Prof.Dr.Elif N.Özmert Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları AD Sosyal Pedaitri BD

Gelişimsel Pediatri BD

UYKUSUZ (Uyuma Sorunu Olan) BEBEK

Dün gece herkesi kim uykusuz bıraktı acaba?

Uyku Yüzeyel beyin aktivitesi (EEG), göz hareketleri ve kas tonusu ile

tanımlanan, doğal olarak tekrarlanan, azalmış veya kaybolmuş

bilinç, kısmen durmuş duyusal aktivite ve neredeyse tüm istemli

kasların etkisizleşmesi ile karakterize durumdur.

Dikkat

Ağlayan bebek uykusuz bebek

< 12 hafta >12 hafta Farklı bebekler Wake M et al. Pediatrics 2006 117:836-42

Ebeveyn sorunu bebeğin sorunu Sadeh A et al. Sleep Med Rev 2010;14:89-95

0.17-0.23

Uyku Sorunu:Nasıl Tanımlayalım

Endişe/bildirim Kriterler Toplum normları Organik neden

Uyku Davranışının Gelişimi

Uyku

Davranışı

Fizyolojik

Mekanizma • Homeostaz • Sirkadiyan ritim

Çocuğun/uyku gelişimi

Ebeveynlik davranışı

Sosyal

Kültürel

faktörler

Uyku –Uyanıklık Döngüsü

Sirkadiyan Ritim (24:10)

Homeostatik Sistem •Yorgunluk •Uyanıklık süresi

Uyku

Davranışı

Fizyolojik

Mekanizma • Homeostaz • Sirkadiyan ritim

Çocuğun gelişimi

Ebeveynlik davranışı

Sosyal

Kültürel

faktörler

Heraghty JL et al.,Arch Dis Child 2008 93: 982-985

Uykunun Gelişimi

Fetusun sirkadiyan ritmi 22.hafta Transplasental melatonin ve kortizol

Sirkadiyan ritim 1-3 ayda gelişir Anne sütünde kronobiotikler melatonins Triptofans Nükleozid & nükleotidlers Vit B12

Vücut sıcaklığı ve 24 saatlik kortizol döngüsü de 8-16. haftalarda gelişir.

Arslanoğlu S et al. J Perinat Med 2012;40:1-8

Uyku

Davranışı

Fizyolojik

Mekanizma • Homeostaz • Sirkadiyan ritim

Çocuğun gelişimi

Ebeveynlik davranışı

Sosyal

Kültürel

faktörler

Uykunun Gelişimi

REM Hızlı göz hareketleri Kas tonusu kaybı Tipik EEG bulgusu

nonREM Uyuşukluk ile başlayıp derin

uykuya giden 4 evre Tipik EEG

Uyku

Davranışı

Fizyolojik

Mekanizma • Homeostaz • Sirkadiyan ritim

Çocuğun gelişimi

Ebeveynlik davranışı

Sosyal

Kültürel

faktörler

Heraghty JL et al.,Arch Dis Child 2008 93: 982-985

Uykunun Gelişimi

REM Hızlı göz hareketleri Kas tonusu kaybı Tipik EEG bulgusu

nonREM Uyuşukluk ile başlayıp derin uykuya

giden 4 evre Tipik EEG

Uyku döngüler halinde

Uyku

Davranışı

Fizyolojik

Mekanizma • Homeostaz • Sirkadiyan ritim

Çocuğun gelişimi

Ebeveynlik davranışı

Sosyal

Kültürel

faktörler

Heraghty JL et al.,Arch Dis Child 2008 93: 982-985

Uykunun Gelişimi

Aktif uyku (REM) Sakin Uyku (nonREM) İntrauterin 6-7 ayda önce REM, 1 ay sonra nonREM uyku Aktif uyku daha çok 34. haftada %60 Miad bebek %50 3 yaş %25

Uyku döngüleri 50-60 dk 6. ayda uykuya nonREM ile başlar ve REM de tipik kas

tonusu olur Uyku süreleri daha uzun

Uyku

Davranışı

Fizyolojik

Mekanizma • Homeostaz • Sirkadiyan ritim

Çocuğun gelişimi

Ebeveynlik davranışı

Sosyal

Kültürel

faktörler

Uykunun Gelişimi

Aktif uyku (REM)

Sakin Uyku (nonREM)

İntrauterin 6-7 ayda önce REM uku sonra nonREM

Aktif uyku daha çok 34. haftada %60

Miad bebek %50

3 yaş %25

Uyku döngüleri 50-60 dk

6. ayda uykuya nonREM ile başlar ve REM de tipik kas tonusu olur

Uyku süreleri daha uzun

Uyku

Davranışı

Fizyolojik

Mekanizma • Homeostaz • Sirkadiyan ritim

Çocuğun gelişimi

Ebeveynlik davranışı

Sosyal

Kültürel

faktörler

Heraghty JL et al.,Arch Dis Child 2008 93: 982-985

Uykunun Gelişimi

İlk 2 yıl 10.000 saat uyku 7500 saat uyanıklık

Uyku ihytiyacı

12-18 sa (15) (ilk yıl)

11-15 sa (12.5) (1 y)

10-11 sa (10.5) (6y)

8.5-9.5sa (9) (18y)

Uyku

Davranışı

Fizyolojik

Mekanizma • Homeostaz • Sirkadiyan ritim

Çocuğun gelişimi

Ebeveynlik davranışı

Sosyal

Kültürel

faktörler

Hill C.Journal of Child Psychology and Psychiatry 2011;52:731–741

Gece uykusu

Gündüz uykusu

Uyk

u Sü

resi

(sa)

)

12 9 6 3 0

1 ha

fta

1 Ay

3 6 9

Ay

1 Yaş

1.

5 2 3 4 5 6

8 9 10

11

12

13

14

15

16

17

18

Uykunun Gelişimi

Uyku

Davranışı

Fizyolojik

Mekanizma • Homeostaz • Sirkadiyan ritim

Çocuğun gelişimi

Ebeveynlik davranışı

Sosyal

Kültürel

faktörler

Hill C.Journal of Child Psychology and Psychiatry 2011;52:731–741

Uykunun Gelişimi

Genetik faktörler

Gece uyku süresinin %26’sını

Gündüz uyku süresinin %37’sini

Uyku sorunlarının %40’ını açıklar

CLOCK ve PER genleri sirkadiyan ritim ile ilişkilendirilmiştir

Uyku

Davranışı

Fizyolojik

Mekanizma • Homeostaz • Sirkadiyan ritim

Çocuğun gelişimi

Ebeveynlik davranışı

Sosyal

Kültürel

faktörler

Fisher A et al.Pediatrics 2012;129:1091–1096

Ebeveynlik Davranışı Beslenme emzirme

Kundak Sallama Masaj Emzik Uyku yardımcı nesneleri Aynı yatakta uyuma

Uyku

Davranışı

Fizyolojik

Mekanizma • Homeostaz • Sirkadiyan ritim

Çocuğun gelişimi

Ebeveynlik davranışı

Sosyal

Kültürel

faktörler

Ramamurthy MB, et al. J Paediatr & Child Health 2012;48:669–674. Yılmaz G. Et al. J Pediatr 2002;44:128-133.

Ebeveynlik Davranışı: Aynı Yatakta Yatma

Olumlu Olumsuz Pekçok kültürde Emzirme Başlangıçta ebeveyn tarafından tercih edilirse iyi

Daha sık uyanma nonREM Ayrılmak istememe SIDS riski ?

Uyku

Davranışı

Fizyolojik

Mekanizma • Homeostaz • Sirkadiyan ritim

Çocuğun gelişimi

Ebeveynlik davranışı

Sosyal

Kültürel

faktörler

St James-Robert I et al. Pediatrics 2006;117:e1146

Ebeveynlik Davranışı

Mizac Homeostaz Bağlanma

Ayrılık anksiyetesi Sınır koyma

Depresyon

Uyku

Davranışı

Fizyolojik

Mekanizma • Homeostaz • Sirkadiyan ritim

Çocuğun gelişimi

Ebeveynlik davranışı

Sosyal

Kültürel

faktörler

Sadeh A et al. Sleep Med Rev 2010;14:89-95

Kültürel Faktörler 17 ülke ve 0-36 ay arası 29287 çocuk, internet üzerinden Uyku zamanları Yeni Zelanda da 19:27 Hong Kong da 22:17

Toplam uyku süresi Japonya’da 11.6 saat Yeni Zelanda da 13.3 saat

Aynı yatağı paylaşma Yeni Zelanda ‘da %5.8 Vietnam da ise %83.2

Uyku sorunu Tayland’da ailelerin %11’i Çin’de ise %76’sı

Asya kökenli ülkelerde çocukların daha geç yattıkları, toplam uyku sürelerinin daha kısa olduğu ve ailelerin daha

sıklıkla uyku sorunu bildirdikleri saptanmıştır.

Uyku

Davranışı

Fizyolojik

Mekanizma • Homeostaz • Sirkadiyan ritim

Çocuğun gelişimi

Ebeveynlik davranışı

Sosyal

Kültürel

faktörler

Mindell JA et al. Sleep Med 2010;11:274-393

Uyku Bozuklukları

Uyku Sorunları

Uykuya geçmeme, uyumama Sık uyanma, uykuyu sürdürememe Yorgun uyanma,etkisiz uyku

Uyku Bozuklukları Sınıflaması 8 başlık 82 bozukluk (AASM) İnsomniya (uykusuzluk) Davranışsal uyku bozukluğu

Uyku ilişkili solunum bozuklukları Santral hipersomniya Sirkadiyan ritim bozuklukları Parasomniya Uyku ilişkili hareket bozuklukları İzole semptomlar Diğer uyku bozuklukları Hill C.Journal of Child Psychology and Psychiatry

2011;52:731–741

Davranışsal Uyku Bozukluğu (AASM)

Kriterler ebeveyn veya çocuğa bakım veren diğer erişkinlerin bildirimlerine göre değerlendirilir ve karşılanır

Çocuktaki bulgular aşağıda açıklanan uykuya geçme ile ilişkili veya sınır koyma ile ilişkili bulgular ile uyumludur

Uyku sorunu başka bir uyku bozukluğu, tıbbi veya nörolojik bozukluk, mental bozukluk veya ilaç kullanımı ile açıklanamamaktadır.

Davranışsal Uyku Bozukluğu (AASM)

Uykuya dalma çağrışımları/ilişkileri tipi uyku bozuk. aşağıdaki belirtileri içerir; ●Uykuya dalmak özel koşullar gerektiren

uzamış bir süreçtir Uykuya dalma çağrışımları/ilişkileri oldukça sorunlu ve

talepkardır. Özel koşulların olmaması durumunda uykuya dalmak

çok uzun sürer veya uyku bozulur Gece uyanmalarında da tekrar uykuya dalması için erişkin girişimi gerektirir.

Ciddi Gece Uyanma Sorunu Modifiye Richman Kriterleri Bebek > 6 ay En az 3 aydır ≥ 5 gece/ hf uyanma VE ≥3 kez/gece veya ≥20dk/gece veya Ebeveyn yatağına gelme

Davranışsal Uyku Bozukluğu (AASM)

Sınır koyma tipi uyku bozukluğu aşağıdakileri belirtileri içerir; Kişide uykuya geçme ve sürdürme zorluğu vardır Kişi uygun bir saatte yatağa gitmeyi red eder veya

oyalanır veya gece uyanmaları sonrası yatağına dönmez Bakım verenler uygun uyku davranışının gelişmesi için

yeterli ve uygun sınırlar koyamamaktadır.

Hill C.Journal of Child Psychology and Psychiatry 2011;52:731–741

Sıklık ve Prognoz

Davranışsal uyku sorunu %10-30

6-24 ay bebeklerde Sık uyanma, Kısa uyku süresi

24-36 ayda Kabuslar huzursuz uyku

ilk üç yaş boyunca uykuya geçişin uzun

sürmesi

Bebeklik döneminde uyku sorunu olanların %21’inin olmayanların %6’sının 3 y iken uyku sorunu +

Byars KC et al.Pediatrics 2012;129;e276;

Değerlendirme Öykü çok önemli Uyku günlükleri

Aktigrafi Polisomnografi Ev video

monitorizasyonu

Eşlik Eden Tıbbi Nedenler

St James-Roberts I. Routledge 2012

Etkili

• Sigara • Nörogelişimsel

sorunlar • Seröz otit • Fe eks. anemisi • İlaç

Belirsiz

• Annenin madde kullanımı

• İntrauterin stres

• Astım • Egzema/allerji • Diş çıkarma • GÖR

Etkisiz

• DDA, prematürite

Tedavi

Uyku fizyolojiktir ama uyumak öğrenilir Uyku öncesi rutinler Uyku çağrışımları/ ilişkileri Kendi kendine uykuya geçmek ve sürdürmek Davranışçı yaklaşım

Uygun sınırlar, uyku saatleri, uyanma saatleri Biraz daha geç yatmak Biraz daha erken uyanmak

Ferber R. Fireside 2012

İlaç Tedavisi

Clonidine Difenhidramin Kloral hidrat

Melatonin Görme engelli ADHA Nörogelişimsel bozukluk

Pelayo R&Yuen K. Child Adolesc Psychiatry Clin N Am 2012;21:861-883.

Sedasyon ≠ uyku

Önleme

Uyku 24 saat üzerinden düşünülmelidir.

Herkes gece çeşitli aralıklarla uyanır.

Bebeğin bu uyanmalarından sonra kendine kendine

uykuya geçmeyi öğrenmesi önemlidir.

Önleme

Sadece anne sütü ile beslenen bebeklerde temel öneri bebeğin istediği zaman emzirilmesidir.

Bununla birlikte doğumundan itibaren bebeğin emmesi bitince bebek henüz uyumadan uykulu iken yatağa sırt üstü yatırılması önerilir.

Bebeği sallamaktan kaçının. Bebek bakımında ve uyumasında babanın desteği

önemlidir. Bebeğin gece boyunca uyuyacağı yerde uykuya

geçmesini sağlayın.

Önleme İlk 3 ay bebeğin kendi düzenini ve sirkadiyan ritmini

oluşturacağı dönemdir. Bebeğe gündüz ve geceyi ayırt etmesini sağlayacak

şekilde yaklaşın. Gündüz bebek ile daha çok oynayıp, gezdirirken, gece

uykuya geçmeden pijama giydirmek, ışığı azaltmak ve eğer banyo yaptırılacaksa bunu da akşam uyku öncesi aynı saatlerde yapılması önerilmektedir.

Gece uyanmalarında önce altının değiştirilmesi sonra emzirilmesi önerilmektedir.

Bunun dışında gecenin mümkün olduğunca cazip hale getirilmemeli, ışıklar yakılmamalıdır.

Önleme Bebek biraz daha büyüdükten sonra gece

emzirmelerinin düzene konması için bebeğin gece ağlamalarının açlıkla ilgili olup olmadığı değerlendirilmelidir.

Bazen bebeğin her uyanışında emzirilmesinin 5 dakika geciktirilmesi bebeğin uyandıktan sonra uykuya emme ile geçme ilişkisinin ortadan kaldırılmasında yardımcıdır.

Bebek gece emzirilmelerinin azaltılmasını sabah uyandıktan sonra ve gece yatmadan önceki emzirmesini artırarak düzenleyecektir

Özet

D 3 6 7 8 9 12 15 18 24 36

Özet

D 3 6 7 8 9 12 15 18 24 36

Homeostazis Bağlanma

Sirkadiyan ritim

Özet

D 3 6 7 8 9 12 15 18 24 36 Homeostaz Bağlanma Aktif U.(REM) Sakin U.(nREM) Gün/Gece U.

Sirkadiyan ritim

Özet

D 3 6 7 8 9 12 15 18 24 36 Homeostaz Bağlanma Aktif U.(REM) Sakin U.(nREM) Gün/Gece U.

Bebek Anne Uyanma Emzirme Mizac Günlük rutin Güvenlik 24 sa planı

Sirkadiyan ritim

Özet

D 3 6 7 8 9 12 15 18 24 36 Homeostaz Bağlanma Aktif U.(REM) Sakin U.(nREM) Gün/Gece U.

Bebek Anne Uyanma Emzirme Mizac Günlük rutin Kültürel Faktörler Güvenlik Sosyal Faktörler 24 sa planı Psikolojik Faktörler

Sirkadiyan ritim

Özet

D 3 6 7 8 9 12 15 18 24 36

Homeostazis Ayrılma - Bireyselleşme Bağlanma

Aktif U.(REM) Sakin U.(nREM) Ayrılık Anksiyetesi Yürüme Konuşma Gün/Gece U. Uyku Süresi

Bebek Anne Bebek Aile

Uyanma Emzirme Kendi kendine Günlük rutin Mizac Günlük rutin uykuyu sürdürme Uygun sınırlar/kurallar Güvenlik Uyku çağrışımları 24 sa plan

24 sa plan Güvenlik Çevre

Sirkadiyan ritim

Özet

D 3 6 7 8 9 12 15 18 24 36 Homeostazis Ayrılma - Bireyselleşme

Bağlanma Aktif U.(REM) Sakin U.(nREM) Ayrılık Anksiyetesi Yürüme Konuşma Gün/Gece U.

Bebek Anne Bebek Aile

Uyanma Emzirme Kendi kendine Günlük rutin Mizac Günlük rutin uykuyu sürdürme Uygun sınırlar/kurallar Güvenlik Uyku çağrışımları 24 sa plan

24 sa plan Güvenlik

Çevre

Kültürel Sosyal Psikolojik Faktörler

Tıbbi Nedenler Nörogelişimsel

sorunlar

Sirkadiyan ritim

Özet

D 3 6 7 8 9 12 15 18 24 36 Homeostazis Ayrılma - Bireyselleşme

Bağlanma Aktif U.(REM) Sakin U.(nREM) Ayrılık Anksiyetesi Yürüme Konuşma Gün/Gece U.

Bebek Anne Bebek Aile

Uyanma Emzirme Kendi kendine Günlük rutin Mizac Günlük rutin uykuyu sürdürme Uygun sınırlar/kurallar Güvenlik Uyku çağrışımları 24 sa plan

24 sa plan Güvenlik

Çevre

Kültürel Sosyal Psikolojik Faktörler

Tıbbi Nedenler Nörogelişimsel

sorunlar

Fe eks Sirkadiyan

ritim

katılımınız ve dikkatiniz için teşekkürler