1

UZASADNIENIE

Uwagi ogólne

Projekt rozporządzenia stanowi wykonanie upoważnienia zawartego w art. 249 § 3

pkt 7 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. Nr 90, poz. 557,

z późn. zm.), zobowiązującego Ministra Sprawiedliwości do określenia czynności

administracyjnych związanych z wykonywaniem tymczasowego aresztowania oraz kar

i środków przymusu skutkujących pozbawienie wolności oraz dokumentowania tych

czynności.

Konieczność opracowania nowego rozporządzenia wynika przede wszystkim ze zmian

wprowadzonych ustawą z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny

wykonawczy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 240, poz. 1431), zwaną dalej „ustawą

nowelizującą k.k.w.”. Wprawdzie nowelizacja ta nie skutkuje zmianą upoważnienia

ustawowego, jak również w inny sposób nie prowadzi do utraty mocy obowiązującej przez

dotychczasowe rozporządzenie, jednakże z dniem jej wejścia w życie (tj. z 1 stycznia 2012 r.)

niektóre przepisy obowiązującego rozporządzenia byłyby niezgodne z treścią ustawy

upoważniającej. Dotyczy to w szczególności przepisów określających zasady wykonywania

orzeczeń, czyli zagadnień niezwykle istotnych dla prawidłowego wykonywania pozbawienia

wolności wobec osób osadzonych w aresztach śledczych i zakładach karnych.

Projektowane rozporządzenie wprowadza znaczące zmiany w stosunku do

obowiązującego dotychczas stanu prawnego, pomimo tego, że w dużej mierze, zawiera

uregulowania analogiczne do zastosowanych w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości

z dnia 13 stycznia 2004 r. w sprawie czynności administracyjnych związanych

z wykonywaniem tymczasowego aresztowania oraz kar i środków przymusu skutkujących

pozbawienie wolności oraz dokumentowania tych czynności (Dz. U. Nr 15, poz. 142),

zwanego dalej „rozporządzeniem z dnia 13 stycznia 2004 r.”.

Ze względu na zakres wprowadzanych zmian, a także ich charakter, zrezygnowano

z opracowywania projektu rozporządzenia nowelizującego dotychczasowy akt prawny, na

rzecz nowego rozporządzenia.

Opracowanie nowego rozporządzenia spowodowane jest koniecznością:

1) przede wszystkim dostosowania zawartych w nim rozwiązań do:

a) wymogów ustawy nowelizującej k.k.w.,

b) innych obowiązujących uregulowań prawnych kształtujących treść rozporządzenia;

2) dostosowania przepisów rozporządzenia do:

a) nowej sytuacji związanej z wprowadzeniem do użytkowania w jednostkach

organizacyjnych Służby Więziennej systemu informatycznego Centralna Baza

Danych Osób Pozbawionych Wolności Noe.NET, zwanego dalej „systemem

Noe.NET”,

2

b) nowych rozwiązań organizacyjnych Służby Więziennej związanych z wdrożeniem

w aresztach śledczych i zakładach karnych reformy strukturalnej odnoszącej się do

funkcjonowania „oddziałów penitencjarnych”;

3) uwzględnienia:

a) uwag i postulatów praktyków, na co dzień wykonujących czynności

administracyjne w jednostkach penitencjarnych,

b) potrzeby ujednolicenia niektórych obowiązujących zasad postępowania działów

ewidencji aresztów śledczych i zakładów karnych,

c) wskazań Trybunału Konstytucyjnego, zawartych w postanowieniu wydanym w dniu

4 października 2011 r., sygn. akt S 1/11 - w miarę możliwości jakie stwarza treść

upoważnienia ustawowego oraz uwzględniając, w szczególności, podstawowe

zasady bezpieczeństwa w obrocie dokumentami;

4) dostosowania terminologii stosowanej w rozporządzeniu do aktualnego brzmienia

innych aktów normatywnych;

5) skorygowania treści przepisów, które budziły wątpliwości interpretacyjne lub nie

sprawdziły się w praktycznym ich stosowaniu;

6) wprowadzenia unormowań:

a) pomocnych, a w niektórych przypadkach wręcz niezbędnych, w zapewnieniu

prawidłowego wykonywania pozbawienia wolności w aresztach śledczych

i zakładach karnych, w tym zwłaszcza w realizacji obowiązków spoczywających na

działach ewidencji tych aresztów i zakładów,

b) usprawniających funkcjonowanie administracji jednostek penitencjarnych,

c) dotyczących spraw (zagadnień) szczególnie istotnych dla służb i organów

współdziałających, w niezbędnym zakresie, z jednostkami organizacyjnymi Służby

Więziennej.

Uwagi szczegółowe

1. Zmianą najdalej idącą w skutkach dla sądów, jednostek penitencjarnych oraz dla osób

pozbawionych wolności, jest przyjęcie zasady, iż otrzymanie samego zawiadomienia

o uprawomocnieniu się wyroku skazującego sądu pierwszej instancji nie stanowi

samoistnej przesłanki, do wykonywania pozbawienia wolności po upływie terminu, do

którego zastosowano tymczasowe aresztowanie.

Wieloletnia praktyka polegająca na tym, iż zawiadomienie o uprawomocnieniu się

wyroku skazującego uznawane jest za samoistną podstawę pozbawienia wolności do czasu

otrzymania z sądu dokumentacji wykonawczej w tej sprawie (odpisu wyroku, którym

wymierzono podlegającą wykonaniu karę pozbawienia wolności, wraz z nakazem

przyjęcia do odbycia tej kary) nie może być dłużej aprobowana.

3

Sąd, uznając, iż zachodzą przesłanki do dalszego pozbawienia wolności osoby, wobec

której uprawomocnił się wyrok skazujący, powinien stosować tryb przewidziany w art.

249 § 4 k.p.k.– czyli przedłużyć stosowanie tymczasowego aresztowania, jeżeli było

stosowane przed uprawomocnieniem się wyroku.

Należy w tym miejscu zauważyć, iż przepisy rozporządzenia z dnia 13 stycznia

2004 r. przewidują obecnie taki tryb postępowania, jeżeli sąd po uprawomocnieniu się

wyroku sądu pierwszej instancji, a przed sporządzeniem dokumentacji wykonawczej w tej

sprawie, uzna, iż niezbędne jest osadzenie skazanego w jednostce penitencjarnej (§ 24 ust.

2 rozporządzenia z dnia 13 stycznia 2004 r.). Sytuacja prawna takiej osoby niczym nie

różni się od sytuacji osoby, która w dniu uprawomocnienia się wyroku jest już pozbawiona

wolności. W związku z tym, w takiej samej sytuacji prawnej, powinny być stosowane takie

same wymogi dotyczące dokumentów, na podstawie których wykonywane jest wobec tych

osób pozbawienie wolności.

Obecnie nie jest możliwe jednoznaczne wskazanie, na jakiej podstawie prawnej

(a raczej - na podstawie jakiej decyzji sądu) jest wykonywane pozbawienie wolności

w okresie od daty upływu terminu stosowania tymczasowego aresztowania, określonego

w ostatnim postanowieniu w tym przedmiocie, do daty wpływu do jednostki penitencjarnej

dokumentacji wykonawczej w danej sprawie (odpisu prawomocnego wyroku wraz

z nakazem przyjęcia).

Konsekwencją przedstawionego rozumowania jest przyjęcie jednoznacznej zasady, iż

wykonywanie pozbawienia wolności może mieć miejsce wyłącznie wówczas, gdy organ

postępowania wykonawczego, jakim jest dyrektor aresztu śledczego lub zakładu karnego,

dysponuje postanowieniem o stosowaniu tymczasowego aresztowania, którego termin

jeszcze nie minął, albo prawomocnym:

a) wyrokiem skazującym na karę pozbawienia wolności lub karę aresztu wojskowego,

wraz z nakazem przyjęcia,

b) orzeczeniem sądu okręgowego określającym karę pozbawienia wolności, która ma

być wykonywana wobec osoby skazanej przez sąd państwa obcego lub

międzynarodowy trybunał karny, wraz z nakazem przyjęcia.

Powyższa zmiana znajduje odzwierciedlenie w projektowanych przepisach § 83 ust.

3 - 5 oraz § 113 ust. 1 (odpowiednie przepisy w rozporządzeniu z dnia 13 stycznia 2004 r.

to: § 83 ust. 3 - 5 oraz § 111 ust. 1). Skutkiem praktycznym przyjętego rozwiązania będzie

obowiązkowe zwolnienie tymczasowo aresztowanego, jeżeli upłynął termin stosowania

tymczasowego aresztowania, a nie otrzymano w danej sprawie nakazu przyjęcia do

odbycia kary wraz z odpisem (wyciągiem) prawomocnego wyroku skazującego na karę

pozbawienia wolności lub karę aresztu wojskowego, albo odpisem prawomocnego

orzeczenia sądu okręgowego określającego karę pozbawienia wolności, która ma być

wykonywana wobec osoby skazanej przez sąd państwa obcego lub międzynarodowy

trybunał karny.

4

2. Kolejne zmiany, szczególnie istotne dla działów ewidencji aresztów śledczych i zakładów

karnych, wynikają z nowelizacji treści art. 80 § 1 k.k.w. (art. 1 pkt 36 ustawy

nowelizującej k.k.w.). Zmiana treści tego przepisu powoduje, że możliwe jest odstąpienie

od obowiązującej od dziesięcioleci zasady wykonywania kar w kolejności wyznaczonej

przez kolejność uprawomocnienia się wyroków, którymi je wymierzono. Ze względu na

zasadę określoną w art. 15 § 4 k.k.w. obecnie nie jest już możliwe przedawnienie

wykonania kary wcześniej uprawomocnionej w przypadku wykonywania innej kary.

Dotychczas każde kolejne orzeczenie wpływające do jednostki, uprawomocnione

wcześniej niż orzeczenie aktualnie wykonywane, stanowiło podstawę do przerwania biegu

kary aktualnie wykonywanej i sporządzenia nowych obliczeń okresu wykonywania kary,

nie tylko w nowej sprawie, lecz także w tych, w których obliczenia takie zostały już

sporządzone. Wprowadzona zmiana spowoduje istotne uproszczenie w sposobie

wprowadzania orzeczeń do wykonania, a w szczególności znaczne zmniejszenie się liczby

przypadków, kiedy należy dokonać nowego obliczenia okresu wykonywania kary, przez co

znacząco zmniejszy się zarówno liczba czynności administracyjnych po stronie jednostki

penitencjarnej, jak i sądu.

Powyższa zmiana znajduje odzwierciedlenie w projektowanych przepisach - § 52 ust.

1 pkt 1 i ust. 2 (wobec skreślenia przepisu § 52 ust. 1 pkt 11 rozporządzenia z dnia 13

stycznia 2004 r.), § 58 ust. 2, jak również w § 59 ust. 2 oraz § 148.

3. Wiele nowych uregulowań zawartych w projektowanym rozporządzeniu jest konsekwencją

wdrożenia do użytkowania przez Służbę Więzienną nowego systemu informatycznego,

stanowiącego centralną bazę danych, zawierającą w szczególności niezbędne dane

o osobach pozbawionych wolności i wykonywanych wobec nich orzeczeniach. Wdrożenie

tego systemu pozwala na uproszczenie, a nawet wyeliminowanie niektórych czynności

wykonywanych przez administrację jednostek penitencjarnych w dotychczasowy,

tradycyjny sposób. Jednakże do czasu wejścia w życie nowego rozporządzenia

funkcjonariusze i pracownicy działów ewidencji jednostek penitencjarnych, a także Biura

Informacji i Statystyki Centralnego Zarządu Służby Więziennej, mimo wdrożenia systemu

Noe.NET, nadal zobowiązani są do wykonywania czynności służbowych, które nie mają

już uzasadnienia merytorycznego. Ponieważ system dysponuje bazą centralną, pozwala to

na wprowadzenie nowych rozwiązań niemożliwych do realizacji w oparciu

o dotychczasowe programy komputerowe i jednostkowe (lokalne) bazy danych. Powyższe

dotyczy, w szczególności, następujących przepisów projektowanego rozporządzenia: § 30

ust. 6 pkt 2, § 52 ust. 1 pkt 9 lit. b, § 63 ust. 3 - 6, § 69 ust. 2 i 4, § 77 ust. 4 - 6 i 9, § 78

ust. 3 i 5, § 131 ust. 5, § 136 ust. 3, § 137 ust. 5 i 9, § 141 ust. 2 pkt 2.

4. W związku z reformą struktury organizacyjnej jednostek penitencjarnych wprowadza się

także szereg zmian dostosowujących rozwiązania zawarte w projekcie rozporządzenia do

zmian organizacyjnych, zmierzających do usprawnienia funkcjonowania aresztów

śledczych i zakładów karnych. Uwzględniając powyższe w projekcie rozporządzenia

używa się nowego określenia „komórka organizacyjna bezpośrednio odpowiedzialna za

5

prowadzenie oddziaływań penitencjarnych” - § 41, § 46 ust. 1, § 61 ust. 1, § 68 ust. 1,

§ 112 ust. 3, 4 i 7, § 120 ust. 2, § 139.

Ponadto wprowadzono również istotne zmiany w nazewnictwie stosowanym przy

określaniu dokumentacji dotyczącej osadzonego, prowadzonej w jednostkach

penitencjarnych (§ 63 ust. 1 i inne). Wprowadzono określenie „akta ewidencyjne”,

w miejsce akt osobowych część „A”, prowadzonych przez dział ewidencji, w których

przechowuje się dokumenty dotyczące czynności administracyjnych. Natomiast w miejsce

określenia akta osobowe część „B”, w których dokumentuje się prowadzenie oddziaływań

penitencjarnych, wprowadzono pojęcie „teczka osobopoznawcza”, uwzględniając w tym

zakresie w szczególności treść projektu rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie

Ministra Sprawiedliwości z dnia 14 sierpnia 2003 r. w sprawie sposobów prowadzenia

oddziaływań penitencjarnych w zakładach karnych i aresztach śledczych (Dz. U. Nr 151,

poz. 1469), opracowywanego przez Biuro Penitencjarne Centralnego Zarządu Służby

Więziennej. Obecnie teczka osobopoznawcza stanowi cześć akt osobowych (art. 27 ust. 1

powołanego wyżej rozporządzenia w sprawie prowadzenia oddziaływań penitencjarnych),

a wzór formularza teczki określa załącznik do rozporządzenia z dnia 14 sierpnia 2003 r.

W związku z koniecznością zapewnienia prawidłowej realizacji czynności

administracyjnych związanych z wykonywaniem pozbawienia wolności wprowadzono

także istotne ograniczenia w wydawaniu akt ewidencyjnych poza jednostkę penitencjarną -

§ 67.

5. Inne proponowane w projektowanym rozporządzeniu zmiany polegają na tym, że:

1) zdefiniowano, na potrzeby niniejszego rozporządzenia, pojęcie „dokument osobisty”

(§ 1 ust. 1 pkt 3), wskazując ponadto, że tylko takie dokumenty przechowuje się

w depozycie prowadzonym przez dział ewidencji (§ 38 ust. 1). Projektując tę zmianę

kierowano się tym, iż dokumenty zdefiniowane w projekcie jako „dokumenty osobiste”

są istotne dla prawidłowej realizacji czynności administracyjnych związanych

z wykonywaniem pozbawienia wolności (czynności realizowanych przez dział

ewidencji). Niektóre z tych dokumentów służą sprawdzeniu tożsamość osoby

pozbawionej wolności (potwierdzeniu tej tożsamości), bądź umożliwiają potwierdzenie

faktów istotnych z punktu widzenia czynności administracyjnych (np. przy

dokonywaniu rozmieszczania lub przemieszczania osób tymczasowo aresztowanych).

Ewentualnie za pomocą niektórych z tych dokumentów dokonuje się niezbędnych

ustaleń związanych z realizacją obowiązku powiadamiania właściwych organów, np.

wojskowych komendantów uzupełnień (o przyjęciu lub zwolnieniu osadzonego).

Dlatego też dokumenty te powinny nadal być przechowywane w dziale ewidencji.

Jednocześnie przekazanie pozostałych dokumentów do właściwego depozytu

(magazynu rzeczy własnych) usprawni korzystanie z nich przez funkcjonariuszy lub

pracowników komórki organizacyjnej bezpośrednio odpowiedzialnej za prowadzenie

oddziaływań penitencjarnych (ze względu na ułatwiony dostęp do dokumentów

potwierdzających np. posiadane wykształcenie, kwalifikacje zawodowe, zaangażowanie

społeczne lub polityczne). W związku z tym rezygnuje się również z zasady określonej

6

w § 38 ust. 7 zdanie trzecie rozporządzenia z dnia 13 stycznia 2004 r., zawierającej

wymóg posiadania zgody organu dysponującego na wydanie takiego dokumentu (np.

legitymacji szkolnej lub studenckiej albo legitymacji organizacji społecznej lub

politycznej, świadectwa szkolnego, dyplomu, dowodu rejestracyjnego pojazdu, czy też

prawa jazdy) należącego do tymczasowo aresztowanego względem którego nie stosuje

się przepisów o wykonywaniu kary pozbawienia wolności - § 1 ust. 1 pkt 3 (w związku

z tym także w: § 30 ust. 1, § 38, § 88 ust. 6, § 99 ust. 2, § 121, § 127 ust. 1, § 144);

2) określenie „paszport” zastąpiono określeniem „dokument paszportowy”, zgodnie

z brzmieniem art. 4 ustawy z dnia 13 lipca 2006 r. o dokumentach paszportowych (Dz.

U. Nr 143, poz. 1027, z późn. zm.), stanowiącym, iż dokument paszportowy stwierdza

tożsamość osoby - § 1 ust. 1 pkt 3 lit. b;

3) doprecyzowano określenie kara porządkowa” - § 1 ust. 1 pkt 12;

4) zamieszczono w przepisach ogólnych skrót „okres wykonywania kary”, uprzednio

umiejscowiony w § 49 ust. 1 rozporządzenia z 13 stycznia 2004 r., co było niezbędne ze

względu na fakt, iż określenia tego używa się już w § 3 ust. 1 oraz § 5 ust. 1 i 4 projektu

- § 1 ust. 1 pkt 15;

5) uwzględniono Centralne Biuro Antykorupcyjne jako organ:

a) doprowadzający, gdyż zgodnie z art. 10 § 3 i 253 § 2 k.k.w., w brzmieniu

ustalonym art. 169 ustawy z dnia 9 czerwca 2006 r. o Centralnym Biurze

Antykorupcyjnym (Dz. U. Nr 104, poz. 708, z późn. zm.), funkcjonariusze

Centralnego Biura Antykorupcyjnego są również organem doprowadzającym - § 1

ust. 1 pkt 16,

b) uprawniony do przeprowadzania czynności procesowych na terenie jednostek

penitencjarnych, gdyż zgodnie z art. 312 pkt 1 k.p.k., w brzmieniu ustalonym art.

170 pkt 3 ustawy z dnia 9 czerwca 2006 r. o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym

(Dz. U. Nr 104, poz. 708, z późn. zm.), funkcjonariuszom Centralnego Biura

Antykorupcyjnego przysługują w tym zakresie uprawnienia Policji - § 100 ust. 1

pkt 2;

6) zdefiniowano określenie „orzeczenie oczekujące na wykonanie”, wielokrotnie używane,

także w rozporządzeniu z dnia 13 stycznia 2004 r., w którym nie było ono jednak

wprost wyjaśnione, co powodowało jego niewłaściwe rozumienie przez osoby

nieznające bliżej przedmiotowej problematyki - § 1 ust. 1 pkt 19;

7) wskazano, że placówka pocztowa - w rozumieniu rozporządzenia – to placówka

pocztowa operatora publicznego lub operatora w rozumieniu ustawy z dnia 12 czerwca

2003 r. - Prawo pocztowe (Dz. U. z 2008 r. Nr 189, poz. 1159, z późn. zm.),

odpowiednio jak to uregulowano w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia

12 października 2010 r. w sprawie szczegółowego trybu i sposobu doręczania pism

sądowych w postępowaniu cywilnym (Dz. U. Nr 190, poz. 1277) - § 1 ust. 1 pkt 22;

7

8) określono nowe brzmienie pojęcia „pomieszczenie Policji” uwzględniając treść przepisu

art. 223b § 1 k.k.w. wprowadzonego na mocy ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r.

o zmianie ustawy - Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. Nr 22, poz. 119) - § 1 ust. 1 pkt

23;

9) objęto definicją przepustki podstawę do opuszczenia zakładu karnego określoną w art.

234 § 2 k.k.w. - § 1 pkt 25;

10) doprecyzowano określenie „przepustka” poprzez przyjęcie, że jest to czasowe

opuszczenie terenu jednostki penitencjarnej, jeżeli jest realizowane bez konwoju, ale

także bez asysty funkcjonariusza, pracownika lub innej osoby godnej zaufania.

W związku z tym, w każdym przypadku, gdy osadzony, który opuścił jednostkę

w asyście określonej osoby (funkcjonariusza, pracownika, osoby godnej zaufania), nie

powróci do aresztu śledczego lub zakładu karnego w wyznaczonym terminie wraz, z tą

osobą (uwolni się), to ma miejsce ucieczka, a nie tzw. niepowrót z przepustki - § 1

pkt 25;

11) wskazano, iż sąd penitencjarny obejmuje zakresem swojego zainteresowania także

tymczasowo aresztowanych, co wynika w szczególności z art. 3 § 2 k.k.w. w zw. z art.

242 § 1 k.k.w. - § 1 pkt 27;

12) skorygowano definicję tymczasowo aresztowanego, mając na względzie, że podstawą

pozbawienia wolności osoby, wobec której uprawomocnił się wyrok sądu pierwszej

instancji (lecz nie otrzymano jeszcze odpisu tego wyroku wraz z nakazem przyjęcia),

może być wyłącznie postanowienie o tymczasowym aresztowaniu - a nie

zawiadomienie o uprawomocnieniu się wyroku skazującego. W związku z tym,

tymczasowo aresztowany - w rozumieniu rozporządzenia - to osoba pozbawiona

wolności na podstawie postanowienia o zastosowaniu lub przedłużeniu stosowania tego

środka zapobiegawczego, do czasu otrzymania przez jednostkę penitencjarną

dokumentacji wykonawczej dotyczącej kary orzeczonej w tej sprawie, tj. odpisu

prawomocnego wyroku skazującego na karę pozbawienia wolności lub karę aresztu

wojskowego, wraz z nakazem przyjęcia, albo odpisu prawomocnego orzeczenia sądu

okręgowego określającego karę pozbawienia wolności, która ma być wykonywana

wobec osoby skazanej przez sąd państwa obcego lub międzynarodowy trybunał karny,

wraz z nakazem przyjęcia. Dotychczas osoby tymczasowo aresztowane, co do których

wpłynęło zawiadomienie o uprawomocnieniu się wyroku skazującego, traktowane były

jako osoby skazane. Jednocześnie w rozporządzeniu z dnia 13 stycznia 2004 r. brak

było odpowiednich regulacji określających tryb postępowanie w przypadku upływu

terminu stosowania tymczasowego aresztowania wobec osób tymczasowo

aresztowanych, które zostały skazane przez sąd państwa obcego lub międzynarodowy

trybunał karny i przekazane do odbycia kary pozbawienia wolności w Rzeczypospolitej

Polskiej (§ 83 ust. 3 i § 111 ust. 1 rozporządzenia z dnia 13 stycznia 2004 r.) - § 1 ust. 1

pkt 30 lit b;

13) wskazano, że pojęcie „tymczasowo aresztowany” oznacza także osobę skazaną (nie

tylko obywatela polskiego) przez sąd państwa obcego lub międzynarodowy trybunał

8

karny, do czasu otrzymania przez jednostkę penitencjarną odpisu prawomocnego

orzeczenia sądu okręgowego wraz z nakazem przyjęcia, a nie do czasu

uprawomocnienia się tego orzeczenia, tak jak to uregulowano w § 1 ust. 1 pkt 26 lit. b

rozporządzenia z dnia 13 stycznia 2004 r. - § 1 ust. 1 pkt 30 lit b;

14) doprecyzowano używane w rozporządzeniu pojęcie „ukarany” - § 1 ust. 1 pkt 31;

15) doprecyzowano określenie „zakład leczniczy” uwzględniając nowe brzmienie art. 213

§ 1 k.k.w. wprowadzone na mocy ustawy nowelizującej k.k.w. (art. 1 pkt 90) - § 1 ust. 1

pkt 36;

16) wskazano, że ilekroć w rozporządzeniu używa się określenia „zarządzenie” należy

przez to rozumieć również odpis zarządzenia. Regulacja ta jest niezbędna, aby uniknąć

konieczność każdorazowego powtarzania, że podstawą realizacji konkretnej czynności

administracyjnej jest zarządzenie lub też odpis zarządzenia. Należy bowiem zauważyć,

że w tych samych sprawach różne organy wydają różne dokumenty. Przykładowo

widzenia z osobami tymczasowo aresztowanymi pozostającymi w dyspozycji sądu

udziela się na podstawie odpisu zarządzenia (§ 311 ust. 3 Regulaminu urzędowania

sądów powszechnych), gdyż oryginał pozostawia się w aktach sprawy, natomiast

widzenia z osobami pozostającymi w dyspozycji prokuratora na etapie postępowania

przygotowawczego, na podstawie oryginału zarządzenia (§ 200 ust. 3 Regulaminu

wewnętrznego urzędowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury) -

zaś kopię dołącza się do akt podręcznych - § 1 ust. 1 pkt 37;

17) doprecyzowano wymogi formalne, jakim powinno odpowiadać orzeczenie lub inny

dokument bezpośrednio skutkujący wykonywaniem lub odstąpieniem od wykonywania

orzeczenia (dotyczy to np. dokumentów, o których mowa w § 57 ust. 1 i 2 projektu) -

§ 4 ust. 2;

18) wskazano, iż każda wykonywana kara pozbawienia wolności (kara aresztu) wymaga

odrębnej dokumentacji wykonawczej, nawet wówczas, gdy dwie lub więcej kar jest

wykonywanych na podstawie tego samego orzeczenia. Nie jest wymagany kolejny

egzemplarz uzasadnienia, jeżeli na podstawie jednego orzeczenia jest wykonywanych

kilka kar - § 4 ust. 4;

19) określono, że nie można przyjąć do wykonania dokumentu stanowiącego podstawę

prawną przyjęcia, dalszego wykonywania pozbawienia wolności lub zwolnienia

osadzonego albo skutkującego obliczenie okresu wykonywania pozbawienia wolności,

jeżeli dokument ten jest nieczytelny w zakresie niezbędnym dla określenia czy podlega

wykonaniu, tj. w zakresie spełnienia wymogów formalnych (pieczęcie, podpisy), ale

także wskazania danych personalnych osoby, której dotyczą, wymiaru kary lub okresu

stosowania tymczasowego aresztowania albo okresów podlegających zaliczeniu na

poczet kary - § 5 ust. 1;

20) określono, że potwierdzenia autentyczności, uzupełnienia, poprawienia lub

sprostowania dokumentów niezbędnych do przyjęcia, dalszego wykonywania

pozbawienia wolności lub zwolnienia osadzonego albo skutkujących obliczenie okresu

9

wykonywania kary, można dokonać za pośrednictwem telefaksu, także wówczas jeżeli

jednostka penitencjarna i właściwy organ mają siedzibę w tej samej miejscowości.

Rozwiązanie to jest bezpieczne, gdyż za pośrednictwem telefaksu następuje tylko

potwierdzenie autentyczności, sprostowanie, uzupełnienie lub poprawienie już

doręczonej, najczęściej oryginalnej dokumentacji (niespełniającej tylko wszystkich

wymogów). W każdym z takich przypadków, nadesłanie telefaksowej kopii dokumentu

poprzedza odpowiednia „interwencja” administracji jednostki penitencjarnej, która

telefaksem lub telefonicznie zażądała od właściwego organu potwierdzenia

autentyczności, sprostowania, uzupełnienia lub poprawienia dokumentacji - § 5 ust. 3;

21) uzupełniono katalog przypadków, gdy wymagana jest oryginalna dokumentacja

sporządzona przez sąd o dokumenty skutkujące koniecznością dokonania lub zmiany

obliczenia okresu wykonania kary - § 6 ust. 1;

22) zrezygnowano z unormowania zawartego w przepisie § 6 ust. 3 rozporządzenia z dnia

13 stycznia 2004 r., przewidującego możliwość przesyłania pocztą elektroniczną

dokumentów zawierających rozstrzygnięcia skutkujące pozbawienie wolności, wydanie

poza teren jednostki penitencjarnej lub zwolnienie osadzonego, o ile przesłany

dokument został podpisany bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym za

pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu oraz znakowany czasem. Rozwiązanie to

w praktyce nie było stosowane, a przepis je przewidujący, stanowił de facto regulację

„martwą” (niewykorzystywaną). Pomimo ponad 7 - letniego okresu obowiązywania

tego unormowania znane są jedynie dwa przypadki, gdy sąd zamierzał w tym trybie

doręczyć dokumenty skutkujące zwolnienie osadzonego, jednakże ostatecznie do

zwolnienia na podstawie dokumentów przesłanych pocztą elektroniczną nie doszło

(doręczono oryginalne dokumenty zwykłym trybem).

Należy zauważyć, że dokumenty przesyłane za pośrednictwem „bezpiecznej poczty

elektronicznej”, powinny - zgodnie z przepisami rozporządzenia z dnia 13 stycznia

2004 r. - spełniać określone wymogi formalne (§ 4 i 8), w tym być zaopatrzone nie

tylko w podpis uprawnionej osoby lub uwierzytelnienie przez uprawnioną osobę

doręczanego dokumentu, lecz także odcisk okrągłej pieczęci urzędowej z godłem

państwowym, wzmiankę o wykonalności itd. Dlatego też dokumenty te (odpisy

orzeczeń, wraz z odpowiednimi nakazami) powinny być przesyłane w formie

zeskanowanej, natomiast sam podpis elektroniczny stanowi wówczas jedynie element

zabezpieczenia odbiorcy korespondencji przed przesłaniem jej przez osobę

nieuprawnioną. W związku z tym należy podkreślić, że brak elektronicznych skrzynek

podawczych w jednostkach penitencjarnych powoduje, że przesyłanie zeskanowanych

dokumentów drogą elektroniczną, często bardzo obszernych i zapisywanych w różnych

formatach, może rodzić szereg problemów i trudności praktycznych, nie tylko po

stronie administracji jednostek penitencjarnych, ale również sądów i prokuratur.

Nie bez znaczenia jest też fakt, iż zagadnienie to nie zostało uregulowane

w przepisach organów, które dokumenty takie mogą w drodze elektronicznej przesyłać

do jednostek penitencjarnych. Wydaje się, że powinny zostać wprowadzone

10

odpowiednie rozwiązania opisujące, chociażby od strony formalnej, technikę

elektronicznego doręczania dokumentów, w tym użycie bezpiecznego podpisu

elektronicznego oraz ewentualnie precyzować formę potwierdzenia transmisji danych.

Uwzględniając powyższe zrezygnowano z przepisu § 6 ust. 3 rozporządzenia z dnia

13 stycznia 2004 r., uznając za zasadne odstąpienia od regulacji, które nie są

wykorzystywane, budzą wątpliwości interpretacyjne i mogą wprowadzać w błąd

właściwe organy.

Przewidując, iż w związku z orzeczeniami Trybunału Konstytucyjnego z dnia

4 października 2011 r. w sprawach o sygn. akt P 9/11 oraz S 1/11, sądy i jednostki

organizacyjne prokuratury jednak będą zaopatrywać się w bezpieczny podpis

elektroniczny weryfikowany przy pomocy ważnego kwalifikowanego certyfikatu

i znakowany czasem, wprowadza się uproszczona formę wykorzystania tego podpisu,

o której mowa w § 6 ust. 1 pkt 2. Przykład pozytywnych zmian stanowią Prokuratura

Okręgowa i Rejonowa w Tarnobrzegu, które podjęły odpowiednie działania i od dnia

1 stycznia 2012 r. dokumenty skutkujące zwolnieniem tymczasowo aresztowanych,

pozostających w ich dyspozycji, będą przesyłać drogą elektroniczną, w trybie § 6 ust. 3

rozporządzenia z dnia 13 stycznia 2004 r.;

23) określono, że poza przypadkami wymienionymi w rozporządzeniu, dokumenty

skutkujące zwolnieniem osadzonego, a w uzasadnionych wypadkach także inne

wskazane dokumenty, mogą być przesłane telefaksem, o ile właściwy organ (sąd lub

prokurator) powiadomił o tym dyrektora, przesyłając stosowną informację za

pośrednictwem poczty elektronicznej (informację, a nie dokument w rozumieniu

przepisów rozporządzenia), podpisaną bezpiecznym podpisem elektronicznym

weryfikowanym za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu oraz znakowaną

czasem. Przyjęte rozwiązanie ma ograniczyć ryzyko związane z ewentualnością

otrzymania podrobionych lub przerobionych dokumentów, gdyż ocena autentyczności

dokumentów przesłanych telefaksem jest znacznie ograniczona. Dlatego też informacja

przesłana przy użyciu „kwalifikowanego” podpisu elektronicznego stanowić będzie

dodatkowe zabezpieczenia dokumentów przesyłanych telefaksem. Projektowane

unormowanie zakłada więc, że dokumenty telefaksowe mogą być przesłane i podlegać

wykonaniu nie tylko w przypadkach wymienionych w rozporządzeniu (kiedy

rozporządzenie tak stanowi, np. § 83 ust. 4, § 113 ust. 6, § 122 ust. 2), ale także

w każdym innym przypadku, gdy właściwy organ „potwierdzi” ich autentyczność oraz

treść rozstrzygnięcia, w drodze elektronicznej, przy wykorzystaniu bezpiecznego

podpisu elektronicznego (wydaje się, że dotyczyć to będzie prawie wyłącznie

dokumentów skutkujących zwolnieniem). Rozwiązanie to stanowi istotne uproszczenie

w stosunku do obowiązującej regulacji przewidzianej w § 6 ust. 3 rozporządzenia z dnia

13 stycznia 2004 r. Projekt zakłada bowiem jedynie potwierdzanie „bezpieczną pocztą

elektroniczną” dokumentacji przesłanej telefaksem, gdy tymczasem obowiązujące

przepisy zakładają skanowanie dokumentacji przez administrację sądu lub prokuratury,

a następnie przesyłanie zeskanowanych dokumentów (zbyt duże rozmiary plików

mogłyby powodować trudności w odbiorze takiej dokumentacji, wprowadzenie

11

ograniczeń i ściśle określonych wymogów musiałoby się wiązać z wdrożeniem

elektronicznych skrzynek podawczych). Wprowadzenie tego mechanizmu nie wiąże się

z ponoszeniem przez jednostki penitencjarne dodatkowych kosztów (skrzynki

podawcze, podpis elektroniczny itd.). Dla skutecznego wdrożenia przewidzianego

w projekcie rozwiązania niezbędne jest wyposażenie sądów i prokuratur w bezpieczne

podpisy elektroniczne weryfikowane za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu

oraz znakowane czasem. Obecny stan przygotowań sądów i prokuratur nie może

stanowić przeszkody w przyjęciu rozwiązań, które stwarzają możliwość korzystania

z nowej formy dostarczania dokumentów skutkujących zwolnieniem, tym samym

odpowiada sugestiom (wskazówkom) Trybunał Konstytucyjnego, zawartym

w postanowieniu z dnia 4 października 2011 r., sygn. akt S 1/11;

24) utrzymano unormowanie zakładające, że nie podlegają wykonaniu dokumenty

skutkujące zwolnienie osadzonego przesłane za pośrednictwem telefaksu, z wyjątkiem

przypadków wymienionych w rozporządzeniu oraz sytuacji, gdy przesłanie

telefaksowych kopii dokumentów potwierdził właściwy organ przesyłając stosowną

informację „bezpieczną pocztą elektroniczną”. Uznano bowiem, że wprowadzenie

takich rozwiązań:

a) nie odpowiada wskazaniom (i jak się wydaje także intencjom) Trybunału

Konstytucyjnego, wyrażonym w postanowieniu sygnalizacyjnym z dnia

4 października 2011 r., sygn. akt S 1/11. Podkreślić należy, że w projekcie

przewiduje się (tak jak w rozporządzeniu z dnia 13 stycznia 2004 r.) unormowania

dopuszczające możliwość wykonywania telefaksowych kopii dokumentów

w szczególnych przypadkach, gdy spełnienie wskazanych w nich dodatkowych

warunków (np. przekazywanie zwolnionej osoby innemu organowi) w sposób

wystarczający zabezpiecza właściwe organy państwa przed wykonaniem

nieautentycznych dokumentów. Nie wydaje się także możliwe (prawdopodobne)

podejmowanie działań przestępczych mających spowodować pozbawienie

wolności, w przeciwieństwie do zwolnienia osoby z jednostki penitencjarnej.

Jednakże nawet wówczas, gdyby takie działania zostały podjęte, to wprowadzony

mechanizm jest wystarczający dla ustalenia (wykrycia) takich przypadków,

b) naruszać będzie podstawowe zasady bezpieczeństwa w obrocie dokumentami,

c) nie jest właściwe (jest przedwczesne) z uwagi na brak odpowiedniego

zabezpieczenia będącej w użytkowaniu Służby Więziennej, sądów i prokuratur drogi

telefaksowej przed możliwością wykorzystania jej w sposób bezprawny;

25) określono sposób doręczenia dokumentów skutkujących zwolnieniem osadzonych

mając na uwadze granice dopuszczalnej regulacji „zasad zwalniania” wyznaczone

treścią upoważnienia ustawowego. Ustalono czynności administracyjne jednostki

penitencjarne stanowiące element składowy „wykonywania” pozbawienia wolności.

Projektowano zmiany tak, aby uwzględnić, w miarę możliwości, wskazania Trybunału

Konstytucyjnego zawarte w postanowieniu wydanym w dniu 4 października 2011 r.,

sygn. akt S 1/11. Niemożliwe było takie ukształtowanie projektowanych przepisów, aby

12

wskazać w nich, że dokumenty skutkujące zwolnieniem osadzonego należy doręczyć

w dniu wydania decyzji o zwolnieniu, gdyż obowiązek ten spoczywa nie organach

Służby Więziennej, lecz na uprawnionym organie zarządzającym zwolnienie

osadzonego.

Nie zgodzono się z także z poglądem, że określenie ustawowe „w dniu, w którym

upływa termin zastosowania tymczasowego aresztowania” (użyte w art. 211 § 3 k.k.w.)

obejmuje również sytuacje wydania postanowienia o uchyleniu tymczasowego

aresztowania (tym samym nie podzielono poglądu, że zwolnienie tymczasowo

aresztowanego - zgodnie z k.k.w. – bezwzględnie musi nastąpić w dniu wydania

postanowienia o uchyleniu; niezależnie od praktycznych problemów związanych

z realizacją takiej zasady). Dokonując interpretacji przepisu art. 211 § 3 k.k.w. należy

mieć bowiem na względzie, że:

a) w Kodeksie karnym wykonawczym w § 3 art. 211 mówi się o „dniu, w którym

upływa termin”, a jednocześnie w § 6 art. 211 używa się zwrotu „po uchyleniu

w tej sprawie tymczasowego aresztowania”. Również w Kodeksie postępowania

karnego ustawodawca używa zarówno określenia „upływ” terminu stosowania

(art. 263 § 6, art. 331 § 4 k.p.k.), jak i określenia „uchylenie” tymczasowego

aresztowania (art. 253, art. 254 § 1 k.p.k.). Nie powinno się więc różnym

określeniom nadawać tego samego znaczenia (zakaz wykładni synonimicznej),

zwłaszcza tym występującym w obrębie tego samego aktu prawnego. Zwolnienie

tymczasowo aresztowanego w związku z upływem terminu stosowania środka

zapobiegawczego następuje bez decyzji (aktywności) właściwego organu,

analogicznie jak zwolnienie skazanego w związku z odbyciem kary w całości.

Zarówno w przypadku zwolnienia tymczasowo aresztowanego w związku

z upływem terminu stosowania tymczasowego aresztowania, jak i zwolnienia

skazanego lub ukaranego w związku z wykonaniem kary w całości, dyrektor

aresztu śledczego lub zakładu karnego posiada informację o terminie zwolnienia

(zawartą w oryginalnych dokumentach), która wynika z odpowiednio:

z ostatniego postanowienia w przedmiocie tymczasowego aresztowania lub

z obliczenia okresu wykonywania kary. Natomiast zwolnienie w związku

z uchyleniem tymczasowego aresztowania następuje na skutek decyzji organu

procesowego, którą należy dostarczyć organowi wykonującemu tymczasowe

aresztowanie (tak jak w przypadku warunkowego zwolnienia skazanego),

b) na zasadzie art. 209 i art. 214 § 1 k.k.w. do wykonywania tymczasowego

aresztowania stosuje się odpowiednio przepisy o wykonywaniu kary pozbawienia

wolności ze zmianami wynikającymi z przepisów rozdziału XV. W związku

z tym, gdyby nie przepis art. 211 § 3 k.k.w., mogłaby powstać wątpliwości, czy

w przypadku, gdy termin upływu stosowania tymczasowego aresztowania

przypada na dzień ustawowo wolny od pracy, tymczasowo aresztowanego nie

należałoby zwolnić z jednostki penitencjarnej w dniu poprzedzającym ten termin,

zgodnie z art. 168 k.k.w. (w tym też należy upatrywać uzasadnienia tej regulacji),

13

c) w zakresie zwalniania osadzonych z jednostek penitencjarnych powinny

obowiązywać jednakowe procedury dla tymczasowo aresztowanych, jak

i skazanych. Wyrażając pogląd, że zwalnianie tymczasowo aresztowanych

powinno następować w dniu wydania decyzji o uchyleniu tymczasowego

aresztowania albo w dniu przyjęcia poręczenia majątkowego, to konsekwentnie

należałoby przyjąć, że również zwalnianie skazanych lub ukaranych powinno

następować w dniu wydania decyzji o ich zwolnieniu (np. z powodu przywrócenia

terminu do wniesienia środka odwoławczego, uchylenia kary porządkowej, czy

też ułaskawienia – mając na uwadze, że w tym przypadku decyzję podejmuje

Prezydent RP, a wykonuje ją właściwy sąd.). Jednocześnie trzeba mieć na

względzie także realne techniczne możliwości doręczenia decyzji o zwolnieniu -

w każdej z tych sytuacji - dyrektorowi jednostki penitencjarnej.

W związku z powyższym zaproponowano rozwiązanie zakładające, że podstawą

zwolnienia mogą być telefaksowe kopie stosownych dokumentów, o ile zostanie to

„potwierdzone” przez organ zarządzający zwolnienie informacją przesłaną bezpieczną

pocztą elektroniczną (stanowiąc zdecydowanie uproszczoną formę doręczania

dokumentów). Rozwiązanie to stwarza sądom i prokuraturom możliwość

wyeliminowania opóźnień w zwalnianiu osadzonych, w ten sposób uwzględniając

wskazania Trybunału Konstytucyjnego zawarte w postanowieniu wydanym w dniu

4 października 2011 r., sygn. akt S 1/11;

26) wskazano, że obowiązek zwrócenia się do sędziego penitencjarnego z wnioskiem

o zbadanie legalności pozbawienia wolności, dotyczy także przypadku uzasadnionego

przypuszczenia, że nastąpiło przedawnienie wykonania kary. Dotychczasowe brzmienie

tego przepisu, mówiące o uzasadnionym przypuszczeniu niezgodnego z prawem

pozbawienia wolności, ma bardzo szeroki zakres (np. skierowanie wobec osoby

przekazanej w ramach europejskiego nakazu aresztowania orzeczenia w innej sprawie,

niestanowiącej podstawy przekazania), postanowiono jednak uzupełnić (doprecyzować)

jego treść ze względu na skreślenie przepisu § 62 rozporządzenia z dnia 13 stycznia

2004 r. i potrzebę jednoznacznego wskazania trybu postępowania w tym zakresie - § 7;

27) określono, że także pisemne polecenie wydania tymczasowo aresztowanego do

zakładu leczniczego ze względu na jego stan zdrowia (§ 107) podlega wykonaniu o ile

posiada odcisk okrągłej pieczęci urzędowej z godłem państwowym - § 8 ust. 2;

28) wskazano, że sprawdzenie tożsamości osadzonego ma miejsce nie tylko w związku

z jego przyjęciem do jednostki penitencjarnej, wydaniem, udzieleniem mu przepustki

lub zwolnieniem, lecz również przed przetransportowaniem do innej albo z innej

jednostki penitencjarnej. Jednocześnie określono, że odbywać się może ono przez

przegląd akt ewidencyjnych (w rozporządzeniu z dnia 13 stycznia 2004 r. zwanych

aktami osobowymi część „A”) lub teczki osobopoznawczej (w rozporządzeniu z dnia

13 stycznia 2004 r. zwanej aktami osobowymi część „B”) - § 10 ust. 1;

29) skorygowano brzmienie przepisu § 10 ust. 2:

14

a) w pkt 4 lit. b - regulując przejęcie osadzonego w związku z jego czasowym

wydaniem z jednostki penitencjarnej i „przekazaniem” (na określony czas) na

terytorium innego państwa. Sytuacja taka ma związek z prowadzonym przeciwko

niemu postępowaniem karnym, w przypadku, gdy zachodzi konieczność

odroczenia wykonania postanowienia o jego przekazaniu do tego państwa na

podstawie europejskiego nakazu aresztowania. Unormowanie takie jest niezbędne

ze względu na konieczność uwzględnienia w rozporządzeniu regulacji zawartej

w art. 607o k.p.k., w brzmieniu ustalonym art. 2 pkt 21 ustawy z dnia 5 listopada

2009 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny, ustawy - Kodeks postępowania karnego,

ustawy - Kodeks karny wykonawczy, ustawy - Kodeks karny skarbowy oraz

niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 206, poz. 1589), a także mając na względzie

art. 611h § 4 k.p.k. i inne,

b) w pkt 5 - uwzględniając możliwość przekazania do państwa obcego, w drodze

europejskiego nakazu aresztowania, także obywatela polskiego (rozporządzenie

z dnia 13 stycznia 2004 r. odnosiło się tylko do cudzoziemców),

c) w pkt 7 - uwzględniając przejęcie osadzonego przekazywanego do zakładu

zamkniętego w celu wykonania środka zabezpieczającego, co wiąże się z jego

zwolnieniem z jednostki penitencjarnej (odpowiednio jak w § 127 ust. 2),

d) w pkt 8 - uwzględniając przejęcie w związku z przekazaniem nieletniego

osadzonego do schroniska dla nieletnich (odpowiednio jak w § 127 ust. 1);

30) skorygowano brzmienie przepisów § 11 ust. 1 i 2 rozporządzenia z dnia 13 stycznia

2004 r., uwzględniając fakt, iż areszty śledcze, w których osadza się tymczasowo

aresztowanych pozostających w dyspozycji organów dysponujących, nie zawsze są

aresztami położonymi najbliżej siedzib tych organów; dotychczasowe brzmienie tych

przepisów nie było pod tym względem precyzyjne - § 11 ust. 1 i 2;

31) określono, że skazanego lub ukaranego wzywanego do odbycia kary kieruje się do

aresztu śledczego położonego najbliżej miejsca jego stałego pobytu (a nie miejsca

zamieszkania), mając na względzie przepis art. 79 § 1 k.k.w., w brzmieniu ustalonym

art. 1 pkt 33 ustawy nowelizującej k.k.w.;

32) uwzględniając występujące w praktyce problemy Policji, a także Straży Granicznej,

uregulowano tryb postępowania w przypadkach, gdy organ doprowadzający, który

dokonał zatrzymania osoby poszukiwanej w celu odbycia kary, nie dysponuje

orzeczeniem umożliwiającym jej doprowadzenie do najbliższego aresztu śledczego,

a orzeczenie to znajduje się w jednostce penitencjarnej znacznie oddalonej od siedziby

organu doprowadzającego i miejsca zatrzymania skazanego lub ukaranego (np.

zatrzymany w Poznaniu, a orzeczenie oczekujące na wykonanie znajduje się w AŚ

w Krakowie). Taki tryb postępowania ma jednak charakter wyjątkowy, znajdujący

zastosowania w szczególnie uzasadnionych wypadkach, stanowiąc istotne odstępstwo

od obowiązującej w tym zakresie generalnej zasady, że doprowadzenie zatrzymanego

ma nastąpić do jednostki, w której znajduje się orzeczenie oczekujące na wykonanie.

Wprowadzono również uregulowanie dopuszczające, w takich przypadkach,

15

wykonywanie orzeczenia przesłanego telefaksem pomiędzy jednostkami

penitencjarnymi (§ 24 ust. 5). Jednoznacznie wskazano warunki po spełnieniu których

może nastąpić przyjęcie doprowadzonego do aresztu śledczego innego, niż ten,

w którym znajduje się podlegające wykonaniu orzeczenie. Określono również, że

przyjęcie doprowadzonego w innych godzinach, niż te, które wskazano w § 35 ust. 1

zdanie pierwsze (po godzinach urzędowania administracji od 08.00 do 16.00, w sobotę

po godzinie 12.00 i w dni ustawowo wolne od pracy) może nastąpić wyłącznie za zgodę

dyrektora aresztu śledczego lub osoby go zastępującej - § 12 ust. 3;

33) skorygowano treść przepisu wskazując, że dotyczy on także osoby skazanej przez sąd

państwa obcego lub międzynarodowy trybunał karny, która nie jest obywatelem

Rzeczypospolitej, lecz została przekazana (dostarczona) do odbycia kary pozbawienia

wolności w Rzeczypospolitej - § 12 ust. 7 i § 26;

34) określono, że w uzgadnianiu zmian w ustalonej już rejonizacji osadzania nie muszą

uczestniczyć organy, których ta zmiana nie dotyczy. Wskazano, że zmiana rejonizacji

nie wymaga dokonywania niezbędnych uzgodnień z wszystkimi organami, których

ustalona rejonizacja dotyczy (objętych rejonizacją), lecz tylko z tymi bezpośrednio

zainteresowanymi, których dotyczy wprowadzana zmiana, co niewątpliwie usprawni

i ułatwi dokonywanie zmian w rejonizacji. Rozwiązanie to powinno przede wszystkim

uprościć i przyśpieszyć procedurę zmiany ustalonej już rejonizacji, nie angażując w to

organów, których ta zmiana bezpośrednio nie dotyczy (organy nieuczestniczące

w korekcie ustalonej rejonizacji, oczywiście otrzymają dokument określający nową,

zmienioną rejonizację), co jest szczególnie istotne w trakcie podejmowania działań

łagodzących skutki przeludnienia jednostek penitencjarnych (w niektórych jednostkach

zjawisko przeludnienia nadal występuje). Jednocześnie zarówno dyrektor okręgowy

Służby Więziennej, jak i organ, który zwrócił się o dokonanie zmiany rejonizacji

osadzania, może zdecydować, że w ustaleniu przedmiotowej zmiany powinny brać

udział wszystkie organy uprzednio uczestniczące w ustalaniu rejonizacji osadzania -

§ 14 ust. 6;

35) wprowadzono zasadę przesyłania zainteresowanym organom, w tym także dyrektorom

jednostek penitencjarnych niewchodzącym w skład danego okręgu, dokumentów

ustalających rejonizację osadzania, jeżeli dotyczyły one także tych jednostek - § 14

ust. 8;

36) doprecyzowano treść przepisu:

a) zwracając uwagę jego adresatów na osadzonych objętych szczególną ochroną

w czasie ich pobytu w jednostce penitencjarnej, w myśl przepisów ustawy z dnia

5 stycznia 2011 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. Nr 39,

poz. 201), którym zapewnienie bezpieczeństwa osobistego uzasadnia dokonywanie

odstępstw od ustalonej rejonizacji osadzania - § 15 ust. 2 zdanie pierwsze,

b) wprowadzając obowiązek powiadomienia dyrektora aresztu śledczego

o uzgodnieniach dyrektora okręgowego Służby Więziennej z właściwym organem

lub organami - § 15 ust. 2 zdanie drugie;

16

37) przyznano dyrektorowi prawo do samodzielnego przetransportowania do innego

aresztu śledczego osadzonego:

a) objętego szczególną ochroną, o której mowa w art. 88d § 1 i 2 k.k.w. oraz art.

212ba § 1 i 2 k.k.w. (przepisów dodanych ustawą z dnia 5 stycznia 2011 r.

o zmianie ustawy – Kodeks karny wykonawczy),

b) który taką ochroną ma być objęty (wpłynął wniosek, lecz jeszcze nie wydano

decyzji)

- w przypadku, gdy przeniesienie do innej jednostki penitencjarnej uzasadnia konieczność

zapewnienia mu bezpieczeństwa osobistego (nie jest w pełni możliwe zapewnienie

skutecznej ochrony w dotychczasowej jednostce) - § 16 ust. 5;

38) wskazano, że przepis dotyczy nie tylko osób skazanych i ukaranych, lecz również osób

tymczasowo aresztowanych względem których stosuje się przepisy o wykonywaniu

kary pozbawienia wolności - § 17 ust. 2;

39) przyznano dyrektorowi prawo do samodzielnego (bez zgody organu wzywającego)

przetransportowania do właściwej jednostki penitencjarnej skazanego, ukaranego lub

tymczasowo aresztowanego, względem którego stosuje się przepisy o wykonywaniu

kary pozbawienia wolności, który przebywał w danej jednostce w związku z udziałem

w czynnościach procesowych, jeżeli w ciągu 14 dni od dnia wykonania ostatniej

czynności administracja jednostki penitencjarnej nie otrzymała pisemnej informacji

wskazującej, że wobec osadzonego nadal będą wykonywane czynności procesowe

(wyznaczono termin kolejnej czynności albo powiadomiono, że termin taki zostanie

niebawem ustalony, a informacja o tym bezzwłocznie przesłana). Potrzebę takiej

regulacji sygnalizują dyrektorzy aresztów śledczych. Rozwiązanie to stwarza

możliwość wytransportowania osadzonych, co do których organ wzywający

„zapomniał” poinformować o zakończeniu czynności procesowych, bez konieczności

podejmowania interwencji ze strony administracji jednostki i oczekiwania na wyrażenie

zgody w sytuacji opisanej w projektowanym przepisie. Uzasadnienie dla takiej regulacji

stanowią w szczególności przepisy § 46 ust. 4 pkt 1, § 48 ust. 2, § 273, § 292, § 308

ust. 3 i § 309 ust. 1 Regulaminu urzędowania sądów powszechnych oraz § 199 ust. 2 i 3

Regulaminu wewnętrznego urzędowania powszechnych jednostek organizacyjnych

prokuratury - § 18 i § 96 ust. 3.

Termin 14 - dniowy, o którym mowa w projektowanym przepisie, ustalono mając

na uwadze w szczególności potrzebę wprowadzenia rozwiązań analogicznych do tych

przewidzianych w przepisach § 20 ust. 3 i 4 (także w § 20 rozporządzenia z dnia

13 stycznia 2004 r.), jak również mając na uwadze art. 110 § 2b k.k.w. (uprawnienie

takie z pewnością byłoby pomocne w podejmowaniu nagłych działań związanych

z zapewnieniem osadzonym warunków, o których mowa w art. 110 § 2 zdanie pierwsze

k.k.w.).

Zarazem uchylono poprzednie brzmienie § 18 oraz ust. 3 w § 46 rozporządzenia

z dnia 13 stycznia 2004 r., mając na względzie obecnie obowiązującą treścią

17

rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 21 grudnia 2006 r. w sprawie

szczegółowych warunków i trybu postępowania leczniczego, rehabilitacyjnego

i reintegracyjnego w stosunku do osób uzależnionych, umieszczonych w jednostkach

organizacyjnych Służby Więziennej (Dz. U. z 2007 r. Nr 5, poz. 40), w którym nie ma

przepisu stanowiącego odpowiednik przepisu § 9 ust. 3 poprzedniego rozporządzenia

z dnia 7 sierpnia 2000 r. (Dz. U. z 2000 r. Nr 77, poz. 880) dotyczącego kierowania

tymczasowo aresztowanych do oddziałów terapeutycznych;

40) uzupełniono treść § 20 rozporządzenia z dnia 13 stycznia 2004 r. o unormowanie

jednoznacznie wskazujące, że dyrektorzy aresztów śledczych, po upływie 14 dni od

przyjęcia, mogą samodzielnie przenosić, do właściwych aresztów śledczych,

tymczasowo aresztowanych poszukiwanych, przyjętych niezgodnie z rejonizacją

osadzania ustaloną dla danego organu dysponującego (tymczasowo aresztowany nie

został skierowany do tego aresztu, lecz doprowadzony jako poszukiwany) – § 20 ust. 4;

41) wskazano, iż oprócz kierownika działu ewidencji także funkcjonariusz lub pracownik

działu ewidencji, upoważniony przez dyrektora, może dokonywać kontroli

prawidłowości przyjęcia osadzonych. Rozwiązanie to pozwoli odciążyć kierowników

działów ewidencji w niektórych aresztach śledczych, w których duża liczba czynności

administracyjnych wymagających zaangażowania kierownika działu ewidencji,

( przyjęcia, zwolnienia, obliczenia kary, posiedzenia komisji penitencjarnej itd.),

zwłaszcza przy braku etatowego zastępcy oraz w okresie urlopowym, powoduje, że

niezbędna staje się w tym zakresie pomoc innego kompetentnego (upoważnia dyrektor)

pracownika lub funkcjonariusza działu ewidencji (mając na uwadze, że kontrola

prawidłowości przyjęcia powinna mieć miejsce w dniu przyjęcia) - § 22 ust. 1 - 3;

42) uwzględniono możliwość przyjmowania na podstawie telefaksowych kopii

dokumentów także osób pozbawionych wolności przekazanych na podstawie

europejskiego nakazu aresztowania - § 23 ust. 3 i § 24 ust. 4;

43) określono podstawy dalszego wykonywania pozbawienia wolności w przypadku

uchylenia prawomocnego wyroku skazującego w postępowaniu kasacyjnym lub

związanym ze wznowieniem postępowania - § 23 ust. 4;

44) doprecyzowano, jakie dokumenty (orzeczenia i nakazy przyjęcia) są niezbędne do

przyjęcia skazanych i ukaranych, w tym także skazanych, wobec których sąd

zastosował, w trybie art. 249 § 4 k.p.k., tymczasowe aresztowanie po uprawomocnieniu

się wyroku skazującego - § 24;

45) wskazano, że w związku z obowiązywaniem ustawy z dnia 7 września 2007 r.

o wykonywaniu kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru

elektronicznego (Dz. U. z 2010 r. Nr 142, poz. 960), podstawę przyjęcia do aresztu

śledczego może stanowić postanowienie sądu penitencjarnego o uchyleniu zezwolenia

na odbycie przez skazanego kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym

w systemie dozoru elektronicznego i o wykonaniu tej kary w zakładzie karnym, wraz

z odpisem prawomocnego wyroku skazującego, ewentualnie także innym

rozstrzygnięciem na podstawie którego kara powinna być wykonywana, np.

18

postanowieniem zarządzającym wykonanie kary wymierzonej uprzednio

z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, oraz nakazem przyjęcia do odbycia kary -

§ 24 ust. 1 pkt 2 lit. e;

46) skorygowano dotychczasowe brzmienie, wykreślając wyrazy „aresztu wojskowego”,

gdyż obowiązujące zasady wykonywania kary zastępczej za nieuiszczoną grzywnę

uniemożliwiają orzeczenie jej w formie aresztu wojskowego - § 24 ust. 1 pkt 2 lit. c;

47) określono dokumenty niezbędne do przyjęcia osoby skazanej za granicą, wobec której

nie zastosowano tymczasowego aresztowania do czasu określenia przez sąd polski kary,

która ma być wykonywana w Rzeczypospolitej Polskiej, w związku z przekazaniem do

wykonania orzeczenia wydanego w państwie członkowskim Unii Europejskiej na mocy

przepisów ustawy z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania

karnego, ustawy o prokuraturze oraz ustawy o Krajowym Rejestrze Karnym (Dz. U. Nr

240, poz. 1430) - § 24 ust. 1 pkt 3;

48) odstąpiono od zbyt szczegółowej dotychczasowej regulacji poprzestając na wskazaniu,

że w przypadku natychmiastowej wykonalności orzeczenia nieprawomocnego stanowi

ono prawną podstawę wykonywania pozbawienia wolności - § 24 ust. 3;

49) wskazano na możliwość przyjęcia osób poszukiwanych (tymczasowo aresztowanych,

skazanych i ukaranych) na podstawie telefaksowych kopii dokumentacji wykonawczej,

także wówczas, gdy sąd, który ją sporządził, ma siedzibę w tej samej miejscowości, co

areszt śledczy. Rozwiązanie takie jest podyktowane względami praktycznymi wobec

trudności z uzyskaniem niezbędnych do przyjęcia dokumentów w sytuacji, gdy

zatrzymanie i doprowadzenie nastąpiło po godzinach pracy administracji sądowej.

Ponadto Policja (lub inny organ doprowadzający) najczęściej dysponuje już oryginalną

dokumentacją wykonawczą, która jednak znajduje się w innej jednostce organizacyjnej

(innej niż ta, która dokonała zatrzymania lub doprowadzenia). Rozwiązanie to jest

bezpieczne, gdyż w takich przypadkach następuje przyjęcie osoby już zatrzymanej

i pozbawionej wolności przez uprawniony organ, działający w wykonaniu zarządzenia

sądu decydującego o pozbawieniu wolności. Policja (lub inny organ doprowadzający)

działa na podstawie posiadanych dokumentów, tj. zarządzenia lub postanowienia sądu

o poszukiwaniu listem gończym wydanych w trybie art. 278 lub 279 k.p.k. - § 23 ust. 3

i § 24 ust. 4;

50) doprecyzowano przepis jednoznacznie wskazując, że w przypadku środka przymusu

organem doprowadzającym jest komornik (odpowiednio jak w § 35 ust. 3) - § 25 ust. 2;

51) odstąpiono od obowiązku przesyłania akt i depozytów osadzonego przyjętego po

ucieczce lub tzw. niepowrocie z przepustki do innej niż macierzysta, jednostki

penitencjarnej, jeżeli uzgodniono niezwłoczne przetransportowanie osadzonego do

jednostki, w której ewidencji pozostawał w chwili ucieczki lub tzw. niepowrotu

z przepustki - § 28 ust. 5;

52) wskazano na konieczność podania przez Policję w stwierdzeniu tożsamości (§ 30 ust. 3

pkt 1):

19

a) cudzoziemca - numeru PESEL, jeżeli nadano mu taki numer,

b) informacji o poprzednio używanym nazwisku, jeżeli istnieje rozbieżność pomiędzy

danymi personalnymi wynikająca ze zmiany nazwiska;

53) wskazano, że identyfikacji osoby przyjmowanej dodatkowo (pomocniczo), np. w celu

wyeliminowania ewentualnych wątpliwości, o których mowa w § 30 ust. 2, można

dokonywać korzystając z danych zgromadzonych w systemie Noe.NET, co będzie

miało zastosowanie w przypadku osób, które były już pozbawione wolności

w jednostce penitencjarnej (których dane osobowe zostały już zarejestrowane w tym

systemie) - § 30 ust. 6 pkt 2;

54) doprecyzowano, jakie informacje powinny być zawarte w dokumentach związanych

z odmową przyjęcia osoby doprowadzonej lub zgłaszającej się do odbycia kary - § 31;

55) zmieniono brzmienie przepisów odnoszących się do więziennej służby zdrowia,

zastępując, w różnych przypadkach, określenie „zakład opieki zdrowotnej dla osób

pozbawionych wolności” określeniem „podmiot leczniczy dla osób pozbawionych

wolności”, zgodnie z terminologią przyjętą w ustawie z dnia 15 kwietnia 2011 r.

o działalności leczniczej (Dz. U. Nr 112, poz. 654), na mocy której zmieniono również

stosowne przepisy k.k.w. (art. 153 tej ustawy) - § 33 ust. 5 i 6, § 34 ust. 1 i 2, § 38

ust. 2, § 47, § 68 ust. 1 i § 120 ust. 2;

56) wskazano na brak dokumentu określającego datę zatrzymania osoby doprowadzonej

jako samoistną przesłankę do odmowy przyjęcia takiej osoby. W przypadku osoby

pozbawionej wolności na terytorium innego państwa i przekazanej celem dalszego

wykonywania pozbawienia wolności będzie to dokument zawierający datę przejęcia tej

osoby przez właściwy organ doprowadzający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

W takich przypadkach informację o dacie zatrzymania na terytorium innego państwa

sąd przekazuje w przesyłanej w terminie późniejszym dokumentacji wykonawczej, co

w przypadku osób skazanych skutkuje sporządzeniem nowego obliczenia okresu

wykonywania kary. Niebudzące wątpliwości ustalenie daty zatrzymania (daty przejęcia)

jest niezbędne dla ustalenia terminu zwolnienia skazanego, ukaranego oraz tymczasowo

aresztowanego zatrzymanego w wyniku poszukiwań. Proponowane unormowanie ma

wykluczyć możliwość wykonywania pozbawienia wolności przez okres dłuższy, niż to

wynika z orzeczenia sądu, zapobiegając bezpodstawnemu wykonywaniu pozbawienia

wolności przez Służbę Więzienną. Należy zauważyć, że bez informacji o dacie

zatrzymania nie jest możliwa realizacja czynności administracyjnych, o których mowa

w § 31 ust. 1 pkt 2 projektu (nieprzyjęcie z powodu ustalenia, że osoba doprowadzona

podlega zwolnieniu w dniu przyjęcia), § 52 ust. 1 pkt 3, 4, 6, 8 i 9 projektu (obliczenie

okresu wykonywania kary), jak również w § 49 ust. 4 (ustalenie terminu do którego

tymczasowe aresztowanie ma trwać), zwłaszcza w zw. z § 39 ust. 2 projektu. Ma więc

istotny wpływ na prawidłową realizację czynności wskazanych w § 22 ust. 1 i 2 oraz

§ 49 ust. 3 i 4 projektu. Projektowane zmiany uwzględniają wskazania Trybunał

Konstytucyjnego zawarte w postanowieniu z dnia 4 października 2011 r., sygn. akt

S 1/11 (in fine pkt 3, str. 6), który zauważa, że państwo powinno zapewnić rozwiązania

20

prawne, które zapobiegałyby przedłużaniu pozbawienia wolności (nie dopuszczałyby do

takiego przedłużania) wyłącznie ze względu na mankamenty w niezwłocznym

doręczaniu dokumentów. Regulacja ta ma na celu z jednej strony wprowadzenie

obowiązku, który jest niezwykle ważny z punktu widzenia wymogów Konstytucji RP

i Konwencji o ochronie praw człowiek i podstawowych wolności, ale również

ustawowych zadań Służby Więziennej, a z drugiej strony zmierza do wyjaśnienia

występujących w praktyce wątpliwości, poprzez jednoznaczne wskazanie, że brak takiej

informacji przy przyjęciu stanowi obligatoryjną podstawę odmowy przyjęcia - § 36;

57) doprecyzowano, iż organowi doprowadzającemu wydaje się dokument potwierdzający

przejęcie osoby doprowadzonej, co nie jest równoznaczne z jej przyjęciem do jednostki

penitencjarnej, z przyczyn określonych w § 31 - § 37 ust. 1;

58) wskazano na obowiązek przekazania organowi doprowadzającemu orzeczenia

oczekującego na wykonanie, wobec braku możliwości przyjęcia doprowadzonego do

aresztu śledczego, do którego nastąpiło doprowadzenie (a dotyczy to zwłaszcza sytuacji

związanej ze stanem zdrowia doprowadzonego), w sytuacji, gdy możliwe jest przyjęcie

takiej osoby w innej jednostce penitencjarnej. Przekazanie orzeczenia oczekującego na

wykonanie umożliwia przyjęcie doprowadzonej osoby także w jednostce, która nim nie

dysponowała - § 37 ust. 3;

59) doprecyzowano termin zawiadamiania organu dysponującego o przyjęciu lub

przetransportowaniu tymczasowo aresztowanego poszukiwanego listem gończym - § 39

ust. 2;

60) określono tryb zawiadamiania wojskowego komendanta uzupełnień, a w wypadku,

o którym mowa w art. 31a ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym

obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2004 r. Nr 241, poz. 2416,

z późn. zm.), także organów administracji (wójta, burmistrza, prezydenta), o przyjęciu

osoby podlegającej obowiązkowi czynnej służby wojskowej oraz o zwolnieniu takiej

osoby z jednostki penitencjarnej. Wskazano tryb postępowania zgodny z przepisami

rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości, Ministra Obrony Narodowej, Ministra Spraw

Wewnętrznych i Administracji z dnia 29 grudnia 2010 r. w sprawie zawiadamiania

o orzeczeniach wydanych w sprawach karnych oraz sprawach nieletnich, dotyczących

osób podlegających obowiązkowi czynnej służby wojskowej (Dz. U. Nr 13, poz. 65) -

§ 42, § 123 ust. 4, § 131 ust. 4 pkt 4, § 134 ust. 1 pkt 5;

61) określono, że przemieszczenia tymczasowo aresztowanych już rozmieszczonych

pomiędzy celami dokonują funkcjonariusze lub pracownicy działu ewidencji na

wniosek funkcjonariuszy lub pracowników komórki organizacyjnej bezpośrednio

odpowiedzialnej za prowadzenie oddziaływań penitencjarnych, gdyż to właśnie osoby

odpowiedzialne za prowadzenie oddziaływań penitencjarnych posiadają najszerszą

wiedzę w zakresie przesłanek zapewniających prawidłowe rozmieszczenie osadzonych.

Takie rozwiązanie pozwala na prowadzenie skutecznych działań w tym zakresie,

zapewniających nie tylko spełnienie kryteriów formalnych rozmieszczania, ale także

bezpieczeństwo osobiste, porządek i bezpieczeństwo jednostki oraz zabezpieczenie

21

prawidłowego toku postępowania karnego. Ponadto doprecyzowano przepisy regulujące

zasady rozmieszczania tymczasowo aresztowanych w celach mieszkalnych, oddziałach

szpitalnych i izbach chorych - § 46 - § 47;

62) skorygowano treść przepisu określającego tryb postępowania w przypadku

umieszczenia w tej samej celi mieszkalnej tymczasowo aresztowanego dorosłego

z tymczasowo aresztowanym młodocianym lub młodocianymi - § 46 ust. 3;

63) dodano lub zmieniono brzmienie szeregu przepisów dotyczących zasad dokonywania

obliczenia okresu wykonywania kary, a w szczególności:

a) wskazano na sposób dokonywania obliczenia – kolejność wykonywania czynności

z tym związanych, co pozwoli na wyeliminowanie wątpliwości w tym zakresie,

gdyż właściwa kolejność wykonywania czynności ma wpływ na ostateczny wynik

dokonywanego obliczenia terminu końca kary - § 49 ust. 2 i § 56 ust. 6,

b) określono sposób postępowania w przypadkach, gdy zaliczenia okresu pozbawienia

wolności w tej samej sprawie następują bezpośrednio po sobie - § 51 ust. 4 i 5,

c) określono sposób ustalania terminu początku okresu wykonywania kary,

w przypadku, gdy osadzony był zatrzymany na terytorium państwa obcego,

a następnie przekazany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W związku z tym,

że w sytuacji tej ma miejsce nieprzerwane pozbawienie wolności (którego okres

sąd zaliczył na poczet kary), początek kary należy ustalać na datę zatrzymania

w obcym państwie - § 52 ust. 1 pkt 7. Jednocześnie zrezygnowano

z dotychczasowej regulacji zawartej w § 52 ust. 1 pkt 7 rozporządzenia z dnia

13 stycznia 2004 r., uwzględniając w szczególności nową treść przepisu § 52 ust. 1

pkt 7, który dotyczy także osób skazanych przez sąd państwa obcego lub

międzynarodowy trybunał karny, jeżeli sąd okręgowy zaliczył na poczet kary okres

pozbawienia wolności za granicą (zmiana odpowiednio jak w § 1 ust. 1 pkt 30 lit.

b, § 26, § 83 ust. 3 pkt 3, § 113 ust. 1 pkt 2),

d) uwzględniając treść przepisu art. 156 § 4 k.k.w., dodanego na mocy art. 1 pkt 61

ustawy nowelizującej k.k.w. (zmieniającego dotychczasową treść art. 156 § 3

k.k.w.), ustalono, że w razie tymczasowego aresztowania w innej sprawie

skazanego lub ukaranego korzystającego z przerwy w wykonaniu kary, kara której

odbywanie przerwano podlega wykonaniu z mocy prawa, a początek terminu jej

wykonywania ustala się na dzień zatrzymania w związku z tymczasowym

aresztowaniem - § 52 ust. 1 pkt 8,

e) określono sposób ustalania początku wykonywania kary, w razie zatrzymania - jako

tymczasowo aresztowanego - skazanego lub ukaranego, którego orzeczenie

oczekujące na wykonanie zarejestrowane zostało w jednostce penitencjarnej innej,

niż ta do której nastąpiło przyjęcie. W takim przypadku, jeżeli orzeczenie

oczekujące zostało zarejestrowane przed datą zatrzymania, początek okresu

wykonywania kary wymierzonej tym orzeczeniem powinien zostać ustalony na

datę zatrzymania skazanego lub ukaranego. Natomiast w wypadku, gdy data

22

wpływu orzeczenia do aresztu śledczego, w którym zostało ono zarejestrowane

jako oczekujące na wykonanie, jest późniejsza od daty zatrzymania, początek

okresu wykonywania kary ustala się na datę wpływu orzeczenia do tego aresztu

(w którym orzeczenie to zostało zarejestrowane, czyli jednostki innej, niż ta do

której nastąpiło przyjęcie) - § 52 ust. 1 pkt 9 lit. b,

f) określono sposób ustalania terminu początku wykonywania kary w przypadku, gdy

wobec osoby odbywającej karę orzeczoną wyrokiem nieprawomocnym wpłynie do

wykonania kara orzeczona w innej sprawie wyrokiem prawomocnym - § 52 ust. 1

pkt 11,

g) skorygowano brzmienie przepisu § 52 ust. 1 pkt 13 rozporządzenia z dnia 13

stycznia 2004 r., uwzględniając treść postanowienia Sądu Najwyższego sygn. akt I

KZP 16/06 z dnia 28 września 2006 r. (OSNKW 2006/10/90) - § 52 ust. 1 pkt 13,

h) zgodnie z zasadą wynikającą ze znowelizowanego art. 80 § 1 k.k.w., wskazano, że

w przypadku, gdy wobec skazanego lub ukaranego odbywającego karę zastępczą za

nieuiszczoną grzywnę wpłynie do wykonania kara zasadnicza lub kara zastępcza za

ograniczenie wolności, to termin początku jej wykonywania należy ustalić na datę

rozpoczęcia kary zastępczej, w trakcie wykonywania której wpłynęło do

wykonania nowe orzeczenie (czyli na datę zatrzymania lub datę zakończenia

wykonywania kary poprzedzającej karę zastępczą). Wprowadzenie do wykonania

kary wymierzonej orzeczeniem, które wpłynęło w trakcie odbywania kary

zastępczej, od daty ustalonej uprzednio jako początek kary zastępczej za

nieuiszczoną grzywnę, umożliwi wykonanie kar w sposób zgodny z treścią wyroku,

zwiększając prawdopodobieństwo uiszczenia grzywny (wykonania kary

w pierwotnej formie), a ponadto wydaje się, że zmniejszy liczbę wniosków

o zarządzanie zmiany kolejności wykonania kary (w celu umożliwienia uiszczenia

pełnej kwoty grzywny) - § 52 ust. 2,

i) określono sposób postępowania przy obliczeniu okresu wykonywania kary,

w przypadku skierowania do wykonania wyroku łącznego obejmującego niektóre

z wykonywanych kar. Przyjęto zasadę, że nie dokonuje się ponownego obliczenia

okresu wykonywania kary, nieobjętej wyrokiem łącznym, w sprawie uprzednio już

wykonanej. W większości przypadków pozwoli to na faktyczne dostosowanie się

do zapisu wyroku łącznego, gdyż okresy podlegające zaliczeniu na poczet kary

wymierzonej wyrokiem łącznym, wskazane w tym wyroku zgodnie z art. 577

k.p.k., powinny uwzględniać informację o okresie wykonywania uprzednio odbytej

kary nieobjętej wyrokiem łącznym (ewentualne zaliczenie na poczet kary łącznej

powinno kończyć się w dniu rozpoczęcia odbytej kary nieobjętej albo zaczynać się

w dniu zakończenia wykonywania kary nieobjętej wyrokiem łącznym - zgodnie

z informacją zawartą w opinii o skazanym sporządzonej przez jednostkę

penitencjarną). Jednakże, jeżeli sąd w wyroku łącznym wymierzy karę niższą od

okresu odbytych i połączonych już kar a odbytej kary nieobjętej wyrokiem łącznym

nie będzie się wprowadzać od daty wpływu, może zaistnieć konieczność zmiany

23

kolejności wykonania kary w celu zwolnienia skazanego z jednostki penitencjarnej

(sytuacje takie mogą mieć miejsce jednak sporadycznie). W związku z tym uznano

za uzasadnione określenie że w takich wypadkach (uzasadnionych) zarządzenie

sędziego penitencjarnego o zmianie kolejności wykonania kar może zostać

przesłane telefaksem (dotyczyć to będzie także innych szczególnych wypadków,

których przykładów nie podano) - § 52 ust. 3 i 4,

j) wskazano sposób postępowania w przypadku, gdy dokumentacja wykonawcza

(odpis orzeczenia wraz z nakazem przyjęcia) wpłynie wobec osadzonego, który

zbiegł lub w wyznaczonym terminie nie powrócił z przepustki (bezprawnie

przebywa poza terenem jednostki penitencjarnej) - § 54,

k) jednoznacznie ustalono, iż nie zachodzi potrzeba dokonywania nowego obliczenia

okresu wykonywania kary w przypadkach, gdy zatrzymanie lub powrót skazanego

lub ukaranego do jednostki penitencjarnej nastąpiły w dniu ucieczki lub w dniu

wyznaczonym jako termin powrotu z przepustki - § 56 ust. 3;

64) uwzględniono nową zasadę określoną w art. 156 § 4 k.k.w. odpowiednio korygując

treść przepisu § 53 ust. 1 (usuwając zdanie drugie w § 53 ust. 1 rozporządzenia z dnia

13 stycznia 2004 r.);

65) doprecyzowano treść przepisu (§ 55 ust. 4 rozporządzenia z dnia 13 stycznia 2004 r.)

wskazując prawidłową kolejność postępowania przy obliczaniu okresu wykonywania

kary, którą skrócono w trybie art. 71 § 2 k.k. oraz na poczet której zaliczono okres

pozbawienia wolności - § 56 ust. 6;

66) doprecyzowano sytuacje, w których dokumentacja wykonawcza (odpis właściwego

orzeczenia wraz z nakazem przyjęcia) nie podlega zwrotowi - § 57;

67) wskazano, że względy penitencjarne uzasadniające wystąpienie do sędziego

penitencjarnego o zmianę kolejności wykonania kar zachodzą zwłaszcza w przypadku

skierowania do wykonania kary, która - zgodnie ze znowelizowanym art. 80 § 1 k.k.w. -

powinna być wykonywana po odbyciu kary dożywotniego pozbawienia wolności,

oczywiście z wyjątkiem skierowania do wykonania kolejnej kary dożywotniego

pozbawienia wolności - § 58 ust. 2;

68) uzupełniono treść przepisu o wskazanie obowiązku i miejsca potwierdzenia wykonania

czynności związanych z obliczeniem okresu wykonywania kary, mając na względzie

treść upoważnienia ustawowego („dokumentowania tych czynności”) - § 59 ust. 1;

69) odstąpiono od obowiązku sprawdzania prawidłowości obliczenia okresu wykonywania

kary po każdym przetransportowaniu skazanego lub ukaranego do innej jednostki

penitencjarnej. Uznano za wystarczający obowiązek jednokrotnego sprawdzenia tego

obliczenia po przetransportowaniu osadzonego, z jednostki w której sporządzono

obliczenie do jednostki - najczęściej - stanowiącej właściwe miejsce dalszego

odbywania kary przez skazanego lub ukaranego. Uwzględniono fakt, iż obliczenie

okresu wykonywania kary sporządzone przez wyznaczonego funkcjonariusza lub

pracownika działu ewidencji sprawdza kierownik działu ewidencji, a następnie

24

zatwierdza dyrektor. Zgodnie z projektem sporządzone według tej procedury obliczenie

podlega sprawdzeniu w pierwszej jednostce do której skazany lub ukarany zostanie

przetransportowany, chyba że przetransportowanie nastąpiło do tzw. jednostki

pośredniej, to jest jednostki, w której osadzony przebywa przez krótki okres czasu,

w związku z realizacją jego dalszego przetransportowania do kolejnej jednostki.

Sytuacja taka ma miejsce, w przypadku braku możliwości bezpośredniego

przetransportowania osadzonego do jednostki docelowej. Wówczas osadzony

transportowany jest do jednostki położonej przy trasie przekazu (jednostki pośredniej),

a następnie dopiero z tej jednostki do jednostki docelowej.

Aktualnie każde przetransportowanie, nawet to związane z kilkudniowym pobytem

w danej jednostce, powoduje konieczność dokonania sprawdzenia obliczenia okresu

wykonywania kary. Praktyka wskazuje, że wielokrotne sprawdzanie dokonanych

obliczeń po przetransportowaniu nie zawsze odnosiło zamierzony (oczekiwany) skutek i

zdarzały się przypadki, że nieprawidłowe obliczenia nie były korygowane we

właściwym czasie (pomimo kilku sprawdzeń po przetransportowaniu), co wydaje się, że

może wynikać z pewnego rozproszenia odpowiedzialności. Nie bez znaczenia pozostaje

ogromne obciążenie służby ewidencyjnej, jakie powoduje realizacja obowiązku

każdorazowego sprawdzania wszystkich dokonanych obliczeń (nierzadko kilku lub

kilkunastu) i de facto wynikające z wielokrotnego sprawdzania „rozmywanie się”

odpowiedzialności za błędy. W związku z tym zakłada się, że wprowadzony

mechanizm sprawdzania prawidłowości obliczenia już sporządzonego, konkretyzujący

odpowiedzialność za ewentualne nieprawidłowości w tym zakresie, będzie

wystarczająco zabezpieczać administrację jednostki penitencjarnej przed

konsekwencjami dokonania nieprawidłowego obliczenia okresu wykonywania kary -

§ 59 ust. 2;

70) doprecyzowano treść § 60 ust. 3 rozporządzenia z dnia 13 stycznia 2004 r., wyraźnie

podkreślając, że podstawę proponowanego obliczenia okresu wykonywania kary

powinny stanowić posiadane przez administrację dokumenty, w tym przede wszystkim

sporządzona przez sąd dokumentacja wykonawcza, tj. odpis orzeczenia (orzeczeń) wraz

z nakazem przyjęcia, ale także archiwalne akta ewidencyjne (akta osobowe część „A”).

W wypadku wątpliwości powstałych w związku z wykonaniem orzeczenia dyrektor

zobowiązany jest wystąpić do właściwego sądu z wnioskiem o ich rozstrzygnięcie

w trybie art. 13 § 1 k.k.w. - § 61 ust. 3;

71) dostosowano zakres danych odnotowywanych w systemie Noe.NET do możliwości

nowego systemu elektronicznej ewidencji osadzonych - § 63;

72) usunięto unormowania określające czynności wykonywane w związku z uprzednio

funkcjonującym, nieaktualnym już systemem informatycznym, przewidziane w § 63

ust. 6 i 7 rozporządzenia z dnia 13 stycznia 2004 r.;

73) odstąpiono od szczegółowego wskazywania sposobu prowadzenia akt ewidencyjnych,

uznając, że niezbędne jest stworzenie mechanizmu umożliwiającego dynamiczne

reagowanie na występujące w praktyce potrzeby i konieczność uwzględniania zmian

25

następujących w przepisach prawa. Wskazano dokumenty, które podlegają

gromadzeniu w aktach ewidencyjnych (które przechowuje się w tych aktach) - § 65;

74) odstąpiono od ewidencjonowania w aktach ewidencyjnych danych dotyczących

przepustek (informacje o planowanych i zrealizowanych przepustkach są

odnotowywane wyłącznie w systemie Noe.NET) oraz informacji o czasowym pobycie

osadzonych w innych jednostkach penitencjarnych (są to krótkotrwałe pobyty

faktyczne, uzasadnione najczęściej koniecznością udzielenia pomocy medycznej,

jednak bez wymogu formalnego realizowania transportu – skazany pozostaje

w ewidencji dotychczasowej jednostki), gdyż dane te dostępne są w systemie Noe.NET

- § 65 ust. 2 pkt 4 i § 125 ust. 6 rozporządzenia z dnia 13 stycznia 2004 r.;

75) wprowadzono istotne ograniczenia w wydaniu z jednostki penitencjarnej akt

prowadzonych przez dział ewidencji. Obecnie zdarzają się sytuacje, że akta te są przez

okres kilku tygodni, a nawet kilku miesięcy, „przetrzymywane” przez organy wymiaru

sprawiedliwości, co w istotny sposób utrudnia prawidłową realizację czynności

administracyjnych oraz może zagrażać praworządnemu wykonywaniu pozbawienia

wolności. Wydanie akt ewidencyjnych wiąże się z wydaniem znajdujących się w nich

dokumentów, w tym odpisów orzeczeń, przesłanych do wykonania dyrektorowi

jednostki penitencjarnej (jako organowi powołanemu do ich wykonania). Należy mieć

ponadto na względzie, że akta ewidencyjne są niezbędne, w szczególności, dla

wprowadzenia do wykonania kolejnego orzeczenia, w tym zwłaszcza wyroku łącznego

obejmującego niektóre z wykonywanych kar, dla zwolnienia osadzonego ze sprawy lub

z jednostki, ale także do realizacji innych niezwykle istotnych czynności

administracyjnych (np. sprawdzenia tożsamości w związku z jego wydaniem poza teren

lub opuszczeniem jednostki z innego powodu, przyjęciem do jednostki osadzonego,

który zbiegł lub w wyznaczonym terminie nie powrócił z przepustki). Wskazano więc,

że poza kierownikami jednostek organizacyjnych Służby Więziennej, akta ewidencyjne

mogą być wydane uprawnionym organom, ale tylko wówczas, gdy wykonane zostały

wszystkie znajdujące się w nich orzeczenia, oraz dodatkowo, gdy „dokumentacja

osadzonego może zostać przekazana do archiwum” (por. § 136 ust. 3 i § 137 ust. 7).

Powyższe uznano za konieczne, aby wyeliminować wszelkie wątpliwości w zakresie

postępowania z aktami ewidencyjnymi skazanych i ukaranych zwolnionych na przerwę

w wykonaniu kary. Dlatego też wyraźne wskazano, że także akta ewidencyjne osób

zwolnionych na przerwę w wykonaniu kary, wymagają specjalnej „ochrony”, gdyż są

niezbędne dla prawidłowej realizacji czynności administracyjnych (por. § 27, § 77 ust. 4

pkt 2 i 3, § 78, § 137 ust. 7 i § 138). Jedyny wyjątek w tym względzie stanowią organy

ścigania i wymiaru sprawiedliwości prowadzące postępowanie karne, gdy akta te są im

niezbędne w związku z tym postępowaniem.

Ponadto należy podkreślić, że nie jest możliwe, w szczególności ze względów

praktycznych (technicznych), założenie takich akt zastępczych, które zapewniłyby

prawidłowe i legalne (bezpieczne) wykonanie czynności związanych ze zwolnieniem ze

sprawy lub z jednostki penitencjarnej, czy też wprowadzeniem do wykonania kolejnego

orzeczenia. Nie bez znaczenia jest także fakt, iż zarówno sąd lub prokurator

26

w postępowaniu karnym, jak i właściwe organy w postępowaniu cywilnym lub innym

postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy, mogą zażądać udzielenia

niezbędnych informacji w oparciu o dokumenty zawarte w aktach ewidencyjnych (bez

wydania samych akt). Jednocześnie trzeba zwrócić uwagę, że ograniczenia te nie

dotyczą teczki osobopoznawczej, zawierającej wszystkie istotne informacje

o osadzonym (także obliczenie okresu wykonywania kary) i prowadzonych wobec

niego oddziaływaniach, co ma szczególne i wydaje się największe znaczenie dla

postępowania przed sądem penitencjarnym lub sądem wyższej instancji rozpoznającym

zażalenie na postanowienie sądu penitencjarnego - § 67;

76) skorygowano zapis określający miejsce przechowywania karty ewidencji widzeń - § 68

ust. 2;

77) zrezygnowano z prowadzenia, w tradycyjny sposób, skorowidza alfabetycznego, skoro

tę funkcję o wiele lepiej spełnia system Noe.NET. Z tego samego powodu zastąpiono

książkę ruchu osadzonych nowym dokumentem „książką stanu osadzonych”, służącym

przede wszystkim formalnemu uzgadnianiu stanu osadzonych pomiędzy działem

ewidencji a dowódcą zmiany. Dokument ten służy także do ustalania stanu osadzonych

do zaprowiantowania oraz kontroli prawidłowości ilościowego sporządzania stanu

żywionych - § 69 ust. 1;

78) zrezygnowano z odnotowywania w księdze głównej osadzonych niektórych informacji

wymienionych w § 70 ust. 2 pkt 5, ust. 3 i 4 rozporządzenia z dnia 13 stycznia 2004 r.,

które równolegle wprowadzane są do systemu Noe.NET - § 70 ust. 2 pkt 5 i 6;

79) określono, że w przypadku czasowego przeniesienia osadzonego do innej jednostki

penitencjarnej należy przewozić go wraz z aktami ewidencyjnymi oraz innymi

dokumentami, których skompletowanie nie spowoduje opóźnienia w przewiezieniu.

Obowiązek taki dotyczy czasowego przeniesienia osób tymczasowo aresztowanych,

względem których nie stosuje się przepisów o wykonywaniu kary pozbawienia

wolności, oraz tymczasowo aresztowanych, względem których stosuje się przepisy

o wykonywaniu kary pozbawienia wolności, skazanych i ukaranych, jeżeli powodem

przeniesienia jest konieczność udzielenia natychmiastowej pomocy lekarskiej. W takich

przypadkach akta, w których przecież znajdują się dokumenty stanowiące podstawę

prawną pozbawienia wolności, powinny znajdować się w jednostce, w której przebywa

osadzony. Powyższe pozwoli, jeżeli wystąpi taka konieczność, zwolnić osadzonego

z jednostki (najczęściej będą to przypadki przerwy w wykonaniu kary ze względu na

stan zdrowia), ale także wyeliminuje sytuacje, gdy w związku z przepisaniem do

ewidencji jednostki czasowego pobytu (skreśleniem z ewidencji jednostki, w której

dotychczas przebywał i ujęciem w ewidencji jednostki czasowego pobytu), akta

ewidencyjne przesyłane są pocztą, co powoduje czasową „utratę” kontroli nad ważnymi

dokumentami dotyczącymi wykonywania pozbawienia wolności - § 71;

80) dostosowano procedury związane z orzeczeniami oczekującymi na wykonanie do

możliwości stworzonych przez jedną, centralną bazę danych o osobach pozbawionych

wolności, co umożliwi wyeliminowanie przypadków, gdy wobec braku przepływu

27

informacji, w jednej jednostce penitencjarnej znajdować się będzie niewykonywane

orzeczenie (orzeczenie oczekujące na wykonanie) pomimo tego, iż skazany lub ukarany

jest pozbawiony wolności w innej jednostce. Analogiczna zasada dotyczyć ma także

orzeczeń zawartych w aktach zwolnionego na przerwę w wykonaniu kary - § 77 i 78;

81) uregulowano możliwość wykonywania orzeczenia przesłanego za pośrednictwem

telefaksu pomiędzy jednostkami penitencjarnymi (§ 77 ust. 5 i 9), o ile dotyczy to

podlegającego wykonaniu orzeczenia przesłanego przez sąd wraz z wyznaczonym

terminem stawienia się do odbycia kary (znajdującego się w posiadaniu jednostki

penitencjarnej innej niż ta, w której przebywa osadzony). Wyraźnie wskazano, że

orzeczenie takie należy bezzwłocznie wprowadzić do wykonania wobec osoby

pozbawionej wolności i że w takim przypadku nie ma znaczenia wyznaczony przez sąd

termin stawienia się do odbycia kary, który jeszcze nie upłynął - § 77 ust. 5 zdanie

drugie;

82) określono tryb postępowania:

a) działu ewidencji aresztu śledczego przed odnotowaniem w rejestrze orzeczeń

oczekujących na wykonanie informacji o przesłanym przez sąd podlegającym

wykonaniu orzeczeniu. Wskazano przypadki, w których przesłane orzeczenie

należy zwrócić do sądu - § 77 ust. 3 i 4,

b) w przypadku, gdy do różnych aresztów śledczych wpłyną orzeczenia oczekujące na

wykonanie dotyczące tego samego skazanego lub ukaranego - § 77 ust. 4,

c) w przypadku, gdy wpłynie – jako orzeczenie oczekujące – wyrok łączny, które

obejmuje wszystkie lub niektóre z kar wykonywanych wobec skazanego lub

ukaranego przed jego zwolnieniem na przerwę w wykonaniu kary - § 77 ust. 6 i ust.

8 zdanie trzecie,

d) jeżeli akta ewidencyjne i pozostała dokumentacja zwolnionego na przerwę

w wykonaniu kary, znajdują się w jednostce penitencjarnej innej niż ta do której

wpłynął wyrok łączny, przesłany przez sąd wraz z terminem stawienia się do

odbycia wymierzonej nim kary pozbawienia wolności - § 77 ust. 6;

83) zrezygnowano z informowania sądu penitencjarnego, w odstępach 6 - miesięcznych,

o tym, że skazany lub ukarany, który w terminie nie powrócił z przerwy w wykonaniu

kary, nadal nie zgłosił się lub nie został doprowadzony, ponieważ do czasu przesłania

sądowi penitencjarnemu nowego obliczenia okresu wykonywania kary (sporządzonego

po przyjęciu zgodnie z § 39 ust. 4), które stanowi informację o ponownym osadzeniu

zwolnionego na przerwę, istnieje domniemanie, że skazany lub ukarany bezprawnie

przebywa na wolności. Informacja o tym zaś jest już w posiadaniu sądu (§ 130), który

w takich przypadkach najczęściej zarządza poszukiwanie skazanego lub ukaranego

listem gończym. Uregulowania takie znajdowały się w § 78 ust. 4 i 5 rozporządzenia

z dnia 13 stycznia 2004 r.;

84) wskazano, że w rejestrze osadzonych wydanych poza teren jednostki penitencjarnej

należy umieścić także osadzonego czasowo wydanego za granicę w związku

28

z prowadzonym tam przeciwko niemu postępowaniem karnym. Dotychczasowe

unormowanie zawarte w rozporządzeniu z dnia 13 stycznia 2004 r., uzupełniono mając

na względzie regulację zawartą w art. 607o k.p.k., w brzmieniu ustalonym art. 2 pkt 21

ustawy z dnia 5 listopada 2009 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny, ustawy – Kodeks

postępowania karnego, ustawy – Kodeks karny wykonawczy, ustawy – Kodeks karny

skarbowy oraz niektórych innych ustaw, a także mając na względzie art. 611h § 4 k.p.k.

- § 81 ust. 1 pkt 1 lit. b. Odpowiednie regulacje dotyczące czasowego wydania poza

teren jednostki zawarto również w przepisach § 10 ust. 2 pkt 4 i § 89 ust. 3;

85) skorygowano brzmienie przepisu § 83 ust. 2 rozporządzenia z dnia 13 stycznia 2004 r.,

wykreślając wyrazy „listem gończym”, gdyż przypadki wprowadzenia do wykonania

postanowienia o tymczasowym aresztowaniu w innej sprawie wobec osoby już

pozbawionej wolności nie dotyczą tylko osób poszukiwanych listem gończym - § 83

ust. 2;

86) doprecyzowano sposób prowadzenia kalendarza zwolnień tymczasowo aresztowanych,

uwzględniając brzmienie § 1 ust. 1 pkt 30 i § 113 ust. 1. Otrzymanie odpisu

postanowienia o przedłużeniu tymczasowego aresztowania, w którym nie określono

terminu jego upływu albo otrzymanie niezbędnej dokumentacji wykonawczej (odpis

właściwego orzeczenia wraz z nakazem przyjęcia) skutkuje skreśleniem z kalendarza

zwolnień tymczasowo aresztowanych. W § 83 ust. 4 i 5 użyto określenia obejmującego

swym zakresem zarówno postanowienia o przedłużeniu tymczasowego aresztowania,

w których termin jego trwania oznaczono, jak i takie, w których terminu tego nie

oznaczono - § 83 ust. 3 - 5;

87) wskazano, że w kalendarzu terminów czynności procesowych należy gromadzić

również informacje o czynnościach wykonywanych na terenie jednostki penitencjarnej

w drodze tzw. wideokonferencji (przesłuchania na odległość) - § 84;

88) doprecyzowano zasady ewidencjonowania tymczasowo aresztowanych po wyroku

skazującym sądu pierwszej instancji, wyraźnie wskazując, że zmiana w tym zakresie

następuje dopiero po decyzji komisji penitencjarnej -§ 85 ust. 1;

89) wskazano, że po otrzymaniu zawiadomienia o uprawomocnieniu się wyroku sądu

pierwszej instancji tymczasowo aresztowanego, wobec którego nie mogły być

stosowane przepisy o wykonywaniu kary pozbawienia wolności, ewidencjonuje się jako

tymczasowo aresztowanego, względem którego stosuje się przepisy o wykonywaniu

kary pozbawienia wolności. Dalsze traktowanie takiej osoby jako tymczasowo

aresztowanej, względem której nie mogą być stosowane przepisy o wykonywaniu kary

pozbawienia wolności, nie znajduje żadnego uzasadnienia. Jednocześnie należy mieć na

względzie, że w świetle przepisów rozporządzenia skazanym jest osoba, wobec której

sąd skierował prawomocny wyrok do wykonania wraz z nakazem przyjęcia do odbycia

kary - § 85 ust. 3;

90) określono, że zasady postępowania w zakresie ewidencjonowania osadzonych,

dotyczące tymczasowo aresztowanych skazanych wyrokiem sądu pierwszej instancji,

należy odpowiednio stosować także wobec osób tymczasowo aresztowanych,

29

skazanych za granicą przez sąd państwa obcego lub międzynarodowy trybunał karny -

§ 85 ust. 4;

91) ustalono sposób dokumentowania pobrania przez organ doprowadzający dokumentów

znajdujących się w depozycie osadzonego - § 88 ust.6;

92) określono, że wydając osadzonego w celu umieszczenia w pomieszczeniu Policji (art.

223b k.k.w.) nie przekazuje się Policji karty ewidencji widzeń - § 89 ust. 2;

93) doprecyzowano brzmienie przepisu wskazując na konieczność uzyskania zgody, na

wydanie tymczasowo aresztowanego poza teren aresztu śledczego do udziału

w czynności procesowej w innej sprawie, w której nie zastosowano tego środka, od

każdego organu dysponującego - jeżeli wobec tej osoby zastosowano w kilku sprawach

tymczasowe aresztowanie - § 90 ust.1;

94) wskazano, że wydanie do udziału w czynności procesowej poza terenem jednostki

penitencjarnej osadzonego objętego szczególną ochroną, w myśl przepisów ustawy

z dnia 5 stycznia 2011 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny wykonawczy, powinno się

wiązać z powiadomieniem o tym organu wzywającego, który skierował do wykonania

nakaz wydania, oraz organu doprowadzającego realizującego czynność doprowadzenia

(§ 91 ust. 3). Jednakże mając na względzie szczególne, specyficzne przyczyny objęcia

szczególną ochroną, wprowadzono możliwość odstąpienia od realizacji tego

obowiązku, jeżeli tak ustalił dyrektor, określając sposób realizacji szczególnej ochrony

osadzonego (zgodnie z art. 88d § 5 k.k.w. lub art. 212ba § 5 k.k.w.) - § 91 ust. 1;

95) uwzględniono konieczność dokumentowania braku możliwości wydania osadzonego

do udziału w czynności procesowej ze względu na jego stan zdrowia odsyłając do

przepisów rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 16 stycznia 2008 r.

w sprawie trybu wystawiania zaświadczenia potwierdzającego zdolność albo

niezdolność stawiennictwa osoby pozbawionej wolności na wezwanie lub

zawiadomienie sądu lub organu prowadzącego postępowanie karne (Dz. U. Nr 14, poz.

87) – § 92 ust. 2;

96) określono tryb postępowania administracji, jeżeli organy wzywające nie dokonają

stosownych uzgodnień w przypadku kolizji terminów czynności procesowych

realizowanych poza terenem jednostki penitencjarnej - § 94 ust. 2;

97) ustalono sposób postępowania w przypadku, gdy polecenie przetransportowania wydał

jeden z kilku organów dysponujących, wskazując, że w takim przypadku wymagana jest

zgoda każdego z pozostałych organów i do czasu otrzymania pisemnej informacji

o dokonanych uzgodnieniach, osadzonego się nie transportuje - § 95 ust. 5;

98) określono, że w przypadku konieczności przetransportowania do właściwego aresztu

śledczego (zgodnie z ustaloną rejonizacją osadzania) oraz wydania z tego aresztu do

udziału w czynności procesowej, tymczasowo aresztowanych poszukiwanych,

dopuszcza się wykonanie nakazów wydania przesłanych za pośrednictwem telefaksu

(nakazu wydania w celu przetransportowania oraz nakazu wydanie bezpośrednio po

przetransportowaniu z jednostki właściwej dla organu dysponującego). Sytuacje takie

30

mają miejsce bezpośrednio po osadzeniu poszukiwanego, gdyż wówczas brak jest

możliwości doręczenia oryginału nakazu, a konieczne jest wykonanie niezbędnych

czynności procesowych z jego udziałem ( § 308 ust. 1 Regulaminu urzędowania sądów

powszechnych, § 199 ust. 1 Regulaminu wewnętrznego urzędowania powszechnych

jednostek organizacyjnych prokuratury) - § 95 ust. 7;

99) skorygowano treść przepisu mając na względzie znowelizowany art. 100 k.k.w. - § 96

ust. 1;

100) wskazano na sposób postępowania w przypadku, gdy wobec skazanego wydanego do

udziału w czynności procesowej zastosowano tymczasowe aresztowanie w sprawie,

w której wykonywana była przedmiotowa czynność. Skazanego należy doprowadzić do

jednostki penitencjarnej, z której został wydany (aby uniknąć sytuacji

ewidencjonowania tej samej osoby w dwóch różnych jednostkach), a następnie

przenieść go do „najbliższego” (właściwego) aresztu śledczego w trybie § 19

rozporządzenia - § 97;

101) dostosowano do obowiązujących aktów normatywnych przepisy określające jakim

podmiotom, oraz na podstawie jakich dokumentów, należy umożliwić przeprowadzanie

czynności procesowych na terenie jednostek penitencjarnych (§ 100, 102, 103 i 104).

W szczególności uwzględniono:

a) zmiany wynikające z reformy systemu kształcenia kadr sądownictwa i likwidacji

urzędu asesora sądowego – ustawa z dnia 23 stycznia 2009 r. o Krajowej Szkole

Sądownictwa i Prokuratury (Dz. U. Nr 26, poz. 157, z późn. zm.) - § 100 ust. 1

pkt 3,

b) nowelizację Kodeksu karnego skarbowego, powodującą konieczność użycia

określenia „funkcjonariusze finansowych organów postępowania

przygotowawczego lub organów nadrzędnych nad finansowymi organami

postępowania przygotowawczego”, zgodnie z art. 53 § 37 i 38 k.k.s., w brzmieniu

ustalonym art. 1 pkt 41 lit. i ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o zmianie ustawy -

Kodeks karny skarbowy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 178, poz. 1479) -

§ 100 ust. 1 pkt 2 i § 104 ust. 1,

c) powołanie nowej służby Centralnego Biura Antykorupcyjnego, zgodnie z ustawą

z dnia 9 czerwca 2006 r. o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym (Dz. U. Nr 104,

poz. 708, z późn. zm.) – § 100 ust. 1 pkt 2;

102) zaproponowano, mając na uwadze treść art. 8b § 2 k.k.w. dodanego na mocy ustawy

nowelizującej k.k.w. (art. 1 pkt 5), ustalenie nowych zasad dokonywania czynności

procesowych na terenie aresztu śledczego przez prokuratorów. Zaprojektowane

unormowanie przewiduje, że prokurator wykonujący czynności służbowe w sprawie,

w której nie zastosowano tymczasowego aresztowania (np. prowadząc postępowanie

sprawdzające, o którym mowa w art. 307 k.p.k., czynności w trybie art. 308 § 1 k.p.k.,

czynności w postępowaniu przygotowawczy, ale także w postępowaniu wykonawczym)

może dokonać na terenie aresztu śledczego stosownych czynności z udziałem

31

tymczasowo aresztowanego pozostającego w dyspozycji innego organu (sądu lub

prokuratora) na podstawie legitymacji służbowej oraz dokumentu, z treści którego

wynika, że wykonuje na terenie jednostki czynności służbowe, bez pisemnego

zezwolenia organu dysponującego (§ 90). Tak więc z tymczasowo aresztowanym na

terenie aresztu śledczego czynności może dokonać prokurator prowadzący

postępowanie przygotowawcze w sprawie, w której zastosowano tymczasowe

aresztowanie - na podstawie legitymacji, a także inny prokurator niebędący organem

dysponującym, który niekoniecznie prowadzić musi postępowanie przygotowawcze - na

podstawie legitymacji i stosownego dokumentu z którego treści wynika, że wykonuje

czynności służbowe. Projektując nowe rozwiązanie uwzględniono w szczególności treść

przepisów art. 8b § 1 w zw. z § 2 k.k.w., art. 2, art. 3 ust. 1 pkt 4 i art. 35 ustawy z dnia

20 czerwca 1985 r. o prokuraturze (Dz. U. z 2008 r. Nr 7, poz. 39, z późn. zm.) - § 100

ust. 3 i 4;

103) wskazano, iż sędziemu penitencjarnemu, Rzecznikowi Praw Obywatelskich

i Rzecznikowi Praw Dziecka, jak również osobie upoważnionej przez Rzecznika Praw

Obywatelskich lub Rzecznika Praw Dziecka, udziela się widzenia z tymczasowo

aresztowanym bez konieczności doręczenia zarządzenia o wyrażeniu zgody na takie

widzenie wydanego przez organ dysponujący - § 103;

104) uregulowano tryb postępowania w wypadku realizacji z udziałem osadzonego

czynności procesowych na terenie jednostki penitencjarnej w ramach tzw.

wideokonferencji (przesłuchania na odległość) - § 105;

105) określono, że potwierdzenie odbioru korespondencji albo niedoręczoną lub

nieprzyjętą przesyłkę z korespondencją, nie tylko przekazuje się placówce pocztowej

(placówce Poczty Polskiej albo placówce innego operatora), ale także oddaje

pracownikowi placówki pocztowej danego operatora lub innej osobie uprawnionej do

doręczenia przesyłek na podstawie odrębnych przepisów (osoba zatrudniona w sądzie,

komornik, funkcjonariusz Policji itd.) - § 108 ust. 3, § 109 ust. 4 i 5;

106) doprecyzowano zasady postępowania z korespondencją urzędową dotyczącą adresata,

który został przetransportowany do innej jednostki penitencjarnej, poprzez wskazanie,

iż w takim przypadku obowiązują zasady postępowania określone w § 109 ust. 1, 2, 4

i 5. Wyraźnie wskazano, że ten sam tryb postępowania dotyczy korespondencji

urzędowej poleconej do której dołączono potwierdzenie odbioru, jak i korespondencji

do której takiego potwierdzenia nie dołączono. Jednocześnie doprecyzowano przepis

wskazując, iż w przypadku korespondencji urzędowej adresowanej do jednostki

penitencjarnej, a dotyczącej osadzonego (np. dokumentacja wykonawcza w kolejnej

sprawie), którą przesłano jako przesyłka polecona, przesyłając ją w ślad za

przetransportowanym, należy przesłać ją także jako przesyłkę poleconą - § 110 ust.1 i 2;

107) wskazano na konieczność ustalenia przez dyrektora jednostki penitencjarnej sposobu

dokumentowania faktu zapoznania osadzonego z aktami przesłanymi w tym celu przez

sąd lub prokuratora - § 111 ust. 3;

32

108) uwzględniając art. 217b k.k.w. w brzmieniu ustalonym ustawą nowelizującą k.k.w.

(art. 1 pkt 93), wskazano jakiej korespondencji tymczasowo aresztowanego nie przesyła

się za pośrednictwem organu dysponującego. Korespondencję z organami ścigania i

wymiaru sprawiedliwości oraz innymi organami wymienionymi w art. 217b § 3 k.k.w.,

przesyła się za pośrednictwem organu dysponującego tylko wówczas, gdy organ tak

zarządzi - § 112 ust. 1;

109) określono, że obowiązek przetłumaczenia korespondencji w języku obcym

prowadzonej przez tymczasowo aresztowanego, względem którego stosuje się przepisy

o wykonywaniu kary pozbawienia wolności, skazanego lub ukaranego, spoczywa na

jednostce penitencjarnej, w której przebywa osadzony, a nie na okręgowym

inspektoracie Służby Więziennej - § 112 ust. 2;

110) wskazano, że informacje dotyczące bezpieczeństwa jednostki penitencjarnej lub

ochrony interesu społecznego, uzyskane w wyniku cenzury korespondencji przekazuje

się funkcjonariuszowi, odpowiedzialnemu za gromadzenie i przetwarzanie informacji

uzyskanych w wyniku czynności profilaktycznych, o którym mowa w § 24 pkt 3

rozporządzenia z dnia 31 października 2003 r. w sprawie sposobów ochrony jednostek

organizacyjnych Służby Więziennej (Dz. U. Nr 194, poz. 1902, z późn. zm.) - § 112

ust. 4;

111) określono, że w przypadku cenzurowania korespondencji tymczasowo aresztowanego

przez dyrektora aresztu śledczego, na podstawie art. 217ba § 1 pkt 3 k.k.w. (przepis

dodany ustawą z dnia 5 stycznia 2011 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny

wykonawczy), czynności z tym związane wykonuje się zgodnie z ustalonym przez

dyrektora sposobem realizacji szczególnej ochrony tego osadzonego - § 112 ust. 6;

112) doprecyzowano kiedy następuje zwolnienie tymczasowo aresztowanego w związku

z upływem terminu stosowania tymczasowego aresztowania, wskazując dokumenty

jakie jednostka penitencjarna powinna otrzymać przed upływem terminu stosowania

tymczasowego aresztowania (§ 1 ust. 1 pkt 30 i § 83 ust. 3 i 4) - § 113 ust. 1;

113) rozszerzono zakres stosowania przepisu § 113 ust. 2 pkt 6 także na obywateli

polskich, co związane jest ze zmianami w prawie stwarzającymi możliwość

przekazywania ich do innego państwa na podstawie europejskiego nakazu aresztowania,

oraz wskazano, iż zwolnienie osadzonego w związku z jego przekazaniem do innego

państwa, na podstawie europejskiego nakazu aresztowania, może nastąpić w oparciu

o stosowne postanowienie sądu, wraz z odpowiednim nakazem - § 113 ust. 2 pkt 5 i 6;

114) wskazano w § 113 ust. 2 pkt 7, iż przepis ten dotyczy nieletniego wychowanka

zakładu poprawczego;

115) określono, że zwolnienie tymczasowo aresztowanego cudzoziemca może nastąpić po

otrzymaniu odpisu wniosku o przejęcie ścigania wraz z pismem organu dysponującego

informującym o rozstrzygnięciu w przedmiocie przekazania ścigania i nakazem

wydania. Wskazano również, że dokumenty te mogą być przesłane telefaksem - § 113

ust. 2 pkt 8 i ust. 6;

33

116) wskazano na wymogi formalne, jakie muszą spełniać dokumenty stanowiące

podstawę zwolnienia, o których mowa w § 113 ust. 2 pkt 3 i 8 oraz § 114 ust. 2 pkt 11;

117) w § 113 i § 114 odstąpiono od szczegółowego wskazywania rodzaju środka

zabezpieczającego, tak jak to miało miejsce w rozporządzeniu z dnia 13 stycznia 2004 r.

(§ 111 ust. 2 pkt 4 i § 112 ust. 2 pkt 7 tego rozporządzenia), mając na względzie, że

jednym z dokumentów stanowiących podstawę zwolnienia osadzonego jest polecenie

doprowadzenia do właściwego zakładu (miejsca wykonywania środka

zabezpieczającego właściwego rodzaju), wydane przez sąd w wykonaniu

prawomocnego orzeczenia o zastosowaniu środka zabezpieczającego;

118) wskazano, że podstawę zwolnienia ze sprawy stanowi także zarządzenie sędziego

penitencjarnego o wykonaniu w pierwszej kolejności środka zabezpieczającego

zastosowanego w innej sprawie, wraz z odpisem prawomocnego orzeczenia

i poleceniem doprowadzenia celem umieszczenia we właściwej placówce leczniczej.

Doprecyzowano jednocześnie, że „inna sprawa”, w której zastosowano środek

zabezpieczający, mogła być wykonywana w jednostce penitencjarnej (ust. 7), lecz

mogła również wpłynąć do jednostki bezpośrednio jako orzeczenie o zastosowaniu tego

środka wobec osadzonego i nie być wykonywana w areszcie śledczym lub zakładzie

karnym (§ 58 ust. 3) - § 114 ust. 2 pkt 9;

119) określono, że w związku z przepisami ustawy z dnia 7 września 2007 r.

o wykonywaniu kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru

elektronicznego (Dz. U. z 2010 r. Nr 142, poz. 960), zwolnienie może nastąpić po

otrzymaniu postanowienia sąd penitencjarnego o udzieleniu skazanemu zezwolenia na

odbycie kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru

elektronicznego, wraz z nakazem zwolnienia - § 114 ust. 2 pkt 1 lit. c;

120) uwzględniono treść art. 46 i 47 k.k.w., w brzmieniu ustalonym na podstawie art. 1 pkt

18 i 19 ustawy nowelizującej k.k.w., i zrezygnowano z uregulowania przewidującego,

że zwolnienie skazanego ze sprawy następuje po otrzymaniu odpisu postanowienia sądu

o zamianie zastępczej kary pozbawienia wolności na wykonywanie pracy społecznie

użytecznej oraz o warunkowym zawieszeniu wykonania zastępczej kary pozbawienia

wolności (§ 112 ust. 2 pkt 1 lit. h i lit. i rozporządzenia z dnia 13 stycznia 2004 r.) -

§ 114 ust. 2 pkt 1;

121) uchylono przepisy regulujące tryb postępowania w przypadku stwierdzenia

nieważności orzeczenia, ponieważ takiej sytuacji nie przewidują już przepisy k.p.k.

(§ 113 rozporządzenia z dnia 13 stycznia 2004 r.);

122) przyznano dyrektorowi jednostki penitencjarnej prawo określenia terminu i sposobu

powiadamiania poszczególnych służb w podległej mu jednostce o mającym nastąpić

zwolnieniu osadzonego z jednostki - § 119;

123) określono, że kierownik działu ewidencji kompletując dokumentację dotyczącą

zwolnienia osadzonego, którą następnie przedstawia dyrektorowi, nie dołącza akt

osobowych część „C” (akt dotyczących zatrudnienia osadzonego) oraz zaświadczenia

34

o zatrudnienia osadzonego (§ 118 ust. 1 pkt 3 lit. c i d oraz ust. 3 pkt 3 rozporządzenia

z dnia 13 stycznia 2004 r.) - § 120 ust. 1 i 3;

124) nałożono na dyrektora obowiązek kontroli czynności niezbędnych dla prawidłowego

zwolnienia osadzonego - § 120 ust. 2;

125) określono, że kierownik działu ewidencji, a nie dyrektor, dokonuje kontroli

kalendarza zwolnień skazanych i kalendarza zwolnień tymczasowo aresztowanych,

przed zakończeniem urzędowania, sprawdzając, czy przygotowane zostały niezbędne

dokumenty dotyczące zwolnienia wszystkich osadzonych - § 120 ust. 7;

126) określono termin przesłania zawiadomienia o zwolnieniu - § 123 ust. 7;

127) wskazano, że obowiązek powiadamiania właściwych organów wymienionych

w § 124 ust. 1 dotyczy także wszczęcia przed sądem penitencjarnym sprawy

o udzielenie skazanemu cudzoziemcowi zezwolenia na odbycie kary pozbawienia

wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego - § 124 ust. 1 i 2;

128) doprecyzowano jakie organy należy powiadomić o terminie zwolnienia cudzoziemca

lub o wszczęciu wobec niego postępowania w przedmiocie przerwy w wykonaniu kary,

warunkowego zwolnienia albo zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności poza

zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego, mając na względzie art. 95 ust. 2

ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach, w brzmieniu ustalonym na

podstawie art. 1 pkt 49 ustawy z dnia 24 października 2008 r. o zmianie ustawy

o cudzoziemcach i niektórych innych ustaw (Dz. U. nr 216, poz. 1367). Na mocy tej

nowelizacji obowiązek doprowadzenia cudzoziemca do granicy od 1 stycznia 2009 r.

realizuje komendant oddziału Straży Granicznej właściwy ze względu na miejsce

pobytu cudzoziemca, którego należy powiadamiać o przewidywanym terminie

zwolnienia cudzoziemca z jednostki penitencjarnej. Dotychczas obowiązek

doprowadzenia cudzoziemca do granicy realizował komendant wojewódzki Policji

właściwy ze względu na miejsce jego pobytu. Jednocześnie pozostawiono obowiązek

informowania właściwego miejscowo komendanta wojewódzkiego Policji, kopią

powiadomienia, o planowanych zwolnieniach cudzoziemców, także tych, których

termin zwolnienia nie był wcześniej znany, w tym również tymczasowo aresztowanych

(§ 124 ust. 3) - § 124 ust. 1 pkt 2;

129) nałożono na dyrektorów jednostek penitencjarnych obowiązek powiadamiania

komendanta oddziału Straży Granicznej właściwego terytorialnie dla siedziby jednostki

penitencjarnej o terminie posiedzenia, podczas którego sąd penitencjarny będzie

rozpoznawał sprawę udzielenia cudzoziemcowi warunkowego przedterminowego

zwolnienia, przerwy w wykonaniu kary albo zezwolenia na odbycie kary pozbawienia

wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego. Przekazanie tej

informacji jest możliwe po otrzymaniu z sądu penitencjarnego wokandy. Jak wykazała

praktyka powiadamianie Straży Granicznej o mającym nastąpić zwolnieniu skazanego

cudzoziemca, w przypadkach, gdy zwolnienie następuje na podstawie decyzji sądu

penitencjarnego udzielającego skazanemu warunkowego zwolnienia lub przerwy

w wykonaniu kary, przekazanie informacji jest zbyt późne, bowiem zwolnienie

35

następuje w dniu podjęcia decyzji przez sąd lub niedługo później. Samo powiadomienie

o wszczęciu postępowania w sprawie o warunkowe przedterminowe zwolnienie,

udzielenie przerwy w wykonaniu kary albo udzielenie zezwolenia na odbycie kary

pozbawienia wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego

(realizowane w trybie § 124 ust. 1), z przyczyn oczywistych nie może zawierać

informacji o ewentualnym terminie zwolnienia skazanego cudzoziemca, gdyż to, czy

i kiedy nastąpi zwolnienie, jest uzależnione od decyzji sądu penitencjarnego. Uzyskanie

przez Straż Graniczną informacji o mającym nastąpić zwolnieniu w dniu zwolnienia lub

w okresie bezpośrednio poprzedzającym ten termin, w sposób istotny utrudnia lub

wręcz uniemożliwia podjęcie działań organizacyjno-logistycznych niezbędnych do

wykonania decyzji o wydaleniu cudzoziemca - § 124 ust. 2;

130) unormowano tryb postępowania z cudzoziemcami skazanymi prawomocnymi

orzeczeniami na kary podlegające wykonaniu, wobec których istnieją podstawy do

przeprowadzenia postępowania o przekazanie ich za granicę w celu wykonania

orzeczonej kary (§ 125). W tym zakresie zmodyfikowano obowiązującą od 2006 r.

procedurę postępowania dyrektorów jednostek penitencjarnych, ustaloną na podstawie

uzgodnień dokonanych pomiędzy Dyrektorem Generalnym Służby Więziennej,

Ministerstwem Sprawiedliwości a Prezesem Urzędu Do Spraw Repatriacji

i Cudzoziemców. Projektowane rozwiązanie ma umożliwić przekazywanie skazanych:

a) w oparciu o zasady przewidziane w Protokole dodatkowym do Konwencji

o przekazywaniu osób skazanych, sporządzonym w Strasburgu w dniu 19 grudnia

1997 r. i w związku z art. 88 ust. 1 pkt 10 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r.

o cudzoziemcach (Dz. U. z 2011 r. Nr 264, poz. 1573),

b) na podstawie przepisów mających zastosowanie wyłącznie do obywateli Unii

Europejskiej w związku z wejściem w życie z dniem 1 stycznia 2012 r. przepisów

ustawy z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania

karnego, ustawy o prokuraturze oraz ustawy o Krajowym Rejestrze Karnym, która

stanowi dostosowanie krajowego porządku prawnego do postanowień decyzji

ramowej Rady 2008/090/WSiSW z dnia 27 listopada 2008 r. o stosowaniu zasady

wzajemnego uznawania do wyroków skazujących na karę pozbawienia wolności lub

inny środek polegający na pozbawieniu wolności;

131) zrezygnowano z regulowania w rozporządzeniu kwestii przekazywania Policji

informacji o planowanych przepustkach osadzonych (§ 125 ust. 5 rozporządzenia z dnia

13 stycznia 2004 r.). Aktualnie korzystanie przez Policję z danych zgromadzonych

w systemie Noe.NET uregulowano porozumieniem zawartym pomiędzy Komendantem

Głównym Policji a Dyrektorem Generalnym Służby Więziennej - § 128;

132) doprecyzowano przepis wskazując, że przekazany za granicę może być nie tylko

cudzoziemiec (§ 123 ust. 1 rozporządzenia z dnia 13 stycznia 2004 r.), ale także

obywatel polski, w tym zwłaszcza przekazany na podstawie europejskiego nakazu

aresztowania lub dostarczony do dyspozycji Międzynarodowego Trybunału Karnego -

§ 126 ust. 1;

36

133) skorygowano treść przepisu określającego miejsce przechowywania akt dotyczących

zatrudnienia osadzonego, w przypadku jego ucieczki lub tzw. niepowrotu z przepustki,

zastępując określenie akta osobowe część „C”, ogólnym pojęciem „akta dotyczące

zatrudnienia osadzonego” - § 129 ust. 3;

134) uwzględniając zmiany wprowadzone ustawą nowelizującą k.k.w. wskazano, że

powiadomienie o ucieczce lub tzw. niepowrocie z przepustki (a w zw. z § 130 także

o niepowrocie z przerwy w wykonaniu kary) przesyła się do komendy powiatowej

(miejskiej) Policji właściwej dla miejsca stałego pobytu osadzonego (w § 126 ust. 1 pkt

1 rozporządzenia z dnia 13 stycznia 2004 r. - „miejsca zameldowania”) - § 129 ust. 1

pkt 1;

135) nałożono na jednostki penitencjarne obowiązek natychmiastowego powiadamiania

Policji, za pośrednictwem telefaksu, o ponownym przyjęciu osadzonego, który zbiegł

lub nie powrócił z przepustki - § 129 ust.4;

136) doprecyzowano termin przesyłania powiadomień o tzw. niepowrocie skazanego lub

ukaranego z przerwy w wykonaniu kary oraz wniosku o zatrzymanie - § 130 ust. 1;

137) wskazano zasadę, że jeżeli osoba skreślona z ewidencji jednostki penitencjarnej

zostanie osadzona w innej sprawie, jednostka przyjmująca tę osobę zobowiązana jest

powiadomić jednostkę, w której nastąpiło skreślenie, o konieczności przesłania

stosownych powiadomień. Po wdrożeniu systemu Noe.NET informacja o uprzednich

pobytach osadzonego w jednostkach penitencjarnych dostępna jest w systemie

Noe.NET. Uprzednio informacja taka była z pewnym opóźnieniem przesyłana przez

Centralny Zarząd Służby Więziennej - § 131 ust. 5;

138) rozstrzygnięto wątpliwości związane z trybem postępowania w przypadku, gdy po

ucieczce lub samowolnym przedłużeniu czasu przepustki przyjęto osadzonego, wobec

którego zawieszono postępowania nie we wszystkich skierowanych do wykonania

sprawach, poprzez wskazanie, iż w każdym przypadku, gdy nastąpiło przyjęcie takiej

osoby, należy przystąpić ponownie do wykonywania wszystkich orzeczeń, jeżeli

wyłącznym powodem ich zawieszenia było nie ujęcie osadzonego - § 132;

139) wskazano jako zasadę, iż w przypadku śmierci osadzonego w czasie pobytu poza

terenem jednostki penitencjarnej podstawą do zdjęcia go z ewidencji jednostki jest

postanowienie o umorzeniu postępowania lub postępowania wykonawczego, wydane

w trybie art. 15 k.k.w. - § 133 i 134;

140) zniesiono obowiązek pisemnego powiadamiania jednostek penitencjarnych przez

Centralny Zarząd Służby Więziennej o możliwości przekazania dokumentacji

osadzonego do archiwum (§ 131 ust. 3 i 4 rozporządzenia z dnia 13 stycznia 2004 r.).

Obowiązek ten wynikał z konieczności odnotowania niezbędnych informacji w bazie

prowadzonej w Centralnym Zarządzie Służby Więziennej na podstawie danych

przesłanych pocztą elektroniczną przez jednostki penitencjarne. Uregulowano, że

dokumentację osadzonego zwolnionego, zmarłego lub skreślonego z ewidencji

37

przekazuje się do archiwum po odnotowaniu informacji o tym fakcie w systemie

Noe.NET - § 136 ust. 3;

141) wskazano na możliwość stawienia się skazanego lub ukaranego po przerwie

w wykonaniu kary do aresztu śledczego, który jest najbliższy miejscu jego pobytu -

§ 137 ust. 2;

142) odstąpiono od unormowania zawartego w § 132 ust. 8 rozporządzenia z dnia 13

stycznia 2004 r., wprowadzając wobec zwolnionych na przerwę w wykonaniu kary

identyczne zasady postępowania, jak w przypadku osadzonych, którzy zbiegli lub

w wyznaczonym terminie nie powrócili z przepustki (zostali skreśleni z ewidencji, a ich

dokumentacja została przekazana do archiwum - § 131 ust. 2 i 3 oraz § 136 ust. 2).

Zgodnie z projektowaną zmianą po otrzymaniu dokumentów, z których treści wynika,

że postępowanie wykonawcze zostało zawieszone z powodu uchylania się skazanego

lub ukaranego od wykonania kary, dokumentację zwolnionego przekazuje się do

archiwum, powiadamiając o tym właściwe organy. Ponowne osadzenie skazanego lub

ukaranego będzie możliwe po sporządzeniu nowej dokumentacji wykonawczej

(rezygnuje się w ten sposób z funkcjonującego od wielu lat rozwiązania na rzecz

wprowadzenia jednolitych zasad postępowania w tym zakresie). Dotychczasowe

rozwiązanie powodowało, że skazany lub ukarany uchylający się od wykonywania

kary, czasem przez wiele lat, cały czas figurował w rejestrze skazanych i ukaranych

korzystających z przerwy w wykonaniu kary, a administracja zobowiązana była

wykonywać związane z tym niezbędne czynności administracyjne, natomiast

dokumentacja wykonawcza znajdująca się w jego aktach ewidencyjnych stanowiła

podstawę jego ponownego pozbawienia wolności w tej sprawie. Jednocześnie

konsekwentnie nałożono na administrację stosowne obowiązki związane

z przekazaniem dokumentacji zwolnionego do archiwum - odpowiednio jak

w przypadku zawieszenia postępowania wobec osób, które zbiegły albo

w wyznaczonym terminie nie powróciły z przepustki - § 137 ust. 7 - 9;

143) określono sposób postępowania w przypadku, gdy w czasie korzystania przez

skazanego z przerwy w wykonaniu kary wpłynie wyrok łączny dotyczący orzeczeń,

które były wykonywane przed jego zwolnieniem. Uznano, iż w takiej sytuacji muszą

obowiązywać jednolite zasady postępowania, bez względu na to, czy wyrok łączny

zapadł przed zwolnieniem skazanego na przerwę, czy w trakcie jej trwania. Objęcie

wyrokiem łącznym kar wykonywanych przed zwolnieniem skazanego na przerwę

w wykonaniu kary nie powinno wpływać na jego sytuację prawną – czyli powinien być

nadal traktowany jako korzystający z przerwy. Jako podstawową zasadę przyjęto, iż

należy ustalić, czy w wyniku wyroku łącznego nie doszło do sytuacji, że kara została

wykonana w całości, co może skutkować brakiem podstaw do przyjęcia skazanego po

przerwie. Jednocześnie wobec zdarzających się sytuacji, iż kierując wyrok łączny sąd

wyznacza skazanemu inny termin stawienia się do odbycia kary, niż wyznaczony jako

termin stawienia się po przerwie, wskazano na obowiązek zwracania się do sądu

penitencjarnego z wnioskiem o ustalenie terminu stawienia się skazanego do aresztu

śledczego - § 138;

38

144) zawarto niezbędne regulacje dotyczące czynności administracyjnych wykonywanych

w razie złożenia przez pokrzywdzonego wniosku w trybie art. 168a k.k.w. Jednostka

penitencjarna przesyła stosowne powiadomienie w przypadku wykonania wobec

skazanego kary w całości, jego ucieczki, wydania decyzji o udzieleniu mu przepustki,

ale także wówczas, gdy skazany nie powrócił z przepustki, czy też, gdy decyzję

o udzieleniu przerwy w wykonaniu kary wydał sąd lub Prokurator Generalny, o których

mowa w art. 568 k.p.k. (wówczas, gdy decyzja o zwolnieniu nie została wydana przez

sąd penitencjarny). Przewidziano rozwiązanie dopuszczające powiadamianie

pokrzywdzonego, na jego wniosek, za pomocą telefaksu, pocztą elektroniczną lub

telefonicznie (w drodze rozmowy telefonicznej lub nawet za pomocą wiadomości sms).

W wypadku uzasadnionych wątpliwości co do skuteczności powiadomienia

dokonanego telefaksem, pocztą elektroniczną lub telefonicznie, stosowne

powiadomienie przesyła się również drogą pocztową - § 139 i 140;

145) wskazano zasady powiadamiania jednostek organizacyjnych Policji w trybie art. 168a

§ 3 i 4 k.k.w. Przewidziano możliwość powiadamiania za pomocą środków komunikacji

elektronicznej, mając na uwadze na dane gromadzone w systemie Noe.NET (bieżącą

aktualizację tych danych) oraz możliwość wprowadzenia pełnej automatyzacji

w przesyłaniu tych powiadomień. Ponieważ z wejściem w życie ustawy nowelizującej

k.k.w. nastąpi ogromny wzrost liczby powiadomień, do których przesłania zobowiązana

jest Służba Więzienna, mając na uwadze dodatkowo potrzebę ograniczenia kosztów

przesyłania informacji do właściwych podmiotów, szybkość i skuteczność realizacji

obowiązku powiadomienia, przewiduje się wprowadzenie odpowiednich rozwiązań

technicznych (w oparciu o system Noe.NET) zakładających automatyzację

wykonywanych w tym zakresie czynności administracyjnych - § 141;

146) ustalono sposób postępowania w przypadku, gdy zgon osadzonego nastąpił w trakcie

transportowania go pomiędzy jednostkami penitencjarnymi, wskazując, iż jednostką

właściwą do wykonywania określonych przepisami czynności w takiej sytuacji jest

jednostka najbliższa miejsca zgonu -§ 144;

147) dostosowano terminologię stosowana w rozporządzeniu do zmiany, której dokonano

w ustawie z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych (Dz. U. z 2000

r. Nr 23, poz. 295, z późn. zm.), zastępując określenie „szkoła wyższa” określeniem

„publiczna uczelnia medyczna lub publiczna uczelnia prowadząca działalność

dydaktyczną i badawczą w dziedzinie nauk medycznych” (§ 145 ust. 3), zgodnie

z obowiązującym brzmieniem art. 10 ust. 2 ustawy z dnia 31 stycznia 1959 r.

o cmentarzach i chowaniu zmarłych, ustalonym art. 1 pkt 3 lit. a ustawy z dnia

18 października 2006 r. o zmianie i uchyleniu niektórych upoważnień do wydawania

aktów wykonawczych (Dz. U. Nr 220, poz. 1600);

148) uwzględniając zasadę wynikającą z art. 15 § 4 k.k.w., a także możliwość

wykonywania postanowienia o zastosowaniu tymczasowego aresztowania wydanego

przed dniem 4 sierpnia 1996 r., pozostawiono dotychczasową treść § 137

rozporządzenia z dnia 13 stycznia 2004 r.(dotyczy to także § 1 ust. 1 pkt 34) - § 147;

39

149) określono zasady postępowania w sprawach, w których już sporządzono obliczenie

okresu wykonywania kary w oparciu o przepisy rozporządzenia z dnia 13 stycznia

2004 r. lub uprzednio obowiązujących aktów prawnych - § 148;

150) określono tryb postępowania wobec osób skazanych wyrokiem prawomocnym co do

których, jeszcze przed dniem 1 stycznia 2012 r., jednostki penitencjarne otrzymały

zawiadomienia o uprawomocnieniu się wyroku lub skazaniu wyrokiem prawomocnym,

lecz nie otrzymały dokumentów, o których mowa w § 83 ust. 3 nowego rozporządzenia

(tj. odpisu postanowienia o przedłużeniu stosowania tymczasowego aresztowania do

czasu rozpoczęcia kary albo odpisu prawomocnego wyroku wraz z nakazem przyjęcia).

Ustalono, że wobec wskazanych osób stosować należy dotychczasowe przepisy, które

zezwalały, po otrzymaniu zawiadomienia o skazaniu wyrokiem prawomocnym, na

wykonywanie pozbawienia wolności (pomimo iż upłynął termin stosowania

tymczasowego aresztowania określonego w ostatnim postanowieniu) do czasu

otrzymania właściwego prawomocnego orzeczenia wraz z nakazem przyjęcia do

odbycia kary. Brak przedmiotowej regulacji skutkowałby obowiązkowym zwolnieniem

takich osób w dniu wejścia w życie nowych przepisów (§ 113 ust. 1). W związku z tym,

jeżeli jednostka penitencjarna otrzymała przed dniem 1 stycznia 2012 r. zawiadomienie

o skazaniu wyrokiem prawomocnym, niezależnie od tego, czy już upłynął uprzednio

ustalony termin stosowania tymczasowego aresztowania, czy też niebawem upłynie

(w zdecydowanej większości spraw terminy takie już upłyną) osoba, której

zawiadomienie to dotyczy, będzie nadal pozbawiona wolności i traktowana jako

skazany (do dnia 1 stycznia 2012 r. taki był też jej status) do czasu otrzymania

dokumentacji wykonawczej, jednakże nie dłużej niż do 29 lutego 2012 r. Natomiast

osoby co do których przed dniem wejścia w życie rozporządzenia wpłynęły

zawiadomienia o skazaniu wyrokiem prawomocnym, lecz w okresie tym wpłynęły

również postanowienia o przedłużeniu stosowania tymczasowego aresztowania do

czasu rozpoczęcia wykonania kary (w których nie oznaczono termin, do którego ma

trwać tymczasowe aresztowanie), od dnia 1 stycznia 2012 r. będą traktowane jako

tymczasowo aresztowane względem których stosuje się przepisy o wykonywaniu kary

pozbawienia wolności - do czasu otrzymania dokumentacji wykonawczej (§ 1 ust. 1 pkt

30, § 83 ust. 3, § 85 ust. 4 i § 113 ust. 1), nawet jeśli wpłynie ona po 29 lutego 2012 r.

Zasada ta dotyczyć ma także osób wobec których postanowienie o przedłużeniu

stosowania tymczasowego aresztowania do czasu rozpoczęcia wykonania kary wpłyną

po wejściu wżycie rozporządzenia.

Przewidziano, że dotychczasowe przepisy stosowane będą do dnia 29 lutego 2012 r.

Wydaje się, że jest to wystarczający okres na sporządzenie i skierowanie do jednostki

penitencjarnej odpowiedniej dokumentacji wykonawczej w sprawach, w których wyrok

uprawomocnił się przed dniem 1 stycznia 2012 r. Ustalono 2 - miesięczny okres

przejściowy mając na uwadze potrzebę przystosowania się sądów do nowych

przepisów, w sposób nieuciążliwy dla nich, zgodnie z zasadą określoną w § 36 w zw.

z § 132 Zasad techniki prawodawczej - § 149;

40

151) doprecyzowano przepisy budzące wątpliwości lub ustalono szczegółowy tryb

postępowania niezbędny przy wykonywaniu niektórych czynności administracyjnych,

ewentualnie odpowiednio skorygowano treść stosownych przepisów rozporządzenia

z dnia 13 stycznia 2004 r. - § 1 ust. 1 pkt 21, § 3 ust. 1, § 4 ust. 1 pkt 6, § 5 ust. 3 i 4, § 8

ust. 2 i 3, § 9 ust. 2, § 10 ust. 2, § 12 ust. 1 i 4 - 6 i 8, § 14 ust. 3 i 8, § 15 ust. 2, § 16 ust.

1 - 3, § 19, § 20 ust. 1 i 3, § 25, § 27, § 28 ust. 1, 2 i 5, § 30 ust. 3 pkt 1 i 2 oraz ust. 5,

§ 34 ust. 3, § 35 ust. 4, § 37 ust. 2 i 4, § 43 ust. 2 pkt 2, § 48 ust. 1, § 49 ust. 1, 3 i 4,

§ 50 ust. 4, § 51 ust. 3, § 52 ust. 1 pkt 1, § 52 ust. 3, § 55 ust. 1, § 56 ust. 4 i 6, § 57,

§ 58 ust. 1, § 59 ust. 4, § 60, § 61 ust. 1 i 2; § 64, § 66, § 69, § 70, § 72, § 73, § 74, § 76

ust. 2, § 77 ust. 9, § 81 - 83, § 82 ust. 1 - 6 i 8, § 83 ust. 5 i 7, § 86 ust. 2, § 87, § 89 ust.

2, § 91 ust. 1 pkt 3 i ust. 2, § 92 ust. 1, 3 - 6, § 93 ust. 3, § 95 ust. 1 i 7, § 97, § 99 ust. 1

i 2, § 100 ust. 4, § 102, § 104 ust. 2, § 106 ust. 4, § 108, § 112 ust. 1, 7 i 8, § 113 ust. 4

i 6, § 114 ust. 3, § 116, § 117, § 120 ust. 3 - 5, § 123 ust. 3 i 7, § 127, § 129 ust. 1 pkt 1,

§ 131 ust. 3, § 142 ust. 1 pkt 3 i ust. 3, § 144, § 145 ust. 2;

152) w związku z ustaleniem nowej nazwy akt osobowych część „A” i „B”, tj. akt

ewidencyjnych oraz teczki osobopoznawczej, wprowadzono stosowne zmiany

w następujących przepisach: § 7 ust. 1, § 10 ust. 1, § 16 ust. 3, § 27, § 28 ust. 1 i 5, § 30

ust. 3 pkt 2, § 36 ust. 3, § 37 ust. 4, § 38 ust. 1, § 39 ust. 4, § 53 ust. 2, § 57 ust. 1, § 60

ust. 1, § 63 ust. 1 i 4, § 65, § 66, § 67, § 68 ust. 1, § 69 ust. 1 pkt 8, § 70 ust. 2 pkt 6 lit.

c, § 70 ust. 6, § 71, § 77 ust. 4, 6 i 7, § 78 ust. 2, 3 i 5, § 79 ust. 1, § 99 ust. 2, § 116,

§ 120 ust. 1 pkt 1 lit. a oraz ust. 4 i 5, § 121, § 126 ust. 1, § 129 ust. 1 pkt 3, § 133,

§ 138 ust. 1 pkt 2, § 144, § 145 ust. 2 i 3.

Przedmiot projektowanej regulacji nie jest objęty zakresem prawa Unii Europejskiej.

Zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie

stanowienia prawa (Dz. U. Nr 169, poz. 1414, z późn. zm.) projekt rozporządzenia zostanie

udostępniony w Biuletynie Informacji Publicznej Ministerstwa Sprawiedliwości.

Projekt rozporządzenia nie zawiera przepisów technicznych, a zatem nie podlega

notyfikacji, zgodnie z trybem przewidzianym w przepisach rozporządzenia Rady Ministrów

z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji

norm i aktów prawnych (Dz. U. Nr 239, poz. 2039 oraz z 2004 r. Nr 65, poz. 597).

OCENA SKUTKÓW REGULACJI

1. Podmioty, na które oddziałuje rozporządzenie.

Projektowana regulacja dotyczy funkcjonariuszy i pracowników Służby Więziennej,

w tym w szczególności dyrektorów aresztów śledczych i zakładów karnych, dyrektorów

okręgowych Służby Więziennej i Dyrektora Generalnego Służby Więziennej, osób

osadzonych w aresztach śledczych i zakładach karnych, organów ścigania i wymiaru

sprawiedliwości, a także adwokatów, radców prawnych i innych podmiotów wykonujących

stosowne czynności urzędowe z udziałem osób osadzonych w jednostkach penitencjarnych.

41

Ponadto w związku z ustawą nowelizującą k.k.w. oraz projektowanym rozporządzeniem

konieczna wydaje się także nowelizacja, w szczególności, następujących rozporządzeń

Ministra Sprawiedliwości:

1) z dnia 23 lutego 2007 r. Regulamin urzędowania sądów powszechnych (Dz. U. Nr 38,

poz. 249, z późn. zm.);

2) z dnia 24 marca 2010 r. Regulamin wewnętrznego urzędowania powszechnych jednostek

organizacyjnych prokuratury (Dz. U. Nr 49, poz. 296);

3) z dnia 27 lutego 2006 r. w sprawie organizacji sądów wojskowych oraz ustalenia

regulaminu wewnętrznego urzędowania tych sądów (Dz. U. Nr 42, poz. 287);

4) z dnia 25 listopada 2008 r. Regulamin wewnętrznego urzędowania wojskowych

jednostek organizacyjnych prokuratury (Dz. U. Nr 221, poz. 1446);

5) z dnia 25 sierpnia 2003 r. w sprawie regulaminu organizacyjno-porządkowego

wykonywania tymczasowego aresztowania (Dz. U. Nr 152, poz. 1494).

2. Konsultacje społeczne.

Projekt rozporządzenia zostanie przedłożony do zaopiniowania Zarządowi Głównemu

Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Funkcjonariuszy i Pracowników

Więziennictwa. Ponadto projekt ten powinien zostać przekazany, celem zapoznania się z jego

treścią i zajęcia stanowiska: Pierwszemu Prezesowi Sądu Najwyższego, Przewodniczącemu

Krajowej Rady Sądownictwa, Rzecznikowi Praw Obywatelskich, Generalnemu Inspektorowi

Ochrony Danych Osobowych, Przewodniczącemu Krajowej Rady Kuratorów, samorządom

zawodów prawniczych - Prezesowi Naczelnej Rady Adwokackiej, Prezesowi Krajowej Rady

Radców Prawnych, Prezesowi Stowarzyszenia Prokuratorów RP, Prezesowi Stowarzyszenia

Sędziów Polskich „Iustitia” oraz Prezesowi Krajowej Rady Komorniczej.

3. Wpływ regulacji na sektor finansów publicznych, w tym na budżet państwa i budżety

jednostek samorządu terytorialnego.

Projekt nie będzie miał wpływu na sektor finansów publicznych, w tym na budżet

państwa i budżety jednostek samorządu terytorialnego. Przedmiotowa regulacja nie

spowoduje konieczność poniesienia dodatkowych wydatków z budżetu państwa.

4. Wpływ regulacji na rynek pracy.

Wejście w życie rozporządzenia nie będzie miało wpływu na rynek pracy.

5. Wpływ regulacji na konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość, w tym na

funkcjonowanie przedsiębiorstw.

Wejście w życie rozporządzenia nie będzie miało wpływu na konkurencyjność

gospodarki i przedsiębiorczość, w tym także na funkcjonowanie przedsiębiorstw.

42

6. Wpływ regulacji na sytuację i rozwój regionalny.

Wejście w życie rozporządzenia nie będzie miało wpływu na sytuację i rozwój

regionalny.