru havada 12,5- 60 C deerleri arasndaki sya maruz kalsa bilevcudunun i scakl sabit kalr. Vcut scaklnn kontrol mekanizmas, ok dzenli

olarak ayarlanmtr.

RENME FAALYET1

AMA

ARATIRMA


10/56

4

Vcut scaklnn sabit, dengeli olmas iin vcutta s retimi ile s tketiminin eit

olmas gerekir. scakln sabit olmas; scakln kan dolam yoluile deriye tanmas veburadan eitli s kayb yollar ile evreye verilmesine baldr.

1.2. Is retimi

nsan vcudunda s retimi, metabolizma sonucu geliir. Metabolizma, ksaca vcuthcrelerindeki tm kimyasal reaksiyonlardr.

Metabolizma hz, normalde kimyasal reaksiyonlarda snn serbestleme hzdr.Organizmada metabolizma iin temel kaynak, besin geleridir. Besin geleri kan dolamyolu ile hcreye ulatnda hcrede zel enzimlerin etkisiyle oksidasyona urar.

Hcrelerdeki oksidasyon sonucunda CO2 (karbondioksit), H2O (su) ve enerji aa kar.Aa kan enerjinin % 50si s enerjisi konumundadr. Kalan enerji hcresel ilevlerinenerji kayna olan ATP sentezine harcanr.

Hcrelerde enerji, ATPden ilevsel sistemlere aktarlrken bir miktar s oluur;bununla beraber ilevsel sistemlerin kulland % 25lik enerji de sistemin almassrasnda s enerjisine dnr. Sonu olarak vcutta aa kan tm enerji, s enerjisinednr.

1.2.1. Vcut Scakln Etkileyen Faktrler

Vcut scakl, alnan gdalarn metabolizmas ve kaslarn almas sonucu oluur.Metabolizmann artmasna bal olarak s retimi artar; metabolizmann dmesinde ise sretimi der. Vcutta s retimini etkileyen en nemli faktrler unlardr:

Ya

Yeni doanlarda henz s merkezi tam olarak gelimemitir. Vcut scakl iyiayarlanamaz. Souk evrede hipotermi (vcut scaklnn dmesi), scak evredehipertermi (vcut scaklnn artmas) grlr. Yal ve ocuklarn vcut scaklerikinlere oranla daha dktr.

Cinsiyet

Hormonal faktrler nedeni ile kadnlarn vcut scakl erkeklere oranla dahadeikendir. Menstrual siklusta ovulasyon dnemine kadar vcut scakl normalseyrederken ovulasyon ile birlikte vcut scakl ykselir. Menstruasyon dnemindescaklk tekrar de geer.

Fiziksel aktivite

Kas almas sonucu metabolizma hz ykselir ve vcut scakl artar. Kas almasayn zamanda titremeyi artrr. Vcut scakl ok derse titreme ile dzenlenir.


11/56

5

Gnlk s dngs

Vcut scakl gn boyunca deiiklik gsterir; sabah dktr, gn boyunca yavayava ykselir, akama doru en yksek seviyeye kar. Gn iindeki bu deiikliklerde

beslenme, fiziksel aktivite ve dolaysyla metabolizma etkilidir.

Emosyonel durum

Fiziksel ve duygusal stres sonucu sempatik sinir sistemi uyarlr epinefrin venorepinefrin salgs artar, metabolizma hzlanr ve vcut scakl artar.

evre

Havann souk ya da scak olmas vcut scakln etkiler. Vcudun dayanabileceievre scakl deeri (zellikle en yksek scaklk deeri) havann nemli ya da kuru oluuile yakndan ilikilidir. % 100 kuru havada vcudun birka saat iin dayanabilecei enyksek scaklk 60 Cdir. % 100 nemli bir havada dayanabilecei scaklk deeri ise 34,4Cdir. Ortam scakl bu deerlerin zerine ktnda vcut scakl ykselmeye balar.Ortam scakl ok dk ise metabolizma yavalar, vcut scakl der.

Hormonal faktrler

Tiroid hormonu ve byme hormonunun salgs arttka vcut scakl artar.

Bayanlarda, menstrual siklus beden scaklnda deiiklie neden olur. Daha ncebahsedildii zere epinefrin ve norepinefrin vcut scakln ykseltir.

lalar

Ate drc ilalar vcut scakln drr.

1.3. Is Kayb

nsan organizmas, s rettii gibi i scakl dengeleyebilmek iin ayn ekilde skaybeder.

1.3.1. Vcutta Is Kayb Mekanizmas

Vcuttan s kayb aadaki mekanizmalarla gerekleir.


12/56

6

Radyasyon

Vcut darya s nlar yayar, bylece s kayb gerekleir. Normal oda ssndaplak duran kii beden scaklnn % 60n kaybeder. Ayn ekilde kiinin evresinde

bulunan cisimlerden de (duvar, gne, soba vb.) s nlar yaylr. nsan vcudu tarafndanbu s nlar alnr. Beden scakl, bu cisimler tarafndan yaylan sdan fazla ise vcut skaybeder. Bu sebeple vcut scakl fazla olan kiinin giysileri kartlrsa s kayb artar veyksek atein dmesi salanr. Ayn ekilde souk ortamlarda ince ve sk dokulu iki katkyafet giyilmesi, radyasyon yolu ile s kaybn nler.

Kondksiyon

Temas eden iki cisim arasnda s aktarlmasdr. Bu yolla s kayb % 3tr.Oturduumuz sandalye souk ise s aktarm vcudumuzdan sandalyeye doru olacaktr. Buekilde sandalye ile vcut arasnda s eitleninceye kadar s aktarm devam eder. Scaklk,scak alandan souk alana doru geer. Vcut scakl yksek ise lk banyo yaptrlarakkondksiyon yolu ile drlr.

Konveksiyon

Scakln, deri yolu ile havaya aktarldktan sonra hava akm yolu ilekaybedilmesidir. Scaklk nce kondksiyon yolu ile havaya yaylr sonra hava akm ileuzaklatrlr.

Evaporasyon

Buharlama yolu ile olan s kaybdr. evre scakl vcut scaklndan yksekolduu durumlarda vcut ss radyasyon ve kondksiyon yoluyla kaybedilemez, tam tersinekazanlr. Bu artlarda vcudun s kaybedebilmesi iin tek yol evaporasyon yolu ile skaybdr. Vcut terleyerek s kaybeder.

ekil 1.1: Is kayb yollar


13/56

7

1.4. VcutScaklnn Dzenlenmesi

Organizmada retilen ve kaybedilen s arasndaki denge, eitli kontrolmekanizmalar ile salanr. Bu mekanizmalar; sinirsel kontrol, deri ve terleme olmak zere

balca grupta incelenir.

1.4.1. Sinirsel Kontrol

Vcut scakl, beyin yarm kreleri arasna yerlemi olan hipotalamus tarafndanfeedback (geribildirim) mekanizmas ile dzenlenir. Hipotalamus, vcut scaklnndzenlenmesinde termostat grevini stlenir. Hipotalamusun vcut scakln kontrol edenmekanizmasnn tmne hipotalamik termostat ad verilir. Hipotalamik termostat, vcut

scaklnn ok yksek ya da ok dk olduunu reseptrler yolu ile haber aldndascakl ykseltici veya drc ilemleri balatr.

Vcut scakl ykseldii zaman hipotalamus scakl u ekildeazaltmaya alr:

Vazodilatasyon ile kan dolam hzlanr, s kan dolam ile deriyetanr ve vcut sour.

Terleme yolu ile vcut ss buharlatrlarak kaybedilir.

Is retiminin azaltlmas ile metabolizma yavalayarak s retimi azaltlr.

Vcut scakl dt zaman hipotalamus u ekilde scakl artrmayaalr:

Vazokonstrksiyon ile kan dolam yavalayarak deriye kan akmyavalar ve scaklk kayb azalr.

Piloereksiyon (derideki tylerin diklemesi) ile deride yaltkan bir tabakaoluur ve terleme azalr.

Metabolizma hz artarak s retimini arttrr ve titreme ile birliktescaklk ykselir.

1.4.2. Vcut Scaklnn Dzenlenmesinde Derinin Grevi

Derinin en nemli grevi sy vcut iinde tutmaktr. Deri , deri alt dokusu ve yadokusu ile sy vcut iinde tutmaya alr. Derinin dier bir grevi, sy toplamak vedatmaktr. Vcut scakl dt zaman sy tutar, ykseldii zaman vcut yzeyinedatr (vazokonstrksiyon, vazodilatasyon). Ayrca deri, zerinde bulunan reseptrleryardm ile sca ya da souu alglayarak hipotalamusa iletir.


14/56

8

1.4.3. Terleme

Ter bezleri tarafndan salglanan ter; sodyum, klor, re, potasyum, laktik asit, su vb.maddeleri ierir. Ter, deriden buharlarken vcuttan da scaklk kayb olur. Vcutscaklnn dmesi durumunda ise hipotalamus ter bezlerinin salglarn basklar ve scaklkkorunur. Scak ortamda scaklk hissi, souk ortamda ise me hissi oluur; bylece vcutscaklna gre davranlar kontrol edilir. Duruma uygun giysi seme, stc ve soutucukullanma gibi davran gsterilir.

ekil 1.2: Vcut scaklnn ayarlanmas


15/56

9

1.5. Vcut Scaklnn Snflandrlmas

Vcut scakl;normal, hipertermi ve hipotermi olmak zere e ayrlr.

1.5.1. Normal Vcut Scakl

Vcudun i scakl 37,1Cdir. Vcut scakl normal deerleri blgeye gredeiir. Erikin bir insanda ortalama vcut scakl oral 37C, rektal 37,5C, aksiller 36,5Cve timpanik 37 Cdir.

Vcut scakl ortalama deerlerden 0,5C sapma gsterebilir. Bu durum normalkabul edilir.

BLGELER NORMAL DEERLER ORTALAMAOral 36,537,5 C 37 C

Rektal 3738 C 37,5 CAksiller 3637 C 36,5 C

Timpanik yol 36,537,5 C 37 C

Tablo 1.1: Vcut scakln lmede kullanlan vcut blgeleri ve normal deerler

1.5.2. Hipertermi (Vcut Scaklnn Ykselmesi)

Vcut scaklnn normal deerinin zerine kmasna hipertermi denir. Pireksiolarak da adlandrlr. Vcut scaklnn 41Cye ykselmesi durumuna ise hiperpireksidenir. Vcut scakl nadiren 44Cye ykselebilir. Bu deere ykseldiinde solunummerkezi hasar grebilir ve solunum durabilir.

Toksik maddeler, beyin tmrleri, proteinlerin ykm rnleri, bakterilerin salgladtoksinler scaklk ayar noktasn etkileyerek vcut scaklnn ykselmesine nadiren dedmesine nedenolur. Yksek ate birok hastaln belirtisidir.


16/56

10

ekil 1.3: nsan vcudunun dayanabildii scaklk snrlar (Azdan llen snrlar iingeerlidir.)

1.5.3. Hipotermi (Vcut Scaklnn Dmesi)

Vcut scaklnn normal deerlerin altna dmesine hipotermi denir. Uzun srear soua maruz kalma, uzun sreli hareketsiz kalma, kan dolamnn bozulmas, sretiminin yetersiz kalmas, hipotalamusta s ayar termostatnn hasar grmesi sonucu bedenss debilir. Ksa sreli olursa vcut bu duruma dayanabilir ancak bu olumsuzluk uzun

sreli olursa i organlarn (kalp, beyin, akcier) ss 35Cnin altna der. Hipotermibelirtileri ortaya kar. scaklk 25Cnin altna dtnde kalp durur ve lmgerekleebilir.

Yksek olan vcut scaklnn derece derece derek normal deere ulamasna lizis,birden derek normale inmesine ise krizisdenir.


17/56

11

UYGULAMA FAALYET

Vcut scakl ve zelliklerini ayrt ediniz.

lem Basamaklar neriler

Vcut scakln tanmlaynz. Vcut scaklnn tanmn yazarak

tekrar ediniz.

Vcudun i scakln (core temperature)tanmlaynz.

scakln (core temperature)tanmn aklayarak tekrarlaynz.

Vcudun yzeysel scakln (surfacetemperature) tanmlaynz.

Yzeysel scakln (surfacetemperature) tanmn aklaynz.

Is retiminin nasl olutuunu yaznz. Is retiminin nasl olutuunu

aklayarak tekrar ediniz.

Vcut scakln etkileyen faktrleriyaznz.

Vcut scakln etkileyen faktrleritekrar ediniz.

Vcutta s kaybn salayanmekanizmalar sayarak aklaynz. Vcutta s kaybn salayanmekanizmalar yaznz.

Vcut scaklnn dzenlenmesinde roloynayan mekanizmalar yaznz.

Vcut scaklnn dzenlenmesinderol oynayan mekanizmalar yazaraktekrar ediniz.

Vcut scaklnn lld blgeleregre normal deerlerini ayrt ediniz.

Vcut scaklnn lld blgelerive normal deerlerini gsterentabloyu hatrlaynz.

Hipertermiyi tanmlaynz.

Hiperterminin tanmn aklaynz.

Hipotermiyi tanmlaynz. Hipoterminin tanmn aklaynz.

UYGULAMA FAALYET


18/56

12

VE DEERLENDRMEAadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doruseenei iaretleyiniz.

1.

Vcut scaklykseldii zaman aadaki olaylardan hangisi, gereklemez?A)VazodilatasyonB)

TerlemeC)

Metabolizma yavalar.D)

VazokonstriksiyonE)Scaklk hissi artar.

2.

Vcut scakldt zaman aadaki olaylardan hangisi gereklemez?

A)

VazokonstriksiyonB)

PiloereksiyonC)Titreme ile birlikte scaklk ykselir.D)me hissi oluur.E)

Vazodilatasyon

3.

Aadakilerden hangisi, yanltr?A)Vcut scaklnn 41 Cninzerinde olmasna hiperpireksi denir.B)Vcut scaklnn normal snrlar zerinde olmasna hipertermi (pireksi) denir.C)

Vcut scaklnn yava yava derek normale inmesine lizis denir.D)

Vcut scaklnn birden derek normale inmesine krizis denir.

E)

Oral yolla normal vcut scakldeeri 37- 38 Cdir.

4. Aadaki ifadelerden hangisi, yanltr?

A)

Hipotalamus termostat grevi yaparak vcut scakln dzenler.B)

Hipotalamusta s ayar noktas 37,1 Cdir.C)Vcut scaklortalama deerden yaklak 0,5 C deiiklik gsterebilir.D)Yksek atein birden derek normale dnmesine lizis denir.E)

Vcut scakl 44 Cye ykseldiinde solunum merkezi hasar grebilir vesolunum durabilir.

5.

Aadakilerden hangisi, aksiller yolla vcut scakl lmndenormal deerdir?A)

36,5- 37,5 CB)37- 38 CC)

36- 37 CD)

38- 40 CE)33- 35 C

DEERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevapverirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

LME VE DEERLENDRME


19/56

13

RENME FAALYET2

Hasta veya yaralnn vcut scakln lebileceksiniz.

Vcut scakl lmnde kullanlan termometrelerle ilgili resim, videoaratrarak bir rapor hazrlaynzve snf ortamnda arkadalarnzla paylanz.

2. VCUT SICAKLIILMEVital bulgular; vcut scakl, nabz, solunum ve kan basnc bireyin fizyolojik

ilevleri hakknda bilgi verir. Eer fizyolojik ilevlerde herhangi bir deiiklik olursa buvital bulgularn deerlerine yansr. Vcut scakl, nabz, solunum ve kan basnc vcuduetkileyen anormal durumu gsterdiinden hastann gzlenmesi ve salk durumunun tamdeerlendirilmesinde byk nem tar. Bu sebepten bu nemli belirtilere "kardinal

belirtiler" veya "hayati belirtiler" de denir. Bireyin fizyolojik ilevlerini deerlendirmek iinbelirli aralklarla vital bulgularnn deerlendirilmesi gerekir.

2.1. Vcut Scakl lmnde Kullanlan Malzemeler

Mmknse kiiye ait cval cam termometre veya elektronik termometre Eldiven

Alkoll pamuk tamponlar Kuru gazl bez Saniyeli saat Kalem Kayt iin gerekli formlar (vaka kayt formu, hasta gzlem kd)

Resim 2.1: Vcut scakl lmnde kullanlan malzemeler

RENME FAALYET2

AMA

ARATIRMA


20/56

14

2.1.1. Termometre eitleri

Vcut scaklnn llmesinde farkl tipte termometreler kullanlr. Kullanlacaktermometrenin tipi hastann salk durumuna, yana, kurumun politikasna gre deiir.

Vcut scakl lmnde kullanlan termometreler;

Cval cam termometre Elektronik (dijital gstergeli) termometre Disposable (tek kullanmlk) termometre Timpanik membran termometreleridir.

2.1.1.1. Cival Cam TermometreSalk Bakanl, la ve Eczaclk Genel Mdrlnn 22 Ekim 2009 tarihli

genelgesinde cval termometre kullanm ile ilgili u uyar ve aklamalar yer almaktadr.

2.1.1.2. Elektronik (Dijital Gstergeli) Termometre

Elektronik termometre; scaa duyarl alclar olan, pille alan termometre tipidir.Aksiller, oral ve rektal kullanm iin retilmi bir lm aracdr. lm iin hastayaverilmeden nce dmesine baslarak gsterge hazr hle getirilir. Vcut scaklna ulancasinyal verir. Vcut scaklk deeri gstergeden okunur. lm ilemi 1- 2 dakikadatamamlanr. Kullanm son derece kolaydr.

Cval termometreler (beden dereceleri) hastalar, salk personeli, okullaboratuvarlarnda bulunan renci ve retmenler ile nc kiilerin salk vegvenlii asndan tehlike oluturmaktadr.

Bu itibarla, cvaieren termometre (beden derecesi, ate ler) adl rnlerin

piyasaya arz ihtiyaten durdurulmu olup stoklarda,satlan ya da datm zincirindebulunan ve son kullancya henz sunulmam bu rnlerin ilgili mevzuat vestandartta belirtilen ekilde imalatlar ve/veya ithalatlar tarafndan l SalkMdrl grevlileri gzetiminde imha edilmesi,

Salk kurum ve kurulular, okul laboratuarlar gibi kamusal alanda halihazrda kullanlmakta olanlarn yerine mmkn ise cva iermeyen muadillerininkullanlmas mmkn deil ise okul laboratuvarlarndaki termometrelerin kilitlidolaplarda saklanarak retmenlerin gzetiminde eitim ve retimuygulamalarnda kullanlmas, derecelerin krlmas halinde dklen civannkoruyucu eldivenlerle ve bir fra yardm ile az sk bir kaba konulmas, kalan

artklarn ise cvayabsorbe eden eit1i kimyasallar ile temizlenmesi, cvakonulankabn da tehlikeli atk olarak imhaya gnderilmesi ve ortamn havalandrlmas


21/56

15

Resim 2.3: Dijital termometre

2.1.1.3. Disposable (Tek Kullanmlk) Termometre

Son yllarda yaygn olarak kullanlan termometredir. Plastikten yaplm, ince, cildeyaptrlarak kullanlan, zerinde scaklk alclar bulunan lme aracdr. Alclar scaklagre renk deitirir. Vcut scaklk deerini belirlemek iin termometre lm yaplacak

blgeye yaptrlr. 1- 3 dakika beklenir. Renk deitiren alclar saylarak vcut scaklbelirlenir.

Bir kez kullanldktan sonra ikinci kez asla kullanlmaz. Saklanmas srasnda gnenlarndan, s kaynaklarndan uzak bir yerde 30 Cnin altnda saklanmaldr. Elle ya davcut ile temas ettirilmemelidir. Tek kullanmlk olmas nedeni ile enfeksiyon geiininnlenmesinde etkilidir.

Resim 2.4: Tek kullanmlk termometre


22/56

16

2.1.1.4. Timpanik Membran Termometre

Timpanik membran termometreler, otoskoba (kulak muayene arac) benzeyen ve pillealan termometrelerdir. Bu termometrelerin scakla duyarl alc ucu vardr ve lmyapmadan nce alc zerine tek kullanmlk prob yerletirilir. Alc d kulan 1/3lkksmna yerletirilir ve gerekte timpanik membranla temas etmez. Ancak timpanikmembrandan dar yaylan kzl tesi nlar lerek vcut scakl deerini belirledii iin

bu adla anlmaktadr. Alclar hassastr. Sk sk kontrol edilmelidir.

Resim 2.5: Timpanik membran termometre

2.2. Vcut Scakl lme Yollar

Hasta veya yaralnn vcut scakl aadaki yollar ile llr:

Aksiller (koltuk alt) yol Oral (az ii) yol

Rektal yol

Timpanik membran yol

2.2.1. Aksiller Yolla Vcut Scakl lme

Vcut scakl lmnde en sk olarak kullanlan blge aksiller blgedir. Enfeksiyontama riski dk olduu iin gvenilir bir yoldur. Aksiller yolla elde edilen vcut scakldeeri oral ve rektal yola oranla daha dktr. nk koltuk alt hem da ak bir blgedirhem de damarlanmas dilaltve rektal blge mukozasna gre daha azdr.

Aksiller yolla vcut scakl lme teknii aadaki gibidir:


23/56

17

Eller ykanp eldiven giyilir.

Hastaya yaplacak uygulama hakknda bilgi verilir ve ilem iin izin alnr. birlii yaplr. Malzemeler iin uygun ve temiz bir alan seilir ve kolay ulalabilecek bir yere

yerletirilir. Hasta veya yaralnn bulunduu ortama gre etrafna perde ya da paravan

ekilir. Hastann aksiller blgesi deerlendirilerek hastann ok zayf olup olmadna

baklr. ok zayfsa aksiller yolla vcut scakl llmez.

Koltuk altnda kzarklk, ak yara vb. enfeksiyonbelirtisi olup olmadkontrol edilir. Yara ve enfeksiyon varsa aksiller yoldan vcut scaklllmez.

Hasta veya yaralya oturur ya da srtst yat pozisyonu verilir. Koltuk altnn akta kalmas salanr. Koltuk altnn nemli olup olmad kontrol edilir. Nemli ise gazl bezle tampon

edilerek kurulanr.

Resim 2.6: Aksiller blgenin tampon edilerek silinmesi

Cval termometre klfndan karlr, cvasz blmden tutularak alnr. Alkollpamukla cval taraftan dier uca doru silinir.

Resim 2.7: Termometrenin klfndan karlp temizlenmesi

Termometre gz hizasnda okunarak cva seviyesi kontrol edilir. Rahat

grebilmek iin termometre parmaklar arasnda ne arkaya evrilir. ayet 35


24/56

18

Cden yksekse cval olmayan taraftan ba ve iaret parmaklar arasnda

tutarak 35 C ye dnceye kadar kuvvetlice bilekten sallanr.

Resim 2.8: Termometrenin okunarak cva seviyesinin kontrol edilmesi vetermometrenin cvaseviyesinin drlmesi

Termometrenin cval ya da alc olan blm, hasta veya yaralnn koltuk altnaiki deri arasnda kalacak ekilde yerletirilir ve kol dirsekten katlanarakgsnn zerine konur; bylece termometre sabitletirilir ve hava ile temaskesilir.

Termometre koltuk altna konulduktan sonra cval termometre iin 5- 10 dk.elektronik termometre iin sinyal verene kadar beklenir.

Resim 2.9: Termometrenin koltuk altna yerletirilmesi ve bekletilmesi

Hasta veya yaralnn kolu gevetilerek termometre alnr. Termometre gz dzlemine paralel tutulur. Cva stunu grlnceye kadar

yavaa ne arkaya evrilir. Cva seviyesi okunur. Elektronik termometrede isedijital gstergedeki deer okunur.

Ykselmi olan cva seviyesi, tekrar 35 Cnin altnda olacak ekilde drlr.

Termometre, dezenfektan solsyonla silinerek temizlenir. Bireysel ise kabna;genel kullanlyorsa dezenfektan solsyon bulunan kabn iine konur.

Hastann giyinmesine yardm edilir ve rahat edecei bir pozisyon verilir. Malzemeler ortamdan uzaklatrlr ve uygun biimdetemizlenir ya da atlr.

Eldiven karlr ve eller ykanr.


25/56

19

lm yaplan blge ve lm sonucu gerekli belgelere kaydedilir (vaka kayt

formu, hasta gzlem kd vb.).

Sonu, uygunsa hasta ile paylalr.


26/56

20

Aksiller yolla vcut scakl lmede dikkat edilecek hususlar aadaki gibidir:

Hasta veya yaralnn vcut scakl lm yaplrken ayakta olmamal. Koltuk alt terli olmamal. Koltuk alt terli ise tampon edilerek silinmeli, silme ilemi blgedeki kan

akmn deitireceinden bir sre bekledikten sonra vcut scakl lmyaplmal.

Termometre amarlar arasna skmamal, amarlarla temas etmemeli. Gereken sre bekletilmeli (510 dk.). Hasta veya yaralnn vcut scaklnnkorunmasna zen gsterilmeli.

2.2.2. Oral Yolla Vcut Scakl lme

Vcut scakl lmnde sklkla kullanlan bir yoldur. Dilalt blgesindeki kandamarlar yzeye yakn olduu iin doru ve abuk deer verir. Bu yolun kullanlabilmesiiin bireyin bilinci yerinde olmaldr. Bilin yerinde olmazsa termometreyi srabilir.

Oral yolla vcut scakln lme teknii aadaki gibidir:

Malzemeler hazrlanr. Eller ykanr ve eldiven giyilir. Hastann korku ve endielerini azaltmak, rahatlatmak, ibirlii yapmak amac

ile yaplacak ilem hakknda bilgi verilir.

Cval cam termometre, dezenfektan bir solsyonda saklanyorsa souk su ileykanr, durulanr ve kurulanr.

Cval cam termometre, gz hizasnda yatay olarak tutulur ve cva seviyesikontrol edilir.

Termometrenin cva seviyesi 35 Cye dnceye kadar el bilekten kuvvetli birekilde sallanr.

Hasta veya yaralya oturur ya da yatar pozisyon verilir. Cval cam termometrenin cval ksm veya elektronik termometrenin alc

ksm hastann dilaltna sa ya da sol bolua yerletirilir.

Resim 2.10: Termometrenin dilaltna yerletirilmesi


27/56

21

lm sresince hastann dudaklarnn kapal olmas salanr. Termometreyi

srmamas, konumamas hatrlatlr.

Cval cam termometre iin 3- 5 dk. elektronik termometre iin sinyal verinceyekadar beklenir.

Resim 2.11: Termometrenin dilaltndan alnmas

Termometre alnarak az sekresyonlar pamuk tamponla elle tutulan blmdencval ksma doru silinir.

Resim 2.12:Termometrenin temizlenmesi

Cval cam termometre gz dzlemine paralel tutularak okunur. Elektroniktermometrede ise dijital gstergedeki deer okunur.

Ykselmi olan termometrenin cva seviyesi 35 Cye drlr. Termometre, dezenfektan madde ile temizlenir ve kabna konur.

Malzemeler, ortamdan uzaklatrlr ve uygun biimde temizlenir ya da atlr. Eldiven karlr ve eller ykanr. lmn yapld yol belirtilerek gerekli belgelere kaydedilir (vaka kayt

formu, hasta gzlem kd). Sonu, uygunsa hasta ile paylalr.

Oral yolla vcut scakl lm; scak, souk yiyecek iecek alanlarda, sigarakullananlarda ve sakz ineyenlerde, 30 dk. sonra yaplr.


28/56

22

Aadaki durumlarda, oral yolla vcut scakl lm yaplmaz.

Bilinsiz hastalarda, mental gerilii olanlarda, bebek ve ocuklarda Solunumu azdan yapanlar ve oksijen tedavisi alanlarda Az ve burun ameliyat olanlar veya aznda yara olanlarda Konvlsiyonu (havale) olan hastalarda

2.2.3. Rektal Yolla Vcut Scakl lme

Oral ya da aksiller yolla vcut scakl llemeyen hastalarda, bebeklerde,ocuklarda, bilinsiz ve zayf hastalarda vcut scakl rektal yolla llebilir. Bebeklerde,termometrenin cval ksmnn rektum duvarn perfore etme riski olduundan ok dikkat

edilmelidir. Rektal yolla vcut scakl lmnde kullanlan termometrenin cval ksmdaha ksa ve yuvarlaktr.

Rektal yolla vcut scakl lme teknii aadaki gibidir:

Gerekli malzemeler hazrlanr. Rektal yolla vcut scakl lmnde diermalzemelere ek olarak tuvalet kd ve rektal mukozaya zarar vermemek iinsuda eriyen kayganlatrc jel hazrlanr.

Eller ykanr ve eldiven giyilir. lem hakknda bilgi verilir. Hasta veya yaralnn bulunduu ortama gre etrafna perde ya da paravan

ekilir.

Termometre saklama kabndan alnr. Dezenfektan solsyonda saklanyorsasouk su ile durulanr ve kurulanr.

Termometre gz hizasnda tutularak cva seviyesi kontrol edilir. Cva seviyesi35 Cye drlr.

Termometrenin cval ksmndan itibaren 2,5- 3,5 cm blmne kayganlatrcjel uygulanr.

Yetikinlerde;

Hasta veya yaral yan yatrlr. Anal blge grlecek ekilde alt taraftaki

kyafetleri alr. Alttaki bacak dz uzatlr, stteki bacak dizden katlanarak hafif ne doru

ekilir. Bir elle ans aa kartmak iin st kala hafife yukarya kaldrlr. Hasta veya yaral anlayabilecek durumda ise derin bir nefes alp vermesi

sylenerek eksternal anal sifinkterin almas salanr; bylecetermometre anse daha kolay yerletirilir.

ocuklarda ve bebeklerde;

Srt st yat pozisyonu verilir.

Ayak bileklerinden tutarak hafife yukar kaldrlr.


29/56

23

Termometre, ansten ieriye doru ilerletilerek rektuma yerletirilir.

Termometre, yaklak olarak bebeklerde 1 cm, ocuklarda 2 cm, yetikinlerdeise 3,5 cm ilerletilir. Bilinsiz hastalarda ve bebeklerde, termometre elle tutularak 2- 4 dk. bekletilir.

Resim 2.13: Bebeklerde rektal yolla vcut scakl lme

Termometre alnarak cval hazneye doru (temizden kirliye) silinir. Termometre gz hizasnda yatay ekilde tutularak cva seviyesi okunur. Kayganlatrc jel ve atklar temizlemek iin anal blge gazl bezle silinir.

Cval termometre, sabun ve lk su ile ykandktan sonra durulanp dezenfektanmadde ile temizlenerek kabna yerletirilir. Malzemeler ortamdan uzaklatrlp uygun biimde temizlenir ya da atk

kutusuna atlr. Eldivenler karlr, eller ykanr. Vcut scaklnn rektal yoldan alnd belirtilerek alnan sonu gerekli

belgelere kaydedilir (vaka kayt formu, hasta gzlem kd). Sonu, uygunsa hasta ile paylalr.

Rektal yoldan vcut scakl lmededikkat edilecek hususlar aadaki gibidir:

Rektum ameliyat olanlarda, ishalli durumlarda, perianal blgede kzarklk,yara vb. durumlarda, defekasyondan hemen sonra bu yolla lm yaplmaz. Rektal yolla vcut scakl elektronik termometre ile llecekse termometre

varsa kendine zg disposable klfa yerletirilmelidir ve klfa kayganlatrcjel uygulanmamaldr, nk doru sonu alnmasn engeller.

Cval termometre, rektal yolla kullanm ncesinde u ksmna kayganlatrcjel srlmelidirve rektal mukozay zorlamadan yerletirilmelidir.


30/56

24

2.2.4. Timpanik Membran Yolla Vcut Scakl lme

Timpanik membran termometrenin alc ucu d kulak kanalnn 1/3 d blmneyerletirilerek vcut scakl llr. zellikle ocuklarda kullanlan bir yoldur.

Timpanik membran yolla vcut scakl lme teknii aadaki gibidir:

Kullanlacak olan malzemeler (timpanik membran termometre ve disposableprob) hazrlanr.

Eller ykanp eldiven giyilir. Hastaya veya yaknna yaplacak ilem aklanr. Hastann gveni salanr.

birlii yaplr. Termometre alnr ve arj durumundan lm durumuna getirilir.

Termometreye tek kullanmlk prob taklr.

Resim 2.14:Termometreye prob taklmas

Hasta veya yaralnn ba, kendinizdenuzak tarafa yan dndrlr ve rahat birpozisyon almas salanr.

Kulak yolunu dz hle getirmek iinyetikinlerde kulak kepesi yukar ve geri;ocuklarda ve bebeklerde aa ve geri ekilir.

Resim 2.15: Yetikinlerde ve ocuklarda kulak yolunun dz hle getirilmesi


31/56

25

Timpanik termometrenin sap, eneyi gsterecek ekilde kiinin kulana

yerletirilir ve kulak serbest braklr.

Resim 2.16: Termometrenin kulaa yerletirilmesi

Prob, kulaa yerletirildiinde termometre sabit tutulur. Elle tutulan ksmdaki scaklk deerini okumay balatacak dmeye baslr. Aletin ekrannda vcut scakl deerinin grlmesi beklenir. Genellikle 2 sn.

iinde sinyal sesi duyulur. Alet kulaktan dikkatli bir ekilde alnr ve alet zerindeki vcut scakl deeri

okunur.

Resim 2.17: Timpanik termometrede sonucun okunmas

Aletin prob ucunu kartan dmeye baslr ve prob ucu atk kutusuna atlr. Termometre yerine yerletirilir. Baka lm yaplmayacaksa lme

durumundan arj durumuna getirilir. Eldiven kartlp eller ykanr. Elde edilen scaklk deeri, gerekli belgelere kaydedilir. Timpanik membran

yolu ile alnd kaydedilmelidir.

Eer uygunsa hastaveya yaknlarile sonu paylalr.


32/56

26

UYGULAMA FAALYET

Hasta veya yaralnn vcut scakln lnz.

lem Basamaklar nerilerAksiller yolla vcut scakl llecekse

Malzemeleri hazrlaynz. Malzemelerin hastann ihtiyalarna ve

lm yaplacak blgeye uygunolmasna dikkat ediniz.

Ellerinizi ykayp eldiven giyiniz.

Mikroorganizmalarn yaylmasnengelleyeceinden mutlaka hijyene

nem veriniz. Enfeksiyonlardan korunmak iin eldiven

giyiniz.

Hastaya yaplacak uygulama hakkndabilgi veriniz.

Hasta ile iletiim kurarken gler yzlolmay unutmaynz.

Hasta veya yaralnn bulunduu ortamagre etrafna perde ya da paravanekiniz.

Hastann mahremiyetine sayggsteriniz.

mesini engelleyiniz.

Koltuk altnda kzarklk, yara vb.enfeksiyon belirtileri olup olmadnkontrol ediniz.

Koltuk altnda enfeksiyon varsa bu

blgeden lm yapmaynz.

Hastaya oturur ya da srtst yatpozisyonu veriniz.

Ayakta olmamasna dikkat ediniz.

Koltuk altnn akta olmasnsalaynz.

Hastay tmemeye dikkat ediniz.

Koltuk altnn nemli olup olmadnkontrol ediniz. Nemli ise gazl bezletampon ederek kurulaynz.

Koltuk alt nemli ise doru sonualmanz engelleyecei iin dikkatediniz.

Koltuk alt kurulanrken srterekkurulamamaya zen gsteriniz.

Termometreyi kabndan karnz vecvasz blmnden tutunuz.

Cval blmden tutulmas lm yapankiinin vcut scaklnn cva seviyesinietkilemesine neden olacandan dikkatediniz.

Alkoll pamukla cval taraftan dieruca doru siliniz.

Mikroorganizmalarn geiiniengelleyecei iin buna dikkat ediniz.

Termometreyi gz hizasnda okuyarakcva seviyesini kontrol ediniz.

Rahat grebilmek iin termometreyiparmaklar arasnda ne arkaya eviriniz.

Termometrenin cva seviyesi 35 Cyednceye kadar kuvvetlice bilektensallaynz.

Cvann 35 Cnin altnda olmas vcutscaklnn doru llmesini salar.Hatal lm engeller. Dikkat ediniz.

UYGULAMA FAALYET


33/56

27

Termometrenin cval ya da alc olan

blmn hasta veya yaralnn koltukaltnda iki deri arasna gelecek ekildeyerletiriniz.

Termometrenin doru yerletirilmesine

dikkat ediniz. Termometrenin amarlarn arasna

skmamasna dikkat ediniz.

Termometre yerletirildikten sonra hastaveya yaralnn kolunu dirsektenkatlayarak gsnn zerine koyunuz.

Termometreyi koltuk altndasabitletirerek hava ile temasnnleyiniz.

Cval termometre iin 5- 10 dk.elektronik termometre iin sinyalverinceye kadar bekleyiniz.

Cval termometreyi koyduunuz andasaate bakmay unutmaynz.

Yeterli sre bekleyerek vcutscaklnn doru llmesini

salaynz.

Hasta veya yaralnn kolunu gevetiptermometreyi alnz.

Termometreyi drmemeye dikkatediniz.

Termometrenin cval ksmna ya daalc ksmna dokunmaynz.

Cval termometreyi gz dzlemineparalel tutarak stunun sonundaki cvaseviyesini okuyunuz.

Cva stununu grnceye kadar yavaane arkaya doru eviriniz.

Ykselmi olan cva seviyesini tekrar 35Cnin altnda olacak ekilde drnz.

Sonraki lmler iin termometreyi 35Cnin altna drmeyi unutmaynz.

Dereceyi dezenfektan solsyonla silerektemizleyiniz, kabna yerletiriniz.

Mikroorganizmalarn yaylmasnnlemek iin kabna koymadan ncemutlaka temizleyiniz.

Bireysel ise kabna; genel kullanlyorsadezenfektan solsyon bulunan kabniine koyunuz.

Oral yolla vcut scakl llecekse

Termometrenin cval ksmn hastanndilaltna sa ya da sol boluayerletiriniz.

Termometreyi doru ekildeyerletiriniz.

lm sresince bireyin dudaklarnnkapal olmasn salaynz.

Hastaya termometreyi srmamasn vekonumamasn hatrlatnz.

Cval cam termometre iin 3- 5 dk.elektronik termometre iin sinyalverinceye kadar bekleyiniz.

Termometrenin uygun sre sonundaalnmas, vcut scaklnn dorullmesini salayacandan bunadikkat ediniz.

Termometreyi alarak azsekresyonlarn pamuk tamponla elletutulan ksmdan cval ksma dorusiliniz.

Termometrenin silinmesi cvaseviyesinin daha iyi grlmesini

salayacandan zen gsteriniz.


34/56

28

Cval termometreyi gz dzlemine

paralel tutarak stunun sonundaki cvaseviyesini okuyunuz.

Termometreyi iki parmak arasnda

evirmeniz cva seviyesini kolaygrmenizi salayacandan buna dikkatediniz.

Rektal yolla vcut scakl llecekse Termometrenin hazne ksmndan

itibaren 2,5- 3,5 cmlik blmnekayganlatrcjel srnz.

Kayganlatrc jel, termometreyi dahakolay yerletirmenizi salarunutmaynz.

Hasta, yetikin ise yan yat pozisyonuveriniz.

Hasta ile iletiim kurmay unutmaynz.

Sadece anal blge akta kalacak ekildeuygulama yaplacak blgeyi anz.

Hastay incitmemeye dikkat ediniz. Mahremiyet hislerine sayg duyunuz.

Alttaki baca dz, stteki bacakatlayarak hafif ne doru ekiniz.

Bu pozisyonun termometreyi daha kolay

yerletirmenizi salayacanunutmaynz.

Bir elinizle ans aa kartmak iinst kalay hafife yukarya kaldrnz.

Eksternal anal sifinkterin almasnsalamak iin hasta veya yaralyaanlayabilecek durumda ise derin birnefes alp vermesini sylemeyiunutmaynz.

ocuklarda ve bebeklerde srt st yatpozisyonu veriniz.

Ayak bileklerinden tutarak hafifeyukar kaldrmay unutmaynz.

Termometreyi ansten ieriye doruzorlamadan ilerleterek rektumayerletiriniz.

Termometreyi yaklak olarakbebeklerde 1 cm, ocuklarda 2 cm,yetikinlerde ise 3,5 cm ilerletiniz.

Termometrenin fazla ilerletilmesirektum duvarn zedeler. Dikkatliolunuz.

Bilinsiz hastalarda ve bebeklerdetermometreyi elle tutmay unutmaynz.

Cval termometreyi 2- 4 dk. elektroniktermometreyi ise sinyal verene kadar

bekletiniz.

Doru sonucu almak iin yeterli srebeklemeye dikkat ediniz.

Termometreyi alp cval hazneye dorupamuk tamponla temizleyiniz.

Cva seviyesini kolay grebilmek iinatklar temizlemeyi unutmaynz.

Cval hazneye doru temizlenmesimikroorganizmalarn bulamasnengeller, unutmaynz.

Termometreyi gz hizasnda yatayekilde tutarak cva seviyesiniokuyunuz.

Termometreyi parmaklar arasnda cvaseviyesini doru okuyuncaya kadareviriniz.

Aldnz deeri unutmaynz.

Kayganlatrc jel ve atklartemizlemek iin anal blgeyi siliniz.

Bireyin kendini temiz ve rahat

hissetmesini salaynz.


35/56

29

Cval termometreyi sabun ve lk su ile

ykadktan sonra durulayp dezenfektanmadde ile temizleyerek kabnayerletiriniz.

Termometredeki dk ve kalntlarntamamen temizlenmesini salaynz.

Timpanik yolla vcut scakl llecekse

Termometreyi lm durumunagetiriniz.

Termometreyi arj durumundan lmdurumuna getirmeyi unutmaynz.

Termometreye tek kullanmlk probtaknz.

Mikroorganizmalarn tanmasnnlemek iin her lmde probdeitiriniz.

Hastann ban, kendinizden uzak tarafayan dndrnz ve rahat bir pozisyon

almasn salaynz.

Hastann ban kendinizden uzak tarafa

dndrrken dikkat ediniz.

Kulak yolunu dz hle getiriniz.

Yetikinlerde kulak kepesini yukar vegeri ekiniz.

ocuklarda kulak kepesini aa ve geriekiniz.

Timpanik termometreyi kulaayerletiriniz ve kula serbest braknz.

Termometrenin sap eneyi gsterecekekilde kiinin kulana yerletirmeyedikkat ediniz.

Probu kulaa yerletirdiinizdetermometreyi sabit tutunuz.

Termometreyi sabit tutmak doru sonualmamz salar. Unutmaynz.

Elle tutulan ksmdaki scaklk deeriniokumay balatacak dmeye basnz.

Scaklk deerini lebilmek iin balatdmesine basmay unutmaynz.

Sinyal sesini bekleyiniz. Sinyal sesini dikkatli dinleyiniz.

Aleti kulaktan dikkatli bir ekilde alaraksonucu okuyunuz.

Aleti kartrken kulak zarna zararvermeyiniz.

Aletin probunu karnz. Prob ularn atk kutusuna atnz.

Termometreyi yerine yerletiriniz. Termometreyi arj durumuna getirmeyi

unutmaynz. Malzemeleri ortamdan uzaklatrnz ve

uygun biimde temizleyiniz ya da atkkutusuna atnz.

Kullanlan kirli malzemeleri hasta

odasnda unutmaynz.

Eldiveni karnz, ellerinizi ykaynz. Eldivenleri uygun ekilde tbbi atk

torbasna atmay unutmaynz.

lm sonucunu gerekli belgelerekaydediniz.

lm blgeleri arasnda farkllklarolduunu unutmaynz.

Sonucu uygunsa hasta ile paylanz.

Hasta ile konuarak rahatlamasnsalaynz.


36/56

30

LME VE DEERLENDRME

Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz.

1.

Aadaki durumlardanhangisinde, aksiller yolla vcut scakl lm yaplamaz?A)ok zayf hastalardaB)shali olan hastalardaC)Bilinsiz hastalardaD)Rektum ameliyat olanlardaE)

Srekli kusmas olanlarda

2.

Aadaki durumlardan hangisinde, oral yolla lm yaplabilir?A)

Bilinsiz hastalardaB)ok zayf hastalardaC)Azdan solunum yapanlardaD)

Az ya da burun ameliyat olanlardaE)

Bebek ve ocuklarda

3. Aadaki durumlarn hangisinde vcut scakl, rektal yoldan llr?

A)

Rektum ameliyat olanlardaB)

shali olanlardaC)

Defekasyondan hemen sonra

D)

Oral ya da aksiller yoldan lm yaplamad durumlardaE)Perianal blgede kzarklk, yaravarlnda

4. Rektal yolla vcut scakl lmnde derece konulduktan sonra beklemesresi ka dakikadr?A)2- 4 dk.B)

5- 10 dk.

C)

3- 5 dk.D)8- 10 dk.

E)7- 8 dk.

5.

Timpanik yolla vcut scakl lme ile ilgili aadakilerden hangisi, yanltr?A)

Bireyin ba lm yapan kiiden uzak tarafa evrilir.B)

lem yapmadan nce kulak yolu dz hle getirilir.C)Kulak yoluna zarar vermemek iin probun ucuna kayganlatrc jel srlr.D)Vcutscakl lm sresi 1- 2 saniyedir.E)

Normal scaklk deeri ls 36,5- 37,5 Cdir.

DEERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevapverirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.

Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetinegeiniz.

LME VE DEERLENDRME


37/56

31

RENME FAALYET3

Hasta veya yaralnn nabzn alp sayabileceksiniz.

Nabz alnan arterleri aratrnz. Nabzn normal deerlerini aratrarak bir rapor hazrlaynz. Sonucu

arkadalarnzla tartnz.

3. NABIZ SAYMA

3.1. Nabz

Kalbin her sistol ile kan aorta atlrken oluan basn, dolam sistemindeki arterduvarlarnn genilemesi ve kaslmas ile dengelenmeye allr. Arter duvarlarnda aorttan

balayan bu genileme ve kaslmalar, dalgalar hlinde yaylarak arterlerin distal ucuna kadarular. Yzeysel arterler palpe edildiindedalgalar hlindeki bu atmlar hissedilir. Hissedilen

bu atmlara nabz denir.

Bir baka deyile nabz, kalbin sol ventriklnn sistol ile aorta atlan kann damarduvarna yapt basncn deri zerinde palpasyonla hissedilmesidir. Nabz kalp hznn veritminin gstergesidir. Nabz hz, 1 dakikadaki kalp vuru saysdr.

3.1.1. Nabzn zellikleri

Nabzn zellikleri; nabz hz, nabz ritmi, nabz hacmi olarak ele alnr. Nabzdeerlendirilirken bu zelliklere dikkat edilmelidir.

Nabz Hz

Kalbin bir dakikadaki atm saysdr. Yetikinlerde istirahat hlinde normal nabz hzdakikada 60- 100 atmdr. Bebek ve ocuklarnnabz says daha hzl iken ya ilerledikenabz says azalr. Bu nedenle nabz deerlendirilirken kiinin yana gre nabz saylar

bilinmelidir.

Ya Nabz Hz/ Dakika OrtalamaYenidoan 120- 160 140

Bebek 100- 140 120

ocuk 80- 120 100Yetikin 60- 100 80

Tablo 3.1: Normal nabz hzlar

AMA

ARATIRMA

RENME FAALYET3


38/56

32

Taikardi: Nabz saysnn yetikinler iin dakikada 100n zerinde olmasna

taikardi denir.Bradikardi: Nabz saysnn yetikinler iin dakikada 60n altnda olmasna

bradikardi denir.

Nabz hzn etkileyen faktrleraadaki gibidir:

Egzersiz: Fiziksel aktivitelerin artmas ile kalp atm hz artar. Hipertermi: Yksek ate metabolik hz artrarak nabz hzn artrr. Hipotermi

nabz hzn azaltr. Akut ar ve anksiyete: Akut ar ve anksiyete sempatik uyar oluturur ve

nabz hznartrr.

Kronik ve uzun sren ar: Uzun sren ve kronik ar parasempatik uyarolutururve nabz hzn yavalatr.

lalar: Baz ilalar nabz hzn etkiler. rnek:Dijital ve beta- blokerler kalpatm hzn azaltrken atropin hzlandrr.

Ya: Nabz hz yenidoan dneminden puberte ve erikin dnemine doruazalr. Yenidoanlarda nabz says dakikada 120- 160 atm iken yetikinlerde60- 100 atmdr.

Metabolizma: Hipertiroidizm, nabz hzn artrrken hipotiroidizm nabz hznazaltabilir.

Kanama: Kan kayb, sempatik uyarm nedeniyle nabz hzn artrr.

Postr deiiklii: Ayakta durma ya da oturma nabz hzn artrrken uzun sreyatma nabz hzn azaltr.

Nabz Ritmi

Kalp atmlar normalde birbirinin ard sra ve dzenli aralklarla oluur. Hissedilenkalp atmlar arasndaki sre dzenli ve birbirine eittir. Buna regler (dzenli) nabzdenir.Atmlar aras srenin ksa ya da uzun olmas veya baz atmlarn aralarda hissedilmemesidurumuna aritmi (ritim bozukluu) denir.

Nabz Hacmi (Dolgunluu)

Sol ventrikln her sistolnde perifere gnderilen kan miktar nabzn dolgunluunubelirler. Nabzn dolgunluk derecesi sol ventrikln sistol gcn ifade eder. Normalde nabzdolgundur ve kolay palpe edilir. Baz durumlarda nabzn dolgunluu deiir. Kan volmarttnda kann arter duvarna yapt basn artar dolaysyla nabz daha dolgun hissedilir.Bu duruma dolgun nabzdenir. rnek:Ateli hastalklarda kan hacmi artar.

Baz durumlarda nabz ok hzlanr ve zor palpe edilir. Parmaklarn hafif basnc ilehissedilemez, bu nabz trne filiform (ipliksi) nabz denir. Bu durumda, genellikle nabzsays 130un zerine kar. rnek: ok, kalp yetmezlii, kanama ya da ar sv kaybdurumunda filiform nabz grlr.


39/56

33

3.2. Nabz Alnan Arterler

Nabz, deri yzeyine yakn geen ve altnda kemik bulunan arterlerden alnr. Nabzalnan arterlerin ou, komu olduu kemiin adn alr. Bu arterlerin tmnden alnan nabz

periferik nabz olarak tanmlanr ve palpasyonla alnr.Ayrca stetoskop kullanarak kalbinapeksinden nabz alnr.

Vcutta nabz alnan arterler unlardr:

Temporal arter

Karotis arter Brakial arter

Radial arter Femoral arter

Popliteal arter

Posterior tibial arter Dorsalis pedis arter

ekil 3.1: Nabz alnan arterler


40/56

34

Temporal arter

Bata temporal kemik zerinde, gzn yan hizasnda, akak blgesindedir. ocuklardanabz saymndakullanlan uygun bir blgedir.

Karotis arter

Boyunda, sternokleidomastoid kas ile trakea arasnda yer alr. Bu arterin yerinibulmak iin nce iaret parma ile tiroid kkrdak palpe edilir, sonra el yana doru kaydrlrve trakea ile sternokleidomastoid kas arasnda kalan olua ikiya da parmak yerletirilir.

Kardiak arrest, ok ve dier blgelerden nabz hissedilemedii durumlarda nabz

almak iin en uygun blgedir. Kalbe yaknl ve byk bir damar olduu iin dahadolgundur.

Brakial arter

Antekubital fossada, biceps ve triceps kaslarn arasnda bulunur. nkol blgesindekidolamn deerlendirildii ve kan basncnn llmesi srasnda stetoskobun yerletirildii

blgedeki arterdir.

Radial arter

n kolda bilein i ksmnda bulunur. Parmaklarda kan dolamnndeerlendirilmesinde periferik olarak nabz zelliklerinin en kolay hissedildii ve en skkullanlan arterdir.

Resim 3.1: st ekstremitede nabz alnan arterler

Femoral arter

Her iki inguinal ligamentin altnda, simfizis pubis ve spina iliaca anterior speriorarasnda bulunur. Kardiyak arrest ya da ok durumunda nabz dier blgelerdenalnamadnda ve uyluk blgesinde kan dolamnn deerlendirilmesinde kullanlr.

Popliteal arter

Her iki popliteal ukurda dizin arkasnda bulunur. Alt bacak blgesinde dolamn

deerlendirilmesinde kullanlr.


41/56

35

Posterior tibial arter

Her iki ayak bileinin i yzeyinde, medial malleolusun stndedir. Ayakta kandolamnn deerlendirilmesinde kullanlr.

Dorsalis pedis arter

Birinci ve ikinci ayak parma, ekstansr tendonun arasnda bulunur. Ayakta kandolamnn deerlendirilmesinde kullanlr.

Resim 3.2: Alt extremitelerde nabz alnan arterler


42/56

36

3.3. Periferik Arterlerden Nabz Sayma

Nabz saymada ama, kalbin almas hakknda bilgi edinmek, nabz hzn, ritminidolgunluunu belirlemek, ate ve solunum hz ile nabz arasndaki ilikilerideerlendirmektir. Yetikinlerde ve ocuklarda en ok nabz alnan blge radial arterdir.nk radial arter daha kolay lokalize edilir ve hissedilir. Bebeklerin nabzndeerlendirmede ncelikle brakial arter, alternatif olarak da femoral arter kullanlr.

3.3.1. Radial Arterden Nabz Sayma

Nabz saymak iin gerekli olan malzemelerunlardr:

Saniyeli saat ya da dijital saat

Kayt iin gerekli belgeler (vaka kayt formu, hasta gzlem kd) Eldiven

Radial arterden nabz sayma teknii aadaki gibidir:

Malzemeler hazrlanr. Eller ykanp eldiven giyilir. Hastaya yaplacak ilem hakknda bilgi verilir. lem iin hastadan izin alnr. Hasta veya yaralyasrtst yat veya oturur pozisyonverilir. Hasta veya yaral yatar pozisyonda ise nabz saym yaplacak kol gvdeye

paralel olacak biimde vcudun yanna uzatlr. Oturur pozisyonda ise nabz

lm yaplacak kol, gs zerine yerletirilir. Nabz saym yaplacak blgeakta braklr.

Resim 3.3: Radial arterden nabz alma

Nabz almak iin iaret, orta ve yzk parmak ular radial arter zerine konur. Nabz atlarn hissedinceye kadar parmak ular palpe edilen arter zerine

bastrlr. Uygulanan basncn fazla olmas nabzn hissedilmesini engeller. Atmlar net hissedildii anda nabz ritmi ve dolgunluu deerlendirilir. Saatin saniye gstergesi kontrol edilir. Atmlar dzenli ise 30 sn. saylr ve 2 ile

arplr. Nabz dzensizse ya da ilk defa saylyorsa 1 dk. sresince saylr. Hasta veya yaralya rahat edebilecei bir pozisyon verilir. Eldiven karlp eller ykanr.

Hangi yolla nabz saym yapld belirtilerek gerekli belgelere kaydedilir (vakakayt formu, hasta gzlem kd).


43/56

37

3.3.2. Dier Arterlerden Nabz Sayma

Karotis, temporal, brakial, femoral, dorsalis pedis, popliteal ve posterior tibialarterlerden nabz alnrken radial arterden nabz almada kullanlan tekniin ayns uygulanr.

Resim 3.5: Temporal arterden nabz alma

Resim 3.6: Karotis arterden nabz alma

Resim 3.7: Brakial arterden nabz alma Resim 3.8: Popliteal arterden nabz alma


44/56

38

Resim 3.9: Dorsalis pedis arterden nabzalma

Resim 3.10: Posterior tibial arterden nabz

alma

Resim 3.11: Bebeklerde brakial arterden ve femoral arterden nabz alma

Nabz almada dikkat edilecek hususlar aadaki gibidir:

Nabz alrken hzna, ritmine ve dolgunluuna dikkat edilir. Nabz saymadan nce hastann genel durumu ve nabz hzn etkileyecek

faktrler (ya, egzersiz, yorgunluk, yemek yeme gibi) deerlendirilir. Eer hastaherhangi bir aktivitede bulunmusa 20- 30 dk. dinlendirilir. Aksi hlde kalpatmlar hzl olduu iin doru sonu alnamaz.

Taikardi, filiform nabz, bradikardi, aritmi gibi durumlarda, yeni doanlarda veilk defa saylyorsa nabz daima 1 dk. sresince saylr.

ocuklarda nabz alma ilemi vcut scakl lmnden nce yaplr. nk ocuk alar ya da huzursuz olursa nabz lm doru yaplamaz.

Arterio- venz fistl (cerrahi yntemle bir ven ve bir arterin birletirilmesi)yaplm arter zerinden nabz alnmaz.

Nabz alnacak blgeye gre hastaya pozisyon verilir. Hastaayakta iken nabzalnmaz.

Nabz alnan arterin kalp seviyesinde olmasna zen gsterilmelidir. Karotis arterden nabz alnrken hasta solunum skntsna girebileceinden arter

zerine fazla bastrlmazve kesinlikle ift tarafl alnmaz.


45/56

39

Bebeklerde karotis arterden nabz alnmas nerilmez.nkboyun ksa olduu

iin bulunmas zordur. Ayrca hava yoluna bas yaparak solunumuengelleyebilir.

3.4. Kalbin Apeksinden Nabz Sayma

Bebeklerde ve ocuklarda sklkla kullanlan bir yoldur. Kalp zerine etki eden ilalarvermeden nce ve sonra aritmide ve 2- 3 ya alt ocuklarda mutlaka kalbin apeksindennabz alnmaldr. Atmn kalbin apeksinden alnmas zellikle dzensizliklerinhissedilmesinde ok nemlidir. Kalbin apeksinden nabz oskltasyonla (stetoskopladinlenmesi) alnr.

Kalbin apeksinden nabz alnrken u malzemeler kullanlr:

Stetoskop

Saniyeli ya da dijital saat Alkoll pamuk tamponlar Kalem

Kayt iin gerekli belgeler (vaka kayt formu, gzlem kd) Eldiven

Kalbin apeksinden nabz saymateknii aadaki gibidir:

Malzemeler hazrlanr. Eller ykanr, eldiven giyilir. Hastaya yaplacak olan ilem hakknda bilgi verilir. lem iin hastadan izin

alnr, ilem esnasnda konumamas gerektii hastaya hatrlatlr. Yatak etrafna perde ya daparavan ekilir. Hastaya srtst yatar veya otururpozisyon verilir. Stetoskobun kulaklklar ve diyafram ksm alkoll pamukla silinir.

Resim 3.12: Stetoskobun kulaklnn silinmesi


46/56

40

Gs blgesi alr ve kalbin apeks blgesi belirlenir. Kalbin apeksini

belirlemek iin yetikinlerde sol klavikulann orta hattndan aa doru hayalidik bir izgi izilir. Bu izginin 4.- 5. kosta aral ile kesitii nokta kalbinapeksi olarak belirlenir. 2- 5 ya aras ocuklarda ise sol meme ba hizasnda 4.interkostal aralk, 5 yan zerindeki ocuklarda da 5. interkostal aralk kalbinapeksi olarak belirlenir.

Resim 3.13: Kalp apeksinin belirlenmesi

Stetoskobun kulaklklar kulaa yerletirilip diyafram,avu iinde birka saniyestlr.

Stetoskobun diyafram belirlenen blgeye yerletirilir ve kalp atm dinlenir.

Resim 3.14: Stetoskobun kulaa yerletirilip apeksten nabz saylmas

Saatin gstergesi kontrol edilir. Her ses bir atm olarak kabul edilir. Sayma ilemi 1 dakika boyunca yaplr. Hz ve ritimde deiiklik olup olmad kontrol edilir. lem bittikten sonra hastann giysilerini giymesine ve rahat bir pozisyon

almasna yardm edilir. Eldiven karlpeller ykanr.

Alnan sonu, alnd yer belirtilerekgerekli belgelere kaydedilir (vaka kaytformu, gzlem kd).


47/56

41

3.5. Kalbin Apeksinden ve Radial Arterden Birlikte Nabz Sayma

Kardiyovaskler sistemle ilgili hastalklarda radial nabzda dzensizlik olduudurumlarda apikal ve radial nabzn birlikte alnp deerlendirilmesi gerekir. Normalde apikalnabz ile radial nabz deerleri ayndr. Ancak kalbin yapt ok zayf atmlar perifereyansmadnda, arter duvarnn yapsndaki problemler nedeniyle atm dalgalar damar

boyunca yaylamadnda, apikal nabz hz, radial nabz hzndan daha fazla olur. Budurumda apikal ve radial nabz saym ayn anda yaplr. Apikal ve radial nabz arasndakifarka defisit denir.


48/56

42

UYGULAMA FAALYET

Hasta veya yaralnn nabzn alp saynz.

lem Basamaklar neriler

Nabz tanmlaynz. Nabzn tanmn yazarak syleyiniz.

Nabzn zelliklerini aklayarak ayrtediniz.

Nabzn hzn etkileyen faktrleriyazarak aklaynz.

Nabz alnan arterleri kendi vcudunuz

zerinde gsteriniz.

Anatomi atlasn inceleyiniz.

Nabz alnan arterleri ekil zerindegsteriniz.

Radial arterden nabz saylacaksa

Malzemeleri hazrlaynz. Malzemelerin tam olmasna dikkat

ediniz.

Ellerinizi ykayp eldiven giyiniz. Giydiiniz eldivenin temiz olduundan

emin olunuz.

Hastaya yaplacak olan ilemiaklayarak izin alnz.

Korku ve endie kalp atm hznnartmasna neden olabilir, unutmaynz.

Hastaya uygun bir pozisyon veriniz. Hastann ayakta olmamasna dikkatediniz.

Nabz almak iin iaret, orta ve yzkparmak ularnz bilein i yzne,radial arter zerine koyunuz.

Parmak ular hissetmeye dahaduyarldr, unutmaynz.

Nabz atlarn hissedinceye kadarparmak ularnz palpe edilen arterzerine bastrnz.

Az basn atmlarn hissedilememesine,fazla basn ise nabzn kaybedilmesineneden olur. Dikkatli olunuz

Atmlar net hissedildii anda nabz

deerlendiriniz.

Nabzn ritmini, dolgunluunu

deerlendiriniz.

Saatin saniye gstergesini kontrolederek sayma balaynz.

Atmlar dzenli ise 30 sn. sayp 2 ilearpnz.

Nabz dzensizse ya da ilk defasaylyorsa 1 dk. saynz.

Kalbin apeksinden nabz saylacaksa

Yatak etrafna perde ya da paravanekiniz.

Hastann mahremiyetinin korunmasnsalaynz.

Hastaya srtst yat veya otururpozisyon veriniz.

Hastann rahat olmasn saladnzdanemin olunuz.

UYGULAMA FAALYET


49/56

43

Alkoll pamukla stetoskobun

kulaklklarn ve diyaframn siliniz.

Alkoln kurumasn beklemeyi

unutmaynz.

Gs blgesini anz. Hastann gs blgesini gerektii kadar

anz.

Kalbin apeks blgesini belirleyiniz. Apeks blgesi kalp atmnn maksimum

duyulduu noktadr. Dikkatli olunuz.

Stetoskobun kulaklklarn kulanzayerletiriniz.

Stetoskobun diyaframn avu iindebirka saniye stnz. Souk bir cisminvcuda demesi kalp atmlarnhzlandrr, unutmaynz.

Stetoskobun diyaframn belirlenenblgeye yerletiriniz.

Kalbin apeks blmn dorubelirlediinizden emin olunuz.

Saatin gstergesini kontrol ediniz. Saati rahat grebileceiniz bir yere

koymay unutmaynz.

Her sesi bir atm olarak kabul ederek 1dk. boyunca kalp atmlarn saynz.

Nabzn her adan deerlendirilmesi iin1 dk. saylmas gerekir, unutmaynz.

Nabzn hz ve ritminde deiiklik olupolmadn kontrol ediniz.

Nabz saydnz sre ierisinde dikkatliolmalsnz.

lem bittikten sonra hastann giysilerini

giymesine ve rahat bir pozisyonalmasna yardm ediniz.

Hasta ile iletiim kurunuz.

Eldiveni karp ellerinizi ykaynz. Kullanlm eldivenleri atk kutusunaatmay unutmaynz.

Sonucu gerekli belgelere kaydediniz. Hangi yolla nabz saym yapldnkaydetmeyi unutmaynz.


50/56

44

LME VE DEERLENDRME

Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doruseenei iaretleyiniz.

1.

Aadakilerden hangisi, nabz alnan periferik arterlerden deildir?A)Temporal arterB)

Koroner arterC)

Karotis arterD)

Femoral arter

E)Radial arter

2.

Aadakilerden hangisi, yetikin bir insann istirahat hlindeki normal nabzsaysdr?A)

50- 60

B)

120- 160C)60- 100

D)100- 120E)90- 140

3.

Aadakilerden hangisi, nabz hzn etkileyen faktrlerdendir?A)

EgzersizB)

Yksek ate

C)

Akut ar ve anksiyeteD)Nabzn palpasyonla alnmasE)Metabolizma

4.

Aadakilerden hangisi, taikardinin tanmdr?A)

Nabz saysnn yetikinlerde dakikada 120nin zerinde olmasdr.B)

Nabz saysnn yetikinlerde dakikada 100n zerinde olmasdr.C)Nabz saysnn yetikinlerde dakikada 50nin altnda olmasdr.D)Nabz saysnn yetikinlerde dakikada 60n altnda olmasdr.E)

Nabz saysnn yetikinlerde dakikada70in zerinde olmasdr.

5.

Aadakilerden hangisi, karotis arterin yerini doru tarif eder?A)

n kolda, bilein i ksmndaB)

Popliteal ukurda, dizin arkasndaC)

Bata, temporal kemik zerindeD)Aksiller blgedeE)Sternokloidomastoid kas ile trakea arasnda

6. lk defa nabz saylyorsa ka dakika sre ile saylr?A) 5 dakikaB) 1 dakika

C) 15 saniyeD) 30 saniye

E) 10 dakika

LME VE DEERLENDRME


51/56

45

7. Aadakilerden hangisi, nabz saym yaparken dikkat edilecek hususlardan deildir?

A) Egzersiz ve beslenme sonras hasta 30 dakika dinlendirilir.B) Radial nabz palpasyonla alnr.C) ocuklarda nabz sayma ilemi, vcut ss lmnden nce yaplr.D) Arterio- venz fistl yaplm kollardan nabz alnmaz.E) Nabz alnrken hasta ayakta olmaldr.

8. Nabz saymnda aadaki ifadelerin hangisi, yanltr?A)Nabz saymadan nce kiinin durumu ve nabz saysn etkileyecek faktrler

deerlendirilir.B)Nabz atmlar dzenli ise 30 sn. saylp 2 ile arplarak dakikadaki nabz says

bulunur.

C)Nabz lm yapan kiinin baparma ile nabz saylmaz.D) Enfeksiyondan korunmak iin eldiven giyilir.E) ocuklarda nabz alma ilemivcut ssn lmnden sonra yaplr.

9. Aadakilerden hangisi, apikal nabz saylacak blgeyi doru tanmlar?A) Klavikular orta hatta 4. ve 5. interkostal aralkta bulunur.B) Popliteal ukurda bulunur.C) nguinal ligamentin altnda bulunur.D) Antekubital fossada biceps ve triceps kaslarn arasnda bulunur.E) Boyunda sternokleidomastoid kasnn orta kenarnda bulunur.

10. Aadabelirtilen apikal nabz alma ile ilgili ifadelerden hangisi, yanltr?A) Apikal nabz stetoskopla alnr.B) Kalp zerine etki eden ilalar verilmeden nce ve verildikten sonra apikal nabz

saylmaldr.C) Aritmi durumunda apikal nabz saylmaldr.D) ki ya alt ocuklarda apikal nabz saylmaldr.E) Nabz saysdakikada 60- 100 olan yetikinlerde mutlaka apikal nabz saylmaldr.

DEERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap

verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.Cevaplarnzn tm doru ise Modl Deerlendirmeye geiniz.


52/56

46

MODL DEERLENDRMEBu modl kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri Evet,kazanamadklarnz Hayr kutucuklarna (X) iareti koyarak kontrol ediniz.

Deerlendirme ltleri Evet Hayr

1.Vcut scakln tanmladnz m?2. Vcudun i scakln (core temperature) tanmladnz m?3. Vcudun yzeysel scakln (surface temperature) tanmladnz m?4. Is retiminin nasl olutuunu yazdnz m?5. Vcut scakln etkileyen faktrleri yazdnz m?

6.Vcutta s kaybn salayan mekanizmalar sayarak akladnz m?7. Vcut scaklnn dzenlenmesinde rol oynayan mekanizmalaryazdnz m?8.Vcut scaklnn lld blgelere gre normal deerlerini ayrtettiniz mi?

9. Hipertermiyi tanmladnz m?10.Hipotermiyi tanmladnz m?Aksiller yolla vcut scakl llecekse1.Malzemeleri hazrladnz m?

2. Ellerinizi ykayp eldiven giydiniz mi?

3. Hastaya, yaplacak uygulama hakknda bilgi verdiniz mi?4. Hastannbulunduu ortama gre etrafna perde ya da paravanektiniz mi?5. Koltuk altnda kzarklk, yara vb. enfeksiyon belirtileri olupolmadn kontrol ettiniz mi?6. Hastaya oturur ya da srtst yat pozisyonu verdiniz mi?7. Koltuk altnemli ise gazl bezle tampon ederek kuruladnz m?8. Termometreyi kabndan karp cvasz blmnden tuttunuz mu?9. Alkoll pamukla cval taraftan dier uca doru sildiniz mi?10. Termometreyi gz hizasnda okuyarak cva seviyesini kontrol ettiniz

mi?11. Termometrenin cva seviyesi 35 Cye dnceye kadar kuvvetlice

bilekten salladnz m?12. Termometrenin cval ya da alc olan blmn hasta veya yaralnnkoltuk altnda iki deri arasna gelecek ekilde yerletirdiniz mi?13. Cval cam termometre iin 5- 10 dk. elektronik termometre iinsinyal verinceye kadar beklediniz mi?

14. Cval termometreyi gz dzlemine paralel tutarak stununsonundaki cva seviyesini okudunuz mu?15. Ykselmi olan cva seviyesini, tekrar 35 Cnin altnda olacakekilde drdnz m?16. Dezenfektan solsyonla silerek temizleyip kabna yerletirdiniz mi?

MODL DEERLENDRME


53/56

47

Oral Yolla Vcut Scakl llecekse

1. Termometrenin cval ksmn hastann dil altna sa ya da sol boluayerletirdiniz mi?2. lm sresince bireyin dudaklarnn kapal olmasn saladnz m?3. Cval cam termometre iin 3- 5 dk. elektronik termometre iin sinyalverinceye kadar beklediniz mi?

4. Termometreyi alarak az sekresyonlarn pamuk tamponla sildinizmi?

5. Cval termometreyi gz dzlemine paralel tutarak stunun sonundakicva seviyesini okudunuz mu?Rektal yolla vcut scakl llecekse1. Termometrenin hazne ksmndan itibaren 2,5- 3,5 cm blmnekayganlatrc jel uyguladnzm?2. Hasta, yetikin ise yan yat pozisyonu verdiniz mi?3. Sadece anal blge akta kalacak ekilde uygulama yaplacak blgeyiatnz m?4. Bir elinizle st kalay hafife yukarya kaldrdnz m?5. ocuklarda ve bebeklerde srt st yat pozisyonu verdiniz mi?6. Termometreyi ansten ieriye doru ilerleterek zorlamadan rektumayerletirdiniz mi?7. Termometreyi 2- 4 dk. beklettiniz mi?

8. Termometreyi alp cval hazneye doru pamuk tamponlatemizlediniz mi?9. Termometrenin cva seviyesini okudunuz mu?10. Anal blgeyi sildiniz mi?11. Termometreyi, temizleyerek kabna yerletirdiniz mi?Timpanik yolla vcut scakl llecekse1. Termometreyi lm durumuna getirdiniz mi?2. Termometreye tek kullanmlkprob taktnz m?3. Hastann ban, kendinizden uzak tarafa yan dndrnz ve rahat bir

pozisyon almasn saladnz m?4. Kulak yolunu dz hle getirdiniz mi?5. Timpanik termometreyi kulaa yerletirdiniz mi?6. Elle tutulan ksmdaki scaklk deerini okumay balatacak dmeye

bastnz m?7. Sinyal sesini beklediniz mi?

8. Aleti kulaktan dikkatli bir ekilde alarak sonucu okudunuz mu?1.Nabz tanmladnz m?2.Nabzn zelliklerini aklayarak ayrt ettiniz mi?3.Nabz alnan arterleri sraladnz m?

Radial arterden nabz saylacaksa

1. Malzemeleri hazrladnz m?


54/56

48

2. Ellerinizi ykayp eldiven giydiniz mi?

3. Hastaya, yaplacak ilemi aklayarak izin aldnz m?4. Hastaya uygun pozisyon verdiniz mi?

5.Nabz almak iin iaret, orta ve yzk parmak ularnz bilein i yzne ve radialarter zerine koydunuz mu?6.Nabz atlarn hissedinceye kadar parmak ularnz palpe edilen arter zerine

bastrdnz m?7. Atmlar net hissedildii anda nabz deerlendirdiniz mi?8. Saatin saniye gstergesini kontrol ederek sayma baladnz m?

Kalbin apeksinden nabz saylacaksa1. Yatak etrafna perde ya da paravan ektiniz mi?

2. Hastaya srtst yatar veya oturur pozisyon verdiniz mi?3. Alkoll pamukla stetoskobun kulaklklarn ve diyaframn sildiniz mi?4. Gs blgesini atnz m?5. Kalbin apeks blgesini belirlediniz mi?6. Stetoskobun kulaklklarn kulanza yerletirerek diyaframn belirlenen blgeyeyerletirdiniz mi?7. Saatinizin gstergesini kontrol ederek 1 dk boyunca kalp atmlarn saydnz m?8.Nabzn hz ve ritminde deiiklik olup olmadn kontrol ettiniz mi?9. lem bittikten sonra hastann, giysilerini giymesine ve rahat bir pozisyon almasnayardm ettiniz mi?

10. Eldivenleri karp ellerinizi ykadnz m?11. Sonucu gerekli belgelere kaydettiniz mi?


55/56

49

CEVAP ANAHTARLARI

RENME FAALYET 1NCEVAP ANAHTARI

1 D

2 E

3 E

4 D

5 C

RENME FAALYET 2NNCEVAP ANAHTARI

1 A

2 B

3 D

4 A

5 C

RENME FAALYET 3N CEVAP ANAHTARI

1 B

2 C

3 D4 B

5 E

6 B

7 E

8 E

9 A

10 E

CEVAP ANAHTARLARI


56/56

KAYNAKA

ATALAY Meliha, Necmiye SABUNCU, ule ALPAR, Emine AKIRCALI,

Hlya ACAR, Leyla KHORSAHID, Leyla DN, Glsevim EVKER,

Hemirelik Esaslar El Kitab, Vehbi Ko Vakf Yaynlar No: 8, 1. Bask,

stanbul, 1997.

ATICI Aytu, Ertan MERT, ocuklarda leri Yaam Destei Program

(LYAD), nalOfset Matbaaclk San. Ltd. ti.,4. Bask, Ankara, 2008.

AY AKA Fatma, mit (Turan) ERTEM, Neslihan (Keser) ZCAN, Besey

(Gne) REN, Rabiya (Demir) IIK, Sreyya (Zor) SAVRAN, Temel

Hemirelik Kavramlar lkeler Uygulamalar, 2. Bask, stanbul Medikal

Yaynclk, stanbul, 2008.

AKIRCALI Emine, Hasta Bakm ve Tedavisinde Temel lke ve

Uygulamalar, Gven Nobel Kitapevi Yaynlar, zmir, 2000.

SABUNCU Necmiye, ule ECEVT ALPAR, lke KARABACAK, Bilgi

GLSEVEN KARABACAK, Leman ENTURAN, Nuray AHN ORAK,Ayegl OKSAY AHN, Hemirelik Esaslar Temel Beceriler Rehberi,

Medikal Yaynclk, 1. Bask, stanbul, 2008.

SEM Hikmet, Glay GRAK, Semra ERDOAN, Sevim SAVAER, Selma

AKIROLU, ocuk Sal ve Hastalklar Hemirelii, T.C.Anadolu

niversitesi Yaynlar No: 567, Eskiehir, 1992.

SEM Hikmet, Nejmiye SABUNCU, Kamerya BABADA, Glsn

TAOCAK, Trkinaz ATABEK, Hemirelik Esaslar, Anadolu niversitesiYaynlar No: 496, Eskiehir, 1991.

ULUSOY M. Filiz, R. Selma GRGL, Hemirelik Esaslar-Temel

Kuram, Kavram, lke ve Yntemler, Cilt: 1, 3. bask, Ankara 72 TDFO Ltd.

ti. Ankara, 1996.

KAYNAKA

Documents

Vital Bulgular 1