UYGULAMA ve ALAN ÇALIM ASI SONUÇ KTABIozgurarun.com.tr/wp-content/uploads/2015/08/Arun_Step_Tr.pdf · 2015. 8. 30. · seldii deerler sistemi, ileyii ve politikalar hakknda Türkiye’de

�ST�HDAM SORUNU için ÇÖZÜM ZAMANI - STEP PROJES�

UYGULAMA ve ALAN ÇALI�MASI SONUÇ K�TABI

www.step.bpw-turkey.org

�ST�HDAM SORUNU için ÇÖZÜM ZAMANI - STEP PROJES�

UYGULAMA ve ALAN ÇALI�MASI SONUÇ K�TABI

SOLUTION TIME for EMPLOYMENT PROBLEM - STEP PROJECT

IMPLEMENTATION and FIELD STUDYRESULTS BOOK

STEP Projesine Avrupa Birli�i taraf�ndan e� finansman sa�lanmaktad�r ve

sözle�me makam� Merkezi Finans ve �hale Birimi’dir. Proje, “AB ve Türkiye Aras�ndaki Sivil Toplum Diyalo�u’nun

Geli�tirilmesi Program�” alt�nda hibelendirilmekte ve bu program�n

‘Diyalog için Gençlik Giri�imleri’ bile�eni kapsam�nda yeralmaktad�r.

Bu projeye Avrupa Birli�i taraf�ndan

e� finansman sa�lanmaktad�r. Bu yay�n Avrupa Birli�i’nin

deste�iyle haz�rlanm��t�r. STEP Projesi yay�n ve

web sayfalar�n�n içeri�inden yaln�zca �� ve Meslek Sahibi Kad�nlar

Derne�i sorumlu olup ve herhangi bir �ekilde

AB’nin görü�lerini yans�tmaz.

STEP Project; is co-financed by the European Union and the contracting authority is Central Finance and Contracts Unit. The Project is granted under the “Promotion of the Civil Society Dialogue Between EU and Turkey” Programme and within the scope of ‘Youth Initiatives for Dialogue’ component of the Programme.

This Booklet has been prepared by the financial assistance of the European Union. This publication has been produced with the assistance of the European Union. The contents of the publications and web pages of the STEP Project are the sole responsibility of Business and Professional Women – Turkey Club and can in no way be taken to reflect the views of the European Union.

2 �ST�HDAM SORUNU için ÇÖZÜM ZAMANI - STEP PROJES� UYGULAMA ve ALAN ÇALI�MASI SONUÇ K�TABI

3www.step.bpw-turkey.org

Dizin Index

STEP Projesi Uygulama ve Alan Çal��mas� Sonuç Kitab�,

TÜRKÇE9-243

STEP Projesi Uygulama ve Alan Çal��mas� Sonuç Kitab�,

�NG�L�ZCE245-478

EK Bölüm: Yunanistan’da STEP E�itim Faaliyetleri,

YUNANCA479-592

STEP Project Implementation and Field Study Results Book, in TURKISH

9-243

STEP Project Implementation and Field Study Results Book, in ENGLISH

245-478

Appendix: STEP Training Activities in Greece, in GREEK

479-592


�Ç�NDEK�LER 9-243

A. ÖNSÖZ ............................................................................................................................11

B. G�R��: STEP PROJES� ÜZER�NE ............................................................................15

C. PROJE ORTAKLARI VE ��T�RAKÇ�LER� ............................................................21

C.1. Proje Ortaklar� ........................................................................................................21

C.1.1. �� ve Meslek Sahibi Kad�nlar Derne�i ........................................................21

C.1.2. Balkan Amfiktionia - Balkan Ülkeleri Gençleri Derne�i .........................23

C.2. Proje ��tirakçileri ....................................................................................................24 C.2.1. Ankara Üniversitesi Avrupa Topluluklar� Ara�t�rma Ve Uygulama Merkezi (ATAUM) ................................................................................24

C.2.2. HYDRA Uluslararas� Proje Ve Dan��manl�k A.�. .....................................25

D. STEP E��T�M PROGRAMI, METODOLOJ�S� VE E��T�M MODÜL VE BELGELER� ..............................................................................27

D.1. STEP E�itim Program�n�n Geli�tirilme Süreci ve Müfredat’�n Aç�klanmas� ..............................................................................................27

D.2. STEP E�itim Belgelerinden Örnekler .................................................................30 D.2.1. Modül 1 - Boyut 1: Avrupa Birli�i ve STEP Projesi’ne Genel Bir Bak��: AB De�erleri ve Öncelikleri, AB Nedir, AB Nas�l Çal��r ......30

D.2.2. Modül 2 - Boyut 1: Vatanda�l�k Kavram� ve Avrupa Birli�i Vatanda�l�� .....................................................................................74

E. PROJE SONUÇLARI ÜZER�NE: GENÇL�K ANAYOL STRATEJ�S�’N�N GEL��T�R�LMES� �Ç�N BEL�RLENMES� GEREKEN HATT-I HAREKÂTA DA�R GÖRÜ�LER ...........111

F. SAHA ARA�TIRMASI RAPORU .............................................................................119

F.1. Giri� ........................................................................................................................120

F.2. STEP Projesi’nin Amac�, Öncelikleri ve �lgisi ..................................................120 F.2.1. STEP nedir? .................................................................................................121

F.2.2. STEP Projesi’nin Amac� Nedir? ................................................................121

F.2.3. STEP Projesi Bu Güne Kadar Ne Yapt�? ...................................................122

F.2.3.1. Ön haz�rl�k faaliyetleri .......................................................................123

F.2.3.2. E�itim faaliyetleri ...............................................................................123

F.2.3.3. Sürdürülebilirlik faaliyetleri .............................................................127

F.2.3.4. Yay�m faaliyetleri ................................................................................127

F.2.3.5. �zleme ve de�erlendirme faaliyetleri .................................................128


F.3. Yöntem ...................................................................................................................128 F.3.1. Örneklem ......................................................................................................129

F.3.2. Soruka��d� ....................................................................................................131

F.3.3. Pilot Çal��ma ................................................................................................131

F.3.4. Soruka��d� Rehberi ve Veri Toplay�c� E�itimleri......................................131

F.3.5. Soruka��d� Uygulamas� ve Veri Giri�i .......................................................132

F.4. Sosyokültürel Görünüm: Ben Kimim? ..............................................................134 F.4.1. Demografik Görünüm: “Gencim, bekar�m, üniversiteliyim!”................134

F.4.2. �� ve �stihdam ...............................................................................................136

F.4.2.1. Çal��ma durumu: “Ö�renciyim, i�sizim!” ........................................136

F.4.2.2. Gelir .....................................................................................................138

F.4.2.3. Genç istihdam�na ili�kin alg�lar: “��sizim, çünkü sosyolo�um!” ........................................................................141

F.4.3. Ya�an�lan toplumun niteli�i: “Türkiye realist, Yunanistan pozitif...” ...............................................................146

F.4.4. Toplumsal ya�ama kat�l�m ...........................................................................153

F.5. Kar��la�t�rmalar: Türkiye ve Yunanistan ...........................................................157

F.5.1. Toplumsal De�erler .....................................................................................157

F.5.1.1. Güven ...................................................................................................157

F.5.1.2. Bütünle�me .........................................................................................162

F.5.2. Avrupa Birli�i’ne �li�kin Bilgi, Alg� ve Beklentiler. .................................171

F.5.2.1. Avrupa Birli�i’ne ili�kin bilgiler: “Bilgim yok ama fikrim çok!” ........................................................................173

F.5.2.2. Avrupa Birli�i’ne ili�kin alg�lar ........................................................183

F.5.2.3. Avrupa Birli�i’ne ili�kin beklentiler .................................................192

F.5.2.4. Avrupa Birli�i’nden Türkiye’ye ve Türkiye’nin Avrupa Birli�i’ne bak��: “Türkiye, sazla caz aras�ndaki ülke!” .................197

F.6. Kaynakça ...............................................................................................................204

EKLER ...........................................................................................................................205

EK A: Davet Mektubu ......................................................................................................205

EK B: Soruka��d� ...............................................................................................................207

EK C: Çal��ma Takvimi .....................................................................................................228

EK D: Uygulama Rehberi .................................................................................................229

EK E: Proje Bro�ür ve Posteri .........................................................................................236

EK F: STEP Proje Faaliyetlerinden.. ..............................................................................238

EK G: Yaz�l� ve Görsel Bas�nda STEP Projesi ................................................................240

EK H: STEP Uluslararas� Konferans Bildirgesi ...........................................................241


F. STEP Projesi Alan Çal��mas� Raporu

Özgür ARUN

ARA�TIRMA ÇALI�MASI KÜNYES�:

Projenin Ad� : �stihdam Sorunu için Çözüm Zaman� Solution Time for Employment Problem

Yararlan�c� Kurum : �� ve Meslek Sahibi Kad�nlar Derne�i - Ankara

Ara�t�rma Koordinatörü : Özgür Arun

Ara�t�rma Ekibi : Ekrem Ayalp Ela Gökalp Banu Karademir Arun

Soruka��d� Uygulamas� ve Veri Giri�i : Banu Karademir Arun

Rapora Katk� Sunanlar : Ekrem Ayalp Ela Gökalp Banu Karademir Arun


F.1. Giri�

Bu rapor kapsam�nda, �stihdam Sorunu �çin Çözüm Zaman� (Solution Time For Employment Problem - STEP) Projesi’ne ait, temel ara�t�rman�n bulgu-lar� tart��lacakt�r. Bu tart��malar, kendi içinde “Ki�isel Bilgiler”, “Ya�an�lan Topluma Bak��, Alg�lanan Refah” ve “Avrupa Birli�i’ne �li�kin Bilgi, Alg� ve Beklentiler” olmak üzere üç ana bölüm etraf�nda sürdürülecektir. Hedef grubu olu�turan genç kat�l�mc�lar Türkiye’de ya�ayan, üniversite ö�rencisi olan ve/veya halihaz�rda çal��an ancak her iki durumda da bir sivil toplum kurulu�uyla temas� olan ya da olmu� 18-28 ya� aral��nda yer alan gençler-den olu�maktad�r. Türkiye’de ya�ayan ve ara�t�rmaya kat�larak hedef grubu olu�turan genç kat�l�mc�lar�n yan�nda, Yunanistan’da ya�ayan ve ara�t�rma-ya kat�lan benzer özelliklerdeki genç kat�l�mc�lar da ara�t�rman�n önemli bir taraf�n� olu�turmaktad�r. Böylece, iki farkl� kültürel birikime sahip genç kat�l�mc� grubunun içinde bulunduklar� ko�ullara ve birbirlerine bak�� da de�erlendirilecektir.

F.2. STEP Projesi’nin Amac�, Öncelikleri ve �lgisi

Avrupa Birli�i, yakla�makta olan geni�leme sürecinde aday ülkeler aras�nda siyasi ve kültürel diyaloglar�n geli�tirilmesi suretiyle ülke vatanda�lar�n� bu bütünle�meye haz�rlamay� amaçlamaktad�r. Bu amaca uygun biçimde belir-lenen strateji, bilgi eksikliklerini gidermek ve bu farkl� ülke vatanda�lar�n� AB’nin temel hedef ve öncelikleri hakk�nda bilgilendirerek kar��l�kl� anlay�-�� güçlendirmek ve s�radaki geni�lemenin do�uraca�� f�rsatlar ve güçlüklerin daha iyi anla��lmas�n� sa�lamakt�r.

Sivil Toplumun AB’nin geni�leme gündeminin merkezinde bulundu�u �u dönemde, “AB ve Türkiye Aras�ndaki Sivil Toplum Diyalo�u’nun Geli�ti-rilmesi Hibe Program�” kendisine 2 temel hedef belirlemektedir. Bunlardan ilki, Türkiye ve AB üye ülkeleri aras�nda ilgi, ileti�im ve kar��l�kl� olarak deneyimlerin payla��m�n�n güçlendirilmesi, di�eriyse AB’nin üzerinde yük-seldi�i de�erler sistemi, i�leyi�i ve politikalar� hakk�nda Türkiye’de daha etkin bir anla��l�rl��n sa�lanmas�n� temin etmektir.

F.2.1. STEP nedir?

STEP (Solution Time for Employment Problem) Projesi, e� finansman� Avrupa Birli�i taraf�ndan sa�lanan ve Avrupa Birli�i Genel Sekreterli�i taraf�ndan yürütülmekte olan “AB ve Türkiye Aras�ndaki Sivil Toplum Diyalo�u’nun Geli�tirilmesi Program�” kapsam�nda hibelendirilen bir Gençlik Projesi’dir. STEP, “�stihdam Sorunu için Çözüm Zaman�” ba�l�� alt�ndaki bir dizi faa-liyet örgütlenmesidir. STEP Proje dü�üncesi, sürekli istihdam edilebilirlik


ümidinden yoksunla�t�r�lm�� bir neslin i�sizlik sorununun a��lmas�n�n bir toplumsal sorumluluk gerektirdi�i olgusu üzerine geli�tirilmi�; Türkiye, Yunanistan ve di�er tüm AB ülkelerindeki Gençlik STK’lar� aras�nda sür-dürebilir bir diyalog olu�turmak, bilgi ve deneyim payla��m�n� te�vik etmek ve AB ve Ulusal düzeyde Genç �stihdam� Politikalar� ve Sorunlar�na yönelik olarak çözüm önerilerinin geli�tirilmesine olanak sa�lamak hedeflenmi�tir.

STEP, kapsam�nda AB Genç �stihdam� Politikalar�n�n yan� s�ra Avrupa De�erleri ve Öncelikleri, AB Gençlik Politikalar�, Çok-Kültürlülük, Aktif Vatanda�l�k ve Bireysel Geli�im Programlar�n�n bulundu�u, AB Gençlik Program ve F�rsatlar� hakk�nda bilgilendirmelerin de yap�laca�� bir Çal��tay program� sunmaktad�r. STEP Çal��taylar�na kat�l�m ücretsizdir ve 18-28 ya�-lar� aras�nda olup, Sivil Toplum Kurulu�lar� ve/veya ö�renci topluluklar�nda yer alm�� ya da halihaz�rda yer almakta olan tüm gençlere aç�kt�r.

STEP’in geli�tirdi�i ve tüm Avrupa düzeyinde gençlerin ve gençlik olu�um-lar�n�n kullan�m�na sundu�u bir di�er olanak da E-Diyalog Platformu’dur. Internet tabanl� bu platforma “step.bpw-turkey.org” adresinden eri�ilmekte ve “Gençlik ve �stihdam” alan�ndaki güncel geli�meler hakk�nda bilgiye ula-��lan, kapasite geli�tirme için stratejik desteklerden faydalan�lan, bir araya gelerek ba��ms�z, demokratik ve temsil kabiliyeti olan organizasyonlar olu�-turulmas�na vesile olan bu olanaklar ortam�n�n bir üyesi olunabilinmekte-dir. E-Diyalog bir tart��ma ortam�n� sa�laman�n yan�nda, dü�üncelerin ve siyasalar�n üyeleri taraf�ndan kanaatler, deneyimler ve uzmanl�klar temelin-de tüm Avrupa ölçe�ini kapsayacak biçimde incelenebilmesinin ve detaylan-d�r�lmas�n�n ortam�n� sunmaktad�r.

F.2.2. STEP Projesi’nin Amac� Nedir?

Yukar�daki tarifi içerisinde, �� ve Meslek Sahibi Kad�nlar Derne�i, Yunanistan’dan orta�� Balkan Amfiktionia – Balkan Ülkeleri’nin Genç �nsanla-r� Derne�i ile güç birli�i yaparak, Gençlik Politikalar� ve Gençlik Sorunlar�na yönelik olarak proaktif ve müdahale kapasitesi geli�mi� bir eylem gücünün olu�turulmas� için gençlere bir basamak sa�lamay� amaçlamaktad�r.

Bu projenin amac�;

1. Türkiye Cumhuriyeti ile Avrupa Birli�i üye ülkelerindeki sivil top-lum aras�nda ili�kilerin geli�tirilmesi ve kar��l�kl� olarak deneyimle-rin payla��lmas�,

2. Türkiye Cumhuriyeti’nin Türk Tarihi ve Kültürü konular�n� da kapsayacak biçimde Avrupa Birli�i içerisinde daha iyi anla��lmas� ve


tan�nmas�n� sa�lamak suretiyle gelecekteki geni�lemeye dair f�rsat ve zorluklar için daha fazla fark�ndal�k yarat�lmas�,

3. Avrupa Birli�i’nin üzerine kurulmu� oldu�u de�erlerini, i�leyi�ini ve politikalar�n� da kapsayacak biçimde Türkiye Cumhuriyeti içeri-sinde daha iyi anla��lmas�n�n sa�lanmas�,

4. Daimi kat�l�mc� demokrasinin sa�lanmas� yönündeki çabalara katk� sunulmas�,

5. Avrupa Birli�i de�erleri, öncelikleri, Genç �stihdam� ve Çok-kültürlülük Politikalar� ve Avrupa Vatanda�l�� kavram� hakk�nda fark�ndal�k yarat�lmas�,

6. Hem hükümetlerin genç istihdam oran�n� art�rmas� ba�lam�nda hem de mevcut kanun, yönetmelik ve düzenlemelerin bir an evvel uygula-maya geçirilmesi ile ilgili olarak gerekli ölçütlerin ortaya konularak vurgulanmas�,

7. Türkiye’nin AB’ye entegrasyonu sürecinde gençler aras�nda bilgi-lenme ve deneyimlerin payla��m�n� sa�layarak Türk ve Yunan Genç-lik Örgütleri aras�nda sürdürülebilir diyalo�un kurulmas�na katk� sunulmas�,

8. Avrupa Vatanda�l�� anlay�� çerçevesinde Türkiye ve Yunanistan aras�ndaki kültürel diyalo�a katk�da bulunulmas�,

9. �stihdam edilme süreçlerinde f�rsat e�itli�i ve genç kad�nlara yönelik ayr�mc�l��a dikkat çekilmesi,

10. Gençlerin karar üretim süreçlerine kat�l�m�n� desteklemek amac�y-la bireysel kapasitelerinin geli�tirilmesini sa�lamak olarak belirtile-bilir.

F.2.3. STEP Projesi Bu Güne Kadar Ne Yapt�?

STEP projesi bu güne de�in 5 temel faaliyetini gerçekle�tirmi�tir. Bunlar s�ras�yla;

1. Ön-haz�rl�k ve Ara�t�rma Faaliyetleri2. E�itim Faaliyetleri3. Sürdürülebilirlik Faaliyetleri4. Yay�m Faaliyetleri5. �zleme ve De�erlendirme Faaliyetleri’dir.


F.2.3.1. Ön haz�rl�k faaliyetleri

Ön haz�rl�k faaliyetleri proje yönetim ekibinin olu�turulmas� ve proje kad-rosunda görev ve sorumluluk kadrosunun payla��m�n�n belirlenmesiyle ba�-lam��t�r. Ekibin belirlenmesinin ard�ndan i� plan� olu�turulmu�, yeniden gözden geçirilmi� ve de�erlendirme toplant�lar� takvimi haz�rlanm��t�r.

Proje ekibi istihdam ve çok-kültürlülük konular�nda Avrupa Birli�i’nin ve Ulusal Gençlik Politikalar�’n�n incelemesini gerçekle�tirip, Türkiye ve Yunanistan’da genç i�sizli�i üzerine 2 adet durum de�erlendirme raporu ve 1 adet kar��la�t�rmal� analiz raporu olu�turduktan sonra, Türkiye, Yunanis-tan ve tüm Avrupa’da STEP projesi kapsam�nda olu�turulacak E-Platform’a kat�l�m sa�layabilecek ve gençlik konusunda faaliyet gösteren sivil toplum kurulu�lar�yla (STK) ileti�ime geçmi�tir. Bu kapsamda faaliyet gösteren STK’lerin en az 10 tanesinin Türkiye ve Yunanistan d��ndaki Avrupa ülkelerinden olmas� ve toplamda 50 STK’nin ara�t�r�lmas�n�n yap�larak bu örgütlerle ileti�ime geçilmesi ön ko�ul olarak olu�turulmu�tur.

Kat�l�mc�lara bir çal��tay kapsam�nda sunulmak üzere e�itim ve bilgilen-dirme modülleri olu�turulmu� ve ‘Avrupa Vatanda�l��’ modülü European Association of Education for Adults –EAEA– kurulu�undan bir uzman�n kat�l�m�yla tamamlanm��t�r. Böylece tamamlanan e�itim ve bilgilendirme modüllerini uygulayacak e�iticiler seçilmi� ve e�iticilerin e�itimi program� olu�turulmu�tur.

Haz�rlanan çal��tay etkinliklerinin içeri�inin ve etkisinin de�erlendirilmesi için yap�lacak ara�t�rma çal��mas�na ait soruka��tlar� uzmanlar taraf�ndan haz�rlanm�� ve proje ekibinde yer alan çal��taylar� sürdürecek taraflarla payla��lm��t�r. STEP projesinden faydalanmak üzere davet edilecek gönül-lü kat�l�mc�lar�n tespitine yönelik ölçütler uzman ara�t�rmac�lar taraf�ndan belirlenmi�tir. Haz�rlanan e�itim ve bilgilendirme modüllerine ve soruka-��tlar�n ait tüm dokümanlar Türkçe ve Yunanca dillerine çevrilmi�, nihai uygulaman�n yap�laca�� Türkiye ve Yunanistan’da pilot uygulamas� gerçek-le�tirilmi�tir. Pilot uygulaman�n ard�ndan çal��tay içeri�i ve ara�t�rmaya ait testlere kesin hali verilmi�tir.

F.2.3.2. E�itim Faaliyetleri

E�itim faaliyetlerinin temel amac�; bireysel kapasitelerin, kat�l�mc� de�er-lerin ve AB’nin Genç �stihdam� ve Çok-kültürlülük politikalar�, Avrupa De�erleri ve Öncelikleri ve “Avrupa Vatanda�l��” konular�nda Türkiye’den ve Yunanistan’dan kat�lan gençlerinin fark�ndal�klar�n�n art�r�lmas�d�r.


E�itim ve bilgilendirme modüllerinin müfredat� a�a��da ayr�nt�l� olarak sunulmaktad�r.

Modül 1: STEP Projesi çal��tay müfredat�

AB ve Ulusal Gençlik ve E�i� m Poli� kalar�

AB Genç �s� hdam� Poli� kalar�

AB Çok-Kültürlülük Poli� kalar�

AB De�erleri ve Öncelikleri, AB Nedir? AB Nas�l Çal��r?

Modül 1

Avrupa De�erleri, Öncelikleri ve �s� hdam Sorunsal� ve Çok-Kültürlülük Ba�lam�nda AB Gençlik Poli� kalar� ve Çok-Kültürlülük

STEP Projesi E�itim program�n�n ilk modülü, Avrupa de�erleri ve önce-likleri, AB’nin i�leyi�i, Gençlik ve e�itim politika ve programlar�, �stihdam politikalar� ve Çok-kültürlülük politikalar� olmak üzere bir dizi temel konu-da, bilgi yo�un biçimde tasarlanm�� e�itim paketine tekabül etmektedir. AB Kat�l�m Öncesi Mali Yard�mlar� (Instrument for Pre-Accession- IPA/ 2007- 2013) alt�nda hibelendirilmesi söz konusu olan STEP projesi örne�i üzerin-den AB i�leyi� süreçleri üzerinde durularak kat�l�mc�lara tüm e�itim progra-m� süresince sa�lanacak bilgileri, farkl� politika alanlar�na yönelik yap�lacak tart��malar� do�ru bir biçimde izleyebilmenin çerçevesi sa�lanmaya çal��l-maktad�r. Böylelikle de, Avrupa Birli�i’nin ne olup, ne olmad�� hususunda bilgilendirme temin edilmeye çal��lmaktad�r.



Avrupa Vatanda�l�� ve Ak� f/�yi Vatanda�l�k

Vatanda�l�k Kavram� ve Kimlik Geli�imi(Geli�imi, Haklar ve Sorumluluklar)

Ekolojik Duyarl�l�k Geli�imi

Modül 2

Ak� f/ �yi Vatanda�l�k

STEP Projesi E�itim Program�n�n ikinci modülünü te�kil eden kavramsal çerçeveyi Aktif/�yi Vatanda�l�k kavram� olu�turmaktad�r.

Öncelikle, Avrupa Vatanda�l��’n�n bir kavram ve pratik olarak faydalan�c�ya giri� niteli�indeki anlat�m� ve Avrupa Vatanda�l�� konusunda gençlik boyu-tunun irdelenmesi hedeflenmektedir. Bu doküman, ‘�stihdam Sorunu için Çözüm Zaman� - Solution Time for Employment Problem (STEP) Projesi’nin hedef kitlesi ve nihai faydalan�c�lar olarak tan�mlanan tüm Avrupa Gençli�i için haz�rlanm��t�r.

Çal��man�n ilk bölümünde vatanda�l�k kavram�na genel bir bak�� ve tarih-sel geli�imler ��nda günümüzde mevcut olan temel vatanda�l�k teorileri-ne ili�kin genel bir çerçevenin faydalan�c�ya aktar�lmas� hedeflenmektedir. Antik Yunan Dönemi’nden, Ayd�nlama Ça��’na ve günümüze; Avrupa’da vatanda�l�k kavram�n�n geli�imine tarihsel bir bak��, ulus devleti veya insan haklar� gibi baz� temel kavramlar�n aç�klanmas�, bireyci ve toplumcu olmak üzere en genel hatlar�yla ikiye ayr�labilecek teorik yakla��mlar�n pratikteki uygulamalar�n�n payla��m� bu bölümde ele al�nan temel konulard�r.

Burada, Avrupa Birli�i Vatanda�l��’n�n k�sa tarihsel geli�imi ve temel kav-ramlar ile Avrupa Vatanda�l��’n�n önceki bölümlerde de�inilen vatanda�l�k modellerinden farklar� ve tabiiyetine sunduklar� üzerinde durulmaktad�r. Ayr�ca ulusal kimliklerin ötesinde, ulus üstü, supra-nasyonel, bir vatanda�l�-��n olanakl� olup olmad�� ve günümüzde Avrupa Vatanda�l��’n�n ne ölçü-de benimsenebilir oldu�u, bu bölümde üzerinde durulan önemli tart��ma konular�ndan birisidir.


Bu bölümün devam eden son basama��nda ise STEP Projesi’nin hedef kit-lesi olan gençler ile Avrupa Vatanda�l�� aras�nda ba� kurulmakta ve her iki unsurun birbiri için ne ifade etti�i ve aktif vatanda�lar olarak hayata at�la-cak gençlerin Avrupa Vatanda�l��’na ve kendilerine sa�layabilecekleri olas� kazan�mlar üzerinde durulmaktad�r. Bu bölümün daha interaktif olabilmesi amac�yla Avrupa Komisyonu ve Avrupa Konseyi taraf�ndan imzalanan Avru-pal� Genç Çal��anlar için ��birli�i Antla�mas�’n� takiben Avrupa Komisyonu taraf�ndan hayata geçirilen ilgili program kapsam�nda geli�tirilen 6 e�itim arac�ndan biri olan Yap�m A�amas�nda: Vatanda�l�k, Gençlik ve Avrupa isimli E�itim Kiti’ne ait baz� modüllerden yararlan�lm��t�r.

Vatanda�l�k kavram� etraf�nda �ekillenen ve bireysel düzeyde kimlik geli�i-minin tart��ld��, bu modülün ikinci bölümü ile Çevresel Duyarl�l�k Geli-�imi olarak tan�mlanan son bölüm birbirini takip eden kavramlar dizgisi ile beraber, kat�l�mc�lar� Aktif Vatanda�l�k kavram�n�n hatt� harekât�n�n ne olabilece�i üzerine dü�ündürmek ve pratik alandaki tezahürlerini belirleye-bilmek için tasarlanan kat�l�mc� bir ö�renim çerçevesini ve araçlar�n� sun-maktad�r.


�� Adab�

�le� �im Becerileri

Sunum Haz�rlama Teknikleri

Mülakat Teknikleri

Müzakere Teknikleri

Hitabet Becerileri ve Toplan� Yöne� mi

Lobicilik

Modül 3

Bireysel Geli�im Program�


Bireysel Geli�im Program� (IDP), �� ve Meslek Sahibi Kad�nlar Derne�i ABD Kulübü’nün (BPW/ABD) liderlik geli�im seminerleri serisidir. Prog-ram ki�ilerin ki�isel ve profesyonel amaçlar� ve ayn� zamanda toplum faa-liyetleri ve de�i�ime yönelik amaçlar�n�n kar��lanmas� konusunda ba�ar�ya ula�malar�na yard�mc� olmaktad�r.

Her modül, önceki modüllerde ö�renilen bilginin peki�tirilmesine yönelik olarak tasarlanm��t�r. Örne�in, kat�l�mc�lar davran�� biçimlerinin sunum-lar yapmadan önce bilgiyi nas�l edindi�ini ö�reneceklerdir. Kat�l�mc�lar, a� kullanmay�, ard�ndan mülakat yapmay� ve son olarak tart��may� ö�renecek-lerdir.

BPW–IDP program�n�n 14 modülünden 7 tanesi Projenin hedef grubunun ihtiyaçlar� do�rultusunda STEP Proje Seminerleri için seçilmi�tir.

F.2.3.3. Sürdürülebilirlik faaliyetleri

E-Platformun olu�turulmas� kapsam�nda; AB Üye ve Aday Ülkelerindeki Gençlik STK’lar� aras�nda daimi i�birli�inin sa�lanmas� amaçlanmaktad�r. Bu E-Platform örgütlere sürdürülebilir geli�me alan� sa�laman�n yan� s�ra, kapasite geli�tirme için stratejik destek, ileti�im a��n�n güçlendirilmesi ve AB içerisinde güçlü ve bütünle�ik bir gençlik hareketi için gerekli olan ba�a-r�l� uygulama ve deneyimlerin payla��m ortam�n�n sunulmas�n� öngörmek-tedir. Gençlerin bir araya gelerek ba��ms�z, demokratik ve temsil kabiliyeti olan organizasyonlar olu�turmas�n�n yolunu açmak temel hedef olarak ortaya konmu�tur. Bir tart��ma ortam�n� sa�laman�n yan�nda, dü�üncelerin ve siya-salar�n gençler taraf�ndan kanaatler, deneyimler ve uzmanl�klar temelinde tüm Avrupa ölçe�ini kapsayacak biçimde incelenebilmesinin ve ayr�nt�lan-d�r�lmas�n�n ortam�n� sunmak sürdürülebilirli�in en temel k�stas� olacakt�r.

F.2.3.4. Yay�m faaliyetleri

Yay�m Faaliyetleri ile, AB de�erleri ve öncelikleri, Gençlik politikalar� ve Çok-kültürlülük ve Avrupa-Aktif Vatanda�l�k kavramlar�n�n görünür k�l�n-mas�, Genç Haklar� ve bu konudaki yasal ve sosyal mekanizmalar hakk�nda fark�ndal�k yarat�lmas� hedeflenmi�tir. Bu amaç kapsam�nda 4 ana yay�m faaliyeti planlanm��t�r. Bunlar s�ras�yla;

1. Web sayfas�n�n Te�ekkülü: Bu sanal platformda projenin sunumu, AB’deki güncel geli�meler ile STEP projesiyle ilgili tüm haberler yer almaktad�r. Ayr�ca tüm proje ortak ve i�tirakçilerinin ba�lant� bilgi-lerine yer verilmi�tir. Bu sayfada bulunan E-Platform kapsam�nda bir e-haberle�me grubu olu�turularak daimi diyalog ortam� sa�lanm��t�r.


Projenin web sayfas� arac�l��yla E-Platform üyesi STK’ler kendilerini tan�tma olana�� bulmaktad�rlar.

2. Bro�ür, Poster ve Kitapç�k Yay�mlanmas�: Proje’nin amaçlar�, önce-likleri ve AB de�erleri konular�n� içerecek biçimde haz�rlanan bas�l� materyallerden 1000 adet bro�ür ve 30 adet poster bas�m� gerçekle�-tirilmi�tir. Bu bas�l� malzemeler e�itim ve lobi faaliyetleri s�ras�nda kullan�lacak olan “Birle�en Eller – Joining Hands” adl� Proje Kitap-ç��nda da yer alacak, proje ara�t�rma faaliyetleri kapsam�nda teknik bilgiler ile Ön ve Son Test de�erlendirmelerinin de bulunaca�� Proje Kitapç�� Avrupa düzeyinde ilgili kamu ve özel kurulu�lar ve STK’lere da��t�lacakt�r.

3. Halkla �li�kiler Faaliyetleri: Bu faaliyet kapsam�nda Proje yerel ve ulusal bas�nda yer alacak ve böylelikle STEP Projesinin mesajlar� yüz-lerce insana ula�t�r�lacakt�r.

4. Uluslararas� Konferans Düzenlenmesi: Belirlenecek bir merkezde 1 tam günlük ve 100 düzeyinde kat�l�mc�n�n öngörüldü�ü bir Uluslara-ras� Konferans düzenlenecektir.

F.2.3.5. �zleme ve de�erlendirme faaliyetleri

Projenin ilk 6 ay�nda her hafta olmak üzere ve 6. aydan sonra kalan 6 ayda ise iki haftada bir olmak üzere Ara De�erlendirme Toplant�lar� yap�lm��t�r. Pro-jenin 12. ay�nda Proje Bütçesi bir ba��ms�z de�erlendirici taraf�ndan de�er-lendirilecek ve Final Mali De�erlendirme Raporu haz�rlanacakt�r. Bununla birlikte Proje Final Raporu projenin 12. ay� bitiminde haz�rlanacakt�r.

F.3. Yöntem

Yukar�da sunulan kapsamda gerçekle�tirilen proje faaliyetlerinden STEP çal��tay etkinliklerinin etkisinin ölçülmesi ve bu ba�lamda ara�t�rman�n sonuçlar�n�n analiz edilerek bir de�erlendirme raporunun haz�rlanmas� bu raporun temel çerçevesini olu�turmaktad�r.

Yukar�daki bölümlerde de bahsedildi�i üzere, STEP Projesi kapsam�nda gönüllü kat�l�mc�lara 3 ba�l�k alt�nda e�itim ve bilgiler sunulmu�tur. Her bir ba�l�k ayr� bir e�itim ve bilgilendirme modülü olarak kapsay�c� bir içerik olu�turacak biçimde tasarlanm��t�r. Böylece ister Türkiye’de ister Yunanistan’da olsun e�itim ve bilgilendirme modülleri sundu�u içerik iti-bariyle evrensel bir özelli�e sahiptir.


Bu ba�lamda STEP projesi çerçevesinde sürdürülen ara�t�rman�n yöntemi gönüllülük esas�na dayal� olarak ara�t�rmaya kat�lan gençlerin içinde bulun-duklar� sosyo kültürel ko�ullar� tespit etmektir. Ayn� zamanda, STEP pro-jesi temel ara�t�rmas�, sunulan e�itim ve bilgilendirme modüllerinin etkisi-ni ölçmeye yönelik olarak tasarlanm��t�r. Böylece, hem durum tespiti hem e�itim etkisini ölçmeye çal��an STEP ara�t�rmas�n�n yöntemi 6 ana ba�l�k alt�nda toplanabilir. Bunlar s�ras�yla, gençlerin,

1. demografik, soysal ve kültürel özelliklerini,2. i� ve istihdam sorunlar�n�,3. ya�am standard� ve ya�ad�klar� toplumun niteli�ini,4. sosyal ili�kileri, entegrasyonlar� ve ya�ad�klar� topluma bak��lar�n�, 5. alg�lad�klar� refah düzeyini ve de�erlerini,6. Avrupa Birli�i’ne ili�kin bilgileri, alg�lar� ve beklentilerini,

kültürler aras� ve e�itim etkisi bak�m�ndan kar��la�t�rmal� ölçecek biçimde alt� temel ba�l�ktan olu�maktad�r.

Bu ba�lamda sürdürülen projenin saha çal��mas�n�n iki önemli aya�� var-d�r: Bunlardan ilki, Türkiye’den projeye kat�lan gençlerin proje kapsam�n-da sunulan e�itimler öncesi ve sonras� de�erlendirilmesi ve ikincisi benzer e�itim program�na kat�lm�� Yunanistan’da ya�ayan gençlerin ayn� �ekilde de�erlendirilerek Türkiye’den kat�l�mc�larla de�erlendirme sonuçlar�n�n kar��la�t�rmalar�ndan olu�maktad�r.

Böylece, yukar�daki hedefleri ve de�erlendirmeleri kapsayacak biçimde her iki ülkede ya�ayan ve projeye kat�lan gençlere e�itim öncesi ve sonras�nda ayr� ayr� olmak üzere iki standart soruka��d� uygulanm��t�r. Kat�l�mc�lara, soruka��tlar�na ve uygulamaya ili�kin temel bilgiler a�a��da ayr�nt�l� olarak de�erlendirilmektedir.

F.3.1. Örneklem

Temel ara�t�rma için, 18-28 ya� aral��nda bulunan, halen ö�renci ya da çal�-�an ancak hayatlar�nda bir sivil toplum kurulu�uyla bir biçimde temas etmi� olan gençler kat�l�mc� olarak davet edilmi�lerdir. STEP projesi Türkiye’de ya�ayan gençleri hedef alm�� olsa da ayn� zamanda bir Avrupa Birli�i ülkesi olan ve Türkiye’ye en yak�n kom�u ülkelerden birisi olma özelli�i ta��yan Yunanistan’� da ara�t�rma sürecine dahil etmi�tir. Hem Türkiye’de hem Yunanistan’da ya�ayan yukar�da bahsedilen özellikleri ta��yan gençleri tem-sil eden bir grup projenin bir parças� olarak de�erlendirmi�tir.


Her iki ülkede ya�ayan gençlerin seçimindeki en önemli kriter 18-28 ya� aral��nda bulunmalar� olarak tespit edilmi�tir. Bununla birlikte kat�l�mc� say�s� projenin takvimi ve bütçesi göz önüne al�narak 200 ki�iyle s�n�rlan-d�r�lm��t�r. Türkiye ve Yunanistan’da gençlik konusunda faaliyet gösteren STK’lerde yer alan 18-28 ya� aral��ndaki 200 üniversite ö�rencisi ya da mezununu kapsayacak biçimde tasarlanan proje, sivil toplum kurulu�lar�na ve üniversitelere duyuru yap�larak olas� kat�l�mc�lar�n� çal��tay ve ara�t�rma çal��mas�na davet etmi�tir (EK A: Davet Mektubu). Kat�l�mc�lar için ger-çekle�tirilen davetler a�a��daki tabloda ayr�nt�l� olarak izlenebilir.

Tablo 1: Etkinlikler, duyuru tarihleri, duyuru say�s�, ba�vuru say�lar� ve kat�l�mc� say�lar�

Ülke EtkinlikDuyuru Tarihleri

DuyuruSay�s�

Ba�vuru Say�s�

Kat�l�mc� Say�s�

Türkiye

Çal��tay Etkinli�i I 5-16 Ocak 2009 8 100 21

Çal��tay Etkinli�i II 6-13 �ubat 2009 4 50 15

Çal��tay Etkinli�i III 23 �ubat-6 Mart 2009 6 130 38

Yunanistan

Çal��tay Etkinli�i I 26 Ocak-6 �ubat 2009 4 35 12

Çal��tay Etkinli�i II 26 Ocak-13 �ubat 2009 2 45 17

Çal��tay Etkinli�i III 23 �ubat-6 Mart 2009 2 40 23

Çal��tay Etkinli�i IV 23 �ubat-13 Mart 2009 2 40 26

Duyurular kat�l�mc�lara projenin tan�t�m�n� ve amaçlar�n� anlatan davet mektuplar� arac�l��yla gerçekle�tirilmi�tir. Davet mektuplar�n�n olabildi-�ince geni� bir kitleye ula�mas� için STK’ler ve üniversitelerle i�birli�ine gidilmi�tir. Böylece duyurularda etkinliklerin içeri�i, planlanan tarihi belir-tilmi� ve kat�l�mc�lardan haz�rlanan web sayfas�, telefon ya da elektronik posta arac�l��yla ba�vuru yapmalar� istenmi�tir.

Türkiye’de düzenlenen çal��tay etkinlikleri için 5 Ocak 2009 ile 6 Mart 2009 tarihleri aras�nda, farkl� zamanlarda toplamda 18 duyuru yap�lm��t�r. Duyurular arac�l��yla davet edilen gençlerden 280 kat�l�mc� çal��tay etkin-liklerine ba�vuru yapm��lard�r. Türkiye’de çal��tay etkinliklerine gönüllü kat�lmak için ba�vuru yapan kat�l�mc�lar�n ancak 74’ü çal��tay etkinliklerini tamamlam��t�r.

Yunanistan’da düzenlenen çal��tay etkinlikleri için 26 Ocak 2009 ile 13 Mart 2009 tarihleri aras�nda, farkl� zamanlarda toplamda 10 duyuru yap�lm��t�r. Duyurular arac�l��yla davet edilen gençlerden 160 kat�l�mc� çal��tay etkin-liklerine ba�vuru yapm��lard�r. Yunanistan’da çal��tay etkinliklerine gönül-


lü kat�lmak için ba�vuru yapan kat�l�mc�lar�n ancak 78’i çal��tay etkinlikleri-ni tamamlam��t�r. Böylece, hem Türkiye’de hem Yunanistan’da çal��taylara kat�lan ve tamamlayan kat�l�mc�lara standart bir ön-test ve son-test soruka-��d� uygulamas� yap�lm��t�r.

F.3.2. Soruka��d�

Temel ara�t�rma s�ras�nda uygulanan soruka��d� “Ki�isel Bilgiler”, “Ya�a-n�lan Topluma Bak��, Alg�lanan Refah” ve “Avrupa Birli�i’ne �li�kin Bilgi, Alg� ve Beklentiler” olmak üzere üç ana bölümden olu�maktad�r. Bu üç ana bölümün alt�nda toplam 8 alt bölüm bulunmaktad�r (bak�n�z Ek B: Soruka-��d�).

Soruka��d�, projenin genel çal��ma takvimi içerisinde e�itim uygulamalar� ve ara�t�rma için ayr�lan 6 ayl�k sürenin, 1 Ekim 2008 ve 31 Mart 2009 tarihleri aras�ndaki, 45 günlük zaman�n� kullanmak suretiyle haz�rlanm��t�r. Haz�rl�k a�amas�nda, uygulaman�n yap�laca�� her iki ülkedeki gençlerin özelliklerini de göz önünde tutarak haz�rlanan soruka��d� tasla�� tüm i�tirakçilerin de�er-lendirmesine sunulmu� ve taraflardan gelen öneriler ve kritikler neticesinde pilot çal��ma öncesi son halini alm��t�r.

F.3.3. Pilot Çal��ma

Soruka��d� haz�rl�� bittikten hemen sonra, 10-28 Kas�m 2008 tarihleri süresince soruka��d�n�n geçerlili�ini test etmek üzere hem Türkiye’de hem Yunanistan’da pilot çal��ma yürütülmü�tür (bak�n�z Ek C: Çal��ma Takvi-mi). Pilot çal��ma, soruka��d�ndaki sorular�n sahada, gerçek hayatta, i�leyip i�lemedi�ini de�erlendirmek üzere yap�ld�� gibi ayn� zamanda temel ara�-t�rman�n küçük ölçekte bir ön çal��mas� olmas� niteli�iyle, sahada kar��la��-la��lacak sorunlar hakk�nda da ara�t�rmac�ya ön bilgi sunmas� bak�m�ndan önem arz etmektedir. Belirtilen tarihlerde (2009 y�l� Kas�m ay� süresince) sürdürülen pilot çal��ma neticesinde soruka��d� üzerinde baz� sorularda düzenleme yap�lm�� ve baz� di�er sorulara aç�k uçlu yan�tlar almak üzere aç�klamalar eklenmesi gere�i hissedilmi�tir. Pilot çal��mayla birlikte yap�lan nihai düzenlemeler sonucunda soruka��d� son halini alm�� ve temel ara�t�r-man�n uygulamas� için bask�ya verilmi�tir.

F.3.4. Soruka��d� Rehberi ve Veri Toplay�c� E�itimleri

Pilot çal��ma öncesi, soruka��d� haz�rl��n�n sona erdi�i tarihe paralel olacak biçimde veri toplay�c�lar� için bir rehber kitapç�k haz�rlanm��t�r (bak�n�z Ek D: Uygulama Rehberi). Bu rehberde, veri toplay�c�lar�n çal��ma s�ras�n-da kar��la�malar� muhtemel durumlar ve dikkat etmeleri gereken hususlar


ayr�nt�lar�yla aç�klanm��t�r. Rehber, pilot çal��ma sonras� revize edilmi� ve veri toplay�c�lar�n e�itimi öncesinde ço�alt�larak, Türkiye ve Yunanistan’da bulunan proje taraflar�na ara�t�rma s�ras�nda ba�vurulmak üzere teslim edil-mi�tir.

18-19 Ekim 2009 tarihinde verileri toplayacak taraflar için e�itim çal��mas� düzenlenmi�tir. Veri toplay�c�lar�n e�itimi s�ras�nda proje kapsam�nda yürü-tülecek temel ara�t�rma ve ayn� zamanda soruka��d� ve yöntem hakk�nda da bilgiler verilmi�tir. Böylece, hem rehberin hem de e�itim çal��mas�n�n ��nda, veri toplay�c�lar�n ara�t�rma hakk�nda bilgilenmesi sa�lanm��; veri toplama sürecinde t�pk� soruka��d�nda oldu�u gibi standart bir görü�me ve soru yöneltme biçimi benimsenmeye çal��lm��t�r.

F.3.5. Soruka��d� Uygulamas� ve Veri Giri�i

Yap�lan de�erlendirme çal��mas�n�n ard�ndan, 2009 y�l� �ubat ve Mart aylar� aras�nda Türkiye ve Yunanistan’da uygulama çal��malar� ba�lam��t�r. Uygu-lamalar bir çal��tay etkinli�i biçiminde düzenlenmi�tir. Her bir çal��tay etkinli�i yukar�da bahsedilen e�itim ve bilgilendirme modüllerinin tamam�-n� kapsamaktad�r. Çal��taylar kat�l�mc�lar�n günlük programlar� göz önüne al�narak kat�l�m� mümkün k�lacak en uygun biçimde haz�rlanm��t�r. A�a��-daki grafikte çal��tay etkinlikleri ve soruka��d� uygulamalar� ayr�nt�l� olarak izlenebilir.


Figür 1: Çal��tay etkinlikler ve soruka��d� uygulama tarihleri

Ön-test Son-test

Ön-test Son-test

Ön-test Son-test

Ön-test Son-test

Ön-test Son-test

Ön-test Son-test

Ön-test Son-test

Çal��tay etkinli�i I2-3-4-5 �ubat 2009

Çal��tay etkinli�i II19-20-21 �ubat 2009

Çal��tay etkinli�i III14-15 Mart 2009

Çal��tay etkinli�i I14-15 �ubat 2009

Çal��tay etkinli�i II21-22 �ubat 2009

Çal��tay etkinli�i III14-15 Mart 2009

Çal��tay etkinli�i IV21-22 Mart 2009

Türkiye Uygulamas�

Yunanistan Uygulamas�

Çal��man�n Türkiye aya��nda 2009 y�l� �ubat ve Mart aylar�nda 3 ayr� çal��-tay ve Yunanistan aya��nda ise yine ayn� süre zarf�nda 4 ayr� çal��tay düzen-lenmi�tir. Ülke ko�ullar� ve kat�l�mc�lar�n gündelik programlar� göz önüne al�narak planlanan çal��tay say�lar� farkl� say�da olsa da e�itim ve bilgilendir-me modülleri toplamda 24 saat olacak biçimde sunulmu�tur. Her bir çal��tay öncesi ön-test uygulamas� yap�lm��t�r. Ön-test uygulamas�ndan sonra e�i-tim ve bilgilendirme modülleri sunulmu� ve çal��tay son-test uygulamas� ile bitirilmi�tir. Böylece, kullan�lan bu ara�t�rma tekni�iyle birlikte, çal��taya kat�l�m öncesi bir durum tespiti yapmak ve çal��tay sonras� ise olas� e�itim ve bilgilendirme etkisini ölçebilmek mümkün olmu�tur. Soruka��d�n�n uygu-


lanmas�n�n ard�ndan veri taban� haz�rlanm�� ve veriler SPSS 16 paket prog-ram� kullan�larak veri taban�na kaydedilmi�tir. Bir hafta süren veri giri�inin ard�ndan, olas� hatal� giri�leri ve iç tutarl�l�� kontrol edildikten sonra, veri-ler hatalardan temizlenerek analizlere haz�r hale getirilmi�tir.

�lerleyen bölümlerde, soruka��d�nda öngörülen bölümleri takip edecek biçimde, eldeki verinin analizleri sonucu yap�lan ayr�nt�l� tart��malar� ve de�erlendirmeleri bulabilirsiniz.

F.4. Sosyokültürel Görünüm: Ben Kimim?

F.4.1. Demografik Görünüm: “Gencim, bekar�m, üniversiteliyim!”

STEP projesi kapsam�nda e�itim çal��malar�na kat�lan gençlerden gönüllü olanlara uygulanan ön-test soruka��tlar� demografik özellikleri ortaya ç�kar-mak üzere bir dizi soruyla ba�lamaktad�r. Bu sorulara verilen yan�tlar�n ana-lizi neticesinde, Türkiye ve Yunanistan’da çal��tay etkinliklerini tamamla-yan gençlerin genel demografik görünümü a�a��daki gibidir.

Tablo 2: Ara�t�rmaya kat�lan gençlerin demografik görünümü

Gösterge Türkiye Yunanistan

CinsiyetKad�n 69,4% 64,5%

Erkek 30,6% 35,5%

Ya�Ortalama 22,9 22,1

Standart Sapma 2,3 2,8

KökenK�r 43,1% 56,6%

Kent 56,9% 43,4%

Medeni hal

Hiç evlenmemi� 95,8% 98,6%

Evli ve e�iyle ya��yor 1,4% 1,4%

Evli ama e�inden ayr� ya��yor 2,8% -

E�itim geçmi�i

Kendisi (Üniversite ö�rencisi/mezunu) 98,5% 85,3%

Partner/E� (Üniversite ö�rencisi/mezunu) 83,3% 87,6%

Anne (Üniversite mezunu) 45,0% 4,0%

Baba (Üniversite mezunu) 59,2% 2,7%

Ara�t�rmaya kat�lan her 3 kat�l�mc�dan 2’si kad�nlardan olu�maktad�r. �ster Türkiye’de ister Yunanistan’da olsun, kad�n kat�l�mc�lar�n yüksek düzeyde kat�l�m�n� te�vik etmek için herhangi bir yol izlenmemi�tir. Yine de, kad�n-lar e�itim ve bilgilendirme çal��taylar�na kat�l�m konusunda erkeklere naza-


ran daha istekli davranm��lard�r. Böylece, Türkiye’den kat�lanlar�n %69,4 ve Yunanistan’dan kat�lanlar�n ise %64,5’i kad�n kat�l�mc�lardan olu�mak-tad�r.

Hat�rlanaca�� üzere ara�t�rman�n kriterlerinden birisi de 18-28 ya� aral�-��ndaki gençlerin çal��maya kat�l�m�n� sa�lamakt�. Bu bak�mdan ortalama ya��n her iki ülkeden kat�lanlar için de benzer düzeyde olmas� �a��rt�c� de�il-dir. Türkiye’den kat�lanlar�n ortalama ya�� 22,9 (standart sapma=2,3) ve Yunanistan’dan kat�lanlar�n ortalama ya�� 22,1 (standart sapma=2,8) olarak tespit edilmi�tir.

Gönüllülük esas�na göre ara�t�rmaya kat�lan gençlerin sosyal kökenleri-ne bak�ld��nda Türkiye’den ara�t�rmaya kat�lanlar�n %43,1’inin k�r ve %56,9’unun kent; Yunanistan’dan kat�lanlar�n %56,6’s�n�n k�r ve %43,4’ünün kent kökenli oldu�u bildirilmi�tir.

Türkiye ve Yunanistan’dan kat�lan gençlerin, 18-28 ya� aral��n�n da genel bir özelli�i olarak medeni durumlar�n�n benzerlik gösterdi�i söylenebilir. Türkiye’deki kat�l�mc�lar�n %95,8’i ve Yunanistan’daki kat�l�mc�lar�n ise %98,6’s� medeni durumlar� soruldu�unda bekar olduklar�n� belirtmi�lerdir.

Ara�t�rmaya kat�lan gençlere, sadece kendilerinin de�il ayn� zamanda e� veya partnerlerinin, anne ve babalar�n�n da e�itim geçmi�leri sorulmu�tur. Böylece genel olarak ara�t�rmaya kat�lan 18-28 ya� aral��ndaki bu gençle-rin e�itim geçmi�ini ortaya koymak mümkün olabilecektir. E�itim geçmi-�i, kat�l�mc�lar�n toplumsal alandaki sosyal hareketlili�ini gözlemek için önemli oldu�u gibi ayn� zamanda sahip olduklar� kültürel sermaye düzey-lerine ili�kin bir ipucu sunmas� bak�m�ndan da önem ta��maktad�r. Bu ba�-lamda de�erlendirildi�inde, ara�t�rmaya Türkiye’den kat�lanlar�n %98,5’i ve Yunanistan’dan kat�lanlar�n %85,3’ü üniversite ö�rencisi ya da mezunu olduklar�n� belirtmi�lerdir. E�lerinin yahut partnerlerinin e�itim düzeyleri soruldu�unda ise Türkiye’den kat�lanlar�n %83,3’ünün ve Yunanistan’dan kat�lanlar�n %87,6’s�n�n e�leri yahut partnerleriyle benzer e�itim seviyesinde oldu�u tespit edilmi�tir. Bu verilere bak�larak, Türkiye’den kat�lan gençle-rin kendilerinden daha dü�ük e�itim seviyesine sahip e�/partner tercih ettik-lerini söylemek mümkündür. Ancak, kad�n ya da erkek olsun Türkiye’deki kat�l�mc�lar e�leri/partnerlerini kendilerine en yak�n olan e�itim seviyesin-den seçmektedirler. Yani, kendilerinden daha dü�ük e�itim seviyesinde olsa da, e� yahut partnerleri en az üniversite ö�rencisidir.

Anne ve babalar�n e�itim düzeylerine bak�ld��nda kat�l�mc�lar aç�s�ndan yukar�ya do�ru bir sosyal hareketlili�in oldu�unu söylemek mümkündür.


Türkiye’de ya�ayan genç kat�l�mc�lar�n %45’inin annesi ve %59,2’sinin babas� üniversite mezunudur. Çocuklar�yla kar��la�t�rd��m�zda ebeveynle-rin daha dü�ük e�itim düzeyine sahip olmas� e�itim bak�m�ndan yukar� do�-ru hareketlili�in göstergesi olarak okunabilir. E�itim düzeyleri bak�m�ndan sosyal hareketlili�in en çarp�c� halini Yunanistan’daki kat�l�mc�lar�n ver-dikleri bilgileri de analiz etti�imizde görmekteyiz. �öyle ki, Yunanistan’da ya�ayan kat�l�mc�lar�n sadece %4’ü annesinin ve %2,7’si ise babas�n�n üni-versite mezunu oldu�unu bildirmektedirler. Yunanistan’daki kat�l�mc�lar�n % 66,2’sinin üniversite mezunu oldu�u dü�ünüldü�ünde, anne ve babalara nazaran çocuklar�n sosyal hareketlili�inin oldukça çarp�c� oldu�unu söyle-mek mümkündür.

F.4.2. �� ve �stihdam

Bu bölüm, hedef grupta yer alan kat�l�mc�lar�n i� ve istihdama ili�kin bil-gilerinin derlendi�i bölümdür. �� ve �stihdam bölümü kendi içinde üç alt bölümden olu�maktad�r. “Çal��ma durumu” alt bölümüyle ba�lay�p, “Gelir”, ve “�stihdama ili�kin alg�lar” bölümleriyle devam eden �� ve �stihdam ana bölümünde Türkiye ve Yunanistan’da ya�ayan kat�l�mc�lara ait ayr�nt�l� ana-lizler a�a��da sunulmaktad�r.

F.4.2.1. Çal��ma durumu: “Ö�renciyim, i�sizim!”

Kat�l�mc�lara çal��ma durumlar�yla ilgili bir dizi soru yöneltilmi�tir. Bu sorular yard�m�yla gençlerin çal��ma durumlar� anla��lmaya çal��lacak, böy-lece Gelir ve Genç istihdam�na ili�kin alg�lar alt bölümlerine bir temel olu�tu-racak betimsel veriler analiz edilecektir.

Türkiye’de ve Yunanistan’da ya�ayan kat�l�mc�lara halihaz�rda çal��t�klar� ve/veya gelir getirici bir i�leri olup olmad�� sorulmu�tur. Kat�l�mc�lar�n verdikleri yan�tlar a�a��da sunulmaktad�r.

Tablo 3: Ara�t�rmaya kat�lan gençlerin çal��ma durumu

Ülke Cinsiyetu anda çal��t��n�z bir i�iniz var m�? Toplam

Evet Hay�r

Türkiye

Kad�n 24,0% 76,0% 100,0%

Erkek 13,6% 86,4% 100,0%

Toplam 20,8% 79,2% 100,0%

Yunanistan

Kad�n 24,5% 75,5% 100,0%

Erkek 25,9% 74,1% 100,0%

Toplam 25,0% 75,0% 100,0%


Ara�t�rmaya kat�lan, Türkiye’de ve Yunanistan’da ya�ayan her dört genç-ten sadece bir tanesi çal��t��n� belirtmi�tir. Genel olarak kad�n ya da erkek fark etmeksizin, Türkiye’den ara�t�rmaya kat�lan gençlerin %79,2’si ve Yunanistan’dan ara�t�rmaya kat�lan gençlerin %75’i çal��mad�klar�n� belirt-mektedir. Çal��mayan gençlerin say�s�n�n bir hayli yüksek olmas� bizle-ri gençlerin çal��mama nedenlerinin ne oldu�u sorusuna yöneltmektedir. Ara�t�rmaya kat�lan gençler hangi nedenden dolay� i�sizdirler? Bu sorunun yan�t� ara�t�rmaya kat�lan gençlerin reel i�sizlik oranlar�n� ortaya ç�karmaya yard�mc� olacakt�r. Böylece, her iki ülkede ya�ayan ve ara�t�rmaya kat�lan gençlerin istihdam edilememelerinin temel neden veya nedenleri anla��la-cakt�r.

Ara�t�rmaya kat�lan ve çal��mad��n� belirten gençlere bak�ld��nda, genel olarak %84’ü ö�renci olduklar� için gelir getirici bir i�te çal��mad�klar�n� belirtmi�lerdir. Bununla birlikte, her iki ülkede ya�ayan gençlerin yakla��k %2’si çal��ma ihtiyaçlar� olmad��n� belirtmektedir.

Bu iki durumu d��ar�da b�rakt��m�zda Türkiye’de ya�ayan ve ara�t�rmaya kat�lan gençlerin %12’si ve Yunanistan’da ya�ayan ve ara�t�rmaya kat�lan gençlerin ise %7’si i� arad�klar�n� ne var ki bulamad�klar�n� belirmi�lerdir. Bu rakamlar kat�l�mc� gençler aras�ndaki i�sizlik oranlar�n� yans�tmas� bak�-m�ndan önemlidir. Ö�renci olma durumu burada i�sizli�i azaltan bir fak-tör olarak ortaya ç�kmaktad�r. Kendilerine çal��mama nedeni soruldu�unda ö�renciler, çal��mak isteyip de i� bulamad�klar�nda ço�unlukla “i�sizim” yan�t�n� verme e�ilimi göstermemektedirler. Gerçekte, bu durum göz önü-ne al�nd��nda i�sizli�in daha da yüksek olabilece�i konusuna dikkat edil-melidir.

Ara�t�rmaya kat�lan ve gelir getirici bir i�te çal��t��n� belirten gençlere, tam olarak nerede ve ne i� yapt�klar� sorusu yöneltilmi�tir. Türkiye’den ara�t�r-maya kat�lan ve gelir getirici bir i�te çal��an gençlerin %64’ü proje bazl� bir i�te çal��t�klar�n�, %14’ü özel sektörde çal��t�klar�n� ve %22’si ise kamu sek-töründe çal��t�klar�n� belirtmektedirler. Yunanistan’dan kat�lan gençler ara-s�nda ise biraz farkl� bir durum söz konusudur. Çal��t��n� belirten gençlerin %72’si özel sektörde ve %12’i kamu sektöründe çal��maktad�r.

Bunlara ek olarak, çal��anlar�n %16’s� aile i�letmesinde çal��t��n� vurgula-m��t�r. Bu veriler de�erlendirildi�inde her iki ülkeden ara�t�rmaya kat�lan gençlerin istihdam durumlar�na ili�kin iki önemli sonuç ortaya ç�kmaktad�r; Türkiye’den ara�t�rmaya kat�lanlar�n ço�unlu�u süreli bir i�te çal��maktad�r. Di�er bir deyi�le, çal��t�klar� proje süresi bitince i�siz kalabilme durumuy-la kar�� kar��ya kalabilecekleri bir ko�ulda çal��maktad�rlar. Yunanistan’da


çal��anlar�n ise ço�unlu�u özel sektörde çal��makla birlikte, hat�r� say�l�r bir oranda aile i�letmesinde çal��anlar bulunmaktad�r.

Bu iki dikkat çekici husus dü�ünüldü�ünde kat�l�mc� gençlerin istihdam durumlar�na ili�kin genel olarak bir belirsizli�in oldu�unu söylemek yanl�� olmayacakt�r. A�a��daki grafikler, her iki ülkedeki kat�l�mc�lar için bu duru-mun ne denli kritik oldu�unu göstermektedir.

35,71%

64,29%64,71%

40,0%

50,0%

60,0%

70,0%TRGR

35,71%

64,29%

0,0%

64,71%

23,53%

11,76

0,0%

10,0%

20,0%

30,0%

40,0%

50,0%

60,0%

70,0%

Kolayca bulurum Zor bulurum Pratik olarak imkans�z

TRGR

Yüzd

e

Ülke

Grafik 1: ��inizi kaybetseniz ona de�er bir i� bulabilir misiniz?

Türkiye’den kat�lan ve halen bir i�te çal��an kat�l�mc�lar�n %64,3’ü �u an çal��t�klar� i�i kaybetseler zor i� bulacaklar�n� belirtmektedirler. Zira bu durum, yukar�da yap�lan yorumlar� destekler niteliktedir. Hem çal��lan i�in bir mahiyeti olarak hem ülkenin ko�ullar� itibariyle Türkiye’de kaybedilen i�in yerine yenisini bulmak oldukça güç olarak de�erlendirilmektedir. Öte yandan Yunanistan’dan ara�t�rmaya kat�lan gençlerin %64,7’si çal��t�klar� i�in yerine yenisini bulmalar�n�n daha kolay oldu�unu belirtmektedirler. Ancak Yunanistan’da dikkati çeken önemli nokta “i�imi kaybetsem e�de�er bir i� bulmam imkans�z” diyenlerin oran�d�r, ki bu yan�t� veren kat�l�mc�la-r�n aile i�letmesinde çal��anlardan olu�mas� dikkat çekicidir.

F.4.2.2. Gelir

Gelir getirici bir i�te çal��s�n ya da çal��mas�n, kat�l�mc�lara ayl�k ellerine geçen paran�n miktar� sorulmu�tur. Böylece, kat�l�mc�lar�n içinde bulunduk-lar� ekonomik ko�ullara ili�kin betimsel ve genel olarak fikir sahibi olmak mümkün olacakt�r.


Tablo 4: Ara�t�rmaya kat�lan gençlerin ortalama ayl�k geliri

Ülke Gösterge Euro

Türkiye

Ortalama 389,5

Medyan 273,9

Mod 228,3

Std. Sapma 429,9

Minimum 45,6

Maksimum 2283,2

Yunanistan

Ortalama 500,7

Medyan 500,0

Mod 500,0

Std. Sapma 294,9

Minimum 50,0

Maksimum 1500,0

Türkiye’den kat�lan gençlerin beyan ettikleri ortalama ayl�k gelirleri 389,5 Euro’dur (Std. Sapma = 429,9). Yunanistan’da ya�ayan ve ara�t�rmaya kat�-lan gençlerin ise beyan ettikleri ortalama ayl�k gelirleri 500 Euro’dur (Std. Sapma = 294,4). Her iki ülkede ya�ayan kat�l�mc�lar�n da ayl�k asgari gelir düzeyinin benzer seviyede oldu�u tespit edilmi�tir (Türkiye = 45,6 Euro ve Yunanistan = 50 Euro). Buna kar��n ayl�k azami gelir düzeyinin Türkiye’de daha yüksek olarak beyan edildi�i görünmektedir (2283 Euro). Bununla bir-likte, kat�l�mc�lara sahip olduklar� gelirlerin büyük bir k�sm�n� hangi kay-naktan elde ettikleri sorulmu�tur.

Tablo 5: Ara�t�rmaya kat�lan gençlerin gelir kaynaklar�

Ülke Gelir kayna�� Yüzde

Türkiye

Halen çal��t��m i�imden 18,5

E�itim burslar�ndan 24,6

Aile/Akraba 50,7

Enformel sektörde çal��arak 6,2

Toplam 100,0

Yunanistan

Halen çal��t��m i�imden 20,3

��sizlik ya da sosyal güvenlik yard�m�ndan 3,4

E�itim burslar�ndan 1,7

Aile/Akraba 67,8

Enformel sektörde çal��arak 7,8

Toplam 100,0


Yunanistan’da ya�ayan kat�l�mc�lar�n ikinci önemli gelir kaynaklar� halen çal��makta olduklar� i�lerinden elde ettikleri gelirleridir. Oysa Türkiye’de çal��lan i�ten elde edilen gelir üçüncü önemli kaynak olarak gösterilmek-tedir. Türkiye’de ya�ayan kat�l�mc�lar�n en önemli ikinci gelir kaynaklar� e�itim burslar�d�r. Yunanistan’da ya�ayan kat�l�mc�lar�n sadece %1,7’si burs ald��n� belirtmektedirler. Yukar�daki tabloda dikkat çekici olan bir ba�ka husus enformal sektörde çal��larak elde edilen gelirin her iki ülkeden kat�-l�mc�lar içinde benzer seviyede olmas�d�r. Aile ya da yak�n akraba seçene-�inin her iki ülkeden kat�l�mc�lar�n en önemli gelir kayna��n� olu�turmas� burada üzerinde durulmas� gereken önemli noktad�r. Aç�kças� ö�rencili�in genel hali itibariyle en önemli deste�in aileden gelmesi beklenen bir durum-dur. Ancak bu durum, bilhassa orta s�n�f�n bir genel özelli�i olarak vurgu-lanabilir. Orta s�n�f aileler, genellikle, çocuklar�na yat�r�m yapmaktad�rlar. Bu yeni ku�aklar�n sosyal hayatta yukar�da do�ru hareketlili�inin de sa�la-y�c�lar�ndan birisi olarak kar��m�za ç�kmaktad�r. Zira her iki ülkedeki anne ve babalar�n mesleklerine bak�ld��nda da bu orta s�n�f karakterini görmek mümkündür. Kat�l�mc�lar, ister Türkiye ister Yunanistan’da ya��yor olsun-lar, babalar�, emeklilerden, devlet memurlar�ndan ve özel sektör çal��anla-r�ndan olu�maktad�r. Babalar, meslekleri itibariyle de�erlendirildi�inde ö�retmen, avukat, akademisyen, mühendis, muhasebeci, doktor gibi e�itim-le kazan�lan meslek gruplar�ndan geldikleri öne ç�kmaktad�r. Annelerde ise, babalara nazaran çal��mayanlar�n say�s� fazla olsa da, ilmi meslek sahipli-�inin yine yüksek oldu�u görülmektedir. Ö�retmen, bankac�, muhasebeci, doktor, avukat, akademisyen gibi e�itimle kazan�lan meslekler anneler ara-s�nda da yayg�nd�r. Dolay�s�yla, aralar�nda mavi yakal� ebeveynler olsa da daha fazla beyaz yakal�lardan olu�an orta s�n�f aileler, çocuklar�na yat�r�m yapmak suretiyle bir gelecek in�a etmektedirler. Ço�unlukla bir nesil içeri-sindeki ekonomik ama bilhassa kültürel e�itsizlik korunarak bir di�er nesle aktar�lmakta ve genç ku�aklar�n toplumsal ya�amdaki mücadeleleri sosyal hayattaki k�t kaynaklara ula�mak için sürdürülmektedir (Arun, 2009). Kay-naklara ula�mak için verilen mücadele, s�n�fsal pozisyonun da i�aretleyicisi olarak anlam kazanmaktad�r. A�a��daki grafikte kat�l�mc�lar�n öznel de�er-lendirmelerine göre s�n�fsal pozisyonlar� sergilenmektedir.


60 0%

50,0%

60,0%TR

GR

30 0%

40,0%

50,0%

60,0%TR

GR

20,0%

30,0%

40,0%

50,0%

60,0%TR

GR

10,0%

20,0%

30,0%

40,0%

50,0%

60,0%TR

GR

0,0%

10,0%

20,0%

30,0%

40,0%

50,0%

60,0%

Zengin Ortan�n üstü Orta halli Ortan�n alt� Fakir

TR

GR

Yüzd

e

Grafik 2: Kat�l�mc�lar�n kendilerini ait hissettikleri sosyal s�n�f

Türkiye’de ya�ayan kat�l�mc�lara kendilerini ait hissettikleri sosyal s�n�f soruldu�unda gençlerin %86’s� orta ve ortan�n üstü yan�t�n� vermektedir-ler. Benzer bir oran Yunanistan’da ya�ayan kat�l�mc�lar için de geçerlidir. Yunanistan’da ya�ayan kat�l�mc�lar�n %80’i s�n�fsal pozisyonlar� itibariyle kendilerini orta ve orta s�n�f�n üstü olarak tan�mlamaktad�rlar. Sadece gelir-leri itibariyle de�il, sahip olduklar� yukar�da da bahsedilen di�er hususiyet-leri itibariyle de, orta s�n�f karakterini yans�tmaktad�rlar. Ba�ka bir deyi�le, sadece ekonomik sermayeleri kat�l�mc�lar� orta s�n�f kimli�i kazand�rma-makta ayn� zamanda kültürel sermayeleri ve sosyal orijinleri itibariyle de orta s�n�f karakterini yans�tmaktad�rlar. Sahip olduklar� pozisyon ve buna mukabil gündelik pratikleri ve alg�lar� orta s�n�f�n genel karakterini görünür k�lmaktad�r.

�lerleyen bölümde, genç kat�l�mc�lar�n gençlerin istihdam�na ili�kin sahip olduklar� alg�lar� bu argüman� destekler nitelikte bulgular� ortaya koymak-tad�r.

F.4.2.3. Genç istihdam�na ili�kin alg�lar: “��sizim, çünkü sosyolo�um!”

Türkiye ve Yunanistan’da ya�ayan kat�l�mc�lara gençlerin istihdam�na ili�-kin olarak bir dizi alg� sorusu yöneltilmi�tir. Sahip olduklar� birikim ve için-de ya�ad�klar� yap� aras�ndaki uyu�mazl�klar ve bu ba�lamda geleceklerine ili�kin alg�lar� birbiriyle uyu�mamaktad�r. A�a��da bu konuya ili�kin alg�lar� analiz edildi�inde, içinde ya�ad�klar� sosyal ve ekonomik yap�n�n onlar� ne denli engelledi�i aç�kça görülmektedir.


Tablo 6: ��siz kal�rsan�z/i�siz kald��n�zda a�a��dakilerden hangisini yapars�n�z?

SeçenekÜlke

Toplam TR GR

Buldu�um ilk i�i ko�ulsuz kabul ederim 1,5% 18,8% 10,3%

Gönüllü i�lere ya da ücret kar��l�� olmayan sosyal i�lere kat�l�rd�m

11,9% 1,4% 6,6%

Mesleki e�itim/formasyon al�rd�m 7,5% 8,7% 8,1%

Kendi i�imi kurmay� denerdim 10,4% 7,2% 8,8%

Kendime en uygun i�i aramaya devam ederdim 68,7% 63,7% 66,2%

Toplam 100,0% 100,0% 100,0%

Kat�l�mc�lara i�siz kal�rsan�z/i�siz kald��n�zda ne yapars�n�z sorusu yönel-tilmi�tir. �stihdama ili�kin bir tak�m alg�lar� anlamak bak�m�ndan önemli yan�tlar verilmi�tir. Bu ba�lamda, her iki ülkedeki gençlerin alg�lar� bir-birinden farkl�d�r. Yunanistan’da ya�ayan ve ara�t�rmaya kat�lan gençle-rin %18,8’i böyle bir durumla kar�� kar��ya kald�klar�nda bulduklar� ilk i�i ko�ulsuz kabul edeceklerini belirtmektedirler. Öte yandan Türkiye’den ara�-t�rmaya kat�lan gençlerin ise %11,9 i�siz kalma durumunda gönüllü i�lere ya da ücret kar��l�� olmayan sosyal i�lere kat�l�rd�m yan�t�n� vermektedirler. Her iki yan�t sosyal ve ekonomik kriz durumlar�nda insanlar�n ba�vurduklar� bir yol olmas� bak�m�ndan manidard�r. Ne var ki, bu küçük az�nl��n ba�vurdu�u iki yol d��nda, her iki ülkede de kat�l�mc�lar�n büyük ço�unlu�u kendilerine en uygun i�i aramay� sürdüreceklerini bildirmektedirler. Türkiye’de ya�ayan kat�l�mc�lar�n %68,7’si ve Yunanistan’da ya�ayan kat�l�mc�lar�n %63,7’si iyi ko�ullarda çal��abilecekleri, sabit ve iyi maa�l� bir i� arayacaklar�n� ve ancak o zaman i�i kabul edebileceklerini belirtmi�lerdir. Bu yan�t yukar�da yap�lan orta s�n�f tart��mas�n�n devam� olmas� bak�m�ndan dikkate de�erdir.

Zira kat�l�mc�lara yöneltilen Kendinize uygun bir i� bulman�z� kolayla�t�racak en iyi özellik nedir? Sorusuna verilen yan�tlar bu argüman� destekler mahi-yettedir.


Tablo 7: Kendinize uygun bir i� bulman�z� kolayla�t�racak en iyi unsur/özellik nedir?

SeçenekÜlke

ToplamTürkiye Yunanistan

Yabanc� dil bilgisi 19,7% 22,5% 21,2%

Bili�im, bilgisayar ve ileti�im teknolojileri becerisi 0% 31,0% 16,1%

Yöneticilik yetene�i ve i� ya�am� bilgisi 22,7% 14,1% 18,2%

�leti�im ve tak�m çal��mas� becerisi 25,8% 31,0% 28,5%

Mesleki e�itime sahip olma 31,8% 1,4% 16,1%

Toplam 100,0% 100,0% 100,0%

�� bulma konusunda kendileri için en önemli özelli�in ne oldu�u soruldu-�unda Türkiye ve Yunanistan’da ya�ayan kat�l�mc�lar�n verdi�i yan�tlar birbirinden farkl�l�klar göstermektedir. Türkiye’de ya�ayan kat�l�mc�lar en fazla Mesleki e�itime sahip olman�n (%31,8) öneminin üstünde duruken, Yunanistan’da ya�ayan kat�l�mc�lar için i� bulmay� kolayla�t�racak en önem-li iki özellikten birisi Bili�im, bilgisayar ve ileti�im teknolojileri becerisi ve di�eri �leti�im ve tak�m çal��mas� becerisine sahip olmakt�r. Elbette ki�inin bir tak�m hasletlere sahip olmas� i� bulma konusunda yeterli olmayabilir. Ya�an�lan ülkenin kimi yap�sal özellikleri de i� bulma konusunda kritik öneme sahip-tir. Bu bak�mdan gençlerin gözünden ya�ad�klar� ülkede genç istihdam� için sunulan hizmetler ve altyap� analiz edilmelidir.

Tablo 8: �stihdam deste�i sunmas� beklenen aktörler

AktörÜlke

ToplamTürkiye Yunanistan

Üniversite 40,3% 23,4% 31,7%

�� bulma kurumlar� 8,1% 12,5% 10,3%

Gençlik organizasyonlar� 3,2% 3,1% 3,2%

Sosyal hizmetler 6,5% 3,1% 4,8%

Firmalar 11,3% 9,4% 10,3%

Arkada�/Aile/Yak�nlar 30,6% 48,4% 39,7%

Toplam 100,0% 100,0% 100,0%

Kat�l�mc�lara Sizce ülkenizde herhangi birinin i� bulabilmesi için en önemli deste�i ona kim/hangi kurum sunabilir? sorusu yöneltilmi�tir. Böylece genç kat�l�mc�-lar�n ülkenin gerçekleri konusundaki genel kanaatleri elde edilebilece�i gibi genç istihdam�na ili�kin muhtemel aktörlere olan inançlar� da anla��lmaya


çal��lm��t�r. Türkiye’de ya�ayan kat�l�mc�lar�n %40,3’ü üniversiteleri genç istihdam� konusunda önemli bir destek sunabilece�ini dü�ünmektedirler. Bilhassa özel sektörle olan ba�lant�lar� ve üniversitelerin teknokent ve ben-zeri gibi sahip olduklar� altyap� olanaklar� bu konudaki alg�y� ve beklentiyi art�rmaktad�r. Bunun yan� s�ra, her iki ülkede de, genç istihdam� konusunda i� bulma kurumlar� ve sosyal hizmetlere duyulan güvenin de dü�ük olmas� sosyal devletin retorik taraf�n�n a��r bast��n� yans�tmas� bak�m�ndan önem-lidir. Genel olarak genç kat�l�mc�lar�n sadece %10,3’i i� bulma kurumlar�-n�n ve sosyal hizmetlerin genç istihdam� konusunda aktif rol alabilece�ini dü�ünmektedirler. Sosyal devletin önemli bir görevi olarak yurtta�lar�na sundu�u istihdam vaadi bir imkandan çok sosyoekonomik bir sorun olarak �ekillenmektedir. Bilhassa son yüzy�l�n son çeyre�inden itibaren uygulanan neoliberal politikalar neticesinde yeniden �ekillenen devlet ve ayg�tlar�n�n, devletin refah da��tan elini zay�flatmas�, istihdam meselesinde gençlerin sahip olduklar� olumsuz alg�lar�n�n hiç de haks�z olmad��n� gösterir nite-liktedir. Zira i� bulabilmeleri için en önemli deste�in aile/akraba veya arka-da�lar olaca��n� dü�ünmeleri (genel olarak kat�l�mc�lar�n %39,7’si) gençlerin sosyal devletin çözmesi gereken bu sorunu bireysel yollardan çözüm umudu ta��d�klar�n� göstermesi bak�m�ndan manidard�r.

Tablo 9: �� bulma önündeki en önemli engel

EngelÜlke

ToplamTR GR

�� bulamam çünkü yeterli staj/pratik/mesleki deneyimim yoktur

41,2% 34,7% 37,9%

�� bulamam çünkü ülkemde i� f�rsat� yoktur 47,6% 47,8% 47,7%

Herhangi bir güçlük ya�amadan i� bulurdum 11,1% 17,4% 14,4%

Toplam 100,0% 100,0% 100,0%

�stihdam meselesinin çözümü konusunda daha bireysel kanaatlere sahip olan gençler i� bulmalar�n�n önündeki iki önemli engel üzerinde durmaktad�rlar. Bunlardan ilki e�itim sunan aktörlerin sunduklar� olanaklar�n/hizmetlerin yetersiz görülmesi ve di�eri ise refah devletinin istihdam konusundaki vaa-dini yerine getirmiyor olmas�d�r.

Bilhassa son zamanlarda daha çok piyasaya ve özel sektöre angaje olmaya çal��an e�itim aktörlerinin, gençlerin istihdam edilebilirli�i için sundukla-r� hizmet ve verdikleri e�itim gençler taraf�ndan yeterli görülmemektedir. Genç kat�l�mc�lar�n genel olarak %37,9’u (Türkiye’den kat�lanlar�n %41,2’si ve Yunanistan’dan kat�lanlar�n %34,7’si) üniversitelerin kendilerine sun-


du�u pratik ve mesleki deneyimin i� bulma konusunda yeterli olmad��n� dü�ünmektedirler. Oysa üniversite, ya da di�er e�itim aktörleri, insanlara i� deneyimi sunan bir yap�sal özelli�e sahip de�ildir, olmam��t�r. Bu nedenle, piyasa �artlar�n�n kendilerinden sürekli olarak daha fazlas�n� istemesi, en az yat�r�mla en fazla verimi sa�layacak bireyi aramas� neticesinde, e�itim aktörlerinin sunduklar� hep yetersiz kalacakt�r. Bununla birlikte, piyasan�n istedi�i vas�fta ve verimde olman�n yan� s�ra onun istedi�i mesle�i tercih ediyor olmak da gereklidir. Aksi takdirde istihdam sorunuyla kar�� kar��ya kalmamak mümkün de�ildir. Bu konuda kat�l�mc�lardan birinin i� bulma-n�n önündeki engellerin neler oldu�u sorusuna yan�t olarak söyledi�i �u söz dikkat çekicidir: “i�sizim, çünkü sosyolo�um!”

Neoliberal politikalar sayesinde k�z��an piyasa �artlar�nda, iyi bir pozisyon almak üzere sürekli bir yar��n ya�and�� gündelik hayat�n birçok alan�nda oldu�u gibi i� alan�nda da gençlerin deneyim eksikli�ini i� bulman�n önün-deki bir engel olarak dü�ünmesi onlar�n ya�ad�klar� ülkede ö�rendikleri bir �eydir. Oysa sosyal devletin refah da��tan taraf�n�n en önemli vaadi yurtta�-lar� için i� ve istihdam güvencesidir. Ne var ki ara�t�rmaya kat�lan gençlerin %47,7’si istihdam konusunda bir güvenceye sahip olman�n ötesinde i� f�rsa-t�n�n dahi olmad�� kan�s�na sahiptirler.

Genç kat�l�mc�lar�n i� ve istihdam konusundaki yukar�da tart��lan pozis-yonlar�, alg� ve beklentileri bu projenin önemli bir taraf�n� olu�turmaktad�r. Bu proje, �stihdam Sorunu için Çözüm Zaman� Projesi, istihdam ve i� konu-sunda gençlerin içinde bulunduklar� durumlar� analiz etmesi ve yukar�daki bilgileri derlemesi bak�m�ndan önemlidir. Hem Avrupa Birli�i’nin içindeki bir ülkenin hem Birli�e kat�lma konusunda önceli�ini dile getiren bir aday ülkenin, istihdam konusunda içinde bulunduklar� duruma ili�kin, genç kat�-l�mc�lar�n sahip olduklar� pozisyonlar�n�n ve alg�lar�n�n benzer olmas� asl�n-da Avrupa Birli�i’nin önemli bir sorunla yüz yüze oldu�unu göstermekte-dir. Zira, neoliberal politikalar neticesinde ya�an�lan son küresel ekonomik kriz ve onun y�k�c� sosyal etkileri, yurtta�lar� için istihdam vaadi olan sosyal devletin varl��n�n de�erini ve zorunlulu�unu bir kez daha göstermektedir. Onun varl�� retorik olarak yeterli de�ildir. Söylemsel varl��ndan ziyade yurtta�lar�n gündelik ya�am�na yans�yacak pratiklerin de görünür olmas� gereklidir. Bu ba�lamda, ilerleyen bölümlerde genç kat�l�mc�lar�n içinde ya�ad�klar� toplumun niteli�ine ili�kin kanaatleri, projenin bir ba�ka ç�kt�s� olarak, tart��lmaya de�erdir.


F.4.3. Ya�an�lan toplumun niteli�i: “Türkiye realist, Yunanistan pozitif…”

Burada, hedef grupta yer alan kat�l�mc�lar�n ya�ad�klar� topluma ili�kin alg�-lar� ve parças� olduklar� toplumun gelece�ine ili�kin beklentileri de�erlendi-rilmeye al�nacakt�r. �çinde ya�an�lan toplumla kurduklar� ba�lar, gençlerin alg�lar�n� ve gelecekteki beklentilerini de �ekillendirmektedir.

Yukar�daki bölümde sürdürülen tart��malara katk� sunmas� bak�m�ndan, genç kat�l�mc�lara ilk önce parças� olduklar� toplumdaki sosyal güvenlik sis-teminden ne derece memnun olduklar� sorulmu�tur. Genç kat�l�mc�lar�n bu soruya dair de�erlendirmeleri a�a��da ayr�nt�l� olarak tart��lmaktad�r.

Tablo 10: Sosyal güvenlik sisteminden memnuniyet düzeyi

Ülke Ortalama Std. Sapma t

Türkiye 2,04 0,516-3,15*

Yunanistan 2,40 0,812

* Ortalamalar aras�nda istatistiksel olarak anlaml� fark vard�r.

Türkiye ve Yunanistan’da ya�ayan kat�l�mc�lara Genel olarak sosyal güvenlik sistemi ad� verilen, ülkenizdeki sa�l�k, i�sizlik ve emeklilik sigortalar�n�n durumun-dan ne derece memnunsunuz? sorusu yöneltilmi�tir. Kat�l�mc�lar�n 0 puana kar��l�k gelen hiç memnun de�ilim ve 10 puana kar��l�k gelen tamamen mem-nunum aras�ndaki bir skalada de�erlendirmelerini yapmalar� istenmi�tir. Kat�l�mc�lar�n de�erlendirmesi sonucu elde edilen ortalamalar yukar�daki tabloda gösterilmektedir. Daha önce Türkiye genelinde yap�lan ara�t�rma-larda kat�l�mc�lara ayn� soru yöneltilmi� ve sosyal güvenlik sisteminden ortalama memnuniyet düzeyleri analiz edilmi�tir (Arun, 2008:325). Bu çal��-man�n sonuçlar�na göre genel olarak Türkiye’deki sosyal güvenlik sistemin-den memnuniyet düzeyi oldukça dü�üktür (10 puan üzerinden ortalama 3,62 puan). STEP ara�t�rmas�na kat�lan, Türkiye’de ya�ayan kat�l�mc�lar�n sa�-l�k, i�sizlik ve emeklilik sigortalar�n� kapsayan sosyal güvenlik sisteminden memnuniyet düzeyleri ise daha dü�üktür (10 puan üzerinden ortalama 2,04 puan).


0 1 2 3 4 5 6 7 8

0

5

10

15

20

Say�

TR

GR

Grafik 3: Sosyal güvenlik sisteminden memnuniyet düzeyi (frekans da��l�m�)

Ara�t�rmaya Türkiye’den kat�lan gençlerin sahip olduklar� memnuniyet-sizli�in ülke genelindeki memnuniyetsizli�in de alt�nda oldu�u tespit edil-mi�tir. Yukar�daki grafikte kat�l�mc�lar�n her iki ülkedeki sosyal güvenlik sistemine ili�kin yapt�klar� de�erlendirmenin ayr�nt�lar� izlenebilir. Sosyal güvenlik sisteminin de�erlendirmesi yap�l�rken, sistemden tamamen memnun (10 puan) oldu�unu söyleyen kat�l�mc� bulunmamaktad�r. Bununla birlik-te, Türkiye’de ya�ayan genç kat�l�mc�lar�n %14’ü ve Yunanistan’da ya�ayan kat�l�mc�lar�n %8’i sosyal güvenlik sisteminden hiç memnun de�ilim (0 puan) yan�t�n� vermektedirler. Her iki ülkede ya�ayan kat�l�mc�lar�n %90’�ndan fazlas�n�n sosyal güvenlik sistemini de�erlendirirken vasat�n alt�nda ( 5 puan ve alt�) odu�unu dü�ündüklerini gösteren bir puanlama yapmalar� dikkat çekicidir.

Türkiye’de ya�ayan genç kat�l�mc�lar ülkedeki sosyal güvenlik sisteminden memnuniyetsizliklerini dile getirirken kendi içinde bulunduklar� öznel durumlar� dü�ünmekle birlikte, genel olarak ülkedeki durumdan farkl� bir kanaat dile getirmemektedirler. Benzer durum Yunanistan’da ya�ayan kat�-l�mc�lar için de geçerlidir. Sosyal güvenlik sistemi dü�ünüldü�ünde, her iki ülkedeki çarp�c� düzeydeki memnuniyetsizli�in benzer olmas� kritiktir. Bu tart��ma önceki bölümde ayr�nt�l� olarak sürdürülmü�tür. Bu ba�lamda, her


iki ülke için de refah devletinin sosyalli�inin söylemsel düzeyde olmas�na i�aret etmesi bak�m�ndan bir kez daha manidar oldu�unu söylemek yanl�� olmayacakt�r. Tüm bu tart��malar� de�erlendirirken Türkiye’de ya�ayan kat�-l�mc�lar�n %86’s�n�n ve Yunanistan’da ya�ayan kat�l�mc�lar�n ise %84’ünün bir sosyal güvenlik kurulu�una ba�l� oldu�u da unutulmamal�d�r. Ba�ka bir deyi�le, kat�l�mc�lar�n ülkelerindeki sosyal güvenlik sistemine ili�kin yapt�� de�erlendirme basitçe bir alg�dan ibaret de�il; ayn� zamanda tecrübe ettikle-ri bir durumun de�erlendirmesidir.

Kat�l�mc�lar�n ülkelerindeki toplumsal alanda var olan özgürlükler, haklar, f�rsat e�itlikleri ve güvencelerin ne denli gerçekle�ti�ine ili�kin kanaatleri de bu tart��malara katk� sunmas� bak�m�ndan de�erlendirilmeye al�nmal�-d�r. A�a��da yap�lan analizler toplumsal alanda var olan özgürlükler, haklar, f�rsat e�itlikleri ve güvencelerin ne düzeyde gerçekle�ti�ini de�erlendirmek-tedir.

Türkiye ve Yunanistan’da ya�ayan kat�l�mc�lardan, gerçekle�me düzeyi en dü�ükten en yükse�e do�ru 1 ile 4 puan aras� de�i�en bir skalada, ülkelerin-deki özgürlükler, haklar, f�rsat e�itlikleri ve güvenceleri temsil eden alanlar� de�erlendirmeleri istenmi�tir. A�a��daki grafik, her iki ülkede ya�ayan kat�-l�mc�lar�n bahsedilen alanlara ili�kin de�erlendirmelerini yans�tmaktad�r.


Tablo 11: Özgürlükler, haklar, f�rsat e�itlikleri ve güvenceler

Özgürlükler, haklar, � rsat e�itlikleri ve güvenceler TR GR Genel

Siyasete ka� lma özgürlü�ü 2,33 3,26 2,80

Mesle�ini seçebilme özgürlü�ü 2,00 2,45 2,23

Çevrenin korunmas� 1,67 2,10 1,88

Özel mülkiye� n korunmas� 2,54 2,45 2,49

Zenginli�in e�it ve adil da�� lmas� 1,36 1,55 1,45

Kad�n erkek e�itli�i 1,86 2,74 2,31

Kökene bak�lmaks�z�n rsat e�itli�i 2,06 1,97 2,01

Her yerde ve her zaman serbest konu�ma özgürlü�ü 1,68 2,64 2,16

Din ve vicdan özgürlü�ü 2,03 3,06 2,54

Suçtan korunma 2,13 2,19 2,16

Sosyal güvenlik 2,04 2,40 2,22

�h� yac� olanlar ve yoksullarla dayan��ma 2,07 1,85 1,96

�� bulma �ans� 1,82 2,17 1,99

Lejant

1,00-1,74Hiç gerçekle�memi�

1,75-2,49Pek gerçekle�memi�

2,50-3,24Oldukça gerçekle�mi�

3,25-4,00Tamamen gerçekle�mi�

Kat�l�mc�lar 13 temel alanda ülkelerindeki özgürlükler, haklar, f�rsat e�itlik-leri ve güvencelerin gerçekle�me düzeylerini de�erlendirmektedirler. Alanlar ve de�erlendirmelere ait ülke ve genel ortalamalar yukar�daki tablodan takip edilebilir. Bu tip bir de�erlendirme için puan aral�klar� �u biçimde organize edilmektedir; 1-1,74 aras� puan “hiç gerçekle�memi�”, 1,75-2,49 aras� puan “pek gerçekle�memi�”, 2,50-3,24 aras� puan “oldukça gerçekle�mi�”, 3,25-4,00 aras� puan “tamamen gerçekle�mi�”.

Elde edilen veriler de�erlendirildi�inde, Türkiye’de ya�ayan kat�l�mc�lara göre oldukça gerçekle�mi� tek alan özel mülkiyetin korunmas�d�r (4 puan üzerinden ortalama 2,54 puan). Türkiye’den kat�lan gençler bu alan�n d��n-da kalan di�er özgürlükler, haklar, f�rsat e�itlikleri ve güvencelerin gerçek-le�medi�ini belirtmektedirler. Türkiye’de ya�ayan kat�l�mc�lar�n, özellikle üç alanda, zenginli�in e�it ve adil da��t�lmas� (1,36 puan), çevrenin korunmas�


(1,67 puan) ve her yerde ve her zaman serbest konu�ma özgürlü�ü (1,68 puan) alanlar�nda toplumsal hayatta özgürlüklerin ve haklar�n hiç gerçekle�medi�ine dair kuvvetli inançlara sahip olduklar� görülmektedir. Bunlar�n d��ndaki di�er alanlarda ise benzer olarak güvencelerin ve özgürlüklerin pek gerçek-le�medi�ini dü�ünmektedirler. Gerçekle�mediklerine inan�lan özgürlük-ler, haklar, f�rsat e�itlikleri ve güvenceleri temsil eden alanlar�n tamam�n�n Türkiye’deki s�cak tart��malar�n ya�and�� alanlar olmas� dikkat çekicidir.

Türkiye’deki özgürlükler, haklar ve güvencelerin gerçekle�medi�ine dair duyulan inanç düzeyleri s�raland��nda ve bu s�ralama Yunanistan’da ya�a-yan kat�l�mc�lar�n de�erlendirmeleriyle kar��la�t�r�ld��nda iki ülkedeki benzerlikler ve farkl�l�klar rahatça okunabilir. A�a��daki grafikte bu tart��-man�n sürdürülmesine imkan verecek s�ralama izlenebilir.

1,2

Özel m

ülkiyetin korunmas�

1,5

Ort

alam

a

1,8

2,1

2,4

2,7

3,0

3,3

3,6

3,9

Siyasete kat�lm

a özgürlü�ü

Suçtan korunm

a

Sosyal güvenlik

�htiyac� olanlar ve yoksullarladayan�m

a

Kökene bak�lm

aks�z�n f�rsat eitli�i

Din ve vicdan özgürlü�ü

Mesle�ini seçebilm

e özgürlü�ü

Kad�n erkek eitli�i

� bulma ans�

Her yerde ve her zam

anserbest konum

a özgürlü�ü

Çevrenin korunm

as�

Zenginli�in eit ve adil da��t�lm

as�

TRGR

Grafik 4: Özgürlükler, haklar, f�rsat e�itlikleri ve güvenceler

Türkiye’nin gelir da��l�m�na bak�ld��nda ve hükümetin hedefledi�i eko-nomik geli�meler dü�ünüldü�ünde, adil bir gelir da��l�m�n�n var oldu�unu söylemek yeterli düzeyde gerçe�i yans�tan bir duruma i�aret etmeyecektir. Zira bu konuda genç kat�l�mc�lar�n da alg�lar� benzerlik göstermektedir. Türkiye ve Yunanistan’da ya�ayan kat�l�mc�lar�n bu konudaki ortak alg�lar�, zenginli�in e�it ve adil da��t�lmad��na ili�kin sahip olduklar� alg�lar, her iki ülkedeki önemli sorun alanlar�ndan birisi olmas� bak�m�ndan dikkat çeki-


cidir. Ne var ki, bunun d��nda Yunanistan’da ya�ayan kat�l�mc�lar�n haklar ve özgürlüklerin gerçekle�mi� olmas�na ili�kin sahip olduklar� olumlu alg� düzeyi bir çok alanda Türkiye’deki gençlerin sahip olduklar�ndan yüksek-tir. Yunanistan’da ya�ayan kat�l�mc�lar, ülkelerinde, özellikle siyasete kat�l-ma özgürlü�ünün tamamen gerçekle�ti�ini dü�ünmektedirler. Ayr�ca, kad�n-erkek e�itli�i, her yerde ve her zaman serbest konu�ma özgürlü�ü ve din ve vicdan özgürlü�ünün de oldukça gerçekle�mi� oldu�una dair sahip olduklar� yüksek inanç düzeyinin, Türkiye’deki kat�l�mc�lar�n alg�lar�yla kar��la�t�r�ld��nda, yüksek oldu�u görülmektedir. Her ne kadar her iki ülkede de, mesle�ini seçe-bilme özgürlü�ü, çevrenin korunmas�, kökene bak�lmaks�z�n f�rsat e�itli�i, sosyal güvenlik, suçtan korunma, ihtiyac� olanlar ve yoksullarla dayan��ma, i� bulma �ans� gibi sorun alanlar� kendini gösterse de, Yunanistan’da ya�ayan kat�l�mc�la-r�n ülkelerindeki haklar ve özgürlüklerin gerçekle�me düzeyleri konusunda daha olumlu tutumlar� oldu�u tespit edilmektedir. Her �eye ra�men, ortak sorun alanlar� devletin refah ve sosyallik iddias�n�n söylemsel taraf�n�n a��r bast��n� i�aret

Documents

UYGULAMA ve ALAN ÇALIM ASI SONUÇ KTABIozgurarun.com.tr/wp-content/uploads/2015/08/Arun_Step_Tr.pdf · 2015. 8. 30. · seldii deerler sistemi, ileyii ve politikalar hakknda Türkiye’de