1

VersoDirectVersoDirect is de nieuwsbrief van de Vereniging voor Social Profit Ondernemingen vzw, de intersectorale werkgeversorganisatie voor de Vlaamse socialprofitsector. Verso verenigt ondernemers uit de gezondheidszorg, de welzijnssector, de socioculturele sector, de sector van de aangepaste tewerkstelling, het onderwijs en de mutualiteiten.

“Omeenvolwaardigsociaalbeleidenkwalitatievesocialebeschermingteblijvenbiedenindetoekomst,zaldeVlaamseregeringbelangrijkekeuzesmoetenmaken”

Lees meer p 3-4

nr. 5 / december 2013 - januari 2014 / jaargang 15V.U. Bruno Aerts, Kolonel Bourgstraat 122 bus 4, 1140 Brussel

inhOudVERSONIEUWS Verkiezingen 2014: Werk aan de winkel! 2Wat zijn de budgettaire implicaties van de zesde staatshervorming? 3

SEctORNIEUWSOverheid heeft nog werk om van open innovatie een succes te maken 4Persoonsvolgende financiering en elektronische gegevensdeling 5Vraag naar diensten social profit 6Gezocht: organisaties die een revolutie willen ontketenen in de zorg 7Zorgopleidingen blijven in trek 8Evolutie personeelsbestand in kaart 8Sint-Lodewijk krijgt erkenning als pionier op het vlak van innovatie 9Een job op maat 10Een zorgzame gezondheidszorg 11Zorgnet Vlaanderen viert 75 jaar 11

AANKONDIGINGENNieuwe bijlagen ‘HR in de zorg’ 12Opstellen van een leesbare vacature 12Werkbaar werk in de social profit 12Een gezonde levensstijl promoten 12

2

EdiTO

Kiezen voor social profit is kiezen voor sterke basisprincipesIn moeilijke tijden helpt het ons als we het eens zijn over de basisprincipes die we belangrijk vinden voor onze samenleving. Dit is in België en Vlaanderen gelukkig het geval voor heel wat persoonsgebonden domeinen zoals gezondheidszorg, welzijn, onderwijs en cultuur: de basisprincipes van solidariteit, toegankelijkheid, kwaliteit en betaalbaarheid worden ruim gedeeld. Ze vormden de leidraad voor de systemen, de dienstverlening en het aanbod die we hebben opgebouwd.

Het is evenwel een illusie om te denken dat deze basisprincipes zonder meer ook in de toekomst op dezelfde manier ingevuld zullen worden. In het kader van wijzigende en toenemende behoeften enerzijds en de beperkte budgettaire beweegruimte anderzijds zullen er meer dan ooit belangrijke keuzes moeten worden gemaakt om de geldigheid van deze basisprincipes te blijven verzekeren.

Verso is van oordeel dat ons socialprofitmodel en een creatief sociaal ondernemerschap een cruciale rol kunnen spelen in het uittekenen én het waarmaken van aangepaste toekomstgerichte modellen. Ja, we moeten toekomstgericht onze systemen op de evoluerende noden aanpassen. Maar we mogen daarbij onze basisprincipes niet loslaten. Zij vormen immers het cement van onze warme, zorgzame samenleving.

In die zin vraagt Verso dat de toekomstige verkozenen in het Vlaams Parlement en de toekomstige Vlaamse regering in de komende vijf jaar verder blijven inzetten op de social profit. De Vlaamse invulling van nieuwe bevoegdheden uit de zesde staatshervorming biedt hiertoe concrete mogelijkheden. In haar memorandum ’Blijven inzetten op de social profit’ schuift Verso tien prioritaire aandachtspunten voor een toekomstgerichte social profit naar voor. Bruno Aerts, directeur Verso

VERSOniEuWS

Verkiezingen 2014

Werk aan de winkel!De volgende Vlaamse verkiezingen worden cruciaal voor de social profit. Er komen immers belangrijke bevoegdheden naar Vlaanderen na de zesde staatshervorming. Het wordt uitkijken naar de beleidskeuzes van de volgende Vlaamse regering en de rol die ze weggelegd ziet voor de social profit. In haar memorandum “Blijven inzetten op de social profit” bundelt Verso tien prioriteiten voor de volgende beleidsperiode.

Ons socialprofitmodel is een sterk merk, omdat het de beste garantie biedt op een warm en zorgzaam Vlaanderen. Maar dat model staat onder druk. De demografische evolutie, met een vergrijzende bevolking en een toenemend geboortecijfer in de steden, zal de zorgvraag doen toenemen in Vlaanderen. Ook het sociaal weefsel verandert, met een toename van de diversiteit

in de samenstelling van gezinnen en samenleving, geografische mobiliteit en sociale dualisering. tegelijkertijd bieden die uitdagingen ook nieuwe kansen om de troeven van ons socialprofitmodel ten volle uit te spelen.

tegen de achtergrond van deze maatschappelijke veranderingen, zal ook het Vlaamse sociaal-economische

landschap op korte termijn grondig wijzigen. In het kader van de zesde staatshervorming is er naast de overdracht van een aanzienlijk pakket arbeidsmarktbevoegdheden ook de belangrijke overdracht van bevoegdheden in het gezondheids-, welzijns- en gezinsbeleid. De weg die gekozen wordt, zal richtinggevend zijn voor de samen-leving waarin we morgen zullen leven.

Op dit bepalende kruispunt heeft Verso samen met haar ledenfederaties met zeer veel zorg een memorandum opgesteld voor de Vlaamse verkiezingen op 25 mei 2014. In tien prioritaire aandachtspunten geven wij onze visie op de uitdagingen voor de Vlaamse overheid tijdens de volgende beleidsperiode. Het gaat onder andere over de nieuwe bevoegdheden voor het vormgeven van de arbeidsmarkt, een groeiplan voor de sector, de zoektocht naar personeel en een innovatiebeleid voor de social profit.

U kunt het memorandum downloaden op www.verso-net.be of via aanvraag op info@verso-net.be bezorgen we u graag een papieren exemplaar.

“De weg die gekozen wordt, zal richting-gevend zijn voor de samenleving van morgen”

3

Nieuwe bevoegdheden (o.b.v. behoeftes) voor Vlaanderen

Budget (in euro)

Gewest:ArbeidsmarktFiscale uitgavenOverige

4,2 miljard2,2 miljard1,9 miljard0,1 miljard

Gemeenschap:GezinsbijslagenOuderenzorgGezondheidszorg en ziekenhuizen (deels 2016)Overige (deels 2018)

6,8 miljard3,6 miljard2,2 miljard0,9 miljard0,2 miljard

Totaal: 11 miljard

De zesde staatshervorming heeft een grote impact op de taakverdeling in ons land. Ook voor de social profit verandert er heel wat door de overkomst van nieuwe bevoegdheden en budgetten.

Op vraag van Verso gaf Axel Mathot (Serv) op 20 november in een werksessie aan een breed publiek van belangstellenden uit de social profit tekst en uitleg bij de budgettaire implicaties voor Vlaanderen. Door de gevraagde saneringsinspanningen zal de manoeuvreerruimte beperkt zijn, maar de Vlaamse regering zal toch duidelijke accenten naar voren kunnen brengen.

Aan de bevoegdheidsoverdrachten van het federale niveau naar de Gemeenschappen en Gewesten is een budget gekoppeld van 19 miljard euro. Dit komt overeen met 10% van de primaire uitgaven in België of ongeveer een derde van de huidige uitgaven van Gewesten en Gemeenschappen, die daarmee een

belangrijk zwaartepunt worden in onze staatstructuur. In Vlaanderen heeft de overdracht van de nieuwe bevoegd- heden betrekking op een bedrag van 11 miljard euro, waarvan 4,2 miljard gekoppeld aan het Gewest en 6,8 miljard gekoppeld aan de Gemeenschap.

Stijgers en dalersAls gevolg van de nieuwe bevoegdheden voor Vlaanderen zullen de diverse beleidsdomeinen in de Vlaamse begroting een ander “gewicht” krijgen. Welzijn, Volksgezondheid en Gezin groeit van 14,5% naar 27,4% van de Vlaamse begrotingsmiddelen. Het aandeel van Werk en Sociale Economie stijgt van 5,7% naar 9,6% van de Vlaamse begroting. Onderwijs kent de grootste daling

Watzijndebudget-taireimplicatiesvandezesde staatshervorming?

4

In haar advies over ‘open innovatie’ van 12 november 2013 formuleert de Serv enkele voorstellen om het onder- steuningsaanbod voor open innovatie tussen bedrijven te versterken.

Open innovatie is “het gebruik van doelgerichte in- en uitstroom van (kennis-)informatie met het oog op enerzijds het versnellen van interne innovatie en anderzijds het verbreden van extern gebruik van innovatie.” Het stimuleren van open innovatie is een goede zaak voor ons economisch en maatschappelijk weefsel omdat samenwerking tussen ondernemingen en kenniscentra een positief effect heeft op de innovatief economische slagkracht van onderne-mingen en regio’s en kan helpen bij de transformatie van industriële activiteiten. De beleidsaanbevelingen omvatten naast voorstellen voor een generieke aanpak

ook specifieke maatregelen gericht op kmo’s en socialprofitorganisaties.

Algemene maatregelen voor het ondersteunen van innovatie die de overheid kan ondernemen zijn onder andere meer transparantie en coherentie van de ondersteuning, het instrumen-tarium promoten en de Europese en Vlaamse programma’s en steunfaciliteiten beter afstemmen. Maar socialprofitonder-nemingen kampen met extra drempels voor het investeren in innovatie. Onder impuls van onder meer Verso heeft de

“Overheidheeftnogwerkomvanopeninnovatie

eensuccestemaken”

“ Samenwerking tussen ondernemingen en kenniscentra heeft een positief effect op de innovatief economische slagkracht”

van het budgettaire gewicht in Vlaanderen: van 38,8% naar 28,2%. De rest van de beleidsdomeinen zakken van 41% naar 34,8% in de Vlaamse begroting.

NeutraliteitsbeginselDe politieke onderhandelaars hebben de verschillende financieringsmechanismes op elkaar afgestemd om te verzekeren dat geen enkele deelstaat zou verarmen door de staatshervorming. Zo is een deel van de Gewestdotatie omgezet naar regionale opcentiemen. Aangezien deze

belastingopbrengsten sneller evolueren dan de huidige dotaties op basis van het Bruto Binnenlands Product (BBP) levert dit een bonus op voor de Gewesten. Vanuit het oogpunt van de budgettaire neutraliteit is dit gecompenseerd door de nieuwe

(Gemeenschaps)dotaties - gekoppeld aan behoeften op basis van bevolkingscijfers - te laten evolueren volgens een verlaagd BBP-percentage. De gewijzigde dotaties worden ook degressief geëgaliseerd gedurende een overgangsperiode van 20 jaar. In de nieuwe financieringswet zijn de besparingen ingeschreven bij arbeidsmarkt en de gemeenschapsdotaties.

Ook Vlaanderen moet steentje bijdragentoch wordt ook van Gewesten en Gemeenschappen verwacht dat ze bijdragen aan de sanering van de overheidsfinanciën en een responsabiliseringsbijdrage leveren voor de vergrijzingskosten. De saneringsinspanningen voor Vlaanderen zijn de komende jaren aanzienlijk: 105 miljoen euro in 2014 (0,4% van de middelen), 780 miljoen in 2015 (extra inspanning van 1,6% van de middelen) en 1,76 miljard in 2016 (extra inspanning van 2% van de middelen).

De Vlaamse responsabiliseringsbijdrage voor de vergrijzings-kosten wordt beperkt tot een beperking van de groeivoeten van de dotaties vanaf 2017 (0,1% van de middelen of 40 miljoen euro). In de periode 2021-2028 is er een extra inspanning ten belope van 15 miljoen euro op jaarbasis.

Om een volwaardig sociaal beleid en kwalitatieve sociale bescherming te blijven bieden in de toekomst, zal de Vlaamse regering dus belangrijke keuzes moeten maken met betrekking tot behoeftenraming, middelenstromen en de verdeling van sanerings- en vergrijzingsinspanningen. Maar het is alleszins niet zo dat de verschillende besparingsoperaties elk nieuw beleid onmogelijk maken. De Vlaamse regering zal voldoende kansen krijgen om de budgetten vorm te geven en andere accenten te leggen. Wat bijvoorbeeld met de woonbonus, de dienstencheques of de doelgroepkortingen?

Meer informatie: www.verso-net.be

WAARVAnAKTE...

“ Er zullen altijd redelijke meningsverschillen blijven, dit

wil zeggen conflicten tussen verschillende legitieme

waarden - bijvoorbeeld tussen het welzijn van het individu

en het belang van het collectief. En er zullen knopen

moeten worden doorgehakt. Maar dit zal gebeuren in alle

transparantie, op basis van een gedeeld theoretisch kader.”

Paul Schotsmans, vicevoorzitter van het Belgisch

Raadgevend Comité voor Bio-ethiek dat meeschreef aan de

publicatie ‘Justice and solidarity in priority setting in health

care’. Blikveld (Koning Boudewijnstichting), september 2013.

“Xxxxx”

“De politieke onderhandelaars hebben de verschillende financierings- mechanismes op elkaar afgestemd”

5

SECTORniEuWS

Serv bijkomende voorwaarden opgelijst voor open innovatie bij kmo’s en socialprofitorganisaties:• Laagdrempelige procedures voor de diverse

steuninstrumenten.• Versterking van de intermediaire structuren,

in het bijzonder van de provinciale innovatiecentra die voor begeleiding en ondersteuning de rol van een ‘uniek loket’ kunnen opnemen.

• Heldere informatie en communicatie over intellectuele eigendom en alternatieve samenwerkingsovereenkomsten.

• Meer aandacht voor spillovereffecten bij samenwerking tussen bedrijven.

U kan het hele advies nalezen op http://serv.be/serv/ publicatie/advies-steuninstrumentarium-open-innovatie

“Wetenschap en innovatie: samen toekomst creëren”Ook de Vlaamse Raad voor Wetenschap en Innovatie (VRWI) legt de nadruk op samenwerking in haar memorandum voor de volgende verkiezingen. In haar memorandum, met de titel ‘Wetenschap en innovatie: samen toekomst creëren’ vraagt de VRWI allereerst dat Vlaanderen een langetermijnstrategie uittekent die de volgende legislatuur overschrijdt. Hierbij moet de regering strategische keuzes maken voor speerpunten die zorgen voor maatschappelijke en economische meerwaarde en de gekende pijnpunten wegwerken. Ook vraagt de VRWI de verankering van een budgettair

groeipad tot 2020 met de 1%-norm voor publieke investeringen in onderzoek en ontwikkeling als richtsnoer.

Maar daarnaast benadrukt de VRWI dus ook het belang van samenwerking.

Ons lineaire model van kennistransfer moet evolueren naar een model van voortdurende interactie tussen verschillende actoren (kennisinstellingen, bedrijven, overheid en social profit) om samen meerwaarde te creëren in intersectorale, interdisciplinaire en bij voorkeur ook internationale samenwerkingsverbanden. De ‘lichte structuren’ en de strategische onderzoeks-centra (SOc’s) vervullen hierin een belangrijke rol.

Ook moeten kenniswerkers meer voeling krijgen met de arbeidsmarkt. De VRWI denkt hierbij bijvoorbeeld aan het inbouwen van ervaringsperiodes in samenwerking met de profit- en socialprofitsector, zowel voor lectoren als studenten. Voor de masteropleidingen stelt de VRWI voor om ook daar in relevante studierichtingen een stageperiode mogelijk te maken, in de profit- en social-profitsector en in binnen- en buitenland.

“Ook de VRWI benadrukt het belang van samenwerking in haar memorandum”

Meer informatie: www.vrwi.be

In zijn advies over het voorontwerp van decreet voor persoons-volgende financiering voor personen met een handicap hekelt de Strategische Adviesraad Welzijn, Gezondheid en Gezin het ontbreken van een schatting van het benodigde budget om de doelstellingen uit het decreet uit te voeren. Om een garantie op zorg voor iedere zorgvrager waar te kunnen maken, zal het huidige aanbod hoe dan ook niet volstaan. Een berekening van de mogelijke budgettaire consequenties van het plan, is volgens de adviesraad dan ook onontbeerlijk.

De raad heeft ook nog kritische vragen bij het voorgestelde getrapt ondersteuningssysteem. Een basisbudget voor iedereen en een cashbudget of voucher voor wie zwaardere zorgvragen heeft. Zo’n systeem kan alleen werken als het basisondersteunings- budget voldoende hoog is en als de continuïteit tussen trap 1 en trap 2 gegarandeerd wordt.

Het decreet zoals het nu voorligt, wekt dus nog veel vragen op. Zal de basisondersteuning voor iedere persoon met een zorgvraag voldoende groot zijn om alle behoeften te dekken? En zal de overheid dan nog voldoende budget overhouden om ook de zorgen voor zwaar hulpbehoevenden te verzekeren?

Advies elektronische gegevensdelingIn de maand oktober bracht de SAR WGG ook een advies uit over het voorontwerp van decreet over elektronische gegevens-deling in de zorg. Er worden steeds meer medische en andere zorggegevens gedeeld tussen zorgactoren. Met dit decreet wil de wetgever een regelgevend kader creëren voor deze techno-logische doorbraken. De SAR is tevreden dat het decreet de zorggebruiker centraal stelt en samenwerking tussen zorgactoren wil stimuleren. Maar momenteel wordt volgens de strategische adviesraad aan beide doelstellingen slechts gedeeltelijk tegemoetgekomen. Het decreet is bijvoorbeeld in hoofdzaak toegespitst op de gezondheidszorg, terwijl ook de welzijnssector betrokken partij is.

Vitalink onlineVitalink, het Vlaams platform voor het delen van zorggegevens, is ondertussen officieel gestart. Het afgelopen jaar werd het systeem uitgetest in vier pilootprojecten en de evaluatie was positief. In eerste instantie zullen de vaccinatiegegevens en het beknopt medisch dossier van alle Vlamingen beschikbaar zijn via Vitalink.

SAR WGGoverpersoons-volgendefinancieringenelektronischegegevensdeling

U kunt beide adviezen downloaden op www.sarwgg.be/publicaties/sarwgg

6

In oktober publiceerde de Studie-dienst van de Vlaamse Regering de jongste editie van de Vlaamse Regionale Indicatoren (VRIND), het jaarlijkse rapport over het leven in Vlaanderen. Daaruit blijkt dat de gemiddelde Vlaming erg tevreden is over zijn leven. Hij geeft zijn leef-

situatie een score van 7,7 op 10. Maar toch maken we ons ook zorgen over onze gezondheid en de toekomst. Vooral ouderen en laaggeschoolden vrezen dat ze spoedig geconfronteerd zullen worden met gezondheidsproblemen.

Social profitVoor die indicatoren binnen het terrein van de social profit zetten de gekende tendenzen zich voort. Het aantal personen dat een beroep doet op de geestelijke gezondheidszorg blijft stijgen. De wachtlijsten voor een plaats in de sector voor personen met een handicap blijven langer worden, ondanks een investering in bijkomende plaatsen. Idem voor de persoonlijke assistentiebudgeten. Ook het aantal plaatsen in woonzorgcentra, het aantal personen dat recht heeft op de zorgverzekering en het gebruik binnen de thuiszorg stijgen. Het aantal ziekenhuisbedden wordt verder afgebouwd, maar we blijven bij de hoogste concentraties in Europa zitten.

GezinDeze editie van de VRIND bevat een extra focus op de situatie in de gezinnen. Die is redelijk goed te noemen, zeker wat het gebruik van kinderopvang betreft. Bijna zeven op de tien kinderen jonger dan drie jaar maakt gebruik van formele opvang of gaat naar de kleuterschool. toch geeft nog 45% van de vrouwen die zorg verlenen aan kinderen of zorgbehoevenden aan niet voltijds aan de slag te gaan wegens een gebrek aan opvang of zorgdiensten.

Socioculturele sectorBinnen de socioculturele sector zijn er zo’n 180.000 vrijwilligers actief. Het aantal deelnemers van activiteiten stijgt, maar verenigingen vinden steeds minder vrijwilligers die bestuurs- verantwoordelijkheid willen opnemen.

BurgerschapSpeciaal voor het Europees Jaar van De Burger zoomt de studie ook in op de relatie tussen de burger en de overheid. Sinds 2008 zakt het vertrouwen in de overheid gestaag. Waar het over de tevredenheid van openbare voorzieningen betreft,

bekleden de gezondheidsvoorzieningen de vijfde plaats. Over de kinderopvang is men heel wat minder tevreden. Zij krijgen een tiende plaats.

Gevraagd naar een eigen definitie van burgerschap, halen de respon-denten in de eerste plaats het verhaal van rechten en plichten aan. Het gaat daarbij onder meer over de wet naleven en plichts-

getrouw belastingen betalen. Solidariteit met mensen die het moeilijk hebben en politiek engagement gaan erop achteruit.

Monitoring Vlaanderen in ActieDe Vlaamse regering maakt ondertussen bekend dat 94% van de projecten uit het actieplan Vlaanderen in Actie op schema zijn. De selectie van de projecten is gebaseerd op basis van het regeerakkoord 2009-2014. Voor de cluster ‘Warme samenleving’ is 20% van de projecten al gerealiseerd. 5,6% van de projecten liepen vertraging op. In 2013 werd onder andere de automa-tische rechtentoekenning en de wijziging van het decreet voor de jeugdverblijfscentra gerealiseerd.

WAARVAnAKTE...“ Niet alle ziekenhuizen zullen in de toekomst alles kunnen aanbieden. De goede zorg van de toekomst is dus meer samen-zorg. Artsen, verpleegkundigen en paramedici zullen nog veel meer dan vandaag op elkaar aangewezen zijn.”

Uit de zorgblog van Peter Degadt, gedelegeerd bestuurder Zorgnet Vlaanderen, 18 oktober 2013.

“ Uitgaven worden enkel als kostenposten bekeken die men zo veel mogelijk moet beperken om de begrotingstekorten af te bouwen. Dat is slechts één kant van het verhaal. Gezondheidszorg houdt ook investeren in de levenskwaliteit en de sociale cohesie in, houdt ook innovatie in, betekent ook werkgelegenheid en dus meer sociale bijdragen en inkomsten voor de overheid.”

Geert Messiaen, topman Liberale Mutualiteiten, in zijn laatste boek ‘Gezondheidszorg: meer dan geneeskunde’.

Vraagnaardiensten social profit

blijftstijgen

SECTORniEuWS

“ Sinds 2008 zakt het vertrouwen in de overheid gestaag”

VLAAMSE REGIONALE INDICATOREN

2013V

laamse R

egionale Indicatoren

S t u d i e d i e n s t v a n d e V l a a m s e R e g e r i n g

Boudewijnlaan 30

1000 Brussel

Algemeen telefoonnummer

02 553 52 07

Faxnummer

02 553 58 08

http://vlaanderen.be/svr

vrind

13_COVER_DEF.indd 1 10/09/13 14:29

www.vlaandereninactie.be

7

SECTORniEuWS

“ 5 Succesvolle organisatie-ontwikkelingen in de kijker”

In november en december organiseerde Flanders Synergy namelijk op vijf verschillende locaties in Vlaanderen een road show om telkens een ander

voorbeeld van succesvolle organisatie-ontwikkeling in de kijker te zetten. caroline Hoedemakers

van de vzw thuishulp (Bond Moyson) mocht de spits afbijten. Deze organisatie zette de afgelopen drie jaar sterk in op de omvorming naar een zelfsturende organisatiestructuur onder de noemer ‘thuishulp maakt de bocht’. Voor een geëngageerd publiek van profes-sionals uit concurrerende thuiszorg- en ouderenzorgorganisaties deed mevrouw Hoedemakers uit de doeken hoe vzw thuishulp een ingrijpend proces heeft afgerond om het middenmanagement om te vormen naar zelfsturende teams. In plaats van te werken in een hiërarchische en functiegerichte structuur, heeft de organisatie besloten klantgericht te werken. Zes teams van zeven à acht medewerkers zijn voortaan zelf verantwoordelijk voor de organisatie van het thuishulpaanbod in hun streek. Om te vermijden dat zij op een eiland moeten werken, komen zij ook op regelmatige basis samen met hun collega’s uit de andere regio’s.

RevolutieZo’n gedecentraliseerde manier van werken houdt een grote revolutie in voor heel wat organisaties. Dat vertelde

claude Missiaen de aanwezigen. Hij is projectleider van ZIRKO en leidt deze road shows in goede banen. “teamwerk is goed ingeburgerd in de zorg, maar binnen die teams is er nog veel marge om zelf verantwoordelijkheid te nemen voor het hele proces”, gaf hij mee. “Organisaties in de zorg zijn vaker hiërarchisch georga-niseerd. Dat brengt heel wat procedures met zich mee die de zorg ontmense-lijken. Als je ervoor kunt zorgen dat een organisatie haar werk organiseert van buiten naar binnen toe, van de vraag van de klant naar de organisatie van de zorg, dan heb je een revolutie ontketend. Eentje die niet enkel leidt tot betere zorg, maar ook een grotere medewerkers- tevredenheid kan teweegbrengen.”

De vakliteratuur leert immers dat een hoge werkdruk best draaglijk kan zijn, als de medewerker tegelijkertijd beschikt over mogelijkheden om het werk zelf te organiseren. Die combinatie van het verhogen van de werkbaarheid en het verbeteren van de dienstverlening was dan ook de drijfveer voor vzw thuishulp om hun cultuurwijziging door te voeren. Na ongeveer een jaar werken in de nieuwe structuur is de tevredenheid bij medewerkers en management groot. Er zijn grote stappen vooruit gezet op het vlak van inspraak en samenwerking.

“Blijf erin geloven”Over het algemeen is het bilan bij vzw thuishulp dus erg positief. Niet in het minst voor de medewerkers zelf. “Door die vergrote verantwoordelijkheid groei je als mens”, aldus caroline Hoedemakers.

“Je leert beslissingen nemen en je krijgt daarnaast de ruimte om je eigen competenties te verscherpen. Bovendien krijg je vaak meer waardering voor je werk.” Bij vzw thuishulp zijn ze overtuigd van het nut van zelfsturende teams. Maar verwacht niet dat zo’n verregaande omwenteling van een leien dakje loopt. Een laatste raad van mevrouw Hoedemakers: “Blijf erin geloven. Je zult twijfelen, er zal commentaar komen. Maar als de eerste resultaten duidelijk worden, dan verdwijnen de bezwaren als sneeuw voor de zon.”

ZIRKOHet ZIRKO-project wil organisaties uit de thuiszorg en de residentiële ouderenzorg helpen om de consequenties van het huidig organisatieontwerp te onderzoeken. Naast de road shows bij koplopers en het boek ‘Zorgvernieuwers’, omvat het project ook praktische ondersteuning bij veranderings- trajecten voor starters en gevorder- den, een dialoog met het beleid en een onderzoeksluik. Voor de leertrajecten worden organisaties aangemoedigd om zich aan te melden met organisaties die eenzelfde veranderingstraject willen doorlopen.

Met al deze luiken van het project hoopt Flanders Synergy een derde van de sectoren thuiszorg en ouderenzorg te bereiken. Er staat ook al een tweede project in de steigers dat de samenwerking tussen organisaties onderling in het vizier neemt. Volgens claude Missiaen is het dan ook dringend tijd dat de organisatiestructuur van organisaties in de zorg kritisch tegen het licht gehouden wordt: “De drang om te veranderen komt vanuit de zorgvrager en de medewerkers, maar ook vanuit de maatschappij. Vergrijzing, complexe zorgprocessen en krimpende budgetten: de druk op het management komt van alle kanten. Gelukkig maar! Het is precies deze druk die innovatie mogelijk maakt.”

Gezocht:organisatiesdieeenrevolutiewillenontketenenindezorgMet de voorstelling van het boek ‘Zorgvernieuwers’ en de eerste road shows heeft Flanders Synergy de aftrap gegeven van het ZIRKO-project. ZIRKO staat voor Zorgorganisaties Innovatief, Responsief, Kwaliteitsvol en Krachtig Ontwikkelen. Het is een driejarig project dat met middelen van het IWT zorgorganisaties uit de thuiszorg en de residentiële ouderenzorg helpt hun organisatiestructuur te verbeteren. We gingen kijken en luisteren op de allereerste road show in Zwijnaarde.

Meer informatie: www.flanderssynergy.be

8

SECTORniEuWS

VlaamsWelzijnsverbondbrengtevolutie personeelsbestandinkaartHet Vlaams Welzijnsverbond, koepelorganisatie van 700 voorzieningen en diensten uit de welzijnssector, heeft in de studie ‘WELZIJN@WORK’ de personeelscijfers verzamelt van 180 werkgevers uit de sector over een periode van vijf jaar. De tewerkstelling in deze sectoren blijft groeien, maar een aantal knelpunten vragen een krachtig antwoord.

Het Vlaams Welzijnsverbond maakt zich sterk dat maar liefst 40% van de totale tewerkstelling

in de betrokken sectoren te vatten valt in de steekproef. Daaruit besluit de werkgeversorganisatie dat deze sectoren de afgelopen vijf jaar veel sneller groeiden dan gemiddeld op de Vlaamse arbeidsmarkt: gemiddeld 2% per jaar, terwijl de tewerkstelling in Vlaanderen in die periode slechts 0,1% toenam. toch zien ook deze sectoren de sterke groei gestuit. In de laatste twee jaren van de onderzochte periode nam ook hier het groeiritme af door overheidsbesparingen en financiële onzekerheid bij de werkgevers.

De studie legt ook een opvallende vaststelling bloot in het Vlaamse welzijnsveld: de gemiddelde leeftijd is er lager dan gemiddeld op de Vlaamse arbeidsmarkt, maar tegelijkertijd is het grote aantal vijftigplussers verontrustend. Eén op vier zal de komende tien jaar moeten worden vervangen wegens pensioen. Dat betekent concreet 1250 aanwervingen per jaar, los van de natuurlijke groei in de sector. Een hallucinant cijfer. Bovendien

heeft een verouderende beroepspopulatie een grote impact op de financiële gezondheid van de welzijnsvoorzieningen. Het Vlaams Welzijnsverbond berekent de meerkost van deze verhoogde anciënniteit op 0,8% per jaar.

Een ander knelpunt is het hoge personeelsverloop waardoor starters vaak lange tijd aan de slag moeten in tijdelijke

contracten bij wisselende werkgevers. Hierdoor dreigt veel jong talent verloren te gaan omdat ze op zoek gaan naar een vaste job in een andere sector. De schuldige in deze is het hoog aantal loopbaan-onderbrekingen in de vorm van tijdskrediet, ouderschapsverlof, zwangerschap of ziekte. Om

deze afwezigheden op te vangen, schrijven organisaties veel tijdelijke vacatures uit. Ook het personeel dat aan de slag kan op basis van tijdelijke subsidies kan niet rekenen op een contract van onbepaalde duur.

Het aantal studenten dat voor een opleiding verpleegkunde kiest, zit nog altijd in de lift. Zorgambassadeur Lon Holtzer telde dit academiejaar 16.626 studenten verpleegkunde, een nieuw record.

De stijging is vooral het grootst in Limburg en Brussel. Voor Limburg is die stijging grotendeels te verklaren door de start van een nieuwe opleiding verpleegkunde en de sluiting van Ford Genk. In Brussel valt vooral het hoge aantal zij-instromers op die hun carrière heroriënteren naar de zorg. Ook de opleidingen Personenzorg in het BSO en tSO blijven groeien. Het aantal studenten steeg hier met 9 procent de afgelopen vijf jaar.

Stageplaatsen gezochtDoor de grote groei van verpleeg-kundeopleidingen staan ook de stagemogelijkheden binnen de

voorzieningen onder druk. Daarom heeft het Regionaal technologisch centrum Vlaams-Brabant in samen-werking met de provincie het instrument Uni-form gelanceerd. Want als alle scholen hetzelfde systeem van stagerapportering gebruiken, betekent dit een grote vereenvoudiging voor de zorginstellingen.

Dit schooljaar gaan acht scholen uit Vlaams-Brabant het instrument al gebruiken. Volgend schooljaar komen daar nog vier bij.

Meer informatie: famke.soenen@vlaamsbrabant.be

Zorg-opleidingenblijvenintrek

“ Veel jong talent dreigt verloren te gaan omdat ze op zoek gaan naar een vaste job in een andere sector”

Meer informatie over deze en andere gegevens vindt u op www.vlaamswelzijnsverbond.be

9

Sint-LodewijkkrijgterkenningalspionierophetvlakvaninnovatieOok dit jaar hebben weer heel wat enthousiaste studenten hun eindwerk afgerond binnen een socialprofitorga-nisatie. Op 28 september ontvingen maar liefst 17 jongeren voor hun inzet een Cera Award. Met dit project willen Cera en RVO-Society studenten uit een technisch-wetenschappelijke richting koppelen aan de concrete vraag van een socialprofitorganisatie.

In het kader van deze viering werd er ook één cera Award uitgereikt aan een innoverende organisatie. Uit de organi-saties die samen met de studenten een project uitwerkten, koos het publiek Sint-Lodewijk uit Wetteren. Dit dienst-verleningscentrum voor mensen met een motorische handicap is op korte termijn twee keer geselecteerd door de jury van de cera Award om een technisch-wetenschappelijk project uit te werken.

Dit jaar ontwikkelden zij met studenten van de MAD-faculty (Media, Arts and Design) van de Katholieke Hogeschool Limburg een toegankelijk fietsslot. Want voor kinderen met een beperking is het soms moeilijk om een code te onthouden en ook het werken met kleine sleuteltjes is moeilijk voor mensen met een motorische beperking. Gelukkig vonden de studenten een goed alternatief dat ze meteen uitwerkten in een prototype. Met dit slot kunnen mensen met een beperking niet alleen hun fiets maar ook hun rolstoel gerust achterlaten. In het schooljaar 2014-2015 zullen twee informaticastudenten dan weer een app op maat van volwassenen met een motorische handicap uitwerken in opdracht van Sint-Lodewijk.

Directeur Ward Van Hoorde was erg opgezet met de erkenning: “Waarden als openheid, creati-viteit, durf en innovatie zijn ingeschreven in onze opdrachts-verklaring. Ik ben heel blij voor

onze medewerkers dat hun inspanningen nu door de buitenwereld gezien worden. Want als je medewerkers ook zelf geloven in de mogelijkheden om met een beetje creativiteit een groot verschil te maken voor onze klanten, dan ben je vertrokken. En we gaan allemaal in de welzijnssector gedwongen worden om een stuk efficiënter te werken. Innovatie heeft daar zeker zijn plaats in.”

Naast de cera Awards voor studenten en de Organisatie cera Award werd er ook een Senior cera Award uitgereikt aan een ‘rolmodel’ voor de studenten. Dit jaar ging de eer naar ingenieur-architect Griet Verbeeck van de faculteit Architectuur en Kunst (Universiteit Hasselt) die onder andere onderzoek doet naar een duurzaam energiebeleid voor gezinnen in armoede.

SocialeinnovatieFabriekopstoomVlaams minister van Innovatie Ingrid Lieten opende op 7 oktober officieel de Sociale InnovatieFabriek.

Deze vzw werd opgericht om sociale innovatie en sociaal ondernemerschap in Vlaanderen te stimuleren. Er wordt daarbij geen onderscheid gemaakt tussen maatschappelijke organisaties of commerciële ondernemingen. Iedereen die een vernieuwende idee heeft als antwoord op een maatschappelijke uitdaging, kan terecht bij de Sociale InnovatieFabriek om het concept te toetsen, in contact te komen met een lerend netwerk of de weg te vinden naar financiering.

Het hoofddoel van de Sociale InnovatieFabriek is dus begeleiding en kruisbestuiving. Maar om het platform te lanceren, kondigde minister Lieten al eerder een projectoproep aan. 137 organisaties en ondernemers dienden een voorstel in, waarvan 20 projecten door een onafhankelijke jury werden geselecteerd. Zij krijgen elk 50.000 euro om hun idee te toetsen aan de praktijk.

www.socialeinnovatiefabriek.be

Meer informatie: www.cera-award.be

“ Waarden als openheid, creativiteit, durf en innovatie zijn ingeschreven in onze opdrachtsverklaring”

V.l.n.r.: Bruno Aerts, Ward Van Hoorde, Tom D’hooge en Patrick Moyson

SECTORniEuWS

10

SECTORniEuWS

Eenjob op maatvoormedewerkersinhunelement’Hrwijs’, het Verso-ondersteunings-aanbod rond medewerkersbeleid op maat van kleine socialprofitonderne-mingen, organiseert in december enkele vormingen en achter de schermen is de website in volle ontwikkeling. De lancering van de interactieve website is voorzien in het voorjaar van 2014. Op www.hrwijs.be zal u een aangepast aanbod voor kleine socialprofitonder-nemingen vinden, opgebouwd rond een achttal HR-thema’s. Rond elk thema zal de website praktische instrumenten, tools en inspirerende voorbeelden aanbieden.

Als voorsmaakje brengen we u hier al de ervaringen van beschutte werkplaats trianval uit Wetteren. Door de compe-tenties van de medewerkers in kaart te brengen, hebben zij een beter zicht gekregen op de inzetbaarheid van medewerkers en op de competenties die nodig zijn voor elke activiteit. Finn Van Damme, verantwoordelijk voor het opleidingsbeleid, vertelt er ons meer over.

“De zoektocht naar de juiste persoon op de juiste plaats is één van onze grootste uitdagingen. Dat was meteen ook de aanleiding voor ons competentiebeleid. We werken met twee matrixen. In de eerste brengen we de competenties van de mensen in kaart. In de tweede analyseren we per activiteit welke competenties nodig zijn om de taak te kunnen uitoefenen. Dit laat ons toe om een match te maken tussen medewerker en de ideale activiteit voor hem of haar”, zegt Finn. Wanneer er nieuwe activiteiten bijkomen, kan trianval snel geschikte medewerkers voor de nieuwe opdracht selecteren.

Elk jaar stelt trianval ook een opleidingsplan op. Daarin brengen ze de organisatiedoelstellingen en de behoeftes en noden van medewerkers samen. In een evaluatiegesprek krijgt elke medewerker de kans om zijn of haar wensen en ambities te uiten. Finn: “We hebben een brede kijk op leren. Op de werkvloer ligt de focus op ‘training on

the job’. We krijgen meer dan vroeger kortstondige en variërende opdrachten waarbij medewerkers telkens nieuwe handelingen moeten uitvoeren. Hiervoor opleiding en ondersteuning bieden, is dan ook erg belangrijk. Voor formele

opleidingen doen we soms een beroep op externe partners, maar meestal geven we ze zelf. Dit geldt zowel voor werkgerelateerde opleidingen zoals tiltechnieken, als

voor niet-werkgerelateerde opleidingen zoals omgaan met geld of met sociale media.”

Voor alle informatie over het project HRwijs, kunt u terecht op www.hrwijs.be

“ De zoektocht naar de juiste persoon op de juiste plaats is één van onze grootste uitdagingen”

“ De manier waarop we mensen en

middelen inzetten in de zorgsector

zal helemaal herbekeken moeten

worden. Het is een immense uitdaging

voor de komende generatie. Maar je

moet dat met vertrouwen tegemoet

zien.”

Uit het afscheidsinterview

van Marc Morris, secretaris-

generaal Departement Welzijn,

Volksgezondheid en Gezin,

in Weliswaar, november 2013.

“ De mensen moeten altijd de vrije

keuze behouden. Maar als een keuze

afwijkt van de indicatiestelling,

dan moet men zelf voor de kosten

instaan. Doen we dat niet, dan wordt

de factuur voor de gemeenschap

onbetaalbaar.”

Agnes Bode, algemeen directeur

van Familiehulp, in ‘Uitdagingen

voor de toekomst’, verschenen naar

aanleiding van de pensionering van

Chris Vander Auwera, administrateur-

generaal van het Vlaams Agentschap

Zorg en Gezondheid.

“ Er wordt soms gedacht dat probleem-

kinderen altijd klaar staan om als

het ware een soort staatsgreep te

plegen, en dat we ze te allen tijde

onder controle moeten houden.

Maar de kracht schuilt er net in die

jongeren mede-eigenaar te maken

van de maatschappij en ze te laten

engageren.”

Chris Van Lysebetten wint met de

jeugddienst Habbekrats de Grote Prijs

voor opvoeding in Vlaanderen.

De Standaard 10 oktober, 2013.

WAARVAnAKTE...

11

SECTORniEuWS

“Eenzorgzamegezondheidszorgineenzorgzamesamenleving”

ICURO, de koepel van ziekenhuizen met publieke partners, organiseerde op 18 oktober in Hasselt een symposium over ethiek in de zorgrelatie. Verpleegkundigen en artsen, maar ook het management van zorgorgani-saties en andere medewerkers binnen en buiten ziekenhuizen leerden er

over de druk op de zorgzame relatie tussen zorgvrager en zorgverlener.

Want door tijdsgebrek en de vraag naar meer efficiëntie dreigt de zorgzaamheid in de zorgrelatie te verdwijnen. Daarom is er een rol

weggelegd voor eenieder om erover te waken dat de verzakelijking niet de bovenhand krijgt in het zorgproces. Zorgverleners moeten hun waardenge-dreven basishouding expliciteren en ook het management moet voldoende aandacht hebben voor het moreel kapitaal van de zorgonderneming, aldus prof. dr. Harry Kunneman tijdens zijn lezing.

Maar ook de vraag naar de ervaring van de patiënt zelf kwam aan bod op het symposium. Ook wanneer de zorg met de beste bedoelingen wordt gegeven, kan de zorgvrager een gebrek aan respect ervaren of zich gewoon niet voldoende geholpen voelen. Maar in de praktijk is het niet altijd gemakkelijk om de omslag naar een patiëntgerichte zorg te maken.

tijdens interactieve workshops konden de bezoekers deze en andere vragen verder uitdiepen.

Wenst u ook meer te weten te komen over deze cruciale thema’s in de zorg? De presentaties van de sprekers zijn beschikbaar op www.icuro.be. Voor meer informatie over dit symposium, kunt u terecht bij Stefaan Van Roey (stefaan.vanroey@icuro.be).

ZorgnetVlaanderenviert75jaarZorgnet Vlaanderen, de koepelorganisatie van meer dan 500 voorzieningen uit de algemene en geestelijke gezondheidszorg en uit de ouderenzorg, vierde op 21 november haar 75-jarig bestaan tijdens een viering in de capitole in Gent. De afgelopen maanden zette Zorgnet Vlaanderen haar feestjaar ook al in de kijker door symbolisch 75 zorgballonnen cadeau te geven aan 75 medewerkers bij de leden. Hiermee wou de organisatie de zorg in al haar diversiteit een stem en een gezicht geven.

tijdens de viering drukte gedelegeerd bestuurder Peter Degadt nogmaals zijn waardering uit voor het werk van vele ‘stille krachten’ in de zorg: “75 jaar Zorgnet Vlaanderen is 75 jaar inzet en bezieling van religieuzen en leken, van artsen, verpleegkundigen en paramedici, van bestuurders, planners, technici, kortom van iedereen die samenwerkt om kwaliteitsvolle zorg te leveren aan de patiënt. Ze mogen terecht fier zijn op hun werk. Een oprecht dank u wel hiervoor!”

www.zorgnetvlaanderen.be

11

WAARVAnAKTE...

“ Een onderscheid maken tussen jobs in de verdiensector en de budgetsector is vreemd. Kijk naar projectontwikkelaars, zij bouwen tegenwoordig meer scholen, ziekenhuizen en woonzorgcentra dan parkings of wegen. De grootste groeimarkt zit duidelijk in de gezondheidssector.”

Professor Bea Cantillon in Vokatribune, november 2013.

“ Het perverse is dat economen enkel meetbare dingen meenemen in hun berekeningen. Met dingen die geen prijskaartje hebben en minstens even belangrijk zijn - vriendschap, esthetica, jeugdherinneringen, liefde, schone lucht, … - weten ze niet wat te doen.”

Econoom Tomás Sedlácek in De Tijd, 9 november 2013.

“ We vinden het bijna normaal om gezond te blijven. En we beschouwen het als een menselijk falen als dat niet het geval is. Dat is een gevaarlijke redenering, want het betekent dat al wie ziek is, of gehandicapt, geen volwaardig mens is.”

René Stockman, generaal-overste van de Broeders van Liefde. De Standaard, 5 oktober.

“ Sociaal-cultureel werk ‘is’ niet, het beweegt en evolueert. Een canon helpt om te zien hoe met vragen van toen en vragen van morgen, werd en wordt omgegaan doorheen perioden van opbloei en crisis.”

Prof. Em. Dr. Herman Baert, canon sociaal-cultureel werk.

“ De intersectorale, ontkokerde aanpak is niet langer een pleidooi, het is een realisatie. Soms nog schoorvoetend, in zijn kinderschoenen, soms reeds met volle overtuiging.”

Uit de beleidsbrief 2013-2014 van minister Jo Vandeurzen.

12

Het zoeken van een nieuwe medewerker aanwerven is altijd een spannend moment. Die zoektocht tot een goed einde brengen, begint met het opstellen van heldere en leesbare vacature. Verso’s Jobkanaalteam ontwikkelde een handige checklist voor organisaties uit de social profit. Alle onderdelen van een vacature komen aan bod met telkens concrete tips en voorbeelden. U kunt uw vacature bovendien gratis laten screenen door uw Jobkanaaladviseur. Zij overlopen samen met u uw vacature en geven tips op maat. Want een duidelijke vacature zorgt voor kandidaten die weten wat u verwacht en een goed beeld hebben van de functie.

Hebt u interesse in deze gratis checklist of een screening van uw vacature? contacteer de Jobkanaaladviseur uit uw regio: • Antwerpen-Waasland, Mechelen en Kempen: Silvia Van cauter - silvia.vancauter@verso-net.be - 0473 82 52 32• Oost- en West-Vlaanderen: Jan Verdée - jan.verdee@verso-net.be - 0473 82 52 38• Vlaams-Brabant en Limburg: Kirsten D’Hooghe - kirsten.dhooghe@verso-net.be - 0474 98 70 65

In november verschijnt de tweede aflevering van het losbladig handboek HR in de zorg - Beleid en praktijk. Het boek wordt tweemaal per jaar aangevuld met nieuwe bijdragen.

Bestellen kan op www.politeia.be of via info@politeia.be.

VIVO vzw, het Vlaams instituut voor vorming en opleiding in de social profit, start een nieuw onderzoek naar werkbaar werk in de social profit. Hiervoor worden medewerkers in de social profit opgeroepen hun ervaringen te delen door middel van een enquête. Het doel van dit onderzoek is na te gaan wat

positieve en wat negatieve factoren zijn die het welzijn op het werk, motivatie en tevredenheid beïnvloeden.

De vragenlijst kan ingevuld worden op http://bit.ly/1bm3U94 (nog tot en met 31 december).

Jobkanaalhelptbijhetopstellenvaneenleesbarevacature

nieuwebijlagen‘hRindezorg’

Bevragingpeiltnaarwerkbaarwerkindesocialprofit

AAnKOndiGinGEn

Vereniging voor Social Profit Ondernemingen vzw-www.verso-net.beKolonelBourgstraat122bus4-1140Brussel-T027391071-F027367506-info@verso-net.be

Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat mensen die minstens 10.000 stappen per dag zetten, gezonder zijn. Na een succesvol pilootproject in Gent, werd daarom op 28 september het project ‘10.000 stappen’ officieel gelanceerd door Vlaams minister van Volksgezondheid, Welzijn en Gezin, Jo Vandeurzen.

Het project is een samenwerking van de Vlaamse overheid, het lokaal gezondheids-overleg en de Universiteit Gent. Mensen brengen een groot stuk van hun leven door op het werk. Daarom zoeken de project-partners de actieve betrokkenheid van werkgevers.

Met het project wil de Vlaamse overheid iedereen overtuigen van de voordelen van voldoende beweging. De doelstellingen van het project passen trouwens perfect binnen de nieuwe Vlaamse gezondheids-doelstellingen 2009-2015. In Gent heeft de campagne haar nut al bewezen. Na één jaar steeg het gemiddeld aantal stappen per dag er van 9.596 tot 10.491.

Enkele manieren om actiever te zijn op het werk zijn de trap nemen in plaats van de lift of een stappenteller gebruiken. Zo’n stappenteller toont je of je nu al de 10.000-norm haalt en motiveert weinig actieve mensen om meer stappen te zetten. Als heel de werkvloer meedoet, kan het project de sfeer bevorderen, het ziekteverzuim naar beneden krijgen en een hogere werkefficiëntie verzekeren.

Op de website www.10000stappen.be vindt u het ‘10.000-stappenplan op het werk’. Er is trouwens ook een stappen-competitie waaraan de hele onderneming kan meedoen.

Ookwerk-geverskunneneen gezonde levensstijl promoten