Văn hóa giao tiếp trong kinh doanh của 3 miền Việt Nam · PDF fileI/ VĂN HÓA GIAO TIẾP KINH DOANH Ở VIỆT NAM ... chính thức: - Là hình thức giao tiếp

Văn hóa giao tiếp trong kinh doanh của 3 miền Việt Nam

1

LỜI MỞ ĐẦU

Giao tiếp vốn là một hoạt động thiết yếu của con người. Đặc biệt, trong lĩnh vực

kinh doanh, giao tiếp đóng vai trò quan trọng, có thể quyết định sự thành công hay thất

bại của một doanh nghiệp. Do vậy, để đạt được thành công trong cuộc sống và nhất là

trong lĩnh vực kinh doanh, người ta phải chú trọng đến vấn đề giao tiếp. Mỗi quốc gia có

một nền văn hóa, thói quen, văn hóa giao tiếp khác nhau. Có thể nói người Việt Nam

mang bản sắc Châu Á, nhưng lại có nhiều nét khác biệt trong giao tiếp so với các quốc

gia trong khu vực. Văn hóa giao tiếp trong kinh doanh đã được hình thành từ lâu đời và

phát triển theo sự phát triển của xã hội, của thực tiễn hoạt động kinh doanh ở Việt Nam.

Tuy nhiên khi Việt Nam được chia thành 3 vùng miền khác nhau thì hầu như những nét

văn hóa trong kinh doanh đó cũng có sự khác biệt rất lớn. Văn hóa giao tiếp trong kinh

doanh có ý nghĩa cực kỳ quan trọng bởi vì nó có thể đem đến các cơ hội hoặc mất đi cơ

hội và công việc kinh doanh của doanh nghiệp trong tương lai. Để hoạt động kinh doanh

của mỗi doanh nghiệp được ngày càng phát triển tốt hơn thì những người quản lý doanh

nghiệp phải hiểu rõ, chi tiết trong văn hóa giao tiếp kinh doanh ở mỗi vùng miền của Việt

Nam. Nắm bắt được những nhu cầu cần thiết như trên tiểu luận “ Văn Hóa Giao Tiếp

Kinh Doanh Ba Miền Việt Nam” đã được nhóm thực hiện để cung cấp cho người đọc

tìm hiểu được những nét khái quát, cơ bản nhất trong văn hóa giao tiếp kinh doanh của

mỗi vùng miền của Việt Nam, đồng thời giúp các doanh nghiệp có được nhận thức đúng

đắn và rõ ràng hơn trong con đường phát triển sự nghiệp.


2

MUC LUC

I/ VĂN HOA GIAO TIÊP KINH DOANH Ơ VIÊT NAM

1. Giao Tiêp la gì?. ........................................................................................................... 01

1.1 Khái niệm về giao tiếp........................................................................................ 01

1.2 Vai tro, chưc năng giao tiêp ................................................................................02

1.3 Các loại hình giao tiếp cơ bản ............................................................................ 02

2. Giao tiêp trong kinh doanh la gì? ..................................................................................03

2.1 Khái niệm .......................................................................................................... 03

2.2 Tâm quan trong trong giao tiêp kinh doanh .......................................................04

2.3 Phương tiên trong giao tiêp kinh doanh..............................................................04

2.4 Các nguyên tắc giao tiếp trong kinh doanh .........................................................05

2.5 Phương thưc ưng xư trong giao tiêp kinh doanh.................................................08

3. Đặc trưng về văn hóa giao tiếp của người Việt Nam ………………………………...10

II/ ĐĂC TRƢNG VÊ VĂN HOA GIAO TIÊP KINH DOANH BA MIÊN

1/ Văn hoa giao tiêp kinh doanh miên Băc ........................................................... ...........11

2. Văn hoa giao tiêp kinh doanh miên Trung .....................................................................14

3. Văn hoa giao tiêp kinh doanh miên Nam.......................................................................18

III/ KÊT LUÂN........................................................................................... ....................23

TAI LIÊU THAM KHAO...............................................................................................24


3

I. VĂN HOA GIAO TIÊP KINH DOANH Ở VIÊT NAM

1. Giao tiếp là gì ?

1.1 Khái niệm giao tiếp

Trong quá trình sống và hoạt động, giữa chúng ta với người khác luôn tồn tại nhiều

mối quan hệ. Đó là mối quan hệ dòng họ, huyết thống, quan hệ họ hàng, thôn xóm, quan

hệ hành chính – công việc, quan hệ bạn bè… Trong các mối quan hệ đó thì chỉ một số ít

là có sẵn ngay từ khi chúng ta cất tiếng khóc chào đời (quan hệ huyết thống, họ hàng),

còn đa số các quan hệ còn lại chủ yếu được hình thành, phát triển trong quá trình chúng

ta sống và hoạt động trong cộng đồng xã hội, thông qua các hình thức tiếp xúc, gặp gỡ,

liên lạc đa dạng với người khác mà chúng ta thường gọi là giao tiếp.

Vậy giao tiếp là gì? Giao tiếp là hoạt động xác lập và vận hành các mối quan hệ xã

hội giữa con người với con người hoặc giữa con người và các yếu tố xã hội khác, nhằm

thỏa mãn những nhu cầu nhất định.

Giao tiếp bao hàm hàng loạt yếu tố như trao đổi thông tin, xây dựng hoạt động chiến

lược phối hợp, tự nhận biết mình và tìm hiểu người khác. Tương ứng với các yếu tố trên,

giao tiếp có 3 khía cạnh chính: giao lưu, tác động qua lại và tri giác.

1.2 Vai trò chức năng của giao tiếp

Giao tiếp có vai trò đặc biệt quan trọng trong đời sống xã hội, trong đời sống của

mỗi con người.

Giao tiếp là tiền đề cho sự phát triển của sức khỏe và tạo mối quan hệ tốt đẹp

với những người xung quanh

Người không có kỹ năng giao tiếp tốt không thổ lộ được tâm trạng, không có

người hiểu nổi tâm tình của mình nên dễ rơi vào trạng thái cô đơn dù sống ngay giữa đám

đông.


4

Sự cô đơn, biệt lập làm cho con người dễ bị suy sụp về thể chất, tinh thần, dễ mắc phải

những căn bệnh về tim mạch, tâm thần và có thể có những ý định tiêu cực, bế tắc như tự

tử.

Con người có mối quan hệ tốt đẹp với cuộc sống chung quanh sẽ nhận được niềm

vui, sự hỗ trợ để có một chỗ đứng vững vàng trong xã hội, trong sự nghiệp và sẽ tìm thấy

được hạnh phúc cùng một tương lai luôn rộng mở.

Mối quan hệ tốt đẹp với cuộc sống chung quanh còn mang lại tuổi thọ cho con

người: theo một số cuộc điều tra được công bố rộng rãi, nam giới ở độ tuổi 47, nếu ly dị hay

góa vợ thì tỷ lệ tử vong sẽ cao hơn nhiều lần so với những người có cuộc sống hạnh phúc

Mối quan hệ với cuộc sống chung quanh ảnh hưởng rõ rệt đến sức khỏe thể chất

của con người: kinh nghiệm và các cuộc điều tra cũng chứng minh rằng nếu có sự hỗ trợ

của người thân, của xã hội bệnh nhân sẽ phục hồi nhanh chóng dễ dàng

Giao tiếp tạo điều kiện cho con người hình thành, hoàn thiện nhân cách

Qua giao tiếp, từ sự đáp ứng và phản hồi của người chung quanh, con người tiếp

nhận kiến thức về thế giới, về bản thân để hình thành nên nhân cách.

Con người tự thể hiện nhân cách, tiếp tục điều chỉnh và hoàn thiện nhân cách bản

thân nhờ vào quá trình giao tiếp. Sự hoàn thiện này diễn ra liên tục trong suốt cuộc đời

con người.

Giao tiếp tốt sẽ tạo các quan hệ thuận lợi cho công cuộc làm ăn, chung sống

Giao tiếp tốt sẽ là điều kiện thuận lợi cho công cuộc làm ăn phát triển: con người khi

có mối quan hệ tốt với những người chung quanh sẽ nhận được sự yêu thương, hỗ trợ, sẽ

có chỗ đứng vững vàng trong cuộc sống và dễ dàng có những bước thăng tiến trong sự

nghiệp.


5

Một xã hội được xây dựng trên nền tảng của mối giao tiếp chặt chẽ, tốt đẹp sẽ có

những bước phát triển mạnh mẽ. Dễ dàng nhận thấy ở một xã hội kém phát triển, mối

tương tác của các thành viên trong xã hội đó rất mờ nhạt, giao tiếp trong xã hội nhiều hạn

chế, kinh tế thường rơi vào tình trạng manh mún, cuộc sống tự cung tự cấp là chủ yếu

1.3 Các loại hình giao tiếp cơ bản

a. Theo tính chất tiếp xúc

Nếu phân loại theo tính chất tiếp xúc thì giao tiếp được chia thành 2 loại là giao

tiếp trực tiếp và giao tiếp gián tiếp.

+ Giao tiếp trực tiếp:

- Các bên trực tiếp gặp gỡ, trao đổi lẫn nhau.

- Các bên tham gia giao tiếp có thể sử dụng các phương tiện phi ngôn ngữ như cử

chỉ, ánh mắt, nét mặt…

- Có thể nhanh chóng điều chỉnh quá trình giao tiếp kịp thời để đạt được mục đích.

- Trong giao tiếp trực tiếp, các bên có thể dễ dàng đoán biết được ý kiến của người

đối thoại.

+ Giao tiếp giaùn tiếp:

- Là loại giao tiếp bị chi phối bởi yếu tố không gian. Do khó khăn về địa lý mà ta có

thể sử dụng loại hình giao tiếp này để tiết kiệm chi phí. Ví dụ: Email, thư từ, điện

tín….

b. Phân loại theo quy cách của giao tiếp

+ Giao tiếp chính thức:


6

- Là giao tiếp mang tính chất công cụ theo chức trách quy định quy chế như hội

họp, đàm phán…các vấn đề trong giao tiếp thường được thông tin trước vì vậy

thông tin thường có độ chính xác cao.

+ Giao tiếp không chính thức:

- Là hình thức giao tiếp mang tính chất cá nhân, không câu nệ hình thức. Hình thức

giao tiếp này giúp cho các đối tượng giao tiếp cởi mở, hiểu biết lẫn nhau.

c. Phân loại theo vị thế

- Vị thế thể hiện mối tương quan của các đối tượng trong giao tiếp. Vị thế của một

người so người khác chi phối hành động của họ trong giao tiếp như cách ứng xử, lời

nói, cử chỉ, thái độ.

- Theo vị thế, giao tiếp được chia thành: Giao tiếp ở thế mạnh, giao tiếp ở thế cân bằng

và giao tiếp ở thế yếu.

d. Phân loại theo số lượng người tham gia

- Giao tiếp giữa hai cá nhân. Ví dụ: Hai người giao tiếp với nhau.

- Giao tiếp giữa hai nhóm với nhau. Ví dụ: Các thành viên trong hai công ty giao tiếp,

đàm phán với nhau.

- Giao tiếp giữa một cá nhân với một nhóm. Ví dụ: Thầy giáo và các sinh viên trong lớp

học.

- Giao tiếp giữa nhiều nhóm với nhau. Ví dụ: Hai, Ba hoặc boán nhóm trong một lớp học

thảo luận qua lại lẫn nhau.

2. Giao tiếp trong kinh doanh là gì?

2.1 Khái niệm


7

- Theo Thái Trí Dũng (2009): “Giao tiếp là hoạt động xác lập và vận hành các mối

quan hệ xã hội giữa người với người,hoặc giữa người và các yếu tố xã hội nhằm thỏa

mãn những nhu cầu nhất định”.

- Theo GS TS. Đoàn Thị Hồng Vân trong sách Giao tiếp trong kinh doanh (2006),

“Giao tiếp là hành vi và quá trình, trong đó con người tiến hành trao đổi thông tin với

nhau, nhận thức, đánh giá về nhau, tác động qua lại, ảnh hưởng đến nhau.”

Kết luận: Giao tiếp trong kinh doanh là quá trình và hoạt động thiết lập, chuyển tải,

duy trì và phát triển mối quan hệ giữa người với người trong kinh doanh.

2.2 Tầm quan trọng của giao tiếp trong kinh doanh

Giúp xây dựng một đội ngũ hùng hậu: giao tiếp có khả năng kết nối các cá nhân,

giải quyết mâu thuẫn, giúp loại bỏ sự sợ hãi, tuyên truyền tinh thần đoàn kết và tiếp

lửa động lực thông qua ngôn ngữ trực tiếp.

Tránh hiểu lầm và đưa thông tin sai lệch: diễn giải không tốt có thể khiến người

khác hiểu nhầm hoặc hiểu sai lệch đi các thông tin và thông điệp. Nhưng giao tiếp

tốt sẽ giúp hoàn thành công việc thậm chí là sửa chữa lại sai lầm.

Thúc đẩy quá trình kinh doanh: khi giao tiếp tốt, dịch vụ chăm sóc khách hàng được

nâng cấp, khách hàng được giải quyết vấn đề một cách nhanh chóng, kịp thời, việc

kinh doanh của doanh nghiệp cũng tăng lên đáng kể.

Tạo ra văn hóa hòa nhập chốn công sở: sự động viên, chia sẻ thông qua ngôn ngữ

trực tiếp của ban quản lý với nhân viên sẽ góp phần tạo ra môi trường làm việc thân

thiện và thoải mái.

Tăng tương tác với khách hàng: sự giao tiếp của doanh nghiệp với khách hàng sẽ là

điều kiện để doanh nghiệp nắm bắt tâm lý của khách hàng hoặc đối tác một cách sâu

sắc và giúp công ty có thể thay đổi hoặc cải thiện sản phẩm nhằm đáp ứng đúng nhu

cầu.

Hiểu và nắm bắt được thị trường: sự tương tác với khách hàng là cơ sở để doanh

nghiệp hiểu và nắm bắt thị trường. Khi đội ngũ quản lý có sự hiểu biết tốt nhất về


8

thị trường và đọc được tâm lý người tiêu dùng thì các sản phẩm đến với khách hàng

sẽ trở nên dễ dàng hơn.

2.3 Phương tiện trong giao tiếp kinh doanh

Tất cả các yếu tố thể hiện thái độ, tình cảm, mối quan hệ, tình trạng tâm lý…

2.3.1 Ngôn ngữ:

- Là phương tiện chủ yếu để truyền đi thông tin của con người

+ Nội dung: ý nghĩa của lời nói, của từ ngữ

+ Tính chất của ngôn ngữ: nhịp điệu, âm điệu, ngữ điệu của giọng nói

+ Điệu bộ” là những cử chỉ của tay chân, vẻ mặt

2.3.2 Phi ngôn ngữ:

- Là những cách diễn đạt thông tin không lời thông qua các củ chỉ vẻ mặt, dáng điệu,

động tác…

- Phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ giúp người ta nhạy cảm hơn trong giao tiếp.

- Tùy tính chất mối quan hệ mà các phương tiện giao tiếp sẽ có vai trò khác nhau.

2.4 Các nguyên tắc trong giao tiếp trong kinh doanh

Không có nguyên tắc giao tiếp nào bất biến, mà phải tuỳ vào từng trường hợp. Trong

phần dưới đây là một số nguyên tắc “Đắc nhân tâm thường dùng trong giao tiếp kinh

doanh”:

Lắng nghe

Lắng nghe ý kiến của ngöôøi khác, điều này giúp chúng ta cải thiện dịch vụ… của

chúng ta trong tương lai.

Mọi người thường có ấn tượng không tốt với những ai chỉ biết giải quyết các lời

phàn nàn mà không thực sự lắng nghe những gì họ nói.

Khi bạn thực sự lắng nghe khách hàng, một cảm giác thoải mái, dễ chịu sẽ xuất

hiện trong lòng mỗi khách hàng- bởi vì sự lắng nghe chân thành là khá hiếm hoi,

thậm chí ngay cả khi bạn ở nhà và ở giữa những người thân.

Lắng nghe tạo cho khách thấy bạn tôn trọng, đánh giá cao họ và quan tâm đến họ.


9

Xin nhắc lại tên của ông/bà và đề nghị cho biết vấn đề. Câu nói này cho thấy, bạn

không lắng nghe, đồng thời chọc tức thêm người vốn đã có chuyện không hài

lòng.

Nhớ tên khách hàng

Xưng tên cá nhân là một trong những âm thanh ngọt ngào nhất mà khách hàng

muốn được nghe từ bạn.

Việc xưng hô bằng tên riêng trong cuộc nói chuyện với khách hàng sẽ cho thấy

bạn nhìn nhận họ với tư cách một cá nhân nói riêng chứ không phải đối tượng

khách hàng chung chung, qua đó thể hiện sự tôn trọng của bạn với khách hàng.

Hãy dùng tên riêng của họ khi bạn nói lời chào hỏi, cảm ơn, tạm biệt.. để làm cho

bầu không khí trở nên nhẹ nhàng, thân thiện hơn.

Tuy nhiên, bạn đừng sử dụng tên riêng của khách hàng một cách quá thường

xuyên bởi vì nó có thể khiến khách hàng khó chịu, hãy sử dụng vào lúc đầu và lúc

kết thúc cuộc hội thoại.

Nụ cƣời từ trái tim của bạn.

Duy trì dịch vụ khách hàng với nụ cười trên khuôn mặt dường như là cái gì đó hơi

rập khuôn. Tuy nhiên nếu bạn muốn khách hàng yêu thích dịch vụ của bạn, hãy

thực hiện nó với một nụ cười chân thật.

Một nụ cười chân thật sẽ khiến khách hàng cảm thấy họ được chào đón, an tâm

hơn và để lại trong lòng khách hàng một cảm giác nồng ấm.

Nụ cười có tác dụng to lớn như vậy, nhưng cười phải đúng lúc.

Hãy cho khách hàng biết, họ là ngƣời quan trọng

Họ biết rằng công ty bạn có rất nhiều khách hàng khác nhau nhưng họ chỉ thực sự

yêu quí nó nếu bạn khiến họ cảm thấy mình thực sự quan trọng với bạn.

Hỏi khách hàng về những lời khuyên Khách hàng nào cũng có sẵn những ý kiến cá

nhân về cung cách làm việc của bạn và công ty bạn, và nếu họ được hỏi vào thời

điểm thích hợp theo những cách thích hợp, đồng thời họ cảm thấy rằng bạn thực

sự quan tâm đến câu trả lời, khách hàng sẽ đưa cho bạn lời khuyên đó.


10

Không nên tỏ ra sẵn sàng tranh luận, cướp lời, khẳng định hơn thiệt với khách

hàng khi xảy ra những điều phàn nàn của khách. Việc cần thiết, và là nhiệm vụ của

bạn là phải lắng nghe, cảm ơn và tìm cách khắc phục thiếu sót ngay sau đó nếu có

thể.

Coi trọng ý kiến của khách hàng, đừng bao giờ nói họ lầm lẫn.

Hãy để cho họ nói thoả thích những cái mà họ muốn nói.

Tôn trọng khách hàng

"Tôi có thể giúp gì cho ông?" chứ không phải "ông muốn gì".

Luôn cười nói thật tâm chứ không đón khách bằng thái độ lạnh nhạt.

Giải đáp đầy đủ thắc mắc, khiếu nại của họ chứ không phải làm lơ.

Hãy luôn luôn phải giữ thể diện cho khách hàng.

Không phân biệt đối xử với khách hàng.

Quan tâm thực sự đến khách hàng.

Em/cháu…có thể giúp gì cho anh/chú…? Bạn muốn mang lại niềm vui cho khách

hàng, chứ không phải bạn cho khách hàng một cái gì đó“

Việc này đi nguợc lại chính sách của chúng tôi”. Khách hàng không muốn giao

dịch với những người quan liêu, cứng nhắc, nên người phục vụ cần nhã nhặn tìm

hướng giải quyết linh hoạt trong chừng mực có thể. Hãy nhớ: “đừng để khách

hàng thất vọng”.

Đó không phải là công việc của tôi. Trong trường hợp này, nên nói: “Tôi biết

người có thể giúp ông/bà giải quyết vấn đề này. Tôi sẽ giới thiệu ông/bà với người

đó”.

"Tôi chỉ làm việc ở đây thôi" Câu nói rập khuôn này tôi thường được nghe ở hầu

hết các nhân viên phục vụ bàn sau khi món ăn đem ra không đúng yêu cầu. Bằng

vài từ tồi tệ này, một nhân viên đã cho biết nôi đó không có lòng nhiệt tình, hăng

hái, quan tâm tới khách và nhân viên không sẵn lòng đáp ứng nhu cầu của khách

hàng.


11

81% khách hàng từ bỏ nếu họ cảm thấy rằng đối phương không có thiện chí giúp

đỡ hoặc không chú ý đến nhu cầu của khách hàng. Ví dụ: Khách hàng muốn mua

một chiếc xe tiêu tốn ít nhiên liệu và có kích cỡ nhỏ để tiện đi trong thành phố vốn

đã rất chật chội, nhưng suốt buổi họ toàn được nghe người bán hàng "thao thao bất

tuyệt" về những thế mạnh của chiếc xe cồng kềnh.

Giúp đỡ khách hàng nhiệt tình.

Hãy để tôi giúp bạn một tay. Dù chỉ là giúp đỡ khách mang hàng ra xe hay đơn

giản là mở cửa giúp người đang mang hàng nặng trên tay thì một thông điệp rõ

ràng đó là bạn sẵn sàng giúp đỡ họ và ấn tượng này sẽ hằn sâu vào tâm trí khách

hàng. Và tất nhiên, nó sẽ khiến họ quay trở lại với bạn vào lần sau.

Thông tin cho khách các dịch vụ khác mà khách quan tâm nếu bạn có thể.

Kiên định quan điểm

Không nên gió chiều nào che chiều ấy mà cần phải học cách nói lời của chính

mình.

Nhưng cũng không được phản bác quan điểm của người khác mà đề xuất các

phương án giải quyết hợp lý.

Đừng thích tranh biện

Cần bình tĩnh nói, tránh biến cuộc nói chuyện thành cuộc thi hùng biện.

Hiểu rõ thông điệp của ngƣời nói

Hãy nhớ rằng những gì người khác nói và những gì chúng ta nghe có thể hoàn

toàn khác nhau! mọi sự chắt lọc, giả định, phê phán cũng như tin tưởng mang màu

sắc cá nhân của chúng ta có thể sẽ bóp méo những gì chúng ta nghe được.

Bạn nên gợi lại hoặc tổng hợp lại những gì người khác nói để chắc chắn mình

đang hiểu được vấn đề. Hãy nhắc lại những gì bạn cho rằng mình đang nghe được

và hỏi „Tôi có hiểu đúng bạn không nhỉ?‟ Nếu bạn thấy mình bị động chạm bởi

những gì người khác vừa nói thì hãy nói như vậy, sau đó hãy hỏi thêm để hiểu rõ

vấn đề: ” Có thể tôi không hiểu đúng ý bạn và đã cảm thấy bị xúc phạm bởi điều


12

bạn vừa nói. Tôi cho rằng những gì bạn vừa nói có nghĩa là XXX; có đúng ý bạn

là như vậy không?”

Khuyên ngƣời khác

Đừng đưa ra lời khuyên trừ phi người ta hỏi bạn. Điều này có thể sẽ rất khó thực

hiện, nhất là khi chúng ta thấy rõ rằng ý tưởng của mình sẽ có lợi cho người đó.

Thay vì nói ”Bạn nên làm thế này”, bạn nên sử dụng một số cách nói khác thể hiện

rõ sự tôn trọng của mình, ví dụ như ”một cách khá khả thi là..” hoặc ” có một cách

đã giúp tôi trong trường hợp tương tự như thế này là X. Nếu bạn nghĩ nó sẽ giúp

ích được cho bạn thì tôi rất vui lòng chia sẻ với bạn điều đó".

Hãy cố hiểu ngƣời khác

Bạn hãy tìm ra một điểm tương đồng thay vì chỉ chăm chăm vào sự khác biệt giữa

bạn và người khác.

Điều gì có thể khiến cả hai người cùng thích thú (ví dụ như việc gỡ rối một vấn đề

nào đó)? Một cách để bắt đầu khám phá ra điểm tương đồng chính là việc chia sẻ

các dự định thầm kín của mình- ví dụ như bạn có thể nói: "Dự định của tôi khi

chia sẻ với bạn về điều này chính là để giúp bạn thành công trong dự án này"

2.5 Phương thức ứng xử trong giao tiếp kinh doanh

Trên thực tế ý nghĩa của xử sự trong kinh doanh vô cùng lớn. Xử sự đúng cách tạo

điều kiện dễ dàng hơn cho Giao tiếp kinh doanh, nhưng đồng thời bản thân đó cũng là

một hình thức giao tiếp. Theo chuyên gia Ed Aasvik, giám sát viên phòng máy tính

(Computer Lab) tại đại học Boise State University, xử sự đúng cách là ngôn ngữ cơ bản

nhất của Kinh doanh. Những doanh nhân thành đạt đều hiểu rất rõ thứ ngôn ngữ này và

sử dụng nó rất hiệu quả. Để tham gia vào câu lạc bộ có tên là Kinh doanh bạn phải biết

ngôn ngữ của nó.

- Thông điệp mà một phép xử sự đúng đắn tạo ra đó là sự tôn trọng. Khi bạn thực

sự lắng nghe và đối xử tốt với một ai đó bạn sẽ hiểu được điều gì họ đang suy nghĩ và

quan tâm. Và ngược lại, phía bên kia cũng sẽ tỏ ra tôn trọng ý kiến và cảm xúc của bạn.


13

Không những thế người đối diện cũng sẽ cảm thấy thư thái hơn khi nói chuyện với một

người biết phép xử sự. Họ sẽ giao tiếp cởi mở hơn, và thực tế họ có thể tiết lộ thêm thông

tin cho bạn. Điều này là vô cùng quý giá trong kinh doanh.

- Xử sự có ý nghĩa cực kỳ quan trọng bởi vì nó có thể đem đến các cơ hội kinh

doanh trong tương lai. Nếu quá lịch sự thì lại có vẻ cứng nhắc và không thành thật, nhưng

còn tốt hơn rất nhiều so với bất lịch sự, thậm chí chỉ do vô tình. Những người khiếm nhã

sẽ phải trả giá vì tự đánh mất cơ hội và công việc kinh doanh của mình.

- Tôn trọng thời gian của người khác; đừng nên lãng phí thời gian của người ta và

của chính bạn bởi vì người nghe không hoàn toàn chú ý và không lĩnh hội hết thông tin

bạn truyền đạt. Theo chuyên gia Ed Aasvik, bạn cũng nên áp dụng cách này trong trường

hợp để lại lời nhắn qua điện thoại. Để lại tên và số điện thoại, đi vào vấn đề một cách

ngắn ngọn, đừng giải thích dài dòng, và chắc chắn về thời gian bạn muốn đối tác gọi lại

cho bạn. Phía bên kia đọc được tin nhắn, và bạn chứng tỏ được rằng bạn tôn trọng thời

gian của họ.

- Tôn trọng không gian của người khác: cách chúng ta sử dụng khoảng không là

thứ ngôn ngữ im lặng diễn tả sự tôn trọng của ta đối với đồng nghiệp.

- Quy tắc ngón tay cái: Nếu người khác không thể thoát khỏi việc phải nghe cuộc

nói chuyện của bạn, tốt nhất là đừng có dùng điện thoại.

Kết luận là, đối với không gian công cộng hoặc không gian riêng, hãy luôn luôn

chú ý đến xung quanh để biết người khác cần gì. Đó là phép xử sự đơn giản nhưng đúng

mực trong kinh doanh.

- Tôn trọng suy nghĩ và quan điểm của người khác: Khi bạn không có thời gian để

lắng nghe người khác, hãy thẳng thắn giải thích từ đầu. Nhưng khi bạn đã để cho cuộc

nói chuyện bắt đầu mà sau đấy lại ngắt lời người đối diện thì cuộc đối thoại sẽ chẳng có

gì hơn là đôi bên tỏ ra thô lỗ với nhau..

- Ứng xử tùy từng môi trường xã hội cụ thể: Liệu trong các tình huống khác nhau

có phải xử sự khác nhau? Chắc chắn là như vậy, đặc biệt là đối với những cách thức đã

gần như trở thành tiêu chuẩn.


14

Theo chuyên gia Ed Aasvik, một trong những nhân tố chủ yếu để đạt được cách

thức Xử sự đúng đắn trong Kinh doanh đó là phải hiểu được rằng: Cái gì là chấp nhận

được (thậm chí là tốt) trong môi trường này nhưng lại có thể là thô lỗ hoặc vô lễ trong

môi trường khác.

3. Đặc trƣng về văn hóa giao tiếp của ngƣời Việt Nam

Theo GS.TS Trần Ngọc Thêm (2006), người Việt Nam khi giao tiếp có các đặc

điểm sau:

Thái độ giao tiếp: vừa thích giao tiếp vừa rụt rè.

Người Việt Nam nông nghiệp sống phụ thuộc vào nhau và đều coi trọng mối quan hệ

giữa các thành viên trong cộng đồng. Đó là nguyên nhân dẫn đến người Việt trọng giao

tiếp, đây cũng được xem là tiêu chuẩn đầu tiên để đánh giá con người. (Thích giao tiếp

thăm viếng nhau không phải do nhu cầu công việc mà là để thắt chặt thêm mối quan hệ,

với khách thì rất tôn trọng, hiếu khách, luôn dành những thứ tốt nhất). Nhưng khi đến khu

vực ngoài cộng đồng, khi tiếp xúc toàn người lạ, tính ngự trị nổi lên thì người việt lại trở

nên rụt rè. Hai tính cách trái ngược nhau tồn tại trong một bản chất nhưng không hề mâu

thuẫn nhau, đó cũng là sự thể hiện tính linh hoạt trong giao tiếp của người Việt Nam.

Quan hệ giao tiếp: lấy tình cảm làm nguyên tắc ứng xử.

Nguồn gốc văn hoá nông nghiệp với đặc điểm trọng tình đã dẫn người việt tói chỗ lấy

tình cảm, lấy sự yêu ghét làm nguyên tắc ứng xử. Trong cuộc sống người việt có lý có

tình nhưng vẫn thiên về tình hơn. Khi cần cân nhắc giữa cái lý cái tình thì tình vẫn được

đặt cao hơn lí.

Đối tƣợng giao tiếp: ưa tìm hiểu, quan sát, đánh giá.

Người Việt Nam thích tìm hiểu về tuổi tác, gia đình, nghề nghiệp, trình độ học

vấn…của đối tượng giao tiếp. Đặc tính này chẳng qua cũng là một sản phẩm nữa của tính

cộng đồng làng xã mà ra. Do tính cộng đồng người việt thấy mình tự có trách nhiệm quan

tâm tới người khác, nhưng muốn quan tâm hay thể hiện sự quan tâm đúng mực thì phải

biết rõ hoàn cảnh. Ngoài ra do các mối quan hệ xã hội, người ta cần tìm hiểu để có cách

xưng hô cho thỏa đáng. Biết tính cách, biết người để lựa chọn đối tượng giao tiếp cho phù hợp.


15

Chủ thể giao tiếp: trọng danh dự

Danh dự được người Việt gắn với năng lực giao tiếp: lời nói ra để lại dấu vết, tạo

thành tiếng tăm, được lưu truyền đến tai nhiều người, tạo nên tai tiếng. Chính vì quá coi

trọng danh dự mà người Việt mắc bệnh sĩ diện. ở thôn làng, thói sĩ diện thể hiện càng rõ

ràng, trầm trọng, nhất là tục chia phần (một miếng giữa làng bằng một sàng xó bếp).

Cách thức giao tiếp: ưa sự tế nhị, ý tứ và trọng sự hoà thuận.

Lối giao tiếp tế nhị khiến người Việt có thói vòng vo tam quốc, không đi thẳng, trực

tiếp vào vấn đề như người phương Tây. Khi kết hợp với nhu cầu tìm hiểu đối tượng giao

tiếp, nó tạo ra thói quen chào hỏi của người Việt. Chính lối giao tiếp ưa tế nhị này mà

người Việt rất đắn đo, cân nhắc trong ứng xử và rồi cũng chính sự đắn đo, cân nhắc này

mà người Việt trở nên thiếu quyết đoán trong công việc. Để tránh nhược điểm này hay

không để mất lòng ai, người Việt Nam đã thay thế bằng nụ cười, cụ thể là người Việt rất

hay cười.

Nghi thức lời nói: hệ thống xưng hô và cách nói lịch sự rất phong phú.

Hệ thống xung hô, thứ nhất, có tính thân mật hoá (trọng tình cảm) cao. Thứ hai, có

tính xã hội hoá, cộng đồng hoá cao. Người Việt xưng hô theo nguyên tắc xưng khiêm hô

tôn. Thậm chí cách nói lịch sự của người Việt Nam cũng rất phong phú, không chung

chung như của phương Tây, mỗi trường hợp khác nhau lại có một các xưng hô cho phù

hợp. Ví dụ: cảm ơn và xin lỗi…

II. ĐĂC TRƢNG VÊ VĂN HOA GIAO TIÊP KINH DOANH BA MIÊN

1. Văn Hóa Giao Tiếp Kinh Doanh Miền Bắc

Ở Hà Nội, bạn sẽ không tin vào tai mình khi vào cửa hàng mà được ai đó nói lời

cảm ơn. Bởi người Hà Nội luôn sẵn sàng tâm thế bị “mắng mỏ” khi ra đường. Cũng bởi ở

miền Bắc nói chung và Hà Nội nói riêng, thói quen văn hóa - lịch sử đã để lại một quan

điểm cho rằng làm nghề phục vụ là hạ cấp.


16

Ở Hà Nội, thậm chí có những người đi ô tô, áo quần sành điệu có khi ví lại mỏng

dính. Người Hà Nội thích ăn mặc có gu riêng, chứng tỏ bản thân hơn người khác. Nhà

nghiên cứu lịch sử Nguyễn Đình Đầu lý giải các câu chuyện trên rằng bởi Hà Nội là một

đô thị mang tính hướng nội, nép mình nhờ sự bảo vệ của sông Hồng.

Do Hà Nội bảo thủ nên không dễ dàng chấp nhận cái mới, rất gắn bó với những

sản phẩm đã được thị trường khẳng định. Ở đây môi trường là yếu tố quyết định, anh có

thể tài giỏi, nhưng cái anh có thể là thay đổi bản thân thích ứng với môi trường, chứ anh

không thể nào thay đổi được môi trường. Việc đi du học cũng giống như vậy, hãy thay

đổi bản thân phát triển đến mức tốt nhất có thể ở trong môi trường cũ rồi hãy nghĩ tới

chuyện thay đổi môi trường (ra nước ngoài học tập). Từ đây dẫn đến nguyên nhân thứ 2.

Sự thích ứng nhanh và tính căn cơ của người miền Bắc. Vì môi trường mở và

thoáng cũng đồng nghĩa với áp lực cạnh tranh lớn. Ra Bắc thì "dịch vụ" là át chủ bài. Ở

Bắc rất quen thuộc cảnh "kem đứng, cháo quát, phở xếp hàng", có thể nói doanh nghiệp

nơi đây có 1 văn hoá dịch vụ phụng sự khách hàng còn yếu kém. Những trường hợp

thành công của doanh nhân Nam ra Bắc có thể kể tới Phở 24 của Lý Quý Trung, siêu thị

Nguyễn Kim - Best Carings ...

Nói về tố chất, người miền Bắc mang đậm cốt cách của kẻ sĩ. Một giai đoạn dài

của lịch sử, đất Hà Thành không phải để buôn bán. Vùng giao thương nằm ở khu vực Phố

Hiến, Hải Phòng, Nam Định …. Đất Hà Thành là đất của người dân trọng nền khoa cử,

học thức, trọng những thứ tao nhã về tinh thần và tri thức. Từ phong cách đến cái ăn, cái

mặc, thú chơi đều ngấm chất như vậy. Nếu như ngày nay chúng ta lấy thước đo là sự tài

trí trong kinh thương để thể hiện đẳng cấp thì lúc trước, ở mảnh đất này, học thức là thứ

để mỗi người kẻ sĩ có một cái “kiêu ngầm”. Ấy là dân Bắc Kỳ. Vùng ven đất kinh thành,

dân cư buôn bán giao thương cũng không nhiều. Đất Bắc là vùng nông nghiệp lúa nước.

Những kẻ chợ chỉ gói gọn trong giao thương những vật dụng sinh hoạt phục vụ nông

nghiệp và sinh sống thông thường. Vùng buôn bán của Phố Hiến, Hải Phòng, Nam Định

phần nhiều cũng không phục vụ thị trường trong nước mà chủ yếu là xuất khẩu.


17

Nhân sự:

Tổ chức các khóa huấn luyện chính qui hơn, "hoành tráng" hơn về các vấn đề cũng

vĩ mô hơn. Giáo viên nói hay hơn. Lý luận phải khúc triết hùng hồn. Giáo viên phải mặc

đồ nghiêm chỉnh, veston đàng hoàng. Giữ ý tứ không nói chuyện về chính trị không thì

đụng các con ông cháu cha. Phòng nhân sự không khảo sát gì cả, giám đốc nhân sự quyết

định học gì thì học đó, học vào lúc sản xuất rảnh rỗi nhất. Nhân sự hay bị ép nhận con

ông này, cháu ông kia và không thể từ chối được.

Bán hàng:

Khách hàng quan tâm đến họ được chiết khấu bao nhiêu %, nhân viên bán hàng

phải biết xưng hô đúng cách, nhũn nhặn. Mối quan hệ rất quan trọng. Nếu đã tạo được

mối quan hệ vững chắc thì yên tâm khách hàng ít khi nào kiểm tra hàng cẩn thận khi

nhận. Có sai biệt chút ít với đơn đặt hàng cũng nhận. Chỉ cần phát triển những mặt hàng

có sẵn, thị trường ít có nhu cầu phát triển mặt hàng mới. Bộ phận R&D chẳng có nhiều

việc để làm. Không nhận đơn hàng nhỏ vì chẳng bõ công. Người Miền Bắc thích dùng

hàng mới lạ, độc, càng giá trị càng tốt (thậm chí càng đắt thì càng thích). Những món

hàng mới lạ thường được quan tâm thành phong trào. Còn nhớ ngày xưa, nhà nào cũng

phải có máy khâu "5 con bướm" Trung Quốc, nồi cơm điện của Nga, xe mifa của Tiệp,

xe Dream của Thái ...

2. Văn Hóa Giao Tiếp Kinh Doanh Miền Trung

Khắc hẳn với Người Miền Bắc, Người Miền trung những con người của vùng đất

khắc nghiệt đầy nắng, mưa và gió, vốn tính chịu thường chịu khó cũng làm nên những

nét rất riêng trong cách suy nghĩ, văn hóa cũng như giao tiếp kinh doanh so với các vùng

khác trong cả nước.

Trước những điều kiện không được thuận lợi cho lắm, tuy nhiên một số vùng vẫn có

điều kiện thuận lợi hơn vì vậy họ hoà đồng với thiên nhiên, nương theo thiên nhiên để

làm lợi cho mình.Với điều kiện khắc nghiệt của thiên nhiên họ chỉ còn cách và tìm cách

hoà với thiên nhiên. Môi trường như thế đã tác động đến cách ứng xử của họ. Vì thế nét


18

đặc sắc ở đây là sự cần cù, cần mẫn, kiên nhẫn để làm giàu cho mình. Nhưng trong thế

cân bằng đó vẫn toát lên tinh thần hoà hợp và thích nghi đến thụ động và chịu đựng, chú

trọng gìn giữ sự cân bằng đó.

Bởi vì người miền Trung sinh sống chủ yếu bằng nghề trồng lúa nước. Do đó họ

rất quý trọng người lao động, sức lao động và tình yêu lao động bởi vì của cải làm ra rất

khó khăn trước những điều kiện tự nhiên như thế.

Trong lao động người miền Trung ngoài những đặc tính là siêng năng, cần cù họ còn

rất cẩn thận, họ ghét sự dối trá, cẩu thả. Tư tưởng chính là “ tích tiểu thành đại” hay “mưa

dầm thấm lâu”. Mặc dù vậy họ chấp nhận và thích nghi với điều kiện nghèo khổ, đề cao

tiết kiệm. Họ quen sống đạm bạc, họ dùng những thứ họ tự làm ra, “tự cung tự cấp” rất

hiếm khi họ mua những thứ xa xỉ . Trong sản xuất họ dựa vào kinh nghiệm gia truyền là

nhiều. Ngày nay họ cũng hoà nhập rất nhanh, do vậy điều kiện sống cũng được nâng cao

từng ngày.

Họ có một lối sống đề cao tính cộng đồng, vị thế và nhân cách cá nhân phụ thuộc

chặt chẽ vào tập thể. Cách cư xư của họ cũng mang đậm nét truyền thống như là kính

trọng người lớn tuổi và những người có địa vị xã hội cao. Đời sống tuân theo một nguyên

tắc truyền thống, theo một chuẩn mực chung. Dựa vào đó mà đánh giá người có văn hoá

hay không. Biểu hiện của lối sống cộng đồng ấy là: quan tâm giúp đỡ người khác, coi

trọng tình cảm, đề cao tinh thần đoàn kết. Tuy không bằng người miền Bắc vì miền Bắc

có lịch sư phong kiến lâu đời hơn nhưng người miền Trung có đời sống tình cảm không

kém gì người miền Bắc.

Ý thức sống hoà thuận, giữ gìn tình làng nghĩa xóm như vậy, giúp đỡ, người khác

được coi là chuẩn mực sống, lương tâm, bổn phận, nhu cầu, lẽ sống, tình cảm sâu sắc là

nghĩa vụ thiêng liêng của họ. Bởi vì đời sống tình cảm sâu sắc nên chữ “sĩ” đối với họ

cũng được đề rất cao. Họ chú trọng giữ gìn vị thế và nhân cách ca nhân và nhân cách

cộng đồng. Ngoài ra họ có một lối sống coi trọng cái tâm và đề cao nó, chữ tín, đạo hiếu

và lễ nghĩa. Họ lấy quan hệ tình cảm để giải quyết các quan hệ khác. “Phép vua thua lệ


19

làng”. Hiếu nghĩa được coi trọng trong đời sống gia đình, nó là một nhân cách bậc nhất.

Nhìn chung thì lối sống của họ được cụ thể là: lòng trung thực, sự thủy chung, tính

nhường nhịn, nhân nghĩa và lòng vị tha.

Về giao tiếp: đặc điểm dễ thấy là họ thích giao tiếp, hiếu khách nhưng lại rất rụt rè.

Họ thường xuyên đi thăm viếng. Nó là sự biểu hiện của tình cảm, tình nghĩa, có tác dụng

thắt chặt thêm quan hệ. Trải qua một thời gian dài hình thành và phát triển, dải đất miền

Trung mang một điều kiện về tự nhiên hết sức khắc nghiệt và chịu nhiều sự ảnh hưởng

của các điều kiện khác nên ở đây sự hình thành con người về tính cách, tình cảm, lối

sống, cách cư xử, quan hệ giao tiếp chúng ta thấy rõ được phần nào đặc trưng đó. Tuy

nhiên, trong quá trình giao tiếp do ảnh hưởng văn hoá nông nghiệp nên họ lấy tình cảm

làm nguyên tắc ứng xử. “Một bồ cái lí không bằng một tí cái tình”. Họ quen ưa tìm hiểu,

quan sát và đánh giá đối tượng giao tiếp của mình. Họ rất trọng danh dự. Họ thường hay

nói thẳng nhưng trọng sự hoà thuận. Một số tỉnh nhất làở Bắc Trung Bộ, họ ưa tế nhị và ý

tứ hơn. Họ có nghi thức rất phong phú. Người miền Trung thường hay bộc lộ những suy

nghĩ của họ trong giao tiếp. Mọi khúc mắc họ giải bày ngay nhưng ở một số vùng thì lại

khác. Họ sống cũng có tôn ti trật tự rõ ràng. Nhìn chung trong lao động thì tâm lí “ăn

chắc mặc bền” vẫn là chủ yếu. Họ không quá khắt khe như người miền Bắc, cũng không

quá phóng khoáng như người miền Nam.

Và có cái gì đó giống nhau trên suốt cả dải khúc ruột này ở nhiều địa phương. Ví

dụ ngay cả như chuyện cái ang. Miền bắc có cái yến là 10 ký, miền nam có cái giạ là 20

ký, miền Trung có cái ang ...không ai biết là mấy ký ! Chỉ hay nó thường là 30 lon sữa

bò, thật ra thì có nơi chỉ 26 lon, 28 lon, có nơi là 32 lon, 36 lon. Ngay bản thân cái lon

cũng có lon đáy bằng, lon đáy lõm. Cách đong cũng có nơi đong gạt bằng miệng lon, co

nơi lại đong vun đầy hết cỡ. Không phải chỉ chuyện cái ang đong gạo là cái thứ sát sườn

hằng ngày đã rất không thống nhất, các thứ khác cũng vậy, hầu như chẳng có cái gì làm

chuẩn. Nếu miền Bắc, miền Nam cái cân được sử dụng để cân từ rau hành đến cá, thịt thì

ở miền Trung tất cả đều được định bằng mớ. Mớ cá nục là 12 con, không cần biết con lớn

hay con nhỏ, chỉ đôi mắt "kinh nghiệm" mà định giá rồi trả. Con gà con vịt cũng vậy,


20

không cân mà cầm trên tay nhắc nhắc mấy cái, bóp bóp cái lườn mà theo giá rồi trả. Thế

mới có chuyện vui, một bà bán lươn không dùng cân mà đong lươn bằng lon. Đong một

lon lươn đầy, lấy tay gạt ngang vẫn còn một cái đầu lươn ngóc lên. Gạt lần nữa cái đầu

vẫn ngóc lên, bà bán lươn mới bảo: "Thôi , thêm cho chị cái đầu. Rẻ rồi đó !". Mấy cô

dâu ngoài Bắc hoặc Nam về Trung, ban đầu than trời vì cách mua bán chẳng cần đo

lường này. Riết rồi đến khi quen, thấy cái cân đâm lạ lạ, ngàn đồng hành lá mà cũng cân

thì trông nó lạnh lùng quá, các bà các chị bảo thế.

Không phải chỉ chuyện cân đong đo đếm người miền Trung có cái cách chẳng

giống ai mà ngay chuyện mua bán kinh doanh "tiếp thị" của các bà, các chị, và cả các ông

nữa, nó cũng chẳng giống ai. Một lần tôi dừng xe bên lề đường trước chợ để mua bó chè

xanh. "Bà bán con bó chè xanh". Tôi lặp lại câu ấy ba lần bà già vẫn cứ tỉnh bơ nhìn mọi

người qua lại. Một cô gái bán rau bên cạnh mới cười đứng dậy cầm bó chè đưa tôi rồi

bảo, lần sau anh mua thì dựng xe bước vào. Đứng trên xe thế này bà cụ không ưng.

Không phải chỉ mấy bà già không lấy chuyện đồng lời làm trọng, chỉ lấy chuyện bán mua

làm vui, mua bán cũng phải có trên có dưới ; ngay cả một cửa hàng trên phố cũng một cái

tính cách bất cần như vậy. Cách đây chừng hai năm, trên đường Phan Châu Trinh của

thành phố Đà Nẵng, có một dãy phố chuyên kinh doanh việc in ấn. Mọi chuyện kinh

doanh êm đẹp bỗng đâu một người trương lên tấm bảng "Đại hạ giá in thiệp mùa cưới".

Vậy là hàng loạt cửa hàng khác cũng phải treo bảng "đại hạ giá" theo. Một chủ hàng dân

Quảng Nam gốc hình như tức mình mới treo lên tấm bảng " Đại lên giá" ! Cái hay của

vấn đề chính là cái chỗ cửa hàng "đại lên giá" ấy lại đắt khách hơn các cửa hàng "đại hạ

giá" khác ! Sau khi lặp lại trật tự lề đường, tấm bảng ấy bị công an tịch thu mất chứ

không chắc đến nay cũng vẫn còn.

Còn nhiều lắm những chuyện trái khoáy như vậy ở vùng Quảng Nam. Ví dụ như

chuyện bát đường đen, người quê gọi là đường táng. Bát đường đen thui vì chế biến bằng

phương pháp rất thủ công, thủ công đến mức có lẽ hai ngàn năm trước cũng làm đường

mía như thế chứ không thể lạc hậu hơn được. Thế mà người ta vẫn cứ giữ cách ép mía,

nấu đường cũ kỹ ấy, mặc cho các phương pháp chế biến mía đường của người Quảng


21

Ngãi ở sát nách đó đã vô cùng tinh xảo, cho ra hàng chục sản phẩm cao cấp như đường

trắng, đường phèn…

Kể ra hàng loạt các chuyện trái khoáy của người Quảng Nam như thế thật ra cũng

dễ nhưng xâu chuỗi nó lại, khái quát nó lên nhằm nhắc nhở các doanh nghiệp khi đến làm

ăn ở vùng này cần phải lận lưng làm vốn thì quả là khó. Đó là tính cách gì vậy ? Bảo thủ,

lạc hậu ư ? Hỏng phải đâu, xin đừng quên đây là quê hương của phong trào Duy Tân,

canh tân đất nước hồi đầu thế kỷ 20. Và đây cũng là quê hương của các cuộc phá rào làm

khoán chui của những năm sau 1980 để đưa đến công cuộc đổi mới hiện nay. Đó là tính

khí khái của các ông đồ miền Trung ư ? Có thể, cái làng ở miền Trung còn chặc chẽ lắm,

miếng thịt làng bằng sàng thịt bếp, chính cái tôi cá nhân trong cộng đồng quan trọng hơn

cái tôi cá nhân đích thực mà con người ta sẵn sàng nín nhịn, chịu thua thiệt để giữ gìn nó.

Còn sự bảo thủ lạc hậu thì nói không vậy thôi chứ thật ra thì thế này, người miền Trung

còn xa lạ lắm một nền văn minh giao tiếp sang trọng, quý tộc.

Người miền Trung nói chúng chúa ghét chuyện mời mọc. Người Bắc thì cho đó là

dòn giã, đon đả, người Nam thì cho đó là nhiệt thành, lôi cuốn và sự mời mọc thường

đem lại kết quả. Người miền Trung thì thường bỏ qua cửa hàng, gian hàng nào mời mọc

"dai như đỉa".

Người miền Trung bảo: "Làm cho ai việc gì chớ bao giờ kể công. Ai chịu ơn cũng

mong có ngày được trả. Người ta chưa trả mà đã vội nhắc, kể công một tiếng là đổ sông

đổ biển hết đó, là bạn trở thành thù đó.”

3. Văn Hóa Giao Tiếp Kinh Doanh Miền Nam

Mỗi vùng đất đều có những điều thú vị, mỗi nét, mỗi đặc trưng riêng kể cả trong

văn hóa giao tiếp. Một nhà văn hóa đã từng khái quát rằng Người Bắc “bảo thủ” , ngại

thay đổi, thường làm theo truyền thống và thói quen còn người miền Nam năng động mà

vẫn ung dung thư thái, chân phương mà cởi mở, bộc trực mà dễ chịu.


22

Người Sài Gòn luôn có tinh thần học hỏi, sự cần cù, nhanh nhạy và năng động

trong kinh doanh . “Chịu chơi” theo kiểu dám làm dám chịu, không bao giờ chịu bó tay là

đặc tính của cư dân Sài Gòn, từ những con người bình dị đến giới trí thức.

TP. Hồ Chí Minh được xem là trung tâm kinh tế lớn nhất cả nước, là “cửa ngõ” để

Việt Nam bước ra thế giới. Nguồn kiều hối đổ về ngày càng nhiều, các dự án đầu tư nước

ngoài có hàm lượng trí tuệ cao, như dự án của Intel, đang tạo điều kiện và làm nảy nở

một tinh thần kinh doanh mới. Có thể nói, doanh nhân Sài Gòn hôm nay đã là những

công dân toàn cầu, họ tự tin kết nối với thế giới, am hiểu thế giới, mạnh dạn khám phá

nhiều ngành kinh doanh mới.

Tinh thần học và tự học của doanh nhân Sài Gòn được nâng cao hơn bao giờ hết.

Các lớp học về quản trị kinh doanh luôn đầy ắp học viên, kể cả những lớp học ban đêm.

Các hội thảo, tọa đàm, các doanh nhân trẻ luôn chủ động đưa ra những câu hỏi xác đáng

và sẵn sàng ngồi lại bất kể giờ nghỉ, để cùng mổ xẻ một vấn đề nào đó. Đấy là những

điều không dễ thấy ở nơi khác

Phong cách của người Sài Gòn so với cả nước không có gì khác lạ. Ở đâu trên

nước Việt Nam mà người dân không hiếu khách, trọng nghĩa khinh tài, lanh lẹ, cần cù!

Nhưng ở Sài Gòn, phong cách ấy thể hiện đậm nét, ở vài khía cạnh nào đó.

Phong cách nào phải do trời đất ban cho, nhưng thành hình do hoàn cảnh bắt buộc

con người phải thích ứng, hội nhập, bằng không thì dễ bị đào thải. Thích ứng để tồn tại,

vươn lên. Hoàn cảnh do sinh hoạt kinh tế, với quy luật riêng.

Người Sài Gòn cũng ưa nghe tin tức, hay còn gọi là tìm lượng thông tin, bởi vậy

báo chí là món ăn cần thiết. Họ đọc báo để tìm hiểu tình hình chung, đặc biệt là tin tức

liên quan đến công việc làm ăn hằng ngày của mình. Thiếu lượng thông tin, hóa ra lạc

hậu, thất bại trong việc làm ăn, vì tình hình luôn biến động từng giờ, từng phút. Và cũng

vì ngành này liên quan đến ngành khác, người ta phải đọc báo để kiểm tra cho đầy đủ.

Ngồi quán cà phê đọc báo, chờ bạn bè, ai không đọc báo thì lắng nghe người đã đọc tóm

lược giùm. Giao thiệp với bạn hè, tìm bạn mới, trao đổi nhau số điện thoại, danh thiếp, ăn


23

uống lặt vặt, ai trả tiền cũng được, người tuy khác ngành nghề nhưng biết đâu sẽ giúp đỡ

mình chuyện gì đó. Làm quen với anh phu xích lô, cũng là một dịp huống gì với một

thương gia. Người đang thất nghiệp cũng có thể giúp đỡ ta khi có dịp.

Làm dịch vụ mua bán lớn nhỏ cần sự sòng phẳng. Làm ăn vui vẻ, bất chấp đối tác

của mình có quá khứ như thế nào, miễn là giữ chữ tín. Ai gặp khó khăn, có thể thất tín,

nhưng phải khiêm tốn xin lỗi. Giận hờn để làm lành, với một tiệc nhỏ rồi bỏ qua, nhưng

theo luật giang hồ là “bất quá tam”, nghĩa là đến lần thứ ba thì không khoan dung được.

Ham thích du lịch, nhất là đi chùa chiền, miếu mạo theo sự đồn đại của bạn bè. Tư

tưởng đa thần, cái gì cũng theo, cũng tin, để cầu mong phước đức. Kinh tế thị trường quả

là sự rủi may, cho nên giàu thì không dám khinh lờn thần thánh, nghèo thì khấn vái để

được gặp may mắn. Nét tích cực nhất của người Sài Gòn là làm điều từ thiện, theo cảm

tính, dễ thương người. Luôn giúp người khuyết tật, nạn nhân bão lụt, thiên tai, theo quan

niệm “không ai giàu ba họ, không ai khó ba đời”. Hiện nay, những phong cách trên của

người Sài Gòn vẫn còn thể hiện khá rõ. Mặc dầu lúc giao thời với kinh tế thị trường, một

số người trẻ tuổi có những biểu

Nhãn hiệu cà phê Trung Nguyên khi bắt đầu ra mắt thị trường đã mời khách uống

thử sản phẩm tại các trung tâm thành phố lớn. Người Sài Gòn uống thử rất nhiều, người

Hà Nội uống ít hơn, người miền Trung gần như không uống. Một nhà văn hóa sau đó

khái quát hóa rằng vì người miền Trung không bao giờ cho phép mình ăn uống “đầu

đường xó chợ”. Người Bắc “bảo thủ” hơn, ngại thay đổi, thường làm theo truyền thống

và thói quen. Họ nghĩ: “Ông tôi, bố tôi đều làm như vậy nên tôi cũng sẽ làm như vậy”.

Người miền Nam năng động hơn cả. Nếu ra phố Sài Gòn, bạn thản nhiên khi thấy người

bán hàng, nhân viên lễ tân cúi gập người chào thì ở Hà Nội, bạn không tin vào tai mình

khi vào cửa hàng mà được ai đó nói lời cảm ơn. Bởi người Hà Nội luôn sẵn sàng tâm thế

bị “mắng mỏ” khi ra đường. Cũng bởi ở miền Bắc nói chung và Hà Nội nói riêng, thói

quen văn hóa - lịch sử đã để lại một quan điểm cho rằng làm nghề phục vụ là hạ cấp.


24

Trong cuộc sống hằng ngày chúng ta thường xuyên phải giao tiếp với nhiều người,

với nhiều đối tượng thuộc các tầng lớp khác nhau. Mỗi vùng đất đều có những điều thú

vị, mỗi nét, mỗi đặc trưng riêng kể cả trong văn hóa giao tiếp. Người Miền Nam cũng

vậy, họ có những đặc trưng như:

Lòng Trung Thành

Lòng trung thành đối với cấp trên và công ty được người miền Nam đánh giá như một

phẩm chất cao quý.

Trong các công ty, chấp hành kỷ luật và tôn trọng cấp trên cũng như tôn trọng những

người thâm niên hơn là nền tảng cho các mối quan hệ. Trước khi thiết lập mối quan hệ

với ai đó, họ cần biết được cấp bậc của người ấy để cư xử cho đúng phép tắc. Danh thiếp

cung cấp những thông tin này, nên bạn phải trao danh thiếp của mình ngay khi chào hỏi

lần đầu tiên.

Danh thiếp phải được cho và nhận bằng hai tay. Họ luôn trông đợi tấm danh thiếp của

mình được người khác xem và ngắm nghía ngay khi nhận. Trong suốt cuộc gặp gỡ, danh

thiếp nên được để trên bàn. Sau khi gặp xong phải được trân trọng cho vào ví và không

bao giờ được nhét trong túi quần sau.

Sự hòa thuận

Trong giao tiếp, người Miền Nam không muốn có sự đối đầu, họ tin tưởng vào sự

thỏa hiệp và hòa giải. Họ tin tưởng tuyệt đối vào quyết định của tập thể, ưu tiên cho

những quyết định có kết quả. Họ sẽ nói ra cảm xúc thật sự của họ bởi vì muốn duy trì sự

hòa thuận.

Tính bằng hữu trong kinh doanh thì quan trọng hơn cả tính logic, người Miền Nam

cũng thường trò chuyện xã giao để thiết lập quan hệ với bạn trước khi bàn bạc công

chuyện kinh doanh.

Nghệ thuật chiêu đãi khách


25

Ăn uống là thông lệ chung của các doanh nhân, sự tương tác của hai phía trong bữa

tiệc còn quan trọng hơn cả thức ăn. Các buổi tiệc chiêu đãi thường vào buổi tối và có rất

nhiều thức ăn và rượu, bia uống thoải mái, và đây là lúc họ nói lên cảm xúc thật của

mình.

Cƣơng vị lãnh đạo và cấp bậc xã hội

Người Miền Nam đánh giá cao sự đồng tâm hiệp lực, lãnh đạo là người ra quyết định

sau cùng sau khi đã lắng nghe ý kiến của cấp dưới. Quyết định của lãnh đạo là đại diện

của sự đồng tâm hiệp lực của tất cả mọi người. Giá trị của mỗi công ty là sự hòa thuận và

tuân theo của từng thành viên và quyết định sau cùng phải được mọi người nghiêm túc

chấp hành.

Các cuộc gặp gỡ trong kinh doanh

Với người Miền Nam có thể nói, chơi ra chơi, làm ra làm nên việc đùa cợt không

được chấp nhận khi thương lượng và rất nghiêm túc trong công việc. Đùa giỡn thường là

sau khi đã hoàn thành công việc hoặc sau giờ làm việc.

Không ngạc nhiên khi ở Sài Gòn bạn gặp một anh có vẻ quê quê, đi xe cà tàng, áo

quần xuề xòa nhưng thực tế lại là một đại gia. Ở Hà Nội, thậm chí có những người đi ô

tô, áo quần sành điệu có khi ví lại mỏng dính. Người Hà Nội thích ăn mặc có gu riêng,

chứng tỏ bản thân hơn người khác trong khi dân Sài Gòn mặc sao gọn gàng là được.

Người Sài Gòn rất bộc trực và không khách sáo như người Hà Nội. Họ ít khi hỏi về gia

đình bạn hay bạn kiếm được bao nhiêu tiền. Họ cũng không hay đánh giá bạn qua cái xe

của bạn đi, điện thoại bạn đang dùng hay bộ quần áo bạn mặc mà họ đánh giá bạn qua

cách bạn sống với mọi người ra sao.

Giọng người Sài Gòn được xem là giọng chuẩn của miền Nam, cũng như giọng

người Hà Nội được xem là giọng chuẩn của người miền Bắc. Không ai phủ nhận các cô

gái Hà Nội nói chuyện rất hay, tư tin, lưu loát. Người Sài Gòn nói không nặng như người

miền Trung, không nói như hát như con gái Huế, và giọng cũng không thanh như dân Hà

Nội. Họ nói với cái kiểu sảng khoái của dân Nam bộ. Các cô gái nói giọng mềm mại,


26

ngọt ngào, và cũng rất tự nhiên, vui vẻ. Người Huế hay dùng các từ đệm như “o, mô, ni,

chừ, răng...”, người Sài Gòn hay dùng các từ đệm như “nghen, hen, hén, ta, ghê”. Hà Nội

“buôn dưa lê” thì Sài Gòn là “tám”. Người Sài Gòn xưng “con” thay vì “cháu” như ở Hà

Nội...

TPHCM luôn là 1 thị trường mở và thông thoáng, chính vì vậy nó dễ dàng chấp

nhận cái mới, dễ dàng tạo nhiều cơ hội cho các doanh nhân Bắc lập nghiệp nơi đây thành

công.

Để chiếm lĩnh và thành công tại thị trường Bắc - Nam, có 2 mục tiêu chìa khoá. Ra

Bắc thì "dịch vụ" là át chủ bài. Ở Bắc rất quen thuộc cảnh "kem đứng, cháo quát, phở xếp

hàng", có thể nói doanh nghiệp nơi đây có 1 văn hoá dịch vụ phụng sự khách hàng còn

yếu kém. Những trường hợp thành công của doanh nhân Nam ra Bắc có thể kể tới Phở 24

của Lý Quý Trung, siêu thị Nguyễn Kim - Best Carings ... Vào Nam thì sự "mới lạ và

khác biệt" là vũ khí do thị trường mang tính cạnh tranh rất cao nên nếu cần mới lạ và

khác biệt. Cũng như người miền Nam đón nhận sản phẩm mới dễ dàng hơn, nhưng vì vậy

mà sản phẩm cũng dễ dàng bị thải hồi nếu như nó không liên tục đổi mới. Ví dụ có thể kể

đến lẩu nấm Ashima - một hình thức ẩm thực mới lạ - chính là 1 thương hiệu của doanh

nhân miền Bắc.

Đa số những trường hợp thành công của doanh nhân miền Bắc vô Nam là lập

nghiệp, khởi sự doanh nghiệp mới. Còn đối với trường hợp thành công của doanh nhân

miền Nam ra Bắc là khi đã có doanh nghiệp ổn định và vững vàng, tiếp tục Bắc tiến để

chiếm lĩnh thị trường. Một lần nửa yếu tố môi trường lại thể hiện rất rõ.

III. KÊT LUẬN

Mỗi vùng đất đều có những điều thú vị... Sài Gòn đáng yêu thế với những con

người hiếu khách, lanh lẹ, cần cù . Miền Bắc đó với một nền văn hóa Bắc bộ khép kín

nhưng đến một lần không dễ quên. Còn Miền Trung nhọc nhằn sương gió với những con

người siêng năng, cần cù, cẩn thận, ghét sự dối trá, cẩu thả,…Tất cả tạo nên những nét


27

đặc trưng giao tiếp riêng cho từng vùng và vô hình chung tạo nên tổng quan 1 nền tảng

văn hóa giao tiếp trong kinh doanh của Việt Nam.

Văn hóa giao tiếp trong kinh doanh là những giá trị lớn, nó có sức thuyết phục cao

nhưng cũng là bức tường thành kiên cố nếu không biết cách vượt qua. Đòi hòi người làm

kinh doanh lại càng phải hiểu sâu về văn hóa khách hàng của mình. Trên mảnh đất hình

chữ S này, có bao nhiều điều khác biệt, nhưng trong mỗi vùng miền, mỗi con người và

trong chính những người sinh ra ở một miền, lớn lên ở một miền và cuộc đời tạo ra cơ

duyên sống ở nhiều vùng miền khác, luôn có sự pha trộn văn hóa trong nếp sống , trong

kinh doanh như sự chuyển động không ngừng của dòng chảy cuộc sống. Chính vì vậy

việc tìm hiểu về văn hóa giao tiếp trong kinh doanh của Việt Nam cũng như văn hóa giao

tiếp đặc trưng của từng vùng miền giúp ta biết để có thể thành công trên nhiều phân khúc

thị trường ở mọi miền đất nước thì các doanh nghiệp cần phải chú ý đúng mức cho việc

giao tiếp đối với khách hàng, nhà cung cấp, đối tác kinh doanh…

Văn hóa giao tiếp kinh doanh là nghệ thuật tạo nên mối quan hệ hài hòa trong các

khác biệt . Tùy vào thói quen, cách xưng hô, cư xử, …… của từng vùng miền mà tạo nên

những nét riêng cho giao tiếp của vùng miền. Nhà kinh doanh cần phải có sự linh hoạt và

sự tìm hiểu về văn hóa giao tiếp của vùng miền mà mình muốn tiếp cận để có cách ứng

xử trong giao tiếp cho phù hợp cho từng đối tượng và từng khu vực khác nhau.


28

TÀI LIÊU THAM KHAO

- Đoàn Thị Hồng Vân, Giao tiếp trong kinh doanh và cuộc sống, Nhà xuất bản

Thống kê, 2011.

- Phan Thanh Lâm, Giáo trình Tâm lý giao tiếp trong kinh doanh, Ban XB Đại học

Hoa Sen, 2008.

- Thái Trí Dũng, Kỹ năng giao tiếp và thương lượng trong kinh doanh, Nhà xuất bản

Thống kê, 2009.

- Trân Ngọc Thêm. Tìm về bản sắc văn hoa Viêt Nam. NXB Tp. HCM, 2006

- www.kynang.edu.vn

-http://thuvienso.cdsphue.edu.vn/xem-tai-lieu/ky-nang-giao-tiep-trong-kinh-

doanh.6830.html

- http://hockinhdoanh.edu.vn

- http://vanluong.blogspot.com/2012/06/van-hoa-giao-tiep-kinh-doanh-3-mien.html

http://hockinhdoanh.edu.vn/

http://vanluong.blogspot.com/2012/06/van-hoa-giao-tiep-kinh-doanh-3-mien.html

Documents

Văn hóa giao tiếp trong kinh doanh của 3 miền Việt Nam · PDF fileI/ VĂN HÓA GIAO TIẾP KINH DOANH Ở VIỆT NAM ... chính thức: - Là hình thức giao tiếp