PK: Nguyễn Minh Triết

VỀ THĂM THÀNH HOÀNG ĐẾ BÌNH ĐỊNH

Tôi trở về quê vào những ngày đầu xuân. Sau khi viếng từ đường, thắp

nén nhang cho các tiên linh, thăm mộ ông bà nội ở Thiết Tràng (Xã Nhơn

Mỹ), tôi tiếp tục lộ trình xuống Qui Nhơn thăm gia đình một người bạn thân.

Qua cầu Thiết Trụ, tôi dừng lại thật lâu, bồi hồi nhớ lại thời niên thiếu.

Nơi bến sông này, ngã rẽ của sông Côn mà nhà Tây Sơn đào để bảo vệ thành,

đồng thời là đường thủy thuận lợi, kênh dẫn nước về xã Nhơn Thành.

Con đường từ quê tôi đến Đập Đá phải qua nhánh rẽ sông này. Ngày ấy,

bến sông có một cái chợ nho nhỏ, bến xe ngựa, khi vào chợ phiên, cảnh người

qua lại, mua bán khá nhộn nhịp. Vào mùa khô, người qua đường lội sông.

Mùa nước lớn dùng đò. Sau này,

người dân tự xây cầu tre, ai qua đều

đóng lệ phí. Nay cảnh nơi đây vắng

vẻ, im lìm.

Con đường đã gắn bó, đi vào

ký ức mà không thể nào quên khi có

dịp trở lại. Tôi vẫn nhớ, ngày ấy tôi

thường theo ông xuống Bình Định

thăm bà con. Hai lần mỗi tuần

xuống Đập Đá hốt thuốc cho ông

(nội làm Thầy thuốc Bắc). Tôi nghe

lang man, mù mờ phía đông con

đường có Thành Hoàng Đế. Rồi thời

gian lặng lẽ qua nhanh, nỗi mơ ước

ấy cũng đã đi vào quên lãng.

Hôm nay đi lại con đường

này, vương vấn nỗi ao ước ấy. Nếu

không, tôi nghĩ là một thiếu sót lớn.

Do vậy, tôi háo hức và cố công tìm

kiếm. Với ý định muốn tham quan

Thành Hoàng Đế, tôi hẹn với vợ chồng cháu Thỏa - Vân (gv Trường PTTH

Đập Đá). Thỏa vui lòng và chờ tôi ở Mả Tổ.

Thỏa dẫn tôi vô theo nhiều con đường bê tông đến thành. Đầu tiên tôi

thấy là 2 chú voi con bằng đá đã rêu phong. Hai con voi còn sót lại của Vương

Triều Champa, khi xây thành Nguyễn Nhạc giữ lại (một chú voi, phía trước có

trường Tiểu học, bên cạnh tấm bia di tích, Chú voi bên kia cạnh nhà dân,

khoảng cách 20m. Thỏa tiếp tục hướng dẫn tôi vào Tử Cấm Thành.

Biết tôi là du khách, anh Thanh Tâm (68 tuổi - người địa phương) nhiệt

tình dẫn chúng tôi vào trong thành. Đầu tiên anh đốt 3 cây nhang đưa tôi để

tưởng niệm các tiên linh nhà Tây Sơn.

"Năm1776, sau khi đánh bại Chúa Nguyễn, Nguyễn Nhạc đã lên ngôi

Hoàng Đế nhà Tây Sơn và cho xây dựng tại vị trí cũ của Thành Đồ Bàn,

Vương quốc Champa. Đây là nơi của Hoàng Đế Thái Đức Nguyễn Nhạc ở nên

gọi là Thành Hoàng Đế" (Trích nguồn Google )

Ngày nay chỉ còn lại một số di tích của Tử Cấm Thành: Cổng chính,

chính điện (Bát Giác - Thờ 11 Bài Vị), 2 Hồ Bán nguyệt nằm 2 bên, đã khô

nước, những cây cổ thụ hàng trăm năm tuổi như 2 cây Bồ Đề đang thay lộc,

một cây sung với trái xum xuê và một cây soài ngoài tường thành. Tiếp đến,

anh dẫn tôi xem giếng nước, khi xưa nước trong xanh, giờ theo thời gian chỉ

còn một hố trũng.

Hai Miếu thờ hai bên: Dinh Cô (bên trái) -Tổ Thần (bên phải)

Đền Bát Giác - Thờ 11 Bài Vị, trong đó có Võ Tánh

Phía sau Đền là Khu Lăng Mộ Võ Tánh & Người dẫn ngựa

Lối vào Mộ

Theo tài liệu lịch sử, Thành Hoàng Đế là nơi chứng kiến tướng Võ

Tánh tự thiêu và Quan Văn Ngô Tùng Châu tuẩn tiết (uống thuốc độc), sau

khi bị 2 tướng nhà Tây Sơn Trần Quang Diệu, Võ Văn Dũng bao vây. Nhìn 2

mộ, tôi hỏi anh Thanh Tâm có phải của Võ Tánh, Ngô Tùng Châu không ?

Anh giải thích:

Mộ hình tròn của tướng Võ Tánh, còn mộ hình chữ nhật là mộ của

người giữ ngựa cho Võ Tánh. Còn mộ của Ngô Tùng Châu hiện ở Phù Cát.

Tôi nghe anh Tâm nói, lòng còn nhiều phân vân và sẽ tìm hiểu khi có

dịp trở lại nơi này

Hai Hồ Bán Nguyệt ở hai bên Thành

Hồ Bán Nguyệt bên phải vị trí giữa bờ thành và cây đa

Xa xa là Tháp Cánh Tiên

Mặt trời đã gần khuất hẳn sau núi. Lòng tôi trĩu nặng, ngậm ngùi trước

cảnh hoang phế một di tích bởi sự tàn phá của thời gian, sự hận thù của hai

triều đại, của chiến tranh, sự lấn chiếm,thờ ơ, vô cảm của người dân đã làm

giảm đi giá trị văn hóa, một thời kỳ vàng son trong lịch sử của dân tộc ta.

Đầu Xuân Giáp Ngọ

NGUYỄN MINH TRIẾT